dcsimg

Urzet ( Polish )

provided by wikipedia POL

Urzet (Isatis L.) – rodzaj roślin należący do rodziny kapustowatych. Należy do niego w zależności od ujęcia ok. 30[4][5], 50[6] lub nawet 80 gatunków[7] występujących w Europie oraz Azji. Centrum różnorodności rodzaju znajduje się w południowo-zachodniej i centralnej Azji[6]. W Turcji występuje co najmniej 30 gatunków[5]. W Polsce jako efemerofit spotykany jest urzet barwierski[8]. Rośliny miejsc suchych, piaszczystych i skalistych[5]. Urzet barwierski jest rośliną uprawianą jako barwierska od epoki żelaza. Za pomocą fermentowanych liści tego gatunku barwiono tkaniny na kolor indygo, później w zastosowaniu tym gatunek ten zastąpił indygowiec barwierski[5].

 src=
Pokrój urzetu barwierskiego
 src=
Owoce urzetu barwierskiego
 src=
Isatis microcarpa

Morfologia

Pokrój
Rośliny jednoroczne, dwuletnie i byliny o pędach z reguły nagich, sinawych i osiągających do 1,2 m wysokości[5]. Jeśli włoski są obecne to pojedyncze. Pęd zwykle rozgałęziony tylko w górnej części, łodyga prosto wzniesiona[6].
Liście
Pojedyncze, podłużne lub lancetowate, całobrzegie lub ząbkowane. Liście różyczkowe zwykle ogonkowe, czasem klapowane. Liście łodygowe zwykle obejmujące uszkowatą lub strzałkowatą nasadą łodygę[5][6].
Kwiaty
Drobne, zebrane w wielokwiatowe i rozgałęzione grona. Działki kielicha 4, płatki korony 4, żółte, u nasady krótko zwężone. Pręcików 6. Zalążnia górna, ze znamieniem siedzącym[5].
Owoce
Jednonasienne łuszczynki kształtu od kulistego do silnie wydłużonego, oskrzydlone, zwykle czerniejące[5]. Budowa dojrzałych owoców pełni kluczową rolę diagnostyczną dla rozróżniania gatunków[6].

Systematyka

Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system system APG III z 2009)

Należy do rodziny kapustowatych (Brassicaceae), rzędu kapustowców (Brassicales), kladu różowych (rosids) w obrębie okrytonasiennych (Magnoliophyta)[1][9]. Rodzaj należy do plemienia Isatideae[10].

Pozycja w systemie Reveala (1993-1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa ukęślowe (Dilleniidae Takht. ex Reveal & Tahkt.), nadrząd Capparanae Reveal, rząd kaparowce (Capparales Hutch.), podrząd Capparineae Engl., rodzina kapustowate (Brassicaceae Burnett), podrodzina Isatidoideae Leurss., plemię Isatideae DC., podplemię Isatidinae Caruel in Parl., rodzaj urzet (Isatis L.)[11].

Wykaz gatunków[7]

Przypisy

  1. a b Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website (ang.). 2001–. [dostęp 2010-11-10].
  2. Isatis Linnaeus. W: Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2015-10-07].
  3. Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-02-05].
  4. Geoff Burnie i inni: Botanica. Rośliny ogrodowe. Könemann, 2005. ISBN 3-8331-1916-0.
  5. a b c d e f g h Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 162. ISBN 0-333-74890-5.
  6. a b c d e Isatis Linnaeus. W: Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2015-10-07].
  7. a b Isatis. W: The Plant List (2013). Version 1.1. [on-line]. [dostęp 2015-10-07].
  8. Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
  9. Brassicaceae Genera. [dostęp 2010-11-20].
  10. Genus: Isatis L.. W: Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. United States Department of Agriculture. [dostęp 2015-10-07].
  11. Crescent Bloom: Systematyka rodzaju Isatis (ang.). The Compleat Botanica. [dostęp 2009-02-05].
license
cc-by-sa-3.0
copyright
Autorzy i redaktorzy Wikipedii
original
visit source
partner site
wikipedia POL

Urzet: Brief Summary ( Polish )

provided by wikipedia POL

Urzet (Isatis L.) – rodzaj roślin należący do rodziny kapustowatych. Należy do niego w zależności od ujęcia ok. 30, 50 lub nawet 80 gatunków występujących w Europie oraz Azji. Centrum różnorodności rodzaju znajduje się w południowo-zachodniej i centralnej Azji. W Turcji występuje co najmniej 30 gatunków. W Polsce jako efemerofit spotykany jest urzet barwierski. Rośliny miejsc suchych, piaszczystych i skalistych. Urzet barwierski jest rośliną uprawianą jako barwierska od epoki żelaza. Za pomocą fermentowanych liści tego gatunku barwiono tkaniny na kolor indygo, później w zastosowaniu tym gatunek ten zastąpił indygowiec barwierski.

 src= Pokrój urzetu barwierskiego  src= Owoce urzetu barwierskiego  src= Isatis microcarpa
license
cc-by-sa-3.0
copyright
Autorzy i redaktorzy Wikipedii
original
visit source
partner site
wikipedia POL