Der Bärtige Ritterling (Tricholoma vaccinum) ist eine Pilzart aus der Familie der Ritterlingsverwandten (Tricholomataceae). Die Fruchtkörper erscheinen von August bis November in Nadelwäldern. Der Pilz ist wegen seines bitteren Geschmacks ungenießbar. Aufgrund der Huthautstruktur wird der Bärtige Ritterling auch Wolliger oder Zottiger Ritterling genannt. Dagegen nimmt der zweite Namensteil des wissenschaftlichen Artnamens „vaccinum“, abgeleitet vom lat. „vacca“ (= Kuh), auf die kuhrote Hutfarbe Bezug.[1]
Der feste und fleischige Hut ist 3–7(–10) cm breit, jung halbkugelig, später abgeflacht und stumpf-gebuckelt. Die Oberfläche ist trocken und matt und warm rot- bis kupferbraun gefärbt. Sie ist mit braunen bis braunroten, konzentrisch angeordneten, sparrigen Schuppen besetzt. Der lange Zeit eingerollte Hutrand ist stark wollig-filzig bis zottig-bärtig und überragt die Lamellen ein wenig. Die ziemlich gedrängt stehenden Lamellen sind ausgebuchtet am Stiel angewachsen und laufen mit einem Zahn daran herab. Junge Lamellen sind weißlich-cremefarben, bekommen dann braunrote Flecken und sind im Alter schließlich bräunlich gefärbt. Die Lamellenschneiden sind schwach wellig und das Sporenpulver weiß und zeigen bei Kontakt mit Iodlösung keine Farbreaktion (inamyloid). Der zylindrische Stiel ist 3–10 cm lang, 1–2 cm breit und wird schon bald hohl. Er ist mit braunen Faserschüppchen besetzt und an der etwas verdickten Basis bräunlich bis braunrot gefärbt. Zur fast weißlichen Spitze hin wird er heller. Eine Ringzone ist nicht erkennbar, aber junge Fruchtkörper haben eine Cortina, die zum Hutrand reicht. Das dünne Fleisch (Trama) ist weißlich, rötet etwas beim Anschneiden und wird dann braun. Es riecht schwach angenehm bis erdig und schmeckt bitter sowie schärflich.[2][3][1]
Die inamyloiden, rundlich-ovalen bis breit-elliptischen, glatten Sporen messen 5–8 × 4,5–5,5 µm breit.[2][3]
Der Bärtige Ritterling hat eine Merkmalskombination, die auch die Bestimmung im Feld problemlos möglich macht. Der Ritterling wächst unter Fichten und hat einen sparrig-schuppigen, trockenen, braun gefärbten Hut. Es gibt noch weitere braunhütige Ritterlinge, die aber unter anderen Begleitbäumen wachsen.
Besonders ältere Exemplare, die einen Teil ihrer zottigen Schuppen verloren haben, können mit dem Feinschuppigen Ritterling (T. imbricatum) verwechselt werden, der bei Kiefern wächst. Der Stiel des Feinschuppigen Ritterlings wird erst im Alter hohl und ist nicht so brüchig. Ein weiterer braun- und trockenhütiger Ritterling ist der Lärchen-Ritterling (T. psammopus), dessen Stiel Körnchenschuppen trägt, die beim Sammeln die Finger braun färben. Dieser Pilz schmeckt ebenfalls bitter und ist ungenießbar.[2][1]
Der Ritterling erscheint von August bis November häufig in Gruppen oder Reihen im Nadelwald unter Fichten. Im Laubwald kann man ihn nur selten finden. Der Pilz stellt keine besondere Ansprüche an den Boden, wächst aber gern auf Kalkböden. Er ist in ganz Europa weit verbreitet und ist besonders in Süddeutschland ein sehr häufiger Pilz. Im Norden ist er seltener.[2][1]
Der Bärtige Ritterling ist wegen seiner Bitterkeit für die Küche ungeeignet.[2]
Der Bärtige Ritterling (Tricholoma vaccinum) ist eine Pilzart aus der Familie der Ritterlingsverwandten (Tricholomataceae). Die Fruchtkörper erscheinen von August bis November in Nadelwäldern. Der Pilz ist wegen seines bitteren Geschmacks ungenießbar. Aufgrund der Huthautstruktur wird der Bärtige Ritterling auch Wolliger oder Zottiger Ritterling genannt. Dagegen nimmt der zweite Namensteil des wissenschaftlichen Artnamens „vaccinum“, abgeleitet vom lat. „vacca“ (= Kuh), auf die kuhrote Hutfarbe Bezug.
Tricholoma vaccinum, commonly known as the russet scaly tricholoma, the scaly knight, or the fuzztop, is a fungus of the agaric genus Tricholoma. It produces medium-sized fruit bodies (mushrooms) that have a distinctive hairy reddish-brown cap with a shaggy margin when young. The cap, which can reach a diameter of up to 6.5 cm (2.6 in) wide, breaks up into flattened scales in maturity. It has cream-buff to pinkish gills with brown spots. Its fibrous, hollow stipe is white above and reddish brown below, and measures 4 to 7.5 cm (1.6 to 3.0 in) long. Although young fruit bodies have a partial veil, it does not leave a ring on the stipe.
Widely distributed in the Northern Hemisphere, Tricholoma vaccinum is found in northern Asia, Europe and North America. The fungus grows in a mycorrhizal association with spruce or pine trees, and its mushrooms are found on the ground growing in groups or clusters in late summer and autumn. Although some consider the mushroom edible, it is of poor quality and not recommended for consumption. The ectomycorrhizae of T. vaccinum has been the subject of considerable research.
The species was first described in 1774 by German mycologist Jacob Christian Schäffer as Agaricus vaccinus.[6] According to MycoBank, synonyms include August Batsch's 1783 Agaricus rufolivescens, Jean-Baptiste Lamarck's 1783 Amanita punctata var. punctata, and Lucien Quélet's 1886 Gyrophila vaccina.[5] Marcel Bon described the variety T. vaccinum var. fulvosquamosum in 1970, which has squamules (minute scales) arranged in a concentric fashion on the cap;[7] Manfred Enderle published this taxon as a form in 2004.[8]
According to the infrageneric classification of Tricholoma proposed by Rolf Singer in 1986,[9] Tricholoma vaccinum is placed in the section Imbricata, subgenus Tricholoma in the genus Tricholoma. Imbricata includes species with a dry cap cuticle, with a texture that ranges from roughened or squamulose (resembling suede) to almost smooth.[10] The specific epithet derives from the Latin word vaccinus and means "pertaining to cows", probably in reference to its color.[11] The mushroom's common names include the "russet scaly tricholoma",[12] "fuzztop",[13] and "scaly knight".[14]
The cap of T. vaccinum is initially broadly conical, then convex and finally flattened; its diameter is usually between 2.5 and 8 cm (1 and 3 in).[15] The cap margin is initially curved inwards, and shaggy from hanging remnants of the partial veil. The partial veil is cotton-like, and does not leave a ring on the stipe. The fibrous to scaly cap surface ranges in color from reddish-cinnamon to brownish-orange to tan. The gills have an adnate to sinuate attachment to the stipe, and are crowded closely together. There are between three and nine tiers of lamellulae—short gills that do not extend completely from the cap edge to the stipe. The gills are dingy white, and frequently stain reddish brown. The stipe is 3 to 8 cm (1 to 3 in) long and 1 to 2 cm (0.5 to 1 in) thick, and becomes hollow in age.[15] It is roughly equal in width throughout its length and ranges in color from whitish to the same color as the cap, but lighter, and sometimes with reddish-brown stains; it is lighter in color near the apex. Like the cap, the stipe surface is fibrous to scaly.[16] The odor of the fruit bodies is unpleasant.[17]
The mushrooms produce a white spore print, and the spores are broadly elliptical, smooth, hyaline (translucent), inamyloid, measuring 6–7.5 by 4–5 μm.[12] The basidia (spore-bearing cells) are four-spored, without clamps, and measure 17–32 by 6.0–7.5 μm. The hymenium lacks cystidia. The arrangement of the hyphae in the cap cuticle ranges from a cutis (with hyphae that run parallel to the cap surface) to a trichoderm (hyphae perpendicular to the cap surface); these hyphae are roughly cylindrical, and measure 3.5–8.0 μm wide, with roughly cylindrical to club-shaped ends that are 6.0–11.0 μm wide. There are no clamp connections in the hyphae of T. vaccinum.[16]
Although the fruit bodies have sometimes been considered edible,[18] they are of low quality, and generally not recommended for consumption due to their resemblance to and potential for confusion with toxic brown Tricholomas.[11] Orson K. Miller, Jr. considers them "bitter and not edible".[17] Roger Phillips says they may be poisonous.[4] The fruit bodies can be used to create yellow dyes to color wool or other fibers.[19]
With its reddish-brown wooly cap, white gills, and hollow stipe, Tricholoma vaccinum is a fairly distinct mushroom and is unlikely to be confused with other Tricholoma.[20] Tricholoma imbricatum somewhat resembles T. vaccinum, but has duller brown colors, is less robust in stature, and has a solid (not hollow) stalk.[13] Another lookalike, T. inodermeum, has a less woolly cap texture and flesh that turns bright pinkish red when injured. It associates solely with pine species and prefers calcareous soil.[16] Other brownish Tricholoma species include T. fracticum, T. dryophilum, and T. muricatum.[15] The scaly and fibrous cap surface of T. vaccinum might be confused with Inocybe, but species in this genus can be distinguished by their brown spore prints.[21]
Tricholoma vaccinum is a mycorrhizal species, and grows in association with coniferous trees, especially pine and spruce.[11] It forms ectomycorrhizae that have been called "Medium-Distance fringe exploration type", indicative of the ectomycorrhiza's ecological role in space occupation in the soil, their possible reach regarding nutrient acquisition and their demand of carbohydrates that have to be invested by the trees for their fungal partners.[22] Fruit bodies usually appear in groups or clusters on the ground, sometimes with moss. The fungus fruits in late summer and autumn.[11] It is found in northern Asia,[14] Europe, and, in North America, is widely distributed in the United States and Canada,[13] and has also been recorded in Mexico.[23] It is one of the most common species of Tricholoma in Central Europe,[24] and is often found in large groups in spruce forests.[20] It is rare in the United Kingdom, and most records have been from Scotland.[10] The fungus may be extinct in the Netherlands.[14]
The ectomycorrhizae of T. vaccinum has been the subject of considerable research. Ectomycorrhizae of Tricholoma species can vary considerably among species in the genus, and differences in the structure of rhizomorphs (a cordlike fusions of hyphae resembling a root) have been used to key out species.[25] Mycorrhizae formed with Norway spruce (Picea abies) are conspicuously hairy with numerous hyphae. The hyphae are partly densely interconnected to rhizomorphs that have a pigment in their outer membrane. The emanating hyphae mostly lack "contact septae" (fully developed simple septae) and contact clamps, and the rhizomorph hyphae vary markedly in diameter. The Hartig net (a network of hyphae that extend into the root) formed by T. vaccinum grows more deeply towards the epidermis, is composed of more rows of hyphae and has more tannin cells in close proximity to the epidermis, and consequently, fewer cortical cells in this position. It is here that the rhizomorphs make the closest contact with the rootlets.[26] The mantle is prosenchymatous, meaning that the constituent hyphae are loosely organized with spaces between them.[25] A combination of techniques including freeze fracturing and scanning electron microscopy has been used to probe the microstructure of the ectomycorrhizae, including inner mantle thickness and the nature of the interface between the Hartig net and host cells.[27] Several fungal genes specifically expressed during ectomycorrhizal interaction between T. vaccinum and Picea abies have been identified, including some involved in a plant pathogen response, nutrient exchange and growth in the plant, signal transduction, and stress response.[28] The first characterized fungal aldehyde dehydrogenase enzyme, ALD1, helps circumvent ethanol stress—a critical function in mycorrhizal habitats.[29]
{{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (help) {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (help) Tricholoma vaccinum, commonly known as the russet scaly tricholoma, the scaly knight, or the fuzztop, is a fungus of the agaric genus Tricholoma. It produces medium-sized fruit bodies (mushrooms) that have a distinctive hairy reddish-brown cap with a shaggy margin when young. The cap, which can reach a diameter of up to 6.5 cm (2.6 in) wide, breaks up into flattened scales in maturity. It has cream-buff to pinkish gills with brown spots. Its fibrous, hollow stipe is white above and reddish brown below, and measures 4 to 7.5 cm (1.6 to 3.0 in) long. Although young fruit bodies have a partial veil, it does not leave a ring on the stipe.
Widely distributed in the Northern Hemisphere, Tricholoma vaccinum is found in northern Asia, Europe and North America. The fungus grows in a mycorrhizal association with spruce or pine trees, and its mushrooms are found on the ground growing in groups or clusters in late summer and autumn. Although some consider the mushroom edible, it is of poor quality and not recommended for consumption. The ectomycorrhizae of T. vaccinum has been the subject of considerable research.
Partavalmuska (Tricholoma vaccinum) on keskikokoinen, ruskeanpunainen, verraten matalajalkainen valmuskalaji. Lakki 4-7cm leveä, reunassa on partamaisia karvoja, pinnalla on tummahkoja suomuja,keskiosa on kupumaisesti koholla. Heltat ovat aluksi valkoiset ja vanhemmiten niihin ilmestyy ruskeanpunasia täpliä. Lopulta heltat muuttuvat kokonaan ruskeiksi. Jalka on alhaalta vaaleanruskeanpunainen ja ylhäältä valkea. Jalka on vanhoissa sienissä ontto. Malto on aluksi valkoista ja punertuu leikkauspinnoista. Maku on hieman karvas. Lajin sanotaan toisinaan kelpaavan ryöpättynä muiden joukkoon suolaan. Sieni kasvaa yleisenä Etelä- ja Keski-Suomen kangasmetsissä, elokuulta syysmyöhälle. Pohjoisessa sieni on harvinainen. [2][3]
Partavalmuska (Tricholoma vaccinum) on keskikokoinen, ruskeanpunainen, verraten matalajalkainen valmuskalaji. Lakki 4-7cm leveä, reunassa on partamaisia karvoja, pinnalla on tummahkoja suomuja,keskiosa on kupumaisesti koholla. Heltat ovat aluksi valkoiset ja vanhemmiten niihin ilmestyy ruskeanpunasia täpliä. Lopulta heltat muuttuvat kokonaan ruskeiksi. Jalka on alhaalta vaaleanruskeanpunainen ja ylhäältä valkea. Jalka on vanhoissa sienissä ontto. Malto on aluksi valkoista ja punertuu leikkauspinnoista. Maku on hieman karvas. Lajin sanotaan toisinaan kelpaavan ryöpättynä muiden joukkoon suolaan. Sieni kasvaa yleisenä Etelä- ja Keski-Suomen kangasmetsissä, elokuulta syysmyöhälle. Pohjoisessa sieni on harvinainen.
Barzdotasis baltikas (lot. Tricholoma vaccinum) – baltikinių (Tricholomataceae) šeimos, baltikų (Tricholoma) genties grybų rūšis.
Spygliuočių miškai, kalkinga dirva.
Vasara, ruduo.
Kepurėlė plaušuotai žvynuota, rudai rusva, kotas pasišerpetojęs.
Vaisiakūniai vidutiniai, dideli. Kepurėlė 3–10 cm skersmens, retai didesnė, paplokščia, su gūbreliu, jos ochrinis paviršius raudonai rudai plaušuotas, žvynuotas, pakraščiai šviesesni, tankiai plaukuoti, barzdoti. Lakšteliai tankūs, gelsvi, kreminiai, priaugtiniai. Kotas 4–10×0,5–2 cm, vienodo storio, kietas, plaušuotas, žvyneliuotas, kepurėlės arba šviesesnės spalvos. Trama balsva, rusva, nemalonaus kvapo ir skonio. Sporos 5–7×3,5–5,5 μm.
Būdingi požymiai: vaisiakūniai raudonai rudos spalvos, pasišerpetoję.
Auga pavieniui, nedidelėmis grupelėmis spygliuočių miškuose, ypač eglynuose. Valgomas gerai išvirtas, menkavertis.
Barzdotasis baltikas (lot. Tricholoma vaccinum) – baltikinių (Tricholomataceae) šeimos, baltikų (Tricholoma) genties grybų rūšis.
Augimo vietaSpygliuočių miškai, kalkinga dirva.
Augimo laikasVasara, ruduo.
Pagrindiniai požymiaiKepurėlė plaušuotai žvynuota, rudai rusva, kotas pasišerpetojęs.
Vaisiakūniai vidutiniai, dideli. Kepurėlė 3–10 cm skersmens, retai didesnė, paplokščia, su gūbreliu, jos ochrinis paviršius raudonai rudai plaušuotas, žvynuotas, pakraščiai šviesesni, tankiai plaukuoti, barzdoti. Lakšteliai tankūs, gelsvi, kreminiai, priaugtiniai. Kotas 4–10×0,5–2 cm, vienodo storio, kietas, plaušuotas, žvyneliuotas, kepurėlės arba šviesesnės spalvos. Trama balsva, rusva, nemalonaus kvapo ir skonio. Sporos 5–7×3,5–5,5 μm.
Būdingi požymiai: vaisiakūniai raudonai rudos spalvos, pasišerpetoję.
Auga pavieniui, nedidelėmis grupelėmis spygliuočių miškuose, ypač eglynuose. Valgomas gerai išvirtas, menkavertis.
Capel fin-a a 8 cm, brun càud, a scaje e lanos, con ël bòrd apendiculà e fibros. Lamele crema, macià ëd rossastr. Gamba àuta fin-a a 9 cm e larga fin-a a 1,5 cm, smòrta, con ël pé fibros e ëd l'istess color dël capel. Carn smòrta o un pòch rossastra.
A chërs dzortut sota ij sapin (Picea abies).
A venta mai mangé un bolè trovà se un a l'é nen un bon conossidor dij bolè!
As peul nen mangesse.
Capel fin-a a 8 cm, brun càud, a scaje e lanos, con ël bòrd apendiculà e fibros. Lamele crema, macià ëd rossastr. Gamba àuta fin-a a 9 cm e larga fin-a a 1,5 cm, smòrta, con ël pé fibros e ëd l'istess color dël capel. Carn smòrta o un pòch rossastra.
AmbientA chërs dzortut sota ij sapin (Picea abies).
Comestibilità A venta mai mangé un bolè trovà se un a l'é nen un bon conossidor dij bolè!
As peul nen mangesse.
Gąska krowia (Tricholoma vaccinum (Schaeff.) P. Kumm ) – gatunek grzybów należący do rodziny gąskowatych (Tricholomataceae)[1].
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Tricholoma, Tricholomataceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1774 r. Schaeffer nadając mu nazwę Agaricus vaccinus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1871 r. P. Kumm., przenosząc go do rodzaju Tricholoma[1]. Niektóre synonimy naukowe[2]:
Nazwę polską podał Stanisław Chełchowski w 1898 r[3].
Średnicy 3-8 cm. Początkowo dzwonkowaty, lub kuliście wypukły, później rozpostarty i – przynajmniej u młodych grzybów – wyraźnie garbaty, zabarwienie jaśniej lub ciemniej czerwonobrązowe. Skórka sucha, pokryta dużymi, włóknistymi łuskami; brzeg podwinięty, kosmato obwieszony wystającą skórką[4].
Rzadko rozmieszczone, zatokowo wycięte, różnej długości. U młodych owocników białawe lub kremowe, później różowoczerwone lub w rdzawe plamki[4].
Cylidryczny, 4 do 10 cm długości i od 1 do 2 cm grubości. W dolnej części czerwonobrązowy, w okolicy kapelusza, lub u starszych grzybów białawy; początkowo mięsisty, wkrótce pusty i dlatego stosunkowo łamliwy, jego powierzchnia wygląda jakby była pokryta drobnymi, podłużnymi włókienkami i łuseczkami[4].
Białawy, w okolicach kapelusza, lub u starszych grzybów miejscami czerwonawy. Ma gorzki smak i zapach ziemi[4].
Wysyp zarodników biały, nieamyloidalny. Zarodniki eliptyczne, gładkie, o średnicy 6-7,5 × 4-5 µm. Brak pleurocystyd i cheilocystyd. Strzępki skórki cylindryczne, o szerokości 3-14 µm i barwie od brązowej do czerwono-brązowej. Brak na nich sprzążek[5]
Występowanie gąski krowiej opisano w Ameryce Północnej, Europie i w Japonii[6]. Na terenie Polski w piśmiennictwie naukowym opisano wiele stanowisk[3]. Lokalnie jest częsta i występuje w większych grupach, na niektórych terenach jednak jest rzadkością lub nie występuje wcale[7].
Rośnie na ziemi w lasach iglastych, głównie w górach i na terenach podgórskich. Szczególnie często rośnie pod świerkami na glebach wapiennych. Preferuje miejsca jaśniejsze, np. na obrzeżach dróg leśnych. Owocniki pojawiają się od późnego lata do jesieni (sierpień – listopad)[7].
Żyje w symbiozie z niektórymi gatunkami drzew (mikoryza). Grzyb niejadalny z powodu bardzo gorzkiego smaku[7].
Główną cechą odróżniającą ten gatunek od innych gąsek jest charakterystyczny, brodaty brzeg kapelusza. Ta swoistość zanika czasami u bardzo starych owocników i rozpoznanie grzyba staje się trudniejsze[4]. Podobna jest m.in. jadalna gąska dachówkowata (Tricholoma imbricatum), ale jest większa, ma kapelusz o prążkowanym brzegu i powierzchni filcowatej, dopiero u starszych okazów staje się łuskowaty[7]. Gąska modrzewiowa (Tricholoma psammopus) ma kapelusz nieco ziarnisty, ale bez odstających łusek[8]. Gąska krowia bywa czasami mylona z opieńką ciemną (Armillaria ostoyae), ta jednak ma wyraźny pierścień i nie jest gorzka[9].
Gąska krowia (Tricholoma vaccinum (Schaeff.) P. Kumm ) – gatunek grzybów należący do rodziny gąskowatych (Tricholomataceae).
Tricholoma vaccinum (Schaeff.) P.Kumm., 1871
Рядо́вка борода́тая (лат. Tricholóma vaccínum) — вид грибов-базидиомицетов, входящий в род Рядовка семейства Рядовковые (Tricholomataceae).
Легко определяемый вид с красно-коричневой шерстисто-чешуйчатой шляпкой, наиболее часто отмечается под елью.
Шляпка 4—8 см в диаметре, у молодых грибов коническая до широковыпуклой, затем уплощённо-выпуклая, с небольшим бугорком в центре. Край у молодых грибов подвёрнут, с возрастом почти распрямляется. Окраска красно- или розово-коричневая, нередко более тёмная в центре; вся поверхность волосистая, затем крупноволокнисто-чешуйчатая.
Пластинки гименофора с редкими пластиночками, сравнительно редкие, выемчато-приросшие, белые до кремово-жёлтых, при повреждении буреют.
Ножка 3—9 см длиной и 1—2 см толщиной, ровная или слабо утончающаяся книзу, у верхушки белая, ниже — красновато-коричневая, волокнисто-чешуйчатая.
Мякоть без особого вкуса и запаха, белая или бледно-жёлтая.
Споровый порошок белый, споры 5,5—7×4—5,5 мкм, почти шаровидные до эллиптических. Базидии четырёхспоровые, 17—32×6—9 мкм. Кутикула шляпки — кутис, переходящий в триходермис.
Широко распространённый в бореальной зоне вид, встречающийся, в основном, в ассоциации с елью, изредка — с сосной и пихтой. Также описывался из заболоченной местности с ольхой и ивой. Позднелетне-осенний вид, встречающийся с августа по ноябрь.
Рядо́вка борода́тая (лат. Tricholóma vaccínum) — вид грибов-базидиомицетов, входящий в род Рядовка семейства Рядовковые (Tricholomataceae).
Легко определяемый вид с красно-коричневой шерстисто-чешуйчатой шляпкой, наиболее часто отмечается под елью.
