Pszczolinka ruda (Andrena fulva) – charakterystyczny gatunek pszczół samotnic. Jak u pozostałych pszczół samotnic, samica zakłada osobne gniazdo w którym składa jaja i zaopatruje je w pokarm. Bywa wykorzystywana jako owad zapylający rośliny uprawne, nie produkuje miodu.
Pszczolinka ruda jest charakterystyczna dla krajów Europy Zachodniej i Centralnej począwszy od Bałkanów po południową Skandynawię: Portugalia, Hiszpania, Wielka Brytania, Francja, Niemcy, Belgia, Holandia, Włochy, Czechy i Słowacja. W Polsce pojawiła się na początku XX wieku. Najwcześniej notowana w Wielkopolsce i Pomorzu Zachodnim (lata 50. i 60.), później także w Polsce Centralnej i Południowej (lata 70.). Występuje w jasnych lasach i na suchych łąkach, ale także w parkach i ogrodach. Jak do tej pory przyczyny ekspansji tego gatunku nie zostały wyjaśnione, gatunek charakteryzuje się wysokimi zdolnościami adaptacyjnymi. Dobrze radzi sobie również w trudnych warunkach miejskich, wykazuje tolerancje na hałas i spaliny samochodowe. Jest szeroko rozpowszechniona, ale niezbyt licznie.
W obrębie gatunku zaznacza się wyraźnie dymorfizm płciowy. U samicy grzbietowa strona ciała pokryte jest gęstym, sterczącym, złocistomiedzianym do jaskrawo czerwonego owłosieniem, natomiast brzuszna strona czarnymi włoskami. Na tylnych jej nogach znajdują się szczeciny z długich włosów służące do gromadzenia pyłku. Długość ciała: 12-14 mm, długość skrzydeł ok. 10 mm, masa ok. 73 mg. Wielkością zbliżona do robotnicy pszczoły miodnej. Samce są zwykle mniejsze, długość ich ciała wynosi 10-12 mm. Brzuszna strona i nogi mają czarne, natomiast grzbietowa jest paskowana złocista, mniej jaskrawa niż u samic. Długość skrzydeł około 8 mm. Brak szczecin na ostatniej parze odnóży.
Rozwój od jaja do osobnika dorosłego trwa około 3 tygodni w zależności od temperatury gleby na głębokości złożonych jaj. W tym okresie z jaj wykluwają się larwy i rozpoczynają intensywne żerowanie. Ich jedynym pokarmem jest otoczka jaj oraz pyłek i nektar zgromadzony przez matkę. Metamorfoza ze stadium poczwarki do osobnika dorosłego rozpoczyna się jesienią i trwa wewnątrz komory do wczesnej wiosny. Osobniki dorosłe pozostają w stanie hibernacji aż do momentu osiągnięcia odpowiedniej temperatury na poziomie komór. Wtedy korytarzami zbudowanymi przez matki wydostają się na powierzchnie. Osobniki męskie wydostają się około 2-3 dni przed żeńskimi (protandria). Żerują i czekają, aż samice wyjdą ze swoich tuneli. Samce szukają samic latając na wzór zygzaka 2 – 5 cm tuż nad miejscem wylotu samic. Zapłodnienie dokonuje się na wysokich drzewach, około 10 m ponad miejscem wylotu osobników żeńskich. Niektórzy twierdzą (Paxton 1991), że wydzieliny gruczołów żuchwowych mogą pełnić rolę atraktantu, wabiącego samce i samice tego samego gatunku. Zaraz po wyjściu z tunelu samica może być zapładniana. Obserwuje się tutaj zwykle jednorazowe zapłodnienie samic (monoandria). Tłumaczone jest to tym, że samiec znaczy zapłodnioną samicę anty-feromonem, mówiącym o tym, że dana samica ma już partnera. Samica po zapłodnieniu przystępuje do budowy gniazda ziemnego. Po około 2-3 tygodniach samica umiera. Samce mogą dokonywać wielokrotnego zapłodnienia.
Aktywność życiową pszczolinka ruda rozpoczyna w połowie marca, a „wylot” może być rozciągnięty w czasie aż do początku czerwca. Z tym że w cyklu rozwojowym występuje tylko jedno pokolenie w roku. Wyjście dorosłych z tuneli następuje po przekroczeniu odpowiedniej temperatury gleby i zbiega się z początkiem kwitnienia roślin uprawnych, będących głównym producentem nektaru i pyłku. Praktycznie natychmiast po wyjściu z tunelu samice są zapładniane. Po tym czasie każda samica ma zaledwie 2-3 tygodnie na wykopanie gniazda w ziemi i złożenie jaj, później ginie. Potomstwo dalej rozwija się samodzielnie w oddzielnych komorach, zabezpieczonych twardniejącą substancją. Jeszcze przed zimą z poczwarek wylęgają się postacie dorosłe, które w hibernacji pozostają aż do wiosny następnego roku. Kiedy wzrośnie temperatura otoczenia, pszczoły opuszczają komory lęgowe i znów cykl się powtarza.
Gniazda zakładane są w ziemi, na ścieżkach, trawnikach czy skarpach. Wokół ujścia widoczna jest charakterystyczna hałda ziemi o promieniu około 3cm i wysokości do 3cm. Tunele mają średnice 9 mm, natomiast komórki larwalne usytuowane są do 50 cm pod ziemią. Na 5 m² może być zlokalizowanych od kilkudziesięciu do kilkuset gniazd. Agregacyjne rozmieszczenie gniazd może być uznane jako przejaw zachowania społecznego. Każda samica wykopuje własne gniazdo – tunel ziemny, lub wykorzystuje tunel wykonany przez własną matkę. Nie jest dokładnie wyjaśnione w jaki sposób dorosły owad powraca dokładnie w miejsce swojego wylotu. Niektóre źródła podają (Paxton 1991), że owad może dokładnie zapamiętać miejsce swojego wylotu. Z innych wynika, że owad rozpoznaje gniazdo po specyficznym zapachu. Samica po wykopaniu owalnej komory lęgowej pokrywa jej ściany wydzieliną z gruczołu Dufours’a zlokalizowanego w przewodzie pokarmowym. Struktura tego narządu ma długość 8 mm i wytwarza on mieszaninę substancji m.in. oktanianu geranylu, estry i terpenoidy, którymi wyściełana jest komora lęgowa. Wydzielina ta ma właściwości hydrofobowe i powoduje powstanie gładkiej, woskowej wyściółki komory, zapewniając odpowiednią wilgotność podczas rozwoju oraz zabezpieczając komorę przed rozwojem mikroorganizmów. Samica wypełnia komorę nektarem i pyłkiem, a następnie składa jajo. Tak przygotowaną komorę i szczelnie zamyka ją wydzieliną z gruczołu Dufours’a. Z ziemi dodatkowo formuje korek zatykający wejścia do gniazda, a tym samym zabezpiecza przed pasożytami i parazytoidami.
Pszczolinki rude osiągają pełną aktywność metaboliczną w niższych temperaturach, a ponadto są w stanie odwiedzić o wiele więcej kwiatów w trakcie jednego lotu niż pszczoła miodna. Jeden lot po pokarm trwa około 60 minut. Owady zbierają zarówno pyłek jak i nektar. Rozładunek pyłku w komorze trwa około 30 minut. W czasie jednego ciepłego dnia samica potrafi uformować jedną kompletną komorę. W trakcie życia osobniczego samica może wykonać około 5 komór, w zależności od warunków atmosferycznych i temperatury gleby.
Owady te jak większość pszczół żywią się nektarem i pyłkiem roślin uprawnych, jednakże w porównaniu do pszczoły miodnej zakres roślin żywicielskich jest dość ubogi. Obejmuje on około 30 gatunków z których są to głównie drzewa owocowe i rośliny jagodowe, m.in. jabłonie (Malus spp.), grusze (Pyrus spp.), śliwy, wiśnie, czereśnie (Prunus spp.), porzeczka czarna i czerwona oraz agrest (Ribes spp.). Poza gatunkami uprawnymi samice chętnie odwiedzają również rośliny ozdobne: klony (Acer spp.), kasztanowiec zwyczajny (Aesculus hippocastanum), wierzba (Salix spp.), berberys (Berberis spp.), głóg (Crateagus spp.), kalina (Viburnum spp.), trzmielina (Euonymus spp.), lilie (Lilium spp.) czy mniszek lekarski (Taraxatum officinale). W poszukiwaniu pokarmu pszczolinka oddala się maksymalnie 250 metrów od swojego gniazda.WK.
Pszczolinka ruda (Andrena fulva) – charakterystyczny gatunek pszczół samotnic. Jak u pozostałych pszczół samotnic, samica zakłada osobne gniazdo w którym składa jaja i zaopatruje je w pokarm. Bywa wykorzystywana jako owad zapylający rośliny uprawne, nie produkuje miodu.
.jpg)
