Multimedia w Wikimedia Commons Mroczak posrebrzany[3], dawniej: mroczek posrebrzany[4] (Vespertilio murinus) – gatunek ssaka z rzędu nietoperzy z rodziny mroczkowatych licznie reprezentowanej w Polsce.
We wcześniejszej polskiej literaturze zoologicznej dla określenia gatunku używana była nazwa zwyczajowa mroczek posrebrzany[4]. W wydanej w 2015 roku przez Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk publikacji „Polskie nazewnictwo ssaków świata” gatunkowi nadano oznaczenie mroczak posrebrzany, rezerwując nazwę mroczek dla rodzaju Eptesicus[3].
Długość ciała wynosi: 55–65 mm, rozpiętość skrzydeł: 260–305 mm, masa ciała: 10–18 g. Długość ogona wystająca poza błonę ogonową: 4–5 mm. Długość przedramienia 39,6–48,6 mm. Nietoperz średniej wielkości o charakterystycznych dość wąskich skrzydłach. Futerko na grzbiecie dwubarwne: nasada od ciemnoszarej do szarobrunatnej, ze srebrzyście przyprószonymi końcówkami sierści (stąd jego nazwa). Futro na brzuchu najczęściej koloru jasnoszarego lub popielatego, chociaż zdarzają się osobniki o brązowym futrze na brzuchu. Kolory futerka są ostro rozgraniczone na bokach ciała, szczególnie w okolicy szyi. Pyszczek, błony lotne oraz uszy bardzo ciemne. Skrzydła wąskie. Uszy małe, bardzo długie, nie stykające się ze sobą. Koziołek krótki, gruby, równomiernie zaokrąglony, sięgający połowy długości ucha. Błona skrzydłowa przyczepiona do nasady palców stopy. Ostroga sięga do połowy odległości między piętą a ogonem. Poza nią wystaje płatek wzmocniony poprzeczną chrząstką. Jest to jedyny krajowy nietoperz posiadający dwie pary sutków. Mroczaka posrebrzanego łatwo poznać po charakterystycznym głosie wydawanym podczas lotu, przypominającym cykanie świerszcza.
W Polsce występuje na całym terenie kraju, poza niektórymi regionami spotyka się go jednak rzadko. Na wschodzie jest bardziej pospolity niż na zachodzie, jednak rozród jego stwierdzono jedynie na Wyżynie Małopolskiej, w Puszczy Białowieskiej, Bieszczadach i na Pomorzu, łącznie z Doliną Dolnej Wisły. Zajmuje głównie tereny górzyste, zalesione, jesienią migruje do miast w celu odbycia godów.
Spotykany zarówno w krajobrazie rolniczym, miastach, lasach, jak również w wysokich górach. Latem zamieszkuje głównie w budynkach (kryjąc się w szczelinach ścian i dachów), niekiedy w dziuplach drzew, skrzynkach dla nietoperzy czy szczelinach skalnych. Zimuje najczęściej w szczelinach budynków. Obserwacje tego gatunku w jaskiniach są sporadyczne.
Należy do gatunków migrujących wykonujących regularne przeloty między miejscami rozrodu i zimowania. Prowadzi nocny tryb życia. Zimę spędza przeważnie w zachodniej i południowej Europie, choć coraz częściej zimuje również w polskich miastach, np. Warszawie, dokąd przylatują także mroczaki posrebrzane z terenów obwodu kaliningradzkiego (znaleziono samicę z rosyjską obrączką). Najdalsze przeloty tego nietoperza sięgają ponad 1000 km. Jest gatunkiem zimnolubnym, stąd zwykle przebywa w miejscach słabo izolowanych. Odznacza się sporą odpornością na zimno – niekiedy lata przy temperaturze powietrza poniżej zera stopni Celsjusza. Na sen zimowy przenosi się do miejsc, gdzie temperatura w zimie utrzymuje się kilka stopni Celsjusza powyżej zera. Latem samice tworzą tzw. kolonie rozrodcze. Również samce mroczaka posrebrzanego regularnie tworzą kolonie,.
Żywi się głównie drobnymi muchówkami, chruścikami i innymi owadami latającymi nocą. Preferuje owady odbywające rójkę nad wodą, które chwyta wyłącznie w locie. Poluje nocą, na żerowiska wylatuje późnym wieczorem. Lata wysoko przeważnie powyżej 20 m nad ziemią i bardzo szybko. Podczas polowania posługuje się echolokacją. Ultradźwięki o częstotliwości 24–26 kHz wytwarzane są przez krtań i emitowane przez pyszczek. Dzięki możliwości zwalniania tempa przemiany materii w obniżonej temperaturze przez dłuższy czas może przetrzymywać niekorzystne do żerowania warunki.
Gody mroczaka posrebrzanego obserwuje się jesienią, kiedy samce zajmują stałe terytoria i stanowiska godowe, często na wysokich budynkach w centrach dużych miast. Terytoria te są regularnie patrolowane i oznakowywane za pomocą emitowanych głosów (słyszalnych dla człowieka), pełniących funkcję analogiczną do śpiewu ptaków. Kopulacja i zaplemnienie następuje więc przed zapadnięciem w stan hibernacji. Sperma pozostaje w drogach rodnych samicy do wiosny i dopiero wtedy występuje owulacja i zapłodnienie. Poród i rozwój młodych jest ściśle związany z okresem największej dostępności pożywienia. Samica rodzi na początku lata aż dwoje młodych, co jest rzadko spotykanym zjawiskiem wśród nietoperzy strefy umiarkowanej. Młode po urodzeniu są małe, bezradne i nieowłosione. Oczy mają zamknięte, posiadają silne pazury i haczykowate zęby mleczne, którymi czepiają się matki. Potomstwo rośnie szybko i osiąga dojrzałość seksualną pod koniec pierwszego lub na początku drugiego roku życia. Młode nietoperze zdolność do samodzielnego lotu osiągają już po upływie 6 tygodni.
W Polsce jest objęty ścisłą ochroną gatunkową oraz wymagający ochrony czynnej, dodatkowo obowiązuje zakaz fotografowania, filmowania lub obserwacji, mogących powodować płoszenie lub niepokojenie.[5]
Mroczak posrebrzany, dawniej: mroczek posrebrzany (Vespertilio murinus) – gatunek ssaka z rzędu nietoperzy z rodziny mroczkowatych licznie reprezentowanej w Polsce.
