Multimedia w Wikimedia Commons Kowalik białoczelny (Sitta arctica) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny kowalikowatych. Występuje w północno-wschodniej Rosji. Nie jest zagrożony wyginięciem.
Po raz pierwszy gatunek opisał Siergiej Buturlin w 1907 na łamach Псовая и ружейная охота[3]. Holotyp pochodził z okolic Wierchojańska. Dwa okazy znajdują się w Muzeum Zoologicznym Uniwersytetu Moskiewskiego; jeden z nich jest lektotypem[4]. Autor nadał nowemu gatunkowi nazwę Sitta arctica, podtrzymywaną obecnie (2016) przez Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny. Klasyfikacja jest sporna. Niektórzy autorzy uznawali kowalika białoczelnego za podgatunek kowalika zwyczajnego (Sitta europaea)[5][6][7][8]. Podczas jednego badania nad mtDNA różnych taksonów w obrębie S. europaea okazało się, że S. (e.) arctica stanowił takson siostrzany wobec wszystkich innych podtaksonów S. europaea. Badacze wskazali potrzebę dalszych badań nad S. (e.) arctica[8].
Wymiary przedstawia poniższa tabela. W nawiasie podano liczbę zbadanych osobników[7].
Płeć Długość ciała [mm] Rozpiętość skrzydeł [mm] Masa ciała [g] Długość skrzydła [mm] Długość ogona [mm] Długość skoku [mm] Długość dzioba [mm] ♂ 140,9–153 (n=3) 255–259 (n=3) 17,2–23,5 (n=7) 83,8–90 (n=13) 47,9–52,5 (n=14) 15,6–17,8 (n=14) 17–19,6 (n=13) ♀ 144–155 (n=3) 250 (n=3) 19,7–22,1 (n=2) 81,3–87,7 (n=7) 44,8–49 (n=7) 16,4–17,5 (n=7) 18,6–20,1 (n=6)Większość upierzenia ma barwę szaroniebieską (ołowianą), ciemniejszą niż u wszystkich białobrzuchych kowalików zwyczajnych. Występuje ciemny pas po bokach głowy, węższy i krótszy w porównaniu do kowalików zwyczajnych. Jasna barwa czoła i paska nad ciemnym paskiem ocznym słabo zaznaczona lub nieobecna. Występują jasne końcówki pokryw skrzydłowych większych. Boki ciała kasztanowe , środek brzucha zawsze czysto biały. Spód skrzydeł jest ołowianoszary, co odróżnia kowaliki białoczelne od innych azjatyckich kowalików, u których ten ma barwę białawą lub jasnoszarą. Nie występuje dymorfizm płciowy przejawiający się w odmiennej barwie pokryw podogonowych u samców i samic; kowaliki białoczelne niezależnie od płci cechują pokrywy podogonowe koloru cynamonowego z jaśniejszymi plamkami na końcówkach. W porównaniu do pozostałych azjatyckich kowalików białoczelne są ogólnie większe, jednak mają przeciętnie krótsze skoki i palce. Inną różnicą jest stosunek długości tylnego palca do tylnego pazura – u przedstawicieli S. arctica są one mniej więcej równe, podczas gdy u kowalików zwyczajnych tylny pazur jest 2–3 mm dłuższy od tylnego palca. Do tego kowaliki białoczelne mają znacznie węższe dzioby w stosunku do kowalików zwyczajnych[7].
Kowaliki białoczelne występują od obszaru centralnej i północno-wschodniej Syberii (około 105–106°E[9]), dorzecza rzeki Jenisej i Jakucji po okolice Anadyru i górnego biegu Penżyny[6].
Brak jest badań, w których porównanoby ekologię kowalików białoczelnych i kowalików zwyczajnych[7]. Obserwowano pewną parę gnieżdżącą się w okolicach górnego Anadyru. Zalęgły się w starej dziupli dzięcioła dużego (Dendrocopos major), której wejście zwęziły gliną. 15 maja pary były już uformowane. Młode obserwowano 30 czerwca i 4 lipca[10].
IUCN w 2016 sklasyfikował kowalika białoczelnego jako gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern); wcześniej nie był klasyfikowany[11].
Kowalik białoczelny (Sitta arctica) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny kowalikowatych. Występuje w północno-wschodniej Rosji. Nie jest zagrożony wyginięciem.
