Làrix o alerç, i (pi) melis, pi teia i cedre d'olor (Larix) és un gènere de coníferes dins la família Pinaceae.
Són originaris de les parts fredes i continentals de l'hemisferi nord. Són l'espècie dominant a la taigà de la Sibèria oriental. A Europa també es troben en els Alps però no n'hi ha de silvestres a la península Ibèrica.
Junt amb algunes espècies del gènere Taxodium són les úniques coníferes caducifolies. Poden arribar a fer 50 metres d'altura. Les fulles són aciculars de 2 a 5 cm de llargada i adopten una disposició en espiral. Les fulles curtes fasciculades, cauen a la fi de la tardor. Les pinyes són petites i erectes de color verd o porpra i maduren de 5 a 8 mesos després de la pol·linització.
És un arbre de fusta forta i duradora, que forneix una trementina dita de Venècia o veneciana, feta a partir del làrix occidental (Larix occidentalis).
Làrix o alerç, i (pi) melis, pi teia i cedre d'olor (Larix) és un gènere de coníferes dins la família Pinaceae.
Són originaris de les parts fredes i continentals de l'hemisferi nord. Són l'espècie dominant a la taigà de la Sibèria oriental. A Europa també es troben en els Alps però no n'hi ha de silvestres a la península Ibèrica.
Junt amb algunes espècies del gènere Taxodium són les úniques coníferes caducifolies. Poden arribar a fer 50 metres d'altura. Les fulles són aciculars de 2 a 5 cm de llargada i adopten una disposició en espiral. Les fulles curtes fasciculades, cauen a la fi de la tardor. Les pinyes són petites i erectes de color verd o porpra i maduren de 5 a 8 mesos després de la pol·linització.
És un arbre de fusta forta i duradora, que forneix una trementina dita de Venècia o veneciana, feta a partir del làrix occidental (Larix occidentalis).
Modřín (Larix) je rod dřevin z čeledi borovicovité. Zahrnuje 10–14 druhů, které jsou rozšířeny převážně v mírném a boreálním podnebném pásu severní polokoule. V České republice je v Jeseníkách původní modřín opadavý (Larix decidua), pěstuje se i modřín japonský (Larix kaempferi). Starší český název modřínu je břem nebo verpán.
Jde o dlouhověké, jednodomé, poměrně rychle rostoucí, 15–50 metrů vysoké jehličnaté stromy s rovným průběžným kmenem a rovnovážně odstálými nebo převislými větvemi v nepravidelných přeslenech. Větve jsou dvojího typuː prodlužovací (auxiblasty) a zkrácené (brachyblasty), nesoucí jehlice a šišky. Silná borka je ve stáří hluboce rozpukaná, červenohnědé barvy. Zprvu kůlovitě rostoucí kořen se brzy rozvětvuje na silné postranní kořeny, které modříny dobře ukotvují v půdě. Jako převážná většina jiných dřevin využívají mykorhizu (ektomykorhiza).[1]
Měkké a tenké jehlice vyrůstající na čerstvých letorostech jednotlivě, na dvouletých a starších větvích po svazečcích z brachyblastů. Jehlice jsou ploché, u většiny druhů svěže světle zelené, na rubu či oboustranně kýlnaté a mají dva článkované pryskyřičné kanálky. Na podzim se barví zlatožlutě a opadávají.[2]
Šištice se vytváří z pupenů na konci brachyblastů. Samčí jsou převislé, žluté, samičí vzpřímené, růžové či červené, vzácně i zelené nebo bílé. Dozrávají obvykle téhož roku v okrouhlé, vejčité nebo kuželovitě růžicovité nerozpadavé šišky, které na stromě vytrvávají několik let.[2][3]
Modříny jsou silně světlomilné stromy pionýrského charakteru (tj. osidlují dosud volná nezalesněná místa). V zapojeném porostu se v konkurenci ostatních dřevin kvůli svým vysokým nárokům na světlo neprosazují, nezmlazují se a z porostů časem mizí. Jsou velmi tolerantní k nízkým teplotám; v Asii a Severní Americe tvoří arktickou hranici lesa (modřín dahurský je považován za nejseverněji rostoucí strom vůbec, na poloostrově Tajmyr na Sibiři zasahuje až za 72. rovnoběžku; více na sever už rostou pouze ojediněle keřovité břízy).[2]
Na půdu příliš náročné nejsou, vyhovují jim spíše hlubší hlinité, alespoň středně vlhké půdy, dokážou však přežít i na chudých štěrkovitých substrátech, nejsou-li příliš suché. Všechny druhy modřínu jsou vápnomilné.[1]
Modříny se přirozeně vyskytují jednak v nížinných boreálních lesích Aljašky, Kanady a Ruska, jednak ve středních a vyšších polohách hor mírného pásu, jako jsou Alpy, Mongolsko, severovýchodní Čína, jižní Korea nebo centrální Japonsko. Do vysokých poloh šplhají v čínských částech Himálaje. V Americe areál jejich výskytu zahrnuje severovýchod USA a střední část Skalistých hor.[4] Jako ceněné hospodářské dřeviny jsou pěstovány i mimo přirozený areál rozšíření.
Centrem druhového bohatství rodu je východní až severovýchodní Asie.[2]
Rod Larix patří spolu se svým sesterským taxonem douglaskou (Pseudotsuga) do podčeledi Laricoideae. Tradičně býval rozdělován na dvě podskupiny, a to podle délky podpůrných šupin v šiškách na sekci Larix (krátké, nevyčnívající) a Multiseriales (dlouhé, vyčnívající).[4] Později byl rod rozčleněn geneticky (Gernandt & Liston 1999) a geograficky na modříny Starého světa a Nového světa.[5] Uvádí se na 20 různých taxonů modřínu; vzhledem k možnostem křížení a rozsáhlým kultivacím jsou hranice mezi druhy a variantami v rámci rodu někdy nejasné a počet taxonů považovaných za samostatný druh se v různých pojetích liší.
Modříny Starého světa
Modříny Nového světa
Modříny jsou ceněny v lesním hospodářství pro své tvrdé, pevné a odolné dřevo. Bývají také vysazovány jako okrasné dřeviny, atraktivní především podzimním zbarvením, dále jemnou svěže zelenou barvou v letních měsících a drobnými vytrvávajícími šiškami.[1] Modřín japonský je populárním materiálem pro pěstění bonsají.[4]
Obrázky, zvuky či videa k tématu modřín ve Wikimedia Commons
Modřín (Larix) je rod dřevin z čeledi borovicovité. Zahrnuje 10–14 druhů, které jsou rozšířeny převážně v mírném a boreálním podnebném pásu severní polokoule. V České republice je v Jeseníkách původní modřín opadavý (Larix decidua), pěstuje se i modřín japonský (Larix kaempferi). Starší český název modřínu je břem nebo verpán.
Lærk (Larix) er en planteslægt af hårdføre, høje, løvfældende nåletræer. Nålene er linjeformede, og de sidder i bundter á 20-30 stk. på vorteagtige kortskud. Lærk har små, oprette kogler.
Beskrevne arter
Die Lärchen (Larix) bilden eine Pflanzengattung von Bäumen in der Familie der Kieferngewächse (Pinaceae), die in gemäßigter Klimate der Nordhalbkugel heimisch sind. Sie wachsen großflächig bestandsbildend in den nördlichen Urwäldern Ostsibiriens und werden in Wirtschaftswäldern gepflanzt. Die Europäische Lärche war der Baum des Jahres 2012 in Deutschland und der Baum des Jahres 2002 in Österreich.
Alle Lärchen-Arten sind sommergrüne Bäume, werfen also im Spätherbst ihre nadelförmigen Blätter ab. Damit sind sie eine der zwei nicht immergrünen Gattungen innerhalb der Kieferngewächse. Die andere Gattung ist die der Goldlärchen, welche nicht zu den Lärchen gehört. An einem Kurztrieb befinden sich 10 bis 60 Nadelblätter oder die Nadelblätter befinden sich einzeln an einjährigen Langtrieben. Die Borke ist an jungen Bäumen silber-grau bis grau-braun; sie wird später rötlich braun bis braun.
Die Europäische Lärche (Larix decidua) erreicht Wuchshöhen von etwa 40 Metern, amerikanische Larix-Arten werden sogar noch etwas höher. Die Sämlinge besitzen vier bis acht Keimblätter (Kotyledonen).
Larix-Arten sind einhäusig getrenntgeschlechtig (monözisch), sie besitzen also männliche und weibliche Zapfen an einem Baum. Die einzeln stehenden männlichen Zapfen sind eiförmig bis zylindrisch, gelblich und meist kleiner als 1 Zentimeter. Die weiblichen Zapfen sind anfangs grün, rot oder purpurfarben. Sie benötigen von der Befruchtung bis zur Reife vier bis sieben Monate, bleiben aber auch nach dem Ausstreuen der Samen noch mehrere Jahre am Baum. Die eiförmigen bis kugeligen Zapfen stehen aufrecht endständig an Kurztrieben oder an einem kurzen, gebogenen, beblätterten Stiel am Zweig. Bei Reife sind sie hell bis dunkel braun. Die Samenschuppen sind meist etwas breiter als lang. Die Deckschuppen sind glatt und dünn. Die kleinen Samen sind weißlich und 4 bis 6 Millimeter groß mit 6 bis 9 Millimeter großen Flügeln.
Die höchste Lärche Europas und der ganzen Welt steht im Schlitzer Wald in Osthessen. Die Homepage „Monumental Trees“ listet sie nach einer Messung aus dem Jahr 2014 mit 54,80 Metern auf. Der Umfang des 190 Jahre alten Baums beträgt 2,52 Meter in Brusthöhe. Dem Aufruf, eine höhere Lärche zu melden, ist bisher niemand nachgekommen. Der Rekordbaum ist kein Einzelfall. Rund 1500 hochgewachsene Lärchen (die sogenannten "Schlitzer Lärchen") stehen im Hauptblock auf den Gebieten Linsenbrunnen und Helle auf dem Richtberg. Dutzende ragen mehr als 50 Meter empor.[1]
Der vermutlich dickste und älteste Baum ist die Hildegard-Lärche im Überlinger Forst am Bodensee, die mit 45 Meter Höhe, 4,75 Meter Umfang und 27 Festmeter Holz ein Alter von etwa 300 Jahren hat. Der Name geht auf eine Schenkung der Gräfin Hildegard zurück.
In der Schweiz gibt es ein Exemplar mit 10,70 Meter Stammumfang, 3,34 Meter Brusthöhendurchmesser, 8,50 Meter Taillenumfang (in 3 Meter Höhe), 12 Meter Basisumfang und 45 m³ Stamminhalt.
Der höchste Baum der Gattung der Westamerikanischen Lärchen (Larix occidentalis) ist der „Seeley Lake Giant“ im Lolo National Forest in Montana, mit einer Wuchshöhe von 49,4 Meter, einem Stammdurchmesser (BHD) von 2,21 Meter und 83 m³ Stamminhalt.[2]
Der zweifellos älteste Fund ist das aus einer Lärche geschnitzte Schigir-Idol, das aus 4 Metern Tiefe des Schigir-Moors im Transural geborgen wurde und dendrochronologisch auf etwa 11.000 Jahre datiert wurde. Das einst wohl über 5 Meter große Idol erinnert verblüffend an Holzidole, die z. B. auch in Nordeuropa gefunden wurden. Es wird im Sverdlovsk-Regional-Museum von Jekaterinburg ausgestellt.
Die Gattung Larix wurde 1754 durch Philip Miller aufgestellt.
Je nach Autor werden zwischen 10 und 20 Larix-Arten unterschieden. Dabei gibt es insbesondere unterschiedliche Auffassungen über viele oft unter Larix gmelinii aufgeführte Unterarten.
Früher wurde häufig die Deckschuppenlänge der Zapfen herangezogen, um die Gattung Larix in zwei Sektionen (Sektion Larix mit kurzen, Sektion Multiserialis mit langen Deckschuppen) einzuteilen. Die ersten genetischen Analysen (Gernandt 1999) belegen dies allerdings nicht. Vielmehr weisen diese auf eine genetische Trennung zwischen den eurasischen und den amerikanischen Arten hin; demnach ist die Größe von Zapfen und Deckschuppen nur als eine Anpassung an klimatische Umweltbedingungen anzusehen.[3]
Es gibt 10 bis 20 Larix-Arten:
Naturhybriden:
Folgende Kreuzungen von Lärchen-Arten sind bekannt (Auswahl):
Lärchenholz wird vor allem als Bau- und Möbelholz genutzt, viel seltener dient es als Brennholz. Von wirtschaftlichem Interesse sind dabei vor allem die Europäische Lärche, die Sibirische Lärche in Eurasien sowie in Nordamerika die Ostamerikanische und die Westamerikanische Lärche. Hinzu kommen mit geringerer bzw. regionaler Bedeutung weitere Arten, darunter die von der japanischen Insel Honshū stammende Japanische Lärche, die teilweise auch in Europa angebaut wird, sowie die aus der Europäischen und Japanischen Lärche gezüchtete Hybridlärche (Larix eurolepis).
Lärchenholz stellt unter den europäischen Nadelnutzhölzern das schwerste und härteste Holz dar und wird nur von der selten genutzten Eibe übertroffen. Das Holz ist sehr unempfindlich gegen Alkalien und insbesondere Säuren und gegenüber aggressiven Medien äußerst resistent. Was die natürlichen Dauerhaftigkeit bzw. Witterungsfestigkeit betrifft, ist das Lärchenholz, insbesondere das Kernholz, allen anderen einheimischen Nadelhölzern gegenüber deutlich überlegen. Es wird vorwiegend als Bauholz für Dachtragwerke, Wand- und Deckenkonstruktionen, im Innenausbau für nahezu alle Holzverwendungen genutzt, darunter Treppen, Geländer, Wandverkleidungen, Türen, Parkett- und Dielenböden sowie im Außenbereich für Haustüren, Garagentore, Fenster, Fassadenverkleidungen, Rahmen und Brüstungen sowie für großflächige Verkleidungen verwendet.[8] Aufgrund der Unempfindlichkeit ggü. Feuchtigkeit wird es ferner im Erd-, Wasser- und Brückenbau, im Bootsbau und für zahlreiche weitere Anwendungen im temporär oder dauerhafte feuchten Ambiente eingesetzt.[9]
Die energetische Nutzung von Lärchenholz spielt eine vergleichsweise geringe Rolle. Lärchenholz hat einen Brennwert von 4,4 kWh/kg bzw. 1.700 kWh/rm und ist damit vergleichbar mit Kiefern- und Douglasienholz. Es wird wie die meisten Holzarten vor allem im privaten Hausbrand in Form von Scheitholz verwendet. Als Holzpellets werden Industrieabfälle (Holzspäne) u. a. auch aus der Lärchenholzproduktion in Form von Mischpellets angeboten.
Die Lärchen (Larix) bilden eine Pflanzengattung von Bäumen in der Familie der Kieferngewächse (Pinaceae), die in gemäßigter Klimate der Nordhalbkugel heimisch sind. Sie wachsen großflächig bestandsbildend in den nördlichen Urwäldern Ostsibiriens und werden in Wirtschaftswäldern gepflanzt. Die Europäische Lärche war der Baum des Jahres 2012 in Deutschland und der Baum des Jahres 2002 in Österreich.
Larik[1][2] (Larix) jo rod ze swójźby chójcowych rostlinow (Pinaceae).
Družyny su w lěśu zelene a spěšnje rosćece bomy.
Drjewo jo wjelgin twarde.
Jegły su w nalěśu swětłozelene a w nazymje wótpadnu.
Muske kwiśonki wótwisuju, mjaztym až žeńske šyški su zrownane. W lěśu spjerchliny šyškow twardnu.
Pó rozsypowanju semjenjow šyški na bomje wóstanu.
Rostliny su w górskich regionach pódpołnocneje hemisfery domacne.
Pó kuždem awtorje se mjaz 10 a 20 Larix-družynami rozeznawa. Pśi tom su wósebnje rozdźělne zapśijeśa wó wjele cesto ako Larix gmelinii mjenjowane póddružyny.
Larik (Larix) jo rod ze swójźby chójcowych rostlinow (Pinaceae).
Larix je rod ariša, golosjemenjača iz porodice Pinaceae, red Pinalws. Ime potiče iz perioda Starih Rimljana koji su njime označavali evropski ariš. Samonikli rastu u planinskim područjima srednje Evrope.[1][2] [3]
Ariši su relativno rijetki četinari iz skupine kod čijih predstavnika lišće zimi otpada. Velika stabla, narastu i do oko 40 m; uspravna debla mogu imati promjer i više od 1,5 m. Mlade biljke imaju glatku koru, koja kasnije zadebljvaa i pločasto ispuca. Kora je izvana siva a iznutra crvenosmeđa. Drvo je teško, crvene srži, intenzivnog mirisa na smolu. Upotrebljava se za pravljenje trajnijih predmeta i dijelova.
Grane ariša su raspoređene pršljenasto, a ogranci su viseći. Listovi, su u karakterističnim čupercima, po 30 - 40; dugi su oko 3 cm, prije nego što otpadnu dobiju zlatno-žutu boju. Ženski i muški cvatovi su na istoj grani. Ženski su pojedinačni, u sitnim, uspravnim žućkastosmeđim šišarkama, šiljastih ljuski, a muški su crvenkasti, obavijeni ljuskama.
Larix laricina u jesen (Vermont)
Šuma ariša na Sjevernim kaskadama
Larix occidentalis (Navaho Ridge)
Muški (gore) i ženski (dolje desno) cvjetovi japanskog ariša u proljeće
Evropsli ariš: listovi i šišarke
Larix je rod ariša, golosjemenjača iz porodice Pinaceae, red Pinalws. Ime potiče iz perioda Starih Rimljana koji su njime označavali evropski ariš. Samonikli rastu u planinskim područjima srednje Evrope.
Lehtikuuzi on kaikis puulajilois levinnyh kogo muailmas. Se kazvau terväh, voi olla 50 metrii piduhuttu da metrii levevytty, eläy 300-400 vuottu. Puun ladvu on läbinägyi, alahan levei, ylähäkse kaidenou. Lehtikuuzi on havvupuu, ga havvu on yksivuodine, kirkasvihandu, pehmei. Se kazvau kobrallizesti. Sygyzyl puut lykätäh havvut keviässäh. Puus on kahtu luaduu käbyy. Ižätähkät ollah keldazet, emäkävyt ollah ruskiettavat. Puul on vägevät juuret, net suojellah puudu kovas tuules. Lehtikuuzi suvaiččou päiväzen valgiedu, kazvau avvonazil kohtil. Pimies se ei ližävy, ei kazva. Lehtikuuzi on vilunkestäi kazvi. Se on vuadimatoi muaperäh, kazvaugi pahaperäzil mualoil. Lehtikuuzipuu on ylen kova, luja, vägi kodvan se ei happane. Kuivahuu puu roihes vie kovembi, sih ei sua ni nuaglua iškie.
Lehtkuz' (latin.: Larix) om Pedaižed-sugukundan puiden heim. Kavag' pakuštub i lankteb tal'veks. Tetas 10..11 erikod da niiden äiluguižid gibridoid.
Kazvab sättumatomiš sijiš toižile puile — sokhil i vägitomil mahusil, igähižen rougun (Sibir') i vilun tal'ven (Pohjoižamerik) tahondoiš. Navedib täut päivänvauktust. Käbud sündudas pun 15-voččes igäspäi. Lehtkuz' oleleb 50 metrhasai kortte, tüvi om ühthe metrhasai. Eläb 300..400 vot, voib eläda 800 vodhesai.
Kävutand oli röunatud pun vedusen tagut, verez pu uptab vedes i ei kožui vugonkale jogidme. Mugažo pumaterial om rugakaz lujas, se kändihe kovaks tammin kartte kuivamižen jäl'ghe. Ištutadas erasid erikod dekorativižikš.
Lehtkuz' (latin.: Larix) om Pedaižed-sugukundan puiden heim. Kavag' pakuštub i lankteb tal'veks. Tetas 10..11 erikod da niiden äiluguižid gibridoid.
Kazvab sättumatomiš sijiš toižile puile — sokhil i vägitomil mahusil, igähižen rougun (Sibir') i vilun tal'ven (Pohjoižamerik) tahondoiš. Navedib täut päivänvauktust. Käbud sündudas pun 15-voččes igäspäi. Lehtkuz' oleleb 50 metrhasai kortte, tüvi om ühthe metrhasai. Eläb 300..400 vot, voib eläda 800 vodhesai.
Kävutand oli röunatud pun vedusen tagut, verez pu uptab vedes i ei kožui vugonkale jogidme. Mugažo pumaterial om rugakaz lujas, se kändihe kovaks tammin kartte kuivamižen jäl'ghe. Ištutadas erasid erikod dekorativižikš.
Tekst üüb Öömrang Lerchen (Larix) san slacher faan det buumfamile Pinaceae an hiar sodenang tu a näädelbuumer.
– Saamlang faan bilen of filmer
Wikispecies hää en artiikel tu: Dü mendst ei ferlicht ? Laasken
Lerchen (Larix) san slacher faan det buumfamile Pinaceae an hiar sodenang tu a näädelbuumer.
De lork of larks (Latien: Larix) is n geslacht van koniferen. t Geslacht is in West-Europa t enigste algemeen veurkoemende geslacht dat swienters zien naolden löt vallen. De lork kömp veur in de koelere gemaotigde streken op t noordelik halfrond. De bomen wörden zo'n vuuftien tot dartig meter hoge, ze hebben n openstaonde krone en takken mit bulten derop. De kleine naoldachtige blaojen bin slentes eerst heldergreun, dan zachtgreun, en sares kleuren ze fel oranje-geel.
De twiegen kunnnen twee vormen hebben: de lange loten van tien tot vuuftig sentimeter, en de dwargloten van twee tot vuuf millimeter. An de lange loten staon de blaodjes op der eigen, an de dwargloten staon ze dronge op mekaar in kransjes van tien tot twintig stuks. De mannelike bloemen verschienen net wat eerder as de blaojen en bestaon uut bundeltjes van gelige meeldraojen die dronge op mekaar staon. De vrouwelike bloemen bin schubbige rozetjes die vertikaal an de lange loten greuien. Eerst bin ze greun of rood of paors van kleur; nao bevruchting riepen ze in ongeveer n halfjaor tot grauwbrune froemelige kegeltjes van één tot vuuf sentimeter groot.
De Europese lork (Larix decidua) kömp van nature veurnamelik veur in de Alpen en de Karpaten, kort bie de boomgrens, mer lorken wörden in oek tunen en parken an-eplaant as sierboom. De in de Nederlaandse bossen veurkoemende lork is meestentieds n krusing van disse Europese lork mit de Japanse lork (Larix kaempferi). De krusing Larix ×marschlinsii (synoniem: Larix ×eurolepis) greuit iezelig vlogge en is dus n goeie boom veur de bosbouw en as houtleveransier.
De Siberiese taiga besteet veur n belangriek deel uut twee lorksoorten: de Siberiese lork (Larix sibirica) in West-Siberië en de Aziatiese lork (Larix gmelinii) in Oost-Siberië.
Lorkenhout is duurzaam, waotervast en stark. t Wördt vake gebruukt as rikkige, bouwhout (veur binnen en buten), en veur scheepsrompen. t Marg is donker-roodbruun en tekent zich scharp aof tegen t bleekbrune spienthout.
As in de umgeving van n lork peppels staon, kan e an-etast wörden deur de roest Melampsora larici-populina.
De lork of larks (Latien: Larix) is n geslacht van koniferen. t Geslacht is in West-Europa t enigste algemeen veurkoemende geslacht dat swienters zien naolden löt vallen. De lork kömp veur in de koelere gemaotigde streken op t noordelik halfrond. De bomen wörden zo'n vuuftien tot dartig meter hoge, ze hebben n openstaonde krone en takken mit bulten derop. De kleine naoldachtige blaojen bin slentes eerst heldergreun, dan zachtgreun, en sares kleuren ze fel oranje-geel.
Lorkn zyn koniefeern uut 't geslacht Larix, in de famielje van de pynboomachtign (Pinaceae). Gruujnde mêt ôogtn van 20 toe 45 meetrs,[1] zyn ze inhêems in e grôot stik van 't frischre warmgemoatigde Nôordlik Oafroend, in lêeggeleegn gebienn in 't Nôordn en ooge in de bergn mêer no 't Zuudn. Lorkn zyn by de oovrêerschnde plantn in de reuzachtige tajgas of boreoale busschn van Rusland, Kanada en Skandienoavje.
Aloewel datn e konifeere is, verliest e lorke zyn noaldn in den êrfst. De scheutn zyn "dimorf", mê langlôotn van typiesch 10–50 centimeetres die verschillnde knoppn droagn, en kortlôotn van allêene mo 1–2 mm lank, mê mor êen knop. De bloarn zyn lik noaldn, 2–5 centimeetrs lank, têer. Ze stoan allêene, spiroalsgewyze geschikt ip de langlôotn, en in dichte groepn van 20–50 noaldn ip de kortlôotn. De noaldn wordn gilwe in den êrfst en de boom stoan kletse in de wientre.
Lorkekeegls stoan rechtip, zyn klêene, 1–9 cm lank, bruun-rypnd 5–8 moandn da ze bestoovn zyn; in oengevêer den êft van de sôortn zyn de schutblad-schubn lank en te ziene, in d' andre gevoln korte en weggestookn tusschn de zoadschubbn. De deze die tuusôorn in de nôordlikke streekn ên klindre keegles (1–3 cm) mê korte schutbloarn, mêer zuudlikke sôortn ên mêesta langre keegles (3–9 cm), dikkers mê uutgesnêen schutbloarn, mê de langste keegles en schutbloarn vôortgebrocht deur de de mêest zuudlikke sôortn, in den Himalaja.
Dr zyn 10–15 sôortn; de deeze mêt 'n asterieske (*) in de lyste ieroendre wordt nie anveird deur al d' autoriteitn. In 't verlêen wierd de keegle-schutblad-lankte dikkersn gebruukt vo de lorkn in twêe groepn in te dêeln (sect. Larix mê korte schutbloarn, en sect. Multiserialis mê lange schutbloarn), mo geneetiesche elementn [2] oenstresteunn die indêelienge nie, inteegndêel wyzn ze ip e geneetische schiddienge tusschn de sôortn van den oede Weirld en de Niewe Weirld, woaby da de ofmeetienge van de schutbloarn allêene mor anpassiengn zyn an de klimatoloogiesche omstandigeedn.
Mêer recente geneetiesche stuudjes ên drie groepn gemakt binnen 't geslacht, mêt 'n êeste verdêelienge in Nôord-Amerikoansche sôortn, en e twidde verdêelienge van de Euroaziesche in nôordlikke kort-schutbloadige sôortn en zuudlikke lang-schutbloadige sôortn [3]; er is e bitje dieskuusje oovre de poziesje van Larix sibirica, e kort-schutbloadige sôorte die geplatst wordt in de kort-schutbloadige groep deur sommigte stuudjes en in de lang-schutbloadige groep deur andre.
De mêeste zonie al de sôortn kunn mê mekoar gekruust wordn in de kwêek. De best gekende kruusienge is de Dunkeld-lorke Larix × marschlinsii (syn. L. × eurolepis, 'n verkêerde noame), die plus-minus teglyk verschêen in Zwitserland en in Schotland o L. decidua and L. kaempferi kruustn o ze nefnêen geplant wierdn.
De lorke is e voedslplante vo de larvn van 'n antal sôortn schubvleuglign.
Siebeeriesche lorke.
Mannlikke (boovn) en vrowlikke (benêen rechts) keegles van Japansche lorke die in de lente oentstoan.
Noaldn en keegles van Europeesche lorke.
Mannlikke "blomn" of strobili (keegles).
Lorkn zyn gevoelig vo de schimmleziekte Lachnellula willkommii (Lorkekankre); dat is in 't byzoendre e problêem ip platsn wodat vriest in de loate lente, tgêen klêene woendetjes verôorzakt die de schimmlespôorn binnloatn. In Canada wierd die ziekte êest oentdekt in 1980 en zy is hêel schoadlik vor 'n inhêemsche lorkesôorte, de tamarack, ze dôodt zowêl de joenge lik de vulwassn boomn [5].
Lorkn zyn ook kwetsboar vo Phytophthora ramorum. In 2009 wierd de ziekte vo 't êest gevoenn ip Japansche lorke in d' Iengelsche groafschappn Devon, Cornwall en Somerset, en sinsdien is ze verspreid no 't zuudwestn van Schotland [6]. In augustus 2010 was de ziekte gevoenn ip Japansche lorke in de groafschappn Waterford en Tipperary in Ierland [7].
Lork-oet is gewoardeerd vo ze kwaliteitn van toajeid, weerstand teegn woatre, en deurzoameid; knoopevry kwaliteits-oet is vrêe gegeird vo 't bown van yachtn en andre klêene bôotjes, vo buutewerk van gebown, en vo binne-panêeln. 't Oet ê weerstand teegn verrottienge ot de groend rakt, en is bruukboar vo poaln en omeiniengn. De kruusienge Dunkeld-lorke wordt grôotschoalig gekwikt vo 't oet in Nôord-Europa, gepreezn vo ze rappe gruuj en weerstand teegn ziektn. (EN 350-2 stelt da lorke reedlik toe moatig deurzoam is by warmgemoatigd klimoat, tgêen wil zeggn da 't nie geschikt is, in anroakienge mê de groend, oj gin bewoarmiddels gebruukt; 't zoe nie te lange meegoan vo buutnwerk otr gin beschermienge gebruukt wordt).
Lorkn zyn koniefeern uut 't geslacht Larix, in de famielje van de pynboomachtign (Pinaceae). Gruujnde mêt ôogtn van 20 toe 45 meetrs, zyn ze inhêems in e grôot stik van 't frischre warmgemoatigde Nôordlik Oafroend, in lêeggeleegn gebienn in 't Nôordn en ooge in de bergn mêer no 't Zuudn. Lorkn zyn by de oovrêerschnde plantn in de reuzachtige tajgas of boreoale busschn van Rusland, Kanada en Skandienoavje.
Aloewel datn e konifeere is, verliest e lorke zyn noaldn in den êrfst. De scheutn zyn "dimorf", mê langlôotn van typiesch 10–50 centimeetres die verschillnde knoppn droagn, en kortlôotn van allêene mo 1–2 mm lank, mê mor êen knop. De bloarn zyn lik noaldn, 2–5 centimeetrs lank, têer. Ze stoan allêene, spiroalsgewyze geschikt ip de langlôotn, en in dichte groepn van 20–50 noaldn ip de kortlôotn. De noaldn wordn gilwe in den êrfst en de boom stoan kletse in de wientre.
Lorkekeegls stoan rechtip, zyn klêene, 1–9 cm lank, bruun-rypnd 5–8 moandn da ze bestoovn zyn; in oengevêer den êft van de sôortn zyn de schutblad-schubn lank en te ziene, in d' andre gevoln korte en weggestookn tusschn de zoadschubbn. De deze die tuusôorn in de nôordlikke streekn ên klindre keegles (1–3 cm) mê korte schutbloarn, mêer zuudlikke sôortn ên mêesta langre keegles (3–9 cm), dikkers mê uutgesnêen schutbloarn, mê de langste keegles en schutbloarn vôortgebrocht deur de de mêest zuudlikke sôortn, in den Himalaja.
D Lärche (Larix) bilde e Pflanzegattig in dr Familie vo de Chiiferegwäggs (Pinaceae). Si waggse hüfig in de nördlige Urwälder und in Wirtschaftswälder. Die Öiropäischi Lärche isch 2012 z Dütschland dr Baum vom Joor und 2002 z Östriich.
Alli Lärche-Arte si summergrüeni Böim, im Spootherbst wärfe si iiri noodleförmige Bletter ab. Si si äini vo nume zwäi Gattige innerhalb vo de Chiiferegwäggs, wo nit immergrüen si. Die anderi Gattig isch die vo de Goldlärche, wo aber nit zu de Lärche ghöört. Am ene Churzdriib het s 10 bis 60 Noodlebletter oder d Noodlebletter befinde sich äinzeln an äijöörige Langdriib. D Baumrinde isch bi junge Böim silber-grau bis grau-bruun; si wird spööter rötlig bruun bis bruun.
Die Öiropäischi Lärche (Larix decidua) wird bis zu öbbe 40 Meter hooch. Dr grösst Baum vo dr Gattig isch e Westamerikanischi Lärche (Larix occidentalis), dr „Seeley Lake Giant“ im Lolo National Forest in Montana, won 49,4 Meter hooch isch, e Stammdurchmässer (dbh) vo 2,21 Meter und 83 m³ Stamminhalt (In dr Schwiz git s en Exemplar mit 10,70 m³ Stammumfang, 3,34 m BHD, 8,50 m Dalieumfang (in 3 m H.), 12 m Basisumfang und 45 m³ Stamminhalt).[1]
D Larix-Arte si äihüüsig drenntgschlächtig (monözisch), si häi also männligi und wiibligi Zapfe an äim Baum. Die männlige Zapfe stöön äinzeln, si äiförmig bis zylindrisch, gälblig und mäistens chliiner as äi Santimeter. Die wiiblige Zapfe si zerst grüen, root oder purpur. Si bruche vier bis siibe Möönet vo dr Befruchdig bis si ruf si, ströije iiri Soome us und blibe denn no e baar Joor am Baum. D Zapfe si äiförmig bis chuugeler und stään ufrächt am Ändi vo Churzdriib oder am ene churze, bognige Stiil mit Bletter am Zwiig. Wenn si rif wärde si si hell bis dunkel bruun. D Soomeschuppe si mäistens e chli bräiter as lang. D Deckschuppe si glatt und dünn. Die chliine Soome si wisslig und 4 bis 6 mm grooss mit 6 bis 9 mm groosse Flüügel.
D Söömling häi vier bis acht Käimbletter (Kotyledone).
D Lärche (Larix) bilde e Pflanzegattig in dr Familie vo de Chiiferegwäggs (Pinaceae). Si waggse hüfig in de nördlige Urwälder und in Wirtschaftswälder. Die Öiropäischi Lärche isch 2012 z Dütschland dr Baum vom Joor und 2002 z Östriich.
Qaj, lorik, darlorik (Larix) navê cinsekê riwekan ji famîleya qajan (Pinaceae) e. Çam û qaj cuda ne, lê gelek caran tên tevlîhevkirin. Çam jî endamê vê malbatê ye. Pirranî li daristanên kevnare yên nîvkada bakur cihwar in. Qaj darekê kêrbar e, ji bo pêdiviyên mirovan tê çandin jî.
Di tasnîfkirina qajê de hin cudatî hene. Riweknas hene cinsên wê bi qasî 10 nîşandidin, hin jî 20. Nakokî pirranî ji binekoma Larix gmelinii derdikevin.
Qaj, lorik, darlorik (Larix) navê cinsekê riwekan ji famîleya qajan (Pinaceae) e. Çam û qaj cuda ne, lê gelek caran tên tevlîhevkirin. Çam jî endamê vê malbatê ye. Pirranî li daristanên kevnare yên nîvkada bakur cihwar in. Qaj darekê kêrbar e, ji bo pêdiviyên mirovan tê çandin jî.
Tilogʻoch (Larix) — qaragʻaydoshlar oilasiga mansub ignabargli daraxtlar turkumi. 20 ga yaqin turi bor. Yevropa, Osiyo va Shimoliy Amerikada usadi. Bir uyli, ayrim jinsli oʻsimlik. Boʻyi 20—25 m (50 m gacha, diam. 1 m gacha yetadi), barglari qishda toʻkiladi. Ignalari yumshoq, silliq, uzun novdalarda 20—40 tadan spiralsimon joylashgan. Urugʻli qubbalari dumaloq yoki choʻziqroq (yoshligida qizgʻish yoki yashil), kalta novdalar uchida joylashgan. T. ignabarg chiqarishi bilan gullaydi, qubbasi va urugʻlari oʻsha yildayoq kuzda yoki bahorda ekiladi. Ochilgan qubbalari daraxtda 2—3 yilgacha turadi. Urugʻi mayda, qanotchali, shamol yordamida tarqaladi. T. sovuqqa gʻoyat chidamli, joy tanlamaydi, yorugʻsevar. Togʻ yon bagʻirlarini mustahkamlashda, dala ihota daraxtzorlari hosil qilishda va joylarni koʻkalamzorlashtirishda T.ning ahamiyati katta. Uning Gmelin yoki dauriya T. (L. gmelinii) va Sibir T. (L. sibirica) turlari koʻp tarqalgan. Yogʻochi pishiq, mustahkam, qattiq, suv osti inshootlari qurishda; mebel, qogʻoz tayyorlashda ishlatiladi.
Çемçе чăрăш (лат. Lárix) — хыр йышшисен çемьин йывăç ӳсентăран ăрач, анлă саралнă лăсăллă йывăçсенчен пĕри.
Раççейĕн Инçет Тухăçĕнче чи саралнă йывăç ӳсентăранĕ, Тинĕсçум Енĕн кăнтăрĕнчен (42° ç.ш.) пуçласа çурçĕрти йывăç ӳсекен чиккине çити (70 — 71° ç.ш.) ӳсет.
Çанталăк паха никĕсĕпе 40 тата ытларах ӳсет, вулин диаметрĕ 1 м ытларах сараалть. 300—400 çула çити пурăнать, 800 çулхи йывăçа палăртнă.
Лиственница — çутăна кăмăллакан йывăç, тĕксĕмре ӳсмест. Паха чухне хăвăрт ӳсет. 20-çула çитиччен пĕр çулта 50 - 100 см хăпарать.
Çемçе чăрăш (лат. Lárix) — хыр йышшисен çемьин йывăç ӳсентăран ăрач, анлă саралнă лăсăллă йывăçсенчен пĕри.
Η λάριξ (ή σε αρσενικό γένος ο λάρικας, επιστ. ονομ. Larix) είναι κωνοφόρο δέντρο της οικογένειας των Πευκίδων (Pinaceae). Είναι ενδημικό στο μεγαλύτερο μέρος του Βορείου Ημισφαιρίου με ψυχρό εύκρατο κλίμα, σε περιοχές με χαμηλό υψόμετρο πολύ βόρεια και πιο νότια ψηλά στα βουνά. Οι λάρικες είναι τα επικρατέστερα φυτά στα πυκνά δάση της τάιγκας στη Ρωσία και τον Καναδά.
Είναι φυλλοβόλα δέντρα και φτάνουν από 15 μέχρι 50 μέτρα ύψος. Τα φύλλα είναι βελονοειδή, λεπτά, με μήκος 2-5 εκατοστά. Οι βελόνες κιτρινίζουν και πέφτουν στα τέλη του φθινοπώρου, αφήνοντας τα δέντρα γυμνά καθ’ όλη τη διάρκεια του χειμώνα.
Οι κώνοι της λάρικος είναι ορθοί, μικροί, με μήκος 1-9 εκατοστά και χρώμα πράσινο ή μωβ. Όταν ωριμάζουν μετά από 5-8 μήνες αποκτούν καφέ χρώμα.
Το γένος λάριξ χωρίζεται σε 3 ομάδες και περιλαμβάνει 14 είδη. Στην Ευρώπη φυτρώνει το είδος (Larix decidua syn. Larix europaea[1] - Λάριξ η φυλλοβόλος συνών. Λάριξ η ευρωπαϊκή[2][3]). Απαντάται στα βουνά της κεντρικής Ευρώπης, στις Άλπεις, στα Καρπάθια Όρη και στα πεδινά της βόρειας Πολωνίας και νότιας Λιθουανίας. Το είδος (Larix gmelinii - Λάριξ του Γκμέλιν) είναι το μοναδικό δέντρο στον κόσμο που φυτρώνει σε γεωγραφικό πλάτος 72° 30' βόρεια και αντέχει σε θερμοκρασίες κάτω από -70° C. Άλλα γνωστά είδη είναι η λάριξ η σιβηρική (Larix sibirica), η λάριξ η ανατολική (Larix occidentalis) και η λάριξ η πολωνική (Larix polonica).
Η λάριξ είναι δένδρο κατάλληλο για μπονσάι, διότι ο κορμός του έχει ιδιαίτερα όμορφα χαρακτηριστικά (παραδείγματος χάρη, σκασίματα) που προσομοιώνουν την όψη ενός ώριμου δέντρου από νεανικές ηλικίες. Όμορφα δενδρύλλια του είδους Larix decidua μπορούν να συλλεχθούν από τη φύση και με απλή φροντίδα να δώσουν πανέμορφα μπονσάι. Φυσικά χρειάζεται προσοχή ώστε η συλλογή του δένδρου να μην γίνεται σε προστατευόμενες περιοχές όπως Εθνικά Πάρκα κλπ. Το δέντρο χρειάζεται ιδιαίτερη φροντίδα τον πρώτο χρόνο (συνήθως συλλέγεται σε μεγάλα υψόμετρα και χρειάζεται προσοχή για να επιβιώσει στις νέες συνθήκες).
Λόγω της αντοχής του σε τραχιές κλιματολογικές συνθήκες, ως μπονσάι δεν χρειάζεται προστασία το χειμώνα, παρά μόνο στις ρίζες αν η θερμοκρασία πέσει κάτω από τους -10 βαθμούς Κελσίου για πολλές συνεχόμενες ημέρες.
Η λάριξ (ή σε αρσενικό γένος ο λάρικας, επιστ. ονομ. Larix) είναι κωνοφόρο δέντρο της οικογένειας των Πευκίδων (Pinaceae). Είναι ενδημικό στο μεγαλύτερο μέρος του Βορείου Ημισφαιρίου με ψυχρό εύκρατο κλίμα, σε περιοχές με χαμηλό υψόμετρο πολύ βόρεια και πιο νότια ψηλά στα βουνά. Οι λάρικες είναι τα επικρατέστερα φυτά στα πυκνά δάση της τάιγκας στη Ρωσία και τον Καναδά.
Είναι φυλλοβόλα δέντρα και φτάνουν από 15 μέχρι 50 μέτρα ύψος. Τα φύλλα είναι βελονοειδή, λεπτά, με μήκος 2-5 εκατοστά. Οι βελόνες κιτρινίζουν και πέφτουν στα τέλη του φθινοπώρου, αφήνοντας τα δέντρα γυμνά καθ’ όλη τη διάρκεια του χειμώνα.
Οι κώνοι της λάρικος είναι ορθοί, μικροί, με μήκος 1-9 εκατοστά και χρώμα πράσινο ή μωβ. Όταν ωριμάζουν μετά από 5-8 μήνες αποκτούν καφέ χρώμα.
Ариш (науч. Larix) — род на четинари од семејството на боровите (Pinaceae). Расте во висина од 20 до 45 м[1] и природно вирее во подрачјата со посвежа континентална клима на северната полутопка — во ниски предели на север и на планините во појужните краишта. Ова дрво е меѓу најзастапените видови во пространите тајги на Русија и Канада.
Во Македонија аришот е доведен во 1950-тите и e застапен со два вида: европски ариш (L. decidua) и јапонски ариш (L. kaempferi).[2]
Иако е четинар (иглолисно дрво), аришот е листопаден. Има два вида изданоци (наречени „леторасти“): долгорасти, со големина од 10–50 см и неколку пупки и краткорасти, долги само 1–2 мм со по една пупка. Листовите се иглести, тенки (помалку од 1 см) и долги 2–5 см. Се развиваат единечно, со наизменична распореденост кај долгорастите, и во густи снопови од 20–50 иглички на краткорастите. Кон крајот на есента, игличките пожолтуваат и паѓаат, со што дрвото презимува голо.
Шишарките се мали и исправени, со должина од 1–9 см, по боја зелени или виолетови, и узреваат 5–8 месеци по опрашувањето. Околу половина од видовите, шишарките имаат плодни лушпи кои се долги и забележливи, а кај другата половина истите се скриени меѓу покривните. Оние од северните краишта имаат мали шишарки (1–3 см) со мали лушпички, додека појужните видови имаат подолги (3–9 см), со издадени плодни лушпи.
Постојат 10–15 вида; означените со ѕвездичка (*) не се насекаде прифатени како посебни видови. Видовите генетски се делат на евроазиски и северноамерикански, а должината на плодните лушпи не е изворна разлика, туку само приспособување на различните климатски услови. Евроазиските пак, се делат на северни видови, кои имаат кратки плодни лушпи и јужни видови, со долги плодни лушпи;[3] Сибирскиот ариш останува спорен, бидејќи некои стручњаци сметаат дека треба да се стави во долголушпената група иако има кратки плодни лушпи.
Видовите можат да се вкрстуваат при одгледувањето. Најпознат хибрид е данкелдскиот ариш (Larix × marschlinsii), создаден истовремено во Швајцарија и Шкотска со заедничко заседување на европскиот и јапонскиот ариш.
Со ариш се хранат ларвите на повеќе видови на пеперутки.
Сибирски ариш
Машки (горе) и женски (долу-десно) шишарки на јапонскиот ариш
Зеленило и шишарки на европскиот ариш
Машки цветови на европскиот ариш
Аришот е подложен на габичната болест аришов рак (Lachnellula willkommii). Ова особено се случува во услови на мраз во доцна пролет, кога дрвата претрпуваат мали оштетувања, кои прават доволни отвори за навлегувањето на спорите на габата.
Друго позначајно заболување од кое страда аришот е оомицетниот патоген нагол дабов помор (Phytophthora ramorum). Откриен е во 2009 г. кај јапонскиот ариш во грофовиите Девон, Корнвол и Сомерсет во Англија.[5] Во август 2010 г. заболувањето е забележано кај истиот вид во Вотерфорд и Типерери во Ирска.[6]
Дрвената граѓа на аришот се цени заради нејзината жилавост, водоотпорност и трајност. Граѓата со највисок квалитет и без јазли е на цена во изградбата на пловила, надворешност на куќи и за ламперија и дрвени плочи. Ова дрво не гние во земја, па затоа е погодно за огради и диреци. Хибридот данкелдски ариш е мошне застапен во стопанските насади во северна Европа, и брзиот раст и отпорноста на болести.
Во минатото се користел и во билкарството.
Во средна Европа, аришот важи за еден од најдобрите материјали во изградбата на куќи. Се садел на меѓи заедно со брезата, и обата вида се користеле во кремирање на покојниците.
Аришот е застапен во одгледувањето на бонсаи подари привлечноста на јазлестата кора, малите иглички и есенската боја. За оваа цел се користат европскиот, јапонскиот и американскиот ариш.
Ариш (науч. Larix) — род на четинари од семејството на боровите (Pinaceae). Расте во висина од 20 до 45 м и природно вирее во подрачјата со посвежа континентална клима на северната полутопка — во ниски предели на север и на планините во појужните краишта. Ова дрво е меѓу најзастапените видови во пространите тајги на Русија и Канада.
Во Македонија аришот е доведен во 1950-тите и e застапен со два вида: европски ариш (L. decidua) и јапонски ариш (L. kaempferi).
Иако е четинар (иглолисно дрво), аришот е листопаден. Има два вида изданоци (наречени „леторасти“): долгорасти, со големина од 10–50 см и неколку пупки и краткорасти, долги само 1–2 мм со по една пупка. Листовите се иглести, тенки (помалку од 1 см) и долги 2–5 см. Се развиваат единечно, со наизменична распореденост кај долгорастите, и во густи снопови од 20–50 иглички на краткорастите. Кон крајот на есента, игличките пожолтуваат и паѓаат, со што дрвото презимува голо.
Шишарките се мали и исправени, со должина од 1–9 см, по боја зелени или виолетови, и узреваат 5–8 месеци по опрашувањето. Околу половина од видовите, шишарките имаат плодни лушпи кои се долги и забележливи, а кај другата половина истите се скриени меѓу покривните. Оние од северните краишта имаат мали шишарки (1–3 см) со мали лушпички, додека појужните видови имаат подолги (3–9 см), со издадени плодни лушпи.
Кызыл карагай (лат. Larix) – карагайлар тукумундагы ийне жалбырактуу дарак уруусу. Бийиктиги 50 м, диаметри 175 см дей. Ийне жалбырагы жумшак, кышкысын күбүлүп түшөт. Жаш өркүндөрүндө бирден, бутактарында боочо болуп жайгашат. Гүлү бир жыныстуу тобурчак, эрте жазда жалбырагы менен тең ачылат. Уругу канатчалуу. Европа жана Азияда 20 түрү өсөт. КМШда жапайы 11 түрү бар. Кыргызстанда парк, көчөдө өстүрүлөт. Эң маанилүү түрү: Сибирь, даур, европа, Сукачев К. к-ры. Шагы сейрек конус сымал. Күнөстүү, чопо, бор, борпоң топурактуу, нымдуу жерде жакшы өсөт. 15-25 жылдык дарагы мөмөлөйт. 300-500 жыл өсөт. Жыгачы машина жана кеме курууда, суу астындагы курулушка, кагаз, целлюлоза, спирт жасоодо жана башка колдонулат. Кабыгынан кездеме боёгуч, өңдөгүч заттар, жалбырагынан эфир майы алынат.
Кызыл карагай (лат. Larix) – карагайлар тукумундагы ийне жалбырактуу дарак уруусу. Бийиктиги 50 м, диаметри 175 см дей. Ийне жалбырагы жумшак, кышкысын күбүлүп түшөт. Жаш өркүндөрүндө бирден, бутактарында боочо болуп жайгашат. Гүлү бир жыныстуу тобурчак, эрте жазда жалбырагы менен тең ачылат. Уругу канатчалуу. Европа жана Азияда 20 түрү өсөт. КМШда жапайы 11 түрү бар. Кыргызстанда парк, көчөдө өстүрүлөт. Эң маанилүү түрү: Сибирь, даур, европа, Сукачев К. к-ры. Шагы сейрек конус сымал. Күнөстүү, чопо, бор, борпоң топурактуу, нымдуу жерде жакшы өсөт. 15-25 жылдык дарагы мөмөлөйт. 300-500 жыл өсөт. Жыгачы машина жана кеме курууда, суу астындагы курулушка, кагаз, целлюлоза, спирт жасоодо жана башка колдонулат. Кабыгынан кездеме боёгуч, өңдөгүч заттар, жалбырагынан эфир майы алынат.
Лисвень (лат. Larix) — пожум котырись лысъя пу увтыр.
Лыстэм пужым (латин кылын Larix ; ӟуч кылын лиственница ) – пужым семьяысь писпу. Евразиын но Уйшор Америкаын ог 10-15 пӧртэмез будэ.
Лыстэм пужым (латин кылын Larix ; ӟуч кылын лиственница ) – пужым семьяысь писпу. Евразиын но Уйшор Америкаын ог 10-15 пӧртэмез будэ.
Ния (латин Larix) — тайӧ лыска пу.
Бур условиеяс дырйи быдмӧ 50 метрӧдз, диаметрыс 1 метрӧдз. Олӧ 300—400 во. Аддзӧмаӧсь весиг 800 арӧса ниа пуяс.
Лыскыс небыд, ӧти вося. Арнас кельдӧдӧ.
Ниа — медся тшӧкыда паныдасьлысь пу Россияын и Му вылын. Ёна быдмӧ Сибырын да Россияса ылыс Асыввылын.
Тиит — Саха Cиригэр элбэх сиргэ үүнэр мас. Ирбэт тоҥҥо улахан буола улаатарын дьиктиргииллэр. Онто маннык быһаарыллар: сүрүн силиһэ эдэр эрэ маска баар эбит. Улааппытын кэннэ онто өлөн хаалар, аҥаардас оҕос силистэрэ хаалаллар эбит.
Тиит мас, тыа биир сүрүн маhа. Тиит мастар сүрүннээн бу дойдуларга үүнэллэр — Россия (79 %), Саха Сирэ (97,8 %), Кытай (28 %), Финляндия (85 %), Швеция (97 %), Норвегия (88,9 %), Дания (13 %), АХШ (30—45 %), Канада (100 %), Германия (13—40 %), Австрия (30 %), Англия (31 %), Эстония (1 %), Дьоппуон (1—7 %). Биллэн туран бэс мастан өлүүтэ (нууч. — процент) үрдүк, тоҕо диэтэххэ кинилэр сииктээх сиргэ үүнэллэр.
Аҥаалык - бөдөҥ куруҥ тиит. Титирик - эдэр тиит. Иһирик - хойуу кыра титирик бөлкөйө.
Шинэс нь Нарсныхан овгийн шилмүүст мод бөгөөд дэлхийн бөмбөрцгийн хойд хагасын сэрүүн бүсээс гаралтай. Орос, Канадын ой тайгад ихээр ургадаг. Шинэс нь намар болоход навчаа гөвөх ба 15-50 м өндөртэй. Навч, шилмүүс нь 2-5 см урттай, 1 мм орчим нарийхан байна. Намар болоход шарлан унах бөгөөд өвөлдөө шилмүүсгүй нүцгэн байдаг. Шинэсний боргоцой нь жижигхэн, 1-9 см урт, ногоон ба хөх ягаандуу өнгөтэй. Тоос хүртэлтийн дараа 5-8 сарын дотор боловсорж гүйцэх ба хүрэн бор өнгөтэй болдог.Шинэс нь мөнх ногоон шилмүүст 40-45 м хүртэл өндөр ургадаг сүрлэг оройтой мод юм. Шинэс модыг түүний өндөг хэлбэрийн үзэсгэлэнт том, хатуу модлог 2,5-4,0 см урт, 2-3 см өргөн цилиндр хэлбэрийн боргоцой нь ихэд чимэглэдэг. Шинэс нь янз бүрийн өнгөтэй ургадаг ба бүдэг ногооноос улаан шаргал хурц улаан өнгөтэй байдаг. Энэхүү мод нь жавартай, сэрүүн орчинд маш тэсвэртэй бөгөөд заримдаа 200 гаруй жил насалдаг. Ногоон саарал, бор сааралдуу холтостой, шилмүүс нь 2-3 см урт, 1.5 мм өргөнтэй байна. Сибирийн шинэс нь маш сайн ургадаг тул ойн жирийн хөрсөнд ургасан 25 настай модны өндөр 13,0-14,5 м өргөн нь 18-27см байна. 40 настай модны өндөр 17-17,5 м өргөн 21-33 см ургадаг.
Ҡарағас (лат. Lárix) — киң таралған ылыҫлы ағас. Йыл һайын ҡышҡылыҡҡа ылыҫын ҡоя. Олонлолар ырыуының, ҡарағайҙар ғаиләһенә инә.
Евроазияның һәм Төньяҡ Американың урта, һыуыҡ (субарктик) һәм альп аралығы (субальпик) бүлкәттәре өлкәләрендә үҫә. Донъяла һәм Рәсәйҙә һан буйынса иң күп таралған ағас. Рәсәйҙән тыш тәбиғи ареалы европа менән азияның ҡайһы бер илдәренең таулы өлкәләрен солғап алған. Тәбиғи рәүештә, шулай уҡ Канада биләмәләрендә лә киң таралған. АҠШ-тың төньяҡ биләмәләрендә һәм Аляскала һирәгерәк. Ул таҙа ҡарағас урмандары булып та, шул уҡ ваҡытта башҡа ағастар менән ҡатнашып та үҫә. СССР биләмәһендә ҡарағас урмандары (бар төрҙәрен дә иҫәпкә алып) 258 млн гектар майҙанды тәшкил иткән (яҡынса илдең барлыҡ урмандарының 40% тирәһе).Ә сеймал ағас запасы 26 млрд м³-ҙан күберәк булған [5].
Уңайлы шарттарҙа 50 метрғаса үҫә. Был осраҡта олононоң диаметры 1 метрғаса етә. 300-400 йыл йәшәй, 800 йылғаса йәшәгән ҡарағастар ҙа теркәлгән.
Ағастың сатыры йомшаҡ, кәүшәк. Йәш ағастар ҡояшта ялтырап тора һәм улар конус формаһында. Ағас ҡартая бара төрлө ҡиәфәт ала. Улар түңәрәк, йомортҡа формаһында була. Өҫ яғы тупаҡҡа әйләнә. Бер туҡтауһыҙ ел иҫкән урындарҙа бер яҡҡа ғына ҡараған флаг рәүешендә була.
Ылыҫы бер йыллыҡ, йомшаҡ. Асыҡ йәшел. Үренделәр әйләнмә рәүешендә, шулай уҡ берәрләп урынлашҡан, ә ҡыҫҡа үренделәрҙә һәр береһендә 20-40 (50) данала булған шәлкемдәрҙә. [6].
Көҙөн ҡарағас ылыҫтарын ҡоя.
Ҡарағас — бер өйлө ағас. Ата башаҡтар йоморо - йомортҡа һымаҡ, төҫө һары, оҙонлоғо 5-тән - 10 мм-ғаса. Һеркәсе ике һеркәлекле. Һеркәләрендә һауа моҡсалары юҡ. Инә тубырсыҡтар ҡыҙғылт-алһыу йәки йәшел төҫтә. Һеркәләнеү осоро ылыҫын ярған ваҡытта йәки ярып бөткәс башлана. Көньяҡта апрель - майҙарға тура килһә, төньяҡта — июндә. Тубырсыҡтары сәскә атҡан йылдың көҙөнә өлгөрә. Ул йомортҡа формаһында йәки оҙонса түңәрәк рәүешендә булырға мөмкин. Оҙолоҡтары 5-тән 10 мм-ғаса. Орлоҡ ҡабырсыҡтары ҡаты, ҡаплағыстарынан оҙонораҡ. Өлгөргән тубырсыҡтар өлгөрөп етеү менән, йәки яҙғыһын асыла. Орлоҡтары ваҡ, йомортҡа формаһында, ян-яҡта тығыҙ йәбешкән япраҡтары була. Ағас 15 йылдан һуң ғына емешләнә башлай. Иң емешле йылдары 6-7 йыл аша ҡабатланып тора. Орлоҡтарының шытымы түбән.
Ағастың тамыры ғәҙәти шарттарҙа бик көслө, тармаҡлы.Үҙәк тамыры бик үҫешмәгән, әммә ян тамырҙары тәрәнгә китә, улар көслө елдәргә ҡаршы тороуға ярҙам итә. Ныҡ еүеш тупраҡта, шулай уҡ мәңгелек туң ерҙәрҙә тамырҙары өҫтә. Ул ағастар елгә бирешеп бара, көслө ел ваҡытында ауып барыусан.
Ҡарағас - яҡты яратыусы ағас. Яҡтылыҡ етерлек булған урындарҙа ул тиҙ үҫә, яңыра. Яҡшы шарттар булғанда ла улар етеҙ үҫә. 20 йыллыҡ ағастар йылына 50-100 см-ғаса үҫергә мөмкин. Яҙғы ҡырауҙарға бирешмәй. Ҡышҡы түбән температуралы һыуыҡтарға тотороҡло. Йылыға талымһыҙ, шуға ла Поляр түңәрәк аръяғында ла, бейек тауҙарҙа ла киң таралған.
Тупраҡҡа ла бик талымһыҙ. Мүк баҫҡан һаҙлыҡта ла, үтә дымҡыл ерҙәрҙә лә, мәңгелек туңлыҡта ла, ҡоро ҡаялы тау итәктәрендә лә берҙәй үҫә. Әлбиттә, ундай уңайһыҙ ерҙәрҙә зәғиф һәм кәрлә булалар. Яҡшы тупраҡтар ҡарағасҡа матур булып үҫеүгә уңайлы шарттар тыуҙыра. Бындай урындар һөҙәк тау итәктәре һәм йылға үҙәнлектәре. Йәш үҫентеләр кимереүселәргә бирешеп бармай.[7][8][9][10][11].
Ағастың үҙәге (үҙағас) тар сөсөклө һәм ҡыҙыл бурҙат йәҙрәле, һығылмалы, ҡаты, ныҡлы, ыҫмалалы, сереүгә ҡаршылығы ныҡ тотороҡло. Яңы ғына киҫелгән сағында ауырлыҡ күләме массаһы — 0,9—1,1, асыҡ һауала ятып кипкәс — 0,7—0,8. Ныҡлығы һәм оҙаҡ ваҡытта ла һис нимәгә бирешмәй һаҡланыуы сәбәпле ул һәр ерҙә киң ҡулланыла. Төҙөлөш эштәренән башлап химия сәнәғәтенә тиклем ҡулланылыш тапҡан. Ҡатылығы буйынса ул тик имәндән генә бер аҙға ғына, 1 пунктҡа ҡалыша. Бринелль шкалаһы буйынса имән 110 берәмек булһа, ҡарағас 109 берәмек тәшкил итә.[12].
Ағас материалы булараҡ үҙенсәлеге буйынса сағыштармаса тотороҡло булыу сәбәпле уны башҡа төрҙәргә ҡарағанда йышыраҡ сей килеш файҙаланалар. Әлбиттә, ыҫмалалығы юғары булыу сәбәпле төҙөлөш материалы булараҡ файҙаланыу мәшәҡәттәр тыуҙыра. Ул тулыһынса кибеп еткәс ыҫмаланың тығыҙайыуы арҡаһында, ҡағылған ҡаҙауҙы кире һурып сығарып булмай. Мәғдән (металл)ҡаҙау өҙөлөп ҡала. Шулай уҡ унан ярылған таҡта бик ауыр һәм ыҫмалалы. Берәй конструкция төҙөргә булһа, мотлаҡ өҫтәлмә технологик операциялар уйлап табыу талап ителә. Саморездар йәки резьбалы тоташтырғыстар һәм өҫтәлмә ҡорамалдар кәрәк буласаҡ. Ҡарағастың ҡайырыһы 18 % таннидтарҙан тора. Ул бурҙат-алһыу төҫтә һәм туҡымалар, күн материалдарын буяуҙа файҙаланыла.
Ҡарағас (лат. Lárix) — киң таралған ылыҫлы ағас. Йыл һайын ҡышҡылыҡҡа ылыҫын ҡоя. Олонлолар ырыуының, ҡарағайҙар ғаиләһенә инә.
落叶松属（学名：Larix）是松科下个一个属，主要分布拉北半球。落叶松属约有10-14种。欧洲落叶松（Larix decidua）、落叶松（Larix gmelinii）等。
Дыт (орус. лиственница) – Тывада арга, арыглар, эзимнерде канчаар-даа аажок нептереңгей үнүп турар болгаш улуг ыяш болур. Уну дорт, чоон, дөзүнден бажынга чедир чиңгелеп чоруткан, хөй адыр будуктарлыг, карты куу-хүреңзимээр, кылын, чиңге бүрүлер-иг, узуну - 13—45 м, өңгүр-ногаан өңнүг, дазылы чер иштинде ханы чаттылган. Үрезини чочагайларының иштинде турар. Чечектелири майда, үрезини сентябрь — октябрь айларда быжар, бүрүзү Октябрьның ийиги чартыындан эгелеп дүжер.
Дыттың тургузуунда эфирлиг үс, пинен, дипентен, сильвестрен болгаш сильвиновая кислота, чөвүрээзинде абиентиновая кислота, бүрүзүнде эфирлиг үс, пинен, борнеол болгаш борнилацетат, аскорбинниг кислота бар. Ооң картында: дубильдиг бүдүмелдер болгаш гликозид дээш оске-даа бүдүмелдер бар. Үрезининде үскүр үс бар. Дыттан алдынган эмнерни янзы-бүрү чаар эмнер кылдыр, ревматизм, чүстер аарыгларынга, радикулитке ажыглап турар.
Дыт (орус. лиственница) – Тывада арга, арыглар, эзимнерде канчаар-даа аажок нептереңгей үнүп турар болгаш улуг ыяш болур. Уну дорт, чоон, дөзүнден бажынга чедир чиңгелеп чоруткан, хөй адыр будуктарлыг, карты куу-хүреңзимээр, кылын, чиңге бүрүлер-иг, узуну - 13—45 м, өңгүр-ногаан өңнүг, дазылы чер иштинде ханы чаттылган. Үрезини чочагайларының иштинде турар. Чечектелири майда, үрезини сентябрь — октябрь айларда быжар, бүрүзү Октябрьның ийиги чартыындан эгелеп дүжер.
Дыттың тургузуунда эфирлиг үс, пинен, дипентен, сильвестрен болгаш сильвиновая кислота, чөвүрээзинде абиентиновая кислота, бүрүзүнде эфирлиг үс, пинен, борнеол болгаш борнилацетат, аскорбинниг кислота бар. Ооң картында: дубильдиг бүдүмелдер болгаш гликозид дээш оске-даа бүдүмелдер бар. Үрезининде үскүр үс бар. Дыттан алдынган эмнерни янзы-бүрү чаар эмнер кылдыр, ревматизм, чүстер аарыгларынга, радикулитке ажыглап турар.
Larches are deciduous conifers in the genus Larix, of the family Pinaceae (subfamily Laricoideae). Growing from 20 to 45 metres (65 to 150 feet) tall,[1] they are native to the cooler regions of the northern hemisphere, where they are found in lowland forests in the high latitudes, and high in mountains further south. Larches are among the dominant plants in the boreal forests of Siberia and Canada. Although they are conifers, larches are deciduous trees that lose their needles in the autumn.
The English name Larch ultimately derives from the Latin "larigna," named after the ancient settlement of Larignum. The story of its naming was preserved by Vitruvius:
It is worth while to know how this wood was discovered. The divine Caesar, being with his army in the neighbourhood of the Alps, and having ordered the towns to furnish supplies, the inhabitants of a fortified stronghold there, called Larignum, trusting in the natural strength of their defences, refused to obey his command. So the general ordered his forces to the assault. In front of the gate of this stronghold there was a tower, made of beams of this wood laid in alternating directions at right angles to each other, like a funeral pyre, and built high, so that they could drive off an attacking party by throwing stakes and stones from the top. When it was observed that they had no other missiles than stakes, and that these could not be hurled very far from the wall on account of the weight, orders were given to approach and to throw bundles of brushwood and lighted torches at this outwork. These the soldiers soon got together.
The flames soon kindled the brushwood which lay about that wooden structure and, rising towards heaven, made everybody think that the whole pile had fallen. But when the fire had burned itself out and subsided, and the tower appeared to view entirely uninjured, Caesar in amazement gave orders that they should be surrounded with a palisade, built beyond the range of missiles. So the townspeople were frightened into surrendering, and were then asked where that wood came from which was not harmed by fire. They pointed to trees of the kind under discussion, of which there are very great numbers in that vicinity. And so, as that stronghold was called Larignum, the wood was called larch.
"Book II" . Ten Books on Architecture – via Wikisource.
The tallest species, Larix occidentalis, can reach 50 to 60 m (165 to 195 ft). The larch's tree crown is sparse and the branches are brought horizontal to the stem, even if some species have them characteristically pendulous. Larch shoots are dimorphic, with leaves borne singly on long shoots typically 10 to 50 cm (4 to 20 in) long[2]: 47 and bearing several buds, and in dense clusters of 20–50 needles on short shoots[2] only 1–2 mm (1⁄32–3⁄32 in) long with only a single bud. The leaves (light green) are needle-like, 2 to 5 cm (3⁄4 to 2 in) long, slender (under 1 cm or 1⁄2 in wide). Larches are among the few deciduous conifers, which are usually evergreen. Other deciduous conifers include the golden larch Pseudolarix amabilis, the dawn redwood Metasequoia glyptostroboides, the Chinese swamp cypress Glyptostrobus pensilis and the bald cypresses in the genus Taxodium.
The male flowers (small cones) are orange-yellowish and fall after pollination. The female flowers (or cones) of larches are erect, small, 1–9 cm (1⁄2–3+1⁄2 in) long, green or purple, brown in ripening and lignify (called now strobilus) 5–8 months after pollination; in about half the species the bract scales are long and visible, and in the others, short and hidden between the seed scales. Those native to northern regions have small cones (1–3 cm or 1⁄2–1 in) with short bracts, with more southerly species tending to have longer cones (3–9 cm or 1+1⁄4–3+1⁄2 in), often with exserted bracts, with the longest cones and bracts produced by the southernmost species, in the Himalayas. The seeds are winged. The larches are streamlined trees, the root system are broad and deep and the bark is finely cracked and wrinkled in irregular plaques. The wood is bicolor, with salmon pink heartwood and yellowish white sapwood.
The chromosome number is 2n = 24, similar to that of most of the other trees of the family Pinaceae.
The genus Larix is present in all the temperate-cold zones of the northern hemisphere, from North America to northern Siberia passing through Europe, mountainous China and Japan. The larches are important forest trees of Russia, Central Europe, United States and Canada. They require a cool and fairly humid climate and for this reason they are found in the mountains of the temperate zones, while in the northernmost boreal zones ones they are also found in the plain. At gen. Larix belong to the trees that go further north than all, reaching in the North America and Siberia the tundra and polar ice. The larches are pioneer species not very demanding towards the soil and they are very long-lived trees. They live in pure or mixed forests together with other conifers or more rarely broad-leaved trees.
L. potaninii Batalin
Potaniniae seriesL. occidentalis Nuttall
Occidentales seriesL. decidua Miller
DeciduaeL. cajanderi Mayr
seriesL. griffithii Hooker
L. gmelinii (Rupr.) Kuzen.
Griffithianae seriesL. kaempferi (Lamb.) Carrière
L. laricina (Du Roi) Koch
L. lyallii Parlatore
L. sibirica Ledeb.
LaricinaeIn the past, the cone bract length was often used to divide the larches into two sections (sect. Larix with short bracts, and sect. Multiserialis with long bracts), but genetic evidence[5] does not support this division, pointing instead to a genetic divide between Old World and New World species, with the cone and bract size being merely adaptations to climatic conditions. More recent genetic studies have proposed three groups within the genus, with a primary division into North American and Eurasian species, and a secondary division of the Eurasian into northern short-bracted species and southern long-bracted species;[6][7][8][9] there is some dispute over the position of Larix sibirica, a short-bracted species which is placed in the short-bracted group by some of the studies and the long-bracted group by others. The genus Larix belongs to the subfamily Laricoideae, which also includes the genera Pseudotsuga and Cathaya.
There are eleven (or ten, see L. czekanowskii) accepted species of larch subdivided on the basis of the most recent phylogenetic investigations:[10]
.jpg)
Most if not all of the species can be hybridised in cultivation. Currently-accepted hybrids are:[10]
A well-known hybrid, the Dunkeld larch Larix × marschlinsii, arose more or less simultaneously in Switzerland and Scotland when L. decidua and L. kaempferi hybridised when planted together, is still treated as unresolved.[10] Larix × stenophylla Sukaczev is another probable hybrid still unresolved.
Larch is used as a food plant by the larvae of a number of Lepidoptera species — see list of Lepidoptera that feed on larches.
Larches are associated with a number of mycorrhizal fungal species, including some species which primarily or only associate with larch. One of the most prominent of these species is the larch bolete Suillus grevillei.[11]
Larches are prone to the fungal canker disease Lachnellula ssp. (larch canker); this is particularly a problem on sites prone to late spring frosts, which cause minor injuries to the tree allowing entry to the fungal spores. In Canada, this disease was first detected in 1980 and is particularly harmful to an indigenous species larch, the tamarack, killing both young and mature trees.[12] Larches are also vulnerable to Phytophthora ramorum. In late 2009 the disease was first found in Japanese larch trees in the English counties of Devon, Cornwall and Somerset, and has since spread to the south-west of Scotland.[13] In August 2010 the disease was found in Japanese larch trees in counties Waterford and Tipperary in Ireland[14] and in 2013 in the Afan Forest Park in south Wales.[15] Laricifomes officinalis is another mushroom found in Europe, North America and northern Asia that causes internal wood rot. It is almost exclusive guest of the gen. Larix. Other diseases are given by mushrooms, fungal rusts, bacteria and insects.
Larch wood is valued for its tough, waterproof and durable qualities. Top quality knot-free timber is in great demand for building yachts and other small boats, for exterior cladding of buildings, and interior paneling. The timber is somewhat resistant to rot when in contact with the ground, and historically was used as posts and in fencing. However, European Standard EN 350-2 lists larch as slightly to moderately durable; this would make it unsuitable for ground contact use without preservative in temperate climates, and would give it a limited life as external cladding without coatings.[16]
The hybrid Dunkeld larch is widely grown as a timber crop in Northern Europe, valued for its fast growth and disease resistance.
Larch on oak was the traditional construction method for Scottish fishing boats in the 19th century.
Larch has also been used in herbal medicine; see Bach flower remedies and Arabinogalactan for details.
Often, in Eurasian shamanism, the "world tree" is depicted as specifically a larch tree.[17] Planted on borders with birch, both tree species were used in pagan cremations.
Larix laricina in autumn (Vermont)
Larix occidentalis (Navaho Ridge, Washington state, US)
Male (above) and female (below right) cones of Japanese larch emerging in spring
Subalpine larch male fall foliage and cone (strobilus)
.jpg)
{{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (help) Larches are deciduous conifers in the genus Larix, of the family Pinaceae (subfamily Laricoideae). Growing from 20 to 45 metres (65 to 150 feet) tall, they are native to the cooler regions of the northern hemisphere, where they are found in lowland forests in the high latitudes, and high in mountains further south. Larches are among the dominant plants in the boreal forests of Siberia and Canada. Although they are conifers, larches are deciduous trees that lose their needles in the autumn.
Lariko estas holarktisa kaj orientalisa genro de pinacoj. Ĝi havas ruĝbrunan lignon valoran kaj longdaŭran. La ligno enhavas multan tanan acidon (taninon) kaj pro tio ĝi estas akvorezista (uzata en ŝipkonstruado, akvaj konstruaĵoj). La lariko estas falfolia arbo.
Lariko estas holarktisa kaj orientalisa genro de pinacoj. Ĝi havas ruĝbrunan lignon valoran kaj longdaŭran. La ligno enhavas multan tanan acidon (taninon) kaj pro tio ĝi estas akvorezista (uzata en ŝipkonstruado, akvaj konstruaĵoj). La lariko estas falfolia arbo.
Larix es un género de árboles de la familia de las pináceas llamados comúnmente lárice o alerces; contiene unas trece especies.
Son árboles caducifolios, con hojas aciculares, suaves, verdes, brillantes, en grupos de fascículos de 15 a 40 sobre braquiblastos; las agujas se vuelven amarillas y caen a finales de otoño, saliendo de los árboles deshojados con el invierno. Los alerces miden entre 15 y 50 m de altura; son las plantas dominantes en los inmensos bosques boreales de Rusia y de Canadá.
Hay 10-14 especies; aquellas marcadas con un asterisco (*) en la lista inferior no son aceptadas como especies distintas por todas las autoridades.[cita requerida] En el pasado, la longitud de la bráctea del cono a menudo se usó para dividir los alerces en dos secciones (secc. Larix con brácteas cortas y secc. Multiserialis con brácteas largas), pero la evidencia genética[1] no apoya esta división, apuntando en lugar de ello a una división genética entre las especies del Viejo Mundo y del Nuevo Mundo, siendo el cono y el tamaño de la bráctea meras adaptaciones a las condiciones climáticas. Estudios genéticos más recientes han propuesto tres grupos dentro del género, con una división primaria entre las especies de Norteamérica y las euroasiáticas, y una división secundaria de las euroasiáticas entre las especies de bráctea corte septentrional y especies de brácteas largas meridionales;[2] hay cierta disputa sobre la posición de Larix sibirica, una especie de bráctea corta que se encuentra en el grupo de bráctea corta según algunos de los estudios y en el grupo de bráctea larga según otros.
La mayor parte de las especies, si no todas, pueden hibridarse en cultivo. El híbrido más conocido es el Abeto híbrido de Dunkeld Larix × marschlinsii (sin. Larix × eurolepis, un nombre no legítimo), que surgió más o menos simultáneamente en Suiza y Escocia cuando el alerce europeo (L. decidua) y el alerce del Japón (L. kaempferi) se hibridaron cuando estaban plantados juntos.
El alerce se usa como planta de alimentación por las larvas de una serie de especies de lepidópteros. Los alerces se inclinan por padecer la enfermedad antracnosis fúngica Lachnellula willkommii (Antracnosis del alerce); este es particularmente un problema en los lugares que tienden a tener heladas tardías en primavera, que causan heridas menores a los árboles, permitiendo la entrada de las esporas del hongo.
Larix es un género de árboles de la familia de las pináceas llamados comúnmente lárice o alerces; contiene unas trece especies.
Son árboles caducifolios, con hojas aciculares, suaves, verdes, brillantes, en grupos de fascículos de 15 a 40 sobre braquiblastos; las agujas se vuelven amarillas y caen a finales de otoño, saliendo de los árboles deshojados con el invierno. Los alerces miden entre 15 y 50 m de altura; son las plantas dominantes en los inmensos bosques boreales de Rusia y de Canadá.
See artikkel räägib perekonnast; euroopa lehise kohta vaata artiklit Euroopa lehis Lehis (varasem nimetus lehtmänd; Larix) on heitlehiste okaspuude perekond männiliste sugukonnast.
Enamik lehiseid (välja arvatud mõned Kaug-Ida liigid) on kõrged, sirge tüve ja hõreda võraga puud. Lehised on väga valgusnõudlikud puud. Põhjaparasvöötmes, eriti Kanada ja Venemaa taigas on lehis üks levinumaid puid, moodustades suuri metsamassiive ("hele" taiga).
Lehised kasvavad 15–50 m kõrgeks.
Võrsed on kahekujulised. Pikad võrsed on 10–50 cm pikad ja kannavad palju pungi, lühikesed võrsed on 1–2 mm pikad ja ühe pungaga.
Okkad on nõelasarnased, 2–5 cm pikad, saledad (alla 1 mm paksud). Lühikestel võrsetel moodustuvad 20–50 okkast koosnevad tarjad. Pikkadel võrsetel kasvavad okkad ükshaaval ja paiknevad võrse suhtes spiraalselt. Okkad tõmbuvad hilissügisel kollakaks ja kukuvad maha. Talvel on lehised raagus.
Käbid on püstised, 1–9 cm pikad. Põhja pool on käbid väiksed (1–3 cm) väikeste kandelehtedega, lõunas suuremad (3–9 cm). Kõige suuremad käbid on kõige lõunapoolsematel liikidel (Himaalajas). Käbid on algul rohelised või punased, 5–8 kuud pärast tolmlemist küpsevad nad pruuniks. Umbes pooltel liikidel on kandelehesoomused pikad ja nähtavad, teistel lühikesed ja seemnesoomuste alla peitunud.
Eestisse on lehised sisse toodud. Tavalisim liik Eestis on Euroopa lehis (Larix decidua). Rohkesti on kultiveeritud ka Vene lehist. Risttolmlemise tõttu on siin palju hübridiseerunud lehiseid.
On väidetud, et Loodi Püstmäel kasvav lehis on Eesti kõrgeim puu[1]. Hilisemate mõõtmiste põhjal on selgunud, et tegemist on Eesti kõrguselt teise puuga.[2]
Lehise perekonda kuulub koos hübriididega üle 20 liigi. (Tärniga märgitud nimede puhul ei ole üksmeelt nende eraldi liigiks tunnistamise suhtes)
Leitud on mitmesuguseid lehiseliikide omavahelisi hübriide. Neid kultiveeritakse samuti metsanduslikult.
Lehis (varasem nimetus lehtmänd; Larix) on heitlehiste okaspuude perekond männiliste sugukonnast.
Enamik lehiseid (välja arvatud mõned Kaug-Ida liigid) on kõrged, sirge tüve ja hõreda võraga puud. Lehised on väga valgusnõudlikud puud. Põhjaparasvöötmes, eriti Kanada ja Venemaa taigas on lehis üks levinumaid puid, moodustades suuri metsamassiive ("hele" taiga).
Lehised kasvavad 15–50 m kõrgeks.
Võrsed on kahekujulised. Pikad võrsed on 10–50 cm pikad ja kannavad palju pungi, lühikesed võrsed on 1–2 mm pikad ja ühe pungaga.
Okkad on nõelasarnased, 2–5 cm pikad, saledad (alla 1 mm paksud). Lühikestel võrsetel moodustuvad 20–50 okkast koosnevad tarjad. Pikkadel võrsetel kasvavad okkad ükshaaval ja paiknevad võrse suhtes spiraalselt. Okkad tõmbuvad hilissügisel kollakaks ja kukuvad maha. Talvel on lehised raagus.
Käbid on püstised, 1–9 cm pikad. Põhja pool on käbid väiksed (1–3 cm) väikeste kandelehtedega, lõunas suuremad (3–9 cm). Kõige suuremad käbid on kõige lõunapoolsematel liikidel (Himaalajas). Käbid on algul rohelised või punased, 5–8 kuud pärast tolmlemist küpsevad nad pruuniks. Umbes pooltel liikidel on kandelehesoomused pikad ja nähtavad, teistel lühikesed ja seemnesoomuste alla peitunud.
Laritza edo alertzea (Larix) zuhaitz genero bat da, gimnospermoen artean pinazeoen familiakoa. Hamahiru bat espezie biltzen ditu.
Zuhaitz hauek kaduzifolioak dira; hosto azikular (orratz-forma), leun, berde eta distiratsuak izateaz gain, brakiblastoen gainean 15-40 faszikulu-taldetan (bala) antolatuta daude. Udazken aldera, orratzak horitu eta jauzten dira, neguan beraz, hostoen erorketa egongo da. Laritzek 15-50 metro bitarteko altuera izaten dute; Errusia eta Kanadako baso ikaragarrietako landare nagusiak direlarik.
Zuhaitz hostoerorkorrak dira, adarkadura irregularki bertizilatuak, eta makro- eta brakiblastoak dituzte; azken hauek hosto linear, bigun, orokorrean finekin, faszikuluka antolatuta. Estrobilo txikiak, tenteak, urtean heltzen direnak; ezkata iraunkorrekoak, estal ezkatak inklusoak edo exertuak, ezkata hazidunak hazi hegaldunekin.[1]
10-14 espezie daude. Iraganean, laritzak bi sekziotan banatzen ziren konoaren braktea luzeraren arabera (braktea laburreko Larix sek. eta braktea luzeko Multiserialis sek.); hala ere, genetikak ez du aurrekoa bultzatzen, banaketa genetiko bat baizik, Mundu Zaharraren eta Mundu Berriaren espezietan oinarritua (konoa eta braktearen tamaina baldintza klimatikoen aurrean moldapen moduan hartzen du honek).[2]
Oraindik oraingo ikerketa genetikoek hiru talde proposatu dituzte genero barnean, bi zatiketa hartzen dituelarik kontuan, primarioa eta sekundarioa; bata Ipar amerika eta euroasiatikoen artean, eta bestea, euroasiatikoen barnean, braktearen ebaketa septentrionaldun eta braktea meridional luzedun espezieen artean. Eztabaida dezente dago Larix sibirica-ren kokapenaren gainean, azterketa batzuek braktea laburreko taldean doala diote, eta besteek aldiz, braktea luzekoan sartzen dute.
Eurasian, alertze espezie hauek daude
Ipar Amerikan, alertze espezie hauek daude:
Larix sekzioa, alde batetik, Alaska, Kanada, eta Errusiako eremu zirkunpolar boreal baxuetan hazten da; eta, bestetik, Estatu Batuetako, Alpeetako, Mongoliako, Txinako, Japoniako eta Ipar Koreako mendietan (erdiko eta goi altueretan) aurkitu izan da.[3]
Multiserialis sekzioa, Himalaietan eta Estatu Batuetako mendietan (goiko eta oso goiko altueretan).[3]
Euskal Herriko laritzak hauek dira:[1]
Izen arrunta: Laritz japoniarra.
40m-ko altuerara iritsi daitekeen zuhaitz hostoerorkorra da. Enbor zuzen eta zilindrikoak, adarrak pixka bat zintzilikatuak ditu. Hostoak brakiblastoetan faszikuluka antolatuak, azikularrak, eta bigunak ditu; muturrek puntadura eta kolore zuri urdinxka dute, eta azpialdean kolore gris argiko bi estoma zerrenda dauzkate. Kono emeak kolore horikoak dira; pinaburuak txikiak, biribilduak, eta adar gogorrenetan oso ugariak dira; ezkata hazidunen punta argi eta garbi kanpora kurbatuta dute.
Izen arrunta: Laritz europarra.
Aurreko espeziearen oso antzekoa, baina hostoak kolore berde argikoak eta orokorrean pixka bat laburragoak ditu; kono emeak hasieran kolore berde bizikoak dira, gero arre bilakatuz; pinaburu luzeagoak ematen dituzte, obalatuak, eta ezkata hazidunen punta errekurbatu gabekoak.[4]
Espezie hau Euskal Herrian apaingarrietarako eta basoen birlandaketarako (400 metrotik gora) erabilia izan da, batez ere Gipuzkoan. Hazkuntza arinekoa da, eta hazien bidez ugaltzen da errez. Oihanpe garbi eta belartsuak eratzen ditu. Batez ere udazken aldera, azikulak jausi aurretik urre kolorekoak dira (apaingarri moduan erabili izanaren arrazoia). Espezie honen egurra usteltzearen aurreko erresistentzia izateaz gain, oso sendoa, pisutsua eta arre-gorrizka da. Tradizionalki, bigak eta itsasontzien ontzigainak eraikitzeko erabili dira.
Europar laritzaren eta japoniar laritzaren arteko hibridoa (Larix decidua x Larix kaempferi). Pinaburuen ezkatak errekurbatu gabeak, eta egurgintzan nagusitua.
Laritza edo alertzea (Larix) zuhaitz genero bat da, gimnospermoen artean pinazeoen familiakoa. Hamahiru bat espezie biltzen ditu.
Zuhaitz hauek kaduzifolioak dira; hosto azikular (orratz-forma), leun, berde eta distiratsuak izateaz gain, brakiblastoen gainean 15-40 faszikulu-taldetan (bala) antolatuta daude. Udazken aldera, orratzak horitu eta jauzten dira, neguan beraz, hostoen erorketa egongo da. Laritzek 15-50 metro bitarteko altuera izaten dute; Errusia eta Kanadako baso ikaragarrietako landare nagusiak direlarik.
Lehtikuuset (Larix) on mäntykasvien heimoon (Pinaceae) kuuluva havupuusuku. Siihen kuuluu yksitoista lajia. Lehtikuuset ovat pohjoisen pallonpuoliskon lauhkeiden ja viileiden alueiden puita. Toisin kuin useimmat mäntykasvit, lehtikuuset ja niitä suuresti muistuttava kultalehtikuusi (Pseudolarix amabilis) ovat kesävihantia ja talvehtivat lehdettöminä. Nimistään huolimatta lehtikuuset eivät nykytieteellisen käsityksen mukaan ole kovin läheistä sukua sen enempää kuusille (Picea) kuin kultalehtikuusellekaan.[2]
Lehtikuuset ovat kesävihantia puita. Latvus voi olla aluksi kartiomainen, ja tulee usein myöhemmin avoimeksi ja harsuksi.[1][3][2] Joillakin lajeilla vanhojen puiden latvus saattaa myös muuttua tasaiseksi kuten männyllä (Pinus sylvetris), myös lehtikuusten juuristo muistuttaa männyn juuria.[4] Vahva ja syvä juuristo pitää lehtikuuset hyvin pystyssä myrskyissä.[4] Nuorella puulla runko on kuoreltaan sileä ja usein mutkainen, vanhana se suoristuu suurimmaksi osaksi ja muuttuu syväuurteiseksi ja kaarnaiseksi.[4] Lehtikuuset voivat kasvaa yleensä 15–50 metrin korkeuteen. Monilla lajeilla korkeus jää kuitenkin vain 6–25 metriin.[5] Lehtikuuset ovat nopeakasvuisia puita ja kestävät talvisia oloja hyvin.[6] Kasvunopeus on suuri erityisesti nuorena.[4] Versot ovat voimakkaasti kaksimuotoisia. Ne ovat jakautuneet suurempiin pitkäversoihin ja pienempiin, hankasilmuista kehittyviin lyhytversoihin.[1][3] Lehtikuusilla on oksien luontainen nuorennus on nopeaa, joten ne varistavat oksiaan säännöllisesti.[6] Kuten lehtipuilla, myös lehtikuusilla on vähäinen valontarve lepokauden aikana.[7] Silmut ovat pyöristyneitä.[2]
Neulasiksi kutsutut lehdet ovat litteitä ja muodoltaan tasasoukkia tai neulasmaisia. Lehtiasento on kierteinen. Pitkäversoilla neulasia on ainoastaan niiden ensimmäisenä vuonna. Näiden ensimmäisten neulasten varistua tilalle ei kasva uusia. Sen sijaan pitkäverson hankasilmuista kasvaa lyhytversoja. Lyhytversoilla neulaset ovat tiheässä ryppäässä verson kärjessä. Yhdessä lyhytversossa on tavallisesti kerrallaan 15–50 neulasta. Neulasessa on yksi johtojänne ja kaksi pihkatiehyttä. Ilmarakoja on litteän neulasen kummallakin pinnalla. Toisin kuin monilla ainavihannilla mäntykasveilla, neulaset ovat pehmeitä ja joustavia. Kaikki neulaset ovat yksivuotisia ja puut talvehtivat lehdettöminä.[1][3][2]
Lehtikuuset ovat yksikotisia, joten erilliset yksineuvoiset hede- ja emikukinnot kehittyvät samaan puuyksilöön.[1][3] Kukinnot kehittyvät yksittäin lyhytversojen kärkiin.[3] Ne puhkeavat samaan aikaan neulasten kanssa.[4] Hedekukinnot eli hedekävyt ovat muodoltaan lieriömäisiä tai munanmuotoisia ja väritykseltään yleensä keltaisia. Emikukinnot eli kävyt ovat perällisiä, yleensä pystyjä ja muodoltaan pallomaisia tai munanmuotoisia. Ne ovat aluksi punaisia, purppuraisia tai vihreitä ja kypsyessään muuttuvat ruskeiksi. Käpy kypsyy 4–7 kuukauden kuluttua pölytyksestä. Ohuet käpysuomut avautuvat siementen kypsyttyä. Käpy usein pysyy kiinni oksassa pitkään avautumisen jälkeenkin. Siemenet ovat siivellisiä. Sirkkalehtien määrä voi vaihdella neljästä kahdeksaan.[1][3][2]
Eri lajit voidaan erottaa toisistaan esimerkiksi käpyjen perusteella.[5] Lisäksi esimerkiksi euroopanlehtikuusilla runko on mutkainen, kun taas siperianlehtikuusien runko on aina suora.[6]
Rungon kuori hilseilee levyinä. Siperianlehtikuusi (L. sibirica).
Neulaset kasvavat tiheässä lyhytverson kärjessä. Japaninlehtikuusi (L. kaempferi).
Euroopanlehtikuusen keltainen hedekukinto.
Euroopanlehtikuusen emikukinnot eli kävyt ovat aluksi punaisia.
Käpysuomut avautuvat siementen kypsyttyä. Japaninlehtikuusi.
Lehtikuuset ovat mäntykasvien heimoon kuuluvia havupuita. Suku on luokiteltu morfologian eli kasvinosien ulkomuodon perusteella heimon sisällä alaheimoon Laricoideae yhdessä douglaskuusten (Pseudotsuga) ja suvun Cathaya kanssa.[2]
Lehtikuusia katsotaan yleisimmin olevan 11 lajia.[1][2] Lehtikuuset jaettiin ennen kahteen ryhmään käpysuomujen pituuden mukaan, mutta uudemmat geneettiset tutkimukset eivät tue tätä jakoa. Nykyään lehtikuuset jaetaankin Uuden ja Vanhan maailman lajeihin ja käpyjen ja käpysuomujen kokoa pidetään vain sopeutumina ympäristöön. Monet lajit risteytyvät helposti keskenään ja risteymiä on vaikea erottaa toisistaan.[5][4] Tunnetuin näistä hybrideistä on Larix x marschlinsii, joka on syntynyt euroopan- ja japaninlehtikuusen risteytymänä.
Lehtikuusia kasvaa luontaisesti viileillä, subarktisilla ja alpiinisilla alueilla Euraasiassa ja Pohjois-Amerikassa.[2] Suomea lähinnä alkuperäisenä kasvaa siperianlehtikuusia (Larix sibirica) Äänisen itärannalla Venäjällä.
Suomessa pohjoisamerikkalaiset lajit eivät ole pärjänneet kovinkaan hyvin, eurooppalaiset ja aasialaiset paremmin.[8] Metsäntutkimuslaitoksen tutkimusten mukaan Suomessa arimpia lehtikuusilajeja ovat lännenlehtikuusi ja japaninlehtikuusi, kestävimpiä ovat kanadanlehtikuusi ja siperianlehtikuusi.[9] Verrattuna kotimaisen kuusen kasvuun Metsäntutkimuslaitoksen kokeiden mukaan euroopan- ja siperianlehtikuusen kasvu oli yli 20 % parempi ja muutkin lehtikuusilajit ovat kasvaneet lähes yhtä hyvin kuin kuusi.[9] Suomessa kuitenkin lehtikuusen luontainen uudistuminen on vähäistä, sillä rehevillä kasvupaikoilla se häviää kilpailussa muille lajeille.[10] Suomen lehtikuusimetsiköt lisätäänkin istuttamalla.[11]
Toisinaan esitetään, että lehtikuuset ovat vieraslajeja Suomessa. Toisaalta Vuotson kanavaa rakennettaessa löytyi lehtikuusen runko 120 000 vuoden takaa eli Eemmeren lämpökauden ajalta.[12]
Lehtikuuset kasvavat parhaiten ravinteikkailla seuduilla.[8] Osa lajeista kasvaa myös kuivilla seuduilla.[5] Lehtikuuset viihtyvät runsasravinteisissa rinteissä, mutta myös vettä hyvin läpäisevillä tasaisilla mailla. Pääsääntöisesti ne eivät kuitenkaan selviä savimailla tai liian karuilla mailla.[9]
Lehtikuuset ovat lahonkestäviä, mutta niihin voi tulla monenlaisia sieniä.[8] Suomessa vaarallisin sieni on lehtikuusenkoro, jota tulee lähinnä euroopan- ja kanadanlehtikuusiin, mutta myös liian kosteassa kasvaviin siperianlehtikuusiin.[4] Oikeastaan vain sydänpuu on lahonkestävää, mutta lehtikuusen lahonkestävyys perustuukin sen suureen sydänpuun osuuteen.[13] Pintapuuhun sitten tuleekin herkästi väri- ja lahovikoja.[13]
Mesisienien ja kääpien lisäksi tuhojaan tekevät muun muassa jotkin kirvat ja lehtikuusenkoi. Vaikeimpia tuholaisia ovat pikkuhavukirva ja lehtikuusipistiäinen.[4] Pistiäistoukat käyttävät ravinnokseen neulasia.[4]
Metsäntutkimuslaitoksen tutkimuksissa kaikkiin lehtikuusilajeihin tuli lehtikuusensyöpää, mutta vain euroopan- ja lännenlehtikuuseen jäi pysyviä vikoja.[9] Puissa oleva voimakas pihka pitää myyrät yleensä loitolla, mutta hirville puolestaan puut kelpaavat ruuaksi.[8] Lehtikuuset toipuvat hirvien ja myyrien syöntituhoista yleensä hyvin.[4]
Lehtikuusia käytetään koristekasveina, useimmiten yksittäis- ja puistopuina. Osa lajeista soveltuu myös viljelymetsiin.[5] Lehtikuuset ovat olleet tyypillisiä puita vanhoissa puistoissa ja puutarhoissa, mutta pieneen puutarhaan ne eivät sovellu suuren kokonsa vuoksi.[6] Myöskään katupuiksi ne eivät sovi leveytensä takia.[4] Siperianlehtikuusta ja hyvin samankaltaista euroopanlehtikuusta (Larix decidua) kasvatetaan Suomessa yleisesti istutusmetsissä ja koristepuuna. Siperianlehtikuusi on Suomessa eniten viljelty ulkomainen puulaji.[8]
Lehtikuuset ovat tärkeitä saha- ja kuituteollisuuden raaka-aineita, lisäksi ne soveltuvat paperi- ja selluteollisuuden käyttöön, paperiteollisuuteen tosin vain pieninä määrinä muun havupuun seassa.[13] [8] Puuainetta käytetään esimerkiksi sisätiloissa paneelina ja parkettina.[13] Lehtikuusia voidaan käyttää rakennusmateriaalina kohteissa, joissa tarvitaan lahonkestävyyttä, aikaisemmin niitä on käytetty esimerkiksi laivanrakennukseen.[13][8] Bonsaipuina käytetään yleensä japanin- ja euroopanlehtikuusia.[14]
Lehtikuusista riippuvaisia ovat myös muutamat mykorritsasienet kuten syötävät lehtikuusentatti (Suillus grevillei) ja sen kenties tumma muoto turjantatti (Suillus clintoniana) sekä lehtikuusennuljaska (Gomphidius maculatus) ja lehtikuusenvalmuska (Tricholoma psammopus).[15][16][17][18]
Lehtikuuset (Larix) on mäntykasvien heimoon (Pinaceae) kuuluva havupuusuku. Siihen kuuluu yksitoista lajia. Lehtikuuset ovat pohjoisen pallonpuoliskon lauhkeiden ja viileiden alueiden puita. Toisin kuin useimmat mäntykasvit, lehtikuuset ja niitä suuresti muistuttava kultalehtikuusi (Pseudolarix amabilis) ovat kesävihantia ja talvehtivat lehdettöminä. Nimistään huolimatta lehtikuuset eivät nykytieteellisen käsityksen mukaan ole kovin läheistä sukua sen enempää kuusille (Picea) kuin kultalehtikuusellekaan.
Larix est un genre d'arbres originaires des régions tempérées en altitude, de l'hémisphère nord. Il fait partie de la famille des Pinaceae. Les espèces sont couramment appelées « mélèzes ».
Ces arbres atteignent facilement 20-45 mètres de haut (certains spécimens de Larix occidentalis dépassent parfois les 65 mètres). Ils sont à feuilles caduques, caractéristique assez rare chez les conifères.
On en rencontre 12 espèces et un hybride interspécifique connu :
Sur l'ensemble de l'aire de répartition du genre et pour de nombreuses espèces de Mélèze, les cônes sont régulièrement parasités par des larves de mouches du genre Strobilomyia[3]. Dans les Alpes, le Mélèze d'Europe ne fait pas exception. Cependant, ses plantations en dehors de son aire d'origine semblent peu concernées[4].
Un mélèze hybride (Larix × marschlinsii) est apparu plus ou moins simultanément en Suisse et en Écosse lorsque le mélèze d'Europe (L. decidua) et le mélèze du Japon (L. kaempferi) ont été plantés ensemble.
Ses aiguilles tombées en automne, devenues jaunes peuvent teindre la laine (lui donnant une couleur brune)[5].
Larix est un genre d'arbres originaires des régions tempérées en altitude, de l'hémisphère nord. Il fait partie de la famille des Pinaceae. Les espèces sont couramment appelées « mélèzes ».
Ces arbres atteignent facilement 20-45 mètres de haut (certains spécimens de Larix occidentalis dépassent parfois les 65 mètres). Ils sont à feuilles caduques, caractéristique assez rare chez les conifères.
Os lárices son árbores pertencentes ao xénero Larix, coníferas da familia das pináceas tamén chamados alerces. O xénero contén unhas trece especies.
Son árbores caducifolias, coas follas aciculares, macías, verdes, brillantes, en grupos de fascículos de 15 a 40 sobre braquiblastos; as agullas tórnanse amarelas e caen a finais do outono, saíndo das árbores defoliadas co inverno. Os lárices miden entre 15 e 50 m de altura; son as plantas dominantes nos inmensos bosques boreais de Rusia e do Canadá.
En Galicia só aparecen coma ornamentais en xardíns e arboredos coma en Lourizán.
Hai 10-14 especies; aquelas marcadas cun asterisco (*) na listaxe inferior non son aceptadas coma especies distintas por todas as autoridades. No pasado, a lonxitude da bráctea do cono a miúdo usouse para dividir os lárices en dúas seccións (secc. Larix con brácteas curtas e secc. Multiserialis con brácteas longas), mais a evidencia xenética[1] non apoia esta división, apuntando no canto disto a unha división xenética entre as especies do Vello Mundo e do Novo Mundo, sendo o cono e mais o tamaño da bráctea meras adaptacións ás condicións climáticas. Estudos xenéticos máis recentes propuxeron tres grupos dentro do xénero, cunha división primaria entre as especies de América do Norte e as Euroasiáticas, e unha división secundaria das euroasiáticas entre as especies de brácteas curtas setentrionais e especies de brácteas longas meridionais;[2] hai certa disputa sobre a posición do Larix sibirica, unha especie de bráctea curta que se atopa no grupo de bráctea curta por algúns dos estudos e no grupo de bráctea longa por outros.
A meirande parte das especies, senón todas, poden hibridarse en cultivo. O híbrido máis coñecido é o Abeto híbrido de Dunkeld Larix × marschlinsii (sin. Larix × eurolepis, un nome non lexítimo), que xurdiu máis ou menos simultaneamente en Suíza e Escocia cando o lárice europeo (L. decidua) e o lárice do Xapón (L. kaempferi) hibridaron cando estaban plantados xuntos.
O lárice úsase coma planta de alimentación polas larvas dunha serie de especies de lepidópteros. O lárices inclínanse por padecer a enfermidade antracnose fúnxica Lachnellula willkommii (Antracnose do lárice); esta é particularmente un problema nos lugares que tenden a ter xeadas serodias na primavera, que causan feridas menores ás árbores, permitindo a entrada das esporas do fungo.
Os lárices son árbores pertencentes ao xénero Larix, coníferas da familia das pináceas tamén chamados alerces. O xénero contén unhas trece especies.
Son árbores caducifolias, coas follas aciculares, macías, verdes, brillantes, en grupos de fascículos de 15 a 40 sobre braquiblastos; as agullas tórnanse amarelas e caen a finais do outono, saíndo das árbores defoliadas co inverno. Os lárices miden entre 15 e 50 m de altura; son as plantas dominantes nos inmensos bosques boreais de Rusia e do Canadá.
En Galicia só aparecen coma ornamentais en xardíns e arboredos coma en Lourizán.
Ariš (lat. Larix) je rod četinjače iz porodice Pinaceae. Ime potječe iz vremena starih rimljana koji su njime označavali europski ariš. Samonikal je u gorskom području srednje Europe.
Rijetka četinjača iz te skupine kojoj lišće zimi otpada. Veliko stablo, koje može narasti 40 metara, uspravna debla promjera više od 1,5 metra. U početku je glatke kore, koja s vremenom zadeblja i ispuca u pločicama, izvana sive a iznutra crveno-smeđe boje. Drvo je teško, crvene srži, intenzivnog mirisa na smolu, upotrebljava se za gradnju onih elemenata koji iziskuju trajnost. Grane su raspoređene pršljenasto, a ogranci su viseći. Listovi, u čupercima, 30 - 40 njih, dugi oko 3cm, prije nego što otpadnu poprime lijepu zlatno-žutu boju. Ženski i muški cvatovi su na istoj grani; ženski pojedinačni, stvaraju sitne, uspravne žućkastosmeđe češere, ušiljenih ljusaka, a muški su crvenkasti, obavijeni ljuskama. Razmnožava se sjemenom. Uvjeti uzgoja su: gorska područja, do visine 2000 m, ili pak svježe i vlažno podneblja na manjim visinama, npr. u Engleskoj. Napada ga gljivica koja izaziva bolest poznatu pod imenom rak ariša.
U Wikimedijinu spremniku nalazi se još gradiva na temu: Ariš
Wikivrste imaju podatke o: Arišu
Nedovršeni članak Ariš koji govori o biljkama treba dopuniti. Dopunite ga prema pravilima Wikipedije.
Ariš (lat. Larix) je rod četinjače iz porodice Pinaceae. Ime potječe iz vremena starih rimljana koji su njime označavali europski ariš. Samonikal je u gorskom području srednje Europe.
Larik abo škowronč (Larix) je ród ze swójby chójnowych rostlinow (Pinaceae).
Družiny su w lěću zelene a spěšnje rosćace štomy.
Drjewo je jara twjerde.
Jehły su w nalěću swětłozelene a w nazymje wotpadnu.
Muske kćenja wotwisuja, mjeztym zo žónske hable su zrunane. W lěću šupizny hablow twjerdnu.
Po rozsypowanju symjenjow hable na štomje wostanu.
Rostliny su w hórskich regionach sewjerneje hemisfery domjace.
Po kóždym awtorje so mjez 10 a 20 Larix-družinami rozeznawa. Při tym su wosebje rozdźělne zapřijeća wo wjele často jako Larix gmelinii mjenowane poddružiny.
Larik abo škowronč (Larix) je ród ze swójby chójnowych rostlinow (Pinaceae).
Lerki eða barrfellir er sumargrænt barrtré sem vex einkum á norðurhveli jarðar eða til fjalla á suðlægari slóðum. Lerki er mjög ráðandi í barrskógum Kanada og Rússlands. Lerki hefur nokkra mótstöðu gegn skógareldum. [1]
Rússalerki er nú eitt algengasta skógræktartré á Íslandi og hefur náð yfir 20 metra hæð.
Aðrar lerkitegundir hafa verið reyndar með misjöfnum árangri. Blendingur af evrópulerki og rússalerki, Hrymur, hefur verið þróaður hjá Skógrækt ríkisins. [3]
Flestar ef ekki allar tegundirnar geta blandast innbyrðis.[4]
Um 10 til 14 tegundir eru í ættkvíslinni, en þær sem merktar eru með „*“ eru ekki allar viðurkenndar.
Viðurkenndir blendingar eru:[4]
Einn af betur þekktum blendingum lerkis er Sifjalerki (Larix × marschlinsii) (syn. L. × eurolepis, ógilt nafn), sem kom fram nokkurnveginn samtímis í Sviss og Skotlandi þegar L. decidua og L. kaempferi blönduðust þegar þeim var plantað saman, en nafnið er enn óstaðfest.[4]
Að auki:
Lerki eða barrfellir er sumargrænt barrtré sem vex einkum á norðurhveli jarðar eða til fjalla á suðlægari slóðum. Lerki er mjög ráðandi í barrskógum Kanada og Rússlands. Lerki hefur nokkra mótstöðu gegn skógareldum.
Larix è un genere di conifere appartenenti alla famiglia delle Pinaceae. Vi appartengono i larici, con l'unica specie europea presente in Italia: Larix decidua Miller. Nella flora spontanea italiana ed europea i larici sono le uniche conifere le cui foglie non sono persistenti (non sono sempreverdi e quindi cadono in autunno e inverno), anche se nel mondo esistono altri generi di gimnosperme a foglie caduche.
Il genere comprende alberi decidui con un'altezza che può raggiungere anche i 50-60 metri (Larix occidentalis). Le foglie sono aghi brevi di colore verde tenue che, come nel genere Cedrus, sono raccolti in gruppi di 20-40 individui e portati su brachiblasti. La chioma è piramidale e rada, con rami portati orizzontalmente al tronco, anche se alcune specie li hanno caratteristicamente penduli. I fiori maschili (microsporofilli) sono conetti arancio-giallastri e cadono dopo l'impollinazione. I fiori femminili (macrosporofilli) sono coni sferici rosa-violacei articolati in squame e brattee e portati sullo stesso ramo dei fiori maschili, anche se in strutture diverse (piante monoiche a sessi separati sullo stesso individuo). Dopo la maturazione, che dura un anno, lignificano (e in questa fase sono chiamati strobili o pigne) e permangono sulla pianta attaccati ai rami per parecchi anni dopo aver disperso i semi alati. I larici sono alberi dal portamento snello, dall'ampio e profondo apparato radicale e dalla corteccia rugosa finemente screpolata in placche irregolari. Il legno è bicolore, con durame rosa salmone e alburno bianco giallastro.
Il numero cromosomico è 2n = 24, simile a quello della maggior parte degli altri alberi della famiglia delle Pinaceae.
Il genere Larix è presente in tutte le zone temperato-fredde dell'emisfero boreale, dal Nordamerica alla Siberia settentrionale passando per Europa, Cina montuosa e Giappone. I larici sono importanti componenti delle foreste di Russia, Europa centrale, Stati Uniti e Canada. Richiedono un clima fresco e abbastanza umido e per questo motivo si trovano nelle montagne delle zone temperate, mentre nelle aree boreali vegetano anche nel piano. Al genere Larix appartengono gli alberi che si spingono più a nord di tutti arrivando a lambire, in Nordamerica e Siberia, la tundra e ghiacci polari. I larici sono specie ricolonizzatrici frugali, poco esigenti nei confronti del suolo e molto longevi. Vivono in foreste pure o miste, assieme ad altre conifere o più raramente latifoglie.
Sulle Alpi è diffuso il larice europeo o comune (Larix decidua Miller) che cresce spontaneo in alta quota. Un'altra specie diffusa ma introdotta in Europa è il larice del Giappone (Larix kaempferi Sargent), utilizzato in selvicoltura perché resistente al fungo che causa il cancro del larice (Lachnellula willkommii). In Italia il larice europeo costituisce un relitto glaciale, essendo sceso verso sud durante le glaciazioni e poi risalito in altitudine sulle montagne invece che in latitudine durante il successivo periodo post-glaciale. Sulle Alpi, infatti, quest'albero predilige le alte quote, raggiungendo e superando i 2300 metri sopra il livello del mare. Essendo l'unica conifera dell'arco Alpino a foglie caduche, l'affermazione di questa specie richiede l'assenza di cormofite concorrenti, che costituirebbero un ostacolo all'approvvigionamento idrico e luminoso. I lariceti, infatti, sono la naturale evoluzione ecologica, nel loro ambiente, dei terreni da poco smossi a seguito di eventi perturbativi particolarmente intensi (disturbi). Per questo motivo, il larice è considerata specie pioniera e ricolonizzatrice nelle successioni ecologiche, anche se è possibile trovarla in boschi misti o puri stabili (le cosiddette "successioni bloccate").
A seconda degli studi sono riconosciute 10 o 11 (15 a volte) specie, di cui una (L. czekanowskii) incerta. In passato la lunghezza delle brattee dei coni era considerata un buon criterio per dividere i larici in due sezioni (sect. Larix con brattee corte e sect. Multiserialis con brattee lunghe), ma recenti indagini genetiche[1] non supportano questa divisione evidenziando piuttosto una rilevanza geografica in gruppi del Nuovo Mondo e del Vecchio Mondo che assume valore tassonomico. La lunghezza delle brattee dei coni costituirebbe semplicemente un adattamento alle condizioni climatiche. I più recenti studi molecolari[2][3][4] hanno proposto tre gruppi all'interno del genere, con una prima divisione in specie nordamericane e specie euroasiatiche ed una seconda suddivisione all'interno delle specie di Europa e Asia. Rimane ancora incerta la posizione sistematica di Larix sibirica.
Di seguito l'elenco delle specie riconosciute attualmente a livello internazionale e suddivise secondo la più recente classificazione filogenetica:[5]
I larici inoltre si ibridano facilmente tra loro e attualmente sono stati accettati e riconosciuti i seguenti ibridi:
Un noto ibrido impiegato in selvicoltura è il larice di Dunkeld o Larix × marschlinsii (sin. L. × eurolepis ), sorto più o meno simultaneamente in Svizzera e Scozia quando individui intermedi tra L. decidua e L. kaempferi, contenenti le qualità di entrambi, furono notati a seguito dell’impiego delle due specie parentali in rimboschimenti promiscui. Quest’ibrido è stato largamente impiegato anche in Italia, sia sulle Alpi che in alcune zone dell'Appennino e delle Alpi Apuane. Larix x stenophylla Sukaczev è un altro probabile ibrido ancora tassonomicamente non definito.
Il larice possiede un legno bicolore (rosa salmone o rossastro nel durame e bianco-giallastro nell'alburno) particolarmente resistente alle intemperie. Viene utilizzato soprattutto per uso strutturale, per mobili, manufatti e in edilizia per costruire i tetti delle case di montagna. Risulta anche un buon combustibile.
Dalle radici si estrae il d-mannosio, un monosaccaride utilizzato in passato come rimedio naturale per combattere le cistiti da Escherichia coli, mentre dalla corteccia di larice occidentale si estraggono gli arabinogalattani, composti che hanno una funzione benefica sull'intestino e contro la tosse.
Larici siberiani in autunno
Strobili (macrosporofilli maturi) di larice subalpino
Strobili (macrosporofilli in maturazione) di Larix decidua
Aghi su brachiblasti (Larix decidua)
Larix è un genere di conifere appartenenti alla famiglia delle Pinaceae. Vi appartengono i larici, con l'unica specie europea presente in Italia: Larix decidua Miller. Nella flora spontanea italiana ed europea i larici sono le uniche conifere le cui foglie non sono persistenti (non sono sempreverdi e quindi cadono in autunno e inverno), anche se nel mondo esistono altri generi di gimnosperme a foglie caduche.
Larix est genus plantarum florentium familiae Pinacearum.
Situs scientifici: Tropicos • Tela Botanica • GRIN • ITIS • NCBI • Biodiversity • Encyclopedia of Life • Plant Name Index • Fossilworks • Flora of China • Flora of North America • USDA Plants Database 
Haec stipula ad biologiam spectat. Amplifica, si potes! Larix est genus plantarum florentium familiae Pinacearum.
Maumedis (lot. Larix) – pušinių (Pinaceae) šeimos medžių gentis. Genties pavadinimas iš lotynų k. žodžio laridum – taukai, taip šios genties medžių sakai palyginti su taukais.
Paplitę Žemės šiaurės pusrutulio vidutinių platumų klimato ir subarktikos juostose – Centrinės Europos Alpių, Sudetų, Tatrų, Sudetų, vakarų Karpatų kalnuose, Rusijos europinės dalies šiaurės rytuose, Šiaurės Azijoje (Sibiras ir Rusijos Tolimieji Rytai), Tibetas, Mongolija, Kinija, Japonija ir Šiaurės Amerikos žemyno šiaurinėje dalyje.
Tai vidutinio stambumo ar stambūs, netaisyklingo šakojimosi, su retoka laja medžiai. Spygliai minkšti, švelnūs, rudenį nukrinta. Maumedžiai – vienanamiai medžiai. Vyriškieji kankorėžiai geltoni, sukrauti trumpuosiuose ūgliuose, pamate apsupti pumpurų žvynų. Moteriškieji kankorėžiai rausvi arba žalsvi, sukrauti trumpuosiuose ūgliuose, pamate apsupti spyglių. Subrendę kankorėžiai apvalūs, kiaušiniški arba cilindriški. Kankorėžiai prinoksta tų pačių metų rudenį. Sėkloms išsiaižius, kankorėžiai pasilieka ant šakų dar kelerius metus, kol supūva. Sėklų daigumas blogas.
Maumedžiai greitai auga, šviesamėgiai, atsparūs šalnoms ir žiemos šalčiams. Turėdami ilgas ir gilias šaknis, jie atsparūs ir vėjavartai. Taip pat atsparesni nei kiti spygliuočiai dūmams bei dujoms, kadangi kasmet meta spyglius. Dauginami sėklomis. Geriausiai auga derlinguose, pakankamai drėgnuose, bet pralaidžiuose dirvožemiuose. Palyginus ilgaamžiai, kai kurių rūšių (europiniai ir vakariniai maumedžiai) pavieniai medžiai išgyvena beveik iki 1000 metų. Gentyje aukščiausi ir masyviausi yra vakariniai maumedžiai (aukščiausias 58,5 m, masyviausias 78 m³ tūrio).
Lietuvoje plačiau paplitęs europinio maumedžio lenkinis varietetas (Larix decidua var. polonica), bet dėl jo statuso iki šiol nėra vieningos nuomonės, ar tai laikytina vietine ar introdukuota rūšimi. Kita kiek plačiau introdukuota svetimkraštė rūšis Lietuvoje yra sibirinis maumedis.
Saugomi Lietuvoje maumedžiai (2017 m. duom.): [1]
Tarpusavyje maumedžiai lengvai kryžminasi, o augdami skirtingose gamtinėse sąlygose sudaro daug ekologinių ir hibridinių formų. Tad skirtingai nuo autorių, gentyje priskaičiuojama 10–15 rūšių, kurios dėl anksčiau išvardintų aplinkybių per ilgą laiką keičiasi. Žemiau nurodytos 10 maumedžių rūšių ir šalia jų išskiriami varietetai ar porūšiai, bei 4 hibridinės formos.
Eurazijos žemyno maumedžiai (7 rūšys):
Šiaurės Amerikos žemyno maumedžiai (3 rūšys):
Hibridinės formos:
Iliustruotas Lietuvos augalų genčių vardynas · Lietuvos vietinės medžių ir krūmų rūšys · Lietuvos išskirtiniai medžiai · Lietuvos svetimžemė dendroflora · Pasaulio išskirtiniai medžiai
Miškas · Miško skliautas · Lietuvos miškai · Pasaulio miškai (šalys pagal miškų plotą) · Miškų nykimas (neteisėtas miško kirtimas)
Miškininkystė (ekologinė miškininkystė) · Miško atkūrimas · Įveisimas · Miškų ūkis · Miškų urėdija · Girininkija · Eiguva · Lietuvos miškų institutas
Maumedis (lot. Larix) – pušinių (Pinaceae) šeimos medžių gentis. Genties pavadinimas iš lotynų k. žodžio laridum – taukai, taip šios genties medžių sakai palyginti su taukais.
Lapegles (Larix) ir priežu dzimtas ģints, kurā ir apvienotas 10–14 skujkoku sugas. Lapegles ir sastopamas tikai ziemeļu puslodē. Atšķirībā no citiem skujkokiem, lapegles rudenī un ziemā nomet skujas. Lapegļu koksne ir vērtīga. To izmanto laivu būvēšanā. Latvijā aug vienīgi Eiropas lapegle (Larix decidua).
Lapegļu ģintī ir no 10 līdz 14 sugām. Šis skaitlis svārstās, jo zinātnieku vidū nav vienprātības par dažu sugu izdalīšanu.
Lapegles (Larix) ir priežu dzimtas ģints, kurā ir apvienotas 10–14 skujkoku sugas. Lapegles ir sastopamas tikai ziemeļu puslodē. Atšķirībā no citiem skujkokiem, lapegles rudenī un ziemā nomet skujas. Lapegļu koksne ir vērtīga. To izmanto laivu būvēšanā. Latvijā aug vienīgi Eiropas lapegle (Larix decidua).
Lork (Larix), larix of lariks[1] is een geslacht van coniferen. Het geslacht is het enige algemeen in West-Europa voorkomende geslacht dat in de winter zijn naalden laat vallen. Larix komt voor in de koelere gematigde streken op het noordelijk halfrond. De bomen worden zo'n 15-30 m hoog, hebben een open kroon en knobbelige takken. De kleine naaldachtige bladeren zijn in de lente eerst heldergroen, worden dan zachtgroen en in de herfst kleuren ze fel geel-oranje.
De twijgen kennen twee vormen: de lange loten en de dwergloten. Aan de lange loten van 10-50 cm staan de naalden (bladeren) solitair, aan de dwergloten van 2 tot 5 mm staan ze in dichte bundels van tien tot twintig stuks.
De mannelijke kegels verschijnen net even eerder dan de bladeren en bestaan uit dichte bundels gelige meeldraden.
De schubbige vrouwelijke kegels groeien verticaal aan de lange loten. Eerst zijn ze groen, rood of paars van kleur; na bevruchting rijpen ze in ongeveer een halfjaar tot grauwbruine frommelige kegeltjes van 1-5 cm groot.
De Europese lork (Larix decidua) komt van nature voornamelijk voor in de Alpen en de Karpaten, nabij de boomgrens, maar wordt in sommige tuinen en parken ook aangeplant als sierboom. De in de Nederlandse bossen voorkomende larix is meestal een kruising van deze Europese larix met de Japanse larix (Larix kaempferi). De kruising Larix × marschlinsii (synoniem: Larix × eurolepis) groeit bijzonder snel en is dus geschikt voor de bosbouw en als houtleverancier.
De Siberische taiga wordt voor een belangrijk deel beheerst door twee soorten: de Siberische larix (Larix sibirica) in West-Siberië en de Aziatische larix (Larix gmelinii) in Oost-Siberië.
Larixhout, dikwijls ook lorkenhout genoemd, is duurzaam, watervast en sterk. Het is de meest duurzame Europese naaldhoutsoort. Het wordt onder andere gebruikt voor omheiningen, als bouwhout (zowel binnen als buiten), en voor scheepsrompen. Het kernhout is donker-roodbruin en tekent zich scherp af tegen het bleekbruine spinthout.
Als in de omgeving van een larix populieren staan, kan hij aangetast worden door de roest Melampsora larici-populina.
Bronnen, noten en/of referenties
... · Abies (Zilverspar) · Cedrus (Ceder) · Larix (Lork) · Picea (Spar) · Pinus (Den) · Pseudotsuga (Douglasspar) · Tsuga (Hemlockspar) · ...
Lork (Larix), larix of lariks is een geslacht van coniferen. Het geslacht is het enige algemeen in West-Europa voorkomende geslacht dat in de winter zijn naalden laat vallen. Larix komt voor in de koelere gematigde streken op het noordelijk halfrond. De bomen worden zo'n 15-30 m hoog, hebben een open kroon en knobbelige takken. De kleine naaldachtige bladeren zijn in de lente eerst heldergroen, worden dan zachtgroen en in de herfst kleuren ze fel geel-oranje.
Lerk (Larix) er ei slekt i furufamilien. Lerkeslekta har om lag 10-14 artar som veks naturleg i temperererte strok på den nordlege halvkula. Lerka er det einaste treet i furufamilien som feller nålene om hausten.
Det kan ha funnest lerk i Skandinavia i tida like etter siste istid, men av ukjende grunner forsvann ho.
Europeisk lerk vart planta på garden Bremsnes på Averøya i 1789. Dette er rekna som det første organiserte skogreisinga i Noreg. Sidan vart europeisk lerk planta ut ei rad stader i Noreg utover 1800-talet. Mange av dei eldste plantingane har ført til at lerken har naturalisert seg. Den mest kjende lerkeskogen ligg i Tingvoll på Nordmøre.
Seinare er det planta både sibirsk lerk og japansk lerk. Lerk har etter kvart fått ei vid geografisk utbreiing i Noreg. Om lag 16 millionar lerkeplantar er rapportert utplanta til no, og arealet med lerk er estimert til om lag 30 000 dekar. Sibirk lerk er den vanlegast brukte arten av lerk i Nord-Noreg, Trøndelag og i fjelltraktene på Sør- og Austlandet. Japanlerk og hybridlerk er først og fremst brukt i kyststrok vestafjells og på Sørlandet, medan europeisk lerk er mest bruka på Sør- og Austlandet.
Lerkevirket har mange gode eigenskapar. Kjerneveden har høgt innhald av harpiks og tjærestoff og er nesten like varig som trykkimpregnert furu. Tømmerkvaliteten blir likevel ofte redusert av tennar fordi stammen kan vere er skeiv eller slyngete. Den er utsett for å verte skada av lerkekreft, men den japanske lerka er så godt som immun mot sjukdommen.
Lerk veks fort i ungdommen, og det er mykje bruka som prydtre.
Wikimedia Commons har multimedia som gjeld: Lerk Lerk (Larix) er ei slekt i furufamilien. Lerkeslekta har om lag 10-14 artar som veks naturleg i temperererte strok på den nordlege halvkula. Lerka er det einaste treet i furufamilien som feller nålene om hausten.
Lerk (Larix) er en gruppe trær i furufamilien. Denne slekten består av ca. 10-14 arter bartrær, og vokser i tempererte strøk på den nordlige halvkule. Lerk og gullerk er de eneste trærne i furufamilien som feller nålene om høsten. De andre er eviggrønne.
Europalerk ble plantet på gården Bremsnes på Averøya i 1789. Dette regnes som det første organiserte skogkulturfeltet i Norge. Europalerk ble plantet ut en rekke steder i Norge utover 1800-tallet. Flere av de eldste plantingene har ført til at lerken har naturalisert seg. Den mest kjente lerkeskogen ligger i Tingvoll på Nordmøre.
Senere har både sibirsk lerk og japansk lerk blitt plantet. Den japanske lerken er så godt som immun mot den fryktede lerkekreften.
Lerkevirket har mange gode egenskaper og treslaget egner seg godt til bygningskonstruksjoner. Tømmerkvaliteten blir likevel ofte redusert av skjevhet i stammen, noe som fører til dannelse av reaksjonsved. Med rask vekst og toleranse overfor ulike voksesteder har treslaget likevel i perioder vært populært i skogbruket. Som et utenlandsk treslag er lerk i det norske skogbruket i dag underlagt strenge restriksjoner gjennom Levende Skog.
Lerk er også mye brukt som prydtre.
I lerkslekten finner vi artene:
Sibirsk lerk.
Utspringende kongler fra japansk lerk. Hannkongler øverst og hunnkongle nederst til høyre.
Denne botanikkrelaterte artikkelen er foreløpig kort eller mangelfull, og du kan hjelpe Wikipedia ved å utvide den. Lerk (Larix) er en gruppe trær i furufamilien. Denne slekten består av ca. 10-14 arter bartrær, og vokser i tempererte strøk på den nordlige halvkule. Lerk og gullerk er de eneste trærne i furufamilien som feller nålene om høsten. De andre er eviggrønne.
Modrzew (Larix Mill.) – rodzaj drzew z rodziny sosnowatych, który obejmuje kilkanaście gatunków występujących na obszarach umiarkowanych i chłodnych półkuli północnej.
W Polsce modrzew występuje w Tatrach, gdzie lokalnie tworzy górną granicę lasu (modrzew europejski – Larix decidua subsp. decidua) oraz na stanowiskach w części środkowej i południowo-wschodniej (modrzew polski Larix polonica).
Gatunkiem typowym jest Larix decidua Mill.[1]
Są często uprawiane w lasach i parkach. Niekiedy w przeszłości używane do budowy, np. Kościół Narodzenia Pańskiego i św. Bartłomieja Apostoła w Krakowie (Mogiła).
Gatunki europejskie:
Gatunki azjatyckie:
Gatunki amerykańskie:
Mieszańce:
Modrzew (Larix Mill.) – rodzaj drzew z rodziny sosnowatych, który obejmuje kilkanaście gatunków występujących na obszarach umiarkowanych i chłodnych półkuli północnej.
W Polsce modrzew występuje w Tatrach, gdzie lokalnie tworzy górną granicę lasu (modrzew europejski – Larix decidua subsp. decidua) oraz na stanowiskach w części środkowej i południowo-wschodniej (modrzew polski Larix polonica).
Gatunkiem typowym jest Larix decidua Mill.
Larix (geralmente designado como alerce, larício, lariço ou larice) é um género de coníferas pertencentes à família Pinaceae, ordem Pinales.
Existem cerca de 10 a 14 espécies. Na lista que se segue, as espécies que aparecem marcadas com '*' não são aceites por todos os autores como espécies distintas. No passado, o tamanho dos ramos da copa era geralmente utilizado para dividir o género em duas secções (a secção Larix com ramos curtos e a secção Multiserialis com ramos longos). Contudo, a evidência genética (Gernandt & Liston 1999) não suporta tal divisão, apontando, por sua vez para uma divisão genética entre as espécies do Velho Mundo e as do Novo Mundo, considerando-se o tamanho dos ramos como meras adaptações das espécies às condições climáticas.
A maioria das espécies, se não todas, podem dar origem a híbridos em cultivo; o híbrido mais conhecido é o Larix x marschlinsii (ou Larix x eurolepis, ainda que o nome seja impróprio), surgido simultaneamente na Suíça e na Escócia pelo cruzamento de Larix decidua e Larix kaempferi, por estarem plantados próximos.
Larix (geralmente designado como alerce, larício, lariço ou larice) é um género de coníferas pertencentes à família Pinaceae, ordem Pinales.
Laricele sau zada (Larix) este un gen de conifere din familia Pinaceae care își pierde frunzele iarna (frunze decidue).
În România speciile de Larix sunt cunoscute sub numele de zadă, larice, lariță și crin.
Sunt cunoscute 13 specii, din care una este hibridă:
Zadă argintie în Parcul Tineretului din București, primăvara
Laricele sau zada (Larix) este un gen de conifere din familia Pinaceae care își pierde frunzele iarna (frunze decidue).
În România speciile de Larix sunt cunoscute sub numele de zadă, larice, lariță și crin.
Smrekovec (Larix) je rod drevín z čeľade borovicovité. Zahŕňa 10-14 druhov, ktoré sú rozšírené prevažne v miernom a boreálnom podnebnom pásme severnej pologule.
Ide o dlhoveké, jednodomé, pomerne rýchlo rastúce, 15-50 metrov vysoké ihličnaté stromy s rovným priebežným kmeňom a rovnovážne odstávajúcimi alebo prevísajúcimi vetvami v nepravidelných praslenov. Vetvy sú dvojakého typu predlžovací (auxiblasty) a skrátené (brachyblasty), nesúce ihlice a šišky. Silná borka je v starobe hlboko rozpukaná, červenohnedej farby. Sprvu guľovito rastúci koreň sa čoskoro rozvetvuje na silné postranné korene, ktoré smrekovec dobre ukotvujú v pôde. Ako prevažná väčšina iných drevín využíva mykorízu (ektomykoríza).[1]
Mäkké a tenké ihlice vyrastajúce na čerstvých letorastoch jednotlivo, na dvojročných a starších vetvách po zväzočkoch z brachyblasty. Ihlice sú ploché, u väčšiny druhov sviežo svetlozelené, na rube či obojstranne kýlnaté a majú dva článkované živicové kanáliky. Na jeseň sa farbia zlatožltej a opadávajú.[2]
Šuška sa vytvára z púčikov na konci brachyblasty. Samčie sú previsnuté, žlté, samičie vzpriamené, ružové či červené, vzácne aj zelené alebo biele. Dozrievajú zvyčajne toho istého roku v okrúhle, vajcovité alebo kužeľovito ružičkové nerozpadavé šišky, ktoré na strome vytrvávajú niekoľko rokov.[2][3]
Smrekovec je silne svetlomilný strom pionierskeho charakteru (tj. Osídľuje doteraz voľné nezalesnené miesta). V zapojenom poraste sa v konkurencii ostatných drevín kvôli svojim vysokým nárokom na svetlo nepresadzuje, nezmlazuje sa a z porastov časom mizne. Je veľmi tolerantní k nízkym teplotám; v Ázii a Severnej Amerike tvorí arktickú hranicu lesa (smrekovec dahurský je považovaný za najsevernejšie rastúci strom vôbec, na Tajmýrskom polostrove na Sibíri zasahuje až za 72. rovnobežku; viac na sever už rastú iba ojedinele krovité brezy) .[2]
Na pôdu príliš náročné nie je, vyhovuje mu skôr hlbšie hlinité, aspoň stredne vlhké pôdy, dokáže však prežiť aj na chudobných štrkovitých substrátoch, ak nie sú príliš suché. Všetky druhy smrekovca sú vápnomilné.[1]
Smrekovec sa prirodzene vyskytuje jednak v nížinných boreálnych lesoch Aljašky, Kanady a Ruska, jednak v stredných a vyšších polohách hôr mierneho pásma, ako sú Alpy, Mongolsko, severovýchodná Čína, južná Kórea alebo centrálne Japonsko. Do vysokých polôh šplhá v čínskych častiach Himalájí. V Amerike areál ich výskytu zahŕňa severovýchod USA a strednú časť Skalistých hôr.[4] Ako cenené hospodárske dreviny sú pestované aj mimo prirodzeného pohybu.
Centrom druhového bohatstva rodu je východná až severovýchodnej Ázie.[2]
Rod Larix patrí spolu so svojím sesterskými taxónonmi Douglaska (Pseudotsuga) a Cathaya do podčeľade Laricoideae. Tradične býval rozdeľovaný na dve podskupiny, a to podľa dĺžky podporných šupín v šiškách na sekcii Larix (krátke, nevyčnievajúci) a Multiseriales (dlhé, vyčnievajúce).[4] Neskôr bol rod rozčlenený geneticky (Gernandt & amp; Liston 1999) a geograficky na smrekovce Starého sveta a Nového sveta.[5] Uvádza sa na 20 rôznych taxónov smrekovca; vzhľadom k možnostiam kríženia a rozsiahlym kultiváciam sú hranice medzi druhmi a variantmi v rámci rodu niekedy nejasné a počet taxónov považovaných za samostatný druh sa v rôznych poňatiach líši.
Smrekovce Starého sveta
Smrekovce Nového sveta
Smrekovec je cenený v lesnom hospodárstve pre svoje tvrdé, pevné a odolné drevo. Býva tiež vysadený ako okrasná drevina, atraktívny predovšetkým jesenným sfarbením, ďalej jemnou sviežo zelenú textúrou v letných mesiacoch a drobnými vytrvávajícími šiškami.[1] Smrekovec japonský je populárnym materiálom pre pestovanie bonsajov.[4]
Commons ponúka multimediálne súbory na tému Smrekovec
Wikidruhy ponúkajú informácie na tému Smrekovec
Tento článok je čiastočný alebo úplný preklad článku Modřín na českej Wikipédii.
Smrekovec (Larix) je rod drevín z čeľade borovicovité. Zahŕňa 10-14 druhov, ktoré sú rozšírené prevažne v miernom a boreálnom podnebnom pásme severnej pologule.
Lärkträdssläktet (Larix)[1][2] är ett släkte som beskrevs av Philip Miller 1754 som ingår i familjen tallväxter.[1][3] Lärkar växer i kyligare klimat på norra halvklotet, antingen långt mot norr eller högt uppe i berg. De är till exempel vanliga på den sibiriska taigan och i Kanada. De förekommer också i Centraleuropas bergsområden samt i Alperna.
Lärkträdssläktets arter blir mellan 15 och 50 meter höga. Till skillnad från de flesta barrträd fäller lärkarna sina barr varje vinter, precis som hos lövträd ändrar de mjuka[4] barren färg – de gulnar – innan de faller av.
Kärnveden är ovanligt stor och har god motståndskraft mot rötsvampar. Därför är lärk ett eftersökt konstruktionsvirke.
Det finns 10-14 arter; de som är markerade med '*' i listan nedan är inte generellt accepterade som egna arter.
Kladogram enligt Catalogue of Life[1] och Dyntaxa[3]:
Tallväxter Lärkar
_1979,_MiNr_607.jpg)
Wikimedia Commons har media som rör Lärkträdssläktet.
Wikispecies har information om Lärkträdssläktet.
Lärkträdssläktet (Larix) är ett släkte som beskrevs av Philip Miller 1754 som ingår i familjen tallväxter. Lärkar växer i kyligare klimat på norra halvklotet, antingen långt mot norr eller högt uppe i berg. De är till exempel vanliga på den sibiriska taigan och i Kanada. De förekommer också i Centraleuropas bergsområden samt i Alperna.
Lärkträdssläktets arter blir mellan 15 och 50 meter höga. Till skillnad från de flesta barrträd fäller lärkarna sina barr varje vinter, precis som hos lövträd ändrar de mjuka barren färg – de gulnar – innan de faller av.
Kärnveden är ovanligt stor och har god motståndskraft mot rötsvampar. Därför är lärk ett eftersökt konstruktionsvirke.
Melez, çamgiller (Pinaceae) familyasından Larix cinsini oluşturan yaprak döken iğne yapraklı ağaç türlerin ortak adı.
Kuzey yarımkürenin ılıman bölgelerinde yetişen melez (melezçam da denir) cinsi üyeleri, boyları 30 m'yi bulabilen, iğne yapraklı, sarkık dallı ağaçlardır. Cinsin üyelerinden Avrupa melezi (Larix decidua) ve Amerika melezi (Larix laricina) kırmızı, sert, bol reçineli odunları için yaygın biçimde yetiştirilir.
Melez, çamgiller (Pinaceae) familyasından Larix cinsini oluşturan yaprak döken iğne yapraklı ağaç türlerin ortak adı.
Kuzey yarımkürenin ılıman bölgelerinde yetişen melez (melezçam da denir) cinsi üyeleri, boyları 30 m'yi bulabilen, iğne yapraklı, sarkık dallı ağaçlardır. Cinsin üyelerinden Avrupa melezi (Larix decidua) ve Amerika melezi (Larix laricina) kırmızı, sert, bol reçineli odunları için yaygın biçimde yetiştirilir.
Модрина — очевидно, запозичення з польської мови; пол. modrzeń, як і чеськ. modřin, виводиться від modry (чеськ. modrý) — «блакитний» (деревина модрини буває іноді синювата)[2].
Стовбур вкритий товстою, глибокоборозенчастого, коричнево-бурою корою.
Хвоя (10–40 мм завдовжки і до 1 мм завширшки) світло-зелені, м'які, тримаються протягом одного вегетаційного періоду.
Рослина однодомна. Чоловічі шишечки жовті, округлі або овальні (5–10 мм завдовжки), розміщені по всій кроні. Жіночі шишечки червонуваті, рідше рожеві або білуваті (до 10 мм завдовжки). Насіння крилате.
Модрина зустрічається в північних приполярних низовинах на Алясці, в Канаді і Росії, і на середніх і великих висотах в горах від півдня до півночі США, в Альпах Європи, Монголії, північному Китаї, Північній Кореї і в Японії.
Модрина європейська в Україні поширена в західних Карпатах. Солевитривала, морозостійка, швидкоросла, світлолюбна рослина. Запилюється у квітні.
Культивують у парках і лісництвах.
Деревина з модрини в основному використовується як будівельна та меблева деревина. Економічний інтерес представляють, головним чином, європейська модрина (Larix decidua), сибірська модрина (Larix sibirica) в Євразії, а в Північній Америці — східноамериканська (Larix laricina) й західноамериканська модрини (Larix occidentalis). Регіональне значення мають інші види, напр., японська модрина (Larix kaempferi) частково культивується в Європі й утворено гібрид від європейської та японської модрин. Деревина модрини є водонепроникною, найважчою й найміцнішою серед європейських хвойних за винятком хіба що тиса, який рідко використовується. Оскільки деревні гранули — це промислові відходи, то деревина модрини також доступна у вигляді змішаних гранул.
Найстарішим деревом серед модрин вважають дерево виду Larix lyallii, зразок BAL091, зібраний поблизу Бейкер-Лейк, штат Монтана. Час життя 987–1997 роки, отже тривалість життя — 1011 років. Найвище відоме дерево роду Модрина належить виду Larix occidentalis, воно росте близько Грін-Крік в англ. Umatilla National Forest, штат Орегон. Висота 58,5 м діаметр на рівні грудей 138 см (Van Pelt 2000). За об'ємом найбільше дерево (теж Larix occidentalis) росте поблизу англ. Seeley Lake, штат Монтана — 83 м³. Є історичні звіти про дерева до 65 м у висоту і 250 см дрг.
Рід містить 14 видів:
Чоловічі (вище) і жіночі (внизу праворуч) шишки Японської модрини навесні.
Модрина європейська: листя і шишки.
Японська модрина: листя і кора.
Thông rụng lá là những cây có quả hình nón trong chi Larix, thuộc họ Thông. Cao từ 20 – 45 m,[1] chúng là cây bản địa tại nhiều nơi thuộc vùng ôn đới của bán cầu bắc, tại các vùng đất thấp ở phương bắc và trên các vùng núi cao ở phương nam. Thông rụng lá là một trong những loài cây mọc nhiều trong những cánh rừng taiga mênh mông ở Nga và Canada.
Thông rụng lá là những cây có quả hình nón trong chi Larix, thuộc họ Thông. Cao từ 20 – 45 m, chúng là cây bản địa tại nhiều nơi thuộc vùng ôn đới của bán cầu bắc, tại các vùng đất thấp ở phương bắc và trên các vùng núi cao ở phương nam. Thông rụng lá là một trong những loài cây mọc nhiều trong những cánh rừng taiga mênh mông ở Nga và Canada.
Лиственница — однодомное растение. Мужские колоски округло-яйцевидные, желтоватые, длиной от 5 до 10 мм. Тычинки с двумя пыльниками. Пыльца без воздушных мешков. Женские шишки красновато-розовые или зелёные. Опыление наступает одновременно с распусканием хвои или сразу за её распусканием, на юге — в апреле — мае, на севере — в июне. Шишки созревают осенью в год цветения, имеют яйцевидную или продолговато-округлую форму при длине от 1,5 до 3,5 см. Семенные чешуи жёсткие, длиннее кроющих. Зрелые шишки раскрываются либо сразу, либо — перезимовав — в начале весны. Семена мелкие, яйцевидные, с плотно прикреплёнными крылышками. Плодоношение начинается в возрасте около 15 лет. Обильные семенные годы повторяются с периодичностью 6—7 лет. Всхожесть семян низкая.
Корневая система лиственницы в обычных условиях мощная, разветвлённая, без резко выраженного стержневого корня, при сильных, заглублённых на концах боковых корнях, наличие которых обеспечивает ветроустойчивость дерева. Иногда наблюдается укоренение соприкасающихся с почвой ветвей. В условиях переувлажнённых почв, а также при неглубоком залегании вечной мерзлоты корневая система поверхностная. При этом деревья страдают от ветровала. В поймах рек, на моховых болотах в условиях заглубления прикорневой части ствола нарастающим слоем мхов или занесения песчано-илистым слоем лиственница образует придаточные корни.
Лиственница — чрезвычайно светолюбивое дерево, в затенении не возобновляется и не растёт. В благоприятных условиях растёт быстро. До 20-летнего возраста способно прибавлять в год от 50 до 100 см.
Лиственница устойчива к весенним заморозкам, очень устойчива к низким зимним температурам, крайне нетребовательна к теплу вегетационного периода — именно поэтому широко распространена далеко за Полярным кругом.
К почве также нетребовательна. Растёт на моховых болотах, переувлажнённых марях, при близком залегании вечной мерзлоты, на сухих скелетных почвах горных склонов. В таких неблагоприятных условиях лиственница бывает низкорослой и чахлой. Оптимальные почвы, дающие лиственнице возможности для наилучшего развития — увлажнённые и хорошо дренированные суглинки или супесчаные почвы пологих склонов и речных долин.
В местах, неблагоприятных для других пород — на тяжёлых и переувлажнённых почвах, в районах вечной мерзлоты, на марях — образует чисто лиственничные насаждения. При более хороших почвенно-климатических и гидрологических условиях растёт в смеси с сосной, елью, кедром, пихтой, берёзой, другими породами. Хорошо заселяет гари и свежие незадернённые сплошные вырубки. Сеянцы и естественный подрост почти не повреждаются грызунами.
Древесина с узкой светлой заболонью и красновато-бурым ядром, твёрдая, упругая, прочная, смолистая, чрезвычайно стойкая против гниения. Объёмная масса в свежесрубленном состоянии — 0,9—1,1, в воздушно-сухом — 0,7—0,8. Благодаря прочности и долговечности лиственничная древесина широко используется — от строительных работ до химической промышленности. По твёрдости дерево уступает только дубу, на 1 пункт. У дуба она составляет 110 единиц по шкале Бринелля, а у лиственницы — 109[4]. Однако высокая плотность древесины создаёт проблемы при использовании древесины в строительстве, причём с высыханием древесины её плотность повышается настолько, что в неё невозможно забить гвоздь, а из старых лиственничных досок забитые гвозди уже невозможно вынуть, так как рвётся металл гвоздя. Кроме того, доска из лиственницы достаточно тяжела и смолиста.
В лиственничной коре содержится до 18 % таннидов. Буровато-розовая краска из коры — стойкий краситель для тканей и шкур.
Несмотря на широкую распространённость лиственницы и высокое качество древесины, на лиственницу приходится относительно незначительная часть от общего объёма лесозаготовок в России. Одной из причин является то, что ранее лес сплавляли по рекам, а в силу большой плотности древесина свежесрубленной лиственницы тонет (сразу или после непродолжительного времени нахождения в воде) и не может быть сплавлена, что в ряде случаев означает невозможность транспортировки от мест заготовки к местам переработки. Кроме того, лиственница сложна в обработке из-за высокой плотности древесины и её смолистости, что приводит к повышенному износу инструментов и механизмов.
В Северной Америке огромные территории заняты лиственницей американской (Larix laricina (Du Roi) K.Koch) и лиственницей западной (Larix occidentalis Nutt.). В отличие от российских видов лиственниц, эксплуатируемых относительно мало, американские виды широко используются в лесной промышленности и особенно в строительстве.
В России несколько видов культивируются, например, лиственница тонкочешуйчатая, или японская (Larix kaempferi (Lamb.) Carrière), и лиственница польская (Larix decidua var. polonica [syn. Larix polonica Racib. ex Wóycicki]).
Вопрос о количестве видов лиственницы в определённой степени спорный из-за лёгкости скрещивания в естественных условиях и производства гибридов, которые, в свою очередь, продолжают гибридизировать. При этом основные морфологические признаки, по которым определяются виды лиственницы, значительно варьируются, затрудняя определение видов и гибридов этого рода. Так, например, на Дальнем Востоке России выделяют следующие основные виды и гибридные формы лиственницы[источник не указан 3029 дней]:
Общепризнанными являются около полутора десятков видов[5]:
Лиственница — однодомное растение. Мужские колоски округло-яйцевидные, желтоватые, длиной от 5 до 10 мм. Тычинки с двумя пыльниками. Пыльца без воздушных мешков. Женские шишки красновато-розовые или зелёные. Опыление наступает одновременно с распусканием хвои или сразу за её распусканием, на юге — в апреле — мае, на севере — в июне. Шишки созревают осенью в год цветения, имеют яйцевидную или продолговато-округлую форму при длине от 1,5 до 3,5 см. Семенные чешуи жёсткие, длиннее кроющих. Зрелые шишки раскрываются либо сразу, либо — перезимовав — в начале весны. Семена мелкие, яйцевидные, с плотно прикреплёнными крылышками. Плодоношение начинается в возрасте около 15 лет. Обильные семенные годы повторяются с периодичностью 6—7 лет. Всхожесть семян низкая.
Корневая система лиственницы в обычных условиях мощная, разветвлённая, без резко выраженного стержневого корня, при сильных, заглублённых на концах боковых корнях, наличие которых обеспечивает ветроустойчивость дерева. Иногда наблюдается укоренение соприкасающихся с почвой ветвей. В условиях переувлажнённых почв, а также при неглубоком залегании вечной мерзлоты корневая система поверхностная. При этом деревья страдают от ветровала. В поймах рек, на моховых болотах в условиях заглубления прикорневой части ствола нарастающим слоем мхов или занесения песчано-илистым слоем лиственница образует придаточные корни.
Лиственница — чрезвычайно светолюбивое дерево, в затенении не возобновляется и не растёт. В благоприятных условиях растёт быстро. До 20-летнего возраста способно прибавлять в год от 50 до 100 см.
Лиственница устойчива к весенним заморозкам, очень устойчива к низким зимним температурам, крайне нетребовательна к теплу вегетационного периода — именно поэтому широко распространена далеко за Полярным кругом.
К почве также нетребовательна. Растёт на моховых болотах, переувлажнённых марях, при близком залегании вечной мерзлоты, на сухих скелетных почвах горных склонов. В таких неблагоприятных условиях лиственница бывает низкорослой и чахлой. Оптимальные почвы, дающие лиственнице возможности для наилучшего развития — увлажнённые и хорошо дренированные суглинки или супесчаные почвы пологих склонов и речных долин.
В местах, неблагоприятных для других пород — на тяжёлых и переувлажнённых почвах, в районах вечной мерзлоты, на марях — образует чисто лиственничные насаждения. При более хороших почвенно-климатических и гидрологических условиях растёт в смеси с сосной, елью, кедром, пихтой, берёзой, другими породами. Хорошо заселяет гари и свежие незадернённые сплошные вырубки. Сеянцы и естественный подрост почти не повреждаются грызунами.
落叶松属（學名：Larix）是松科下的一个属，主要分布在北半球。
落葉松屬約有10-14種。
这是一篇與植物相關的小作品。你可以通过编辑或修订扩充其内容。 
分類 界 : 植物界 Plantae 門 : 裸子植物門 Pinophyta 亜門 : マツ亜門 Pinophytina 綱 : マツ綱 Pinopsida 亜綱 : マツ亜綱 Pinidae 目 : マツ目 Pinales 科 : マツ科 Pinaceae 属 : カラマツ属 Larix 学名 Larix Philip Miller 和名 カラマツ属 英名 Larch 種 カラマツ属（カラマツぞく、唐松属、落葉松属、学名：Larix）は、裸子植物門マツ亜門マツ綱マツ科の属である。カラマツ Larix kaempferi などの種が知られている。樹皮は暗褐色で鱗状である。葉はマツより短めの針葉で、20 - 40本が束状に生える。葉はそれほど濃密ではないので、林内はそれほど暗くならない。なお、キンポウゲ科にカラマツソウ属があり、これに含まれる植物にも〜カラマツの名を持つものがある。
カラマツ属は、ヨーロッパ、シベリア、ヒマラヤ、北アメリカ北部など北半球の亜寒帯と中緯度の高山に広く分布する落葉針葉樹である。日本の高原を代表する植物でもあり、長野県や群馬県、北海道などのスキー場などに多く植えられている。落葉樹のため新緑や紅葉（黄葉）がきれいで、特に紅葉は人気があるが、他の木よりその時期は遅い。世界には10種以上あるが、日本にはカラマツ1種が中部山岳地帯の山地帯から亜高山帯にかけて分布し、宮城県蔵王の馬ノ神岳にも隔離分布する。
樺太と千島列島そして色丹島、さらに東シベリアの広大な地域には、カラマツとごく近縁なグイマツ Larix gmelinii が分布する。最終氷期にはグイマツは北海道から東北地方北部まで分布を広げていたが、北海道では8000年前頃、東北ではそれ以前に絶滅した。
カラマツ属はいずれも陽樹（日当たりの良い場所を好む）であり、成長が早いため、何らかの原因で森林が消滅した場所に真っ先に進出する樹木（いわゆる先駆植物）のひとつである。通常の立地の下では、やがてはトウヒ・モミなど暗い場所を好む樹木（陰樹）に取って代わられて一代限りで消えていくため、川の周囲や湿原、断崖絶壁の上など特殊で悪条件の場所以外は、通常カラマツの森が永続することはない。しかし、東シベリア内陸部のタイガでは広大な面積のグイマツ・シベリアカラマツ林が永続的に成立している。これは冬季の極端な低温と分厚い永久凍土、少ない降水量などによるもので、ある意味では地域全体が特殊で悪条件の場所だから、と言える。
成長が早いことから、木材利用が逼迫した時期には寒冷地での植林樹種として利用された。このため、中部地方以北ではあちこちに人工林が存在する。北海道にも明治以降大量に植林された。
カラマツ属の主な種を下記に記す[1]。
この項目は、植物に関連した書きかけの項目です。この項目を加筆・訂正などしてくださる協力者を求めています（プロジェクト:植物／Portal:植物）。 カラマツ属（カラマツぞく、唐松属、落葉松属、学名：Larix）は、裸子植物門マツ亜門マツ綱マツ科の属である。カラマツ Larix kaempferi などの種が知られている。樹皮は暗褐色で鱗状である。葉はマツより短めの針葉で、20 - 40本が束状に生える。葉はそれほど濃密ではないので、林内はそれほど暗くならない。なお、キンポウゲ科にカラマツソウ属があり、これに含まれる植物にも〜カラマツの名を持つものがある。
잎갈나무속(Larix)은 구과목 소나무과의 한 속이다. 20에서 45m까지 자라며, 북반구의 냉대 지역에 분포한다. 러시아와 캐나다 타이가 숲을 이루는 우세종 중 하나이기도 하다.
잎갈나무속에는 10~15종이 포함된다. 과거에는 구과를 둘러싸는 포엽 길이를 가지고 두 절로 구분하기도 했으나, 유전자 분석 결과 이 분류는 적당하지 않으며, 구세계와 신세계 사이의 유전자 차이가 발견되어 북아메리카와 유라시아의 종들을 우선 나누고, 북부의 짧은 포엽을 가진 종과 남부의 긴 포엽을 가진 종으로 다시 나눈다. 시베리아잎갈나무(Larix sibrica)의 위치는 불분명하다. 학자에 따라 짧은 포엽군에 넣기도 하고, 긴 포엽군에 넣기도 한다.
L. sibirica
일본잎갈나무의 수 구과(위)와 암 구과(아래)
