Multimedia w Wikimedia Commons Natrix – rodzaj węży z rodziny połozowatych (Colubridae) i podrodziny zaskrońcowatych (Natricinae).
Są to węże umiarkowanej wielkości – osiągają przeważnie od 75 cm do maksymalnie 2 m długości[2]. Głowa pokryta dużymi tarczkami, łuski zwykle z wyraźnym kilem. Większość przedstawicieli rodzaju Natrix dobrze i chętnie pływa. Żywią się niewielkimi wodnymi kręgowcami, takimi jak żaby, traszki i ryby. Są szeroko rozpowszechnione – zasięg ich występowania obejmuje niemal całą Europę, zachodnią Azję aż do Chin i Indii (zaskroniec rybołów) oraz północną Afrykę. W Polsce występuje zaskroniec zwyczajny, raz zanotowano także zaskrońca rybołowa[3].
Do rodzaju należą co najmniej trzy współczesne gatunki – zaskroniec zwyczajny (Natrix natrix), będący gatunkiem typowym, zaskroniec rybołów (Natrix tessellata) i zaskroniec żmijopodobny (Natrix maura). Ważność gatunku Natrix megalocephala bywa kwestionowana – powszechnie jest on uznawany za młodszy synonim zaskrońca zwyczajnego[4]. Natrix astreptophora i Natrix helvetica – tradycyjnie uznawane za podgatunki N. natrix – bywają podnoszone do rangi odrębnych gatunków[5][6]. Zaskroniec zwyczajny jest sympatryczny z pozostałymi gatunkami z rodzaju Natrix na znacznej części zasięgu ich występowania. Najstarszym znanym przedstawicielem rodzaju jest N. mlynarski z wczesnego oligocenu Francji. Do rodzaju Natrix należą także N. sansaniensis, N. merkurensis i N. longivertebrata. Pozostałe gatunki zaliczane niegdyś do Natrix przeniesiono do innych rodzajów. Analiza filogenetyczna przeprowadzona przez Guickinga i współpracowników (2006), wykorzystująca dane molekularne – sekwencje nukleotydów genów mitochondrialnych kodujących białka – sugeruje, że zaskroniec zwyczajny i zaskroniec rybołów są taksonami siostrzanymi, a zaskroniec żmijopodobny jest bazalny w stosunku do nich. Szacowany czas odłączenia się N. maura od ostatniego wspólnego przodka tych trzech gatunków wynosi 27–18 mln lat temu, a linie ewolucyjne N. natrix i N. tessellata rozeszły się prawdopodobnie 22–13 mln lat temu[7].
Alethinophidia Natrix – rodzaj węży z rodziny połozowatych (Colubridae) i podrodziny zaskrońcowatych (Natricinae).
Są to węże umiarkowanej wielkości – osiągają przeważnie od 75 cm do maksymalnie 2 m długości. Głowa pokryta dużymi tarczkami, łuski zwykle z wyraźnym kilem. Większość przedstawicieli rodzaju Natrix dobrze i chętnie pływa. Żywią się niewielkimi wodnymi kręgowcami, takimi jak żaby, traszki i ryby. Są szeroko rozpowszechnione – zasięg ich występowania obejmuje niemal całą Europę, zachodnią Azję aż do Chin i Indii (zaskroniec rybołów) oraz północną Afrykę. W Polsce występuje zaskroniec zwyczajny, raz zanotowano także zaskrońca rybołowa.
Do rodzaju należą co najmniej trzy współczesne gatunki – zaskroniec zwyczajny (Natrix natrix), będący gatunkiem typowym, zaskroniec rybołów (Natrix tessellata) i zaskroniec żmijopodobny (Natrix maura). Ważność gatunku Natrix megalocephala bywa kwestionowana – powszechnie jest on uznawany za młodszy synonim zaskrońca zwyczajnego. Natrix astreptophora i Natrix helvetica – tradycyjnie uznawane za podgatunki N. natrix – bywają podnoszone do rangi odrębnych gatunków. Zaskroniec zwyczajny jest sympatryczny z pozostałymi gatunkami z rodzaju Natrix na znacznej części zasięgu ich występowania. Najstarszym znanym przedstawicielem rodzaju jest N. mlynarski z wczesnego oligocenu Francji. Do rodzaju Natrix należą także N. sansaniensis, N. merkurensis i N. longivertebrata. Pozostałe gatunki zaliczane niegdyś do Natrix przeniesiono do innych rodzajów. Analiza filogenetyczna przeprowadzona przez Guickinga i współpracowników (2006), wykorzystująca dane molekularne – sekwencje nukleotydów genów mitochondrialnych kodujących białka – sugeruje, że zaskroniec zwyczajny i zaskroniec rybołów są taksonami siostrzanymi, a zaskroniec żmijopodobny jest bazalny w stosunku do nich. Szacowany czas odłączenia się N. maura od ostatniego wspólnego przodka tych trzech gatunków wynosi 27–18 mln lat temu, a linie ewolucyjne N. natrix i N. tessellata rozeszły się prawdopodobnie 22–13 mln lat temu.
