Lophura Fleming & J 1822

Lophura – rodzaj ptaka z podrodziny bażantów (Phasianinae) w rodzinie kurowatych (Phasianidae).

Zasięg występowania

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Azji^[22].

Morfologia

Długość ciała samców 47–125 cm (ogona 15–75 cm), samic 42–71 cm (ogon 14–32 cm); masa ciała samców 795–2605 g, samic 564–1600 g^[23].

Systematyka

Etymologia

• Lophura: gr. λοφος lophos „grzebień”; ουρα oura „ogon”^[24].
• Gallophasis: łac. gallus „kogut”; nowołac. phasis „bażant”, od średniowiecznołac. phasis avis „bażant”^[25]. Gatunek typowy: Phasianus leucomelanos Latham, 1790.
• Euplocomus: gr. ευπλοκαμος euplokamos „z pięknymi kędziorami, piękne warkocze”, od ευ eu „piękny”; πλοκαμος plokamos „pukiel włosów, warkocz”^[26]. Gatunek typowy: Gallus macartneyi Temminck, 1813 (= Phasianus ignitus Shaw, 1798).
• Phasianalector: gr. φασιανος phasianos „bażant”; αλεκτωρ alektōr, αλεκτορος alektoros „kogut”^[27]. Gatunek typowy: Gallus macartneyi Temminck, 1813 (= Phasianus ignitus Shaw, 1789).
• Macartneya: George Macartney (1. hrabia Macartney) (1737–1806), brytyjski dyplomata, administrator kolonialny, poseł nadzwyczajny Wielkiej Brytanii w Rosji w latach 1764–1768, główny sekretarz w Irlandii w latach 1769–1772, gubernator Wysp Karaibskich w latach 1776–1779, gubernator Madrasu w latach 1781–1786, ambasador w Chinach w latach 1792–1794, gubernator Kolonii Przylądkowej w latach 1796–1798^[28]. Gatunek typowy: Gallus macartneyi Temminck, 1813 (= Phasianus ignitus Shaw, 1789).
• Spicifer: łac. spicifer „noszący kolec”, od spica „kolec”; -fer „noszący”, od ferre „nosić”^[29]. Gatunek typowy: Phasianus ignitus Shaw, 1789.
• Gennaeus: gr. γενναιος gennaios „szlachetny”, od γενναω gennaō „zrodzić, spłodzić”^[30]. Gatunek typowy: Phasianus nycthemerus Linnaeus, 1758.
• Nycthemerus: epitet gatunkowy Phasianus nycthemera Linnaeus, 1758; gr. νυξ nux, νυκτος nuktos „noc”; ἡμερα hēmera „dzień”^[31]. Gatunek typowy: Nycthemerus argentatus Swainson, 1834 (= Phasianus nycthemera Linnaeus, 1758).
• Alectrophasis: gr. αλεκτρυων alektruōn, αλεκτρυονος alektruonos „kogut”; nowołac. phasis „bażant”, od średniowiecznołac. phasis avis „bażant”^[32]. Gatunek typowy: Phasianus leucomelanos Latham, 1790.
• Houppifer: fr. houppe „czub, grzebień”; łac. -fer „noszący”, od ferre „nosić”^[33]. Gatunek typowy: Houppifer diardii Guérin-Méneville, 1844 (= Phasianus erythropthalmus Raffles, 1822).
• Alectryon: gr. αλεκτρυων alektruōn, αλεκτρυονος alektruonos „kogut”^[34]. Gatunek typowy: Phasianus erythrophthalmus Raffles, 1822.
• Lophalector: gr. λοφος lophos „czub”; αλεκτωρ alektōr, αλεκτορος alektoros „kogut”^[35]. Nazwa zastępcza dla Macartneya.
• Acomus: gr. ακομος akomos „bez włosów” (tj. pozbawiony grzebienia), od negatywnego przedrostka α- a-; κομη komē „włosy”^[36]. Gatunek typowy: Phasianus purpureus J.E. Gray, 1830 (= Phasianus erythrophthalmus Raffles, 1822).
• Grammatoptilus: gr. γραμμα gramma, γραμματος grammatos „wzory, desenie”, od γραφω graphō „rysowanie, pisanie”; πτιλον ptilon „skrzydło, pióro”^[37]. Gatunek typowy: Phasianus lineatus Vigors, 1831^[a].
• Diardigallus: Pierre Médard Diard (1795–1863), francuski zoolog, kolekcjoner z Holenderskich Indii Wschodnich w latach 1819–?1863; rodzaj Gallus Brisson, 1760 (kur)^[38]. Gatunek typowy: Euplocomus diardi Bonaparte, 1856.
• Hierophasis: gr. ἱερευς hiereus „kapłan” (por. ἱερος hieros „poświęcony”); nowołac. phasis „bażant”, od średniowiecznołac. phasis avis „bażant”^[39]. Gatunek typowy: Euplocamus swinhoii Gould, 1863.
• Lobiophasis: gr. λοβιον lobion „płatek”, od zdrobnienia λοβος lobos „płat”; nowołac. phasis „bażant”, od średniowiecznołac. phasis avis „bażant”^[40]. Gatunek typowy: Lobiophasis bulweri Sharpe, 1874.
• Lochmophasis: gr. λοχμη lokhmē „gąszcz, zagajnik”; nowołac. phasis „bażant”, od średniowiecznołac. phasis avis „bażant”^[41]. Nowa nazwa dla Gallophasis.
• Chalcocomus: gr. χαλκος khalkos „miedź, brąz”; rodzaj Acomus Reichenbach, 1852 (kiściec)^[42]. Gatunek typowy: Acomus inornatus Salvadori, 1879.
• Delacourigallus: dr Jean Baptiste Théodore Alexandre Delacour (1890–1985), francuski ornitolog; łac. gallus „kogut”^[43]. Gatunek typowy: Gennaeus edwardsi Oustalet, 1896.

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące gatunki^[44]:

• Lophura leucomelanos – kiściec nepalski
• Lophura nycthemera – kiściec srebrzysty
• Lophura edwardsi – kiściec annamski
• Lophura swinhoii – kiściec tajwański
• Lophura inornata – kiściec czarny
• Lophura erythrophthalma – kiściec żółtosterny
• Lophura rufa – kiściec czerwonogrzbiety – takson wyodrębniony ostatnio z L. ignita^[45]
• Lophura ignita – kiściec ognisty
• Lophura diardi – kiściec syjamski
• Lophura bulweri – kiściec modrolicy

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

1. J.A. Jobling: Key to Scientific Names in Ornithology. W: J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana (red.): Handbook of the Birds of the World Alive. Barcelona: Lynx Edicions, 2018. [dostęp 2018-09-12]. (ang.)
2. J. Cabanis: Phasianus. W: J.S. Ersch & J.G. Gruber: Allgemeine Encyclopädie der Wissenschaften und Künste. Leipzig: 1846, s. 143–152. (niem.)