Multimedia w Wikimedia Commons Wirki bezjelitowe (Acoela z łac. acoela – bezjelitowe) – grupa małych, bezkręgowych, wirkokształtnych zwierząt dwubocznie symetrycznych (Bilateria) charakteryzujących się prawie całkowitym brakiem macierzy pozakomórkowej oraz brakiem jelita. Tradycyjnie uważane były za jeden z rzędów wirków, obecnie są uznawana za odrębny typ.
Są to gatunki morskie, zwykle kilkumilimetrowej długości (od 0,5 do 10 mm), spłaszczone grzbieto-brzusznie, jak płazińce. Odcinek głowowy jest słabo zaznaczony. Występuje tylko otwór gębowy lub otwór gębowy i prosta gardziel usytuowana po stronie brzusznej. Brak jelita, struktur wydalniczych oraz układu rozrodczego. Funkcję trawienną pełni nabłonek endodermalny. W worze powłokowym znajdują się otwory płciowe wyprowadzające gamety z parenchymy. Brak stadium larwalnego. Układ nerwowy zbudowany jest tylko z części subepidermalnej i submuskularnej. Niewielkie zagęszczenia sieci w odcinku głowowym, od którego biegną pnie podłużne połączone licznymi spoidłami poprzecznymi. Posiadają oczka i narząd równowagi w postaci statocyst. U gatunków żyjących w symbiozie z zoochlorellami może zanikać układ pokarmowy.
Wirki bezjelitowe są prawdopodobnie blisko spokrewnione z Nemertodermatida. Te drugie mają proste jelito, a ich plemniki mają jedną wić. Obydwie grupy bywają łączone w hipotetyczny klad Acoelomorpha, który według niektórych badań jest taksonem parafiletycznym, a Acoela i Nemertodermatida klasyfikowano jako odrębne typy[2]. Sugerowano, że Acoela mogą należeć do Lophotrochozoa, gdzie są najbliżej spokrewnione z Gnathostomulida[3]. Inne analizy wspierają jednak monofiletyzm Acoelomorpha i wskazują na ich bliskie pokrewieństwo z Xenoturbellida (hipotetyczny klad obejmujący te dwie grupy został nazwany przez Philippe'a i wsp. Xenacoelomorpha), choć pozycja filogenetyczna takiego kladu pozostaje niejasna – według badań Hejnola i współpracowników (2009) stanowią one najbardziej bazalną linię ewolucyjną Bilateria[4], podczas gdy według analiz przeprowadzonych przez Philippe'a i in. są bazalną linią wtóroustych (Deuterostomia) – druga z tych hipotez zakłada utratę cech obecnych u ostatniego wspólnego przodka Deuterostomia[5].
Do Acoela zaliczono około 330 gatunków grupowanych w rodzinach[6]:
Na podstawie:
Halanych et al. Evidence from 18S ribosomal DNA that the lophophorates are protostome animals. „Science”. 267 (5204), s. 1641–1643, 1995. DOI: 10.1126/science.7886451 (ang.).
Edgecombe et al. Higher-level metazoan relationships: recent progress and remaining questions. „Organisms Diversity and Evolution”. 11, s. 151–172, 2011. DOI: 10.1007/s13127-011-0044-4 (ang.).
Wirki bezjelitowe (Acoela z łac. acoela – bezjelitowe) – grupa małych, bezkręgowych, wirkokształtnych zwierząt dwubocznie symetrycznych (Bilateria) charakteryzujących się prawie całkowitym brakiem macierzy pozakomórkowej oraz brakiem jelita. Tradycyjnie uważane były za jeden z rzędów wirków, obecnie są uznawana za odrębny typ.
