The cuit (Uria aalge) is a lairge auk.
The cuit (Uria aalge) is a lairge auk.
Gilemoto esas blanka e nigra mar-ucelo di familio Alcidae vivinta en kolda klimato qua havas korta ali do devas frapar rapideso.
Videz anke : Fraterkulo
Lomvigi ella lomviga (frøðiheiti - Uria aalge) er svartur sjófuglur. Sagt verður, at lomvigin kemur at landi á pálsmessu og í bergið á leypársmessu. 31. juli sigst lomvigin aftur leggja frá landi. Loyvt er (í 2007) at skjóta lomviga frá 1. oktober til 20. januar. er svartur omaná, hvítur í neðra. Summir hava eina hvíta striku aftur frá eyganum; teir eru sama slagið sum hinir, men eru oftast stórir. Fyrst í juni hevur lomvigin vorpið, eittans egg, stórt eftir fuglinum. Frá tí tjúkkasta smalkast tað beint og javnt móti hinum klænra endanum, sum er óvanliga spískur; eggið rullar tí ikki beinan veg, men heldur runt í ring, og tað man mangan hava bjargað teimum frá at fara út av rókini. Frá 5. til 8. juni fara menn at ræna, t. e. at taka eggini. Í stórum línum síga teir langt niður í bergið — í Skúvoy um 80 favnar, — og har, sum loft er, gera teir stór reiggj út og inn. Eggini eru vøkur, frá fagrasta grøna til bleikgrønt og stundum hvítt, sett við dimmum blettum og strikum, sum gera tey ólík hvørjum øðrum. Orðið gongur, at aldri finnast tvey lomvigaregg, sum eru meinlík á liti. Summi sýnast at vera einlitt grøn, men hyggur tú gjøllari eftir, so sært tú altíð onkun dimman blett, sum ger eitt frámerki.
Skúvoy og Dímun eru bestu lomvigalondini í Føroyum. Skúvoyingar fáa so nógv egg útyvir tað, teir brúka sjálvir, at teir fara við heilum bátsfarmi til Havnar at selja. Skjótt verpur lomvigin aftur, og hann vermir í rúmar 4 vikur. Ungfuglurin situr hesa tíðina niðast við sjógvin; hann er kallaður hellufuglur og verður tikin av báti við fleygastong. Nú pisurnar eru útkomnar, flúgva teir gomlu javnan við nebbasild í nevinum. Tá ið ein lendir á rókini, eru nógv opin gap uttan um hann, men hin gamli kennir væl unga sín. Dúnaða pisan er brúnlig omaná, grá-sprøklut um háls og síður, hvít í neðra. Um miðjan juli kemur fyglingin fyri. Við eini stuttari stong og stórum neti gongur fyglingarmaðurin eftir rókini, varliga framat, har sum lomvigin situr tættur. Har leggur hann netið omanyvir og kann fáa nógvar í tað, um 5—8 man vera tað vanliga, 10—15 er væl fingið, og 20 má sigast nógv, tó at tað hevur hent at fingið 60. 1000 lomvigar kann ein kringur fyglingarmaður fáa ein góðan dag. Men við hetta lag misfarast nógvar pisur. Tí hava teir summstaðni lagt fyglingina av og fleyga nú í staðin. Í flognum er lomvigin ikki so snúiligur sum lundin og tí betri at fleyga.
Fyri ólavsøku eru pisurnar floygdar. Mest um kvøldið síggjast tær fara av rókini, ein lítil fyrst og tveir stórir — faðir og móðir — hvør sínumegin aftanvert við hana. Har, sum stór urð er undir, bera tey gomlu ofta ótta fyri at hin lítla fer ikki at vinna út á sjógv, og so við og við geva tey henni tá eitt stump uppeftir. Eisini á sjónum halda tey saman fyrru tíðina. Ber okkurt, sum t. d. ein fles, upp ímillum, so tey ikki síggja hvørt annað, so ljóðar í heilum karr karr karr øðrumegin og pi pi pi hinumegin, til tey hittast aftur. Umframt við fygling og fleygi verður nógvur lomvigi fingin við snaru. Snaran er ein flaki av viði við nógvum lykkjum av faksi omaná, og lomvigin, sum altíð dámar væl at sita á rekaviði, fer upp á hann, men fær so føturnar fastar í lykkjurnar. Eisini verður nógvur lomvigi skotin víða um á sjónum. Og tó hevur hann heldur nørst enn minkað í seinnu tíðini. Um veturin ferðast hann um langt úti á havinum. Nakrir síggjast tó her; tá er hann bleikgráur framman á hálsinum og upp í vangarnar. Sama lit hevur steffan, t. e. pisan, tá ið hon er komin á sjógvin.[1]
Lomvigi ella lomviga (frøðiheiti - Uria aalge) er svartur sjófuglur. Sagt verður, at lomvigin kemur at landi á pálsmessu og í bergið á leypársmessu. 31. juli sigst lomvigin aftur leggja frá landi. Loyvt er (í 2007) at skjóta lomviga frá 1. oktober til 20. januar. er svartur omaná, hvítur í neðra. Summir hava eina hvíta striku aftur frá eyganum; teir eru sama slagið sum hinir, men eru oftast stórir. Fyrst í juni hevur lomvigin vorpið, eittans egg, stórt eftir fuglinum. Frá tí tjúkkasta smalkast tað beint og javnt móti hinum klænra endanum, sum er óvanliga spískur; eggið rullar tí ikki beinan veg, men heldur runt í ring, og tað man mangan hava bjargað teimum frá at fara út av rókini. Frá 5. til 8. juni fara menn at ræna, t. e. at taka eggini. Í stórum línum síga teir langt niður í bergið — í Skúvoy um 80 favnar, — og har, sum loft er, gera teir stór reiggj út og inn. Eggini eru vøkur, frá fagrasta grøna til bleikgrønt og stundum hvítt, sett við dimmum blettum og strikum, sum gera tey ólík hvørjum øðrum. Orðið gongur, at aldri finnast tvey lomvigaregg, sum eru meinlík á liti. Summi sýnast at vera einlitt grøn, men hyggur tú gjøllari eftir, so sært tú altíð onkun dimman blett, sum ger eitt frámerki.
Skúvoy og Dímun eru bestu lomvigalondini í Føroyum. Skúvoyingar fáa so nógv egg útyvir tað, teir brúka sjálvir, at teir fara við heilum bátsfarmi til Havnar at selja. Skjótt verpur lomvigin aftur, og hann vermir í rúmar 4 vikur. Ungfuglurin situr hesa tíðina niðast við sjógvin; hann er kallaður hellufuglur og verður tikin av báti við fleygastong. Nú pisurnar eru útkomnar, flúgva teir gomlu javnan við nebbasild í nevinum. Tá ið ein lendir á rókini, eru nógv opin gap uttan um hann, men hin gamli kennir væl unga sín. Dúnaða pisan er brúnlig omaná, grá-sprøklut um háls og síður, hvít í neðra. Um miðjan juli kemur fyglingin fyri. Við eini stuttari stong og stórum neti gongur fyglingarmaðurin eftir rókini, varliga framat, har sum lomvigin situr tættur. Har leggur hann netið omanyvir og kann fáa nógvar í tað, um 5—8 man vera tað vanliga, 10—15 er væl fingið, og 20 má sigast nógv, tó at tað hevur hent at fingið 60. 1000 lomvigar kann ein kringur fyglingarmaður fáa ein góðan dag. Men við hetta lag misfarast nógvar pisur. Tí hava teir summstaðni lagt fyglingina av og fleyga nú í staðin. Í flognum er lomvigin ikki so snúiligur sum lundin og tí betri at fleyga.
Fyri ólavsøku eru pisurnar floygdar. Mest um kvøldið síggjast tær fara av rókini, ein lítil fyrst og tveir stórir — faðir og móðir — hvør sínumegin aftanvert við hana. Har, sum stór urð er undir, bera tey gomlu ofta ótta fyri at hin lítla fer ikki at vinna út á sjógv, og so við og við geva tey henni tá eitt stump uppeftir. Eisini á sjónum halda tey saman fyrru tíðina. Ber okkurt, sum t. d. ein fles, upp ímillum, so tey ikki síggja hvørt annað, so ljóðar í heilum karr karr karr øðrumegin og pi pi pi hinumegin, til tey hittast aftur. Umframt við fygling og fleygi verður nógvur lomvigi fingin við snaru. Snaran er ein flaki av viði við nógvum lykkjum av faksi omaná, og lomvigin, sum altíð dámar væl at sita á rekaviði, fer upp á hann, men fær so føturnar fastar í lykkjurnar. Eisini verður nógvur lomvigi skotin víða um á sjónum. Og tó hevur hann heldur nørst enn minkað í seinnu tíðini. Um veturin ferðast hann um langt úti á havinum. Nakrir síggjast tó her; tá er hann bleikgráur framman á hálsinum og upp í vangarnar. Sama lit hevur steffan, t. e. pisan, tá ið hon er komin á sjógvin.
Tekst üüb Öömrang At luum ((ha.) Skit, jong luumen het Fürrit, (mo.) schüt) (Uria aalge) hiart tu at fögelfamile faan a alken (Alcidae).
Wikimedia Commons hää bilen of filmer tu: 
Wikispecies hää en artiikel tu: At luum ((ha.) Skit, jong luumen het Fürrit, (mo.) schüt) (Uria aalge) hiart tu at fögelfamile faan a alken (Alcidae).
De Seekuut oder Lumme (Uria aalge), up Platt ok Swarte Duker un Harm un Philipp nömmt, is en Seevagel ut de Familie vun de Alkenvagels (Alcidae). Düsse Aart höört to dat Geslecht vun de Seekuten oder Lummen (Uria) mit to.
Dat Fedderkleed vun düssen Vagel is swattbunt (mit swatten Ruggen un witten Buuk). Gegen den Dogger over, hefft Seekuten en langen, spitzen Snavel. De Been sünd man kort, an de Föte sitt Swemmhüde an. Dat Lief is bi 39 bit 42 cm lang. Wegen deit de Seekuut twuschen 850 un 1100 g un siene Flunken kann he bi 61 bit 73 cm wiet ut’neenspannen.
Zeekuten söökt ehr Freten in’t Water. Dor steekt se denn Kopp bi unner Water un könnt dor denn kieken, ob datwat to bieten gifft. Freten doot se sunnerlich Fisch un Warvellose. An Dage mit goden, anlannigen Wind fleegt se liek langs de Küsten, towielen in grote Tahl. Flegen doot se liekto mit duerhaftig Flunkenstahn sunner Glieden oder Seilen.
De Seekuut leggt en enkelt Ei up naakten Fels. Dat hett de Form vun en Beer, so datt’t nich wegrullt, man runddreiht in en lüttjen Krink. De Uppersiete is wat ruug. Dat maakt dat Ei stabiler, stott Water af un schuult vor Solt un Guano.[1]
Bi’n Bröden staht de Vagels. De Olen kennt dat Ei an de Teeknung un den Jungvagel an siene Luden. Dree Weken, nadem he ut dat Ei krapen is, dor kann he noch nich flegen, jumpt de Jungvagel mit sien Vadder tosamen vun’n Felsen in de See. Veel Seekuten ut Grootbritannien treckt dornah denn alltohopen na de Küsten vun Norwegen.
In’n Sommer sünd Seekuten to sehn an den Atlantik siene Küsten in Ierland, dat Vereenigte Königriek, Spanien, in de Normandie, in Iesland un in de Förden vun Skandinavien. Up de brittschen Eilannen is he de Alkenvagel, de dor an’n meisten vorkamen deit. De Aart brott in grote Kolonien up smalle, naakte Süme vun steile Klippen. In’n Winter leevt se up de hoge See. Just so, as Doggers weert Seekuten faken an de Küsten vun de Nedderlannen un Belgien andreven, sunnerlich twuschen Oktober- un Februarmaand.
In’n Middeleuropa bröödt Seekuten man bloß an een Steed, dat is up Helgoland. Dor hefft to’n Anfang vun dat 21. Johrhunnert 2.600 Paare brott. Bannig veel Seekuten versammelt sik in’n Juli bi de Doggerbank in de Noordsee.
Dat gifft fiev Unneraarden::
De Naam „Seekuten“ seggt al, datt sik dat um echte Seevagels hannelt. Dat kummt meist nich vor, datt se sik in dat Binnenland sehn laat. Ehr ganzet Leven blievt se up See un kaamt man bloß to’n Bröden an Land. Dat Leven up See bringt en grote Gefohr mit sik: Ööl. Vunwegen, datt Seekuten regelmotig up dat Water blievt, ok, wenn se sik vermünnern oder freten wüllt, weert se mehr, as annere Aarden en Büte vun dat Ööl. Jummers, wenn en Seekuut buten de Brödeltied an Land kummt, is wat scheef lopen, un se is ganz af, oder krank oder hett Ööl afkregen. Na Upfangzentrums for Ööloppers weert veel Seekuten henbrocht. Hüdigendags overleeft mehr, as 60 % de Öölschiet, wenn se slank versorgt weert. Ööloppers weert nich glieks wuschen. Se mütt sik eerst mol vermünnern un to Kraft kamen. Eerst, wenn de Deerter wat starker wurrn sünd, warrt dat Ööl afwuschen. Dat duert bi 20 min. Achterna mütt se eerst mol wedder waterdicht weern in en Swemmbad. Un to’n goden Enne weert se denn wedder freelaten.
Seekuten (Uria aalge) bröödt up de Klippen bi de Orkney-Eilannen. De annern Vagels sünd Dreetöhnmöwen.
Seekuut, Deät Lun
Seekuut, Deät Lun
. Mehr Biller, Videos oder Audiodateien to’t Thema gifft dat bi Wikimedia Commons. De Seekuut oder Lumme (Uria aalge), up Platt ok Swarte Duker un Harm un Philipp nömmt, is en Seevagel ut de Familie vun de Alkenvagels (Alcidae). Düsse Aart höört to dat Geslecht vun de Seekuten oder Lummen (Uria) mit to.
De skoet (Uria aalge) is ien fan de twa soarten skoeten út de famylje fan de Alkfûgels.
De Skoet is mei sa'n 38 oant 46 sm likernôch sa grut as in Wylde Ein, hy hat lykwols in wat smellere spitse snaffel. De wjukspanwiidte is by folwoeksen fûgels 61 oant 73 sm en sa wage ûngefear in kilogram. Yn de simmer binne de fearren op de kop, rêch, sturt en boppekant fan de wjukken brúnswart. De bûk en grutte parten fan de ûnderkant fan de wjukken binne wyt. Winterdeis binne ek de fearren op de kin en op de kop efter de eagen wyt.
Yn de loft stekke de snaffel en de griisswarte poaten dúdlik fan de rest fan it lichem ôf. Ek is by guon fûgels wol in wite eachring te sjen mei in wite streek nei achter. Soksoarte fûgels wurde ek wol Brilskoeten neamd. Dit is lykwols gjin kenteken fan ien as oare ûndersoart mar is mear in kleurfariant dy't ûnder de skoeten foarkomt.
It briedgebiet leit oan de noardlike kusten fan de Atlantyske Oseaan en de Stille Oseaan en ek oan de oanslutende parten fan de Noardlike Iissee.
Der binne fiif ûndersoarten:
De Skoeten ite it measte fisken dy't yn kloften rûnswimme oan de wetteroerflakte lykas de hearring, sprot en kabbeljau. Yn de arktyske gebieten ite de fûgels simmers ek in protte kreeften.
De fûgels briede yn grutte koloanjes op rotswanden. De Skoeten hawwe ek hiele spitse aaien, troch dizze foarm rôlje de aaien net sa maklik út it nêst en fan de rotsen. De aaien wurde troch beide âlden sa'n 28 oant 34 dagen bebret. Wannear't de jonge fûgels trije wike âld binne springe sy fan de rotsen, hoewol sy dan noch net fleane kinne. Hjirby falle de fûgels somtiden wol fjirtich meter nei ûnderen op it strân. De measte jongen geane dêrnei mei har âlden de see op. It mantsje past dan op de jongen en giet mei harren nei it oerwinteringsgebiet, de wyfkes komme dêr meast letter oan.
Ofbylden dy't by dit ûnderwerp hearre, binne te finen yn de kategory fan Wikimedia Commons. 
.jpg)
,_Heligoland.jpg)
