Cystodermella granulosa (Batsch) Harmaja 2002

Grūdėtoji šlakabudė (lot. Cystoderma granulosum) – pievagrybinių (Agaricaceae) šeimos, šlakabudžių (Cystoderma) genties grybų rūšis.

• Augimo vieta

Spygliuočių, rečiau lapuočių miškai.

• Augimo laikas

Vasara, ruduo.

• Pagrindiniai požymiai

Kepurėlė šiurkščiai grūdėta, sporos mažos, neamiloidinės.

Vaisiakūniai nedideli. Kepurėlė 3–5 (6) cm skersmens, paplokščia, su gūbreliu, grūdėta, viduryje raukšlėta, žvyneliuota, oranžiškai ruda, rudai raudona, pakraščiai su dalinio apvalkalo draiskanotu apvadu. Lakšteliai siauri, tankūs, balti, vėliau – gelsvi, priaugtiniai. Kotas 4–8×0,3–0,8 cm, su žiedu, virš jo šviesesnis, tik taškuotas, o žemiau žiedo plaušuotas, žvynuotas, rudai rausvas. Trama gelsva, be ypatingo kvapo ir skonio. Sporos 4–5×2,5–3 μm.

Būdingi požymiai: vaisiakūniai raudonai rudi, raudonesni nei cinoberinės šlakabudės.

Auga pavieniui, po kelis vaisiakūnius, tarp samanų. Valgoma, bet menkavertė, kai kurie mikologai nurodo, kad nevalgoma.

Literatūra

Lietuvos grybų atlasas. Vincentas Urbonas, Kaunas, Lututė, 2007, ISBN 978-9955-692-59-1, 210 psl.

Vos an lenga piemontèisa Për amprende a dovré 'l sistema dle parlà locaj ch'a varda sì.

Capel fin a 7 cm, motobin granulos e baross sombr, dzortut al disch. Lamele motobin s-ciasse, biancastre. Gamba àuta fin a 6 cm e larga fin a 1,5 cm, dël midem color, con n'anel fiocos ciàir e sima biancastra. Odor débol.

Ambient

A chërs ant ij bòsch.

Comestibilità

A venta mai mangé un bolè trovà se un a l'é nen un bon conossidor dij bolè!
Sensa anteresse alimentar.

Arferiment bibliogràfich për chi a veul fé dj'arserche pì ancreuse

Cystoderma granulosum (Batsch : Fr.) Fayod

Aiuto per
la lettura Ayuda para
la lectura Help for
Reading Rintré ant
la Piòla Contaté
j'Aministrator Lìber për
Amprende Coression
ortogràfica Tastadura
piemontèisa Portaj
e Proget Agiut pr'ij
Contributor Travajòt
sempi

Ziarnóweczka gruzełkowata (Cystodermella granulosa (Batsch) Harmaja) – gatunek grzybów należący do rodziny pieczarkowatych^[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Cystodermella, Agaricaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1783 r. Batsch nadając mu nazwę Agaricus granulosus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 2002 r. Harmaja^[1].

Ma 20 synonimów łacińskich. Niektóre z nich^[2]:

Nazwę polską zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r., wcześniej gatunek ten w polskim piśmiennictwie mykologicznym znany był pod nazwami: bedłka ziarnista i bedłka ziarnisto opylona^[3]. W atlasach grzybów opisywany był także jako ziarnówka gruzełkowata i ziarnówka rdzawoczerwona^[4].

Morfologia

Kapelusz

Średnica 1–5 cm, u młodych okazów półkulisty, później rozpostarty, czasami z tępym garbkiem. Na brzegu występują zwisające resztki białawej osłony. Skórka sucha, w kolorze od rdzawoczerwonego przez ceglastoczerwony do rdzawobrązowego, środek kapelusza przeważnie ciemniejszy. Pokryta jest drobnymi, łatwo ścierającymi się grudkami^[4]. Pod wpływem słońca (u okazów rosnących na miejscach oświetlonych) kolory blakną^[5].

Blaszki

Gęste szerokie (do 4 mm), do trzonu nieco przyrośnięte i zatokowato wykrojone. U młodych owocników białawe, z czasem białożółtawe^[4].

Trzon

Wysokość 3–8 cm, grubość do 4 mm, walcowaty. Ma rdzawy kolor. Pierścienia brak, występuje tylko strefa pierścieniowa. Powyżej tej strefy powierzchnia trzonu jest biało oprószona, poniżej pokryta łuskami i kosmkami^[4].

Miąższ

Białawy, o łagodnym smaku. Nie zmienia barwy po uszkodzeniu^[4].

Wysyp zarodników

Biały. Zarodniki eliptyczne, gładkie, nieamyloidalne, o rozmiarach 3,5–5 × 2–3 μm. Brak cystyd^[5].

Występowanie i siedlisko

Występuje w Ameryce Północnej i w Europie^[5]. W Polsce gatunek rzadki. Znajduje się na czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status R – potencjalnie zagrożony z powodu ograniczonego zasięgu geograficznego i małych obszarów siedliskowych^[6]. Znajduje się na czerwonej liście gatunków zagrożonych także w Niemczech^[3].

Grzyb naziemny. Rośnie w lasach iglastych i mieszanych, w trawie, wśród mchów, pojedynczo lub w nielicznych grupach^[4]. Owocniki pojawiają się od sierpnia do listopada^[3].

Znaczenie

Grzyb jadalny. Saprotrof^[4].

Gatunki podobne

• ziarnówka ochrowożółta (Cystoderma amianthinum). Jest większa i ma kapelusz jaśniejszy, w odcieniach żółtego koloru^[7].
• ziarnóweczka cynobrowa (Cystodermella cinnabarina). Jest większa, posiada pierścień (chociaż nietrwały) i jej trzon nie jest łuskowaty. Pewnym sprawdzianem są cystydy; u z. cynobrowej występują, u gruzełkowatej nie^[5].

Przypisy