Alcea hyrcana (Grossh.) Grossh.

Fəsilə:

Hirkan gülxətmisi - (lat. Alcea hyrcana (Grossh.) Grossh.). Əməköməcikimilər—(Malvaceae Juss.) fəsiləsinə aid bitki növü.

IUCN Qırmızı Siyahısına görə növün kateqoriyası və statusu “Nəsli kəsilmək təhlükəsində olanlar” kateqoriyasına aiddir –EN B2ab(ii,iii, iv). Azərbaycanın nadir növüdür.^[1][2]

Qısa morfoloji təsviri

35-85 sm, nadir hallardada 100 sm hündürlükdə, çoxillik ot bitkisidir. Yarpaqları saplaqlı, saplaqlar isə yumşaq tükcüklü, aşağı yarpaqlar yuxarı yarpaqlardan daha uzundur. Yarpaq ayası ürəkvari-yumru, 5-7 qanadlı, qanadlar küt, düz olmayan dişli qanadlardır. Aşağı yarpaqlar daha iri və daha az qanadlı, yuxarı yarpaqlar dərin qanadlı; bütün yarpaqlar boz-məxməri rəngdədir. Çiçəklər tək-tək olur. Tacı qurumuş halda 40mm-dək çəhrayı-bənövşəyi rəngdədir. Meyvəsi 15-20 mm enində, 30-32 yumurtavari meyvəciklərdən ibarətdir. Toxumları qəhvəyi rəngdə, az sayda, narın tükcüklərlə örtülmüşdür.^[3]

Bioloji, ekoloji və fitosenoloji xüsusiyyətləri

Çiçəkləmə və meyvəgətirmə dövrü iyun-avqust-sentyabr aylarına təsadüf edir. Toxum vasitəsilə çoxalır, az su ilə təmin olunan şəraitə davamlı (kserofit), işqsevən (heliofit), qumlu düzənliklərdə, psammofit qruplaşmalarda və dağ ətəklərində, moruq kollarının arasında rast gəlinir. Dekorativ və dərman bitkisidir.^[3][4][5]

Yayılması

Lənkəran ovalığı və Lənkəranın dağlıq hissəsidir.^[3][4]

Sayı və tendensiyası

Populyasiyanın yaşama ərazisi məhdudlaşır, azalma tendensiyası müşahidə olunur.

Məhdudlaşdırıcı amillər

Antropogen amillər (infrastrukturun inkişafı), populyasiyanın zəif təkrarlanması, bitdiyi yerlərdə iqlim şəraitinin dəyişilməsidir.

Mühafizə tədbirləri

Hal-hazırda xüsusi qorunma tədbirləri aparılmır. Növünyığılmasının qarşısının alınması, yeni yayılma aşkar edilməsi, toxumlarının toxum bankında saxlanılması, introduksiyası tələb olunur.

Sinonimləri

Althaea hyrcana Grossh.

İstinadlar

1. ↑ Azərbaycan Respublikasının Qırmızı Kitabı. Nadir və nəsli kəsilməkdə olan bitki və göbələk növləri, II nəşr, Bakı-2013
2. ↑ http://redbook.az/?options=project&id=Hirkan%20g%C3%BClx%C9%99tmisi
3. ↑ ^{3,0 3,1 3,2} Флора Азербайджана, 1955
4. ↑ ^{4,0 4,1} Safarov H.M., 2009
5. ↑ Мехтиева Н.П., 2006

Alcea hyrcana là một loài thực vật có hoa trong họ Cẩm quỳ. Loài này được Grossh. mô tả khoa học đầu tiên năm 1949.^[1]

Chú thích

Liên kết ngoài

Wikimedia Commons có thư viện hình ảnh và phương tiện truyền tải về Alcea hyrcana Wikispecies có thông tin sinh học về Alcea hyrcana