Rock Crane's Bill

Bodziszek korzeniasty^[3], bodziszek wielkokorzeniowy^[4] (Geranium macrorrhizum L.) – gatunek rośliny z rodziny bodziszkowatych (Geraniaceae Juss.). Występuje naturalnie w Europie – w Alpach, Apeninach, Karpatach oraz na Bałkanach^[5]. Ponadto został naturalizowany w różnych częściach świata jako roślina ozdobna^[6].

Rozmieszczenie geograficzne

Rośnie naturalnie w Europie – w Alpach, Apeninach, Karpatach oraz na Bałkanach^[5]. Występuje w takich państwach jak Francja, Austria, Szwajcaria, Włochy, Słowenia, Chorwacja, Serbia, Albania, Grecja, Bułgaria oraz Rumunia^[6][7]. W wielu krajach jest uprawiany i jako dziczejący został stwierdzony na Węgrzech, w Bośni i Hercegowinie, Turcji^[8], Wielkiej Brytanii, Belgii, Luksemburgu, Niemczech, Macedonii, Mołdawii oraz na Ukrainie^[9]. W Polsce jest uprawiany, ale dziczeje bardzo rzadko^[3].

W Alpach występuje w Alpach Nadmorskich i Południowych Alpach Wapiennych, na wschód od jeziora Garda^[4]. We Francji podawany jest z departamentów Alpy Nadmorskie, Calvados, Cantal, Charente, Puy-de-Dôme, Sekwana Nadmorska, Somma oraz Yonne, a także prawdopodobnie w Górnej Marnie, natomiast w departamencie Nord wyginął^[8]. Ponadto według innych źródeł jego obecność jest pewna w departamentach Aisne, Ardeny, Moza oraz w Paryżu^[10]. We Włoszech rośnie w regionach Abruzja, Emilia-Romania, Friuli-Wenecja Julijska, Kampania, Lacjum, Lombardia, Molise, Piemont, Trydent-Górna Adyga oraz Wenecja Euganejska^[9]. W Szwajcarii jest bardzo rzadko spotykany, znany tylko z okolic Lozanny i Zurychu^[7].

Morfologia

Kwiaty

Okaz ze Słowenii

Pokrój

Bylina dorastająca do 30–40 cm wysokości^[4] i 1 m szerokości^[5]. Ma płasko kulisty pokrój^[11]. Łodyga jest wzniesiona, wyrasta z grubego kłącza^[4].

Liście

Odziomkowe są 5- lub 7- klapowane, z głębokimi wcięciami, mają okrągły kształt w zarysie, dorastają do 10 cm szerokości, brzeg liścia jest ząbkowany. Liście łodygowe są najczęściej tylko 2, są mniejsze od liści odziomkowych, osadzone pod kwiatostanem^[4]. Liście mają zielony kolor, jesienią przebarwiając się na czerwonawo^[11], są aromatyczne^[5].

Kwiaty

Zebrane w luźne kwiatostany, rozwijają się na szczytach pędów^[4], osadzone na długich szypułkach^[5]. Działki kielicha maja ostry wierzchołek. Korona kwiatu mierzy 4 cm średnicy. Płatków jest 5, mają barwę od różowej do ciemnoczerwonej^[4]. Pręciki są 2–3 razy dłuższe niż sam kielich, jego nitki są nagie. Słupek jest nagi^[8].

Owoce

Rozłupki, opatrzone ością podobną do bocianiego dzioba^[4].

Gatunki podobne

Roślina jest podobna do bodziszka srebrzystego (G. argentum), który różni się dłoniasto-siecznymi liśćmi o srebrzystoszarej barwie. Ponadto kwiaty mają jasnoróżową barwę z ciemnoczerwonymi nerwami^[4].

Biologia i ekologia

Rośnie na piargach, górskich łąkach oraz w zaroślach. Występuje na wysokości od 200 do 1500 m n.p.m.^[4] (we Włoszech rośnie na wysokości od 300 do 1700 m n.p.m.^[9]). Preferuje podłoże wapienne^[4], dobrze przepuszczalne^[11]. Najlepiej rośnie w pełnym nasłonecznieniu lub w półcieniu^[11]. Kwitnie od czerwca do sierpnia^[4].

Zastosowanie

Gatunek jest uprawiany jako roślina ozdobna – zalecana do ogrodów skalnych oraz na rabaty^[11]. Ponadto ma zastosowanie w produkcji olejków eterycznych^[6].

Zmienność

Odmiana 'Bevan's Variety'

W uprawie znane są kultywary:

• G. macrorrhizum 'Bevan's Variety' – charakteryzuje się szybkim wzrostem, jest częściowo zimozielona. Liście mają zaokrąglony kształt, są aromatyczne. Kwiaty mierzą 2,5 cm średnicy i mają płatki o ciemnopurpuroworóżowej barwie, natomiast działki kielicha są brązowawoczerwone^[12].
• G. macrorrhizum 'Czakor' – dorasta do 40–60 cm wysokości. Liście są aromatyczne, jesienią przebarwiają się na czerwono. Kwiaty mają purpuroworóżową barwę^[13].
• G. macrorrhizum 'Ingwersen's Variety' – liście jesienią przebarwiają się na brązowoczerwono. Kwiaty mają jasnoróżową barwę, z wyraźnymi działkami kielicha, są osadzone na silnych łodygach^[14].
• G. macrorrhizum 'Lohfelden' – ma zwarty pokrój. Liście są ciemnozielone. Kwiaty mają jasnoróżową barwę z ciemnoróżowymi żyłkami. Charakteryzuje się wolnym wzrostem^[15].
• G. macrorrhizum 'Spessart' – liście są aromatyczne, jesienią przebarwiają się na brązowo. Kwiaty mają barwę od jasnoróżowego do białego^[16].
• G. macrorrhizum 'Variegatum' – liście są aromatyczne, ich brzegi mają kremowożółtą barwę. Kwiaty mają różowy kolor^[17].

Przypisy