Guidance for identification
Závojenka jarní, často též Zvonovka jarní, (Entoloma vernum Lundell 1937) je prudce jedovatá houba z čeledi závojenkovitých.
Závojenka jarní roste především na prosluněných místech při okraji jehličnatých lesů, v lužních lesích, na cestách apod. Nalézt ji můžeme od března do června.[1]
Závojenka jarní, často též Zvonovka jarní, (Entoloma vernum Lundell 1937) je prudce jedovatá houba z čeledi závojenkovitých.
Kevätrusokas (Entoloma vernum) on muun muassa Suomessa kasvava helttasieni. Sen itiöt ovat punertavat muiden rusokkaiden tapaan. Lakin leveys on yleensä alle 6 cm. Itiöemä on noin 5 cm korkea, heltat irtotyviset ja lakki ruskea. Jalka on hieman lakkia vaaleampi, säikeinen, paksuus noin 5 mm. Tuoksu ja maku ovat miedot.[3]
Laji kasvaa Suomessa yleisenä eteläpainotteisesti nurmikoilla, pihapiireissä, niityillä ja tienvarsilla.[4] Itiöemät ilmestyvät tavallisimmin toukokuussa eli kyseessä on selkeästi kevätsieni. Laji on sirkumpolaarinen: sitä tavataan myös Pohjois-Amerikassa.[5]
Kyseessä on huomionarvoinen myrkkysieni[5], joka voi aiheuttaa puolen vuorokauden nauttimisesta kuluttua pahoinvointia ja oksentelua. Myrkytyksen aiheuttamaa toksiinia ei tunneta (2008).[6]
Kevätrusokas (Entoloma vernum) on muun muassa Suomessa kasvava helttasieni. Sen itiöt ovat punertavat muiden rusokkaiden tapaan. Lakin leveys on yleensä alle 6 cm. Itiöemä on noin 5 cm korkea, heltat irtotyviset ja lakki ruskea. Jalka on hieman lakkia vaaleampi, säikeinen, paksuus noin 5 mm. Tuoksu ja maku ovat miedot.
Laji kasvaa Suomessa yleisenä eteläpainotteisesti nurmikoilla, pihapiireissä, niityillä ja tienvarsilla. Itiöemät ilmestyvät tavallisimmin toukokuussa eli kyseessä on selkeästi kevätsieni. Laji on sirkumpolaarinen: sitä tavataan myös Pohjois-Amerikassa.
Kyseessä on huomionarvoinen myrkkysieni, joka voi aiheuttaa puolen vuorokauden nauttimisesta kuluttua pahoinvointia ja oksentelua. Myrkytyksen aiheuttamaa toksiinia ei tunneta (2008).
Itiölaskeuman väri Kulmikkaita itiöitä mikroskoopissaDzwonkówka wiosenna (Entoloma vernum S. Lundell) – gatunek grzybów z rodziny dzwonkowatych (Entolomataceae)[1].
Pozycja w klasyfikacji: Entolomataceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi według Index Fungorum[1].
Nazwę polską podał Władysław Wojewoda w 2003 r.[2]. W niektórych atlasach grzybów gatunek ten opisywany był jako wieruszka wiosenna[3]. Synonimy naukowe[4]:
Średnica 2-5 cm. U młodych okazów ma kształt stożkowaty lub dzwonkowaty z niedużym czubkiem, z czasem staje się dzwonkowato-wupukły, na koniec spłaszczony z garbkiem. Brzeg ostry, za młodu podwinięty, później wyprostowany, zazwyczaj gładki, czasami tylko prążkowany od prześwitujących blaszek[5]. Powierzchnia gładka, jej podstawowym kolorem jest ciemnobrązowy, ale jest silnie higrofaniczna[6]. Podczas wilgotnej pogody ma kolor od oliwkowobrązowego do brązowoczarnego, w czasie suchej jest jasnobrunatna i jedwabiście błyszcząca[5].
Rzadkie, o szerokości 4-5 mm i różnej długości. U młodych okazów ostrze równe, u starszych karbowane i poszarpane. Przyrośnięte wąsko, przy trzonie zaokrąglone. Barwa bladoszara, z wiekiem coraz ciemniejsza[5]. U dojrzałych owocników blaszki nabierają różowego odcienia[3].
Długość 3-6 cm, grubość 3-8 mm. Jest kruchy, pusty w środku, powyginany, czasami spłaszczony. Powierzchnia gładka, tej samej barwy co kapelusz. Podstawa obrośnięta białawą grzybnią[5].
W hymenium brak cystyd, w strzępkach brak sprzążek, są one natomiast inkrustowane pigmentem. Wysyp zarodników różowy. Zarodniki gładkie, bezbarwne, w kształcie wieloboczne i kanciaste (5-6 boczne). Mają rozmiar 8-11 × 5-8 µm[7]. W środku posiadają jedną kroplę tłuszczu[5].
Stwierdzono występowanie tego gatunku w Europie oraz w USA[8]. W Polsce jest pospolity.
Rośnie na ziemi po kilka sztuk lub w większych skupiskach w różnego rodzaju lasach, zaroślach, parkach, na obrzeżach dróg[5]. Owocniki wytwarza od kwietnia do maja[2].
Nie tworzy mikoryzy z drzewami[6]. Grzyb trujący (7 grupa zatruć). Pierwsze objawy zatrucia występują po upływie 1/2-3 godzin od spożycia. Są to zatrucia gastrotoksyczne. Objawiają się mdłościami, wymiotami, biegunką. Trwają kilka dni[3].
Jest kilka gatunków dzwonkówek o brązowych kapeluszach. Najbardziej podobne są[6]:
Dzwonkówka wiosenna (Entoloma vernum S. Lundell) – gatunek grzybów z rodziny dzwonkowatych (Entolomataceae).
Entoloma vernum (Seth Lundell, 1937), sin. Rhodophyllus vernus (Seth Lundell ex Henri Romagnesi, 1947) sau Entoloma cucullatum (Jules Favre ex Bruno Cetto, 1987)[1] denumită în popor pieptănuș primăvăratic,[2] este o specie de ciuperci otrăvitoare de basidiomicete din familia Entolomataceae și genul Entoloma. Buretele coabitează, fiind un simbiont micoriza (formează micorize pe rădăcinile arborilor), dar are de asemenea calități saprofite. El se poate găsi în România, Basarabia și Bucovina de Nord, crescând solitar sau în grup, în păduri mixte și de conifere dar și pe pășuni în preajma unei conifere, de la deal la munte, primăvara, din martie până în iunie.[3][4]
Ordinul Agaricales este de diversificare foarte veche (între 178 și 139 milioane de ani), începând din timpul perioadei geologice în Jurasic în diferență de exemplu cu genul Boletus (între 44 și 34 milioane de ani).[5]
Entoloma vernum este o ciupercă tare otrăvitoare dar neletală din genul Entoloma care provoacă stări de greață și vărsături, probleme acute la nivel gastrointestinal cu diaree, dureri de burtă, de asemenea dureri de cap și amețeli. Simptomele de ingestie încep după un 15 minute până la 2 ore de la ingerare. Se suspectă, că cauza intoxicației ar fi un glicovinil (C4H7NO2)[6] precum diferite alcaloide.[7] În plus, acest soi conține concentrări relativ mari de cupru, zinc, mercur și arsen în relație cu alte specii.[8][9]
Pieptănușul primăvăratic poate fi confundat în special cu Tricholoma terreum (comestibil, lamele albe sau cenușii, niciodată roze, crește mai târziu, din vară până toamnă),[10] un soi foarte căutat șai apreciat în Franța, mai departe cu diverse specii comestibile până otrăvitoare, ca de exemplu: Entoloma clypeatum sin. Rhodophyllus aprilis (comestibil, miros de făină, imediat după colectare câteodată chiar săpunos, primăvara sub cireș, gutui, măr, merișor de miere, păr, prun păducel, porumbar), dar niciodată în păduri]]),[11] Entoloma sepium (comestibil, cuticulă mai deschisă, crește sub porumbar),[12] Inocybe mapipes (otrăvitor, carnea tăiată devine ușor maronie, crește mai târziu),[13] Inocybe erubescens sin. Inocybe patouillardi (letal),[14] Inocybe rimosa sin. Inocybe perlata (otrăvitor)[15] Pluteus cervinus (ciuperca cerbilor, comestibil) sau Rhodophyllus stauroporus (suspect, miros de faină).[16]
Entoloma vernum (Seth Lundell, 1937), sin. Rhodophyllus vernus (Seth Lundell ex Henri Romagnesi, 1947) sau Entoloma cucullatum (Jules Favre ex Bruno Cetto, 1987) denumită în popor pieptănuș primăvăratic, este o specie de ciuperci otrăvitoare de basidiomicete din familia Entolomataceae și genul Entoloma. Buretele coabitează, fiind un simbiont micoriza (formează micorize pe rădăcinile arborilor), dar are de asemenea calități saprofite. El se poate găsi în România, Basarabia și Bucovina de Nord, crescând solitar sau în grup, în păduri mixte și de conifere dar și pe pășuni în preajma unei conifere, de la deal la munte, primăvara, din martie până în iunie.
Шапинка тонкомясиста, 2,5-5 см в діаметрі, ширококонусовидна, або дзвіночкоподібна із горбиком по центру, шовковидно-блискуча, від оливково-коричневого і сіро-коричневого до чорно-коричневого кольору, інколи з червонуватим відтінком.
Гіменофор пластинчатий. Пластинки прирослі - блідо-сірі, потім сіро-червоні. Споровий порошок рожевий.
Ніжка 3-8 см довжиною і 0,3-0,5 см товщиною, волокниста. Забарвлення того ж відтінку, що і шапинка, але світліше.
М'якоть білувата, крихка, без вираженого запаху.
Росте на землі, в траві, в тих же умовах, що і Етолома садова, в листяних лісах, інколи зустрічається в хвойних лісах у травні, червні; поодиноко або групами.
Отруйний гриб.
Entoloma vernum S. Lundell 1937
Энтолома весенняя (лат. Entoloma vernum) — вид грибов семейства Энтоломовые (Entolomataceae).
Встречается одиночно или группами, на земле в широколиственных и хвойных лесах, сапротроф. Встречается с апреля по июнь.
В системе Махила Норделоса Энтолома весенняя входит в секцию Papillata. Кроме неё в эту секцию входят также Entoloma ameides (Berk. & Broome) Quél. 1880 и Entoloma sericeum (Berk.) Quél. 1872.
Энтолома весенняя (лат. Entoloma vernum) — вид грибов семейства Энтоломовые (Entolomataceae).
Entoloma cucullatum (J. Favre) Bon & Courtec. 1987 Entoloma cucullatum (J. Favre) Cetto 1987, nom. inval. Entoloma cucullatum (J. Favre) M.M. Moser 1986 Nolanea cucullata (J. Favre) P.D. Orton 1960 Nolanea verna (S. Lundell) Kotl. & Pouzar 1972 Rhodophyllus cucullatus J. Favre 1955 Rhodophyllus vernus (S. Lundell) Romagn. 1947