dcsimg

Araliowate ( Polonês )

fornecido por wikipedia POL
 src=
Schefflera actinophylla

Araliowate (Araliaceae Juss.) – rodzina drzew, krzewów, pnączy o zdrewniałych łodygach (podrodzina Aralioideae), rzadziej roślin zielnych (podrodzina Hydrocotyloideae). Należą tu 43 rodzaje z 1450 gatunkami występującymi głównie w strefie tropikalnej i subtropikalnej[1], choć sięgające także rejonów arktycznych i umiarkowanych chłodnych w Ameryce Północnej, na Dalekim Wschodzie (Sachalin), na półkuli południowej rosnąc na południowych krańcach Ameryki Południowej i w Nowej Zelandii[2]. W ziołolecznictwie cenione od dawna są różne gatunki z rodzaju wszechlek Panax. W Azji Tetropanax papyrifer dostarcza surowca do wyrobu wysokiej jakości papieru stosowanego do malowania farbami wodnymi (gwaszem) oraz wyrobu papierowych kwiatów. Użytkowane jest także drewno do celów konstrukcyjnych i na opał niektórych gatunków z rodzajów eleuterokok, szaflera i Meryta. Liczne gatunki uprawiane są jako rośliny ozdobne, zwłaszcza z rodzajów: bluszcz, fatsja (także mieszaniec międzyrodzajowy – fatsjobluszcz), szeflera, aralia, eleuterokok, Dendropanax, Polyscias, Plerandra i innych. Przedstawiciele rodzaju wąkrota uprawiani są jako rośliny akwariowe[2].

Morfologia

Pokrój
Rośliny o pędach zazwyczaj zdrewniałych – drzewa, krzewy i pnącza (bluszcz), rzadziej zielne: wąkrota, Neosciadium, Trachymene, niektórzy przedstawiciele rodzajów aralia i wszechlek). Pędy często słabo rozgałęzione, zwykle z wyraźnymi bliznami liściowymi[2].
Liście
Przeważnie skrętoległe, rzadziej naprzeciwległe, zwykle długoogonkowe, bez przylistków lub z drobnymi. Blaszki różnie uformowane – pojedyncze lub złożone dłoniasto lub pierzasto, także podwójnie. Liście pojedyncze też często klapowane, czasem tarczowate (wąkrota). Użyłkowanie liścia pierzaste lub błoniaste. Brzeg blaszki zróżnicowany – cały, klapowany, ząbkowany lub piłkowany[2].
Kwiaty
Drobne, niepozorne, obupłciowe, promieniste, zebrane w różnego rodzaju kwiatostany, przeważnie w baldachy i główki, rzadziej grona i kłosy, przy czym baldachy zwykle rozwijają się jeszcze w złożonych kwiatostanach groniastych lub kłosokształtnych. Kielich zredukowany do niewyraźnych ząbków lub rąbka, przyrośniętych do zalążni. Korona kwiatu wolnopłatkowa (rzadko płatki u nasady zrośnięte), złożona najczęściej z pięciu lub 10 płatków (rzadko inna liczba od 3 do 12, lub brak ich zupełnie), odpadająca. Pręciki wolne, w ilości równej płatkom (rzadko większej), ułożone w okółku naprzemianlegle do płatków, przyczepione do krążka miodnikowego, przez który przechodzi szyjka słupka. Słupek zbudowany jest z dwóch-pięciu owocolistków, każdy tworzący własną komorę zalążni. Zalążnia dolna lub wpół dolna, rzadko górna. Szyjek słupka tyle, ile owocolistków, są one wolne, lub (całkowicie albo częściowo) zrośnięte[2].
Owoc
Pestkowiec lub jagoda u Aralioideae i rozłupnia u Hydrocotyloideae[2].

Systematyka

Jedna z rodzin rzędu selerowców Apiales. Dawniej przyjmowano, że w odróżnieniu od zielnych selerowatych do rodziny tej należą rośliny zdrewniałe. To sztuczne kryterium nie utrzymało się, bowiem formy zielne występują w obrębie rodzajów Aralia i Panax, a co istotniejsze – rodzaje wąkrota Hydrocotyle i Trachymene, tradycyjnie włączane do selerowatych okazały się tworzyć grupę siostrzaną wobec pozostałych araliowatych (pozostałe rodzaje tworzące tradycyjnie wyróżnianą podrodzinę Hydrocoloideae pozostały w selerowatych – Azorella, Centella i Xanthosia). Niektóre zaliczane dawniej do araliowatych rodzaje przeniesione zostały do innych rodzin, gdy odkryto ich rzeczywiste relacje filogenetyczne. Rodzaj Diplopanax przeniesiony został do błotniowatych Nyssaceae, Homalosciadium włączone zostało do rodzaju Platysace w obrębie selerowatych, rodzaj Delarbrea klasyfikowany jest do Myodocarpaceae[2].

Podział na rodzaje w obrębie araliowatych jest w wielu miejscach jeszcze prowizoryczny i wiadomo, że wymaga licznych zmian i rewizji. Do taksonów polifiletycznych, wymagających podziału należy m.in. szeflera Schefflera[2].

Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)[1]
selerowce

Pennantiaceae




Torricelliaceae




Griseliniaceae




Pittosporaceae




Araliaceaearaliowate




Myodocarpaceae



Apiaceaeselerowate








Podział rodziny[1][2]

Podrodzina: Hydrocotyloideae Link

Podrodzina: Aralioideae Eaton

Pozycja w systemie Reveala (1993–1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa dereniowe (Cornidae Frohne & U. Jensen ex Reveal), nadrząd Aralianae Takht., rząd araliowce (Araliales Reveal), rodzina araliowate (Araliaceae Juss.)[3].

W ujęciu Reveala podrodzina Hydrocotyloideae stanowiła odrębną rodzinę wąkrotowatych Hydrocotylaceae.

Przypisy

  1. a b c d Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website (ang.). 2001–. [dostęp 2018-12-08].
  2. a b c d e f g h i Maarten J.M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World. Richmond UK, Chicago USA: Kew Publishing, Royal Botanic Gardens, The University of Chicago Press, 2017, s. 629-630. ISBN 978-1-842466346.
  3. Crescent Bloom: Araliaceae (ang.). The Compleat Botanica. [dostęp 2010-04-16].
licença
cc-by-sa-3.0
direitos autorais
Autorzy i redaktorzy Wikipedii
original
visite a fonte
site do parceiro
wikipedia POL

Araliowate: Brief Summary ( Polonês )

fornecido por wikipedia POL
 src= Bluszcz pospolity  src= Schefflera actinophylla

Araliowate (Araliaceae Juss.) – rodzina drzew, krzewów, pnączy o zdrewniałych łodygach (podrodzina Aralioideae), rzadziej roślin zielnych (podrodzina Hydrocotyloideae). Należą tu 43 rodzaje z 1450 gatunkami występującymi głównie w strefie tropikalnej i subtropikalnej, choć sięgające także rejonów arktycznych i umiarkowanych chłodnych w Ameryce Północnej, na Dalekim Wschodzie (Sachalin), na półkuli południowej rosnąc na południowych krańcach Ameryki Południowej i w Nowej Zelandii. W ziołolecznictwie cenione od dawna są różne gatunki z rodzaju wszechlek Panax. W Azji Tetropanax papyrifer dostarcza surowca do wyrobu wysokiej jakości papieru stosowanego do malowania farbami wodnymi (gwaszem) oraz wyrobu papierowych kwiatów. Użytkowane jest także drewno do celów konstrukcyjnych i na opał niektórych gatunków z rodzajów eleuterokok, szaflera i Meryta. Liczne gatunki uprawiane są jako rośliny ozdobne, zwłaszcza z rodzajów: bluszcz, fatsja (także mieszaniec międzyrodzajowy – fatsjobluszcz), szeflera, aralia, eleuterokok, Dendropanax, Polyscias, Plerandra i innych. Przedstawiciele rodzaju wąkrota uprawiani są jako rośliny akwariowe.

licença
cc-by-sa-3.0
direitos autorais
Autorzy i redaktorzy Wikipedii
original
visite a fonte
site do parceiro
wikipedia POL