Llysieuyn blodeuol (neu legume) yw Banhadlen wen sy'n enw benywaidd. Mae'n perthyn i'r teulu Fabaceae. Yr enw gwyddonol (Lladin) yw Cytisus multiflorus a'r enw Saesneg yw White broom.[1] Ceir enwau Cymraeg eraill ar y planhigyn hwn gan gynnwys Banadl Gwyn.
Eraill yn yr un teulu yw: ffa soya (Glycine max), y ffa cyffredin (Phaseolus), pys gyffredin (Pisum sativum), chickpea (Cicer arietinum), cnau mwnci (Arachis hypogaea), pys per (Lathyrus odoratus) a licrs (Glycyrrhiza glabra).
Llysieuyn blodeuol (neu legume) yw Banhadlen wen sy'n enw benywaidd. Mae'n perthyn i'r teulu Fabaceae. Yr enw gwyddonol (Lladin) yw Cytisus multiflorus a'r enw Saesneg yw White broom. Ceir enwau Cymraeg eraill ar y planhigyn hwn gan gynnwys Banadl Gwyn.
Eraill yn yr un teulu yw: ffa soya (Glycine max), y ffa cyffredin (Phaseolus), pys gyffredin (Pisum sativum), chickpea (Cicer arietinum), cnau mwnci (Arachis hypogaea), pys per (Lathyrus odoratus) a licrs (Glycyrrhiza glabra).
Cytisus multiflorus is a species of legume known by the common names white broom,[3] white spanishbroom[4] and Portuguese broom.[5]
It is native to the Iberian Peninsula, especially frequent in the western half in central and northern interior Portugal[6] and central and northern western Spain.[7] It is better known as an introduced species on other continents, including Australia and North America, where it has become a weed in agricultural land and an invasive species in natural habitats.
Cytisus multiflorus is a shrub growing up to 0.8 metres (2 ft 7 in) or 1.5 metres (4 ft 11 in) in sprawling height,[7] with a broomlike array of many five-angled flexible branches. Leaves appear mainly on lower branches, each made up of three leaflets. Some leaves grow on the upper branches; these are generally made up of a single leaflet. Each leaflet is under a centimeter long and may be linear to oblong in shape and coated in soft silvery hairs.
The white, pea-like flower is up to a centimeter long and is often marked with a dark pinkish streak near the base. The fruit is a hairy legume pod up to 3 centimetres (1.2 in) long. The pods turn black with age and dehisce explosively to release their four to six seeds away from the parent plant.
This plant is a serious noxious weed of agricultural fields and a colonizing invasive plant in wild lands in parts of Australia and California,[8] where it was first introduced as an ornamental shrub for its prolific white flowers. It is still sometimes grown and sold for landscaping purposes despite its status as a pest plant, with new industry and public education programs resulting.[9][10]
Cytisus multiflorus is a species of legume known by the common names white broom, white spanishbroom and Portuguese broom.
La escoba blanca (Cytisus multiflorus) es un arbusto de la familia de las fabáceas.
Es un arbusto erguido que puede superar los 2 m de altura, con ramas angulosas y flexibles; las jóvenes pubescentes y estriadas. Las hojas situadas en la parte superior de las ramas son simples y linear-lanceoladas, las de la parte inferior trifolioladas y prácticamente sentadas. Flores blancas en número de 1-3 en las axilas de las hojas, formando un racimo flojo más o menos interrumpido. Pedúnculos cortos. Cáliz acampanado, pubescente y dividido en 2 labios divergentes. Corola de 9-12 mm con los pétalos de la misma longitud; estandarte sin pelos en el dorso, erguido y escotado, matizado de rojo en la base. Legumbre aplastada, vellosa, de hasta 2,5 cm de largo. Florece en primavera y a principios del verano.[1]
En terrenos silíceos, principalmente granitos, gneises y cuarcitas, entre rocas o en lugares pedregosos, en claros y linderos de los bosques. En los matorrales altos o piornales de los pisos inferior o montano, hasta unos 1.500 m de altitud.
De forma natural únicamente en la península ibérica, repartido por el centro y mitad occidental, desde Galicia y Asturias, hasta Extremadura y Montes de Toledo, incluyendo las provincias de León, Zamora, Salamanca, Ávila, Madrid, Ciudad Real etc. En Portugal está muy extendido y llega por el sur hasta el Algarve. Se ha naturalizado en Italia, Francia, Inglaterra, Estados Unidos y Nueva Zelanda.[2]
Cytisus multiflorus fue descrita por (L´Hér.) Sweet y publicado en Hortus Britannicus 112. 1826.[3]
Cytisus: nombre genérico que deriva de la palabra griaga: kutisus, un nombre griego de dos leguminosas, que verosímilmente son una alfafa Medicago arborea L. y un codeso Laburnum anagyroides Medik.[4]
multiflorus: epíteto latino que significa "com múltiples flores".[5]
Números cromosomáticos de Cytisus multiflorus (Fam. Leguminosae) y táxones infraespecificos: 2n=48[6][7]
Cytisus multiflorus, de nom cytise blanc[1], est une espèce de plante de la famille des Fabaceae et du genre Cytisus.
Cytisus multiflorus est un arbuste atteignant 1,5 m de hauteur, avec un éventail en forme de balai de nombreuses branches flexibles à cinq angles. Les feuilles apparaissent principalement sur les branches inférieures, chacune composée de trois folioles. Certaines feuilles poussent sur les branches supérieures ; celles-ci sont généralement constituées d'un seul dépliant. Chaque foliole mesure moins d'un centimètre de long et peut être de forme linéaire à oblongue et recouverte de poils argentés doux.
La fleur blanche, semblable à un pois, mesure jusqu'à 1 cm de long et est souvent marquée d'une traînée rose foncé près de la base. Le fruit est une gousse de légumineuse velue pouvant atteindre 3 cm de long. Les gousses noircissent avec l'âge et se déhiscent de manière explosive pour libérer leurs quatre à six graines loin de la plante mère.
Cytisus multiflorus est originaire de la péninsule ibérique, particulièrement fréquent dans la moitié ouest du centre et du nord du Portugal et du centre et du nord-ouest de l'Espagne.
Cytisus multiflorus est une espèce introduite sur d'autres continents, notamment en Australie et en Amérique du Nord, où elle est considérée comme une mauvaise herbe dans les terres agricoles et une espèce envahissante dans les habitats naturels. Elle fut introduite pour la première fois comme arbuste ornemental pour ses fleurs blanches prolifiques. Elle est encore parfois cultivée et vendue à des fins d'aménagement paysager malgré son statut de plante nuisible[4]. Elle élimine les espèces herbacées et ligneuses[5].
La fleur a pour parasite Odontothrips loti (sv), Thrips flavus (sv), Aphis cytisorum (sv). Le fruit a pour parasite Bruchidius lividimanus, Exapion fuscirostre, Asphondylia sarothamni. La feuille a pour parasite Heterogynis cynetis, Heterogynis paradoxa (en), Heterogynis penella (de), Gonioctena olivacea, Exapion putoni, Exapion laufferi. Le bourgeon de la feuille a pour parasite Asphondylia cytisi (sv), Janetiella maculata (sv), Asphondylia sarothamni. La racine a pour parasite Andrion regensteinense (de). La tige a pour parasite Dasineura trotteri (sv), Phyllonorycter estrela (en), Phyllonorycter scopariella[6].
Cytisus multiflorus, de nom cytise blanc, est une espèce de plante de la famille des Fabaceae et du genre Cytisus.
A xesta branca (Cytisus multiflorus) é un arbusto da familia das fabáceas. Trátase dunha xesta caracterizada polas súas flores de cor branca (a maioría das xestas teñen as flores amarelas). En Galicia é frecuente nas montañas interiores de Lugo e Ourense.
Arbusto ergueito que pode acadar e superar os 2 m de altura, con pólas angulosas e flexíbeis: as novas aveludadas e estriadas.
As follas son caedizas, verdes e de dous tipos. As inferiores son compostas trifoliadas case sentadas, de apenas 1 cm. As superiores son simples, alongadas, lanceoladas e sedosas no face.
As flores son a xeito de bolboreta, brancas, de 9 a 12 mm, con pétalos case iguais e estandarte desprovisto de pelos ao dorso. Aparecen en gran número ao longo das pólas, illadas ou en acios de dous ou tres, sempre nacendo das axilas das follas e formando en conxunto longas inflorescencias. Cáliz acampanado, aveludado e dividido en 2 labios diverxentes. Corola de 9–12 mm cos pétalos da mesma lonxitude; estandarte sen pelos no dorso, ergueito e escotado, matizado de vermello na base. Florea de maio a xullo.
Froito en legume moi aplastada, aveludada, de até 3 cm de longo.
Crece en terreos silíceos, principalmente graníticos, gnéisicos e de cuarcitas, entre rochas ou en lugares fragosos e pedrentos, en clareiros e estremas dos bosques. Nas matogueiras altas ou piornais do piso inferior ou montano, até uns 1.500 m de altitude.
En Galicia é na zona interior e montañosa do país, nos piornais altos, en solos non calcáreos. Adoita medrar nos pisos da aciñeira ou do cerquiño.
De xeito natural, unicamente na Península Ibérica, repartida polo centro e metade occidental, dende Galicia e Asturias, até Estremadura e Montes de Toledo, incluíndo as provincias de León, Zamora, Ávila, Madrid, Cidade Real etc. En Portugal está moi estendida, chagando até o Algarve. Naturalizouse en Italia, Francia, Inglaterra, Estados Unidos e Nova Zelandia,[1] considerándose planta invasora.
Números cromosomáticos de Cytisus multiflorus (Fam. Leguminosae) e taxons infraespecificos: 2n=48[2]
Tamén recibe en galego os nomes de piorno branco e codeso branco (non confundir con outras especies).
Ter tamén en conta que se lle chama tamén xesta branca a outros arbustos coma:
A xesta branca (Cytisus multiflorus) é un arbusto da familia das fabáceas. Trátase dunha xesta caracterizada polas súas flores de cor branca (a maioría das xestas teñen as flores amarelas). En Galicia é frecuente nas montañas interiores de Lugo e Ourense.
Cytisus multiflorus é uma espécie de planta com flor pertencente à família Fabaceae.
A autoridade científica da espécie é (L'Hér.) Sweet, tendo sido publicada em Hortus Britannicus 112. 1826.[1]
É um arbusto erguido que pode superar os 2 m de altura, com ramos angulosos e flexíveis; os jovens pubescentes e estriados. As folhas situadas na parte superior dos ramos são simples e linear-lanceoladas, as da parte inferior trifolioladas. Flores brancas em número de 1-3 nas axilas das folhas, formando um racemo frouxo mais ou menos interrompido. Pedúnculos curtos. Cálice campanulado, pubescente e dividido em 2 lábios divergentes. Corola de 9–12 mm com as pétalas do mesma tamanho; estandarte sem pêlos no dorso, erguido, matizado de vermelho na base. Legume com pêlos, de até 2,5 cm de comprimento. Floresce na Primavera e no princípio do Verão.[2]
Trata-se de uma espécie presente no território português, nomeadamente em Portugal Continental e no Arquipélago da Madeira.
Em termos de naturalidade é endémica da Península Ibérica e introduzida no Arquipélago da Madeira.
Não se encontra protegida por legislação portuguesa ou da Comunidade Europeia.
|coautores=
(ajuda) Cytisus multiflorus é uma espécie de planta com flor pertencente à família Fabaceae.
A autoridade científica da espécie é (L'Hér.) Sweet, tendo sido publicada em Hortus Britannicus 112. 1826.
Cytisus multiflorus là một loài legume có tên thông dụng trong tiếng Anh là white Spanish broom.
Nó là loài bản địa bán đảo Iberia. Nó là loài du nhập ở các lục địa khác, bao gồm ở Úc và Bắc Mỹ, nơi nó là loài xâm hại môi trường sống tự nhiên.[1]
Cytisus multiflorus là loài cây bụi cao 3-4 mét.
Phương tiện liên quan tới Cytisus multiflorus tại Wikimedia Commons
Cytisus multiflorus là một loài legume có tên thông dụng trong tiếng Anh là white Spanish broom.