Xarıbülbül — səhləbkimilər fəsiləsinə aid bitki cinsidir.
Ofris cinsinin 50-dən çox növü var və bunların bir çoxu Azərbaycanın müxtəlif bölgələrində, ümumiyyətlə Qafqaz və Zaqafqaziya ərazisində mövcuddur. Digərləri isə Türkiyə, Yunanıstan, Krım və başqa yerlərdə bitir. Bu bitkinin Azərbaycanda bitən bütün növləri Xarıbülbül adı ilə tanınır və latınca ophrys caucasica və ya ophrys mammosa adlanır.
Ophrys — yunan mənşəli sözdür, mənası "qaş" deməkdir. Alimlər bu adı bitkiyə verməklə məcazi mənada bu gülün digərlərinə üstdən aşağı "baxmağını" eyham ediblər. Səhləb fəsiləsinin bir çox nümayəndələri kimi ofrislər də kök toxumasında müştərək surətdə yaşayan və bitkiyə lüzum olan simbiotik göbələklərdən asılıdır. Məhz bu səbəbdən bu bitkiləri başqa yerdə əkmək olmur – onlar məhv olur. Ofrislərin tozlanması zarqanadlı cücülərin (eşşəkarısı və başqaları) köməyi ilə baş verir və onların çiçəkləri həmin cücülərin formasını və görünüşünü təkrarlayaraq, onları özünə cəlb edir. Ofrislərin çiçəkləri şirə ixrac eləmir, ətri isə demək olar ki, yoxdur. Lakin bəzi növlərinin çiçəkləri müəyyən növ cücülərin dişi fərdlərinə xas olan və erkək fərdlərini cəlb edən feromonun iyinə oxşar ətir qoxuya bilər. Təbii ki, cücüləri ofrislərin xüsusi görünüşü ilə bərabər bu qoxu da cəlb edir. Bu görünüşə və bəzən də qoxuya, maraq göstərən həşərat, bir güldən digərinə uçur və beləliklə, tozlanma prosesi baş verir. Göbələklərdən və müəyyən növ cücülərdən asılı olması ofrisləri ətraf mühitin dəyişilməsinə çox həssas edir. Buna görə də bu bitkilər nadir bitkilər hesab olunurlar. Onlar dövlət tərəfindən qorunurlar. Ophrys caucasica və ofrislərin bir çox başqa növləri isə hətta Qırmızı kitabda qeydə alınıblar.
Ophrys mammosa
Ophrys mammosa
Ophrys araneola
Ophrys sulcata
Xarıbülbül — səhləbkimilər fəsiləsinə aid bitki cinsidir.
Ofris cinsinin 50-dən çox növü var və bunların bir çoxu Azərbaycanın müxtəlif bölgələrində, ümumiyyətlə Qafqaz və Zaqafqaziya ərazisində mövcuddur. Digərləri isə Türkiyə, Yunanıstan, Krım və başqa yerlərdə bitir. Bu bitkinin Azərbaycanda bitən bütün növləri Xarıbülbül adı ilə tanınır və latınca ophrys caucasica və ya ophrys mammosa adlanır.
Ophrys — yunan mənşəli sözdür, mənası "qaş" deməkdir. Alimlər bu adı bitkiyə verməklə məcazi mənada bu gülün digərlərinə üstdən aşağı "baxmağını" eyham ediblər. Səhləb fəsiləsinin bir çox nümayəndələri kimi ofrislər də kök toxumasında müştərək surətdə yaşayan və bitkiyə lüzum olan simbiotik göbələklərdən asılıdır. Məhz bu səbəbdən bu bitkiləri başqa yerdə əkmək olmur – onlar məhv olur. Ofrislərin tozlanması zarqanadlı cücülərin (eşşəkarısı və başqaları) köməyi ilə baş verir və onların çiçəkləri həmin cücülərin formasını və görünüşünü təkrarlayaraq, onları özünə cəlb edir. Ofrislərin çiçəkləri şirə ixrac eləmir, ətri isə demək olar ki, yoxdur. Lakin bəzi növlərinin çiçəkləri müəyyən növ cücülərin dişi fərdlərinə xas olan və erkək fərdlərini cəlb edən feromonun iyinə oxşar ətir qoxuya bilər. Təbii ki, cücüləri ofrislərin xüsusi görünüşü ilə bərabər bu qoxu da cəlb edir. Bu görünüşə və bəzən də qoxuya, maraq göstərən həşərat, bir güldən digərinə uçur və beləliklə, tozlanma prosesi baş verir. Göbələklərdən və müəyyən növ cücülərdən asılı olması ofrisləri ətraf mühitin dəyişilməsinə çox həssas edir. Buna görə də bu bitkilər nadir bitkilər hesab olunurlar. Onlar dövlət tərəfindən qorunurlar. Ophrys caucasica və ofrislərin bir çox başqa növləri isə hətta Qırmızı kitabda qeydə alınıblar.
Ophrys mammosa
Ophrys mammosa
Ophrys araneola
Ophrys sulcata
Ophrys és un gènere de plantes amb flor de la família orchidaceae. Són orquídies menudes. Tenen la particularitat que llur inflorescència és semblant al cos d'un himenòpter com a ajuda a la pol·linització per entomofília. Per això a les nostres contrades es coneixen sovint amb el nom de borinot, abelleres, mosques, mosques d'ase, mosqueres i aranyes. També es coneixen com sabatetes de la Mare de Déu o sabatetes del nen Jesús.
S'han descrit una quarantena d'espècies. El gènere ha estat dividit en diverses seccions i subseccions:
& K.Hertel) Kreutz 2004
Ophrys és un gènere de plantes amb flor de la família orchidaceae. Són orquídies menudes. Tenen la particularitat que llur inflorescència és semblant al cos d'un himenòpter com a ajuda a la pol·linització per entomofília. Per això a les nostres contrades es coneixen sovint amb el nom de borinot, abelleres, mosques, mosques d'ase, mosqueres i aranyes. També es coneixen com sabatetes de la Mare de Déu o sabatetes del nen Jesús.
Tořič (Ophrys) je rozsáhlý rod jednoděložných rostlin z čeledi vstavačovitých. Existuje přibližně čtyřicet botanických druhů a mnoho přírodních mezidruhových kříženců. Latinské rodové jméno je odvozeno z řeckého slova ophrys, což v překladu znamená obočí, povýšenost nebo pýchu a značí tak výjimečné postavení rodu mezi evropskými orchidejemi. Označení Ophrys poprvé použil pro označení rostliny v prvním století našeho letopočtu Plinius Starší ve své encyklopedii Naturalis historia.
Tořiče jsou terestrické orchideje rostoucí ve střední a jižní Evropě, severní Africe a Malé Asii. Na území České republiky lze nalézt tořič čmelákovitý Holubyho, tořič hmyzonosný a tořič včelonosný.
Tořiče svými květy napodobují vzhled samiček svých hmyzích opylovačů. Samečci konkrétního druhu se líhnou první a svými pokusy o páření přenášejí pylové brylky.
Obrázky, zvuky či videa k tématu tořič ve Wikimedia Commons
Galerie Tořič ve Wikimedia Commons
Tořič (Ophrys) je rozsáhlý rod jednoděložných rostlin z čeledi vstavačovitých. Existuje přibližně čtyřicet botanických druhů a mnoho přírodních mezidruhových kříženců. Latinské rodové jméno je odvozeno z řeckého slova ophrys, což v překladu znamená obočí, povýšenost nebo pýchu a značí tak výjimečné postavení rodu mezi evropskými orchidejemi. Označení Ophrys poprvé použil pro označení rostliny v prvním století našeho letopočtu Plinius Starší ve své encyklopedii Naturalis historia.
Die Ragwurzen (Ophrys), auch Kerfstendel genannt, bilden eine Pflanzengattung in der Familie der Orchideen (Orchidaceae). Sie kommen hauptsächlich rund ums Mittelmeer vor und überdauern den trockenen Sommer mit Hilfe einer unterirdischen Knolle. Zur Bestäubung locken die Blüten durch Produktion von Duftstoffen und insektenähnlichem Aussehen männliche Insekten an, die beim Versuch der Kopulation mit den Blüten Pollen übertragen. Die Gattung umfasst je nach Auffassung 10 bis 350 Arten.
Die Ragwurz-Arten sind relativ kleine, ausdauernde, krautige Pflanzen. Sie erreichen meist Wuchshöhen von 10 bis 40 Zentimetern, es gibt aber auch blühende Exemplare, die nur 5 Zentimeter hoch sind, andere Arten erreichen bis zu 90 Zentimeter. Mit einer unterirdischen Knolle überdauern sie die ungünstige Jahreszeit. Während der Wachstumsperiode wird diese Knolle durch eine, selten zwei neue ersetzt. Die Knollen sind rundlich bis leicht oval und werden teils aus Wurzel-, teils aus Sprossgewebe gebildet. Sie enthalten lebende Zellen, die Stärke speichern sowie abgestorbene Zellen, die für die Wasserspeicherung sorgen. Oberhalb der Knollen entspringen die faserigen Wurzeln aus dem Spross.[1]
Die Laubblätter stehen in einer grundständigen Rosette, zusätzlich können weitere kleinere Blätter am Stängel angeordnet sein; oder die Blattrosette ist locker mit am Stängel verteilt stehenden Laubblättern.[2]
In einem endständigen, traubigen Blütenstand sind wenige Blüten locker angeordnet. Der Fruchtknoten ist ungestielt, nicht behaart und nicht oder nur wenig verdreht. Die Blüten sind resupiniert, sie sind relativ groß, auffällig und ähneln einem Insekt. Die zwittrigen Blüten sind zygomorph und dreizählig. Die Blütenhüllblätter sind nicht miteinander verwachsen. Die drei äußeren Blütenhüllblätter (Sepalen) sind weiß, rosafarben oder grünlich, meistens kahl. Die seitlichen Petalen sind kleiner als die äußeren Blütenhüllblätter und behaart. Die Lippe ist ganzrandig bis dreilappig, am Ende oft mit einem Anhängsel oder einer aufgesetzten Spitze. Meist ist die Lippe konvex gebogen, wobei die Spitze wieder in die Gegenrichtung aufwärts gebogen sein kann. Im Gegensatz zu verwandten Gattungen besitzt die Lippe der Ragwurzen keinen Sporn. An der Basis der Lippe befindet sich mittig eine auffällig gefärbte Fläche, seitlich davon sind oft zwei Erhebungen. Mittig auf der Lippe befindet sich eine glatte, häufig glänzende Fläche, zum Rand hin ist die Lippe behaart. Die Säule fasst die Narbe und das Staubblatt zusammen; zwischen beiden liegt das wenig ausgebildete Trenngewebe (Rostellum), das oft zwei kleine, farbige seitliche Auswüchse besitzt. Die zwei Pollinien sind über Stielchen mit je einer separaten Klebscheibe (Viscidium) verbunden.[2]
Orchideen der Gattung Ophrys sind bekannt für ihren besonderen Bestäubungsmechanismus.[3][4] Die Lippe einer Blüte stellt bei den Ophrys-Arten eine Nachahmung eines weiblichen Insekts dar. Männliche Insekten lassen sich täuschen und übertragen den Pollen während einer sogenannten Pseudokopulation. Dieses Phänomen wird Sexualtäuschung (englisch: sexual deception) genannt und ist eine Form von Mimikry (Lockmimikry). Die sensorischen Komponenten der Sexualtäuschung setzten sich aus olfaktorischen (Duft), visuellen (Farbe, Form) und taktilen (Behaarung) Stimuli zusammen. Der Duft der Blüten, bei vielen Arten ein für die menschliche Nase nicht wahrnehmbares Gemisch aus schwerflüchtigen Kohlenwasserstoffen, stellt den wichtigsten Stimulus zur spezifischen Anlockung der Bestäuber-Männchen dar. Er ist eine "fast" genaue Kopie der Sexual-Duftstoffe der weiblichen Insekten und löst daher das gleiche Such- und Kopulationsverhalten aus wie die entsprechenden Weibchendüfte. Eine besondere Bedeutung kommt den taktilen Stimuli zu. Je nach Ausrichtung der Behaarung erkennt ein männliches Insekt nämlich, wo "vorn" und "hinten" bei einem Weibchen ist. Die Ausrichtung der Behaarung bei Ophrys-Blüten entscheidet daher darüber, ob der Bestäuber "Kopf-voran" oder "Abdomen-voran" mit den Blüten zu kopulieren versucht. Die Pollinien werden dementsprechend mit dem Kopf oder dem Hinterkörper (Abdomen) entnommen und transportiert. Die Konsequenz des Sexualtäuschungsmechanismus ist eine gewisse Spezifität in der Bestäubung, weil Anlockung über Sexualduftstoffe relativ spezifisch, im Eifer des Gefechtes aber unspezifisch erfolgt. Das Resultat sind daher unzählige Hybriden. Die Bestäuber sind in den meisten Fällen Solitärbienen, beispielsweise der Gattungen Andrena, Eucera, Anthophora etc. Wenige Ophrys-Arten werden von Grabwespen (Ophrys insectifera), Dolchwespen (Ophrys speculum), Käfern, Fliegen (Ophrys fuciflora), oder Pflanzenwespen (Ophrys insectifera var. subinsectifera) bestäubt. Aus dieser Abhängigkeit der Ophrys-Arten von ihren jeweiligen Bestäubern sollte der Schutz der Orchideen daher immer auch den Schutz der entsprechenden Bestäuberinsekten im Auge haben.
Die Gattung Ophrys wurde durch Carl von Linné aufgestellt. Der botanische Gattungsname Ophrys leitet sich aus dem griechischen Wort ophrys für „Augenbrauen“ ab. Der „Begriff“ Ophrys wurde erstmals von Plinius dem Älteren in seinem Werk Naturalis historia erwähnt.
Die Gattung Ophrys wird in mindestens zehn Sektionen unterteilt: Die ehemaligen Sektionen nach Godfery (1928) Ophrys[5] (Syn. Euophrys nom. inval.[6]) mit Arten, bei denen die Pollinien während der Pseudokopulation an den Kopf des Insekts geheftet werden, und Pseudophrys mit Arten, bei denen die Pollinien an das Hinterteil (Abdomen) geheftet werden, sind durch molekular-genetische Untersuchungen seit 2008 und morphologische Studien seit 1964 als überholt zu betrachten.
Die Gattung Ophrys ist trichotom, bestehend aus drei Untergattungen, nämlich Ophrys subgen. Ophrys, Ophrys subgen. Bombyliflorae und Ophrys subgen. Fuciflorae. Die Untergattung Ophrys besteht nur aus einer Sektion mit einer Art, nämlich Ophrys insectifera. Die Untergattung Bombyliflorae besteht aus vier Sektionen, nämlich sect. Bombyliflorae, sect. Tenthrediniferae, sect. Speculum und sect. Pseudophrys. Die Untergattung Fuciflorae besteht aus mindestens fünf Sektionen, nämlich sect. Apiferae, sect. Araniferae, sect. Fuciflorae, sect. Umbilicatae, und sect. Scolopax. Nach noch nicht ausreichenden molekular-genetischen Untersuchungen gibt es die sect. Scolopax im östlichen Mittelmeer nicht und wird hier durch die fast gleich aussehende sect. Cornutae (= sect. Oestriferae) vertreten.
Das Verbreitungsgebiet umfasst hauptsächlich den Mittelmeerraum, aber auch Mittel- und Nordeuropa, die Türkei mit Schwarzmeerküste und die Krim, Levante bis Jordanien, Kaukasusraum, Irak, Iran und Turkmenistan.
In Mitteleuropa kommen vor: Bienen-Ragwurz (Ophrys apifera), Hohe Hummel-Ragwurz (Ophrys elatior), Hummel-Ragwurz (Ophrys holoserica), Fliegen-Ragwurz (Ophrys insectifera), Große Spinnen-Ragwurz (Ophrys sphegodes subsp. sphegodes), Kleine Spinnen-Ragwurz (Ophrys sphegodes subsp. araneola)
Arten sind (Auswahl):
Es wurde auch eine große Zahl von Hybriden beschrieben, darunter:
Die Ragwurzen (Ophrys), auch Kerfstendel genannt, bilden eine Pflanzengattung in der Familie der Orchideen (Orchidaceae). Sie kommen hauptsächlich rund ums Mittelmeer vor und überdauern den trockenen Sommer mit Hilfe einer unterirdischen Knolle. Zur Bestäubung locken die Blüten durch Produktion von Duftstoffen und insektenähnlichem Aussehen männliche Insekten an, die beim Versuch der Kopulation mit den Blüten Pollen übertragen. Die Gattung umfasst je nach Auffassung 10 bis 350 Arten.
Офрис (латин Ophrys) – Орхидея котырса быдмӧг увтыр. Сійӧ быдмӧ Европаын, Тюркияын да Войвыв Африкаын.
& K.Hertel) Kreutz 2004
Ophrys sulcata
Офрис — әшәлсә һымаҡтар ғаиләһенә ҡараған үҫемлек заты.
Яҡынса 35 төрө билдәле, Европала, Көнбайыш Азияла, Урта диңгеҙ буйында һәм Төньяҡ Африкала таралған. Башҡортостанда бөжәкле офрис үҫә. Эзбизле уйһыу һаҙлыҡтарҙа һәм дымлы болондарҙа үҫә, Мәсәғүт урман-далаһында һәм Краснокама районында осрай. Декоратив үҫемлек. Бүлбеләренең составында лайла, фенол берләшмәләре бар, халыҡ медицинаһында ҡулланыла. Реликт, Башҡортостан Республикаһының һәм РСФСР‑ҙың Ҡыҙыл китаптарына индерелгән.
Ваҡ шар һымаҡ йәки оҙонса бүлбеле күп йыллыҡ үлән. Һабағы төҙ, бейеклеге 15—40 см. Япрағы күкһел төҫтә, тар, ланцет, тәпәш розеткала. Сәскәлеге — 3—8 сәскәнән торған һирәк башаҡ. Сәскәһе ваҡ, тышҡы япраҡсалары асыҡ йәшел төҫтә; эске әйләнәһенең 2 япраҡсаһы мыйыҡса рәүешендә, көрәнһыу һоро төҫтә, төклө. Ирене оҙонса йомортҡа формаһында, көрәнһыу шәмәхә төҫөндә, бәрхәт һымаҡ, уртаһында зәңгәрһыу тап, урталағы ҙур көрәктең осонда уйым һәм ваҡ ситке япраҡсалары бар. Сәскәһе уны һеркәләндергән 2 төр һағыҙаҡтың феромондарына оҡшаш матдәләр бүлеп сығара. Июнь—июлдә сәскә ата. Емеше — ҡумта, июль—августа өлгөрә.
Офрис (лат. Ophrys) – Орхидея котырись (Orchidaceae) быдмас увтыр. Офрис увтырӧ пырӧны 40 вид. Офрис пантасьӧ Европаын, Тюркияын да Ойвыв Африкаын.
& K.Hertel) Kreutz 2004
Ophrys sulcata
Офрис (лат. Ophrys) – Орхидной будосъёс (Orchidaceae) семьяысь Европалэн, Турцилэн но Уйпал Африкалэн сяськаё будос. Дуннеын тодмо ог 40 пӧртэм.
& K.Hertel) Kreutz 2004
Ophrys sulcata
Офрис (лат. Ophrys) – Орхидной будосъёс (Orchidaceae) семьяысь Европалэн, Турцилэн но Уйпал Африкалэн сяськаё будос. Дуннеын тодмо ог 40 пӧртэм.
Офрис — әшәлсә һымаҡтар ғаиләһенә ҡараған үҫемлек заты.
Офрис (латин Ophrys) – Орхидея котырса быдмӧг увтыр. Сійӧ быдмӧ Европаын, Тюркияын да Войвыв Африкаын.
Офрис (лат. Ophrys) – Орхидея котырись (Orchidaceae) быдмас увтыр. Офрис увтырӧ пырӧны 40 вид. Офрис пантасьӧ Европаын, Тюркияын да Ойвыв Африкаын.
The genus Ophrys is a large group of orchids from the alliance Orchis in the subtribe Orchidinae. They are widespread across much of Europe, North Africa, Caucasus, the Canary Islands, and the Middle East as far east as Turkmenistan.[2][3]
These plants are remarkable in that they successfully reproduce through pseudocopulation, that is, their flowers mimic female insects to such a degree that amorous males are fooled into mating with the flowers, thereby pollinating them. There are many natural hybrids.
They are referred to as the "bee orchids" due to the flowers of some species resemblance to the furry bodies of bees and other insects. Their scientific name Ophrys is the Greek word for "eyebrow", referring to the furry edges of the lips of several species.[4]
Ophrys was first mentioned in the book "Natural History" by Pliny the Elder (23-79 AD).
They are terrestrial or ground orchids from central to South Europe, North Africa, Asia Minor, up to the Caucasus Mountains, but mostly in the Mediterranean region. They have been said to be the most important group of European terrestrial orchids.[5]
During summer, all Ophrys orchids are dormant as underground bulbous tubers, which serve as a food reserve. In late summer/autumn they develop a rosette of leaves. Also a new tuber starts to grow and matures until the following spring; the old tuber slowly dies. The next spring the flowering stem starts to grow. During flowering the leaves have already started to wither.[4]
Most Ophrys orchids are dependent on symbiotic fungi. Transplanting specimens, especially wild specimens, is difficult, sometimes impossible, due to this symbiosis unless a large amount of surrounding earth is also taken with the plant. All orchids are protected under CITES II and should not be removed or disturbed in habitat.
The shiny, basal leaves have a green or bluish color. Two to twelve flowers grow on an erect stem with basal leaves.[5] These species are successfully cultivated by specialist growers of terrestrial orchids and are reported to be difficult to grow, being sensitive to rotting and damping off diseases if not properly subjected to a cool and dry aestivation period over the summer months with no water.[4]
Orchids of the genus Ophrys use sexual deception to attract pollinators to their flowers.[6] In sexual deception, an orchid attracts male pollinators by producing the sex pheromone of virgin female pollinators in addition to providing visual and tactile cues (Schiestl 2005; Schluter et al. 2009; Stokl et al. 2009). These signals stimulate mating behavior in the male pollinators, which then attempt copulation, called “pseudocopulation”, with the orchid labellum (Schluter et al. 2009). During pseudocopulation, pollen from the flower's column becomes attached to some part of the pollinator, usually the head or abdomen, and the pollinator inadvertently carries and transfers this pollen to other flowers when they are once again enticed into pseudocopulation.[7][8][9] While the morphological cues such as the shape and texture of the labellum play a role especially at close range in inducing the pollinator mating behavior, the orchid's pheromone mimic, or allomone, has been shown to play the most important role in enticing pollinators to the flower (Schiestl 2005; Schluter et al. 2009).[5]
The allomone produced by an orchid is specific to its pollinator, of which it usually only has one (Ayasse et al. 2007; Gogler et al. 2009, Schluter et al. 2009). The allomone is a mixture of alkenes and alkanes (Schiestl and Cozzolino 2008). There are one or more active species in this mixture that account for the attraction of pollinators (Vereeken and Schiestl 2008). Pollinators and orchids use the same chemical compounds in the same absolute amounts in their pheromones and allomones, respectively (Schiestl 2008).
Every Ophrys orchid has its own pollinator insect and is completely dependent on this species for its survival. Duped males are less likely to return and may ignore other plants of the same species. Only about 10% of an Ophrys population gets pollinated. This is enough to preserve the population, since each Ophrys orchid produces about 12,000 minute seeds.[4]
Almost 2,000 names have been proposed for species, subspecies, and "nothospecies" (i.e. species of hybrid origin) within the genus.[10] The number of species recognized varies very widely between authorities. Flora Europaea in 1980 and Pedersen & Faurholdt in 2007 listed about 20 species in Europe as a whole;[11][12] Buttler in 1991 increased this to 53 for slightly larger geographical area;[13] Delforge in 1995 gave a total of 130 species.[14] By contrast, a molecular phylogenetic study in 2008 suggested that there were around 10 distinguishable groups.[15]
The need for further study is indicated. For the moment (May 2014), we follow the lead of Kew Botanical Garden's, the World Checklist of Selected Plant Families in provisionally recognizing the following taxa:[10]
Sexually deceptive orchids in the genus Ophrys feature in the 2002 movie, 'Adaptation', written by Charlie Kaufman. The film follows a screenwriter attempting to adapt the novel 'The Orchid Thief' into a movie screenplay. The species appearing in the movie may be Ophrys speculum.
The naturalist David Attenborough discusses the unusual pollination systems among Ophrys orchids in his 1995 BBC television series 'The Private Life of Plants', as well as the book accompanying the series.
The genus Ophrys is a large group of orchids from the alliance Orchis in the subtribe Orchidinae. They are widespread across much of Europe, North Africa, Caucasus, the Canary Islands, and the Middle East as far east as Turkmenistan.
These plants are remarkable in that they successfully reproduce through pseudocopulation, that is, their flowers mimic female insects to such a degree that amorous males are fooled into mating with the flowers, thereby pollinating them. There are many natural hybrids.
They are referred to as the "bee orchids" due to the flowers of some species resemblance to the furry bodies of bees and other insects. Their scientific name Ophrys is the Greek word for "eyebrow", referring to the furry edges of the lips of several species.
Ophrys was first mentioned in the book "Natural History" by Pliny the Elder (23-79 AD).
Ophrys (Esperante: ofrio)[1], ankaŭ nomata ofriso en kelkaj pli malnovaj vortaroj[2], estas genro de plurjaraj herboj el orkidacoj (Orchidaceae) kun 2 aŭ 3 subteraj tuberoj kaj kun floroj kies labelo estas vila (ophrus estas antikva greka vorto kiu signifas brovo) kaj aspektas kiel insektoj por allogi polenadajn insektojn.
Ekzistas ĉirkaŭ 25 specioj el Eŭropo, Norda Afriko kaj Uesta Azio.
Ophrys (Esperante: ofrio), ankaŭ nomata ofriso en kelkaj pli malnovaj vortaroj, estas genro de plurjaraj herboj el orkidacoj (Orchidaceae) kun 2 aŭ 3 subteraj tuberoj kaj kun floroj kies labelo estas vila (ophrus estas antikva greka vorto kiu signifas brovo) kaj aspektas kiel insektoj por allogi polenadajn insektojn.
Ekzistas ĉirkaŭ 25 specioj el Eŭropo, Norda Afriko kaj Uesta Azio.
Ophrys es un género con numerosas especies de orquídeas de hábito terrestre pertenecientes a la subfamilia Orchidoideae.
Su nombre "Ophrys" deriva de la palabra griega: όφρύς "ophrys"="ceja". Ophrys se menciona por vez primera en el libro "Historia Natural" de Plinio el Viejo (23-79 AD).
Estas orquídeas se denominan comúnmente "orquídeas abeja" porque las flores de muchas especies se asemejan a los cuerpos de los abejorros y de otros insectos.
Las especies de este género se distribuyen desde el centro y sur de Europa, África, Asia Menor, llegando hasta las montañas del Cáucaso, pero principalmente en la cuenca del Mediterráneo. Están consideradas el grupo de orquídeas terrestres europeas más importante. El género en su conjunto muestra claras preferencias calcícolas y heliófilas. Para algunas especies se admite tolerancia a los suelos ácidos o a los húmedos. Habitan matorrales, tomillares, pastizales más o menos empobrecidos y lugares abiertos.[2]
Son hierbas perennes por lo común de pequeña talla, con una roseta basal de hojas más o menos definida, y otras caulinares de menor tamaño, sin manchas. Estas orquídeas terrestres tienen tubérculos subterráneos, globulares, y pequeños de los cuales sale el tallo floral. Las inflorescencias son racimos laxos y paucifloros, con brácteas florales foliáceas. Las flores son muy vistosas. De dos a doce flores se desarrollan en cada tallo floral. Las flores son únicas, no solo por su inusual belleza, gradación de color y formas excepcionales, sino también por la ingenuidad con la que atraen a los insectos. Su labelo imita a varios insectos tales como abejas, abejorros, escarabajos o avispas, atrayendo y engañando al polinizador.
El sépalo dorsal es más o menos cóncavo y en muchas especies parece formar un pequeño casco sobre la columna. Los sépalos laterales, abiertos, son de color verde, rosa o blanquecino. Los pétalos laterales suelen ser menores, a veces filiformes, de color semejante al de los sépalos. El labelo constituye la estructura de mayor tamaño y la más llamativa. En la mayoría de las especies presenta la forma de un insecto y se divide en tres lóbulos, los laterales de morfología y disposición muy variable; el central generalmente abombado, con el ápice desde apendiculado (Ophrys scolopax), a escotado (Ophrys dyris) o revoluto (Ophrys tenthredinifera). Puede tener diversos grados de pilosidad, dibujos, espejuelos, crestas. En el centro de la flor se encuentra la columna. En su base se encuentra la abertura o cavidad estigmática, y por encima de ésta se alza la parte de la columna que aloja las dos polinias, cada una con una larga caudícula y de dispersión independiente. En muchas especies, los laterales de la abertura estigmática tienen dos pequeños y brillantes bultitos que pueden parecer los ojos de un insecto y, por ello, se denominan falsos ojos. El ovario es sésil y los frutos contienen hasta 10000-15000 semillas.[2]
Durante el verano estas orquídeas están en reposo (es decir, pierden la parte aérea y sobreviven el calor y sequía del estío gracias a sus tubérculos subterráneos, que sirven como reserva de agua y nutrientes). A lo largo del verano, entonces, se seca toda la parte aérea y, al llegar el otoño, con algo más de fresco y lluvia, se suelen desarrollar las hojas de la roseta basal, que permanecen durante el invierno. Ello permite que se inicie la formación de un nuevo tubérculo durante el otoño. Se detiene casi su desarrollo durante el invierno y se acelera a la primavera siguiente. La formación de la inflorescencia ocurre a costa de los nutrientes almacenados en el tubérculo viejo, no del nuevo, que actuará al siguiente año. Cuando se seca la parte aérea el tubérculo viejo está prácticamente agotado. No todos los años se produce la floración. Parece que la planta debe ir acumulando materia a lo largo de más de un año, aumentando su peso y el número y tamaño de sus hojas.[2]
La polinización tiene lugar por engaño sexual o pseudocopulación, ya que el labelo imita a las hembras de ciertos himenópteros, e inclusive a otros grupos de insectos. El género se divide en dos secciones en función de la posición que adopta el abejorro al ser engañado. Si el insecto se dispone con la cabeza hacia el centro de la flor (polinización cefálica), se trata de la sección Ophrys, la más amplia del género. Si, por el contrario, el insecto mira hacia el exterior de la flor y transporta los polinarios sobre el abdomen (polinización abdominal), se trata de la sección Pseudophrys, menos numerosa pero no menos compleja en lo taxonómico.[2]
El engaño no es sólo visual, también táctil e incluso olfativo. La relación es bastante específica. Los machos de himenópteros suelen emerger de la ninfa antes que las hembras e intentan la cópula con las orquídeas con mucho entusiasmo. Una pseudocópula puede durar desde pocos segundos hasta un cuarto de hora. A pesar de tan refinado sistema, la hibridación natural parece ser frecuentísima.
Las flores de Ophrys producen también sustancias aromáticas. No tienen exactamente las mismas feromonas que segregan las hembras de los insectos, pero sí una buena cantidad de sustancias cuyo conjunto también debe resultar atractivo y estimulante para los machos. Este conjunto de aromas parece vital en los procesos de especiación pero nos resulta inaccesible a los humanos. Por el contrario, el factor visual que nosotros apreciamos bien, podría ser de importancia secundaria para los polinizadores. En algunos casos, las semejanzas con un insecto son muy evidentes en pilosidad, máculas, crestas, ojos, etc.[2]
Cada especie de Ophrys tiene su propio insecto polinizador y depende completamente de esta especie polinizadora para su supervivencia. Lo que es más los machos engañados es probable que no vuelvan o incluso que ignoren plantas de la misma especie. Por todo esto solamente cerca del 10 % de la población de Ophrys llega a ser polinizada. Esto es suficiente para mantener la población de Ophrys, si se tienen en cuenta que cada flor fertilizada produce 12.000 diminutas semillas.
Otros caracteres de importancia en los procesos de especiación son el tamaño del labelo, que constituye un mecanismo de selección del polinizador, y la época de floración, porque los machos aprenden y al cabo de cierto tiempo no hacen caso de las orquídeas y se dedican a buscar sus verdaderas hembras. Por lo tanto, deben aprovechar los machos "inexpertos" y serán favorecidas las plantas que florezcan comparativamente temprano. Una floración tardía puede aprovechar otra especie de polinizador o una segunda generación de la misma especie. Por tanto, esto apoyaría procesos de especiación temporal.
Ophrys es un género con numerosas especies de orquídeas de hábito terrestre pertenecientes a la subfamilia Orchidoideae.
Putukõis (Ophrys) on käpaliste sugukonda arvatud taimeperekond.
Eestis kasvab üks sellesse perekonda kuuluv pärismaine liik: kärbesõis (Ophrys insectifera).
Ophrys (grezierazko Ophrys euskaraz bekain) orkidazeoaren genero bat da.
Talde honetako espezie eta barietateen loreek intsektu desberdinen itxura izatea lortu dute, lore-polinizazioa eta ugalketa-prozesua segurtatzeko oso mekanismo bereziak garatuz. Gainera, orkideo hauen eboluzio-sistema ez da formara bakarrik mugatu; baizik eta intsektuen erakarpena segurua izan dadin, loreek oso kolore eta usain sofistikatuak izatea lortu dute.
Bestalde, genero honen barruan, Europa (Euskal Herrian ere), Asiako mendebaldeko zona eta Afrikako iparraldea kontutan harturik, 30 espezie inguru ezagutzen dira, Mediterraneo aldea espezie aldetik ugariena eta emankorrena delarik. Dena den, espezie honen hibridatzeko joera oso handia denez, zail da zehatz-mehatz kopuru bat ematea. Adituek ere, espezie bera, subespezie eta barietateak sailkatzeko zailtasun handiak izaten dituzte.
Aztergai dugun orkideo hau, nahikoa txikia izaten da; 10-30 cm bitartekoa. Sustraian, bi tuberkulu oboide izaten ditu. Arrautza-formako hostoak, behealdean erroseta-forman azaltzen dira. Infloreszentzia, galburu batean izaten da. Nahiz eta lore txikiak azaldu, hauek oso deigarriak izaten dira.
& K.Hertel) Kreutz 2004
Ayasse, M. 2007. Chemical mimicry in sexually deceptive orchids of the genus Ophrys. Phyton- Annales Rei Botanicae 46:221-223.
Gogler, J., J. Stokl, A. Sramkova, R. Twele, W. Francke, S. Cozzolino, P. Cortis et al. 2009. MENAGE TROIS-TWO ENDEMIC SPECIES OF DECEPTIVE ORCHIDS AND ONE POLLINATOR SPECIES. Evolution 63:2222-2234.
Schiestl, F. P. 2005. On the success of a swindle: pollination by deception in orchids. Naturwissenschaften 92:255-264.
Schiestl, F. P., and S. Cozzolino. 2008. Evolution of sexual mimicry in the orchid subtribe orchidinae: the role of preadaptations in the attraction of male bees as pollinators. Bmc Evolutionary Biology 8.
Schluter, P. M., P. M. Ruas, G. Kohl, C. F. Ruas, T. F. Stuessy, and H. F. Paulus. 2009. Genetic patterns and pollination in Ophrys iricolor and O-mesaritica (Orchidaceae): sympatric evolution by pollinator shift. Botanical Journal of the Linnean Society 159:583-598.
Stokl, J., P. M. Schluter, T. F. Stuessy, H. F. Paulus, R. Fraberger, D. Erdmann, C. Schulz et al. 2009. Speciation in sexually deceptive orchids: pollinator-drivenselection maintains discrete odour phenotypes in hybridizing species. Biological Journal of the Linnean Society 98:439-451.
Vereecken, N. J., and F. P. Schiestl. 2008. The evolution of imperfect floral mimicry. Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America 105:7484-7488.
Ophrys (grezierazko Ophrys euskaraz bekain) orkidazeoaren genero bat da.
Talde honetako espezie eta barietateen loreek intsektu desberdinen itxura izatea lortu dute, lore-polinizazioa eta ugalketa-prozesua segurtatzeko oso mekanismo bereziak garatuz. Gainera, orkideo hauen eboluzio-sistema ez da formara bakarrik mugatu; baizik eta intsektuen erakarpena segurua izan dadin, loreek oso kolore eta usain sofistikatuak izatea lortu dute.
Bestalde, genero honen barruan, Europa (Euskal Herrian ere), Asiako mendebaldeko zona eta Afrikako iparraldea kontutan harturik, 30 espezie inguru ezagutzen dira, Mediterraneo aldea espezie aldetik ugariena eta emankorrena delarik. Dena den, espezie honen hibridatzeko joera oso handia denez, zail da zehatz-mehatz kopuru bat ematea. Adituek ere, espezie bera, subespezie eta barietateak sailkatzeko zailtasun handiak izaten dituzte.
Aztergai dugun orkideo hau, nahikoa txikia izaten da; 10-30 cm bitartekoa. Sustraian, bi tuberkulu oboide izaten ditu. Arrautza-formako hostoak, behealdean erroseta-forman azaltzen dira. Infloreszentzia, galburu batean izaten da. Nahiz eta lore txikiak azaldu, hauek oso deigarriak izaten dira.
Orhot (Ophrys) ovat kämmekkäkasvien suku, johon kuuluu noin 30 lajia.
Orhojen sileälaitaiset lehdet kasvavat ruusukkeena lähellä maata, ja alle 30 cm korkean kukkavanan päässä on joitakin erikoisen muotoisia kukkia. Yksittäisen kukan huuli on selvästi kehälehtiä suurempi, usein pussimainen. Ylimmät kehälehdet ovat kellanvihreitä, keskimmäiset kapeat, kuin ruskean sametin peitossa.[1] Kukka muistuttaa muodoltaan hyönteisnaarasta ja erittää hyönteisnaaraan sukupuoliferomonia houkutellen hyönteiskoiraita pölyttäjiksi.[2][3]
Orhot ovat levinneet laajalti Euroopassa ja Välimeren ympäristössä. Monista muista lajeista poiketen Suomessakin tavattava kimalaisorho karttaa kuumimpia Välimeren alueita, ja se on myös pohjoisimpana kasvava orholaji.
Orhot (Ophrys) ovat kämmekkäkasvien suku, johon kuuluu noin 30 lajia.
Orhojen sileälaitaiset lehdet kasvavat ruusukkeena lähellä maata, ja alle 30 cm korkean kukkavanan päässä on joitakin erikoisen muotoisia kukkia. Yksittäisen kukan huuli on selvästi kehälehtiä suurempi, usein pussimainen. Ylimmät kehälehdet ovat kellanvihreitä, keskimmäiset kapeat, kuin ruskean sametin peitossa. Kukka muistuttaa muodoltaan hyönteisnaarasta ja erittää hyönteisnaaraan sukupuoliferomonia houkutellen hyönteiskoiraita pölyttäjiksi.
Orhot ovat levinneet laajalti Euroopassa ja Välimeren ympäristössä. Monista muista lajeista poiketen Suomessakin tavattava kimalaisorho karttaa kuumimpia Välimeren alueita, ja se on myös pohjoisimpana kasvava orholaji.
Le genre Ophrys regroupe des orchidées (famille des Orchidaceae) terrestres euro-méditerranéennes et est répandu du sud de la Scandinavie à l'Afrique du Nord et des îles Canaries à la mer Caspienne.
Ce sont des plantes présentant 2 ou 3 tubercules, des feuilles en rosette basale et une hampe florale laxiflore et en général pauciflore (1 à 14 fleurs). Les fleurs ont les sépales et les pétales latéraux étalés. Le labelle est sans éperon, plus ou moins entier, muni à la fois d'une pilosité importante et d'une zone glabre appelée macule. C'est sans doute cette pilosité qui a valu son nom au genre, le mot ophrus signifiant en grec « sourcil ».
La particularité la plus remarquable dans ce genre est constituée par les relations qui se sont développées avec les insectes et, en particulier, différentes espèces d'abeilles sauvages. Le labelle des Ophrys, en imitant un corps d'hyménoptère (exceptionnellement de coléoptère), provoque de furieuses pseudocopulations de la part des mâles, attirés par des substances émises par les Ophrys qui évoquent des phéromones sexuelles de la femelle correspondante.
Suivant les espèces, on a une pollinisation céphalique (le mâle emportant les pollinies collées sur la tête) ou une pollinisation abdominale quand la pseudocopulation se fait dans la position inverse (exceptionnellement en position latérale)[1]. Ce mécanisme est très précis et explique la radiation évolutive rencontrée dans ce genre qui compte environ 150 à 300 espèces et sous-espèces d'ophrys sur leur aire de répartition.
Hampe florale: Ophrys sphegodes subsp. aesculapii
Fleur: Ophrys ×apulica
Espèce type: Ophrys insectifera
Fleur: Ophrys scolopax
Illustration botanique: Ophrys insectifera
Ophrys sulcata - Muséum de Toulouse
Certains orchidologues belges influents (Devillers & Devillers-Tersch., P.Delforge) classent ces espèces en une vingtaine ou trentaine de groupes empiriques de définition partiale (la plupart étant supposés monophylétiques). D'autres orchidologues en restent à définir 6 à 12 sections (ou sous-sections), englobant parfois plusieurs de ces groupes. Sur les bases de travaux phylogénétiques les plus récents[2], seules 6 à 8 sections pourraient être objectivement reconnues.
On dénombre plus de 37 espèces (la répartition géographique est précisée), 71 sous-espèces, 4 variétés et au moins 137 hybrides (plus de 200 répertoriés sur Wikipedia.en). Cette liste est cependant éminemment variable et subjective selon la flore considérée, la classification adoptée et l'avancement des connaissances, particulièrement s'agissant d'orchidées.
Le genre Ophrys regroupe des orchidées (famille des Orchidaceae) terrestres euro-méditerranéennes et est répandu du sud de la Scandinavie à l'Afrique du Nord et des îles Canaries à la mer Caspienne.
Kokica (kokošica, ružica, lat. Ophrys), rod malenih trajnica iz porodice orhideja kojemu pripada tridesetak vrsta i veliki broj hibridnih vrsta, raširenih uglavnom po Europi, te u jugozapadnoj Aziji i sjevernoj Africi.
Znatan broj raste i u Hrvatskoj. Dinarska kokica podvrsta je bumbarove kokice ili mačkovog uha (O. fuciflora) i priznata je kao Ophrys fuciflora subsp. fuciflora. Kvarnerska kokica također nema status vrste i priznata je kao Ophrys scolopax subsp. cornuta. Crnogorska kokica podvrsta je kokice paučice (O. sphegodes subsp. sphegodes)
Kokica (kokošica, ružica, lat. Ophrys), rod malenih trajnica iz porodice orhideja kojemu pripada tridesetak vrsta i veliki broj hibridnih vrsta, raširenih uglavnom po Europi, te u jugozapadnoj Aziji i sjevernoj Africi.
Znatan broj raste i u Hrvatskoj. Dinarska kokica podvrsta je bumbarove kokice ili mačkovog uha (O. fuciflora) i priznata je kao Ophrys fuciflora subsp. fuciflora. Kvarnerska kokica također nema status vrste i priznata je kao Ophrys scolopax subsp. cornuta. Crnogorska kokica podvrsta je kokice paučice (O. sphegodes subsp. sphegodes)
Orchija (Ophrys) je ród ze swójby orchidejowych rostlinow (Orchidaceae).
Wobsahuje sćěhowace družiny:
Ophrys L., 1753 è un genere di piante erbacee appartenente alla famiglia delle Orchidacee[1]. Comprende orchidee terricole, a distribuzione euro-mediterranea.
Il nome deriva dal greco οφρύς = "ciglia" per via della pelosità del labello.
Le Ophrys sono piante geofite bulbose, con apparato radicale costituito da due tuberi tondeggianti, peduncolati.
Sono in genere piante esili, con fusto eretto, foglie basali riunite in rosetta, in genere di colore verde glauco, e foglie cauline bratteiformi.
I fiori, riuniti in infiorescenze più o meno lasse, presentano un perigonio di tre sepali superiori e tre petali inferiori; uno di questi, detto labello, si differenzia dagli altri e presenta macchie glabre e lucide (specchio), rassomiglianti al torace di alcune specie d'insetto, in modo da attrarre gli stessi e favorire l'impollinazione; a volte sono presenti due protuberanze laterali (gibbe) e un'appendice terminale (apicolo). Ogni fiore possiede organi maschili (androceo) e femminili (gineceo), riuniti in un solo corpo colonnare detto ginostemio, talvolta prolungato in un rostello carnoso, con fogge variabili da specie a specie. Lo sperone è assente.
Il polline è agglutinato in masse a forma di clava (pollinodi), che si attaccano mediante la base gelatinosa (retinacolo o viscidio) alla testa degli insetti pronubi.
Le foglie cadono nel periodo invernale mentre i tuberi sotterranei resistono al freddo.
Il meccanismo di richiamo degli insetti pronubi messo in atto dalle ofridi è il risultato di una coevoluzione tra questi fiori, privi di nettare, ed alcune specie di imenotteri (prevalentemente apidi, sfecidi e vespidi). In virtù di tale meccanismo selettivo ogni specie di Ophrys ha un suo specifico insetto impollinatore.
Gli insetti sono attratti sul fiore da un richiamo di tipo sessuale: ogni specie infatti, ha il labello conformato in modo tale da simulare l'addome della femmina di uno specifico insetto, e a ciò si associa la produzione di sostanze volatili simili ai ferormoni prodotti dalla femmina in fase di accoppiamento. Il maschio, così richiamato, nel tentativo di "accoppiarsi" con il fiore (pseudocopula), si carica di polline che successivamente depositerà su un altro fiore.[2]
Alcune specie (p.es Ophrys apifera) possono ricorrere all'autoimpollinazione: subito dopo la fioritura le caudicole dei pollinii si curvano in avanti favorendo la deposizione del polline sullo stigma sottostante.
Ophrys è un genere a distribuzione euro-mediterranea. L'areale del genere si estende dalle isole Canarie al mar Caspio e dalla Scandinavia al Nord Africa, con la più alta concentrazione di specie nel bacino del Mediterraneo[3].
Ogni specie richiede un habitat diverso dalle altre: alcune preferiscono terreno calcareo, altre crescono nel tufo, però tutte quante vogliono posizioni molto luminose e terreno ben drenato in modo da evitare il marciume dei tuberi nel periodo invernale.
Il genere Ophrys appartiene alla sottotribù Orchidinae, i cui rapporti filogenetici sono sintetizzati dal sottostante cladogramma[4]. I generi più vicini a Ophrys sono i generi Anacamptis e Serapias.
OrchidinaeOphrys
Il numero di specie attribuite al genere Ophrys dai vari Autori ha subito nel corso degli anni notevoli variazioni.
Le discordanze di vedute in merito al numero delle specie ritenute valide nascono dalla notevole plasticità genetica del genere e dalla estrema facilità con cui le differenti specie possono produrre ibridi, che spesso risultano fertili.
Basandosi su criteri morfologici Delforge ha proposto nel 2006 una classificazione che riconosceva oltre 150 specie valide[5].
Un approccio filogenetico basato su marcatori molecolari ha consentito una più rigorosa valutazione dei criteri utilizzati nella discriminazione delle specie[6], portando a un drastico ridimensionamento nel numero delle specie ritenute valide.
Le specie attualmente riconosciute sono le seguenti:[1]
Sono noti i seguenti ibridi:[1]
Lo stesso argomento in dettaglio: Orchidee selvatiche in Italia § Ophrys. Per quanto riguarda il numero di specie presenti in Italia Pignatti (1982)[7] annoverava 14 specie (più una decina di sottospecie) mentre Delforge porta a 56 il numero delle specie presenti in Italia, senza contare le sottospecie.[5]
Tra le specie che si caratterizzano come entità nettamente distinte si possono citare:
Altre specie, la cui identificazione può risultare talora più problematica, sono:
Le specie del genere Ophrys richiedono un substrato calcareo ben drenante, in modo che non rimanga mai acqua intorno alle radici. La temperatura e le annaffiature variano a seconda delle specie o dell'ambiente: per quanto riguarda le specie che crescono in climi caldi e secchi la temperatura non deve superare i 40 °C in estate e possibilmente non scendere sotto a 10 °C per l'inverno, mentre quelle che crescono in climi più freddi e piovosi non sopportano temperature oltre a 30 °C in estate ma possono anche rimanere intorno a 0 °C in inverno; similmente le annaffiature dovranno essere più rade per quelle di climi caldi che per quelle da freddo. In alternativa, vivendo in un clima adatto ad una specie coltivata, essa può essere tenuta all'aperto e lasciata a sé, intervenendo solo nel caso che la temperatura o le precipitazioni fossero eccezionalmente diverse dal normale.
Ophrys L., 1753 è un genere di piante erbacee appartenente alla famiglia delle Orchidacee. Comprende orchidee terricole, a distribuzione euro-mediterranea.
Ofris (Ophrys) – gegužraibinių (Ochidaceae) šeimos augalų gentis, kurioje yra apie 60 rūšių.
Žiedai pasižymi ryškiomis spalvomis ir neįprastomis formomis.
Lietuvoje auga viena rūšis – musinis ofris (Ophrys insectifera). Įrašyta į Lietuvos raudonąją knygą.
De spiegelorchissen (Ophrys) vormen een groot, voornamelijk in Europa voorkomend geslacht van de orchideeënfamilie (Orchidaceae). Het geslacht telt ongeveer 130 soorten, waarvan er slechts drie soorten in België en/of Nederland voorkomen.
De naam Ophrys komt uit het Grieks en betekent ‘wenkbrauw’, wat zou moeten slaan op de behaarde lip van sommige soorten. De naam wordt reeds gebruikt door Plinius de oudere (23-79 vc) in zijn Naturalis Historia, alhoewel hij er waarschijnlijk een andere plant mee aanduidde.
De Nederlandse naam slaat op de manier waarop deze planten insecten aanlokken, namelijk door ze te imiteren.
De spiegelorchissen zijn allen terrestrische, overblijvende kruiden die overwinteren met twee ondergrondse, gedeelde knollen. Elk jaar ontstaan er reeds tijdens de bloei twee nieuwe knollen, terwijl de oude afsterven.
Als eerste uiterlijke teken van de nieuwe plant groeit er in de late zomer of herfst een bladrozet dat overwintert en dikwijls al verdroogd is bij het begin van de nieuwe bloei. In het voorjaar verschijnt een bloeistengel met meerdere stengelomvattend bladeren, lancetvormig en steeds ongevlekt, naar boven toe kleiner wordend tot schubben.
De bloeiwijze is een ijle aar met twee tot maximaal twaalf bloemen. De bloemen zijn variabel van grootte, tot enkele centimeters, en staan steeds wijd open. De bloembladen kunnen alle kleuren hebben en zijn zelfs binnen één soort nogal variabel van kleur. De sepalen of kelkbladen zijn steeds groter dan de petalen of kroonbladen. Er is geen spoor.
Maar het is vooral de opvallende en grote lip of labellum die de bloem van de spiegelorchissen uniek maken, niet alleen door de onvergelijkelijke schoonheid en de vreemde vorm, maar ook door de manier waarop ze insecten aanlokt. De lip lijkt namelijk sprekend op een vrouwelijk insect, en wel van die soort die belangrijk is voor de bestuiving. Naargelang van de soort spiegelorchis kunnen dat wespen, bijen, hommels, kevers of nog andere insecten zijn. Meestal wordt slechts één of enkele nauw verwante soorten aangelokt. Dit verschijnsel wordt ook wel mimicry genoemd.
De lip is daarvoor meestal bolvormig opgeblazen en in drie gedeeld, behaard (vooral op de twee zijlobben) en met een felgekleurd en getekend speculum of middenstuk. Bovenaan zit het gynostemium, de centrale reproductieve zuil van van de orchis, die bestaat uit de gefuseerde vrouwelijke stamper en mannelijke meeldraden, en waaronder de stuifmeelkorrels of pollinia zichtbaar zijn. Aan de basis van het gynostemium bevindt zich de stempelholte, een komvormige uitholling in de bloemlip waarvan de vorm, kleur, en versiering soortspecifiek zijn. Bij sommige soorten bevinden zich aan beide zijden van de stempelholte pseudo-ogen, donkere, glanzende en bolvormige structuren die de ogen van het insect imiteren. Tussen de stempelholte en het speculum bevindt zich bij de meeste soorten een basaal veld, een veld dat dikwijls feller gekleurd is dan de rest van de lip. Onderaan de lip hebben sommige soorten ook nog een geel aanhangsel, waarvan de functie niet duidelijk is.
Behalve hun imitatievorm en –kleur hebben spiegelorchissen ook nog ander verleidingstechnieken. Zo lokken ze hun bestuivers ook nog met geuren die de typische geurstoffen van vrouwelijke insecten imiteren, de zogenaamde feromonen. Er zijn tot wel honderd verschillende geurstoffen geïdentificeerd, elk gelijkend op een specifiek feromoon maar toch niet volledig gelijk. Sommige geuren zijn sterk, maar weinig specifiek, ze trekken veel verschillende soorten insecten aan. Deze geurstoffen werken op grotere afstand en lokken de mannelijke insecten tot in de nabijheid van de bloem. Andere werken enkel op korte afstand maar zijn zeer specifiek, en zorgen er samen met de vorm en kleur van de lip voor dat de juiste mannetjes worden verleid om neer te strijken.
Wat de spiegelorchissen daarbij helpt, is dat bij insecten over het algemeen de mannetjes iets eerder uitsluipen dan de vrouwtjes. De spiegelorchissen hebben zich daaraan aangepast en staan op het juiste moment in volle bloei. De onervaren jonge mannetjes zien zich plots geconfronteerd met bloemen die lijken op een vrouwtje, en die ook ongeveer de juiste geur hebben.
De mannelijke insecten worden door de imitatie-geurstoffen zo opgewonden dat ze vervolgens met de bloem trachten te copuleren (schijncopulatie). Tijdens deze pogingen krijgen zij de stuifmeelpakketjes of pollinia tegen de kop of het achterlijf gekleefd. Bij een volgende schijncopulatie komen de stuifmeelpakketjes, die tijdens de vlucht van het insect iets gezakt zijn, op de stamper van de bloem terecht waarna de bevruchting volgt.
Deze zeer gespecialiseerde levenswijze heeft belangrijke gevolgen voor de evolutie binnen de spiegelorchissen. De bestuivers passen zich geleidelijk aan en laten zich steeds minder snel misleiden, zodat er in een poging de aandacht te blijven trekken steeds nieuwe lipvormen, kleuren en geuren verschijnen. Bijna nergens ontstaan er zo snel nieuwe vormen, ondersoorten en zelfs soorten dan bij deze orchideeën. Vermits de soorten onderling ook nog eens veelvuldig hybridiseren is de taxonomie van dit geslacht zeer ingewikkeld en onstabiel.
Spiegelorchissen komen voor in Midden- tot Zuid-Europa, rond de Middellandse Zee tot in Noord-Afrika en Klein-Azië.
Ze zijn warmteminnend en prefereren kalkgraslanden in volle zon of onder licht struikgewas. De bloeitijd is meestal in het voorjaar.
De spiegelorchissen hebben geen nauwe of andere verwanten waarmee ze verward zouden kunnen worden.
De spiegelorchissen worden verder opgedeeld in verschillende secties en subsecties, soorten en ondersoorten. In België en/of Nederland zijn slechts 3 of 4 soorten inheems.
Soorten van de Benelux Ophrys apifera Huds. (1761) Bijenorchis.jpg)
Ophrys fuciflora (Burm. f.) Greuter (1967) Hommelorchis .jpg)
Ophrys insectifera L. (1753) Vliegenorchis .jpg)
Ophrys sphegodes Mill. (1768) Spinnenorchis 
Soorten van Europa Ophrys arachnitiformis Gren. & Philippe (1859) 
Ophrys araneola Rchb. (1831) Vroege spinnenorchis .jpg)
Ophrys aveyronensis (J.J.Wood) P.Delforge (1984) 
Ophrys aymoninii (Breistr.) Buttler (1986) Vliegenorchis van de Causses 
Ophrys bilunulata Risso (1844) Ophrys bombyliflora Link (1800) 
Ophrys fusca Link (1799) Bruine ophrys 
Ophrys incubacea Bianca (1824) .jpg)
Ophrys lesbis Gölz & H.R.Reinhard (1989) Ophrys lupercalis Devillers-Tersch. & Devillers (1994) 
Ophrys lutea (Gouan.) Cav. (1793) Gele orchis 
Ophrys passionis Sennen ex Devillers-Tersch. & Devillers (1994) 
Ophrys provincialis (H.Baumann & Künkele) Paulus (1988 
Ophrys pseudoscolopax (Moggr.) Paulus & Gack (1999) Ophrys scolopax Cav. (1793) Sniporchis 
Ophrys speculum Link (1800) .jpg)
Ophrys splendida Gölz & Reinhard (1980) Ophrys sulcata Devillers-Tersch. & Devillers (1994) 
Ophrys tenthredinifera Willd. (1805) 
Ophrys vetula Risso (1844) 
Bronnen, noten en/of referenties 
Sectie Pseudophrys:O. arnoldii · O. bilunulata · O. blitopertha · O. eleonorae · O. forestieri · O. funerea · O. fusca (Bruine orchis) · O. lupercalis · O. lutea (Gele orchis) · O. marmorata · O. peraiolae · O. sulcata · O. vasconica · O. zonataSectie Ophrys:O. aymoninii (Vliegenorchis van de Causses) · O. insectifera (Vliegenorchis) · O. subinsectiferaSectie Ciliatae:O. regis-ferdinandii · O. speculum · O. vernixiaSectie Bombyliflorae:O. bombylifloraSectie Tenthrediniferae:O. aprilia · O. ficalhoana · O. grandiflora · O. neglecta · O. normanii · O. tardans · O. tenthredinifera · O. villosaSectie Fuciflorae:O. aegirtica · O. annae · O. conradiae · O. corbariensis · O. elatior · O. gresivaudanica · O. holoserica (Hommelorchis) · O. picta · O. philippi · O. pseudoscolopax · O. santonica · O. scolopax (Sniporchis) · O. vetulaSectie Araniferae:O. arachnitiformis · O. argensonenis · O. araneola (Vroege spinnenorchis) · O. aveyronensis · O. incubacea · O. lesbis · O. majellensis · O. massiliensis · O. occidentalis · O. panormitana · O. passionis · O. provincialis · O. sphegodes (Spinnenorchis) · O. splendida · O. virescensSectie Bertoloniorum:O. aurelia · O. catalaunica · O. drumana · O. magnifloraSectie Apiferae:O. apifera (Bijenorchis) De spiegelorchissen (Ophrys) vormen een groot, voornamelijk in Europa voorkomend geslacht van de orchideeënfamilie (Orchidaceae). Het geslacht telt ongeveer 130 soorten, waarvan er slechts drie soorten in België en/of Nederland voorkomen.
Flueblomslekta (Ophrys) er en slekt i orkidéfamilien.
De er flerårige urter med en rund rotknoll. De fleste bladene er grunnstilte, men det er som regel ett–to blader som sitter med slirer rundt stengelen. Blomstene sitter i aks. Leppen i blomsten er stor og har et blankt og mønstret felt, speculum. Pollineringen er meget spesiell. Leppen etterligner insekter, og hannene til bestemte insektarter prøver å parre seg med blomsten og fører slik pollen fra blomst til blomst.
Avgrensingen mellom artene er vanskelig, og det er også mange hybrider. Ulike oversikter angir mellom 10 og 260 arter.[1] Kew World Checklist of Selected Plant Families regner med 33 arter.[2] Utbredelsen omfatter Europa, Nord-Afrika og Vest-Asia. De fleste artene er begrenset til middelhavsområdet, og i Norge finnes det bare én art, flueblom (Ophrys insectifera).
Ophrys balearica
Ophrys bombyliflora
Ophrys incubacea
Ophrys scolopax
Ophrys speculum
Ophrys sulcata
Flueblomslekta (Ophrys) er en slekt i orkidéfamilien.
De er flerårige urter med en rund rotknoll. De fleste bladene er grunnstilte, men det er som regel ett–to blader som sitter med slirer rundt stengelen. Blomstene sitter i aks. Leppen i blomsten er stor og har et blankt og mønstret felt, speculum. Pollineringen er meget spesiell. Leppen etterligner insekter, og hannene til bestemte insektarter prøver å parre seg med blomsten og fører slik pollen fra blomst til blomst.
Avgrensingen mellom artene er vanskelig, og det er også mange hybrider. Ulike oversikter angir mellom 10 og 260 arter. Kew World Checklist of Selected Plant Families regner med 33 arter. Utbredelsen omfatter Europa, Nord-Afrika og Vest-Asia. De fleste artene er begrenset til middelhavsområdet, og i Norge finnes det bare én art, flueblom (Ophrys insectifera).
Multimedia w Wikimedia Commons Dwulistnik, dwulist, dwójlist (Ophrys L.) – rodzaj roślin z rodziny storczykowatych (Orchidaceae). Należy do niego 60 gatunków[2], spośród których typowym jest Ophrys insectifera L.[3]
Ophris Mill.
Jeden z rodzajów plemienia Orchidinae w obrębie podrodziny storczykowych (Orchideae) z rodziny storczykowatych (Orchidaceae). Storczykowate są kladem bazalnym w rzędzie szparagowców Asparagales w obrębie jednoliściennych[1][2].
Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa jednoliścienne (Liliopsida Brongn.), podklasa liliowe (Liliidae J.H. Schaffn.), nadrząd Lilianae Takht., rząd storczykowce (Orchidales Raf.), podrząd Orchidineae Rchb., rodzina storczykowate (Orchidaceae Juss.), podrodzina Ophrydoideae Kostel., plemię Ophrydeae Lindl., podplemię Ophrydinae Benth. & Hook.f., rodzaj dwulistnik (Ophrys L.)[4].
Rodzaj Ophrys charakteryzuje się bardzo dużym zróżnicowaniem, u większości gatunków wyodrębniono wiele podgatunków, form i odmian a także scharakteryzowano wiele mieszańców zarówno między gatunkami, jak i podgatunkami. Nazwy polskie według Kłosowskich[7].
Dwulistnik, dwulist, dwójlist (Ophrys L.) – rodzaj roślin z rodziny storczykowatych (Orchidaceae). Należy do niego 60 gatunków, spośród których typowym jest Ophrys insectifera L.
Ophrys é um género botânico pertencente à família das orquídeas (Orchidaceae).[1]
Ophrys é um género botânico pertencente à família das orquídeas (Orchidaceae).
Hmyzovník (lat. Ophrys) je početný rod jednoklíčnolistových rastlín z čeľade vstavačovitých. Existuje asi 40 botanických druhov a veľké množstvo prírodných medzidruhových krížencov. Latinské rodové meno je odvodené z gréckeho slova ophrys, čo v preklade znamená obočie, povýšenosť alebo pýchu a znamená tak výnimočné postavenie rodu medzi európskymi orchideami. Označenie ophrys prvýkrát použil pre označenie rastliny v prvom storočí nášho letopočtu Plínius starší vo svojej encyklopedii Naturalis historia.
Hmyzovníky sú terestrické orchidey rastúce v strednej a južnej Európe, severnej Afrike a Malej Ázii. Na Slovensku sa vyskytujú tieto druhy:
Hmyzovníky svojimi kvetmi napodobujú vzhľad samičiek svojich hmyzích opeľovačov. Samčekovia konkrétneho druhu sa liahnu prví a svojimi pokusmi o párenie prenášajú peľové zrnká.
Rod Ophrys je rozdelený do niekoľkých pododdelení a sekcií:
& K.Hertel) Kreutz 2004
Commons ponúka multimediálne súbory na tému Hmyzovník
Wikidruhy ponúkajú informácie na tému Hmyzovník
Tento článok týkajúci sa botaniky je zatiaľ „výhonok“. Pomôž Wikipédii tým, že ho doplníš a rozšíriš. Hmyzovník (lat. Ophrys) je početný rod jednoklíčnolistových rastlín z čeľade vstavačovitých. Existuje asi 40 botanických druhov a veľké množstvo prírodných medzidruhových krížencov. Latinské rodové meno je odvodené z gréckeho slova ophrys, čo v preklade znamená obočie, povýšenosť alebo pýchu a znamená tak výnimočné postavenie rodu medzi európskymi orchideami. Označenie ophrys prvýkrát použil pre označenie rastliny v prvom storočí nášho letopočtu Plínius starší vo svojej encyklopedii Naturalis historia.
Ofryssläktet eller Ofrysar (Ophrys)[1] är ett släkte i familjen orkidéer.[1] Det finns många naturliga hybrider. Typarten för släktet är flugblomster (Ophrys insectifera) (Linné 1753). Namnet flugblomster kommer från att flera arter i släktet har en insektsliknande blomma, ett exempel på så kallad Pouyannes mimikry. Det vetenskapliga namnet Ophrys kommer från grekiskan, och betyder 'ögonbryn', och syftar på den håriga läppkant som flera arter har.
Ofryssläktets arter är markväxande orkidéer som huvudsakligen växter runt Medelhavet, men som även återfinns i centrala och södra Europa, i Nordafrika, i Anatolien upp till Kaukasusbergen. De räknas som den viktigaste gruppen av europeiska markväxande orkidéer.
Följande 142 arter ingår i släktet enligt Catalogue of Life:[1]
Wikimedia Commons har media som rör Ofryssläktet (Ophrys).
Wikispecies har information om Ofryssläktet (Ophrys).
Ofryssläktet eller Ofrysar (Ophrys) är ett släkte i familjen orkidéer. Det finns många naturliga hybrider. Typarten för släktet är flugblomster (Ophrys insectifera) (Linné 1753). Namnet flugblomster kommer från att flera arter i släktet har en insektsliknande blomma, ett exempel på så kallad Pouyannes mimikry. Det vetenskapliga namnet Ophrys kommer från grekiskan, och betyder 'ögonbryn', och syftar på den håriga läppkant som flera arter har.
Ofryssläktets arter är markväxande orkidéer som huvudsakligen växter runt Medelhavet, men som även återfinns i centrala och södra Europa, i Nordafrika, i Anatolien upp till Kaukasusbergen. De räknas som den viktigaste gruppen av europeiska markväxande orkidéer.
Назва «Ophrys» з давньогрецької перекладається на українську як «Брови». Карл Лінней, даючи орхідеям цю назву, очевидно керувався особливою формою та оксамитовим опушенням губи їх квітки, яка іноді викликає асоціацію із бровами. Однак, вчені, що вивчали Офриси уже після Ліннея, зокрема Чарльз Дарвін, виявили схожість їх квітів із комахами. Саме з цієї причини більшості із них присвоєно «комашині» імена.
Рід комашник (Ophrys L.) об'єднує понад 45 видів рослин, розповсюджених у західній палеарктиці: Європі, Північній Африці і Західній Азії. Ці орхідеї еволюційно є дуже молодою групою рослин, відносно ізольованою від інших видів родини зозулинцевих.
На території України порширені кілька видів/підвидів комашника, з яких комашник бджолоносний (Ophrys apifera Huds.), комашник павуконосний кримський (Ophrys sphegodes subsp. mammosa Desf.) та комашник ґедзеносний (Ophrys oestrifera Bieb.) відомі лише з Кримського півострова, а комашник мухоносний (Ophrys insectifera L.) — із Галичини та Буковини. У 2010 р. особини комашника бджолоносного вперше виявлено в Західній Україні в Галицькому національному природному парку.
Офриси перевершують практично всі європейські орхідеї різноманітністю форм і забарвлень квіток. На прямостоячому, безлистому у верхівці стеблі їх може бути від 2 до 12 (зрідка більше). Але головна особливість цих орхідей — надзвичайна схожість квіток з комахами.
Більшість офрисів навіть у дорослому віці істотно залежать від присутності в тканинах їхніх коренів і бульб симбіонтних грибів. Тому в них дрібне, редуковане листя, і їх не можна пересаджувати на нове місце. У багатьох офрисів синювато-зелені блискучі листки розвиваються вже восени, і якщо температурні умови дозволяють, то рослина продовжує рости навіть узимку. Але буває, що листя сильно пошкоджується морозами, особливо у рослин, що мешкають в північних і високогірних областях.
У всіх офрисів трав'яниста частина взимку відмирає. У ґрунті залишаються тільки кулясті бульби, які на початку вегетативного циклу дають нові бульби, що містять запас поживних речовин для нової рослини. У результаті під час сезону цвітіння у рослини є дві бульби.
Офриси запилюються виключно самцями лише певного виду або роду комах, приваблюючи їх шляхом імітації своєю квіткою форми і забарвлення сидячих самок. У 2009 році було доведено, що Офриси виділяють аломони — особливу суміш орґанічних хімічних сполук алкенів та алканів, яка імітує запах феромонів самок комах, чим безпосередньо приваблюють самців. Слід зазначити, що у квітах цих орхідей відсутній нектар, який міг би бути атраґентом для потенційних запилювачів. Обманений таким чином самець сідає на квітку, намагаючись спаритись (це називається «псевдокопуляція»), й тут же до його голови приклеюється пара полініїв — мішечків із пилком. В азарті, перелітаючи з квітки на квітку, та не знаходячи самки, він переносить полінії, запилюючи орхідеї. Після відвідування кількох квіток, самці надалі ігнорують Офриси, і лише 10% з них знову сідають на їх квіти. Однак, навіть цього невеликого відсотка достатньо аби підтримувати популяцію, адже одна квітка дає до 12-ти тисяч мізерно-дрібних насінин, які розносяться вітром, наче пил.
З багатих крохмалем і слизом бульб готують лікарську речовину — салеп, якому приписують здатність надавати статеву силу. Заради нього бульби інтенсивно заготовляли. За деякими даними, курдські торговці в Туреччині та Іраку, як і раніше пропонують на ринку бульби офрисів.
Усі види Офрисів занесені до Червоної книги України і належать до категорії «зникаючі», тобто такі, чисельність яких є катастрофічно низькою, продовжує знижуватись і збереження яких, без усунення негативних чинників, є малоймовірним.
Унікальний спосіб запилення став бідою для цих рослин. Під натиском людської цивілізації Офриси опинились на ґрані вимирання, адже зникнення запилювача, скажімо через змив з полів інсектицидів, після оприскування, або руйнація місць його проживання, може призвести до цілковитого вимирання орхідей. Тому поблизу місць їх зростання потрібно у категоричній формі заборонити застосування різноманітних отрутохімікатів, які можуть не лише знищити комах-запилювачів, а й змінити склад ґрунту, вбивши симбіотичні гриби, без яких не виживає жодна орхідея, а також насіння, проростки і дорослі рослини Офрисів.
Ophrys là một chi thực vật có hoa trong họ Lan.[3]
По информации базы данных The Plant List, род включает 149 видов[2]. Некоторые из них:
По информации базы данных The Plant List, род включает 149 видов. Некоторые из них:
Ophrys apifera Huds., 1762 — Офрис пчелоносная Ophrys bombyliflora Link, 1800 Ophrys fusca Link, 1800 Ophrys insectifera L., 1753 — Офрис насекомоносная Ophrys kopetdagensis K.P.Popov & Neshat. Ophrys lutea Cav., 1793 Ophrys scolopax Cav., 1793 Ophrys speculum Link, 1800, nom. cons. Ophrys tenthredinifera Willd., 1805
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
_(6021558827).jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
_-_Curtis%27_94_(Ser._3_no._24)_pl._5712_(1868).jpg)
