dcsimg

Distribution ( Espanhol; Castelhano )

fornecido por IABIN
Chile Central
licença
cc-by-nc-sa-3.0
direitos autorais
Universidad de Santiago de Chile
autor
Pablo Gutierrez
site do parceiro
IABIN

Lavandula stoechas ( Asturiano )

fornecido por wikipedia AST

El cantueso o tomillu burriqueru (Lavandula stoechas) ye un parrotal ramosu, bien arumosu, d'hasta un metro d'altor de la familia de les lamiacees.

 src=
Vista de la planta

Descripción

Lavandula stoechas ye un matu que puede algamar 1 m d'altor, bien ramificada. Les sos cañes son de color verde o acoloratáu, ablancazaes pola presencia de pilosidá, más o menos abondosa. Les fueyes de color daqué buxu sobremanera pol viesu, tomentusas, nacen engarraes, son llargues y estreches, de cantu enteru. Inflorescencia compacta, de seición cuadrangular. Les flores tán atarraquitaes en trupes espigues terminales de forma cuadrangular, que lleven na so terminación un conxuntu de bráctees maneres de color violeta o acoloratáu. El mota ye pequeñu y queda ocultu pola bráctea, ye percorríu por 13 venes. Corola de color moráu escuru. Les flores formen llinies verticales que percuerren el conxuntu de la inflorescencia.[1] Esporofilos de 4-8 mm de llargu, acorazonaos-romboidales, de color violeta amarronáu, membranosos, tomentosos de gris en 4 fileres, el superiores engrandaos, ensin flores axilares, de 1-5 cm de llargu, ovalaos, púrpures hasta violeta azuláu. El penachu coloriáu sirve p'atraer a les inseutos.[2]

Fenoloxía

Floria en primavera y principios de branu, a partir del mes de marzu, según el clima onde habite.

Distribución

 src=
Cantueso de Córcega.

Distribúise per tola rexón mediterránea, habitando en carbaes abiertos, desenvueltos sobre suelos ensin cal, xilizos, como granitos, cuarcites, cayueles, etc. Tamién nos básicos aniciaos sobre serpentines y peridotites. N'altitú estender hasta los 1000 m y en dalguna de les sos variedaes hasta los 1800 m. Va acomuñada munches vegaes a la jara y al tomillu blancu (Thymus mastichina L.). Na Península Ibérica ye bien común. Nes Baleares crez en Menorca y Eivissa. Tamién en Macaronesia (Islles Canaries) onde pue ser introducida.[3]

Observaciones

El nome del xéneru deriva del verbu llatín llavo: llavar, purificar. L'específicu procede del griegu stoichas: alliniaes y aludiría a la disposición ordenada de les flores. Utilizóse en medicina como antiséptica, llimpiando cola so esencia firíes y llagues. Incluyida na flora apícola pol so gran producción de néctar.

Subespecies

Esta especie ye bien poliforma, estremándose delles subespecies:

 src=
Lavandula stoechas subsp. pedunculata

Ye la más resistente de toes yá que aguanta los fríos intensos del interior de la península, siendo la más frecuente en dambes Castielles y Sistema Central. Habita en terrenes xilizos. Tien el pedúnculu de la inflorescencia más llargu que'l doble d'ésta. Esta subespecie forma un parrotal bien ramificáu qu'algama los 80 cm. Fueyes llanceolaes estreches, peloses, que nacen engarraes, formando frecuentemente un fascículu. Les llongures pedúnculos que sostienen les espigues tán desprovistos de fueyes. Inflorescencia sobre un llargu pedúnculu, d'ende'l so nome botánicu, coronaes por 2-5 bráctees moraes. Les flores axuntar en trupes espigues terminales de seición cuadrangular; en cada esquina apaecen alliniaes de 6 a 10 flores de color moráu escuru; cada ramillete de flores ye rematáu por un penachu de bráctees maneres de color púrpura claro. Tola planta despide un prestosu y caltriante golor alcanforao. Floria en primavera.[4]

 src=
Inflorescencia
 src=
Nel so hábitat
 src=
Detalle de la flor

El so arume utilizar pa l'aromaterapia, y la so aceite esencial p'arumar l'agua del bañu y anidiar la piel. Nun se describió la so toxicoloxía.

  • Lavandula stoechas L. subsp. stoechas

El cantueso ye la más mediterránea de toes, la que crez nes Islles Baleares y nes provincies costeres del este y sur de la Península. De xamasca tomentoso ablancazáu tien el pedúnculu de la inflorescencia bien curtiu (más curtiu que la espiga); el mota con pelos más llargos; les bráctees maneres del penachu xeneralmente nun devasen los 2 cm; les bráctees inferiores de la inflorescencia son xeneralmente apuntiaes.[3] Dientro de la subespecie pueden estremase les siguientes formes:

De xamasca gris verdosu. Tien una inflorescencia bastante gruesa y allargada, el pedúnculu curtiu o medianu, el mota con pelos toos bien curtios, y la corola con tolos lóbulos iguales o pocu desiguales. Ta partida pel centru y la metá occidental Península.[3]

  • Lavandula stoechas subsp. sampaioana Rozeira

Ye bien paecida a la subsp. pedunculata, cola que presenta dacuando formes de tránsitu, pero tien el mota con dellos pelos llargos, y la corola colos dos lóbulos cimeros soldaos y daqué mayores que'l restu. Ta llargamente partida pel oeste de la Península Ibérica. Nesta postrera raza hai qu'incluyir, al paecer como sinónimu a la Lavandula stoechas subsp. lusitanica (Chaitor) Rozeira, del centru y sur de Portugal que se suel estremar por tener la inflorescencia daqué más curtia y esnachada.[3]

Usos

La fervinchu de los sos inflorescencies seques son febrífugues y combaten les afecciones del pechu y bronquios.

Utilícense les flores pa preparar fervinchos y aceites esenciales que contienen cetones (d-alcanfor y d-fenchona ) y alcoholes ( borneol y terpineol).[6]

Utilízase como antisépticu, dixestivu, antiespasmódico, cicatrizante y antibacteriano.

Taxonomía

Lavandula stoechas describióse por Carlos Linneo y espublizóse en Species Plantarum 2: 573. 1753.[7]

Etimoloxía

Lavandula: nome xenéricu que se cree que remanez del francés antiguu lavandre y n'última instancia del llatín llavara (llavar), refiriéndose al usu de fervinchos de les plantes.[8] El nome botánicu Lavandula como l'usáu por Linneo considérase deriváu d'este y otros nomes comunes europeos pa les plantes. Sicasí, suxúrese qu'esta esplicación puede ser apócrifa, y que'l nome en realidá puede ser deriváu del llatín livere, "azuláu".[9]

stoechas: epítetu llatín que significa "lavanda planta".[10]

Sinonimia
  • Lavandula approximata Gand.
  • Lavandula corsica Gand.
  • Lavandula debeauxii Gand.
  • Lavandula fascicularis Gand.
  • Lavandula incana Salisb.
  • Lavandula olbiensis Gand.
  • Lavandula stoechadensis St.-Lag.
  • Stoechas arabica Garsault
  • Stoechas officinarum Mill.[11]

Nome común

  • Alucema, astecaos, azaya, aztecaos, cantagüeso, cantahueso, cantigüeso, cantihueso, cantrojo, cantrueso, cantuerca, cantueso, cantueso arábigu, cantueso bastu, cantueso blancu, cantueso cantu, cantueso común, cantueso de zarzuela, cantueso finu, cantueso montés, cantueso moriscu, cantueso purpúreo, cantueso real d'España, cantueso verde, esplego, espliegu, estecaos, esticaos, flor del Corpus, flor del Señor, galanita, yerba de San Juan, yerba sabio, lavanda, nazarenu de Jesús, rabu, romeru cantúo, romeru cantuoso, romeru de señor, te de moru, tomillu, tomillu bastu, tomillu burriqueru, tomillu burreru, tomillu cantimpalo, tomillu cantueso, tomillu cantueso caballar, tomillu cantuoso, tomillu de cantueso, tomillu de flor morada, tomillu del Señor, tomillu mieleru, tomillu morao, tomillu selvaxe, tomillu sansero.[12]

Ver tamién

Referencies

  1. Galán Cela, Pablo; Gamarra Gamarra R., García Viñes J.I. (2003). Árboles y Parrotales de la Península Ibérica ya Islles Baleares. Madrid:Xaguar. ISBN 84-95537-50-8.
  2. Bayer, Ehrentraud; Buttler K.P., Finkenzeller X., Grau J. (1989). Plantes del Mediterraneu. Barcelona:Blume. ISBN 84-7031-629-X.
  3. 3,0 3,1 3,2 3,3 (2007) Guía de los árboles y parrotales de la Península Ibérica y Baleares. Madrid: Mundi-Prensa. ISBN 10: 84-8476-312-9.
  4. Penes, A. (1991). Plantes Monteses de Castiella y Lleón. Valladolid:Ámbitu. ISBN 84-86770-40-8.
  5. Upson, Tim; Andrews Susyn (2004). The Genus Lavandula. Richmond, Surrey:Royal Botanic Gardens, Kew. ISBN 1-84246-010-2.
  6. «Lavandula stoechas». Plantes útiles: Linneo. Consultáu'l 29 de xunetu de 2014.
  7. «Lavandula stoechas». Tropicos.org. Missouri Botanical Garden. Consultáu'l 29 de xunetu de 2013.
  8. Concise Oxford Dictionary
  9. The alternative derivation of the name lavender from Latin livere and medieval Latin lavindula is given in Upson and Andrews, where it is presented as a conjecture. The problems with the standard derivation are also described; such as that there is non knowledge of the common use of lavender for washing by Greeks and Romans.
  10. N'Epítetos Botánicos
  11. «Lavandula stoechas». The Plant List. Consultáu'l 29 de xunetu de 2014.
  12. «Lavandula stoechas». Real Xardín Botánicu: Proyeutu Anthos. Consultáu'l 6 d'abril de 2010.

Enllaces esternos

Cymbidium Clarisse Austin 'Best Pink' Flowers 2000px.JPG Esta páxina forma parte del wikiproyeutu Botánica, un esfuerciu collaborativu col fin d'ameyorar y organizar tolos conteníos rellacionaos con esti tema. Visita la páxina d'alderique del proyeutu pa collaborar y facer entrugues o suxerencies.
licença
cc-by-sa-3.0
direitos autorais
Wikipedia authors and editors
original
visite a fonte
site do parceiro
wikipedia AST

Lavandula stoechas: Brief Summary ( Asturiano )

fornecido por wikipedia AST
Lavandula stoechas

El cantueso o tomillu burriqueru (Lavandula stoechas) ye un parrotal ramosu, bien arumosu, d'hasta un metro d'altor de la familia de les lamiacees.

 src= Vista de la planta
licença
cc-by-sa-3.0
direitos autorais
Wikipedia authors and editors
original
visite a fonte
site do parceiro
wikipedia AST

Yunan lavandası ( Azerbaijano )

fornecido por wikipedia AZ


Yunan lavandası (lat. Lavandula stoechas)[1] - dalamazkimilər fəsiləsinin lavanda cinsinə aid bitki növü.[2]

Mənbə

  1. Nurəddin Əliyev. Azərbaycanın dərman bitkiləri və fitoterapiya. Bakı, Elm, 1998.
  2. Elşad Qurbanov. Ali bitkilərin sistematikası, Bakı, 2009.
Inula britannica.jpeg İkiləpəlilər ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.
licença
cc-by-sa-3.0
direitos autorais
Vikipediya müəllifləri və redaktorları
original
visite a fonte
site do parceiro
wikipedia AZ

Yunan lavandası: Brief Summary ( Azerbaijano )

fornecido por wikipedia AZ


Yunan lavandası (lat. Lavandula stoechas) - dalamazkimilər fəsiləsinin lavanda cinsinə aid bitki növü.

licença
cc-by-sa-3.0
direitos autorais
Vikipediya müəllifləri və redaktorları
original
visite a fonte
site do parceiro
wikipedia AZ

Lavand-kêr ( Bretã )

fornecido por wikipedia BR
lang="br" dir="ltr">

Lavand-kêr (Lavandula stoechas) a zo plant kreizdouarel eus kerentiad al Lamiaceae.

licença
cc-by-sa-3.0
direitos autorais
Skrivagnerien ha kempennerien Wikipedia |
original
visite a fonte
site do parceiro
wikipedia BR

Cap d'ase ( Catalão; Valenciano )

fornecido por wikipedia CA

El cap d'ase, cabeçuda, tomaní, tomanyí o timosa en rossellonès (Lavandula stoechas) és una planta de la família de les lamiàcies. El nom de stoechas ve de les Illes Stoechades. Aquestes illes estan disposades de la mateixa forma que ho fan les flors de la planta (en línia). Stoichas significa 'alineades'.

Ecologia

És comú a tota l'àrea mediterrània. Abunda a l'est i al sud peninsular i a les Illes Balears en terres àcides, seques i assolellades.

Descripció

Aquesta planta fa entre 40 i 70 centímetres, encara que a vegades pot arribar a fer 1 metre d'alçada.

 src=
Cap d'ase florit

Òrgans vegetatius

La tija és de forma quadrada i amb cordons de colènquima al voltant. Les fulles d'aquesta planta no tenen pecíol i duren tot l'any. Són fulles lanceolades i estretes i fan de 2 a 4 cm. Són simples, de textura carnosa, oposades i decusades (cada parell de fulles és en angle recte amb el següent).

 src=
Lavandula stoechas: disposició de les fulles

Òrgans reproductors

La inflorescència, erecta i densa, és coronada per un grup apical de bràctees estèrils. La corol·la és de color violat. El calze és gamosèpal, la corol·la gamopètala i bilabiada. És de color violat. L'androceu és format per 4 estams, dos de llargs i dos de curts (didínams) que estan soldats a la corol·la. L'ovari és súper i bicarpel·lar, però està dividit en 4 lòbuls per la presència d'uns falsos envans. L'estil neix a la base, i creix entre els lòbuls de l'ovari (ginobàsic) i conté dos lòbuls estigmàtics. A vegades pot ser que un d'aquests lòbuls estigui reduït o, fins i tot, suprimit.

Fórmula floral: ↓K(5) [C(5) A4] G(2)

 src=
Lavandula stoechas

Pot confondre's amb l'espígol i el barballó, que són dues espècies comunes del mateix gènere, però tenen la inflorescència més laxa i sense les bràctees acolorides al capdamunt.[1]

Farmacologia

S'utilitzen les flors per a preparar infusions i olis essencials que contenen cetones (d-alcanfor i d-fenchone) i alcohols (borneol i terpineol).

Es fa servir com a antisèptic, digestiu, antiespasmòdic, cicatritzant i antibacterià.

La seva aroma es fa servir per a l'aromateràpia, i el seu oli essencial per a perfumar l'aigua del bany i suavitzar la pell. No s'ha descrit la seva toxicologia.

Referències

  1. Bolòs, Oriol de [et al]. Flora manual dels Països Catalans. 2a ed. Barcelona: Pòrtic, 1993. ISBN 84-7306-400-3.

Bibliografia

  • Barceló, M.C.; Benedí, C. (coord.) et al.. "Botànica farmacèutica ensenyament de Farmàcia: Pràctiques". Barcelona: Edicions Universitat de Barcelona; 2004 (col. Textos docents 279; Text guía). ISBN 978-84-475-3268-1.
  • Font Quer, P. "Plantas medicinales; el Dioscórides renovado". Editorial Labor. 1979. ISBN 84-335-6151-0.
  • Cebrian, Jordi. "Diccionario Integral de Plantas Medicinales". Rba Libros(Barcelona). ISBN 84-7901-841-0.
  • Berdonces, JL. "Gran Enciclopedia de Las Plantas Medicinales" Editorial Tikal. 1998. ISBN 84-305-8496-X.
  • Pamplona, JD. "Enciclopedia de las plantas medicinales 1". Editorial Safelir(Madrid). 1997. ISBN 84-7208-152-4.

Vegeu també

En altres projectes de Wikimedia:
Commons
Commons (Galeria)
Commons
Commons (Categoria) Modifica l'enllaç a Wikidata

Viccionari

licença
cc-by-sa-3.0
direitos autorais
Autors i editors de Wikipedia
original
visite a fonte
site do parceiro
wikipedia CA

Cap d'ase: Brief Summary ( Catalão; Valenciano )

fornecido por wikipedia CA

El cap d'ase, cabeçuda, tomaní, tomanyí o timosa en rossellonès (Lavandula stoechas) és una planta de la família de les lamiàcies. El nom de stoechas ve de les Illes Stoechades. Aquestes illes estan disposades de la mateixa forma que ho fan les flors de la planta (en línia). Stoichas significa 'alineades'.

licença
cc-by-sa-3.0
direitos autorais
Autors i editors de Wikipedia
original
visite a fonte
site do parceiro
wikipedia CA

Sommerfuglelavendel ( Dinamarquês )

fornecido por wikipedia DA

Sommerfugle-Lavendel (Lavandula stoechas) er en stedsegrøn busklignende plante af læbeblomst-familien, der især dyrkes for sine æteriske olier, der blandt andet udnyttes i luftfriskere, men også i insekticider.

Beskrivelse

Busken har pink eller violette blomster, der fremkommer på en stamme (aks). Sommerfugle-Lavendelen kan blive 30-100 cm høj med 1-4 cm lange, grålige blade. Blomsterne udvikler sig på de øverste par centimeter af den 10-30 cm høje stamme.

Hjemsted

Planten hører naturligt hjemme i Middelhavsområdetmakier, men er også indført i Australien, hvor den dog med gode vækstbetingelser har spredt sig så meget, at den flere steder regnes for ukrudt.



Stub
Denne botanikartikel er kun påbegyndt. Hvis du ved mere om emnet, kan du hjælpe Wikipedia ved at udvide den.
licença
cc-by-sa-3.0
direitos autorais
Wikipedia-forfattere og redaktører
original
visite a fonte
site do parceiro
wikipedia DA

Sommerfuglelavendel: Brief Summary ( Dinamarquês )

fornecido por wikipedia DA

Sommerfugle-Lavendel (Lavandula stoechas) er en stedsegrøn busklignende plante af læbeblomst-familien, der især dyrkes for sine æteriske olier, der blandt andet udnyttes i luftfriskere, men også i insekticider.

licença
cc-by-sa-3.0
direitos autorais
Wikipedia-forfattere og redaktører
original
visite a fonte
site do parceiro
wikipedia DA

Schopf-Lavendel ( Alemão )

fornecido por wikipedia DE

Der Schopf-Lavendel (Lavandula stoechas) ist eine Pflanzenart aus der Familie der Lippenblütler (Lamiaceae).

Merkmale

Der stark aromatisch riechende Strauch erreicht Wuchshöhen von 30 bis 100 cm. Er ist buschig verzweigt und dicht beblättert. Die etwa 4 cm langen Laubblätter sind gegenständig angeordnet und linealisch bis länglich-lanzettlich.

Der Blütenstand wird von einem Schopf aus violetten und länglich-eiförmigen Hochblättern gekrönt, die etwa 5 cm lang werden. Die darunter befindlichen Blüten bilden eine dichte, im Querschnitt viereckige, Scheinähre mit sechs- bis zehnblütigen Scheinquirlen. Die Tragblätter sind rhombisch herzförmig, braunviolett und filzig. Der 13-nervige Kelch wird 4 bis 6 mm lang. Der obere der fünf Zähne besitzt ein verkehrt-herzförmiges Anhängsel. Die Krone ist schwarzviolett, bis zu 8 mm lang und undeutlich zweilippig.

Blütezeit ist von März bis Juni.

Die Chromosomenzahl beträgt 2n = 30.[1]

Vorkommen

Das Verbreitungsgebiet der mediterranen Art erstreckt sich von den Kanarischen Inseln, Madeira über ganz Südeuropa bis zum östlichen Mittelmeer und Nordwestafrika. Als Standort werden Garigues, Macchien, lichte Kiefernwälder auf trockenen, kalkfreien Böden bevorzugt.

 src=
Lavandula stoechas subsp. luisieri

Systematik

Man kann zwei Unterarten unterscheiden:[2]

  • Lavandula stoechas subsp. luisieri (Rozeira) Rozeira: Sie kommt in Portugal und im westlichen Spanien vor.[2]
  • Lavandula stoechas subsp. stoechas: Sie kommt im Mittelmeerraum vor von Marokko und Portugal bis Zypern, zur Türkei und bis Palästina.[2]

Sonstiges

Auch der Schopf-Lavendel produziert ätherische Öle, die jedoch wirtschaftlich nicht genutzt werden. Er gehört zu denjenigen Arten, die als frostempfindlich, also nicht winterhart, gelten und daher im Freien den in Mitteleuropa üblichen Winter nur gut überstehen, wenn sie einen geeigneten Standort haben, richtig vorbereitet wurden und ausreichend geschützt werden.

Eine mittelalterliche lateinische Bezeichnung der auch ährenförmiger Lavendel genannten Pflanze war neben stoechas[3] auch sticados arabicum (bzw. Stoechas arabica[4]).[5]

Literatur

  • Dankwart Seidel: Blumen am Mittelmeer. Treffsicher bestimmen mit dem 3er-Check. BLV, München 2002, ISBN 3-405-16294-7.

Einzelnachweise

  1. Lavandula stoechas bei Tropicos.org. In: IPCN Chromosome Reports. Missouri Botanical Garden, St. Louis.
  2. a b c Rafaël Govaerts (Hrsg.): Lavandula stoechas. In: World Checklist of Selected Plant Families (WCSP) – The Board of Trustees of the Royal Botanic Gardens, Kew, abgerufen am 6. Januar 2018.
  3. Wouter S. van den Berg (Hrsg.): Eene Middelnederlandsche vertaling van het Antidotarium Nicolaï (Ms. 15624–15641, Kon. Bibl. te Brussel) met den latijnschen tekst der eerste gedrukte uitgave van het Antidotarium Nicolaï. Hrsg. von Sophie J. van den Berg, N. V. Boekhandel en Drukkerij E. J. Brill, Leiden 1917, S. 268 (Sticas, Stoechas, Staechas).
  4. Otto Zekert (Hrsg.): Dispensatorium pro pharmacopoeis Viennensibus in Austria 1570. Hrsg. vom österreichischen Apothekerverein und der Gesellschaft für Geschichte der Pharmazie. Deutscher Apotheker-Verlag Hans Hösel, Berlin 1938, S. 156.
  5. Volker Zimmermann: Die Heidelberger Arzneibücher Ysack Leujs. Beiträge jüdischer Ärzte zur Heilkunde des Mittelalters. Franz Steiner, Stuttgart 2018, ISBN 978-3-515-12174-3, S. 62.
licença
cc-by-sa-3.0
direitos autorais
Autoren und Herausgeber von Wikipedia
original
visite a fonte
site do parceiro
wikipedia DE

Schopf-Lavendel: Brief Summary ( Alemão )

fornecido por wikipedia DE

Der Schopf-Lavendel (Lavandula stoechas) ist eine Pflanzenart aus der Familie der Lippenblütler (Lamiaceae).

licença
cc-by-sa-3.0
direitos autorais
Autoren und Herausgeber von Wikipedia
original
visite a fonte
site do parceiro
wikipedia DE

Amezzir ( Cabila )

fornecido por wikipedia emerging languages

Amezzir (Isem usnan: Lavandula stoechas) d talmest n yemɣi seg twacult n lamiaceae Suqel. Carl Von Linné d amdan amezwaru i yuran fell-as deg useggas n 1753.

Tilmas

 src=
Lavandula stoechas - Amezzir[1]

Ismawen

  • Isem-is s latinit: Lavandula stoechas
  • Isem-is s tefransist: Lavande des Maures
  • Ismawen-is nniḍen s teqbaylit:
  • Ismawen-is nniḍen s tmaziɣt:

Isseqdac

Tiwelhiwin

  1. 'Imɣan n Tensawt - Plantes de Kabylie ' - Saïd Zidat - Editions Innexsys, Luxembourg, Avril 2016 ISBN 978-99959-0-205-6 www.imghantensawt.lu
licença
cc-by-sa-3.0
direitos autorais
Wikipedia authors and editors
original
visite a fonte
site do parceiro
wikipedia emerging languages

Amezzir: Brief Summary ( Cabila )

fornecido por wikipedia emerging languages

Amezzir (Isem usnan: Lavandula stoechas) d talmest n yemɣi seg twacult n lamiaceae Suqel. Carl Von Linné d amdan amezwaru i yuran fell-as deg useggas n 1753.

licença
cc-by-sa-3.0
direitos autorais
Wikipedia authors and editors
original
visite a fonte
site do parceiro
wikipedia emerging languages

Piumbonu ( Corsa )

fornecido por wikipedia emerging languages

U Piumbonu (o Piumbone) (Lavandula stoechas) hè un fiori chì faci partita di a famiglia di i Lamiaceae. Hè urighjinariu di i rigioni di u Mediterraniu, d'Africa di u Nordu, d'India è d'Asia.

Discrizzioni

 src=
L'infiuriscenza

A pianta hè alta 40-60 cm, eccizziunalamenti finu à 120 cm, di culori grisgicciu, incù un purtamentu erettu. A pianta hè arumatica.

I fogli sò pirsistenti, opposti, liniari, longhi 1-3 cm, larghi pochi millimitri. À l'ascella di i fogli sò insiriti ciuffa di fogli più chjuchi.

I fiora sò riuniti in un'infiuriscenza à spiga, ovatu-cilindrica è appena angulosa, longa 2-3 cm è surmuntata da un gruppu di 2-3 brattei beddi sviluppati, di culori viulinu, turchinu o malvu. U piumbonu fiurisci da maghju à aostu. I fiora ani un caliciu longu circa un mezu millimitru o appena di più. A curolla hè di culori turchinu-viulaceu è longa circa un mezu centimu.

In l'ariali i più caldi a pianta entri in vegetazioni versu a fini di u vaghjimu o in pienu inguernu, in quiddi più freti di branu. L'ebbica di fiuritura principia, sicondu a ripresa vegetativa, da ghjinnaghju à maghju è cuntinueghja duranti parechji mesa. A pianta hè buttinata da l'abbi.

Distribuzioni

U piumbonu hè una pianta meditarrania, ma ùn hè micca prisenti in tutti i rigioni di u bacinu. Si trova in tutti i rigioni custieri di u Mari Tarraniu eccituatu in Libia, in Egittu è in u virsanti adriaticu di a Penisula taliana.

In Corsica

U piumbonu hè cumunu in Corsica. Quand’eddu brusgia sciapitteghja ed hè par quissa ch’eddu hè chjamatu piumbonu.[1] Hè ancu chjamatu u piubone o l'arba dritta.

Usi

Ghjardinaghju

In u giardinaghju u piumbonu pò essa imprudatu par a rialisazioni d'orti meditarranii in cumpusizioni misti à i quali pò cunferiscia una certa biddezza par via di a so abbundanti fiuritura è l'intensità di i culori di i so infiuriscenzi.

Apicultura

U piumbonu hè un' intarissanti pianta mellifera. U meli monuflora ottinutu da 'ssa pianta differisci in tuttu da u meli di lavanda di cultura: t'hà un gustu più fini ed hè pocu arumaticu. 'Ssu meli monuflora hè pocu prisenti annantu à u marcatu ed hè pruduttu soprattuttu in Sardegna è in l'isula d'Elba.

Medicinali

U piumbonu pruduci un oliu essinziali chì cunteni linalolu, linalil acitatu è cineolu. Com'è altri lamiacei hà prubità antisettichi, espetturanti è antispasmodichi.

In Corsica, si faciani i fumenti incù i fiora di u piumbonu par luttà contru a sinusita.[2]

Gallaria d'imagini

Noti

  1. Infcor: 'piumbone', cunsultatu u 26 ghjugnu 2015.
  2. Simonpoli (1982), p. 181.

Da veda dinò

Bibliugrafia

Liami

licença
cc-by-sa-3.0
direitos autorais
Autori è editori di Wikipedia
original
visite a fonte
site do parceiro
wikipedia emerging languages

Piumbonu: Brief Summary ( Corsa )

fornecido por wikipedia emerging languages

U Piumbonu (o Piumbone) (Lavandula stoechas) hè un fiori chì faci partita di a famiglia di i Lamiaceae. Hè urighjinariu di i rigioni di u Mediterraniu, d'Africa di u Nordu, d'India è d'Asia.

licença
cc-by-sa-3.0
direitos autorais
Autori è editori di Wikipedia
original
visite a fonte
site do parceiro
wikipedia emerging languages

Lavandula stoechas ( Inglês )

fornecido por wikipedia EN

Lavandula stoechas, the Spanish lavender or topped lavender (U.S.) or French lavender (U.K.),[1] is a species of flowering plant in the family Lamiaceae, occurring natively in several Mediterranean countries, including France, Spain, Portugal, Italy, Turkey and Greece.[2]

Description

It is an evergreen shrub that usually grows to between 30 and 100 cm tall and occasionally up to 2 m (6.5 ft) tall in the subspecies L. stoechas subsp. luisieri. Its leaves are 1–4 cm long, greyish and tomentose. The inflorescence is crowned by a mass of purple elongated ovoid bracts about 5 cm long. Lower flowers form a tight rectangle in cross-section. The upper of the five teeth has a wrong-heart-shaped appendage. The crown is blackish-violet, up to 8 mm long and indistinct two-lipped.

The flowers, which appear in late spring and early summer, are pink to purple, produced on spikes 2 cm long at the top of slender, leafless stems 10–30 cm (4–12 in) long; each flower is subtended by a bract 4–8 mm long. At the top of the spike are a number of much larger, sterile bracts (no flowers between them), 10–50 mm long and bright lavender purple (rarely white). It blooms in spring and early summer, from the month of March in its native habitat, depending on the climate in which it grows.[3]

The Latin specific epithet stoechas comes from the Greek stoichas meaning “in rows”. It is also the Greek name for this species.[4]

Subspecies

The recognised subspecies are:

  • L. stoechas pedunculata, the common type specific plant, once taxonomically considered L. pedunculata. There is considerable variation in this subspecies, and it may be split into a number of distinct forms. It is native to many coastal regions of the Mediterranean, with some populations on the Atlantic coasts of Morocco and Spain.[3]
  • L. stoechas luisieri, which has petals much less interconnected. It is found mainly in Portugal and adjacent regions of Spain.[3]
  • L. stoechas subsp. sampaiana[5]
  • L. stoechas subsp. lusitanica[5]
  • L. stoechas subsp. atlantica[5]
  • L. stoechas subsp. maderensis[5]
  • L. stoechas subsp. cariensis[5]

Cultivation

This species is more tender than common lavender (Lavandula angustifolia), being less frost-resistant, but harsher and more resinous in its oils. Like other lavenders, it is associated with hot, dry, sunny conditions in alkaline soils. However, it tolerates a range of situations, though it may be short-lived. Hardy down to −10 °C (14 °F)[1] (USDA zones 8–10).

The following cultivars have won the Royal Horticultural Society's Award of Garden Merit:-[6]

  • 'Ballerina'[7]
  • 'Pretty Polly' [8]
  • 'Willow Vale'[9]

Other uses

The flowers are used in aromatherapy to prepare infusions and essential oils that contain ketones (d-camphor and d-fenchone) and alcohols (borneol and terpineol).[10]

Invasive species

Since its introduction into Australia, it has become an invasive species, widely distributed within the continent. It has been declared a noxious weed in Victoria since 1920. It also is regarded as a weed in parts of Spain.[11]

Gallery

References

  1. ^ a b RHS A-Z encyclopedia of garden plants. United Kingdom: Dorling Kindersley. 2008. p. 1136. ISBN 978-1405332965.
  2. ^ Dankwart Seidel: Flowers on the Mediterranean. Determine without fail with the 3-check . BLV, Munich 2002, ISBN 3-405-16294-7
  3. ^ a b c Upson and Andrews; The Genus Lavandula
  4. ^ Harrison, Lorraine (2012). RHS Latin for Gardeners. United Kingdom: Mitchell Beazley. ISBN 978-1845337315.
  5. ^ a b c d e Upson, Tim (2004) [1st pub. 2002]. "Chapter 2: The taxonomy of the genus Lavendula L.". In Lis-Balchin, Maria (ed.). Lavender: The genus Lavendula. London: Taylor & Francis. ISBN 0-203-21652-0.
  6. ^ "AGM Plants - Ornamental" (PDF). Royal Horticultural Society. July 2017. p. 59. Retrieved 19 March 2018.
  7. ^ "Lavandula 'Ballerina'". RHS. Retrieved 19 March 2020.
  8. ^ "Lavandula 'Pretty Polly'". RHS. Retrieved 1 October 2020.
  9. ^ "RHS Plant Selector - Lavandula 'Willow Vale'". Retrieved 23 February 2020.
  10. ^ Bown, Deni (2002). The Royal Horticultural Society Encyclopedia of Herbs and Their Uses (Revised ed.). DK. p. 257. ISBN 1-4053-0059-0.
  11. ^ Csurches S., Edwards R.; National Weeds Program, Potential Environmental Weeds in Australia, Candidate Species for Preventative Control; Queensland Department of Natural Resources. January 1998 ISBN 0-642-21409-3
Wikimedia Commons has media related to Lavandula stoechas.
licença
cc-by-sa-3.0
direitos autorais
Wikipedia authors and editors
original
visite a fonte
site do parceiro
wikipedia EN

Lavandula stoechas: Brief Summary ( Inglês )

fornecido por wikipedia EN

Lavandula stoechas, the Spanish lavender or topped lavender (U.S.) or French lavender (U.K.), is a species of flowering plant in the family Lamiaceae, occurring natively in several Mediterranean countries, including France, Spain, Portugal, Italy, Turkey and Greece.

licença
cc-by-sa-3.0
direitos autorais
Wikipedia authors and editors
original
visite a fonte
site do parceiro
wikipedia EN

Lavandula stoechas ( Espanhol; Castelhano )

fornecido por wikipedia ES

Lavandula stoechas, llamado comúnmente cantueso o tomillo borriquero, es un arbusto ramoso, muy aromático, de hasta un metro de altura de la familia de las lamiáceas. Es una especie nativa de la cuenca mediterránea y Macaronesia y está naturalizada en Australasia.[1]

Descripción

 src=
Inflorescencia

Forma una mata muy ramificada que puede alcanzar 1 m de altura. Sus tallos son de color verde o rojizo, blanquecinos por la presencia de pilosidad, más o menos abundante. Las hojas de color algo grisáceo sobre todo por el envés, tomentosas, nacen enfrentadas, son largas y estrechas, de borde entero. Inflorescencia compacta, de sección cuadrangular. Las flores están apiñadas en densas espigas terminales de forma cuadrangular, que llevan en su terminación un conjunto de brácteas estériles de color violeta o rojizo. El cáliz, pequeño y recorrido por 13 venas, queda oculto por la bráctea. Corola de color morado oscuro. Las flores forman líneas verticales que recorren el conjunto de la inflorescencia.[2]Esporofilos de 4-8 mm de largo, acorazonados-romboidales, de color violeta amarronado, membranosos, tomentosos de gris en 4 hileras, los superiores agrandados, sin flores axilares, de 1-5 cm de largo, ovalados, púrpuras hasta violeta azulado. El penacho coloreado sirve para atraer a los insectos.[3]

Florece en primavera y principios de verano, a partir del mes de marzo, según el clima donde habite.

Distribución y hábitat

Se distribuye por toda la región mediterránea, habitando en matorrales abiertos, desarrollados sobre suelos sin cal, silíceos,[4]​ como granitos, cuarcitas, pizarras, etc. También en los básicos originados sobre serpentinas y peridotitas. En altitud se extiende hasta los 1000 m sobre el nivel del mar y en alguna de sus variedades hasta los 1800 m.

Va asociada muchas veces a la jara y al tomillo blanco (Thymus mastichina). En la península ibérica es muy común. En las Baleares crece en Menorca e Ibiza. También en Macaronesia (Islas Canarias) donde puede haber sido introducida.[5]

Subespecies

Esta especie es muy poliforma, distinguiéndose varias subespecies:

 src=
Lavandula stoechas subsp. pedunculata

Es la más resistente de todas ya que aguanta los fríos intensos del interior de la península, siendo la más frecuente en ambas Castillas y Sistema Central. Habita en terrenos silíceos. Tiene el pedúnculo de la inflorescencia más largo que el doble de ésta. Esta subespecie forma un arbusto muy ramificado que alcanza los 80 cm. Hojas lanceoladas estrechas, pelosas, que nacen enfrentadas, formando frecuentemente un fascículo. Los largos pedúnculos que sostienen las espigas están desprovistos de hojas. Inflorescencia sobre un largo pedúnculo, de ahí su nombre botánico, coronadas por 2-5 brácteas moradas. Las flores se reúnen en densas espigas terminales de sección cuadrangular; en cada esquina aparecen alineadas de 6 a 10 flores de color morado oscuro; cada ramillete de flores es rematado por un penacho de brácteas estériles de color púrpura claro. Toda la planta despide un agradable y penetrante olor alcanforado. Florece en primavera.[6]

  • Lavandula stoechas L. subsp. stoechas

El cantueso es la más mediterránea de todas, la que crece en la Islas Baleares y en las provincias costeras del este y sur de la península ibérica. De follaje tomentoso blanquecino tiene el pedúnculo de la inflorescencia muy corto (más corto que la espiga); el cáliz con pelos más largos; las brácteas estériles del penacho generalmente no sobrepasan los 2 cm; las brácteas inferiores de la inflorescencia son generalmente puntiagudas.[5]​ Dentro de la subespecie se pueden distinguir las siguientes formas:

De follaje gris verdoso. Tiene una inflorescencia bastante gruesa y alargada, el pedúnculo corto o mediano, el cáliz con pelos todos muy cortos, y la corola con todos los lóbulos iguales o poco desiguales. Está repartida por el centro y la mitad occidental Península.[5]

  • Lavandula stoechas subsp. sampaioana Rozeira

Es muy parecida a la subsp. pedunculata, con la que presenta a veces formas de tránsito, pero tiene el cáliz con algunos pelos largos, y la corola con los dos lóbulos superiores soldados y algo mayores que el resto. Está ampliamente repartida por el oeste de la península ibérica. En esta última raza hay que incluir, al parecer como sinónimo a la Lavandula stoechas subsp. lusitanica (Chaitor) Rozeira, del centro y sur de Portugal que se suele diferenciar por tener la inflorescencia algo más corta y achatada.[5]

Usos

Se usa en jardinería y está incluida en la flora apícola por su gran producción de néctar.[1]

Medicinal

La infusión de sus inflorescencias secas son febrífugas y combaten las afecciones del pecho y bronquios. Se utiliza como antiséptico, digestivo, antiespasmódico, cicatrizante y antibacteriano. Se utilizan las flores en aromaterapia, para preparar infusiones y aceites esenciales que contienen cetonas (d-alcanfor y d-fenchona) y alcoholes (borneol y terpineol).[8]

Taxonomía

 src=
En su hábitat

Lavandula stoechas fue descrita por Carlos Linneo y publicado en Species Plantarum 2: 573. 1753.[9]

Etimología
  • Lavandula: nombre genérico que se cree que deriva del francés antiguo lavandre y en última instancia del latín lavare (lavar), refiriéndose al uso de infusiones de las plantas.[10]​ El nombre botánico Lavandula como el usado por Linneo se considera derivado de este y otros nombres comunes europeos para las plantas. Sin embargo, se sugiere que esta explicación puede ser apócrifa, y que el nombre en realidad puede ser derivado del latín livere, "azulado".[11]
  • stoechas: del griego στοιχαϛ nombre de algunas de las islas de la costa marsellesa.[12]
Sinonimia
  • Lavandula approximata Gand.
  • Lavandula corsica Gand.
  • Lavandula debeauxii Gand.
  • Lavandula fascicularis Gand.
  • Lavandula incana Salisb.
  • Lavandula olbiensis Gand.
  • Lavandula stoechadensis St.-Lag.
  • Stoechas arabica Garsault
  • Stoechas officinarum Mill.[13]

Nombres comunes

  • Alucema, astecados, azaya, aztecados, cantagüeso, cantahueso, cantigüeso, cantihueso, cantrojo, cantrueso, cantuerca, cantueso, cantueso arábigo, cantueso basto, cantueso blanco, cantueso borde, cantueso común, cantueso de zarzuela, cantueso fino, cantueso montés, cantueso morisco, cantueso purpúreo, cantueso real de España, cantueso verde, esplego, espliego, estecados, esticados, flor del Corpus, flor del Señor, galanita, hierba de San Juan, hierba sabia, lavanda, nazareno de Jesús, rabo, romero cantúo, romero cantuoso, romero de señor, te de moro, tomillo, tomillo basto, tomillo borriquero, tomillo burrero, tomillo cantimpalo, tomillo cantueso, tomillo cantueso caballar, tomillo cantuoso, tomillo de cantueso, tomillo de flor morada, tomillo del Señor, tomillo mielero, tomillo morao, tomillo salvaje, tomillo sansero.[14]

Referencias

  1. a b «USDA, ARS, National Genetic Resources Program. Germplasm Resources Information Network - (GRIN) (Online Database). National Germplasm Resources Laboratory, Beltsville, Maryland. (fecha de consulta 9 de noviembre de 2015)». Archivado desde el original el 19 de noviembre de 2004. Consultado el 9 de noviembre de 2015.
  2. Galán Cela, Pablo; Gamarra Gamarra R., García Viñas J.I. (2003). Árboles y Arbustos de la península ibérica e Islas Baleares. Madrid:Jaguar. ISBN 84-95537-50-8. La referencia utiliza el parámetro obsoleto |coautores= (ayuda)
  3. Bayer, Ehrentraud; Buttler K.P.; Finkenzeller X.; Grau J. (1989). Plantas del Mediterráneo. Barcelona:Blume. ISBN 84-7031-629-X.
  4. Flora vascular
  5. a b c d López González, Ginés A. (2007). Guía de los árboles y arbustos de la península ibérica y Baleares. Madrid: Mundi-Prensa. ISBN 84-8476-312-9.
  6. Penas, A.; Diez J, Llamas F., Rodríguez M. (1991). Plantas Silvestres de Castilla y León. Valladolid:Ámbito. ISBN 84-86770-40-8. La referencia utiliza el parámetro obsoleto |coautores= (ayuda)
  7. Upson, Tim; Andrews Susyn (2004). The Genus Lavandula. Richmond, Surrey:Royal Botanic Gardens, Kew. ISBN 1 84246 010 2.
  8. Ryman, Danièle (1995). Aromaterapia: enciclopedia de las plantas aromáticas y de sus aceites esenciales (1ª edición). Barcelona: Kairós. pp. 134-5-6. ISBN 84-7245-303-0. Consultado el 9 de noviembre de 2015.
  9. «Lavandula stoechas». Tropicos.org. Missouri Botanical Garden. Consultado el 29 de julio de 2013.
  10. Concise Oxford Dictionary
  11. The alternative derivation of the name lavender from Latin livere and medieval Latin lavindula is given in Upson and Andrews, where it is presented as a conjecture. The problems with the standard derivation are also described; such as that there is no knowledge of the common use of lavender for washing by Greeks and Romans.
  12. En Epítetos Botánicos
  13. «Lavandula stoechas». The Plant List. Consultado el 29 de julio de 2014.
  14. «Lavandula stoechas». Real Jardín Botánico: Proyecto Anthos. Consultado el 6 de abril de 2010.

 title=
licença
cc-by-sa-3.0
direitos autorais
Autores y editores de Wikipedia
original
visite a fonte
site do parceiro
wikipedia ES

Lavandula stoechas: Brief Summary ( Espanhol; Castelhano )

fornecido por wikipedia ES

Lavandula stoechas, llamado comúnmente cantueso o tomillo borriquero, es un arbusto ramoso, muy aromático, de hasta un metro de altura de la familia de las lamiáceas. Es una especie nativa de la cuenca mediterránea y Macaronesia y está naturalizada en Australasia.​

licença
cc-by-sa-3.0
direitos autorais
Autores y editores de Wikipedia
original
visite a fonte
site do parceiro
wikipedia ES

Izpiliku min ( Basco )

fornecido por wikipedia EU

Izpiliku mina (Lavandula stoechas) landare loredunen espeziea da. Izpilikua Lamiaceae familiaren labandaren generoan sailkatzen da.

Zurtoin tente adartsua eta lore-buru motz samarra eta sendoa du, metro bete inguru luzea eta oso usaintsua da. Leku eguzkitsuetan eta lehorretan hazten da. [1]

Erreferentziak


Biologia Artikulu hau biologiari buruzko zirriborroa da. Wikipedia lagun dezakezu edukia osatuz.
(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.log.warn("Gadget "ErrefAurrebista" was not loaded. Please migrate it to use ResourceLoader. See u003Chttps://eu.wikipedia.org/wiki/Berezi:Gadgetaku003E.");});
licença
cc-by-sa-3.0
direitos autorais
Wikipediako egileak eta editoreak
original
visite a fonte
site do parceiro
wikipedia EU

Izpiliku min: Brief Summary ( Basco )

fornecido por wikipedia EU

Izpiliku mina (Lavandula stoechas) landare loredunen espeziea da. Izpilikua Lamiaceae familiaren labandaren generoan sailkatzen da.

Zurtoin tente adartsua eta lore-buru motz samarra eta sendoa du, metro bete inguru luzea eta oso usaintsua da. Leku eguzkitsuetan eta lehorretan hazten da.

licença
cc-by-sa-3.0
direitos autorais
Wikipediako egileak eta editoreak
original
visite a fonte
site do parceiro
wikipedia EU

Lavandula stoechas ( Francês )

fornecido por wikipedia FR

Lavandula stoechas est une espèce de lavande très florifère. Elle porte les plus grosses fleurs du genre.

Elle est parfois appelée lavande papillon, lavande stéchade, lavande à toupet, lavande maritime, lavande espagnole ou lavande des îles d'Hyères.

Description

  • Arbrisseau aromatique très ramifié au feuillage feutré blanc-gris dense, jusqu'à 1 m de haut.
  • Fleurs en pseudo épis denses de coupe carrée.
 src=
Lavande stéchade au milieu des ajoncs en Algarve

Répartition

Bassin méditerranéen.

Culture

  • Utilisation : pots, massifs...
  • Entretien : taille après floraison.
  • Sol : drainant, acide.
  • Floraison : violet-bleu, d'avril à juin.
  • Rusticité : -3 à -7 °C.
  • Arrosage et fertilisation : arroser le moins possible, même si l'été est chaud ; craint l'humidité ; l'engrais est inutile.

Sous le nom de Stoechas arabique, ses fleurs pouvaient être un des multiples constituants de la thériaque de la pharmacopée maritime occidentale au XVIIIe siècle[1].

Intérêt médicinal

La lavande papillon fait partie des 5 principales plantes utilisées par la mésange bleue pour protéger son nid contre les parasites[2].

Références

  1. D'après Maistral, in Yannick Romieux, De la hune au mortier, Éditions ACL, Nantes, 1986
  2. Article scientifique publié dans la revue Ecology Letters (2002) : Utilisation d'une sélection de plantes par les mésanges bleues pour maintenir un environnement olfactif à leurs nids, en Corse. (en) Cécile Petit, Martine Hossaert-McKey, Philippe Perret, Jacques Blondel, Marcel M. Lambrechts, « Blue tits use selected plants and olfaction to maintain an aromatic environment for nestlings », Ecology Letters, vol. 5, no 4,‎ 10 juillet 2002, p. 585–589 (DOI )

licença
cc-by-sa-3.0
direitos autorais
Auteurs et éditeurs de Wikipedia
original
visite a fonte
site do parceiro
wikipedia FR

Lavandula stoechas: Brief Summary ( Francês )

fornecido por wikipedia FR

Lavandula stoechas est une espèce de lavande très florifère. Elle porte les plus grosses fleurs du genre.

Elle est parfois appelée lavande papillon, lavande stéchade, lavande à toupet, lavande maritime, lavande espagnole ou lavande des îles d'Hyères.

licença
cc-by-sa-3.0
direitos autorais
Auteurs et éditeurs de Wikipedia
original
visite a fonte
site do parceiro
wikipedia FR

Cantroxo ( Galego )

fornecido por wikipedia gl Galician

O cantroxo[1][2] (Lavandula stoechas) é unha planta aromática do xénero Lavandula (as lavandas), de até un metro de altura da familia das lamiáceas.

Outros nomes comúns son arzaia[3], azaia[4] ou cantroxina[5].

Características

Son matas de ata 1 m de altura, algunhas escasamente leñosas, pilosas en moitos dos seus órganos e con glándulas ricas en aceites esenciais que lle dan o aroma característico. Presentan follas de cor verde brancuxa, sésiles, opostas, simples, enteiras (co bordo revolto cara ao envés), dentadas ou pinnatífidas.

Florece en primavera. Posúen inflorescencias de tipo verticilastro [6], con 6-10 flores de cor morada, dispostas en pisos separados ao longo do eixe florífero ou nunha estrutura compacta, axilados por brácteas florais e formando unha especie de espiga terminal. As flores son pequenas, cun cáliz tubular, case actinomorfo[7], con 5 sépalos con cadanseu dente curtos e un apéndice oblongo ou romboidal na parte superior. A corola é bilabiada, co labio superior recto, ergueito, formado por dous lóbulos; o labio inferior é trilobado. Posúen catro estames, didínamos[8] e o ovario dividido en catro partes. O froito preséntase en tetranúcula[9].

Hábitat e distribución

Está presente nos países da área mediterránea até altitudes de 1.000 metros. Prefire zonas asolladas e é frecuente nas costas, onde chega a formar parte da vexetación dunar.

En España tamén están presentes a L. lanata (propia de Andalucía e Murcia), a L.angustifolia[10] (en Cataluña, Valencia, Aragón e País Vasco), a L. latifolia [11] (en Cataluña, Levante Andalucía e, máis dispersa, nas dúas Castelas) e a L. pedunculata (propia da metade occidental da península pero tamén presente noutras áreas, mesmo Galicia ou Portugal).

En Galiza danse dúas subespecies, a L. stoechas stoechas, que se recoñece polo pedúnculo floral de 1–3 cm, o penacho de brácteas sobre a espiga curto e as follas obtusas; e a subespecie L. stoechas sampaiana, cun longo pedúnculo de 10–20 cm, penacho longo (tanto como a propia espiga) e follas agudas. A primeira é a común nas zonas costeiras de Pontevedra, A Coruña e Lugo, e a segunda pode observarse no norte da provincia de Ourense e sur da de Lugo.

Uso como planta aromática e medicinal

Xa os asirios, exipcios, gregos e romanos utilizaban a lavanda para perfumar casas e baños. Aínda na actualidade se queima a semente nas casas coa mesma fin. Unha posible etimoloxía fai derivar o nome de lavare, destinado ao baño, polo uso común nas termas romanas. A auga de lavanda é moi común en perfumería, o que explica a extensión do cultivo agrícola desta planta.

Na terapéutica popular utilízase contra a asma, a tose, e como tónico e calmante nervioso; por vía externa como antiséptico e antipútrido. O uso medicinal da lavanda débese aos efectos tónicos, dixestivos e espasmolíticos do aceite esencial que posúen. Utilízanse a tal fin as sumidades florais, é dicir, as espigas de flores ou os gromos florais ou, ocasionalmente, as follas e os talos novos.

Para as dores de estómago usábanse unturas de lavanda, ruda e macela fritidas en manteiga de porco.

O alcohol de lavanda (as flores maceradas en alcohol) úsase para lavar e desinfectar feridas.

Tamén se usou na veterinaria tradicional, en cataplasmas para golpes e escordaduras, ou en infusión para estimular o movemento intestinal (como no caso da inapetencia, meteorismo ou cólicos). Nas feridas, a esencia de lavanda acelera a cicatrización e era utilizada polos ferradores tanto para as feridas e gretas dos cascos como para as infeccións por cravos mal colocados.

Finalmente, Lis Quibén recolle en Cangas (Pontevedra) a práctica que queimar flores de lavanda para esconxurar unha casa e protexela do meigallo. Para iso poñen nunha tella un pouco de romeu, lavanda, loureiro "que mire ó mar" e tres dentes de allo, un en cada extremo da tella e o outro no medio. Despois, queiman todo iso, coas ventás pechadas, e rematan tocando tódalas paredes cunha póla de oliveira, levando a tella na outra man e recitando un ensalmo.

Notas

  1. Definicións no Dicionario da Real Academia Galega e no Portal das Palabras para cantroxo.
  2. Nome vulgar galego en varias fontes: Diccionario das ciencias da natureza e da saúde (A-C). A Coruña, Deputación da Coruña, 2000; Termos esenciais de botánica. Santiago de Compostela, Universidade, 2004
  3. Nome vulgar galego en varias fontes:Termos esenciais de botánica, páx. 28, Universidade de Santiago de Compostela, 2004; Diccionario das ciencias da natureza e da saúde (A-C). A Coruña, Deputación da Coruña, 2000.
  4. Nome vulgar galego en Diccionario das ciencias da natureza e da saúde (A-C). A Coruña, Deputación da Coruña, 2000.
  5. Definicións no Dicionario da Real Academia Galega e no Portal das Palabras para cantroxina.
  6. Falsos verticilos.
  7. Tipo de flor con dous ou máis planos de simetría; equivale a unha flor con simetría radial (multilateral).
  8. Dous estames máis longos e os outros dous máis curtos.
  9. Froito seco e indehiscente que procede dun xineceo bicarpelar e que, ó madurar, forma catro unidades dunha soa semente cada unha.
  10. Cast. Espliego.
  11. Cast. Alhucema.

Véxase tamén

Bibliografía

  • FONT QUER, Pío (1961): Plantas medicinales. El Dioscórides renovado. Ed. Labor, Barcelona.
  • GARCÍA SANZ, Ángel (1993): Las plantas curadoras en el Camino de Santiago comunes al hombre y al ganado. Deputación Provincial de Lugo.
  • LIS QUIBÉN, Víctor (1949): La medicina popular en Galicia. Madrid. Reed. Akal, Madrid 1980.
  • RIGUEIRO RODRÍGUEZ, A. e outros (1996): Guía de plantas medicinais de Galicia. Galaxia, Vigo.

Outros artigos

licença
cc-by-sa-3.0
direitos autorais
Autores e editores de Wikipedia
original
visite a fonte
site do parceiro
wikipedia gl Galician

Cantroxo: Brief Summary ( Galego )

fornecido por wikipedia gl Galician

O cantroxo (Lavandula stoechas) é unha planta aromática do xénero Lavandula (as lavandas), de até un metro de altura da familia das lamiáceas.

Outros nomes comúns son arzaia, azaia ou cantroxina.

licença
cc-by-sa-3.0
direitos autorais
Autores e editores de Wikipedia
original
visite a fonte
site do parceiro
wikipedia gl Galician

Lavandula stoechas ( Islandês )

fornecido por wikipedia IS

Lavandula stoechas eða spænskt lofnarblóm er blómjurt af ættinni Lamiaceae sem vex í Miðjarðarhafslöndum. Spænskt lofnarblóm hefur verið flutt til Ástralíu og breiðst þar út og er talið þar til ágengra tegunda.[2]

Tilvísun

  1. Lavandula stoechas. The Plant List. Sótt 29 juli 2014.
  2. Csurches S., Edwards R.; National Weeds Program, Potential Environmental Weeds in Australia, Candidate Species for Preventative Control; Queensland Department of Natural Resources. January 1998 ISBN 0-642-21409-3
Wikimedia Commons er með margmiðlunarefni sem tengist
Wikilífverur eru með efni sem tengist
 src= Þessi líffræðigrein er stubbur. Þú getur hjálpað til með því að bæta við greinina.
licença
cc-by-sa-3.0
direitos autorais
Höfundar og ritstjórar Wikipedia
original
visite a fonte
site do parceiro
wikipedia IS

Lavandula stoechas: Brief Summary ( Islandês )

fornecido por wikipedia IS

Lavandula stoechas eða spænskt lofnarblóm er blómjurt af ættinni Lamiaceae sem vex í Miðjarðarhafslöndum. Spænskt lofnarblóm hefur verið flutt til Ástralíu og breiðst þar út og er talið þar til ágengra tegunda.

licença
cc-by-sa-3.0
direitos autorais
Höfundar og ritstjórar Wikipedia
original
visite a fonte
site do parceiro
wikipedia IS

Lavandula stoechas ( Italiano )

fornecido por wikipedia IT

La lavanda selvatica o stecade (Lavandula stoechas L., 1753) è una pianta suffruticosa sempreverde della famiglia delle Lamiaceae. Secondo Dioscoride, il nome stecade deriva da Stoichades, nome con cui anticamente erano indicate le Isole di Hyères[1], isole nelle quali la specie è diffusa.

Caratteri botanici

 src=
Infiorescenza

La pianta è un frutice alto 40–60 cm, eccezionalmente fino a 120 cm, di colore grigiastro per la fitta tomentosità, con ramificazione non fitta ma densamente fogliosa e portamento eretto. I rami giovani sono tomentosi e tetragoni. La pianta è aromatica.

Le foglie sono persistenti, opposte, lineari o lineari-lanceolate, lunghe 1–3 cm, larghe pochi millimetri, con margine ripiegato e nervatura principale pronunciata, bianco-tomentose su entrambe le pagine. All'ascella delle foglie sono inseriti ciuffi di foglie più piccole.

I fiori sono riuniti in una vistosa e compatta infiorescenza a spiga, ovato-cilindrica e leggermente angolosa, lunga 2–3 cm e sormontata da un gruppo di 2-3 brattee ben sviluppate, di colore viola, blu o purpureo. I fiori hanno un calice tomentoso, lungo circa mezzo millimetro o poco più. La corolla è di colore blu-violaceo lunga circa mezzo centimetro, gamopetala, leggermente bilabiata ma apparentemente regolare, con tubo terminante in 5 lobi quasi uguali e arrotondati. Gli stami sono 4 e sessili.

Il frutto è un achenio trigonale.

Ciclo fenologico

Nelle zone più calde la pianta entra in vegetazione a fine autunno o in pieno inverno, in quelle più fredde in primavera. L'epoca di fioritura ha inizio, secondo la ripresa vegetativa, da gennaio a maggio e si protrae per alcuni mesi. La pianta è bottinata dalle api.

Distribuzione

La lavanda selvatica è una pianta strettamente mediterranea, non presente in tutte le regioni del bacino. Si trova in tutte le regioni costiere del Mediterraneo con l'eccezione della Libia, dell'Egitto e del versante adriatico della Penisola italiana.

In Italia è presente in Liguria e in tutte le regioni tirreniche.

Ecobotanica

 src=
Suggestiva associazione di stecade con cisto femmina (a sinistra) e cisto marino a destra.

La lavanda selvatica è una specie eliofila, termofila e xerofila e vegeta nella zona fitoclimatica del Lauretum, in genere dal livello del mare fino ai 600 metri d'altitudine; sporadicamente può spingersi ad altitudini maggiori fino ai 1000 metri. Tipicamente acidofila, si ritrova più in genere su suoli a matrice silicea a tessitura grossolana, meno frequentemente su quelli calcarei. Tollera gli incendi.

Per le sue esigenze pedoclimatiche rifugge dalla macchia mediterranea fitta, mentre è frequente nelle radure, nelle macchie degradate, spesso in associazione con i cisti. È un componente tipico dell'Oleo-ceratonion, della gariga, dei pascoli cespugliati. Inoltre è frequente nelle facies di transizione fra vegetazione riparia mediterranea e macchia. In zone aride e assolate può formare estese coperture dal colore suggestivo per l'abbondante fioritura.

Usi

Pur essendo potenzialmente utile, la lavanda selvatica non ha alcun interesse agrario. Gli ambiti d'interesse sono il giardinaggio, l'apicoltura e l'erboristeria. L'olio essenziale può trovare impiego in profumeria, tuttavia l'interesse è marginale.

Ornamentale

Nel giardinaggio la lavanda selvatica può essere impiegata per la realizzazione di giardini mediterranei in composizioni miste ai quali può conferire una certa spettacolarità per l'abbondante fioritura e l'intensità dei colori delle sue infiorescenze.

Apicoltura

Nel settore apistico la lavanda selvatica è un'interessante pianta mellifera. Il miele monoflora ottenuto da questa pianta differisce nettamente dal miele di lavanda (Lavandula angustifolia) propriamente detta: ha un gusto più fine ed è poco aromatico. Il miele di lavanda prodotto in Italia è in realtà ottenuto dalla Lavandula stoechas data la scarsa diffusione delle coltivazioni di lavanda officinale. In ogni modo il miele monoflora è poco presente sul mercato ed è prodotto soprattutto in Sardegna e nell'isola d'Elba.

Medicinale

La lavanda selvatica produce un olio essenziale contenente linalolo, acetato di linalile e cineolo. Al pari di altre lamiacee ha proprietà antisettiche, blandamente espettoranti e antispasmodiche.

Note

  1. ^ Dioscoride Pedanus, De materia medica, Trad. Lily Y. Beck, Georg Olms Verlag, 2005, p. 191, ISBN 3-487-12881-0. (in inglese).

Bibliografia

  • Sandro Pignatti (1982). Flora d'Italia. Volume secondo. Edagricole, Bologna: 500-501. ISBN 88-206-2311-0
  • Ignazio Camarda & Franca Valsecchi (1990). Piccoli arbusti liane e suffrutici spontanei della Sardegna. Carlo Delfino, Sassari: 199-201. ISBN 88-7138-011-8.
  • Alba Marchioni Jacobs (1997). Le piante medicinali della Sardegna. 2. ed. Della Torre, Cagliari: 144-145. ISBN 88-7343-307-3.

 title=
licença
cc-by-sa-3.0
direitos autorais
Autori e redattori di Wikipedia
original
visite a fonte
site do parceiro
wikipedia IT

Lavandula stoechas: Brief Summary ( Italiano )

fornecido por wikipedia IT

La lavanda selvatica o stecade (Lavandula stoechas L., 1753) è una pianta suffruticosa sempreverde della famiglia delle Lamiaceae. Secondo Dioscoride, il nome stecade deriva da Stoichades, nome con cui anticamente erano indicate le Isole di Hyères, isole nelle quali la specie è diffusa.

licença
cc-by-sa-3.0
direitos autorais
Autori e redattori di Wikipedia
original
visite a fonte
site do parceiro
wikipedia IT

Franse lavendel ( Neerlandês; Flamengo )

fornecido por wikipedia NL

Franse lavendel (Lavandula stoechas), ook wel kuiflavendel of vlinderlavendel genoemd, is een plant uit de lipbloemenfamilie (Labiatae of Lamiaceae). Het is een sterk vertakte en opvallend geurende heester. De soort komt voor in het Middellandse Zeegebied op droge, steenachtige rotshellingen. Vaak zijn ze in gezelschap van kurkeiken.

De hoogte is circa 1 m. De bladeren zijn grijsachtig groen en fluweelzacht. Ze zijn lijnvormig en worden maximaal 4 cm lang.

Franse lavendel bloeit eerder dan spijklavendel (Lavandula angustifolia): van april tot juli.

De bloemen lijken op die van de spijklavendel. Ze vormen langwerpige aren met aan de top enkele purperkleurige schutbladen. De vliezige schutbladen zitten onder de bloemen.

De bloemen worden soms verzameld voor de olie die erin zit.

Wikimedia Commons Mediabestanden die bij dit onderwerp horen, zijn te vinden op de pagina Lavandula stoechas op Wikimedia Commons.
licença
cc-by-sa-3.0
direitos autorais
Wikipedia-auteurs en -editors
original
visite a fonte
site do parceiro
wikipedia NL

Lavandula stoechas ( Português )

fornecido por wikipedia PT

Lavandula stoechas, de nome comum alfazema, também chamada rosmaninho, é uma planta típica da região mediterrânica.

O rosmaninho tem o aroma característico das "lavandas", ou alfazemas , e tradicionalmente era utilizado para cobrir o chão durante as procissões[1] O rosmaninho, ou alfazema, era também utilizado como combustível nas fogueiras dos santos populares, e continua a ser também usado em perfumaria, ornamentação e para fins medicinais, apesar da sua toxicidade, pela presença de cumarinas em grande quantidade.

Subespécies

Possui 2 subespécies reconhecidas

  • L. stoechas pedunculata - anteriormente considerada L. pedunculata. Tem variação considerável dentro da subespécie, podendo ser subdividida em várias formas. É nativa de muitas regiões do mediterrâneo, com algumas populações nas costas atlânticas de Espanha e Marrocos.[2]
  • L. stoechas luisieri - possui pétalas menos interconectadas. Encontra-se principalmente em Portugal e regiões adjacentes de Espanha.[2]

Referências

  1. «A Descoberta da Tradição» (PDF). Câmara Municipal de Vila do Bispo. Consultado em 1 de abril de 2019. Outrora, o chão das ruas, por onde passava a procissão, era todo coberto de rosmaninho e de alecrim, que as pessoas iam colhendo dos matos, em carretas.
  2. a b Upson and Andrews; The Genus Lavandula

 title=
licença
cc-by-sa-3.0
direitos autorais
Autores e editores de Wikipedia
original
visite a fonte
site do parceiro
wikipedia PT

Lavandula stoechas: Brief Summary ( Português )

fornecido por wikipedia PT

Lavandula stoechas, de nome comum alfazema, também chamada rosmaninho, é uma planta típica da região mediterrânica.

O rosmaninho tem o aroma característico das "lavandas", ou alfazemas , e tradicionalmente era utilizado para cobrir o chão durante as procissões O rosmaninho, ou alfazema, era também utilizado como combustível nas fogueiras dos santos populares, e continua a ser também usado em perfumaria, ornamentação e para fins medicinais, apesar da sua toxicidade, pela presença de cumarinas em grande quantidade.

licença
cc-by-sa-3.0
direitos autorais
Autores e editores de Wikipedia
original
visite a fonte
site do parceiro
wikipedia PT

Karabaş otu ( Turco )

fornecido por wikipedia TR

Karabaş otu (Lavandula stoechas), ballıbabagiller (Lamiaceae) familyasından Akdeniz bölgesinde yetişen, 30–100 cm. büyüklüğe erişen çok yıllık bitki türü.

Morfolojik özellikleri

Yapraklar, uzun, grimsi ipeksi tüylü 1–4 cm.dir. Çiçekler, pembe-mordur, 10–30 cm uzunlukta sivri uçlu ince yapraksız saplar üzerindeki 2–3 cm uzunluğunda çiçekler görülür. Her bir çiçekte 4–8 mm uzunluğunda bir taç yaprak bulunur. Sivri ucun üstündeki çiçekler daha büyük, uzun ve parlak lavanta mavisi renklerdedir (Nadiren beyaz).

Ekolojik istekleri

Kuraklığa dayanıklıdır. Nötr veya bazik topraklar ile orta nemli yerleri tercih eder.

Türk Dünyasındaki İsimleri

Güney Azerbaycan Türkleri bu bitkiyi "İsti Quduz"(ایستی قودوز) olarak isimlendirmişlerdir.

Dış bağlantılar

licença
cc-by-sa-3.0
direitos autorais
Wikipedia yazarları ve editörleri
original
visite a fonte
site do parceiro
wikipedia TR

Karabaş otu: Brief Summary ( Turco )

fornecido por wikipedia TR

Karabaş otu (Lavandula stoechas), ballıbabagiller (Lamiaceae) familyasından Akdeniz bölgesinde yetişen, 30–100 cm. büyüklüğe erişen çok yıllık bitki türü.

licença
cc-by-sa-3.0
direitos autorais
Wikipedia yazarları ve editörleri
original
visite a fonte
site do parceiro
wikipedia TR

Lavandula stoechas ( Ucraniano )

fornecido por wikipedia UK

Опис

Вічнозелений кущ, як правило, під 40–60 см заввишки, розлогий, але іноді більше. Листки довжиною 1–4 см, від лінійних до довгасто-ланцетних, зазвичай злегка сірі. Квіти від фіолетових до глибоко фіолетових, на товстих притуплених коротко-стеблових колосах довжиною 2–3 см, закінчуються пучком фіолетових прилистків; присутні влітку й восени. Вид варіативний стосовно міцності, висоти, довжини колосся, стебла та чашечки[3].

Поширення

Вид поширений у південно-західній Африці (Алжир, Марокко, Туніс, Острови Мадейра, Канарські острови) та середземноморських областях Азії (Кіпр, Ізраїль, Ліван, Сирія, Туреччина) та Європи (Греція (у т.ч. Крит), Італія (у т.ч. Сардинія, Сицилія), Франція (у т.ч. Корсика), Португалія, Іспанія (в т.ч. Балеарські острови)); введений у Нову Зеландію[4].

Зростає від рівня моря до близько 700 м на відкритих вапняках та гранітних схилах, серед чагарників та відкритого соснового лісу[3].

Галерея

Джерела

  1. Dictionary of Botanical Epithets. Процитовано 25.08.2018. (англ.)
  2. wiktionary. Процитовано 25.08.2018. (англ.)
  3. а б The Alpine Garden Society. Процитовано 25.08.2018. (англ.)
  4. Germplasm Resources Information Network (GRIN). Процитовано 25.08.2018. (англ.)
Plantenschat1898 269 129 Akkermunt.—Mentha arvensis.jpg Це незавершена стаття про Глухокропивові.
Ви можете допомогти проекту, виправивши або дописавши її.
licença
cc-by-sa-3.0
direitos autorais
Автори та редактори Вікіпедії
original
visite a fonte
site do parceiro
wikipedia UK

Lavandula stoechas ( Vietnamita )

fornecido por wikipedia VI

Lavandula stoechas (oải hương Tây Ban Nha, oải hương Pháp, oải hương cánh bướm, French lavender, Spanish lavender, topped lavender) là một loài thực vật có hoa trong họ Hoa môi. Loài này được L. mô tả khoa học đầu tiên năm 1753.[1]

Hình ảnh

Chú thích

  1. ^ The Plant List (2010). Lavandula stoechas. Truy cập ngày 5 tháng 6 năm 2013.

Liên kết ngoài


Bài viết về phân họ hoa môi Nepetoideae này vẫn còn sơ khai. Bạn có thể giúp Wikipedia bằng cách mở rộng nội dung để bài được hoàn chỉnh hơn.
licença
cc-by-sa-3.0
direitos autorais
Wikipedia tác giả và biên tập viên
original
visite a fonte
site do parceiro
wikipedia VI

Lavandula stoechas: Brief Summary ( Vietnamita )

fornecido por wikipedia VI

Lavandula stoechas (oải hương Tây Ban Nha, oải hương Pháp, oải hương cánh bướm, French lavender, Spanish lavender, topped lavender) là một loài thực vật có hoa trong họ Hoa môi. Loài này được L. mô tả khoa học đầu tiên năm 1753.

licença
cc-by-sa-3.0
direitos autorais
Wikipedia tác giả và biên tập viên
original
visite a fonte
site do parceiro
wikipedia VI

Лаванда стэхадская ( Russo )

fornecido por wikipedia русскую Википедию
Царство: Растения
Подцарство: Зелёные растения
Отдел: Цветковые
Надпорядок: Asteranae
Семейство: Яснотковые
Подсемейство: Котовниковые
Род: Лаванда
Вид: Лаванда стэхадская
Международное научное название

Lavandula stoechas L.

Wikispecies-logo.svg
Систематика
на Викивидах
Commons-logo.svg
Изображения
на Викискладе
ITIS 506033NCBI 39333EOL 483849IPNI 113972-3TPL kew-109094

Лава́нда стэха́дская (лат. Lavandula stoechas) — растение рода Лаванда из семейства Яснотковые.

Ботаническое описание

Лаванда стэхадская — многолетний кустарник. Размер растения от 30 до 100 см в высоту и ширину.

Листья от 1 до 4 см длиной, сероватого цвета.

Цветки растения розовато-фиолетового цвета. Чашечка от 4 до 6 мм длиной. Лаванда стэхадская цветёт с марта по июнь.

Подвиды

  • Lavandula stoechas luisieri.
  • Lavandula stoechas pedunculata.

Распространение

Лаванда стэхадская распространена на юге Европы (Италия, Греция, Франция, Португалия, Испания) и на севере Африки (Алжир, Марокко, Тунис, Мадейра, Канары), на западе Азии (Кипр, Израиль, Ливия, Сирия, Турция). Занесена и натурализовалась в Австралии и Новой Зеландии.

Примечания

  1. Об условности указания класса двудольных в качестве вышестоящего таксона для описываемой в данной статье группы растений см. раздел «Системы APG» статьи «Двудольные».
licença
cc-by-sa-3.0
direitos autorais
Авторы и редакторы Википедии

Лаванда стэхадская: Brief Summary ( Russo )

fornecido por wikipedia русскую Википедию

Лава́нда стэха́дская (лат. Lavandula stoechas) — растение рода Лаванда из семейства Яснотковые.

licença
cc-by-sa-3.0
direitos autorais
Авторы и редакторы Википедии