Chiru

Cziru tybetańskie^[3], dawniej: cziru^[4] (Pantholops hodgsonii) – gatunek koziorożca z rodziny wołowatych, jedyny przedstawiciel rodzaju cziru (Pantholops) Hodgson, 1834.

Zasięg występowania i biotop

Cziru tybetańskie jest endemitem Wyżyny Tybetańskiej. Występuje na wysokościach 3700-6000 m n.p.m. Dawniej zasięg jego występowania rozciągał się po Nepal.

Charakterystyka

Długość ciała 120-130 cm, wysokość w kłębie 80-100 cm, masa 26-40 kg Przy nozdrzach występuje workowate wydęcie, które jest prawdopodobnie związane z wydawaniem głosu. Występujące tylko u samców długie, smukłe rogi z poprzecznymi zgrubieniami są wygięte w kształcie litery S. Rogi osiągają długość do 70 cm.

Cziru tybetańskie jest gatunkiem stadnym. Liczebność i struktura stad jest zmienna - od 5 do 1000 osobników - i związana z sezonowymi wędrówkami. Dojrzałość płciową osiągają pomiędzy 1,5-2,5 rokiem życia. W okresie godowym samiec łączy się z haremem 10-20 samic. Ciąża cziru trwa 7-8 miesięcy. Samica rodzi jedno młode w miocie. Połowa młodych ginie w okresie pierwszych dwóch miesięcy ich życia, a 2/3 - przed osiągnięciem drugiego roku życia, czyli przed osiągnięciem dojrzałości płciowej. Maksymalna długość życia cziru na wolności wynosi prawdopodobnie ok. 8 lat.

Zagrożenia i ochrona

Dawniej był to gatunek bardzo liczny, nawet rzędu miliona osobników. Populacja cziru jest zagrożona na skutek utraty siedlisk oraz nielegalnych polowań. Z sierści cziru pozyskiwana jest wełna shahtoosh charakteryzująca się wyjątkową miękkością. Wyroby z tej wełny osiągają wysokie ceny na rynkach wielu krajów. Oprócz wełny z cziru pozyskiwane są rogi i mięso. W latach 80. i 90. XX wieku liczebność spadła do 65–72,5 tys sztuk. Dzięki skutecznej ochronie gatunku populacja cziru wzrosła, obecnie (2016) szacuje się, że żyje 100–150 tys. osobników. Cziru jest uznawane za gatunek bliski zagrożenia, w latach 2000–2016 było uznawane za gatunek zagrożony wyginięciem^[2].

Cziru jest objęty konwencją waszyngtońską CITES (załącznik I)^[5].

Bibliografia

1. Halina Komosińska, Elżbieta Podsiadło: Ssaki kopytne : przewodnik. Warszawa: Wydaw. Naukowe PWN, 2002, s. 257-258. ISBN 83-01-13806-8.
2. Rebitzke, J. 2002: Pantholops hodgsonii (ang.). (On-line), Animal Diversity Web. [dostęp 27 lutego 2008].
3. Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Pantholops hodgsonii. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 12 stycznia 2009]

Przypisy