Pimpinella saxifraga L.

Baltė̄jė pasternuokielē

Pastarnuokielē aba pasternuokielē, baltė̄jė pasternuokielē, pėinžuolė (luotīnėškā: Pimpinella saxifraga) ī tuokis žuolīns, muokslėškā prigolons skietėniu augalū (Apiaceae) šeimā. Anėi aug Euruopuo, Vėdorė Azėjuo, Mažuojuo Azėjuo ė Kaukazė.

Pastarnuokielē aug sausūs pėivūs, dėrvuonūs, palaukies, pamedies, medies, pruogomūs, žuolietūs šlātūs, pakelies. Anėm tink prastas, lėngvas dėrvas, nasibėjė sausmetė.

Tasā žuolīns daugiametis ī, ožaugons lėg 60 cm aukštoma. Šaknės anou būn šakuota, ėšėlga, stiombris statmens, briaunuots. Lapū nie daug, anėi ėšruod kap plonksnas.

Žieds ī 5-8 cm skersmenė skietis, katramė ī da 6-12 skietoku.

Pastarnuokielē ī vaistažuolė: tas ī liekarsta nug skrondė biedū, vėdoriū potėma, vara prakaita.

Бургæрдæг^[1] кæнæ сæнкгæрдæг^[1][2], зæнкгæрдæг^[1][2] (лат. Pimpinella saxifraga; уырыс. Бедренец-камнеломка) у, аууондархуызты бинонтæм чи хауы, ахæм зайæгой.

Фиппаинæгтæ

Бядрынец каменаломнікавы
Pimpinella saxifraga

Бядрынец каменаломнікавы (па-лацінску: Pimpinella saxifraga) — травяністая расьліна сямейства парасонавых.

Вышыня 15—60 см, сьцябло прамое. Расьце ў хваёвых лясах, на сухіх лугах, узьлесках, каля дарог. Цьвіце ў чэрвені — жніўні дробнымі белымі, радзей ружаватымі кветкамі. Народныя назвы: едранец, берджанец, пастарнак палявы, перац палявы. Блізкі сваяк анісу (а таксама каляндры, кропу, кмену).

Як прыправа (цяпер фактычна забытая ў Беларусі) ўжываецца пераважна маладое лісьце з далікатным пахам і памяркоўна пякучым, даўкім смакам, што нагадвае агуркі, выключна ў сьвежым выглядзе — прыпраўляюць салаты, супы з гародніны, соўсы, вараную гародніну і рыбу; выкарыстоўваюць таксама ў якасьці сурагату гарбаты. Лісьце і плады ўжываюцца для араматызацыі вінаў, а карэньне — у вытворчасьці горкіх лікёраў. У XIX стагодзьдзі ў Беларусі бядрынец, папярэдне вымачаны ў вадзе, дадаваўся ў тытунь-самасад дзеля паляпшэньня смаку.

Артыкул створаны з дапамогай матэрыялаў з: Алесь Белы, праект «Наша ежа»

Вонкавыя спасылкі

— сховішча мультымэдыйных матэрыялаў

Кушак кĕпçи е Виле кĕпçи (лат. Pimpinélla saxífraga) — сунчăклисен йышĕнчи Pimpinella ăратне кĕрекен нумай çул ӳсекен курăк.

Ареалĕ тата экологи

Пĕтĕм Европăра тата Азин вăтам климатĕнче сарăлнă. Çеремсенче, çеремлĕ çеçенхирте, тĕмсем хушшинче, сайра вăрмансенче тата ĕшнесенче, сăрт çинче, типĕ çарансенче, уçă курăклă тăвайăкисенче, çул хĕрринче тĕл пулать.

Вуламалли

• Шаблон:ФлораСССР
• Пряно-ароматические и пряно-вкусовые растения.
• Губанов И. А., Киселёва К. В., Новиков В. С., Тихомиров В. Н. Иллюстрированный определитель растений Средней России. В 3-х томах. — М.: Т-во науч. изд. КМК, Ин-т технолог. иссл, 2003. — Т. 2. Покрытосеменные (двудольные: раздельнолепестные). — ISBN 9-87317-128-9
• Куданова З.М. Определитель высших растений Чувашской АССР. — Чуваш. кн.изд-во..
• Подымов А.И., Суслов Ю.Д. Лекарственные растения Марийской АССР. — Марийское кн.изд-во.

Каçăсем

• Бедренец на сайте Энциклопедия декоративных садовых растений (2010 çулхи Ака уйăхĕн 8-мĕшĕнче тĕрĕсленĕ.)

Мәкә, кәзә һаҡалы (рус. Бе́дренец камнело́мковый, Бедренец-камнеломка, лат. Pimpinélla saxífraga) —Сатыр сәскәлеләр (Apiaceae) ғаиләһенән күп йыллыҡ үлән үҫемлек, бейеклеге 15 см-ға етә. Майҙан алып көҙгә тиклем аҡ сәскә ата, август-сентябрҙә орлоғо өлгөрә.

Таралыуы

Үҫемлек туғай-яландарҙа юл буйҙарында, урман ситендә үҫә. Мәкә Европа һәм Азияның уртаса климатын үҙ итә. Башҡортостандың таулы һәм урманлы райондарында осрай.

Әҙәбиәт

• Губанов И. А., Киселёва К. В., Новиков В. С., Тихомиров В. Н. 981. Pimpinella saxifraga L. — Бедренец-камнеломка // Иллюстрированный определитель растений Средней России. В 3-х томах — М.: Т-во науч. изд. КМК, Ин-т технолог. иссл, 2003. — Т. 2. Покрытосеменные (двудольные: раздельнолепестные). — С. 644. — ISBN 9-87317-128-9. (рус.)
• Ғүмәров В. З. Тыуған яҡтың шифалы үҫәмлектәре. — Өфө: Башҡортостан китап нәшриәте, 1996. − 160 б. ISBN 5-295-01499-1

Ташъяргыч мәкә үләне (лат. Pimpinella saxifraga L., 1753^[1]) — зонтиклылар гаиләлегенә караган үсемлекләр төре.

Искәрмәләр