nomes no trilho de navegação
Ağcaqayın (lat. Acer L.) - ağcaqayın fəsiləsindən ağac və kol bitkisi cinsi. Avropa, Asiya və Şimali Amerikada geniş yayılmışdır.
Qarşı-qarşıya düzülən yarpaqları dilimli, nadir hallarda lələkvarı mürəkkəb və ya bütövdür; çiçəkləri salxım, yaxud qalxanabənzər çiçək qrupunda toplanmışdır. Meyvəsi ikiqat qanadlıdır. Avropa, Asiya, Şimali Afrika, Şimali Amerika və Mərkəzi Amerikada 150-dək növü məlumdur. Azərbaycanda 8 növü var. Oduncağından mebel, musiqi alətləri və s. hazırlanır. Ağcaqayın dekorativ və ballı bitkidir. Amerikada bəzi növlərin-dən ağcaqayın şəkəri istehsal olunur.
Azərbaycanda hündürlüyü 30 m-ə, diametri 1 m-ə çatan sivriyarpaq və ya çinarabənzər ağcaqayın (lapan) (Acer platanoides), keçəl ağcaqayın (Acer laetum), çöl ağcaqayını (Acer campestre), məxməri ağcaqayın (Acer velutinum), ağ ağcaqayın (Acer pseudoplatanus), tpaytfettep ağcaqayını (Acer trautvetteri), Hirkan ağcaqayını (Acer hyrcanum) vənyappaq ağcaqaın (Acer negundo) bitir.
Ağcaqayın (lat. Acer L.) - ağcaqayın fəsiləsindən ağac və kol bitkisi cinsi. Avropa, Asiya və Şimali Amerikada geniş yayılmışdır.
Qarşı-qarşıya düzülən yarpaqları dilimli, nadir hallarda lələkvarı mürəkkəb və ya bütövdür; çiçəkləri salxım, yaxud qalxanabənzər çiçək qrupunda toplanmışdır. Meyvəsi ikiqat qanadlıdır. Avropa, Asiya, Şimali Afrika, Şimali Amerika və Mərkəzi Amerikada 150-dək növü məlumdur. Azərbaycanda 8 növü var. Oduncağından mebel, musiqi alətləri və s. hazırlanır. Ağcaqayın dekorativ və ballı bitkidir. Amerikada bəzi növlərin-dən ağcaqayın şəkəri istehsal olunur.
Azərbaycanda hündürlüyü 30 m-ə, diametri 1 m-ə çatan sivriyarpaq və ya çinarabənzər ağcaqayın (lapan) (Acer platanoides), keçəl ağcaqayın (Acer laetum), çöl ağcaqayını (Acer campestre), məxməri ağcaqayın (Acer velutinum), ağ ağcaqayın (Acer pseudoplatanus), tpaytfettep ağcaqayını (Acer trautvetteri), Hirkan ağcaqayını (Acer hyrcanum) vənyappaq ağcaqaın (Acer negundo) bitir.
Acer és un gènere d'arbre de l'ordre de les sapindals. En català reben el nom d'aurons. Comprèn unes 125 espècies, moltes de les quals són natives d'Àsia, d'altres només es troben a Europa, al nord d'Àfrica i a Nord-amèrica. Les plantes del gènere Acer són classificades de diverses maneres, en la seva pròpia família, la de les aceràcies, o (conjuntament amb Hippocastanaceae) dins la família Sapindaceae.
La major part d'espècies del gènere Acer són caducifolis de talla mitjana, si bé n'hi ha algunes de gran talla, i d'altres arbustives. Les fulles són oposades, i els fruits en forma de sàmara, normalment en parelles unides per la base. L'angle que formen les dues sàmares és característic de cada espècie. La fulla típica és palmada-lobada, amb cinc lòbuls, però hi ha excepcions, com ara Acer negundo, que té fulles compostes.
La major part d'aurons tenen flors femenines i masculines al mateix arbre, podent haver-hi també flors hermafrodites alhora. Aquest fenomen s'anomena dicogàmia. La floració a la secció Rubra es produeix abans de la brotada de les fulles, però a la majoria és simultània. En aquesta època els arbres són molt decoratius. Algunes espècies són mel·líferes, com ara Acer pseudoplatanus.
Les flors es presenten en forma d'inflorescència, sent les principals: Raïm, espiga, panícula i umbel·la. Les inflorescències poden tenir fins a 20 cm, i estar formades per unes poques flors, fins a diversos centenars.
Les sàmares es componen d'una aleta i una petita esfera, que conté la llavor. Normalment estan unides per la base en parelles, i formen un angle molt característic de cada espècie, que va des dels 180° al paral·lelisme. L'aleta serveix per al transport de la llavor pel vent. Alguns fruits tenen una coloració vermella marcada.
A Catalunya hom pot trobar l'auró blanc (Acer campestre), l'auró negre (Acer monspessulanum), la blada (Acer opalus), el plàtan fals (Acer pseudoplatanus), i l'erable (Acer platanoides).
Acer és un gènere d'arbre de l'ordre de les sapindals. En català reben el nom d'aurons. Comprèn unes 125 espècies, moltes de les quals són natives d'Àsia, d'altres només es troben a Europa, al nord d'Àfrica i a Nord-amèrica. Les plantes del gènere Acer són classificades de diverses maneres, en la seva pròpia família, la de les aceràcies, o (conjuntament amb Hippocastanaceae) dins la família Sapindaceae.
Javor (Acer) je rod dřevin z čeledi mýdelníkovité, v dřívějších taxonomických systémech řazených do čeledi javorovité. Jeho zástupci jsou obvykle vzrostlé opadavé stromy (existuje ale i několik druhů stálezelených), některé druhy mají však jen slabší vzrůst a jsou to buď nižší stromy a nebo keře. Rod Acer čítá kolem 120-150 druhů. Jejich výskyt je omezen na mírné až subtropické oblasti severní polokoule; těžištěm rozšíření je střední Čína a východní Himálaj. Jsou to významné lesnické i okrasné dřeviny. V české květeně se jako původní uvádějí tři druhy.[1]
Javory, s výjimkou javoru jasanolistého, mají listy vstřícně křížmostojné a dlouze řapíkaté, jednoduché a většinou hluboce laločnaté, případně dlanitě dělené nebo zpeřené. U javoru jasanolistého jsou listy dlanitě laločnaté a při bázi srdčité. Kanada si javorový list zvolila za národní symbol a je vyobrazen na kanadské vlajce.
Květy jsou v hroznech, latách nebo chocholících, a to nících nebo vzpřímených. Tyčinky jsou po 4–10 v jednom květu. Převážná většina druhů je jednodomých, u některých se objevuje tzv. funkční dvoudomost, kdy se na stromech vyskytují sice oboupohlavné květy, ale orgány jednoho z pohlaví jsou zakrnělé. Několik málo druhů je dvoudomých. Květy jsou opylovány převážně hmyzem, pouze minimum druhů je větrosnubných; plody jsou šířeny větrem.[1][2]
Plody je křídlaté dvounažky; křídla jsou jazykovitá, blanitá, se silnou žilkou na vnějším okraji. Klíčení semen je u všech javorů, s výjimkou javoru stříbrného, nadzemní.
Rod se dále dělí do 14 morfologicky vymezených sekcí a serií.[1] Zde je uveden zjednodušený výběr významnějších druhů rozdělený podle kontinentu původuː
Javorový sirup se vyrábí z mízy javoru cukrového nebo černého. V zimě, kdy stromy spí, se do kmenů vyvrtají díry. Když poleví mrazy, sbírá se do věder míza prýštící z ran. Javorový sirup se produkuje v Severní Americe.
Javorové dřevo se běžně využívá v truhlářství. Nezastupitelnou roli má ve výrobě smyčcových hudebních nástrojů (evropských). K tomu účelu slouží javor klen, tradičně především z oblasti Bosny.
Javor je kanadským národním stromem. List červeného severoamerického javoru se nachází na kanadské vlajce. Také proto se někdy sportovním reprezentantům této země hovorově říká Javorové listy (např. při zápasech v ledním hokeji). Javor je také symbolickou rostlinou města Helsinky.
Obrázky, zvuky či videa k tématu javor ve Wikimedia Commons
Galerie javor ve Wikimedia CommonsJavor (Acer) je rod dřevin z čeledi mýdelníkovité, v dřívějších taxonomických systémech řazených do čeledi javorovité. Jeho zástupci jsou obvykle vzrostlé opadavé stromy (existuje ale i několik druhů stálezelených), některé druhy mají však jen slabší vzrůst a jsou to buď nižší stromy a nebo keře. Rod Acer čítá kolem 120-150 druhů. Jejich výskyt je omezen na mírné až subtropické oblasti severní polokoule; těžištěm rozšíření je střední Čína a východní Himálaj. Jsou to významné lesnické i okrasné dřeviny. V české květeně se jako původní uvádějí tři druhy.
Denne artikel omhandler slægten Acer. Opslagsordet har også en anden betydning, se Acer.
Løn (Acer) er en slægt af små og store løvtræer, hvoraf flere er vildtvoksende i Danmark. Mange små arter stammer fra Japan. Her omtales kun de arter, som er vildtvoksende i Danmark, eller som dyrkes her.
Beskrevne arter
Die Ahorne (Acer) bilden eine Pflanzengattung in der Unterfamilie der Rosskastaniengewächse (Hippocastanoideae) innerhalb der Familie der Seifenbaumgewächse (Sapindaceae). Je nach Autor gibt es 110 bis 200 Ahorn-Arten. Sie sind in gemäßigten und tropischen Gebieten in Eurasien, Nordafrika, Zentral- und Nordamerika weit verbreitet. Viele Arten werden vielseitig genutzt.
Bis auf zwei Arten[1] sind Ahorne sommergrüne Bäume oder Sträucher. Die gegenständig an den Zweigen angeordneten Laubblätter sind in Blattstiel und Blattspreite gegliedert. Die meist einfache Blattspreite ist meist handförmig gelappt. Manche Arten besitzen unpaarig gefiederte Blattspreiten, mit drei oder fünf Blättchen, zum Beispiel der Eschen-Ahorn (Acer negundo). Es liegt eine handförmige Nervatur vor. Der Blattrand ist glatt oder gezähnt. Es sind keine Nebenblätter vorhanden.[2] Das Laub vieler Arten besitzt eine intensive Herbstfärbung.
Je nach Standort und Sorte kann ein Ahorn etwa 30 bis 35 Meter hoch und bis zu 600 Jahre alt werden.[3]
Die Blüten stehen in schirmtraubigen oder doldigen, seltener traubigen oder großen rispigen Blütenständen zusammen.[2]
Die Blüten sind selten zwittrig, sondern meist funktional eingeschlechtig. Die radiärsymmetrischen Blüten sind meist fünfzählig mit doppelter Blütenhülle (Perianth). Es sind meist fünf, selten vier oder sechs Kelchblätter vorhanden. Es sind meist fünf, selten vier oder sechs Kronblätter vorhanden, selten fehlen sie. Es sind meist acht, selten vier, fünf, zehn oder zwölf freie Staubblätter vorhanden. Zwei Fruchtblätter sind zu einem oberständigen Fruchtknoten verwachsen. Je Fruchtblatt gibt es selten eine, meist zwei Samenanlagen. Der Griffel ist meist zweigabelig und es sind zwei Narben vorhanden.[2] Man unterscheidet zwischen insekten- und windbestäubten Arten. Bei insektenbestäubten (Entomophilie) Arten ist am Grunde der Blüten ein Diskus vorhanden, denn er dient der Anlockung von Insekten.
Die Blütenformel lautet: ∗ K 5 C 5 A 4 − 12 G ( 2 ) _ {displaystyle *;K_{5};C_{5};A_{4-12};G_{underline {(2)}}} 
Es werden Spaltfrüchte gebildet, die als zwei geflügelte Nussfrüchte (Samara) abfallen.[2] Die Frucht führt durch ihre spezielle aerodynamische Form (Monopteros) beim Herunterfallen zu Autorotation, dieses bewirkt ein langsameres Absinken der Samen und eine großflächige Verteilung der Diasporen durch den Wind.
Beim ausgereiften Samen ist kein Endosperm vorhanden. Der öl- oder stärkehaltige Embryo besitzt eine verlängerte Radicula und zwei flache oder gefaltete, grüne Keimblätter (Kotyledonen).[2]
Die Chromosomengrundzahl beträgt x = 13; es liegt meist Diploidie vor, also 2n = 26.[2]
Der Gattungsname Acer wurde 1753 durch Carl von Linné in Species Plantarum[4] erstveröffentlicht. Als Lectotypus wurde 1913 Acer pseudoplatanus L. festgelegt.[5] Synonyme für Acer L. sind: Argentacer Small, Negundo Boehm. ex Ludw., Saccharodendron (Raf.) Nieuwl., Rulac Adans., Rufacer Small.[6]
Molekularbiologische Untersuchung ergaben, dass die Gattung Acer zur Unterfamilie Hippocastanoideae innerhalb der Familie der Sapindaceae gehört. Sie wurde früher in die selbstständige Familie der Rosskastaniengewächse (Hippocastanoiceae) gestellt.[6]
Die Gattung Acer ist auf der Nordhalbkugel in Nordafrika, Eurasien, Zentral- und Nordamerika weitverbreitet. Ihre Arten gedeihen in gemäßigten, subtropischen und tropischen Gebieten, in den Tropen aber nur im Gebirge.[7] Viele Ahorn-Arten weisen eine holarktische Verbreitung auf. Jeweils sehr viele Arten haben ihre Heimat in Asien und in Nordamerika. 99 Arten kommen in der Volksrepublik China vor, 61 davon nur dort. 13 Arten kommen in Nepal[8] und acht Arten in Pakistan[9] vor.
Seit den Eiszeiten sind in Europa nur noch wenige Ahorn-Arten heimisch. Im deutschen Sprachraum kommen neben Spitz-Ahorn (Acer platanoides), Berg-Ahorn (Acer pseudoplatanus) und Feld-Ahorn (Acer campestre) auch Französischer Ahorn (Acer monspessulanum), Schneeball-Ahorn (Acer opalus) und Tatarischer Steppen-Ahorn (Acer tataricum) wild vor.
Die Gattung Ahorn (Acer) umfasst 110 bis 200 Arten. Die Gliederung der Gattung Ahorn (Acer) wird kontrovers diskutiert, beispielsweise in folgende Sektionen (sect.) gegliedert, die teilweise nochmals feiner in Serien (ser.) unterteilt werden:[2][6]
Es gibt einige Hybriden (Auswahl):[6]
Aufgrund ihrer ähnlichen Blattformen wird die häufig als Straßenbaum gepflanzte Ahornblättrige Platane (Platanus×acerifolia) für eine Ahorn-Art gehalten; Platanen-Arten haben jedoch im Gegensatz zu den Ahorn-Arten immer wechselständige Laubblätter und häufig eine sehr charakteristische Borke.
Ahornholz wird vor allem als Möbelholz genutzt. Kommerziell relevant ist vor allem das Holz einiger hochwachsender Arten wie des Berg-Ahorns (Acer pseudoplatanus) und des Spitz-Ahorns (Acer platanoides) in Eurasien. In Nordamerika sind vor allem der Zucker-Ahorn (Acer saccharum) und der Schwarze Zucker-Ahorn (Acer saccharum subsp. nigrum) als „American hard maple“ sowie der Rot-Ahorn (Acer rubrum) und der Silber-Ahorn (Acer saccharinum) als American soft maple von Bedeutung. Der Japanische Ahorn (Acer pictum) spielt im ostasiatischen Raum eine zentrale Rolle. Weitere Arten wie der Feld-Ahorn (Acer campestre) haben nur eine untergeordnete oder regionale Bedeutung.
Das Holz des Berg-Ahorns (Acer pseudoplatanus) zählt zu den wertvollen Edellaubhölzern. Gelblich-weiß bis weiß gefärbt, sind die Jahresringe zwar erkennbar, Splint und Kern setzen sich jedoch nicht voneinander ab, sondern sind farbgleich. Das mittelschwere, elastische, zähe, harte Holz schwindet nur gering. Die Biegefestigkeit ist gut. Das Holz ist wenig witterungsbeständig. Die Oberflächen lassen sich gut bearbeiten, leicht polieren, beizen und einfärben. Auch die Behandlung mit Lacken ist problemlos.
Besonders in den 1950er Jahren und in der ersten Hälfte der 1960er waren schlichte wie auch geriegelte (Riegelahorn) Ahornfurniere sehr begehrt für Schlafzimmermöbel, massiv für Schubladen und für Kleinmöbel. Auch als Kontrastholz in Form von Kanten und Zierleisten wurde es oft verwendet. Wegen seiner Tendenz zum relativ raschen Vergilben wurde der Einsatz für die Außenfronten im Möbelbau vermieden. Heute wird es bei hochwertigen Möbeln noch für die Innenauskleidung verwendet. Kunsttischlern dient das Ahornholz für die Herstellung feinster Möbel, wobei es auch für Intarsienarbeiten (Einlegearbeiten) Verwendung findet. Eine spezielle Verwendungsart des Ahorns sind aus Vollholz hergestellte und unlackierte Tischplatten für Wirtshaustische. Parkett aus amerikanischem Hard maple gilt als besonders wertvoll und zeichnet sich durch einen hohen Abnutzungswiderstand aus. Auch für den Treppenbau ist es gut geeignet.
Seit langem wird ausgesuchtes Bergahornholz als Zier- und Resonanzholz zur Herstellung von Musikinstrumenten (Streich-, Zupf- und Blasinstrumente, Schlagzeugkessel) verwendet. Böden, Zargen und Hälse aus Ahorn sind für klassische Streichinstrumente die Regel. Besonders beliebt ist hier Riegelahorn, bei furnierten Teilen auch Vogelaugenahorn. Drechsler, Schnitzer und Bildhauer verwenden für ihre Arbeiten gerne Ahornholz, da hier feine Details ausgearbeitet werden können. Auch für Sport-, Spiel- und Küchengeräte wird das feinporige Holz gebraucht. Starke Äste und krumme Stämme gehen als Industrieholz in die Spanplattenindustrie oder sind als Brennholz begehrt.
Geriegelte Decke einer Gitarre von Paul Reed Smith (PRS) Modell: "Carlos Santana"
Stradivari, geriegelter Bergahorn, Musikinstrumenten-Museum Berlin
Geriegelter Bergahorn
Eine Bank aus sogenanntem "Muschelahorn" ("Quilted maple") eigentlich Zuckerahorn mit Wellenmuster
Ahorn-Stammquerschnitt
Aus dem Saft des in Nordamerika heimischen Zucker-Ahorns (Acer saccharum) wird Ahornsirup gewonnen. Dieser wird durch Einkochen der nach Anzapfen aus dem Stamm austretenden Baumsäfte hergestellt. Eine Zuckergewinnung ist auch aus dem Silber-Ahorn (Acer saccharinum) möglich.
Die in den Monaten Mitte Februar bis Anfang April um die Pflanze im Bodenlaub gesprossenen Ahornkeimlinge werden, bevor sie zu Sämlingen werden, gesammelt und eignen sich zum rohen Verzehr. Die frischen Keimsprossen haben einen herben, kräftigen Geschmack und sind reich an Inhaltsstoffen.[12] Es muss jedoch darauf hingewiesen werden, dass Ahornkeimlinge einiger Spezies mit Hypoglycin einen Giftstoff enthalten.[13][14]
Viele Sorten verschiedener Ahorn-Arten werden als Zierpflanzen für Gärten, Parks und Alleen verwendet. Man kann den Ahorn auch als Bonsai bearbeiten. Es gibt eine Vielzahl von buntlaubigen bis zu kugelkronigen Sorten.[15]
Veterinärmedizinisch bedeutsam ist die „Red maple toxicosis“ genannte Erkrankung von Tieren nach dem Fressen der welken Blätter des Rot-Ahorns (Acer rubrum).
Nach neueren Erkenntnissen wird durch das in Bergahornsamen und -keimlingen enthaltene Hypoglycin die meist tödlich verlaufende atypische Weidemyopathie beim Pferd ausgelöst.[16]
Nach dem überlieferten Volksaberglauben bietet der Ahorn einen wirksamen Schutz gegen Hexen. So wurden in Hinterpommern die Türen und Stuben mit Ahorn geschmückt, in Mecklenburg sollten die Hexen von Ställen abgehalten werden, indem Zapfen aus Ahornholz in die Türen und Schwellen eingeschlagen wurden. Der gleiche Effekt sollte erzielt werden, wenn am 24. Juni Ahornzweige an Türen und Fenster gesteckt wurden. Dieses Ritual sollte auch vor Blitzschlag schützen. Zum Schutz vor Maulwürfen wurden im Revensburgischen Kartoffel- und Flachsfelder mit Ahornzweigen umstellt. Aus dem Elsass ist bekannt, dass Ahornzweige an Türen die Fledermäuse vom Hause fernhalten sollten.
In der Volksmedizin werden die am 24. Juni gepflückten Ahornblätter getrocknet und in kochendem Wasser erweicht. Sie gelten bei allen Wunden als heilkräftig.
In Oberbayern glaubte man, dass recht fette Ahornblätter auf eine gute, ergiebige Ernte hinweisen. Ferner ist auch das Begießen der Wurzeln mit Wein überliefert – damit sollte ein Wunsch in Erfüllung gehen.
Berühmt ist der Bergahorn zu Trun im Kanton Graubünden. Unter ihm wurde am 16. Mai 1424 der obere oder graue Bund geschworen. 1750 hatte der Baum einen Gesamtumfang von 16 Meter. 1824 standen von den ehemals drei Stämmen noch zwei. Als 1870 der beinahe 500-jährige Ahorn durch einen Sturm umgeworfen wurde, wurde an derselben Stelle aus einem Samen des alten ein junger Bergahorn gepflanzt, der dort bis heute steht. 1890 wurde der Wurzelstock des alten Baumes feierlich in den Sitzungssaal des großen Bundes überführt und befindet sich heute im Museum Sursilvan in Trun. Auch in Orts- und Flurnamen wird der Ahorn oft verwendet. Im Oberwallis entspricht „Agarn“ und im französischen Gebiet „Ayer“ dem Wort „Ahorn“.
Das Ahornblatt ist ein Symbol Kanadas und steht in der seit 1965 verwendeten kanadischen Flagge für die ausgedehnten Wälder des Landes. Die Vorlage lieferte wahrscheinlich der Zucker-Ahorn (Acer saccharum). In der chinesischen Kultur gilt der Ahorn als Symbol für Amtswürde.
Die Ahorne (Acer) bilden eine Pflanzengattung in der Unterfamilie der Rosskastaniengewächse (Hippocastanoideae) innerhalb der Familie der Seifenbaumgewächse (Sapindaceae). Je nach Autor gibt es 110 bis 200 Ahorn-Arten. Sie sind in gemäßigten und tropischen Gebieten in Eurasien, Nordafrika, Zentral- und Nordamerika weit verbreitet. Viele Arten werden vielseitig genutzt.
Os acirons u escarroneros (scientificament, o chenero Acer) son l'unico chenero d'árbols y arbustos en a familia Aceraceae, con 18 especies compresas.
Os acirons se fan reconoixer per as suyas fuellas oposatas en a branca, palmato-lobulatas (ixo ye, como las d'a platanera) anque en qualques especies (y variedatz) ixa lobulación d'o limbo foliar puet dica fender-se tanto que en independice os lobulos, en fendo que la fuella se torne composata. As flors son regulars, pentameras, y brostan fendo racemos, corimbos u umbelas, y les i amaneixen a prencipios d'a primavera, en qualques especies dica d'antes que no las fuellas, estando muit chicotas cadaguna d'ellas. As simients tienen un imbolucro fimbroso que forma una unica ala que las fa d'estar planaderas quan cayen de l'árbol, en fendo una caita carateristica en a que chiran en espiral. Ixe tipo de fruitos se conoixen en botanica como samaras y se fan muit apreciatos per a mainada, que os gosan culler ta chugar, en os puestos a on que estes árbols i abundan. Os acirons producen una grandisma cantidat d'ixas simients voladeras.
En Europa se'n troba especies con destribución submediterrania, estando en Aragón una especie que s'asocia de maniera anisolata en metat d'as caixigosas más que no fendo parte de formacions propias. Abunda en os semontans y las sierras, anque la suya presencia ye escarsa en as vals d'o Pireneu axial. Comparte con os caixigos as preferencias climaticas y biotopicas, anque tiene més tendencia que no éstes de creixer en os pocins más que no en as solanas d'a montanya. Ye carateristica la enviesta d'estes árbolsa/arbustos en l'agüerro, per as colors royas y amariellas tan vitariscas que gosan manifestar en ixa estación, que els fan d'envistar-se d'entre las formacions d'altras especies que els acompanyan, como los ditos caixigos.
"Acirón" en belsetán significa tanto l'arbol d'o chenero Acer como a suya fusta, y en aragonés de Larrés y Cartirana ye sinonimo de biscalera, "o trallo més alto en o tarabidato d'o tellato".[1]
Os acirons u escarroneros (scientificament, o chenero Acer) son l'unico chenero d'árbols y arbustos en a familia Aceraceae, con 18 especies compresas.
Os acirons se fan reconoixer per as suyas fuellas oposatas en a branca, palmato-lobulatas (ixo ye, como las d'a platanera) anque en qualques especies (y variedatz) ixa lobulación d'o limbo foliar puet dica fender-se tanto que en independice os lobulos, en fendo que la fuella se torne composata. As flors son regulars, pentameras, y brostan fendo racemos, corimbos u umbelas, y les i amaneixen a prencipios d'a primavera, en qualques especies dica d'antes que no las fuellas, estando muit chicotas cadaguna d'ellas. As simients tienen un imbolucro fimbroso que forma una unica ala que las fa d'estar planaderas quan cayen de l'árbol, en fendo una caita carateristica en a que chiran en espiral. Ixe tipo de fruitos se conoixen en botanica como samaras y se fan muit apreciatos per a mainada, que os gosan culler ta chugar, en os puestos a on que estes árbols i abundan. Os acirons producen una grandisma cantidat d'ixas simients voladeras.
En Europa se'n troba especies con destribución submediterrania, estando en Aragón una especie que s'asocia de maniera anisolata en metat d'as caixigosas más que no fendo parte de formacions propias. Abunda en os semontans y las sierras, anque la suya presencia ye escarsa en as vals d'o Pireneu axial. Comparte con os caixigos as preferencias climaticas y biotopicas, anque tiene més tendencia que no éstes de creixer en os pocins más que no en as solanas d'a montanya. Ye carateristica la enviesta d'estes árbolsa/arbustos en l'agüerro, per as colors royas y amariellas tan vitariscas que gosan manifestar en ixa estación, que els fan d'envistar-se d'entre las formacions d'altras especies que els acompanyan, como los ditos caixigos.
"Acirón" en belsetán significa tanto l'arbol d'o chenero Acer como a suya fusta, y en aragonés de Larrés y Cartirana ye sinonimo de biscalera, "o trallo més alto en o tarabidato d'o tellato".
Leis agasts (var. aserau, aseron, aseròu), son d'aubres e d'aubrilhons dau genre Acer que desenant apartènon a la familha dei Sapindacèas (e autre temps a aquela deis Aceracèas), dins l'òrdre dei Sapindales. Existisson aperaquí 128 espècias, que la màger part son originàrias d'Asia, e e qualques uns apareisson tanben en Euròpa, en Africa del Nòrd e en America del Nòrd. Una sola espècia, Acer laurinum, s'estend a l'emisfèri sud. L'espècia tipe del genre es Acer pseudoplatanus, l'espècia d'agast mai comuna en Euròpa. Los agasts an de fuèlhas palmadas facilament reconeissablas e de fruits ailats distinctius. Los pus pròches parents dels agasts son los marronièrs d'Índia.
Dr Ahorn isch en Laubbaum.
Er chunnt in de nördliche Breitine und au bi üüs hüüfig vor. Es giit bi üüs Fäldahorn, Spitzahorn und Bärg-Ahorne, in Asie und Nordamerika no viili anderi Arte.
Z Kanada isch s Ahorn-Blatt, s Maple-leaf, s Nazionalsymbol, wo au in dr Landesfahne drin isch.
S Holz vom Ahorn wörd vor allem gnutzt zum Möbel z zimmere. Au zum Bau vo de klassische Striichinstrumänt bruucht me villfach Ahornholz.
Z Truns isch 1424 under em Ahorn vo Truns de Ober oder Graui Bund gründet wore.
Dr Ahorn isch en Laubbaum.
Er chunnt in de nördliche Breitine und au bi üüs hüüfig vor. Es giit bi üüs Fäldahorn, Spitzahorn und Bärg-Ahorne, in Asie und Nordamerika no viili anderi Arte.
Z Kanada isch s Ahorn-Blatt, s Maple-leaf, s Nazionalsymbol, wo au in dr Landesfahne drin isch.
Ahornen (Acer) sinn eng Gattung Beem aus der Famill vun de Sapindaceae, Ënnerfamill Hippocastanoideae.
Jee no Auteur gëtt et 110 bis 200 Ahorn-Aarten.
D'Gattung Acer kënnt am nërdlechen Afrika vir, an Eurasien, Zentral- an Nordamerika. D'„Acer“-Aarte wuessen an temperéierten, subtropeschen an tropesche Klimazonen, an den Tropen awer nëmmen an de Bierger.
Zanter den Äiszäiten sinn an Europa just nach e puer Ahorn-Aarten doheem. A Westeuropa komme nieft dem Spëtz-Ahorn (Acer platanoides), dem Aaschtert (oder Biergahorn; Acer pseudoplatanus) an dem Maasselter (Acer campestre) och de Franséischen Ahorn (Acer monspessulanum), den Acer opalus an den Acer tataricum wëll vir.
D'Gattung Ahorn gëtt an eng Rëtsch Sektiounen (sect.) ënner-agedeelt, a, wou et muss sinn, a Serien (ser.):
D'Ahornblat ass ee Symbol vu Kanada an ass zanter 1965 um kanadesche Fändel drop.
Ahornen (Acer) sinn eng Gattung Beem aus der Famill vun de Sapindaceae, Ënnerfamill Hippocastanoideae.
Jee no Auteur gëtt et 110 bis 200 Ahorn-Aarten.
Aric neɣ Akrabuc
Aric neɣ Akrabuc
Arsi (genus Acer) nisqakunaqa huk sach'akunam, Chinchay Awya Yalapi, Iwrupapi, Asyapipas wiñaq.
Wikispecies nisqaqa qillqasqa p'anqayuqmi kay hawa: Arsi
Arsi (genus Acer) nisqakunaqa huk sach'akunam, Chinchay Awya Yalapi, Iwrupapi, Asyapipas wiñaq.
La asero es un jenero de arbores e arboretas de la familia Sapindaceae. On ave sirca 128 spesies, la plu de cual es nativa a Asia, con alga ance trovada en Europa, Africa norde, e America Norde. Sola un spesie, Acer laurinum, estende a la emisfero sude. Aseros es fasil reconosable par sua folias palmin e frutos con alas.
La plu de aseros es arbores cual pote crese a un altia de 10 - 45 m. Otras es arboretas min ca 10 m de altia con un cuantia de troncas peti comensante a la solo. La plu de spesies es caduca, e multe es famosa per la colores de sua folias en autono. Un cuantia peti en Asia sude e la Mediteraneo es sempreverde. La folias en la plu de spesies es palmin e lobosa. La flores es verde, jala, orania, o roja. An si los es peti como individuas, la efeto de un arbor completa florinte pote es stonante en alga spesies. Alga aseros es un fonte de polen e netar per abeas en la primavera temprana.
La frutas es nomida samaras, e ave multe nomes comun, como "claves de asero", "elicotores", etc. Esta semes aveni en duples, cada conteninte un seme encluida en un "nozeta" liada a un ala plata de texeda fibrosa e paperin. Los es formida per jira cuando los cade, e per sperde la semes a un distantia sur la venta.
Alga spesies de asero es usada como arbores ornal, spesial per sua color autonal e sua crese relativa rapida. Popular varias inclui la aseros norsce, arjento, japanes, e roia. Aseros es ance un eleje popular per la arte de bonsai. Aseros japanes, tridente, Amur, campo, e Montpellier es comun elejes e responde bon a la tecnicas cual coraji redui de folias e rami.
La asero zucarosa es forada per sava, cual es alora bolida per produi xirope, zucara, o caramel de asero. On nesesa sirca 40 litres de sava per prepara un litre de xirope. Cualce asero pote es usada, ma la plu no produi sufisinte zucar per es usosa. La industria es consentrada en Quebec, Canada, e es valuada a sirca un dui bilion de dolares canadian per anio. Un folia de la asero es sur la scermo de eraldia e la bandera de Canada, e es un simbol de fortia e dura e la arbor nasional de Canada.
Alga de la spesies de asero plu grande ave lenio valuada, spesial la asero zucarosa en America Norde e la asero sicamoro en Europa. La lenio de la asero zucarosa es comon nomida "asero dur", e es la tipo prefereda per bastones e cursos de boling, la ases de bastones per biliardo, e blocos de carnor.
Asero es un lenio de tono, pd un lenio cual transmete bon la ondas de sona e es usada per strumentos musical. Asero es plu dur e ave un sona plu briliante ca mogano, un otra lenio comun usada per strumentos. La dorso, lados, e colo de la plu de strumentos de cordetas, es fabricada con asero. La colos de gitares eletrical es comun fabricada de asero, per sua stablia. Asero es ance usada per fabrica basones e otra strumentos de venta como flautas dulse.
Chăng-kō̤ Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄ Háng-cê gì bēng-buōng. / 參考閩東語漢字其版本。
Hŭng-sṳ̆k (楓屬) sê Ù-huâng-cṳ̄-mŭk (無患子目) Ù-huâng-cṳ̄-kuŏ gì siŏh-ciáh sṳ̆k (屬), Bàng-uâ gó̤ biĕng-chéu („biĕng“ siā có̤ „⿰木籩“[1]).Ŭng-dái (溫帶) hó-iĕk-dái (副熱帶) dê-kṳ̆ ô iā sâ̤ cī-cṳ̄ng chéu.
Chăng-kō̤ Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄ Háng-cê gì bēng-buōng. / 參考閩東語漢字其版本。
Hŭng-sṳ̆k (楓屬) sê Ù-huâng-cṳ̄-mŭk (無患子目) Ù-huâng-cṳ̄-kuŏ gì siŏh-ciáh sṳ̆k (屬), Bàng-uâ gó̤ biĕng-chéu („biĕng“ siā có̤ „⿰木籩“).Ŭng-dái (溫帶) hó-iĕk-dái (副熱帶) dê-kṳ̆ ô iā sâ̤ cī-cṳ̄ng chéu.
Acer [1] is a geslacht van boomn of struukn, in de geweune toale gekend lik esdôorn. Esdôorns zyn ip verschillnde maniern oendregebrocht ofwêl in e famielje van under eign de Aceraceae, ofwêl tegoare mê de Hippocastanaceae geplatst in de famielje van de Sapindaceae. De mêest moderne systêemn ên e vôorkeure vo klasseerienge by de Sapindaceae. De typiesche sôorte van 't geslacht is de geweune esdôorn (Acer pseudoplatanus) [2].
Dr zyn oengevêer 128 sôortn, woavan de mêeste in Oazje gruujn [3] mê 'n antal ook in Europa, Nôord-Afrika, en Nôord-Amerika. Allêene mor êen sôorte, de weinig gekende Acer laurinum, is van ôorsproenk van 't Zuudlik Oafroend [4]. Viernviftig sôortn esdôorns zyn vôgns de International Union for Conservation of Nature mo zo dèèrlik verspreid danze kunn uutstervn in under nateurlik leefgebied [4].
Acer is a geslacht van boomn of struukn, in de geweune toale gekend lik esdôorn. Esdôorns zyn ip verschillnde maniern oendregebrocht ofwêl in e famielje van under eign de Aceraceae, ofwêl tegoare mê de Hippocastanaceae geplatst in de famielje van de Sapindaceae. De mêest moderne systêemn ên e vôorkeure vo klasseerienge by de Sapindaceae. De typiesche sôorte van 't geslacht is de geweune esdôorn (Acer pseudoplatanus) .
Dr zyn oengevêer 128 sôortn, woavan de mêeste in Oazje gruujn mê 'n antal ook in Europa, Nôord-Afrika, en Nôord-Amerika. Allêene mor êen sôorte, de weinig gekende Acer laurinum, is van ôorsproenk van 't Zuudlik Oafroend . Viernviftig sôortn esdôorns zyn vôgns de International Union for Conservation of Nature mo zo dèèrlik verspreid danze kunn uutstervn in under nateurlik leefgebied .
taksonomy Klasse: Spermatopsida (Siedplanten) Skift: Deksieddigen Famylje: Sapindaceae (Sjippebeamfamylje) soarte Acer De eskdoarn, beltsjebeam, ahorn of yn bernetaal 'fleanmasyntsjebeam' (Acer) is in skaai fan beammen of strûkken. Ofhinklik fan de taksonomyske opfetting heart dizze, ta de Eskdoarnfamylje (Aceraceae) of, moderner, ta de Sjippebeamfamylje (Sapindaceae).
Eskdoarns komme foar yn de mylde klimaatgebieten fan it noardlik healrûn; inkelde soarten komme foar yn Súdeast-Aazje en Yndoneezje. It skaai telt sa'n 120 soarten, ferdielt yn 16 seksjes mei 230 ferskillende taksa (soarten, ûndersoarten en fariëteiten). Dêrneist binne der ferskate hybriden.
Yn Nederlân binne allinnich de Spaanske aak of Fjildesdoorn (Acer campestre) en de gewoane eskdoarn (Acer pseudoplatanus) lânseigen.
De gielgriene blomstringen, dy't healwei maaie, fuort nei it útrinnen fan it blêd ferskine, lûke mei har geur fral iesmiggen.
De frucht hat in relatyf grutte wjuk en wurdt wol 'helikopterke' of 'fleanmasyntsje' neamd. Der sitte twa fruchtsjes oan ien staltsje, sadat de wjukken tsjinoer elkoar stean en sa op de wyn fersparaat wurde kin. De hoeke tusken de wjukken is, neist de foarm en de lizzing fan it sied, in wichtich skaaimerk foar de ferskillende soarten.
Hast alle soarten hawwe yn de maaitiid, troch de hege woarteldruk, in sterke sopstream, sadat yn dy tiid fan it jier wûnen tige bliede kinne.
De measte soarten hawwe troch de tinne bast gau lêst fan ferbrâning at de sinne op de stam skine kin. De Noarske eskdoarn en de Gewoane Eskdoarn kinne sa'n 20 meter heech wurde. De Fjildeskdoarn bliuwt meast in mânske strûk of lytse beam.
De wittenskiplike namme Acer is tige âld en de komôf is ûnwis. It Latynske wurd 'acer' betsjut puntich, skerp. De namme soe te meitsjen hawwe kinne mei de skerpe, puntige blêden fan guon soarten.
It hurde hout is goed te brûken foar meubels en flierren, om't it net gau slyt. Eskdoarn wurdt ek brûkt yn keukens omdat it ljocht fan kleur is. At der moaie slaggen yn sitte, wurdt it hout ek brûkt foar de rêchblêden fan fioelen en djoere gitaren.
Eskdoarns wurde faak foar de sier set. Fral de hjerstkleuren fan guon soarten eskdoarns binne bekend (tink oan de "Maple Leaf", it eskdoarnblêd yn de Kanadeeske flagge). De eskdoarn groeit hurd en kin in soad snoei fernere; benammen de Spaanske aak is dêrom gaadlik foar it foarmjen fan in hage. Oare soarten kinne ek wol as hage tapast wurde, mar dan wurdt it net in tichtenien.
Ut eskdoarns (meast de Sûkereskdoarn) wurdt ek sjerp makke ("Ahornsjerp" of "Eskdoarnsjerp").
Jonge beammen kinne oantaast wurde troch de ferwylgingssykte (Verticillium dahliae). De eskdoarn kin ek lêst hawwe fan blêdlús en moaldau. Yn de blêden fan de gewoane eskdoarn ûntstiet yn de neisimmer faak inketflekkesykte dy't feroarsake wurdt troch de skimmel Rhytisma acerinum. Yn in betiid stadium fan de ynfeksje (sjoch plaatsjes) kriget it blêd pearske oant swarte plakken. Letter ferdiket it weefsel fan de swam, oant it yn de hjerst útdrûget en in tsjok skynweefsel foarmet. Nei de winter brekt dit weefsel iepen en ûntjout it fruchtlichem him ta spoarefoarming.
Ynfeksje fan inktvlekkensykte (ier stadium)
Detail fan de ynfeksje: boppekant blêd
Detail fan de ynfeksje: ûnderkant blêd
De eskdoarn, beltsjebeam, ahorn of yn bernetaal 'fleanmasyntsjebeam' (Acer) is in skaai fan beammen of strûkken. Ofhinklik fan de taksonomyske opfetting heart dizze, ta de Eskdoarnfamylje (Aceraceae) of, moderner, ta de Sjippebeamfamylje (Sapindaceae).
Eskdoarns komme foar yn de mylde klimaatgebieten fan it noardlik healrûn; inkelde soarten komme foar yn Súdeast-Aazje en Yndoneezje. It skaai telt sa'n 120 soarten, ferdielt yn 16 seksjes mei 230 ferskillende taksa (soarten, ûndersoarten en fariëteiten). Dêrneist binne der ferskate hybriden.
Yn Nederlân binne allinnich de Spaanske aak of Fjildesdoorn (Acer campestre) en de gewoane eskdoarn (Acer pseudoplatanus) lânseigen.
Javor, zajedničko ime za rod drveća prostranu na blagim prostranstvima na sjevernoj hemisferi. Porodica javorova (Aceraceae) se sastoji od otprilike 113 vrsta, prepoznatljiva je po svojim unakrsnim listovima, simetrično oslobođenim cvjetovima i uzvišenim prihodima.[1][2][3].
Šiboliki izdanci redovno su maslinasto smeđi s brojnim svijetlim lenticelama. Pupovi su dosta krupni, svjetlozeleni, pokriveni trbušasto izbočenim, zaobljenim ljuskama.
Listovi su 8-16 cm dugi i isto toliko široki, petokraki, odozgo tamnozeleni, odozdo nešto svjetliji. Palistići su kratkotrajni, jezičasti, svjetlozeleni. Krakovi su zaobljeno trokutasti, grubo, ali dosta jednoliko nazubljeni. Peteljka je zelena, katkad crvena, duga kao plojka ili još duža.
Cvijetovi su žućkastozeleni, u kratkim visećim metlicama. Cvjeta desetak dana nakon listanja, u maju. Perutke su međusobno smještene većinom pod pravim uglom, u donjem dijelu trbušasto uzdignute. Kotiledoni su jezičasti, gore zaobljeni, dole klinoliki s paralelnom uzdužnom nervaturom.
Gorski javor je karakteristična vrsta bukovih šuma, a javlja se u svim tipovima bukovih i mješovitih šuma, izvan poplavnih područja, indicirajući u njima vlažnija mjesta. Odgovaraju mu mineralima bogata, srednje vlažna, na trajno mokra, rahla i humusna tla.
Obično posađene vrste su sikamura, crveni javor, šećerni javor i norveški javor koje rastu u Sjevernoj Americi i Evropi. Azijske vrste se razlikuju po korijenu od svojih zapadnih rođaka. Neki su mali kao žbunje, neki su zimzeleni, a neki imaju skroz izobličene listove. Kao dopuna njihovom značaju kao ukrasu, javori su izvor drvene građe, naročito sikamura, i od šećera i sirupa naročito šećerni javor. Javori su važan izvor polena i nektara za pčele u ranom proljeću.
List javora je simbol Kanade, i nalazi se na njenoj zastavi.
Acer pensylvanicum
Acer floridanum
Acer cissifolium
Acer velutinum
Acer × freemanii
Acer pectinatum ssp. forrestii
Acer nigrum
Acer nipponicum
Rodu zasada pripada 164 priznate vrste (bez fosilnih).
Javor, zajedničko ime za rod drveća prostranu na blagim prostranstvima na sjevernoj hemisferi. Porodica javorova (Aceraceae) se sastoji od otprilike 113 vrsta, prepoznatljiva je po svojim unakrsnim listovima, simetrično oslobođenim cvjetovima i uzvišenim prihodima..
Šiboliki izdanci redovno su maslinasto smeđi s brojnim svijetlim lenticelama. Pupovi su dosta krupni, svjetlozeleni, pokriveni trbušasto izbočenim, zaobljenim ljuskama.
Listovi su 8-16 cm dugi i isto toliko široki, petokraki, odozgo tamnozeleni, odozdo nešto svjetliji. Palistići su kratkotrajni, jezičasti, svjetlozeleni. Krakovi su zaobljeno trokutasti, grubo, ali dosta jednoliko nazubljeni. Peteljka je zelena, katkad crvena, duga kao plojka ili još duža.
Cvijetovi su žućkastozeleni, u kratkim visećim metlicama. Cvjeta desetak dana nakon listanja, u maju. Perutke su međusobno smještene većinom pod pravim uglom, u donjem dijelu trbušasto uzdignute. Kotiledoni su jezičasti, gore zaobljeni, dole klinoliki s paralelnom uzdužnom nervaturom.
Gorski javor je karakteristična vrsta bukovih šuma, a javlja se u svim tipovima bukovih i mješovitih šuma, izvan poplavnih područja, indicirajući u njima vlažnija mjesta. Odgovaraju mu mineralima bogata, srednje vlažna, na trajno mokra, rahla i humusna tla.
Obično posađene vrste su sikamura, crveni javor, šećerni javor i norveški javor koje rastu u Sjevernoj Americi i Evropi. Azijske vrste se razlikuju po korijenu od svojih zapadnih rođaka. Neki su mali kao žbunje, neki su zimzeleni, a neki imaju skroz izobličene listove. Kao dopuna njihovom značaju kao ukrasu, javori su izvor drvene građe, naročito sikamura, i od šećera i sirupa naročito šećerni javor. Javori su važan izvor polena i nektara za pčele u ranom proljeću.
List javora je simbol Kanade, i nalazi se na njenoj zastavi.
Kl'ona (lat. Ácer) — puu- da tuhjokazviloin Sapindaceae-heimon Hippocastanoideae-alaheimoh kuului puu. On hyvin levitetty Jevroupas, Azies da Pohjazes Ameriakas.
Tavan mugah kl’onupuu on 10-40 metrii piduhuttu, ga tuhjožikot on 5-10 metrii piduhuttu, kudualoil on moni rungon pohjas kazvajua piendy oksua.
Tavan mugah kl’onan lehtet pakutah, ga sen puun erähät lajit Suvi-Azies da Välimeres ollah ainosvihandat.
Monien lajien lehtet ollah sormimuodozet, 3-9 suonnanke jogahizes lavas, yksi kudualois on keskikohtas.
Kukil on 5 symmetristy kukanterästy. Kukat ollah kerätty skänčäh libo sarjah. Niilöil on 5 čuaškulehtie, 5 kukanterästy 1-6 mm piduhuttu, 12 tyčinkua 6-10 mm piduhuttu da 2 eriluadistu pestikua. Kl’onat kukitah talven lopus libo keviän allus, monet lajit kukitah hedi lehtilöin ilmestymizen jälles, erähät lajit enne sidä. Kukat ollah vihandat, keldazet, kelduruspakot libo ruskiet.
Siemen on kahtes ozas, kudai kypsäy 2-6 nedälii kukindan jälles.
Kl’onat ollah hyvin levitetty pohjazes muan puoliškos, Jevroupan pol’arnois alovehis da Pohjazes Ameriekas Keski-Ameriekkah da Suvi-Azieh. Tavan mugah kl’onat kazvetah lauhkielois levevysastielois, tropiekas kazvetah vaigu monet lajit. Suvizes muan puoliškos on vaigu yksi kl’onan laji – lavrukl’onu (Acer laurinum), kudai leviey Timor-suareh Indonezies (10° S). Afriekas kl’onat kazvetah vaiku pohjazes ozas, Välimeren rannikkuo myö, Suvi-Ameriekas da Avstralies kl’onua ei ole.
Ven’al on läs 20 kl’onupuun lajii. Enimistö niilöis kazvau Ven’an jevrouppalazes puoles, Siberias kl’onua ei ole. Ven’an Ruskieh kniigah kuuluu japounilaine kl'onu (Acer japonicum).
Levittämizen mugah suvizes ozas kl’onat kazvetah tavan mugah mägialovehis 3000 metrissäh meren pinnan al Gimalajah. Tazangolois kazvau pieni lugumiäry kl’onua. Kl’onupuut kazvetah yksin libo pienes joukos, iččenäzet mečät ollah harvat.
Kl’ona Kl'ona (lat. Ácer) — puu- da tuhjokazviloin Sapindaceae-heimon Hippocastanoideae-alaheimoh kuului puu. On hyvin levitetty Jevroupas, Azies da Pohjazes Ameriakas.
She billey 'sy ghenus Acer eh malpys, as ta mysh 125 dooie ayn.
Acer /ˈeɪsər/ ya iku genus saka wit utawa suket kang umum dimengerteni minangka Maple. Ana kurang luwih sawatara 128 spesies, kang saka Asia, [2] karo sawetara uga ana ing Eropah, Afrika Lor lan Amerika lor. Mung siji spesies, Acer laurinum, ana ing Hemisphere Kidul . [3] Spesies khas saka genus iki yaiku maple cycamor, Acer pseudoplatanus, spesies maple paling dimangerteni ing Eropa. [4] Ing nagara Indonesia, tanduran iki mung ditemokake ana ing bageyan cilik saka Pulo Sumatra lan Pulo Jawa. Biasane ditemokake ing alam, alas blantara, utawa ing gunung.
Tlutuh xylem godhong maple ldijupuk minangka bahan mentah kanggo nggawe sirup maple sing digunakake kanggo gegenep nalika mangan roti lan kue.
Acer /ˈeɪsər/ ya iku genus saka wit utawa suket kang umum dimengerteni minangka Maple. Ana kurang luwih sawatara 128 spesies, kang saka Asia, karo sawetara uga ana ing Eropah, Afrika Lor lan Amerika lor. Mung siji spesies, Acer laurinum, ana ing Hemisphere Kidul . Spesies khas saka genus iki yaiku maple cycamor, Acer pseudoplatanus, spesies maple paling dimangerteni ing Eropa. Ing nagara Indonesia, tanduran iki mung ditemokake ana ing bageyan cilik saka Pulo Sumatra lan Pulo Jawa. Biasane ditemokake ing alam, alas blantara, utawa ing gunung.
Tlutuh xylem godhong maple ldijupuk minangka bahan mentah kanggo nggawe sirup maple sing digunakake kanggo gegenep nalika mangan roti lan kue.
Les oyåbes ou doyåbes ou åsses ou agrele, c' est des åbes do djinre Acer.
Les oyåbes sont diferins des plaenes, mågré ki sacwants doyåbes si lomnut eto "plaene".
Les oyåbes intrèt dins sacwants nos d' plaeces del Walonreye : doyåbe (toponimeye).
Les foyes sont cotaeyeyes e 5 bokets.
Il ont des dobès grinnes avou deux aiyetes.
End a bråmint des sôres, mins tertotes dins li dmeye-bole bijhrece ezès payis timperés.
bwès d' poye (campestre)
fås-plaene (pseudoplatanus)
plaene (platanoides)
bwès d' poye (campestre)
fås-plaene (pseudoplatanus)
plaene (platanoides)
Les oyåbes ou doyåbes ou åsses ou agrele, c' est des åbes do djinre Acer.
Les oyåbes sont diferins des plaenes, mågré ki sacwants doyåbes si lomnut eto "plaene".
Les oyåbes intrèt dins sacwants nos d' plaeces del Walonreye : doyåbe (toponimeye).
De plataan (Latien: Acer), is n geslacht van bomen of heesters en beheurt, aofhankelik van de indeling, tot de plataanfamilie (Aceraceae) of tot de zeepboomfamilie (Sapindaceae). De plataan kömp zwat op t hele noordelike halfrond veur; van t noorden tot in de tropen. Der koemen oek n paor soorten veur in Zuudoost-Azië en Indonesië. t Geslacht is onderverdeeld in 16 seksies mit 230 verschillende soorten, ondersoorten en variëteiten. Daornaost bin der verschillende hybriden.
De geelgreune bloemetrossen lokken deur de geur spesiaal aosvlegen. De vrucht hef n grote vleugel. Ze wörden vake "helikoptertjes" eneumd. Der zitten tweje vruchten an n steul, zodat de vleugels tegenover mekaar staon, waordeur ze goed verspreit kunnen wörden deur de wiend. De hoek die de vleugels ten opzichte van mekaar maken is, naost de vorm van de vruchjes en de ligging dervan, n belangriek kenmark veur t verschil tussen de plataansoorten.
Zwat alle soorten hebben in t veurjaor n starke sapstreum, dit kömp deur de hoge worteldrok. Deur disse starke sapstreum kunnen wonden stark bloeien.
De meeste soorten hebben deur de dunne schelle gauw last van verbraanding as de zunne op de stamme schient. Wele soorten hebben oek iezelig fraoie harstkleuren.
t Blad van de plataan is t nasionale symbool van Kanada.
Infeksie van inktvlekkenziekte (vrog stadium)
Bovenkaante van t blad van de plataan
Onderkaante van t blad van de plataan
.jpg)
De plataan (Latien: Acer), is n geslacht van bomen of heesters en beheurt, aofhankelik van de indeling, tot de plataanfamilie (Aceraceae) of tot de zeepboomfamilie (Sapindaceae). De plataan kömp zwat op t hele noordelike halfrond veur; van t noorden tot in de tropen. Der koemen oek n paor soorten veur in Zuudoost-Azië en Indonesië. t Geslacht is onderverdeeld in 16 seksies mit 230 verschillende soorten, ondersoorten en variëteiten. Daornaost bin der verschillende hybriden.
De geelgreune bloemetrossen lokken deur de geur spesiaal aosvlegen. De vrucht hef n grote vleugel. Ze wörden vake "helikoptertjes" eneumd. Der zitten tweje vruchten an n steul, zodat de vleugels tegenover mekaar staon, waordeur ze goed verspreit kunnen wörden deur de wiend. De hoek die de vleugels ten opzichte van mekaar maken is, naost de vorm van de vruchjes en de ligging dervan, n belangriek kenmark veur t verschil tussen de plataansoorten.
Zwat alle soorten hebben in t veurjaor n starke sapstreum, dit kömp deur de hoge worteldrok. Deur disse starke sapstreum kunnen wonden stark bloeien.
De meeste soorten hebben deur de dunne schelle gauw last van verbraanding as de zunne op de stamme schient. Wele soorten hebben oek iezelig fraoie harstkleuren.
t Blad van de plataan is t nasionale symbool van Kanada.
Vahtar' (latin.: Acer), paginoiš vahker mugažo, om lehtpuiden heim, mülüb Sapindusižed-sugukundha. Enamba 160 erikod om olmas heimos.
Kazvab Evropas, Pohjoižamerikas, Kavkazal, Keskuzližes, Suvižes (mägirajoniš tobjimalaz) i Päivnouzmaižes Azijas. Om igähižvihandoid erikoid-ki Keskmeren randpolel da Suviazijas.
Pud sadas 10..40 metrhasai kortte. Erased penzhad mülüdas heimho, hö kazdas 5..10 metrhasai kortusen mödhe. Änikod oleldas rusttoil, oranžmujul, pakuižil da vihandoil, kuti lehthed-ki sügüzel. Om 3% saharad vahtaren südäivedes keskmäral.
Nene nell' erikod kazdas Venäman evropižes palas:
Ottas kävutamižhe dekoriruimha irdoid da puištoid, bonsaikš, pumaterialaks, bumagan tehmižes, medenkandajaks kazmuseks. Sadas saharad da siropad Kanadan erikoiden südäivedespäi (4% saharad). AÜV:oiden armii kävuti 26-kilogrammišt bombad vahtaren semnidenke päkomponentaks Toižen mail'man sodan aigan.
Vahtar' (latin.: Acer), paginoiš vahker mugažo, om lehtpuiden heim, mülüb Sapindusižed-sugukundha. Enamba 160 erikod om olmas heimos.
Zarang (Acer L.) — zarangdoshlar oilasining bir turkumi. Bargi karamaqarshi joylashgan, tekis qirrali, patsimon murakkab; guli shingil, sargʻishkoʻkimtir, aktinomorf. Mevasi quruq, qoʻshqanotli, ikki urugʻli, Yevropa, Osiyo, Shimoliy Afrika, Shim. Va Zarang: 1— toʻpguli; 2—mevasi; 3—bargi. Markaziy Amerika va b. yerlarda 120 ga yaqin turi bor. Oʻzbekistonda 14 turi usadi, shundan 9 turi park va xiyobonlarda manzarali oʻsimlik sifatida oʻstiriladi. Ikkita yovvoyi turi — A. turkestanicum Pax va A. semenovii Rgl. et Herd Oʻzbekistonda keng tarqalgan boʻlib, togʻlarda 2000 m gacha balandlikda ham oʻsadi. 3. choʻl va adirlarni koʻkalamzorlashtirish maqsadida koʻplab ekiladi. Yogʻochi duradgorlikda ishlatiladi.[1]
Zarang (Acer L.) — zarangdoshlar oilasining bir turkumi. Bargi karamaqarshi joylashgan, tekis qirrali, patsimon murakkab; guli shingil, sargʻishkoʻkimtir, aktinomorf. Mevasi quruq, qoʻshqanotli, ikki urugʻli, Yevropa, Osiyo, Shimoliy Afrika, Shim. Va Zarang: 1— toʻpguli; 2—mevasi; 3—bargi. Markaziy Amerika va b. yerlarda 120 ga yaqin turi bor. Oʻzbekistonda 14 turi usadi, shundan 9 turi park va xiyobonlarda manzarali oʻsimlik sifatida oʻstiriladi. Ikkita yovvoyi turi — A. turkestanicum Pax va A. semenovii Rgl. et Herd Oʻzbekistonda keng tarqalgan boʻlib, togʻlarda 2000 m gacha balandlikda ham oʻsadi. 3. choʻl va adirlarni koʻkalamzorlashtirish maqsadida koʻplab ekiladi. Yogʻochi duradgorlikda ishlatiladi.
Ο σφένδαμος, το σφενδάμι ή σφεντάμι (αρχ. ελλ., ἡ σφένδαμνος) είναι γένος δένδρων ή ημίθαμνων με την επιστημονική ονομασία Acer. Η επιστημονική ονομασία του σφένδαμου οφείλεται στα χαρακτηριστικά φύλλα του με τρεις ή πέντε μυτερές απολήξεις (acer στα λατινικά σημαίνει οξύς, αιχμηρός). Επίσης χαρακτηριστικός είναι ο καρπός του σφένδαμου, που έχει δυο φύλλα με δύο πυρήνες στο μέσο και μοιάζει με έντομο με δυο μεγάλα φτερά. Ο σφένδαμος προσβάλλεται συχνά από μύκητες, ορισμένοι εκ των οποίων μπορούν να προκαλέσουν ακόμα και τον θάνατο του φυτού.
Ο σφένδαμος χρησιμοποιείται στην επιπλοποιία, σε οικοδομικές και αρχιτεκτονικές εφαρμογές, στην κατασκευή μουσικών οργάνων, ως διακοσμητικό φυτό (π.χ. μπονσάι) κ.α. Το φύλλο του σφενδάμου αποτελεί το εθνικό σύμβολο του Καναδά και η αναπαράσταση του βρίσκεται στο κέντρο της σημαίας της χώρας.
Τα είδη του σφένδαμου ξεπερνούν τα εκατό. Ορισμένα από αυτά είναι αειθαλή, αλλά τα περισσότερα είδη είναι φυλλοβόλα.
Ο πιο κοινός σφένδαμος είναι Σφένδαμος ο ψευδοπλάτανος (Acer pseudoplatanus), που ευδοκιμεί στην Κεντρική Ευρώπη, στις βορινές ακτές της Μεσογείου και στον Καύκασο. Συνήθως βρίσκεται στα δάση, απομονωμένος, σε γόνιμο έδαφος. Τα φύλλα του είναι ελαφρά, με λοβό και το κάτω μέρος τους είναι σχεδόν λευκό. Το ξύλο του είναι λευκό και όχι πολύ συμπαγές. Το ξύλο της ρίζας του έχει ωραία νερά και χρησιμοποιείται για μικρά έπιπλα πολυτελείας. Το σφενδάμι αυτό υπάρχει και στην Βόρειο Ελλάδα, και είναι περιζήτητο για την κατασκευή μουσικών οργάνων και επίπλων.
Ένα άλλο είδος σφένδαμου είναι Σφένδαμος ο πλατανοειδής ή νορβηγικός σφένδαμος (Acer platanoides), που βρίσκεται στα δάση της Βορείου Ευρώπης και της Βορείου Ασίας. Ο σφένδαμος αυτός, που είναι φυλλοβόλος, μοιάζει με τον πλάτανο, αλλά το ξύλο του είναι ελαφρά κοκκινωπό και κατώτερης ποιότητας. Το ύψος του μπορεί να φτάσει και τα 30 μέτρα, ενώ μπορεί να ζήσει έως και 250 χρόνια.
Ο Σφένδαμος ο σακχαρώδης (Acer saccharum) μοιάζει με τον νορβηγικό σφένδαμο, αλλά ευδοκιμεί μόνον στα δάση της Βορειοανατολικής Αμερικής. Είναι φυλλοβόλος και το ύψος του μπορεί να φτάσει τα 40 μέτρα. Ο σφένδαμος αυτός κατά την άνοιξη, πριν πέσουν τα φύλλα του, περιέχει υγρά πλούσια σε σάκχαρα. Τα υγρά αυτά συλλέγονται, όπως συλλέγεται και η ρητίνη των πεύκων, και βράζονται για να πυκνώσουν και να παραχθεί έτσι το «σιρόπι από σφένδαμο» (αγγλ., maple syrup).
Σφένδαμος ο ελληνικός ( Acer sempervirens) ευδοκιμεί κυρίως στην Κρήτη και για αυτό και στην κοινή αποκαλείται κρητικό σφενδάμι. Ως προς τα χαρακτηριστικά του δέντρου εχει μικρά πράσινα φύλλα , το ύψος του δέντρου δεν ξεπερνάει τα 10 μέτρα ενώ ο κορμός του όταν το δέντρο ειναι νεαρό σε ηλικία εχει ένα χαρακτηριστικό γκρίζο χρώμα. Τα άνθη του έχουν χρώμα πράσινο-κίτρινο και όταν τα κλαδιά του δέντρου μεγαλώσουν αρκετά σχηματίζουν μια "ομπρέλα". Είναι ένα απο τα ανθετικότερα είδη σφενδάμου όσον αφορά τις θερμοκρασίες καθώς αντέχει την υπερβολική ζέστη. Τέλος μοιάζει επίσης πολύ ως προς τα χαρακτηριστικά με το σφενδάμι της Βορείου Ευρώπης ( Acer monspessulanum ) με τη διαφορά ότι έχει μικρότερο ύψος απο το βόρειο συγγενή του και πιό πράσινα φύλλα.
Καρπός ψευδοπλάτανου, είδους σφενδάμου.
Καναδικό σιρόπι από σφένδαμο.
Ο σφένδαμος, το σφενδάμι ή σφεντάμι (αρχ. ελλ., ἡ σφένδαμνος) είναι γένος δένδρων ή ημίθαμνων με την επιστημονική ονομασία Acer. Η επιστημονική ονομασία του σφένδαμου οφείλεται στα χαρακτηριστικά φύλλα του με τρεις ή πέντε μυτερές απολήξεις (acer στα λατινικά σημαίνει οξύς, αιχμηρός). Επίσης χαρακτηριστικός είναι ο καρπός του σφένδαμου, που έχει δυο φύλλα με δύο πυρήνες στο μέσο και μοιάζει με έντομο με δυο μεγάλα φτερά. Ο σφένδαμος προσβάλλεται συχνά από μύκητες, ορισμένοι εκ των οποίων μπορούν να προκαλέσουν ακόμα και τον θάνατο του φυτού.
Јаворот (науч. Acer) е род на дрва од фамилијата сапунови (Sapindaceae). Опфаќа околу 113 видови, препознатливи по своите вкрстени листови, симетрично ослободени со цветови. Расте до височина од 35 метри, а распространет е во Средна, Западна и Јужна Европа, Северна Америка, Кавказ, северниот дел на Мала Азија и на Далечниот Исток.
Крошната му е широко заоблена, а дебелината на стеблото може да достигне и преку 1 метар и обично е кратко и обраснато со црвеникаво-кафеава кора која се лупи плочесто. Листовите се долги 8 - 16 см, широки, одозгоре темнозелени, а одоздола нешто посветли. Цветовите се жолтеникаво-зелени, во кратки висечки метлички. Цвета десет дена по пролистувањето во мај. Котиледоните му се јазичести, одозгора заоблени, одоздола клинести со паралелна надолжна нерватура.
Обично посадените видови се: сикамура, црвен јавор, шеќерен јавор и норвешки јавор кои растат во Северна Америка и Европа. Азиските видови од своите западни роднини се разликуваат по коренот. Некои се мали како џбунови, некои се зимзелени, а некои имаат сосема изобличени листови.
Јаворот е извор на дрвена граѓа, особено сикамурата. Јаворите се важен извор на полен и нектар за пчелите во текот на рана пролет. Со векови луѓето го собирале слаткиот сок од јавор за изработка на сирупи и шеќери. Денес, освен за производство на мебел и подови, јаворот се користи и за производство на музички инструменти. Тоа е едно од најотпорните и најплеменити дрва, а неговата дискретно светла боја дава посебна елеганција и раскош на просторијата каде се наоѓа.
Листот на јаворот е симбол на Канада, и се наоѓа на нејзиното знаме.
Јаворот (науч. Acer) е род на дрва од фамилијата сапунови (Sapindaceae). Опфаќа околу 113 видови, препознатливи по своите вкрстени листови, симетрично ослободени со цветови. Расте до височина од 35 метри, а распространет е во Средна, Западна и Јужна Европа, Северна Америка, Кавказ, северниот дел на Мала Азија и на Далечниот Исток.
Вĕрене (лат. Ácer) — Европăра, Азире тата Çурçĕр Америкăра ӳсекен йывăç.
Вĕрене 10-40 метр çӳллĕше çити ӳсме пултарать. Вуллин диаметăрĕ пĕр метра çити сарaлать. Çаплах 5-10 м çӳллĕшлĕ тĕмĕллĕ верене те çутçанталăкра пулать. Вĕрене сулхaнран, сивĕрен хăрамасть.
Вĕрене хутăш варманта хурăнпа, ăвăспа, юманпа, çирĕкпе юнашар ӳсме юратать. Унăн çулçи сарлака, вулли таса та яка.
Вĕренене парксенче, кyлĕсемпе пĕвесем хĕррине лартаççĕ. Вăл уйрăмах кĕркунне хăйне евĕр илемлĕ. Çулçисем тĕксĕм хĕрлĕ е ылтăн тĕслĕ. Хитре пулнăшăнах вĕрене çулçине хваттере илсе килетĕн те кăкшăма лартать.
Çĕр çинче 150 яхăн тăрлă вĕрене. Пирĕн çĕршывра вĕренен 29 тĕрлĕ тĕсĕ тымар янă. Пирĕн енче тăватă тĕслĕ вĕрене сарaлнă: шĕвĕр çулçăлли (Acer platanoides L.), уй (Acer campestre L.), тутар (Acer tataricum L.) тата суя платан (Acer pseudoplatanus L.) вĕрени. Вĕсенчен пĕр кăна — шĕвĕр çулли тĕсĕ — çурçĕрелле, 62° çитичченех тымар ярать.
Acer saccharum Marshall — çак вĕрене çулçи ĕнтĕ Канадăн символĕ шутланать, ăна патшалăх ялавĕ çине вырнаçтарнă. Унран пылак кăлараççĕ.
Парксенче хăш чухне çурçĕр американ тĕсĕсене лартаççĕ:
Вĕренен çак тĕсĕсем пур:
Вĕрене парксенче,кӳлĕсемпе пĕвесем хĕррине лартаççĕ.
Шĕвĕр çулçăллă вĕрене
Шурă вĕрене çулçисем
Шĕвĕр çулçăллă вĕрене çуркунне. Мускав, Кăнтăр Бутово, ака, 29 - 2008.
Шĕвĕр çулçаллă вĕрене кĕркунне
Японири вĕренепе бамбук çăтлăхĕ
Вĕрене (лат. Ácer) — Европăра, Азире тата Çурçĕр Америкăра ӳсекен йывăç.
Ваштар (лат. Acer) шовын кичкан кушкыл-влак тӱчашке (Sapindaceae) пура. Ваштар пушеҥге да тӱшка лийын кертеш. Ваштар-влакым чӱчкыдын парк-влакыште вашлияш лиеш. Европышто 3 еш ваштар кушкеш: тыглай ваштар (Acer platanoides), нур ваштар (Acer campestre ) да ош ваштар (Acer pseudoplatanus) .
Ваштар (лат. Acer) шовын кичкан кушкыл-влак тӱчашке (Sapindaceae) пура. Ваштар пушеҥге да тӱшка лийын кертеш. Ваштар-влакым чӱчкыдын парк-влакыште вашлияш лиеш. Европышто 3 еш ваштар кушкеш: тыглай ваштар (Acer platanoides), нур ваштар (Acer campestre ) да ош ваштар (Acer pseudoplatanus) .
Мажирал чIапIив – Канадаллал (Acer saccharum) хокеистътурал лишанни.
Укштор[3][4], лиякс мерить: Маразь[5] (лат. Ácer, руз. Клён) — те буе чувтонь ды куркшонь касыкст Сапиндовонь семиястонть (Sapindaceae). Икеле ульнесь Укшторонь семиясонть (Aceraceae), неень шкасто совавтови Конскокаштановой семияалксонть (Hippocastanoideae). Келестэ касы Европасо, Азиява ды Пелевекс Америкасо.
Платанонь кондямо укштор
Лопанзо Acer pseudoplatanus (Ашо укшторо)
Укшторонь ды бамбуконь касовкст Япониясо
Саған (рус. Клён, лат. Ácer) —эре ағас. Бейеклеге 20-30м-ға етә.Япраҡ ярғанға тиклем һары йәшкелт сәскә ата.
Саған Төньяҡ Америка, Европа һәм Азияла киң таралған ағас. Япраҡлы һәм ҡатнаш урмандарҙа үҫә. Декоратик маҡсатта ла үҫтерелә. Башҡортостанда Әлшәй, Дәуләкән, Күгәрсен райондарында күберәк осрай.
Саған (рус. Клён, лат. Ácer) —эре ағас. Бейеклеге 20-30м-ға етә.Япраҡ ярғанға тиклем һары йәшкелт сәскә ата.
Уштор (латинокс Acer) - шуфттнень эди кофкснень Sapindaceae тъналонь юромсь. Сидеста васьфневи Явропса, Азиеса ди Пялевень Америкса.
Уштор (латинокс Acer) - шуфттнень эди кофкснень Sapindaceae тъналонь юромсь. Сидеста васьфневи Явропса, Азиеса ди Пялевень Америкса.
Faexraeu dwg cungj faex ndeu.
Acer (/ˈeɪsər/) is a genus of trees and shrubs commonly known as maples. The genus is placed in the family Sapindaceae.[1] There are approximately 132 species, most of which are native to Asia,[2] with a number also appearing in Europe, northern Africa, and North America. Only one species, Acer laurinum, extends to the Southern Hemisphere.[3] The type species of the genus is the sycamore maple, Acer pseudoplatanus, the most common maple species in Europe.[4] Maples usually have easily recognizable palmate leaves (Acer negundo is an exception) and distinctive winged fruits. The closest relatives of the maples are the horse chestnuts. Maple syrup is made from the sap of some maple species. It is one of the most common genera of trees in Asia. Numerous maple species are widely grown in gardens where many are especially valued for their autumn colour.[5]
The closest relative of Acer is Dipteronia, which only has two living species in China, but has a fossil record extending back to the middle Paleocene in North America. The oldest known fossils of Acer are from the late Paleocene of Northeast Asia and northern North America, around 60 million years old. The oldest fossils of Acer in Europe are from Svalbard, dating to the late Eocene (Priabonian ~38-34 million years old).[6]
Most maples are trees growing to a height of 10–45 m (33–148 ft). Others are shrubs less than 10 meters tall with a number of small trunks originating at ground level. Most species are deciduous, and many are renowned for their autumn leaf colour, but a few in southern Asia and the Mediterranean region are evergreen. Most are shade-tolerant when young and are often riparian, understory, or pioneer species rather than climax overstory trees. There are a few exceptions such as sugar maple. Many of the root systems are typically dense and fibrous, inhibiting the growth of other vegetation underneath them. A few species, notably Acer cappadocicum, frequently produce root sprouts, which can develop into clonal colonies.[4]
Maples are distinguished by opposite leaf arrangement. The leaves in most species are palmate veined and lobed, with 3 to 9 (rarely to 13) veins each leading to a lobe, one of which is central or apical. A small number of species differ in having palmate compound, pinnate compound, pinnate veined or unlobed leaves. Several species, including Acer griseum (paperbark maple), Acer mandshuricum (Manchurian maple), Acer maximowiczianum (Nikko maple) and Acer triflorum (three-flowered maple), have trifoliate leaves. One species, Acer negundo (box-elder or Manitoba maple), has pinnately compound leaves that may be simply trifoliate or may have five, seven, or rarely nine leaflets. A few, such as Acer laevigatum (Nepal maple) and Acer carpinifolium (hornbeam maple), have pinnately veined simple leaves.
Maple species, such as Acer rubrum, may be monoecious, dioecious or polygamodioecious. The flowers are regular, pentamerous, and borne in racemes, corymbs, or umbels. They have four or five sepals, four or five petals about 1–6 mm long (absent in some species), four to ten stamens about 6–10 mm long, and two pistils or a pistil with two styles. The ovary is superior and has two carpels, whose wings elongate the flowers, making it easy to tell which flowers are female. Maples flower in late winter or early spring, in most species with or just after the appearance of the leaves, but in some before the trees leaf out.[7]
Maple flowers are green, yellow, orange or red. Though individually small, the effect of an entire tree in flower can be striking in several species. Some maples are an early spring source of pollen and nectar for bees.
The distinctive fruits are called samaras, "maple keys", "helicopters", "whirlybirds" or "polynoses". These seeds occur in distinctive pairs each containing one seed enclosed in a "nutlet" attached to a flattened wing of fibrous, papery tissue. They are shaped to spin as they fall and to carry the seeds a considerable distance on the wind. People often call them "helicopters" due to the way that they spin as they fall. During World War II, the US Army developed a special airdrop supply carrier that could carry up to 65 pounds (29 kg) of supplies and was based on the maple seed.[8] Seed maturation is usually in a few weeks to six months after flowering, with seed dispersal shortly after maturity. However, one tree can release hundreds of thousands of seeds at a time. Depending on the species, the seeds can be small and green to orange and big with thicker seed pods. The green seeds are released in pairs, sometimes with the stems still connected. The yellow seeds are released individually and almost always without the stems. Most species require stratification in order to germinate, and some seeds can remain dormant in the soil for several years before germinating.[4]
The genus Acer together with genus Dipteronia are either classified in a family of their own, the Aceraceae, or else classified as members of the family Sapindaceae. Recent classifications, including the Angiosperm Phylogeny Group system, favour inclusion in Sapindaceae. When put in family Sapindaceae, genus Acer is put in subfamily Hippocastanoideae. The genus is subdivided by its morphology into a multitude of sections and subsections.[9][10] Molecular studies incorporating DNA sequence data from both chloroplast and nuclear genomes, aiming to resolve the internal relationships and reconstruct the evolutionairy history of the group, suggest a Late Paleocene origin for the group, appearing first in the northeastern Palearctic. Rapid lineage divergence was followed by several independent dispersals to the Nearctic and Western Palearctic regions.[11][12] Fifty-four species of maples meet the International Union for Conservation of Nature criteria for being under threat of extinction in their native habitat.[3]
The leaves are used as a food plant for the larvae of a number of the order Lepidoptera (see List of Lepidoptera that feed on maples). In high concentrations, caterpillars, like the greenstriped mapleworm (Dryocampa rubicunda), can feed on the leaves so much that they cause temporary defoliation of host maple trees.[13] Aphids are also very common sap-feeders on maples. In horticultural applications a dimethoate spray will solve this.
Infestations of the Asian long-horned beetle (Anoplophora glabripennis) have resulted in the destruction of thousands of maples and other tree species in Illinois, Massachusetts, New Jersey, New York, and Ohio in the United States and Ontario, Canada.[14][15]
Maples are affected by a number of fungal diseases. Several are susceptible to Verticillium wilt caused by Verticillium species, which can cause significant local mortality. Sooty bark disease, caused by Cryptostroma species, can kill trees that are under stress due to drought. Death of maples can rarely be caused by Phytophthora root rot and Ganoderma root decay. Maple leaves in late summer and autumn are commonly disfigured by "tar spot" caused by Rhytisma species and mildew caused by Uncinula species, though these diseases do not usually have an adverse effect on the trees' long-term health.[16]
A maple leaf is on the coat of arms of Canada, and is on the Canadian flag. The maple is a common symbol of strength and endurance and has been chosen as the national tree of Canada. Maple leaves are traditionally an important part of Canadian Forces military regalia, for example, the military rank insignia for generals use maple leaf symbols. There are 10 species naturally growing in the country, with at least one in each province. Although the idea of the tree as a national symbol originally hailed from the province of Quebec[17] where the sugar maple is significant, today's arboreal emblem of Canada rather refers to a generic maple.[18] The design on the flag is an eleven-point stylization modeled after a sugar maple leaf (which normally bears 23 points).[19]
It is also in the name of the Canadian ice hockey team, the Toronto Maple Leafs.
The first attested use of the word was in 1260 as "mapole", and it also appears a century later in Geoffrey Chaucer's Canterbury Tales, spelled as "mapul".[20] The maple is also a symbol of Hiroshima, ubiquitous in the local meibutsu.
The maple leaf appears in the coat of arms of Sammatti, a former municipality of Uusimaa, Finland.[21][22]
Some species of maple are extensively planted as ornamental trees by homeowners, businesses, and municipalities due to their fall colour, relatively fast growth, ease of transplanting, and lack of hard seeds that would pose a problem for mowing lawns. Particularly popular are Norway maple (although it is considered invasive in North America), silver maple, Japanese maple, and red maple. Other maples, especially smaller or more unusual species, are popular as specimen trees.[4]
Numerous maple cultivars that have been selected for particular characteristics can be propagated only by asexual reproduction such as cuttings, tissue culture, budding or grafting. Acer palmatum (Japanese maple) alone has over 1,000 cultivars, most selected in Japan, and many of them no longer propagated or not in cultivation in the Western world. Some delicate cultivars are usually grown in pots and rarely reach heights of more than 50–100 cm.
Maples are a popular choice for the art of bonsai. Japanese maple (Acer palmatum), trident maple (A. buergerianum), Amur maple (A. ginnala), field maple (A. campestre) and Montpellier maple (A. monspessulanum) are popular choices and respond well to techniques that encourage leaf reduction and ramification, but most species can be used.[4][23]
Maple collections, sometimes called aceretums, occupy space in many gardens and arboreta around the world including the "five great W's" in England: Wakehurst Place Garden, Westonbirt Arboretum, Windsor Great Park, Winkworth Arboretum and Wisley Garden. In the United States, the aceretum at the Harvard-owned Arnold Arboretum in Boston is especially notable. In the number of species and cultivars, the Esveld Aceretum in Boskoop, Netherlands, is the largest in the world.[4]
Maples are important as sources of syrup and wood. Dried wood is often used for the smoking of food. Charcoal from maples is an integral part of the Lincoln County Process used to make Tennessee whiskey.[24] They are also cultivated as ornamental plants and have benefits for tourism and agriculture.
Some of the larger maple species have valuable timber, particularly Sugar maple in North America and Sycamore maple in Europe. Sugar maple wood—often known as "hard maple"—is the wood of choice for bowling pins, bowling alley lanes, pool cue shafts, and butcher's blocks. Maple wood is also used for the manufacture of wooden baseball bats, though less often than ash or hickory due to the tendency of maple bats to shatter if they do break. The maple bat was introduced to Major League Baseball (MLB) in 1998 by Sam Bat founder Sam Holman. Today it is the standard maple bat most in use by professional baseball.[25] Maple is also commonly used in archery as the core material in the limbs of a recurve bow due to its stiffness and strength.
Maple wood is often graded based on physical and aesthetic characteristics. The most common terminology includes the grading scale from common #2; which is unselected and often used for craft woods; common #1, used for commercial and residential buildings; clear; and select grade, which is sought for fine woodworking.[26]
Some maple wood has a highly decorative wood grain, known as flame maple, quilt maple, birdseye maple and burl wood. This condition occurs randomly in individual trees of several species and often cannot be detected until the wood has been sawn, though it is sometimes visible in the standing tree as a rippled pattern in the bark.
These select decorative wood pieces also have subcategories that further filter the aesthetic looks. Crotch wood, bees wing, cats paw, old growth and mottled are some terms used to describe the look of these decorative woods.[27]
Maples have a long history of use for furniture production in the United States.[28] The Cherokee people would produce a purple dye from maple bark, which they used to dye cloth.[29][30]
Maple is considered a tonewood, or a wood that carries sound waves well, and is used in numerous musical instruments. Maple is harder and has a brighter sound than mahogany, which is another major tonewood used in instrument manufacturing.[31]
The back, sides, and neck of most violins, violas, cellos, and double basses are made from maple.
Electric guitar necks are commonly made from maple, having good dimensional stability. The necks of the Fender Stratocaster and Telecaster were originally an entirely maple one piece neck, but later were also available with rosewood fingerboards. Les Paul desired an all maple guitar, but due to the weight of maple, only the tops of Gibson's Les Paul guitars are made from carved maple, often using quilted or flamed maple tops. Due to its weight, very few solid body guitars are made entirely from maple, but many guitars have maple necks, tops or veneers.
Maple is also often used to make bassoons and sometimes for other woodwind instruments like maple recorders.
Many drums are made from maple. From the 1970s to the 1990s, maple drum kits were a vast majority of all drum kits made, but in recent years, birch has become popular for drums once again. Some of the best drum-building companies use maple extensively throughout their mid-pro range.[4] Maple drums are favored for their bright resonant sound.[32] Certain types of drum sticks are also made from maple.
During late winter to early spring in northeastern North America, when the night-to-day temperatures change from freezing to thawing, maple trees may be tapped for sap to manufacture maple syrup.[33] The sap is sent via tubing to a sugar house where it is boiled to produce syrup or made into maple sugar or maple taffy. It takes about 40 litres (42 US qt) of sugar maple sap to make 1 litre (1.1 US qt) of syrup.[33] While any Acer species may be tapped for syrup, many do not have sufficient quantities of sugar to be commercially useful, whereas sugar maples (A. saccharum) are most commonly used to produce maple syrup.[33] Québec, Canada is a major producer of maple syrup, an industry worth about 500 million Canadian dollars annually.[33][34]
Also, as these trees are a major source of pollen in early spring before many other plants have flowered, maple flowers are a source of foraging for honeybees that play a commercially important role in general agriculture and in natural habitats.[35]
Maple is used as pulpwood. The fibers have relatively thick walls that prevent collapsing upon drying. This gives good bulk and opacity in paper. Maple also gives paper good printing properties.
Many maples have bright autumn foliage, and many countries have leaf-watching traditions. The sugar maple (Acer saccharum) is the primary contributor to fall "foliage season" in North America, particularly in Central Ontario, Quebec, and northern New England, New York, Wisconsin, and Michigan.
In Japan, the custom of viewing the changing colour of maples in the autumn is called momijigari. Nikkō and Kyoto are particularly favoured destinations for this activity. In Korea, the same viewing activity is called danpung-nori and the Seoraksan and Naejang-san mountains are among the best-known destinations.
Acer buergerianum var. formosanum leaves and fruit
Acer cappadocicum (Cappadocian maple)
Acer carpinifolium leaves
Acer ginnala foliage
Acer grandidentatum (bigtooth maple) in autumn colour
Acer griseum (paperbark maple)
Acer laevigatum leaves and fruit
Acer macrophyllum flowers and young leaves
Acer oliverianum The Chinese name "Qingfeng" comes from the bark color of the new branches and young trunk which are green.
Acer palmatum trees and bamboo in Japan
Acer palmatum leaf in autumn
Acer platanoides leaf
Acer platanoides (Norway maple) samaras
.jpg)
Acer rubrum leaves
Acer rubrum tree in autumn
Acer sempervirens foliage
Acer × freemanii 'Autumn Blaze' (a cross between A. rubrum and A. saccharinum
.jpg)
_Santana_guitar,_MIM_PHX.jpg){kind=small}
Karte mit allen verlinkten Seiten: 
{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link) Acer (/ˈeɪsər/) is a genus of trees and shrubs commonly known as maples. The genus is placed in the family Sapindaceae. There are approximately 132 species, most of which are native to Asia, with a number also appearing in Europe, northern Africa, and North America. Only one species, Acer laurinum, extends to the Southern Hemisphere. The type species of the genus is the sycamore maple, Acer pseudoplatanus, the most common maple species in Europe. Maples usually have easily recognizable palmate leaves (Acer negundo is an exception) and distinctive winged fruits. The closest relatives of the maples are the horse chestnuts. Maple syrup is made from the sap of some maple species. It is one of the most common genera of trees in Asia. Numerous maple species are widely grown in gardens where many are especially valued for their autumn colour.
Acero [1] (science: Acer[2]) estas genro de falfoliaj arboj, el kiuj pluraj rimarkeblas per aŭtune buntaj koloroj. La blanka aŭ helruĝa ligno estas utiligata precipe por mebloj kaj tornaĵoj.
kelkaj acerspecoj havas foliojn tute ne similajn al tipaj aceroj, ekzemple
Acero (science: Acer) estas genro de falfoliaj arboj, el kiuj pluraj rimarkeblas per aŭtune buntaj koloroj. La blanka aŭ helruĝa ligno estas utiligata precipe por mebloj kaj tornaĵoj.
Floroformulo: Ka4-5Ko4-5A4+4aŭ 5+5G (2) ovario supre staranta Infloresko:umbelo, grapolo Frukto: duopa samaroArce es un género de la familia de las sapindáceas, conocidos generalmente como arces, con unas 160 especies aceptadas de las casi 700 descritas. También están aceptados unos 80 taxones infra-específicos de los más de 1250 descritos.[1]
Los arces son fácilmente distinguibles por sus hojas, normalmente, aunque también se dan las, pinnadas compuestas, pinnadas avetadas y sin lóbulos. Las flores son regulares, pentámeras, y surgen en racimos, corimbos o umbelas. Sus distintivos frutos nacen en parejas unidas, llamados sámaras, que, al desprenderse, van girando movidos por el viento esparciendo las semillas (provistas de dos "alas") a considerable distancia, por lo que suelen conocerse como «árboles de helicópteros».
Las hojas de la mayor parte de las especies son palmeadas, venadas y lobuladas, con 3 a 9 venas cada una orientada hacia un lóbulo, uno de los cuales es el central. Varias especies son trifoliadas: Acer griseum, Acer mandshuricum, Acer maximowiczianum y Acer triflorum. Acer negundo tiene hojas pinnadas compuestas, que pueden ser simplemente trifoliadas o con 5 a 7 (raramente 9) hojillas. Acer carpinifolium tiene hojas simples pinnadas y venosas que recuerdan las de los carpes.
Los arces florecen a finales de invierno o principios de la primavera, en la mayoría de las especies a la vez que aparecen las hojas o justo después, en algunas incluso antes de estas. Las flores son pequeñas e inconspicuas, poseen cinco sépalos, cinco pétalos de entre 1 a 6 mm de largo, doce estambres de entre 6 a 10 mm dispuestos en dos anillos de seis cada uno y dos pistilos o un pistilo y dos estilos. El ovario es súpero y con dos carpelos, cuyas alas prolongan las flores, facilitando el reconocimiento de las femeninas. Al cabo de entre unas semanas a seis meses de floración, los árboles producen un gran número de semillas.
Los especímenes de este género son una importante fuente de polen y néctar a principios de primavera para las abejas, en particular las abejas melíferas y un recurso alimenticio para las larvas de varias especies de lepidópteros.
Procede del latín ǎcěr, -ĕris (afilado), referido a las puntas características de las hojas o a la dureza de la madera que, supuestamente, se utilizaría para fabricar lanzas. Ya citado, entre otros, en Plinio el Viejo, 16, XXVI/XXVII, refiriéndose a unas cuantas especies de Arce.[2]
Los arces son muy cultivados como ornamentales, para elaborar jarabes y como madera de construcción. Algunas especies presentan un colorido follaje otoñal.
El Acer saccharum es utilizado para la extracción de la savia, que tras ser hervida produce el jarabe de arce, con el que se hacen caramelos. Quebec es el mayor productor de productos obtenidos de la savia de arce.
Su madera es la utilizada en la fabricación de los bates de béisbol aprobados por la MLB y diversas ligas de béisbol del mundo, así como en la elaboración de instrumentos musicales; su alta densidad y propiedades sonoras la hacen favorita para dicho uso.
La hoja de arce es un destacado símbolo nacional en Canadá y está representada en su bandera.
En España, solo unas pocas especies:[5]
Arce es un género de la familia de las sapindáceas, conocidos generalmente como arces, con unas 160 especies aceptadas de las casi 700 descritas. También están aceptados unos 80 taxones infra-específicos de los más de 1250 descritos.
Vaher (Acer L.) on heitlehiste (mõned on igihaljad) puude ja põõsaste perekond. Sõna Acer tuleneb ladina keelest ning tähendab 'terav', vihjates vahtralehtedele iseloomulikele teravatele tippudele. Perekonna nimetamisel kasutas esimesena sõna Acer prantsuse botaanik Joseph Pitton de Tournefort aastal 1700.
Perekonda liigitatakse mitmesuguselt: kas koos hobukastanilistega (Hippocastanaceae) sugukonda seebipuulised (Sapindaceae) või eraldi enda sugukonda vahtralised (Aceraceae). Kaasaegne, 2009. aastal avaldatud, peamiselt molekulaar-fülogeneetilistel uuringutel põhinev taimede klassifitseerimissüsteem APG III (akronüüm ingliskeelsest fraasist Angiosperm Phylogeny Group III system) soosib vahtrate perekonna liigitamist seebipuuliste sugukonda. Perekonna tüüpliigiks on mägivaher (Acer pseudoplatanus).[1]
Esimene teadaolev vahtra fossiil Acer alaskense, mis leiti Alaskast, pärineb hilis-paleotseenist ning seda kirjeldasid 1987. aastal paleobotaanikud Jack A. Wolfe ja Toshimasa Tanai.[2]
Enamik vahtrapuid kasvab 10–45 m kõrguseks, Eestis keskmiselt 25 m.[3] Esimestel aastakümnetel on puu kasv kiire, siis aga aeglustub.[4] Vahtra eluiga on 100–150 (harva 300) aastat.[5] Enamik vahtraliike on heitlehised, kuid mõned Lõuna-Aasia ja Vahemere regiooni liigid on igihaljad. Noores eas sirgub vaher meelsamini varjus, kuid vanemas eas vajab päikest.[4] Siiski on paljud liigid suhteliselt varjutaluvad, mistõttu kasvavad edukalt teises puurindes või alusmetsana.[6]
Vahtrat võrreldakse tammega tema tugevasti harunenud juurestiku tõttu ning seepärast peetakse teda suhteliselt tormikindlaks. Samas on ka vahtral nõrk koht: tüve korduva kaksikharunemise ning puidu hea lõhestatuse tõttu tuleb vanadel vahtrapuudel sageli ette tüveharude murdumist või isegi tormimurdu.[5]
Vahtralehed on vastakud, enamikul liikidel sõrmjad lihtlehed, üksikutel liikidel ka sõrmjad või sulgjad liitlehed, abilehed puuduvad. Alati esineb külgpungadest suurem ladvapung. Külgpungi ümbritsevad lehearmid on ühendatud renni abil või otseselt.[7]
Enamik liike on kahesuguste õitega ühekojalised taimed. Õied on korrapärased, tupp- ja kroonlehti esineb 5 (4–9), tolmukaid on 8 (4–10) ja nad kinnituvad meenäärmetega varustatud diskusele. Emakaid on üks, kahe- harva ühepesalise sigimikuga, igas pesas on kaks seemnealget. Vahtral esineb üks emakakael, mis on kaheks jagunenud emakasuudmega.[7]
Vahtra õievalem: ∗ K 5 C 5 A 4 − 12 G ( 2 ) _ {displaystyle *;K_{5};C_{5};A_{4-12};G_{underline {(2)}}}
Vaher õitseb maikuus, tavaliselt veidi enne lehtimist.[3] Rohelised, kollased, oranžid või punased õied, mis meenutavad tähti[3] on koondunud pöörisjaks, kobarjaks või kännasjaks õisikuks.[7] Propelleri moodi kokkukasvanud[3] kaksiktiibviljad[7] hakkavad puult alla kukkudes keerlema ja kanduvad nii tuulega puust üsna kaugele.[3] Teise maailmasõja ajal arendas USA armee vahtra kaksiktiibvilja põhjal erilised õhusõidukist väljavisatavad varustusekandjad.[8]
Vahtra kromosoomide arv on 2n=26.
Katsetega on näidatud, et ühekojalistel taimedel soodustab emasõite teket jahedus ja lühipäev. Keskkonnatingimuste mõjul võib mõnel populatsiooni isendil areneda peale isas- või emasõite ka hermafrodiitseid ja/või lausa vastassoost õisi. Sellist nähtust on täheldatud ka vahtra eri liikidel.[9]
Vahtra lehed värvuvad, kuna suvel valitsev roheline klorofüll hakkab sügisel mitmete lehes toimuvate füsioloogiliste ja anatoomiliste muutuste toimel lagunema ning annab võimaluse välja paista plastiidides paiknevatel kollastel ja oranžidel karotinoididel. Sügisöiste madalate ning päevaste kõrgete temperatuuride vaheldumine, tugev päikesekiirgus ning teised stressitegurid (okste vigastused, õhu saastatus, põud) loovad vananevates lehtedes soodsad tingimused punaste antotsüaanide tekkeks, mis annavad vahtralehe sügiskirkusele lisa.[5]
Perekonda kuulub umbes 128 liiki, millest enamik kasvab Aasias[10], Euroopas, Põhja-Aafrikas ja Põhja-Ameerikas. Ainult üks liik, suhteliselt väheuuritud Acer laurinum, kasvab lõunapoolkeral[11].
Rahvusvahelise Looduskaitseliidu IUCN kriteeriumite järgi on 54 vahtraliiki enda looduslikus kasvupiirkonnas hävimisohus.[12]
Vaher ei nõua väga viljakat kasvukohta,[6] kuid kõige meelsamini kasvab ta siiski huumuserohkes ja parajalt niiskes mullas.[4]
Vaher on lindudele-loomadele heaks toiduallikaks. Suurnokk-vint ja leevike söövad vahtraseemneid, metskitsed[5] ja jänesed aga toituvad talvel meeleldi vahtra koorest ja võrsetest.[3] Ka pruunkaru ei ütle vahtra võrsetest ja lehtedest ära.[13]
Vahtrate perekonnast kasvab Eestis looduslikult vaid harilik vaher (A. platanoides),[3] kuid introdutseeritud liikide arv jääb 30 kanti.[6]
Vahtrapuid leidub Eesti metsades peaaegu kõikjal. Vaher on Eesti suuremates linnades tihti kõige sagedasem puuliik. Suuri laiavõralisi puid näeb sagedamini parkides ja majade ümbruses.[4] Looduses leidub vahtraid harvemini: üksikud ja teiste puude varjus ainult Põhja- ja Lääne-Eesti saarte viljakatel lubjastel savi- ja huumusrikastel ning niisketel muldadel laialehistes segumetsades, peamiselt koos saare, tamme, jalaka ja pärnaga, harvem sanglepa ja arukasega.[5] Siiski võib Väinamere saartel kohata metsi, kus vaher on valitsev puuliik.[4] Metsakorralduse andmeil leidub Eestis vahtrapuistuid kokku napilt üle 20 hektari.[5]
Eesti kõrgeim harilik vaher, mille latv ulatub ligi 33 m kõrgusele, kasvab Viljandimaal Loodi Püstmäel.[3] Jämedaim teadaolev harilik vaher, mille tüve ümbermõõt rinnakõrguselt oli 2000. aastal 424 cm, asub Tartu Botaanikaaias.[4] Jämedaim vaher, mis on mõõdetud rinnakõrguselt madalamalt, on Pilpa vaher. See puu kasvab Valgamaal Helme vallas Pilpa külas otse maantee ääres. Pilpa vahtra tüve ümbermõõt kõige peenema koha pealt enne harunemist (0,4 m kõrguselt) on 445 cm.[14]
Pargivahtrate okste ja tüvede murdumist põhjustab nende sage nakatumine tüve südamemädanikku tekitavate seenhaigustega. Neid seenhaiguseid tunneb ära suurte seene viljakehade järgi puu tüvel[5] : puutüvede alaosas korrustena paikneva seene vahtratarjaku (Rigidoporus populinus, syn. Oxyporus populinus) heledad viljakehad või mitmekümne sentimeetri suurused heledad, pealtpinnalt tumedamate soomustega kaetud soomustoriku (Polyporus squamosus) viljakehad.[15] Vahtrate eluiga lühendavad ka valget südamemädanikku põhjustavad tuletaelik (Ochroporus igniarius, syn. Phellinus igniarius) ning Eestis haruldane põhjanarmik (Climacodon septentrionalis).[5]
Sageli võib metsades ja maakohtades kasvavate vahtrapuude lehtedel märgata suuri pigimusti laike: neid tekitab parasiitseen vahtra-pigilaik (Rhytisma acerinum).[5] See seenhaigus on tundlik õhu saastuse suhtes (peetakse puhta õhu indikaatoriks)[5] ning saab seetõttu areneda vaid seal, kus õhk on väävliühenditest enam-vähem puhas.[16] Harilikul vahtral tekitavad lehelaike ka seened Phyllosticta aceris, mille kahjustus tekitab lehtedele suuri ümaraid pruune laike, ning Phyllosticta platanoides, mille kahjustus avaldub nurgeliste kahvatupruunide laikudena.[5]
Sageli elavad vahtra lehtede peal jahukasteseened, näiteks Uncinula aceris ja Uncinula bicornis: algul ilmuvad valged või hallid laigud, mis järjest suurenedes katavad nakatunud lehe täielikult. Vahtral võib elutseda ka tuulepesi tekitav seen Taphrina acerinus.[5]
Ainult vahtralehtedest toitub koiliblikas Chionodes negundella.[17] Vahtralehtedel toituvad näiteks ka vahtra-noolöölase (Acronicta aceris) vastsed[3] ja lehetäilised. Ida-Aasiast pärit aasia puidusikk (Anoplophora glabripennis) on muutunud ohtlikuks võõrliigiks Põhja-Ameerikas, kus ta ohustab erinevaid vahtraliike.[18]
Vahtrapuitu kasutatakse ulatuslikult tarbepuiduna, kuna see on tugev, kõva, ühtlase ehitusega, ilusa tekstuuriga[6] , libe ja läikiv. Puidu tihedus on 0,63–0,65 g/cm³[19] – niisama tugev ja vastupidav nagu tammepuit.[5] Puit on värvuselt kollaka varjundiga läikivvalge.[5]
Kõva peenekoeline vahtrapuit sobib hästi nikerdamiseks, näiteks muusikariistade valmistamiseks. Inglismaal on Berkshire'is Taplow' kalmest välja kaevatud anglosaksi vahtrapuust kandleid ning samasuguseid pille on avastatud ka Suffolki Sutton Hoo laevamatuse leidude hulgast.[20] Ka tänapäeval kasutatakse vahtrapuitu pillide valmistamiseks: enamiku viiulite, vioolade, tšellode ja kontrabasside tagaosa, küljed ja kael on tehtud vahtrapuust.[1]
Heledast mägivahtra puidust on valmistatud köögimööblit, kuna tihe puitpind on kergesti puhastatav ning lõhnatu. Edela-Inglismaal valmistati vanasti lihavõttepühade ja lõikuspeo kukleid mägivahtra lehtedel, mis jätsid saiakeste põhjale ilusa mustri.[21]
Paljud Põhja-Ameerika indiaani hõimud on traditsiooniliselt kasutanud vahtrapuud ehitamiseks, aerude ja mõlade valmistamiseks ning korvide ja mööbli tegemiseks.[21]
Kevadel värskelt puhkenud lehepungadest tehakse maitsvat rooga pungi hautades ja soolvees keetes. Vahtraseemneist kevadel tärganud tõusmed on aga meeldiva pähkli maitsega.[22]
Vahtramahla kõlbab juua. Tavaliselt võetakse mahla vähemväärtuslikelt vahtrapuudelt, näiteks tasub mahlatada okste lõikekohalt puid, mille oksi on vaja niikuinii kärpida. Vahtramahla saab säilitada plastpudeleis sügavkülmas või pastöriseeritult keldris. Pastöriseerimiseks asetatakse pudelid mahlaga vette ning vesi aetakse keema. Vett keedetakse 10 minutit, mille jooksul kerkib mahla temperatuur 80 °C-ni. Seejärel suletakse pudelit õhukindlalt ning jäetakse jahtuma.[22]
Vahtrasiirupit tehakse peamiselt Kanadas (üle 2/3 maailma kogutoodangust[23]), kus juba sajandeid on põlisameeriklased vahtratüvedesse sisselõikeid tehes puumahla kogunud. Enamasti kasutatakse siirupi valmistamiseks suhkruvahtra (A. saccharum) mahla. Puhas vahtrasiirup on väga väärtuslik, kuna see sisaldab tasakaalustatud suhkruid, mineraalidest kaaliumi, kaltsiumi, magneesiumi ja mangaani, A-, B2- B5- ja B6-vitamiini, foolhapet, niatsiini, biotiini ning proteiine.[21] Ühe liitri siirupi valmistamiseks kulub 40 liitrit vahtramahla[21] (sisaldab 2,5–4,5% suhkrut[6]). Suhkruvahtra mahl on umbes kaks korda magusam kui hariliku vahtra ja neli korda magusam kui arukase mahl.[24]
Vahtrasiirupi edasisel kuumutamisel ja kristallimisel saab valmistada vahtrasuhkrut [23]. Nii hakati tööstuslikult suhkrut tootma juba sadakond aastat tagasi Kanadas. Sellist tehnikat on üritanud ka teised riigid rakendada. Näiteks möödunud sajandi alguses rajati Venemaale sel põhjusel suhkruvahtra istandused. Ehkki kliimatingimused olid peaaegu ühesugused, kasvasid puud Venemaal siiski nii viletsasti, et vahtrasuhkru tööstusest ei saanud asja. Seega kuigi suhkruvaher on suuteline kasvama maailma teisteski piirkondades, ei anna mujal kasvanud puud nii suure suhkrusisaldusega mahla. Arvatavasti on põhjuseks Kanada kliima ja mullastik, mis on suhkruvahtra kasvuks ja arenguks eriti soodsad.
Teise maailmasõja päevil, kui suhkrust tunti suurt puudust, katsetati Eestis suhkru tootmist meil looduslikult kasvava hariliku vahtra mahlast. Katse tulemused aga näitasid, et vahtrasuhkru tootmine ei tasu end ära. Nimelt selgus, et üks ligi meetrise ümbermõõduga puu andis kogu mahlajooksu hooajal keskmiselt 20 liitrit mahla (1 liiter päevas), mille suhkrusisaldus oli 2%. Seega saadi ühe puu mahlast aurutamisel keskmiselt 0,6 liitrit siirupit ja sellest omakorda 0,4 kilo suhkrut.[22]
Põhja-Ameerika indiaanlased on ammustest aegadest kasutanud vahtraliike taimravis. Näiteks tsalagi (tšerokii) hõim valmistab vahtrakoorest silmapõletiku-, naistehaiguste- ja krampidevastaseid ravimeid. Lisaks ravivad vahtratega moheganid köha, odžibvad gonorröad ning chippewad haavandeid.[21]
Varakevadel, enne paljude teiste taimede õitsemist, on vahtrad põhilised õietolmu allikad. Seega on vahtrad olulised meemesilaste ellujäämisel, kes mängivad omakorda olulist rolli põllutaimede tolmeldamisel. Eestis hangivad mesilased ühelt suurelt vahtrapuult kevade jooksul kuni 10 kilo mett.[14]
Eestis oli vanasti väärtuslikuks töövahendiks vahtralaastudest põhjaga sari, millega tuulati vilja.[3] Vahtrast tehtud sarja peeti teistest paremaks, kuna libedatest sugadest punutud põhjast libises puhastatav vili kergesti läbi.[25]
Vahtralehti antakse lisasöödana lammastele.[15]
Bonsai on Jaapanist pärit, maaga mitte ühenduses olevate juurtega, väikeste puude kasvatamise kunst. Sageli valitakse kasvatamiseks kämmalvaher (Acer palmatum), põldvaher (Acer campestre) ja prantsuse vaher (Acer monspessulanum), kuna need liigid taluvad hästi erinevaid tehnikaid, mis edendavad lehtede ja oksade väiksemaks tegemist.
Vahtralehe motiiv on Kanada lipul ja vapil. Vahtraleht on esindatud ka Kanada Relvajõudude lipu peal. Vaher on tuntud tugevuse ja vastupidavuse sümbol, mistõttu on ta paljude riikide, näiteks Kanada, rahvuspuu.
Eestis on roheline vahtraleht algaja juhi tunnus.
Põhja-Ameerika Salteaux´ hõimu muistend pajatab, kuidas leegitsevpunased sügisesed vahtralehed päästsid maailma looja, vanaema Nanahboozhoo kurjade varjude käest. Nanahboozhoo oli väga tänulik ja vahtrapuude ilust nii kütkestatud ning otsustas nende keskele elama jääda. Tema olevatki inimestele õpetanud, kuidas vahtramahla koguda nii, et puu ei saaks rohkem viga kui hädatarvilik.[26]
Vaher esineb ka teiste põhjapoolsete põlisameeriklaste müütides. Chippewate indiaanlaste legendi järgi oli vaher vanasti kuri nõid, kuid kangelase Mishosha vaprus ja osavus muutis kõige pahatahtlikuma mehe hoopis kõige heatahtlikumaks puuks.[26]
Irokeesi legend räägib, kuidas neli venda pidasid jahti hiiglasuurele karule Nyahgwaneh´le, kelle luustik aga hiljem uuesti ellu ärkas ning jooksma pistis. Vennad jooksvat siis mööda taevalaotust karule järele (nad moodustavad Suure Karu, meil Suure Vankri, tähtkuju). Legendi järgi tilgub igal sügisel, kui vennad karu tapavad, selle veri taevast alla ning värvib vahtralehed punaseks.[26]
Kiowa hõim põletab püha peyote tseremoonia ajal (peyote on hallutsinogeenne kaktus) aga altaril saarvahtra (Acer negundo) puitu.[26]
Rooma grammatik Servius kirjutas umbes aastal 400 m.a.j, et vaher toob õnnetust, põhjendades seda sellega, et Trooja hobune oli ehitatud vahtrapuust.[26]
Vaher (Acer L.) on heitlehiste (mõned on igihaljad) puude ja põõsaste perekond. Sõna Acer tuleneb ladina keelest ning tähendab 'terav', vihjates vahtralehtedele iseloomulikele teravatele tippudele. Perekonna nimetamisel kasutas esimesena sõna Acer prantsuse botaanik Joseph Pitton de Tournefort aastal 1700.
Perekonda liigitatakse mitmesuguselt: kas koos hobukastanilistega (Hippocastanaceae) sugukonda seebipuulised (Sapindaceae) või eraldi enda sugukonda vahtralised (Aceraceae). Kaasaegne, 2009. aastal avaldatud, peamiselt molekulaar-fülogeneetilistel uuringutel põhinev taimede klassifitseerimissüsteem APG III (akronüüm ingliskeelsest fraasist Angiosperm Phylogeny Group III system) soosib vahtrate perekonna liigitamist seebipuuliste sugukonda. Perekonna tüüpliigiks on mägivaher (Acer pseudoplatanus).
Esimene teadaolev vahtra fossiil Acer alaskense, mis leiti Alaskast, pärineb hilis-paleotseenist ning seda kirjeldasid 1987. aastal paleobotaanikud Jack A. Wolfe ja Toshimasa Tanai.
Astigarrak edo eiharrak Sapindales ordeneko Acer generoko zuhaitzak dira. Betidanik Aceraceae familian sailkatu dira, baina orain Hippocastanaceae-ekin batera, Sapindaceae [1] familia definitu dute, ebidentzia genetikoaren arabera azken aukera hori egokiagoa dela hobetsi dutelarik.
Astigarrek hosto oposatuak dituzte, gehienetan gingildun eta palmatuak baina, espezie batzuetan, pinatu edo gingil gabeak ere. Ez dute estipularik. Loreak txikiak dira, pentameroak (5 sepalo eta 5 petalo askedunak), batzuetan petalorik gabe. Matsalko, korinbo edo unbeletan jaiotzen dira. Euren fruitu bereziak samara motakoak dira, lehorrak eta hegaldunak, eta binaka garatzen dituztenez disamara deritzo. Biraka jausi eta haizearen eraginez haziak urrunera eramateko forma egokia dute disamarek.
'Acer' izena Latineko "acris"etik dator (zorrotz), aspaldian lantzak egiteko erabiltzen zen euren zura, duen gogortasunagatik.
Acer generoko zuhaitz batzuk euskaraz eihar izenaz ere izendatzen dira, sarrera honetan agertzen den espezie-zerrenda laburrean ikus daitekeen legez.
Astigar gehienek hazteko ahalmena dute, 10-45 m-tako altuera lortuz, baina beste zuhaixka batzuk 10 m baino gutxiagoko altuera izaten dute. Espezie gehienak hosto erorkorrekoak dira eta Asian eta mediterraneoan dauden gutxi batzuk hosto iraunkorrekoak dira. Astigarrek aurrez aurre jarritako hostoak dituzte, gehienetan gingildun eta palmatuak baina, espezie batzuetan, pinatu edo gingil bakoak ere. Hostoak gingil bakoitzaren muturrerantz zuzentzen diren 3-9 zainez hornituta daude, gingil bat beti erdian dagoela. Hala ere, espezie batzuk trifoliatuak dira: Acer griseum, Acer mandshuricum, Acer maximowiczianum y Acer triflorum.
Acer generoko espezieak negu bukaeran edo udaberri hasieran loratzen dira eta espezie gehienetan hostoak ateratzean loreak agertuko dira, baina batzuetan leheneago ere atera daitezke. Loreak arruntak eta pentameroak dira, luku, korinbo edo unbeletatik jaiotzen direnak. 4 edo 5 sepalo izaten dituzte, 4 edo 5 petalo 1-6 mm-ko luzerarekin, 4 eta 10 arteko lorezil 6-10 mm-ko luzerarekin eta bi pistilo edo pistilo bakarra bi estilorekin. Goian dagoen obarioak karpelo bi ditu, bere hegoek loreak luzatzen dituzte eta, horren ondorioz, erraza da esatea zein lore dira emeak. Loreak irten eta aste gutxi batzuetatik sei hilabeteak arte zuhaitzek hazi kopuru handiak botatzen dituzte eta udaberri goiztiarrean polen eta nektar iturri garrantzitsuak dira erleentzat.
Acer generoak fruitu berezia aurkezten du, samara izenekoa, biraka jausi eta haizearen eraginez haziak urrunera eramateko forma egokia dutenak. Fruituak ere helikoptero izenaz ezagutzen dira, erortzean egiten duten mugimenduaren eraginez.
Lepidoptera ordeneko larba askoren elikagaia dira astigarraren hostoak. Kontzentrazio altuetan, beldar batzuek, Dryocampa rubicunda esaterako, hainbeste astigar hosto kantitate jaten dute zuhaitz ostalarian denboraldi batez hostoak galtzea eragiten duela. Aphidoidea superfamiliako intsektu izerdi-elikatzaileak ere astigarraren ohiko bizkarroiak dira. Baratzezaintzan arazo honi aurre egiteko dimetoato aerosola erabiliko da.
Kanadan eta Estatu Batuetan astigar espezie guztiak Anoplophora glabripennis adar luzedun kakalardo asiarragatik mehatxatuta daude. Ondoriozko izurriteek milaka astigarren suntsipena suposatu du, eta baita beste zuhaitz espezie batzuena ere Illinois, Massachusetts, New Jersey eta New York-en[2].
Astigarrak onddoek sortutako gaixotasun sorta handi batez kalte daitezke. Espezie nahiko bertizilosi gaixotasunarekiko sentikorrak dira, Verticillium generoko espezieek sortzen dutena, heriotza lokal nabarmena eraginez. Enborraren azaleko kedarraren gaixotasuna Cryptostroma generoko espezieek eragiten dute, eta honek lehortearen eraginezko estrespean dauden zuhaitzak hil ditzake. Astigarraren heriotza kasu gutxitan Phytophthora sustraiaren usteltzeagatik eta Ganodermaren sustraiaren gainbeheragatik izango da. Udaren fase berantiarrean eta udazkenean astigarraren hostoak “alkitran-orbana” izeneko eritasuna paira dezakete, hostoen desitxurapena jasanez. Gaixotasun horren sortzaileak Rhytisma generoko espezieak dira. Uncinula generoko espezieek hostoen lizunketa sortzen dute. Hala ere, aipatutako azkenengo bi eritasunek ez dute arazo larriegirik eragiten zuhaitz hauen osasunean[3].
Acer campestre edo arrunta zuhaitz bat da hosto dezidukoa. Enborraren azaña kolore grisekoa da, pixka bat kortxoduna eta denborarekin arraildurak azaltzen ditu bere gainazala zimurtsua egiten dutena ukitzerakoan.
Koparen forma borobila da, eta adar asko ditu norabide desberdinetara. Udan hostoak kolore berdekoak dira goikaldetik, eta azpialdetik iletsua eta kolore zurixka daukate. Udazkenean kolore horia hartzen dute.
Loreak ez dira ia ikusten eta kolore berdekoak dira, hostoak baino lehen ateratzen dira. Alboetako fruituak erakargarriagoak dira, hasieran kolore berdekoak, baita gorri apur batekin ere aurrerago kolore marroia hartzen dutena. Fruitu hauek hego moduko batzuk eramaten dituzte, hazien lekualdaketa errazten dutena. Haizeari eta hegoei esker lekualdaketa eremu urrunetara ahalbidetzen dute.
Iberiar penintsulan espezi autoktonoa da, batez ere iparraldean izaten du jatorria[4].
Hosto dezudikoko zuhaitza da, 20-30 metro neurtzera heldu daitekena. Enborrak 1,5 metroko diametroa izan dezake eta kopa zabala eta borobildua dauka. Azala kolore marroi-grisa du eta gutxi ildaskatua. Zuhaitz helduek ez dute azal iletsurik enborrean zehar. Kimuak berdeak dira hasieran, ondoren marroi kolorea hartzen dutelarik. Neguko begiek kolore marroi-gorrixka distiratsua dute.
Hostoak kontrakoak eta lobulatuak dira, bost lobulu dituzte luzetara 7-14 cm eta 8-20 cm zabalean dituztenak. Lobulu bakoitzak batetik hirurako alboko hortzak dituzte. Hostoaren pezioloak 8-20 cm-ko luzera du, eta apurtzerakoan esne itxurako zuku moduko bat jariatzen du. Udazkenean kolorea horia izaten da, batzuetan gorri-laranja bada ere[5][6][7].
Loreak 15-30 bitarteko korinboetan daude antolatuta, horiak edo hori-berdexkak direnak, bost sepalo eta 3-4 mm-ko luzera duten bost petalo dituztenak. Lorealdia udaberriaren hasieran ematen da, hosto berriak atera baino lehen. Fruitua samara bikoitza da, bi hazi hegodun dituena. Haziek forma diskoidala dute, oso zapala, 10-15 mm bitarteko zabalera eta 3 mm-ko lodiera dituena. Haziaren hegoek 3-5 cm-ko neurria aurkezten dute, eta bien artean dagoen angelua 180º-koa da gutxi gora-behera. Gehienetan sortzen diren ia hazi guztiak bideragarriak izaten dira.
Tamaina ertaineko zuhaitz bat da, 10-15 metrotara heldu daitekeena. Enborra 75 cm-koa da diametroz bataz beste eta suber gris iluna du, leuna dena gaztaroan eta ildaskatua heldua denean. Acer generoan dauden beste espezieetatik desberdintzatzen da dituen hosto trilobulatuei esker, hauek 3-6cm-koak dira eta berde ilunak. Ikutuz gero porotsua dela nabaritu daiteke. Hostoak udazkenean jausi egiten dira, azaroan hain zuzen ere. Eta aldiz, loreak udaberrian loratu egiten dira, 2-3cm-ko lore horiak emanez. Fruituak 3cm-takoak dira eta egurra nahiko garestia da.
Zuhaitz espezie hau mediterranear inguruko basoetakoa da berez, baina Maroko, Portugal, Turkia, Libano, Frantzia eta Alemania aldera ere hedatu da[8].
Zuhaitz altua da, 30 metrotaraino iritsi daitekeena, enborraren azala grisa eta leuna da. Bestalde, hostoak palmeatuak dira, obalo formako bost lobulu ditu, erpina hortzduna du eta 10-15cm-koak dira normalean. Loreak hermafroditikoak dira eta hori-berdeak, bost sepalo eta bost petalo luzez eratuak. Fruitua bi samara erditik lotuak dira, hegoen aldera handitzen dena eta hauen artean 173 graduko angelua eratuz. Apirilean eta maiatzean loratzen da eta fruituak udan heltzen dira guztiz. hauek denbora askoz egongo dira zuhaitzari lotuta.
Habitatari dagokionez, lur freskoan hazten da, mendi-hegaletan eta aranetan beti modu puntualetan, hau da, ez dituzte basoak eratzen, beste zuhaitz mota batzuen basoetan agertzen da zoriz, adibidez pagadietan. Banaketa geografikoari dagokionez, gehienbat Europako erdialdean eta hegoaldean aurki daiteke, hala ere, Asiako hego-ekialdean ere. Iberiar penintsulari dagokionez, Pirineoetan eta Kantauri itsasoko kostaldean hazten da. Baita ere Portugalko iparrean[9].
Zuhaitz honek hazkunde azkarrekoa dela esan daiteke, ez da bizi luzekoa izaten eta 25 metrotako altuerara heldu daiteke (enborrak 30-50 cm-ko diametroa duelarik). Kimuak gazteak direnenan argizari larros-more bat eduki ohi dute. Hostoak pinatuak dira, arraroa genero honetan (gehiengoa palmatuak direla), hiru, bost edo zazpi foliolo dituelarik. Hostoek 12-25cm-ko luzeera dute, foliolo bakoitzak 6-10cm dituelarik eta 3-7cm zabaleran. Ikusten ari garen generoan ez dago hiru foliolo baino gehiago dituen espezierik hau izan ezik. Hostoak berde argiak dira, hotz formadun ertzarekin eta batzutan asimetria erakutsi dezakete.
Acer negundo dioikoa da. Loreak txikiak dira 10-30 petalorekin 1-2dm-tara heldu daitezke. Loraldia udaberri hasieran ematen da. Fruitua disamara da, hau da, bi samara lotuz eraturik dagoela eta 1-2cm neurtuz. Udazkenean askatzen dira zuhaitzetik eta negu osoan iraun dezakete.
Zuhaitza Amerikatik dator berez, Europara ekarri zen 1688an kutsadurari duen erresistentziagatik, hazkunde azkarrarengatik eta toxizitate faltagatik. Horrela, trafiko askoko hirietan, mehatzeguneetan eta hiri-parkeetan kokatu ziren. Espezie honek nahiago ditu lurzoru eguzkitsuak baina lurzorua gehiegi ureztatuta badago ere bizi daiteke. -30ºC-ko tenperaturak jasan ditzazke[10].
Astigarrak edo eiharrak Sapindales ordeneko Acer generoko zuhaitzak dira. Betidanik Aceraceae familian sailkatu dira, baina orain Hippocastanaceae-ekin batera, Sapindaceae familia definitu dute, ebidentzia genetikoaren arabera azken aukera hori egokiagoa dela hobetsi dutelarik.
Astigarrek hosto oposatuak dituzte, gehienetan gingildun eta palmatuak baina, espezie batzuetan, pinatu edo gingil gabeak ere. Ez dute estipularik. Loreak txikiak dira, pentameroak (5 sepalo eta 5 petalo askedunak), batzuetan petalorik gabe. Matsalko, korinbo edo unbeletan jaiotzen dira. Euren fruitu bereziak samara motakoak dira, lehorrak eta hegaldunak, eta binaka garatzen dituztenez disamara deritzo. Biraka jausi eta haizearen eraginez haziak urrunera eramateko forma egokia dute disamarek.
'Acer' izena Latineko "acris"etik dator (zorrotz), aspaldian lantzak egiteko erabiltzen zen euren zura, duen gogortasunagatik.
Acer generoko zuhaitz batzuk euskaraz eihar izenaz ere izendatzen dira, sarrera honetan agertzen den espezie-zerrenda laburrean ikus daitekeen legez.
Vaahterat (Acer) on vaahterakasveihin (Aceraceae) tai saippuamarjakasveihin (Sapindaceae) kuuluva suku. Vaahteroiden syysasu on värikäs, jonka takia ne ovat yleisiä puistopuita.
Vaahterat ovat kesävihantia, tavallisesti yksikotisia puita tai pensaita. Lehdet kasvavat vastakkain. Lehtilapa on yleensä liuskainen. Kukinto on terttumainen huiskilo. Hedelmä on kaksilohkoinen lohkohedelmä. Lohkoissa on pitkä lenninsiipi.[1][2]
Vaahterat (Acer) on vaahterakasveihin (Aceraceae) tai saippuamarjakasveihin (Sapindaceae) kuuluva suku. Vaahteroiden syysasu on värikäs, jonka takia ne ovat yleisiä puistopuita.
Acer
Les érables sont des arbres et des arbustes du genre Acer, type de la famille des Sapindacées selon la classification APG III (autrefois, selon la classification de Cronquist, de celle des Acéracées), dans l'ordre des Sapindales.
Une acéraie ou érablaie est un peuplement forestier dominé par les érables.
Le terme latin acer ne s'est pas imposé dans le bas latin de Gaule, comme c'est souvent le cas pour les noms d'arbres (cf. if, chêne, etc.), contrairement à l'italien acero ou à l'espagnol arce.
Le gallo-roman a un terme hybride acerabulus, dont la forme d'oïl est attestée dans le Roman de la Rose : arable. Le premier élément s'analyse bien comme le terme latin acer, mais le second -abulus est probablement celtique selon Vendryes[2], repris par Xavier Delamarre[3] qui le font venir du gaulois abalo-, aballo-, pomme, pommier (cf. Glossaire de Vienne : avallo 'poma').
acerabulus signifie donc mot-à-mot « érable-pommier », formation comparable à celles du celtique insulaire, par exemple : vieil irlandais fic-abull, figuier ou gallois cri-afol, sorbier des oiseaux[4]. L'occitan languedocien conserve aussi par endroits un terme issu du même étymon hybride : argelabre, même si la forme la plus répandue est directement issue du latin avec aseron en languedocien (formé de acer + suffixe diminutif -onis) et en gascon avec aseròu (formé de acer + suffixe diminutif -olum)[5],[6].
Le latin acer (« pointu, aigu, perçant ») est un proche parent d’acus, aiguille, d’acutus, aigu, mots latins basés sur la racine indo-européenne *ak que l'on retrouve aussi dans l'allemand Ahorn, et qui fait référence aux feuilles palmées à lobes pointus des érables. Cette étymologie renverrait donc à la signification littérale d'« érable-pommier » ou d'« arbre aux feuilles pointues »[7].
La plupart des érables peuvent atteindre entre 10 et 45 m de hauteur. Les autres relèvent plus du terme d'arbrisseau, mesurant moins de 10 m[réf. nécessaire]. La plupart des espèces ont des feuilles caduques, mais une minorité en Asie du Sud et dans le bassin méditerranéen sont sempervirentes. La plupart des érables tolèrent le manque de luminosité : beaucoup de petits spécimens s'accommodent de vivre sous la canopée des feuillages des arbres plus grands qu'eux, si bien que les plus grands spécimens deviennent dominants dans de la canopée. Le faisceau des racines de l'érable est typiquement dense et fibreux. Quelques espèces, dont Acer cappadocicum, drageonnent régulièrement.
Les feuilles d'érable sont toujours opposées et sont, dans la plupart des espèces, à nervuration palmée avec 3 à 9 nervures (plus rarement 13) dont la nervure principale au milieu.
Les fleurs sont régulières, symétriques, en grappes ou panicules. Elles ont quatre ou cinq sépales, quatre ou cinq pétales d'environ entre 1 et 6 mm de long (inexistants chez certaines espèces), de quatre à dix étamines de 6 à 10 mm de long et deux pistils ou un pistil avec deux styles. L'ovaire a deux carpelles soudés biovulés, qui permettent de distinguer aisément le sexe de l'arbre. L'érable fleurit généralement à la fin de l'hiver ou au début du printemps, avec ou juste après la feuillaison, mais quelquefois avant.
Les fleurs de l'érable sont vertes, jaunes, orangées ou rouges. Bien que celles-ci soient individuellement petites, l'arbre entier en fleurs peut être impressionnant dans diverses espèces. Les érables sont au début du printemps source de pollen et de nectar pour les insectes.
Le fruit de l'érable, appelé samare, est jumelé en disamare, en forme d'hélice. La graine peut ainsi, grâce au vent, être transportée sur des distances considérables. Elle parvient à maturité sur l'arbre de quelques semaines à six mois selon l'espèce et est dispersée peu de temps après. La plupart des espèces ont besoin de la stratification pour germer. La graine peut rester dormante plusieurs années avant de germer. Les samares matures sont une source alimentaire, décortiquées et consommées par rongeurs et passereaux granivores, source s'ajoutant à la pédofaune (entre autres) dégradant les feuillages caducs.
Parmi les érables, on trouve des espèces utilisées pour la production du sirop d'érable en Amérique du Nord, des espèces fournissant du bois d'œuvre et d'autres enfin utilisées comme arbres d'ornement pour la forme particulièrement découpée de leurs feuilles ou pour la coloration de leur feuillage en automne. Un érable à belles fleurs écarlates, appelé Acer tomentosum ou "Erable de Sir Charles Wager" dans les livres de botanique et de jardinage de l'époque fut à la mode à la fin du XVIIIe- début du XIXe siècle, et figura même dans la composition de produits tannants. La feuille d'érable est l'emblème du Canada.
Les jeunes feuilles (tendres et translucides) d'érable plane et d'érable sycomore sont comestibles mais celles du sycomore ont mauvais goût. L'infusion de leurs feuilles est utilisée en breuvage[8].
Selon une étude ethnobotanique et du patois local, faite par Françoise et Grégoire Nicollier à Bagnes (France) et publiée en 1984, de même que pour le peuplier blanc et le peuplier d'Italie, « les feuilles, mélangées à du son, de la paille et des feuilles d'érable, constituent un fourrage pour les vaches »[9].
Certaines espèces produisent du sirop d'érable.
Le bois d'érable est apprécié en lutherie.
La feuille d'érable qui figure sur le drapeau du Canada sous la forme d'une figure stylisée à onze pointes est celle de l'érable à sucre (Acer saccharum Marsh., 1785)[10]. Ce drapeau a remplacé le pavillon rouge (red ensign) le 15 février 1965.
Au Japon, on apprécie particulièrement l'érable du Japon et, chaque automne, les Japonais vont admirer leurs couleurs flamboyantes pendant la période qu'ils appellent « momijigari » (c’est-à-dire « admirer les érables »).
Dans le jeu de cartes traditionnel japonais Hanafuda, des feuilles d'érable sont représentées sur la série des 4 cartes du mois d'octobre.
Dans le folklore français, les noces d'érable symbolisent les 58 ans de mariage.
Selon NCBI (12 août 2010)[11] :
Auxquelles il faut ajouter :
Ainsi que les fossiles :
Article détaillé sur la classification des érables.
Bois d'érable
Acer negundo, un érable aux feuilles pennées
Couleurs automnales d'une érablière canadienne (Forêt de Chicoutimi)
Germe d'un érable
Feuilles de l'acer griseum en automne
Feuilles de l’acer palmatum 'Osakazuki' en automne
Feuilles de l’acer japonicum Vitifolium en automne
Vue arrière d'un violon. Érable moiré
Acer
Les érables sont des arbres et des arbustes du genre Acer, type de la famille des Sapindacées selon la classification APG III (autrefois, selon la classification de Cronquist, de celle des Acéracées), dans l'ordre des Sapindales.
Une acéraie ou érablaie est un peuplement forestier dominé par les érables.
Os pradairos son árbores e arbustos pertencentes ao xénero Acer, da familia das sapindáceas. Moitas especies son ornamentais e salientan pola beleza da súa follaxe outoniza. En Galicia dáse principalmente o pradairo común (Acer pseudoplatanus), chamado moitas veces simplemente pradairo. Nas provincias interiores tamén aparece o pradairo campestre (Acer campestre).
Os pradairos distínguense doadamente polas súas follas opostas, normalmente palmato lobuladas, aínda que tamén se dan as palmato compostas, pinnadas compostas, pinnadas avetadas e sen lóbulos. As flores son regulares, pentámeras, e xorden en acios, corimbos ou umbelas. Os seus distintivos froitos nacen en parellas unidas, chamados sámaras, que, ao se desprender, van virando movidos polo vento espallando as sementes a considerábel distancia, polo que acostuman coñecerse coma «árbores de helicópteros».
As follas da meirande parte das especies son palmadas, venadas e lobuladas, con 3 a 9 veas cada unha orientada cara un lóbulo, un dos cales é o central. Varias especies son trifoliadas: Acer griseum, Acer mandshuricum, Acer maximowiczianum e Acer triflorum. Acer negundo ten follas pinnadas compostas, que poden ser simplemente trifoliadas ou con 5 a 7 (raramente 9) folliñs. Acer carpinifolium ten follas simples pinnadas e venosas que lembran aos dos carpes.
Os pradairos florecen a finais do inverno ou principios da primavera, na maioría das especies ao mesmo tempo de apareceren as follas ou xusto despois, nalgunhas incluso antes destas. As flores son pequenas e inconspícuas, posúen cinco sépalos, cinco pétalos de entre 1 a 6 mm de largo, doce estames de entre 6 a 10 mm dispostos en dous aneis de seis cada un e dous pistilos ou un pistilo e dous estilos. O ovario é súpero e con dous carpelos, cuxas asas prolongan as flores, facilitando o recoñecemento das femininas. Logo de entre unhas semanas a seis meses de floración, as árbores producen un gran número de sementes.
Os especímenes deste xénero son unha importante fonte de pole e néctar a principios de primavera para as abellas, en particular as abellas melíferas e un recurso alimentario para as larvas de varias especies de lepidópteros.
A procedencia do nome do xénero Acer é incerta. Unha das teorías é que procede do latín acer, -is (afiado), referido ás puntas características das follas ou á dureza da madeira que, supostamente, se utilizaría para fabricar lanzas. O primeiro en aplicalo ao xénero foi o botánico francés Joseph Pitton de Tournefort en 1700.
O nome galego pradairo (bordo en portugués) vén quizais polo seu parecido co plátano (xénero Platanus), por iso tamén recibe o nome de plátano bastardo ou falso plátano. Tamén é designado ás veces co galicismo sicómoro, mais este nome pode levar á confusión coa especie homónima (Ficus sycomorus), unha árbore común no leste da rexión mediterránea e citada na Biblia, coa cal non ten moito parentesco mais apenas unha vaga semellanza na forma das follas.
Os pradairos son moi cultivados coma ornamentais, para elaborar xaropes e como madeira de construción. Algunhas especies presentan unha fermosa cor outoniza, especialmente as especies xaponesas e norteamericanas.
O pradairo azucreiro (Acer saccharum) é utilizado para a extracción da saiba, que logo de ser fervida produce o (xarope de pradairo), co que se fan doces. Quebec é o maior produtor de produtos obtidos do zume dos pradairos.
A madeira emprégase na fabricación dos bates de béisbol aprobados pola MLB e diversas ligas de béisbol arredor do mundo. Tamén se emprega para a fabricación de instrumentos musicais como a gaita; a súa alta densidade e propiedades sonoras fana favorita para dito uso.
A folla do pradairo é un destacado símbolo nacional no Canadá e está representada na súa bandeira.
En Galicia a madeira do pradairo bravo empregábase para fabricar zocas e gaitas.
Os pradairos son árbores e arbustos pertencentes ao xénero Acer, da familia das sapindáceas. Moitas especies son ornamentais e salientan pola beleza da súa follaxe outoniza. En Galicia dáse principalmente o pradairo común (Acer pseudoplatanus), chamado moitas veces simplemente pradairo. Nas provincias interiores tamén aparece o pradairo campestre (Acer campestre).
Javor (lat. Acer) je rod do 35 metara visokog šumskog drveća srednje, zapadne i južne Europe, Kavkaza i sjevernog dijela Male Azije. Dolazi uglavnom u planinskim područjima. Krošnja mu je široko zaobljena. Deblo može doseći i debljinu preko 1 metar, obično je kratko i obraslo crvenkasto smeđom korom koja se ljušti pločasto.
Šiboliki izbojci redovno su maslinasto smeđi s brojnim svijetlim lenticelama. Pupovi su dosta krupni, svjetlozeleni, pokriveni trbušasto izbočenim, zaobljenim ljuskama.
Listovi su 8-16 cm dugi i isto toliko široki, petolapi, odozgo tamnozeleni, odozdo nešto svjetliji. Palistići su kratkotrajni, jezičasti, svjetlozeleni. Lapovi su zaobljeno trokutasti, grubo, ali dosta jednoliko nazubljeni. Peteljka je zelena, katkad crvena, duga kao plojka ili još duža. Cvjetovi su žućkastozeleni, u kratkim visećim metlicama. Cvjeta desetak dana nakon listanja, u svibnju. Perutke su međusobno smještene većinom pod pravim kutom, u donjem dijelu trbušasto uzdignute. Kotiledoni su jezičasti, gore zaobljeni, dolje klinoliki s paralelnom uzdužnom nervaturom.
Gorski javor je karakteristična vrsta bukovih šuma, a javlja se u svim tipovima bukovih i mješovitih šuma, izvan poplavnih područja, indicirajući u njima vlažnija mjesta. Odgovaraju mu mineralima bogata, srednje vlažna, na trajno mokra, rahla i humusna tla.
Neki izvori spominjupreko 500 vrsta[1].
Tri vrste na popisu su kritično ugroženih, a jedna je invazivna (A. platanoides)[2]
Acer pensylvanicum
Acer floridanum
Acer cissifolium
Acer velutinum
Acer × freemanii
Acer pectinatum ssp.forrestii
Acer nigrum
Acer nipponicum
Rodu zasada pripada 164 priznate vrste (bez fosilnih).
Javor (lat. Acer) je rod do 35 metara visokog šumskog drveća srednje, zapadne i južne Europe, Kavkaza i sjevernog dijela Male Azije. Dolazi uglavnom u planinskim područjima. Krošnja mu je široko zaobljena. Deblo može doseći i debljinu preko 1 metar, obično je kratko i obraslo crvenkasto smeđom korom koja se ljušti pločasto.
Šiboliki izbojci redovno su maslinasto smeđi s brojnim svijetlim lenticelama. Pupovi su dosta krupni, svjetlozeleni, pokriveni trbušasto izbočenim, zaobljenim ljuskama.
Listovi su 8-16 cm dugi i isto toliko široki, petolapi, odozgo tamnozeleni, odozdo nešto svjetliji. Palistići su kratkotrajni, jezičasti, svjetlozeleni. Lapovi su zaobljeno trokutasti, grubo, ali dosta jednoliko nazubljeni. Peteljka je zelena, katkad crvena, duga kao plojka ili još duža. Cvjetovi su žućkastozeleni, u kratkim visećim metlicama. Cvjeta desetak dana nakon listanja, u svibnju. Perutke su međusobno smještene većinom pod pravim kutom, u donjem dijelu trbušasto uzdignute. Kotiledoni su jezičasti, gore zaobljeni, dolje klinoliki s paralelnom uzdužnom nervaturom.
Gorski javor je karakteristična vrsta bukovih šuma, a javlja se u svim tipovima bukovih i mješovitih šuma, izvan poplavnih područja, indicirajući u njima vlažnija mjesta. Odgovaraju mu mineralima bogata, srednje vlažna, na trajno mokra, rahla i humusna tla.
Neki izvori spominjupreko 500 vrsta.
Tri vrste na popisu su kritično ugroženih, a jedna je invazivna (A. platanoides)
Acer pensylvanicum
Acer floridanum
Acer cissifolium
Acer velutinum
Acer × freemanii
Acer pectinatum ssp.forrestii
Acer nigrum
Acer nipponicum
Ugrožene vrste Acer binzayedii Vargas-Rodriguez, Yalma Luisa, kritično, Jalisco, Meksiko Acer leipoense W.P. Fang & Soong, kritično, Sichuan, Kina Acer undulatum Pojark. kritično ugrožen, TurskaKlon[1][2] (Acer) je ród ze swójby mydłowcowych rostlin (Sapindaceae).
Po druhich žórłach so do swójskeje swójby klonowych rostlinow (Aceraceae) zarjaduje.
Wobsahuje sćěhowace družiny:
Acer buergerianum
Łopjena pólneho klona
Acer capillipes
Acer japonicum
Acer laevigatum
Acer pensylvanicum
Kónčkaty klon
Hórski klon
Acer saccharinum
Jeli sy jedyn z mjenowanych njedostatkow skorigował(a), wotstroń prošu potrjecheny parameter předłohi {{Předźěłuj}}. Podrobnosće namakaš w dokumentaciji.
Klon (Acer) je ród ze swójby mydłowcowych rostlin (Sapindaceae).
Po druhich žórłach so do swójskeje swójby klonowych rostlinow (Aceraceae) zarjaduje.
Wobsahuje sćěhowace družiny:
klon (Acer) běły klon (Acer saccharinum) čerwjeny klon (Acer rubrum) hórski klon (Acer pseudoplatanus) japanski klon (Acer japonicum) kónčkaty klon (Acer platanoides) pólny klon (Acer campestre) skalny klon (Acer monspessulanum) šědźiwy klon (Acer negundo) šwicarski klon (Acer opulifolium) tatarski klon (Acer tataricum) Dalše přikłady družinow Acer acuminatum Acer barbinerve Acer bosciiAcer buergerianum
Acer buergerianum Acer caesium Acer calcaratum Acer campbellii Pólny klon (Acer campestre)Łopjena pólneho klona
Acer capillipes
Acer capillipes Acer cappadocicum Acer carpinifolium Acer caudatifolium Acer caudatum Acer ceriferum Acer chapaense Acer circinatum Acer cissifolium Acer cordatum Acer crataegifolium Acer davidii Acer diabolicum Acer distylum Acer duplicatoserratum Acer erianthum Acer fabri Acer freemanii Acer glabrum Acer granatense Acer grandidentatum Acer griseum Acer heldreichii Acer henryi Acer hybridum Acer hyrcanumAcer japonicum
Acer laevigatum
Acer japonicum Acer laevigatum Acer laurinum Acer longipes Acer lucidum Acer macrophyllum Acer mandshuricum Acer maximowiczianum Acer micranthum Acer miyabei Acer monspessulanum Acer negundo Acer nipponicum Acer oblongum Acer okamotoanum Acer oliverianum Acer opalus Acer osmastonii Acer palmatum Acer pauciflorum Acer paxii Acer pectinatumAcer pensylvanicum
Acer pensylvanicum Acer pentaphyllum Acer pentapomicum Acer pictumKónčkaty klon
Hórski klon
Kónčkaty klon (Acer platanoides) Hórski klon (Acer pseudoplatanus) Acer pseudosieboldianum Acer pubipalmatum Acer pycnanthum Acer robustum Acer rubescens Acer rubrum Acer rufinerveAcer saccharinum
Acer saccharinum Acer saccharum Acer schwerinii Acer sempervirens Acer shirasawanum Acer sieboldianum Acer sikkimense Acer sino-oblongum Acer spicatum Acer stachyophyllum Acer sterculiaceum Acer sutchuenense Acer tataricum Acer tegmentosum Acer triflorum Acer truncatum Acer tschonoskii Acer velutinum Acer wardii Acer wuyuanense Acer zoeschenseAcer /ˈeɪsər/ adalah sebuah genus dari pohon atau semak yang umumnya dikenal sebagai maple. Terdapat sekitar 128 spesies, kebanyakan berasal dari Asia,[2] dengan beberapa juga ada di Eropa, Afrika utara, dan Amerika Utara. Hanya satu spesies, Acer laurinum, yang ada di Hemisfer Selatan.[3] Spesies khas dari genus tersebut adalah maple sikamor, Acer pseudoplatanus, spesies maple paling umum di Eropa.[4] Di Indonesia, tumbuhan ini hanya ditemukan di sebagian kecil Sumatra dan Jawa. Biasanya ditemukan tumbuh liar di lahan kosong, hutan, atau gunung.
Getah xilem daun maple diambil sebagai bahan baku pembuatan sirup maple yang digunakan untuk bahan pelengkap roti dan kue.
Acer /ˈeɪsər/ adalah sebuah genus dari pohon atau semak yang umumnya dikenal sebagai maple. Terdapat sekitar 128 spesies, kebanyakan berasal dari Asia, dengan beberapa juga ada di Eropa, Afrika utara, dan Amerika Utara. Hanya satu spesies, Acer laurinum, yang ada di Hemisfer Selatan. Spesies khas dari genus tersebut adalah maple sikamor, Acer pseudoplatanus, spesies maple paling umum di Eropa. Di Indonesia, tumbuhan ini hanya ditemukan di sebagian kecil Sumatra dan Jawa. Biasanya ditemukan tumbuh liar di lahan kosong, hutan, atau gunung.
Getah xilem daun maple diambil sebagai bahan baku pembuatan sirup maple yang digunakan untuk bahan pelengkap roti dan kue.
Hlynir (fræðiheiti: Acer) er ættkvísl trjáa af sápuberjaætt. Þetta eru um 128 tegundir. Hlynir eru oftast einstofna tré með mjög breiða krónu. Þeir þurfa frjósaman jarðveg og skjól í æsku en verða vind- og saltþolin tré.
Nokkrar tegundir hafa verið reyndar hérlendis. Þar á meðal:[1]
Hlynir (fræðiheiti: Acer) er ættkvísl trjáa af sápuberjaætt. Þetta eru um 128 tegundir. Hlynir eru oftast einstofna tré með mjög breiða krónu. Þeir þurfa frjósaman jarðveg og skjól í æsku en verða vind- og saltþolin tré.
Á ÍslandiNokkrar tegundir hafa verið reyndar hérlendis. Þar á meðal:
Garðahlynur (A. pseudoplatanus) verður yfir 15 m hár á Íslandi. Hann þrífst vel á sunnanverðu Íslandi og þroskar fræ. Broddhlynur (A. platanoides) Lifir en kelur yfirleitt mikið. Hagahlynur (A. campestre) reynsla slök. Gljáhlynur (A. glabrum) þokkalegur á Akureyri. Síberíuhlynur (A. ginnala) vex vel en kelur nokkuð árlega. Askhlynur (A. negundo) Lítil reynsla.Acer L. è un genere di piante a foglie caduche che appartiene alla famiglia Sapindaceae, e comprende oltre 200 specie spontanee o originarie dell'Europa, Cina, Corea, Giappone e Nord America. Il nome Acer, in latino "appuntito", è stato usato per primo da Joseph Pitton de Tournefort, in riferimento all'estremità appuntita delle foglie tipiche della famiglia.
Si tratta di alberi e arbusti di altezza da 1 a 30 m; generalmente le foglie decidue hanno 5 lobi, in alcune specie sono in numero maggiore come l'A. circinatum che ne ha 7 o 9, o minore come l'A. monspessulanum che ne ha solo 3. Il frutto è generalmente una coppia di samare.
L'acero cresce in pianura, nelle zone di collina e submontane e nei cedui misti, nelle zone fitoclimatiche del Lauretum, Castanetum e Fagetum (0-1500 metri), in tutto l'emisfero boreale.
Lo stesso argomento in dettaglio: Specie di Acer. Il genere comprende 164 specie.[1]
Alcune delle varietà coltivate come piante ornamentali, per l'elegante portamento e il fogliame variegato e vivamente colorato, nei giardini e nei viali sono l'A. negundo con foglie imparipennate, l'A. japonicum, l'A. saccharum (la cui foglia stilizzata è presente sulla bandiera del Canada) e l'A. griseum, per la particolare corteccia che sfaldandosi si colora di rosso; per la coltivazione in vaso e su terrazzi sono da preferire le varietà e gli ibridi a sviluppo limitato dell'A. japonicum e dell'A. palmatum, con foglie palmate più o meno profondamente incise dal colore giallo, verde pallido o rosso.
Le specie adatte alla formazione di bonsai sono l'Acero tridente (A. buergerianum) e l'Acero giapponese (A. palmatum, A. japonicum ed altri).
Le raccolte di aceri di alcuni giardini botanici e i boschi di aceri sono anche mete del turismo nazionale, in diversi paesi, tra cui gli Stati Uniti e il Giappone, per via delle accattivanti colorazioni del fogliame autunnale. Il termine giapponese momijigari (che letteralmente vuol dire "caccia alle foglie di autunno") indica la tradizione giapponese di recarsi in autunno nelle campagne per ammirare i colori fiammeggianti degli aceri del Giappone. La colorazione più o meno vivace è data dall'escursione termica fra giorno e notte: più è elevata maggiore sarà la presenza di pigmenti colorati.
Altre specie di Acer vengono utilizzate nell'arboricoltura da legno e in silvicoltura per la produzione di legname, comprendendo specie spontanee o esotiche, ricordiamo: l'A. campestre, l'A. monspessulanum, l'A. opalus, l'A. pseudoplatanus, l'A. platanoides.
L'acero è uno dei legni più utilizzati per la costruzione di strumenti musicali. In particolare è molto utilizzato per costruire manici di chitarra elettrica o fasce laterali, fondo e manico per gli strumenti ad arco, nonché strumenti a percussione, in particolare i tamburi.
A. saccharum e A. nigrum sono coltivati in Canada e in parti degli Stati Uniti per la produzione dello sciroppo d'acero.
Tra gli aceri autoctoni più diffusi in Italia i più comuni sono l'acero campestre, il napoletano, l'italico, l'acero d'Ungheria, l'acero riccio e quello montano; tra quelli non autoctoni, ma maggiormente diffusi come piante ornamentali, sono l'acero negundo, il saccarina e l'acero palmato.[2]
Molte specie, tra quelle rustiche, si riproducono facilmente per semi.
Le specie ornamentali sono generalmente molto delicate, esigono ambienti non troppo secchi e posizione riparata dai raggi solari estivi e dai venti dominanti, resistono bene alle gelate, richiedono terriccio fresco ben drenato, fertile non calcareo. La moltiplicazione avviene per talea o per innesto su soggetti ottenuti dalla semina.
Acer L. è un genere di piante a foglie caduche che appartiene alla famiglia Sapindaceae, e comprende oltre 200 specie spontanee o originarie dell'Europa, Cina, Corea, Giappone e Nord America. Il nome Acer, in latino "appuntito", è stato usato per primo da Joseph Pitton de Tournefort, in riferimento all'estremità appuntita delle foglie tipiche della famiglia.
Acer est genus plantarum florentium familiae Aceracearum, quod circa 200 species comprehendit. Genus in Sina, Iaponia, Europa et America Septentrionali ortum est.
Haec stipula ad biologiam spectat. Amplifica, si potes! Acer est genus plantarum florentium familiae Aceracearum, quod circa 200 species comprehendit. Genus in Sina, Iaponia, Europa et America Septentrionali ortum est.
Klevas (Acer) – klevinių (Aceraceae) šeimos augalų gentis. Genties pavadinimas kildinamas iš lotyniško žodžio acer – smailus, aštrus, ir graikų kalbos žodžio akros – smailus (klevų lapų skiautės smailiaviršūnės). Beveik visi klevai mėgsta atviras, saulėtas vietas, bet sausrų nemėgsta.
Klevai – medžiai arba krūmai nemažais priešiniais lapais, smulkiais, neryškiais žiedais, skeltiniais sparnavaisiais. Tarp įvairių rūšių skirtumų gali būti daugiau, nei panašumų. Jos skiriasi dydžiu, lapų forma, o kartais tik iš sparnavaisių, kurie visų klevų gana panašūs, įmanoma atpažinti, koks tai augalas.
Platanalapio klevo (lot. Acer pseudoplatanus) mediena laikoma viena vertingiausių – ji naudojama smuikų ir kitų instrumentų korpusams gaminti. Lentos, medžio plokštės naudojama ir pastatų vidaus apdailai bei baldų gamybai. Medienos paviršių nesunku apdirbti, lengva poliruoti, beicuoti ir dažyti, taip pat lakuoti, ypač vertinamas atsparus nusidėvėjimui platanalapio klevo parketas. Pjauta mediena tinka laiptų gamybai ir stalviršiams, iš jo gaminami žaislai. Iš cukrinio, juodojo (Acer nigrum) ir raudonojo klevo gaunama sula ir sunkiamas sirupas bei išgaunamas cukrus. Sirupą ir cukrų galima išgauti ir iš kitų klevų rūšių, įskaitant paprastojo klevo, uosialapio klevo, bet dėl mažesnio sacharozės kiekio jų suloje, jie mažiau naudojami.
Pasak kai kurių tautų padavimų, augalas yra veiksminga priemonė ginantis nuo raganų. Taip Vokietijoje, Žemutinėje Pomeranijoje ir Meklenburgo žemėje jo šakomis puošia namų ir tvartų duris, ypač per Jonines – birželio 24 d. Šis ritualas taip pat turėjo apsaugoti nuo žaibo.
Iš viso gentyje yra apie 150 rūšių ir daugybė porūšių. Europoje yra tik keletas savaiminių rūšių, žymiai daugiau jų yra Azijoje, Amerikoje, netgi Afrikoje.
Lietuvoje auga viena savaiminė rūšis ir dar keletas įvežtinių rūšių, įskaitant iš jų dvi išplitę netoli Lietuvos pietvakarinių ir pietinių ribų:
Iliustruotas Lietuvos augalų genčių vardynas · Lietuvos vietinės medžių ir krūmų rūšys · Lietuvos išskirtiniai medžiai · Lietuvos svetimžemė dendroflora · Pasaulio išskirtiniai medžiai
Miškas · Miško skliautas · Lietuvos miškai · Pasaulio miškai (šalys pagal miškų plotą) · Miškų nykimas (neteisėtas miško kirtimas)
Miškininkystė (ekologinė miškininkystė) · Miško atkūrimas · Įveisimas · Miškų ūkis · Miškų urėdija · Girininkija · Eiguva · Lietuvos miškų institutas
Klevas (Acer) – klevinių (Aceraceae) šeimos augalų gentis. Genties pavadinimas kildinamas iš lotyniško žodžio acer – smailus, aštrus, ir graikų kalbos žodžio akros – smailus (klevų lapų skiautės smailiaviršūnės). Beveik visi klevai mėgsta atviras, saulėtas vietas, bet sausrų nemėgsta.
Kļavas (Acer) ir ziepjkoku dzimtas (agrāk bija kļavu dzimtas) koki un krūmi. Kļavu ģintī ir aptuveni 100 sugas. Vienīgā kļavu ģints suga, kas savvaļā aug Latvijā ir parastā kļava (Acer platanoides). Pasaulē izplatītas kļavu ģints sugas ir lauku kļava (Acer campestre), klinškalnu kļava (Acer douglasii), ginnalas kļava jeb krastu kļava (Acer ginnala), ošlapu kļava (Acer negundo), kalnu kļava (Acer pseudoplatanus), sarkanā kļava (Acer rubrum), sudrabkļava (Acer saccharinum), cukura kļava (Acer saccharum), vārpainā kļava (Acer spicatum) un Tatārijas kļava (Acer tataricum).
Acer /ˈeɪsər/ adalah genus pohon atau pokok renek yang juga dikenali sebagai mapel. Terdapat kira-kira 128 spesies pohon daripada genus ini yang kebanyakannya berasal dari benua Asia[2] namun terdapat juga bilangan spesies yang kecil di Eropah, utara benua Afrika serta Amerika Utara. Hanya satu spesies mapel sahaja yang bertaburan meluas hingga ke Hemisfera Selatan iaitu Acer laurinum.[3] Spesies tip utama bagi genus ini adalah mapel sycamore atau Acer pseudoplatanus yang merupakan spesies mapel paling banyak terdapat di benua Eropah.[4]
Kebanyakan pokok-pokok mapel boleh tumbuh mencecah ketinggian 10–45 m (33–148 ka), namun ada juga spesies yang bersifat renek kurang dari 10 hingga 20 meter dengan batang-batang mereka tidak jauh dari permukaan tanah. Kebanyakan spesies mapel meluruhkan daun mereka yang cenderungnya berwarna-warni, tetapi terdapat juga beberapa spesies yang malar hijau di kawasan selatan Asia dan Lembangan Mediterranean. Sistem akar kebanyakan spesies mapel biasanya padat dan berserabut yang menghalang pertumbuhan tumbuh-tumbuhan lain di bawah kawasan mereka.
Bunga mapel biasanya berwarna hijau, kuning, jingga mahupun merah. Bunga-bunga yang dihasilkan sesetengah spesies mapel merupakan sumber debunga dan nektar yang awal bagi lebah di musim bunga.
Pokok mapel merupakan sumber penting bagi mendapatkan sap dan kayunya. Serpihan kayu mapel sering digunakan dalam proses pengasapan makanan. Pohon ini juga boleh ditanam sebagai hiasan dengan banyak manfaatnya untuk sektor pelancongan dan pertanian.
Maple adalah pilihan pokok yang popular dalam seni bonsai. Mapel Jepun (Acer palmatum), mapel serampang (A. buergerianum), Mapel Amur (A. ginnala), Mapel padang (A. hadapan) dan Mapel Montpelier (A. monspessulanum) adalah pilihan yang popular dan bertindak balas dengan baik untuk teknik yang menggalakkan daun pengurangan dan contoh klasik, tetapi spesies-spesies mapel yang lain juga boleh digunakan.[5]
Batang pokok daripada spesies Acer saccharum ditoreh untuk memperolehi sapnya yang kemudiannya dimasak bagi menghasilkan sirap atau gula maple mahupun gula-gula. Ia mengambil sebanyak kira-kira 40 liter (42 kuart Amerika) sap mapel gula untuk menghasilkan seliter (1.1 kuart Amerika) sirap. Meskipun semua spesies Acer boleh menghasilkan sap yang sama, tidak banyak daripada spesies yang ada yang mengandungi kuantiti gula yang cukup untuk dijual secara komersil.
Kayu mapel boleh melantunkan gelombang suara dengan baik, oleh itu ia sesuai digunakan bagi membuat banyak alat muzik. Bahagian belakang, sisi serta leher alat bertali seperti biola, dabal bes dan selo diperbuat daripada kayu jenis ini. Kebanyakan set dram dibuat dari mapel kerana ia mengeluarkan bunyi gemaan yang jelas.[6] Beberapa jenis kayu dram juga turut dibuat daripada kayu ini.
Kayu mapel turut digunakan sebagai pulpa yang merupakan bahan mentah dalam pembuatan kertas. Gentiannya mempunyai dinding tebal yang menjadikannya tidak mudah runtuh apabila gentian tersebut dikeringkan. Kertas yang dihasilkan daripada kayu ini bukan sahaja mempunyai kepukalan dan kelegapan yang tinggi, malah ia juga sesuai digunakan dalam percetakan.
Acer /ˈeɪsər/ adalah genus pohon atau pokok renek yang juga dikenali sebagai mapel. Terdapat kira-kira 128 spesies pohon daripada genus ini yang kebanyakannya berasal dari benua Asia namun terdapat juga bilangan spesies yang kecil di Eropah, utara benua Afrika serta Amerika Utara. Hanya satu spesies mapel sahaja yang bertaburan meluas hingga ke Hemisfera Selatan iaitu Acer laurinum. Spesies tip utama bagi genus ini adalah mapel sycamore atau Acer pseudoplatanus yang merupakan spesies mapel paling banyak terdapat di benua Eropah.
Esdoorn of ahorn (Acer) is een geslacht van loofbomen en heesters. Afhankelijk van de taxonomische opvatting wordt dit geslacht ingedeeld bij de esdoornfamilie (Aceraceae) of de zeepboomfamilie (Sapindaceae).
Esdoorns komen voor in de gematigde streken van het noordelijk halfrond. Enkele soorten komen voor in Zuidoost-Azië en Indonesië. Het geslacht zal zo'n 120 soorten tellen. Deze worden onderverdeeld in zestien secties met 230 verschillende taxa (soorten, ondersoorten en variëteiten). Daarnaast zijn er verschillende hybriden.
Inheems in Nederland en België zijn alleen de Spaanse aak (Acer campestre) en in Nederlands-Limburg en België de gewone esdoorn (Acer pseudoplatanus).
De geelgroene bloemtrossen lokken door de geur speciaal aasvliegen.
De vrucht, een gevleugd nootje, of samara, is voorzien van een grote vleugel. Er zitten twee vruchten aan één steeltje; de vleugels staan tegenover elkaar en geven zo een goede verspreiding door de wind. De hoek die de vleugels ten opzichte van elkaar maken is, naast de vorm van de vruchtjes en de ligging daarvan, een belangrijk kenmerk voor het onderscheid van de soorten. De dubbele vrucht wordt soms 'helikoptertje' genoemd.
Bijna alle soorten hebben in het voorjaar door de hoge worteldruk een sterke sapstroom, waardoor in deze tijd van het jaar wonden sterk kunnen bloeden.
De meeste soorten hebben door de dunne bast gauw last van verbranding als de zon op de stam schijnt.
De botanische naam Acer is van onduidelijke herkomst. Het Latijnse woord 'acer' betekent spits of scherp. De naam zou betrekking kunnen hebben op de spitse vorm van de bladeren die bij sommige soorten voorkomen.
Het hout is zeer bruikbaar voor meubels en omdat het goed bestand is tegen slijtage ook voor vloeren. Esdoorn wordt ook gebruikt voor het maken van keukens omdat het een lichte kleur heeft. Wanneer het een mooie golftekening heeft wordt het onder andere voor achterbladen van violen en dure gitaren gebruikt.
Esdoorns hebben een grote sierwaarde. Vooral de herfstkleuren van de esdoornbladeren zijn bekend (denk aan de 'Maple Leaf', het esdoornblad in de Canadese vlag). Deze zeer fraaie herfstkleuren zijn beperkt tot slechts enkele soorten. Omdat de esdoorn een snel groeiende boom is, die ook na snoeien weer snel doorgroeit, is hij ook wel geschikt voor het vormen van hagen. Als jonge esdoorns, die in de nabijheid van esdoorns meestal wel te vinden zijn, dicht naast elkaar geplant worden, vormt zich een moeilijk doordringbare, decoratieve heg. Enig nadeel is, dat hij 's winters kaal wordt, en dan niet zichtdicht is.
Verder wordt uit esdoorns (vooral de suikeresdoorn) ook stroop gemaakt (esdoornsiroop of ahornsiroop).
Het hout van esdoorns wordt ook veel gebruikt voor meubels en voor vloeren. In de fijne korrel van beuk en esdoorn zitten bacteriën vast. Als het hout (snijplank) opdroogt, sterven de bacteriën.
Een arboretum (bomentuin) met alleen esdoorns wordt wel een 'aceretum' genoemd. Het grootste aceretum ter wereld bevindt zich op het terrein van kwekerij Esveld Boskoop. De oudste boom in dit aceretum stamt uit 1865, een Acer shirasawanum 'Aureum'. Deze werd indertijd door Philipp Franz von Siebold uit Japan meegenomen. Sinds 1966 is de verzameling door Dick van Gelderen systematisch opgebouwd. November 2005 omvat de collectie ca. 675 taxa.
De collectie van Van Gelderen is een zogenaamde Nederlandse Planten Collectie. De huidige collectiehouder is de zoon van Dick, Cor van Gelderen.
In het Von Gimborn Arboretum te Doorn bevindt zich de Nationale Plantencollectie van de esdoornfamilie, die behalve het geslacht Acer ook nog twee soorten van het geslacht Dipteronia omvat. De verzameling, een zogeheten 'dieptespecialisatie' van het arboretum is grotendeels opgebouwd door de vroegere directeur dr. P.C. de Jong, die geldt als een van 's werelds grootste autoriteiten op het gebied van esdoorns. De collectie omvat 98 soorten, variëteiten en/of ondersoorten en 82 cultivars.
De eerste esdoorns in het Von Gimborn Arboretum werden door de stichter Max Th. von Gimborn geplant. Daaronder bevonden zich soorten die in Nederland en West-Europa zeldzaam waren. In 1987 – toen het arboretum al enige tijd deel uitmaakte van de Botanische Tuinen Universiteit Utrecht – viel het besluit de esdoorns tot een van de speerpunten in de collectie van het arboretum te maken. De belangstelling richt zich vooral op de wilde soorten, waar mogelijk op exemplaren van bekende wilde herkomst. De samenwerking met China die in dit verband ontstond, leidde ertoe dat het arboretum Acer pilosum in bezit kreeg. Dit is een soort die voor het eerst in 1880 beschreven werd, maar vanaf het begin van de 20e eeuw nergens meer in cultuur was.
Soorten die hier worden behandeld zijn:
Jonge bomen kunnen aangetast worden door de verwelkingsziekte (veroorzaakt door de schimmel Verticillium dahliae).
De esdoorn kan ook last hebben van bladluizen, mijten en meeldauw.
In de bladeren van de gewone esdoorn ontwikkelt zich in de nazomer vaak inktvlekkenziekte veroorzaakt door de schimmel Rhytisma acerinum. In een vroeg stadium van deze infectie (zie figuren) ontwikkelen zich, zoals de naam zegt, paarse tot zwarte vlekken. Later verdikt het weefsel van de zwam, tot het uiteindelijk in de late herfst ontwatert en een dik schijnweefsel vormt. Na de winter breekt dit open en ontwikkelt het vruchtlichaam zich, waarbij sporevorming optreedt.
Infectie van inktvlekkenziekte (vroeg stadium)
Detail van de infectie: bovenkant esdoornblad
Detail van de infectie: onderkant esdoornblad
Gallen veroorzaakt door de mijt Artacris macrorhynchus
... · Acer (Esdoorn) · Aesculus (Paardenkastanje) · Alectryon · Atalaya · Dimocarpus · Harpulli · Litchi · Sapindus (Zeepnotenboom) · Talisia · ...
Esdoorn of ahorn (Acer) is een geslacht van loofbomen en heesters. Afhankelijk van de taxonomische opvatting wordt dit geslacht ingedeeld bij de esdoornfamilie (Aceraceae) of de zeepboomfamilie (Sapindaceae).
Esdoorns komen voor in de gematigde streken van het noordelijk halfrond. Enkele soorten komen voor in Zuidoost-Azië en Indonesië. Het geslacht zal zo'n 120 soorten tellen. Deze worden onderverdeeld in zestien secties met 230 verschillende taxa (soorten, ondersoorten en variëteiten). Daarnaast zijn er verschillende hybriden.
Inheems in Nederland en België zijn alleen de Spaanse aak (Acer campestre) en in Nederlands-Limburg en België de gewone esdoorn (Acer pseudoplatanus).
Lønn eller løn (Acer) er ei gruppe lauvtre i såpebærfamilien. Trea har blad med handnerva blad og gulgrøne femtalsblomster med åtte mjølberarar. Blomsteren er ofte einkjønna. Frukta delar seg i to delfrukter, som begge har ein vengje lik ein del av ein propell.
I Noreg finst frå naturens side ein art, Acer platanoídes eller spisslønn, arten som har bladet sitt i det kanadiske flagget. Acer pseudpplátanus, platanlønn, er planta i hagar og finst ofte forvilla, kanskje helst i kyststrok. I Sør-Sverige finst òg Acer campéstre, naverlønn, ein art som òg kan finnast forvilla i Noreg.
Dei fleste lønneartane stammar frå Austasia; Kina (om lag 80 artar), Japan (om lag 20 artar) og austre Himalaya. Ni artar stammar frå Nordamerika og nokre ganske få frå Europa. Dei fleste artane er lauvfellande, men det finst vintergrøne artar i Tyrkia og Kaukasus.
Lønnetre blir brukt som prydplantar, til trevyrke og til å laga nokre matvarer. Lønnesirup blir laga av sevja til fleire typar lønnetre. Ved av treet er ofte brukt til matrøyking.
Som materiale er særleg europeisk platanlønn og amerikansk sukkerlønn verdsette. Den harde sukkerlønna blir mykje brukt til bowlingkjegler og -banar, biljardkøar og slaktarblokker. Lønn blir rekna for å bera lydbølgjer godt, og er mykje brukt i musikkinstrument, som elgitar, fagott, kontrabass, cello, fiolin og trommer.
Nokre tre kan danna vakre mønster i treet, som kan minna om flammar, bølgjer eller små auge. Desse kan vera svært dekorative.
Lønn eller løn (Acer) er ei gruppe lauvtre i såpebærfamilien. Trea har blad med handnerva blad og gulgrøne femtalsblomster med åtte mjølberarar. Blomsteren er ofte einkjønna. Frukta delar seg i to delfrukter, som begge har ein vengje lik ein del av ein propell.
Lønneslekten (Acer) er en gruppe løvtrær i Såpebærfamilien (Sapindaceae) i ordenen Sapindales. Lønnefamilien ble tidligere regnet som en egen familie (Aceraceae).
Den omfatter ca. 200 arter, de fleste vokser i Asia, men enkelte arter vokser også i Europa, nordlige Afrika og Nord-Amerika. Artene er nordlige, ikke sørlige. I Norge vokser bare spisslønn (Acer platanoides) og platanlønn (Acer pseudoplatanus). Sistnevnte er forvillet, og har gjennom sin kraftige formeringsevne blitt svært vanlig i lavlandet rundt mange byer i Norge, og har vist seg i stand til å modne frø helt nord til Vesterålen. Slekten Negundo er nå slått sammen med Acer.
Platanlønn (Acer pseudoplatanus)
Lønneblader
Lønneved
Denne botanikkrelaterte artikkelen er foreløpig kort eller mangelfull, og du kan hjelpe Wikipedia ved å utvide den. Lønneslekten (Acer) er en gruppe løvtrær i Såpebærfamilien (Sapindaceae) i ordenen Sapindales. Lønnefamilien ble tidligere regnet som en egen familie (Aceraceae).
Den omfatter ca. 200 arter, de fleste vokser i Asia, men enkelte arter vokser også i Europa, nordlige Afrika og Nord-Amerika. Artene er nordlige, ikke sørlige. I Norge vokser bare spisslønn (Acer platanoides) og platanlønn (Acer pseudoplatanus). Sistnevnte er forvillet, og har gjennom sin kraftige formeringsevne blitt svært vanlig i lavlandet rundt mange byer i Norge, og har vist seg i stand til å modne frø helt nord til Vesterålen. Slekten Negundo er nå slått sammen med Acer.
Platanlønn (Acer pseudoplatanus)
Lønneblader
Lønneved
Acer acuminatum Acer argutum Acer barbinerve Acer buergerianum Acer caesium Acer calcaratum Acer campbellii Acer campestre Acer capillipes Acer cappadocicum Acer carpinifolium Acer caudatifolium Acer caudatum Acer ceriferum Acer chapaense Acer circinatum Acer cissifolium Acer cordatum Acer crataegifolium Acer davidii Acer diabolicum Acer distylum Acer duplicatoserratum Acer erianthum Acer fabri Acer ginnala Acer glabrum Acer granatense Acer grandidentatum Acer griseum Acer heldreichii Acer henryi Acer hyrcanum Acer japonicum Acer laevigatum Acer laurinum Acer leucoderme Acer longipesex Acer lucidum Acer macrophyllum Acer mandshuricum Acer maximowiczianum Acer miyabei Acer monspessulanum Acer negundo Acer nigrum Acer nipponicum Acer oblongum Acer okamotoanum Acer oliverianum Acer opalus Acer osmastonii Acer palmatum Acer pauciflorum Acer paxii Acer pectinatum Acer pennsylvanicum Acer pentaphyllum Acer pentapomicum Acer pictum Acer platanoides Acer pseudoplatanus Acer pseudosieboldianum Acer pubipalmatum Acer pycnanthum Acer robustum Acer rubescens Acer rufinerve Acer sempervirens Acer sieboldianum Acer sikkimense Acer sino-oblongum Acer sosnowskyi Acer spicatum Acer stachyophyllum Acer sterculiaceum Acer sutchuenense Acer tataricum Acer tegmentosum Acer triflorum Acer truncatum Acer tschonoskii Acer velutinum Acer wardii Acer wuyuanense
Klon (Acer L.) – rodzaj roślin z rodziny mydleńcowatych (Sapindaceae) (czasem, zwłaszcza dawniej z wyodrębnianej osobno rodziny klonowatych Aceraceae). Do rodzaju należy około 100 gatunków drzewiastych i krzewiastych (według niektórych źródeł jest to nawet 150 gatunków[2]), występujących głównie w strefie umiarkowanej (kilka w górach tropikalnych). Występują w największym zróżnicowaniu w Azji, poza tym w Ameryce Północnej i Środkowej, Europie, północnej Afryce. Gatunkiem typowym jest klon jawor (Acer pseudoplatanus L.)[3].
Nowsze systemy klasyfikacyjne roślin okrytonasiennych nie wyróżniają rodziny klonowatych Aceraceae (APG I, APG II, APweb, system Reveala z 2007[4]). Rodzaj klon (Acer) jest siostrzany dla rodzaju Dipteronia, wraz z którym stanowi klad w obrębie podrodziny Hippocastanoideae Burnett (siostrzany dla rodzajów wyodrębnianych dawniej jako rodzina kasztanowcowatych Hippocastanaceae) wchodzącej w skład mydleńcowatych Sapindaceae[1][5].
Istnieje ponad 100 gatunków klonów na całym świecie (według niektórych źródeł jest to nawet 150 gatunków[2]). Gatunki są grupowane w liczne sekcje uwzględniające powiązania filogenetyczne.
Klon (Acer L.) – rodzaj roślin z rodziny mydleńcowatych (Sapindaceae) (czasem, zwłaszcza dawniej z wyodrębnianej osobno rodziny klonowatych Aceraceae). Do rodzaju należy około 100 gatunków drzewiastych i krzewiastych (według niektórych źródeł jest to nawet 150 gatunków), występujących głównie w strefie umiarkowanej (kilka w górach tropikalnych). Występują w największym zróżnicowaniu w Azji, poza tym w Ameryce Północnej i Środkowej, Europie, północnej Afryce. Gatunkiem typowym jest klon jawor (Acer pseudoplatanus L.).
Acer (também conhecido em linguagem coloquial como bordo) é um género botânico pertencente à família Aceraceae. O seu porte pode ser arbóreo (árvore) ou arbustivo (arbusto). Existem aproximadamente 128 espécies, na sua maioria nativas da Ásia, mas algumas também ocorrem na Europa, África Setentrional e América do Norte.
As diferentes espécies de bordo ou são classificadas numa família própria, a Aceraceae, ou (juntamente com a Hippocastanaceae) incluídas na família Sapindaceae. Classificações modernas, incluindo a classificação do Grupo de Filogenia de Angiospermas, favorecem a inclusão em Sapindaceae.
A palavra ácer deriva de uma palavra latina que significa "agudo" (referindo-se às pontas características das folhas) e foi empregada pela primeira vez para o género pelo botânico francês Joseph Pitton de Tournefort em 1700.[1]
Da seiva da árvore é produzido o xarope de bordo ou xarope de ácer, consumido principalmente com torradas, panquecas e rabanadas.
Os bordos, em sua maioria, são árvores que atingem de 12 a 15 metros de altura e são caducifólias.
Notórias pelas folhas palmiformes (espalmadas), comumente com três pínulas, embora existam espécies com cinco, sete ou ainda nove.
As suas flores são verdes, amarelas, cor de laranja ou vermelhas. Devido à sua floração ocorrer logo no início da primavera, alguns bordos se tornam uma importante fonte de pólen e néctar para as abelhas nesse período. Embora cada flor sua seja pequena, o efeito de uma árvore inteira florida pode ser espantoso em algumas espécies.
Além do xarope, também a madeira é amplamente utilizada, a qual no Brasil é em geral mais conhecida por seu nome em inglês, maple. A madeira do bordo é uma das mais utilizadas no fabrico de instrumentos musicais, principalmente de baterias, braços de guitarras e baixos eléctricos. A sua abundância, timbre cristalino e definido e dureza tornam-na ideal para tal. Seu uso também é muito comum nas melhores pranchas (ou shapes) de skate.
A bandeira do Canadá apresenta uma folha vermelha de bordo estilizada, a qual é um proeminente símbolo nacional. A folha de bordo também é o símbolo do jogo online MapleStory da Wizet e Nexon. A folha de bordo está ligada aos Colonos Vikings que partiram da Noruega e chegaram na Europa Insular Subártica.
Folhas de bordo.
Bordos e bambus no Japão.
Folhas de bordo.
Folhas de bordo.
Bordo bicolor.
Bordo canadense.
Caminhando entre bordos no Japão.
Bordo na Polónia.
Plátano-bastardo (Acer pseudoplatanus): O plátano-bastardo é a árvore nacional do Canadá, também conhecido como maple tree em inglês, ou érable em francês. Apesar do nome plátano esta planta é na verdade um bordo (ácer).
Acer (também conhecido em linguagem coloquial como bordo) é um género botânico pertencente à família Aceraceae. O seu porte pode ser arbóreo (árvore) ou arbustivo (arbusto). Existem aproximadamente 128 espécies, na sua maioria nativas da Ásia, mas algumas também ocorrem na Europa, África Setentrional e América do Norte.
As diferentes espécies de bordo ou são classificadas numa família própria, a Aceraceae, ou (juntamente com a Hippocastanaceae) incluídas na família Sapindaceae. Classificações modernas, incluindo a classificação do Grupo de Filogenia de Angiospermas, favorecem a inclusão em Sapindaceae.
A palavra ácer deriva de uma palavra latina que significa "agudo" (referindo-se às pontas características das folhas) e foi empregada pela primeira vez para o género pelo botânico francês Joseph Pitton de Tournefort em 1700.
Da seiva da árvore é produzido o xarope de bordo ou xarope de ácer, consumido principalmente com torradas, panquecas e rabanadas.
Acer L. este un gen de plante din familia Aceraceae, originar din Europa, Asia, America de Nord și Africa de Nord. Cuprinde circa 120 specii de arbori, mai rar arbuști.[1]
În România vegetează 5 specii spontane și 3 specii cultivate ca plante ornamentale:
A. acuminatolobum - A. amplum - A. argutum - A. barbatum - A. barbinerve - A. buergerianum - A. caesium - A. calcaratum - A. campbellii - A. campestre - A. capillipes - A. cappadocicum - A. carpinifolium - A. caudatum - A. circinatum - A. cissifolium - A. coriaceifolium - A. crataegifolium - A. davidii - A. diabolicum - A. distylum - A. elegantulum - A. fabri - A. flabellatum - A. forrestii - A. ginnala - A. giraldii - A. glabrum - A. grandidentatum - A. griseum - A. grosseri - A. heldreichii - A. henryi - A. hersii - A. hyrcanum - A. japonicum - A. laevigatum - A. laurinum - A. laxiflorum - A. leucoderme - A. lobelii - A. longipes - A. macrophyllum - A. mandshuricum - A. maximowiczianum - A. maximowiczii - A. micranthum - A. miyabei - A. mono - A. monspessulanum - A. negundo - A. nigrum - A. oblongum - A. obtusatum - A. obtusifolium - A. oliverianum - A. opalus - A. palmatum - A. paxii - A. pectinatum - A. pensylvanicum - A. pentaphyllum - A. platanoides - A. pseudoplatanus - A. pseudosieboldianum - A. pycnanthum - A. robustum - A. rotundilobum - A. rubescens - A. rubrum - A. rufinerve - A. saccharinum - A. saccharum - A. sempervirens - A. shirasawanum - A. sieboldianum - A. sikkimense - A. sinense - A. skutchii - A. spicatum - A. stachyophyllum - A. sterculiaceum - A. syriacum - A. tataricum - A. tegmentosum - A. tonkinense - A. trautvetteri - A. triflorum - A. truncatum - A. tschonoski - A. tsinglingensis - A. turkestanicum - A. ukurunduense - A. velutinum - A. wilsonii - A. yangbiense - A. zoeschense - A. ×freemanii
Acer circinatum (Vine Maple) leaves showing the palmate veining typical of most species
Acer rubrum (Red Maple) flowers
Acer cappadocicum (Cappadocian Maple)
Acer carpinifolium leaves
Acer griseum compound (trifoliate) leaf
Acer macrophyllum flowers and young leaves
Acer laevigatum leaves and fruit
Acer sempervirens foliage
Acer ginnala foliage
Acer palmatum trees and bamboo in Japan
Acer grandidentatum in autumn colour
Acer palmatum leaf in autumn
Acest articol se referă la un gen de plante. Pentru compania de IT, vedeți Acer (companie). Pentru alte sensuri, vedeți Acer (dezambiguizare). Acer L. este un gen de plante din familia Aceraceae, originar din Europa, Asia, America de Nord și Africa de Nord. Cuprinde circa 120 specii de arbori, mai rar arbuști.
Javor (lat. Acer) je rod rastlín z čeľade mydlovníkovité (Sapindaceae). Zvyčajne sú to vysoké opadavé stromy, no existuje aj niekoľko druhov neopadavých. Niektoré druhy sú nižšieho vzrastu a sú to buď nižšie stromy, alebo kríky. Rod Acer má približne 150 druhov. Ich výskyt je obmedzený na mierne až subtropické oblasti severnej pologule.
Javory, s výnimkou javora jaseňolistého, majú listy protistojné s dlhými stopkami, jednoduché a väčšinou hlboko laločnaté, prípadne dlaňovito delené alebo zubaté. U javora jaseňolistého sú listy dlaňovito laločnaté a pri báze srdcovité. Kanada si javorový list zvolila za národný symbol a je vený na kanadskej vlajke.
Kvety sú v súkvetiach alebo chocholíkoch a to vysiacich alebo vzpriamených. Tyčinky sú po 4 až 10 v jednom kvete.
Plod je zložený z dvoch plodov krídlových tzv. dvojnažky; krídla sú jazykovité, blanité, so silnými žilkami na vonkajšom okraji. Klíčenie semien je u všetkých javorov, s výnimkou javora strieborného, nadzemné.
Commons ponúka multimediálne súbory na tému Javor
Wikidruhy ponúkajú informácie na tému Javor
Wikislovník ponúka heslo Javor
Javor (lat. Acer) je rod rastlín z čeľade mydlovníkovité (Sapindaceae). Zvyčajne sú to vysoké opadavé stromy, no existuje aj niekoľko druhov neopadavých. Niektoré druhy sú nižšieho vzrastu a sú to buď nižšie stromy, alebo kríky. Rod Acer má približne 150 druhov. Ich výskyt je obmedzený na mierne až subtropické oblasti severnej pologule.
Glej Seznam vrst javorja
Javor (znanstveno ime Acer) je rod dreves ali grmičevja. Javorji uspevajo samo na sveži in globoki prsti zato rastejo bolj posamično. Zrastejo lahko tudi do 40 m visoko.
Vse vrste javorjev odlično medijo, izločajo veliko medičine in cvetnega prahu.
Zaradi svoje redkosti je les javorja iskan in dragocen material.
Javorovina vseh vrst je bela do belkasto rumene barve. Javor ne tvori posebej obarvane črnjave. Javorovina ni posebno trajna. Les pa se lahko obdeluje.
Javor je v Kanadi pomemben nacionalni simbol - pojavi se v kanadski zastavi in na kanadskem kovancu za cent.
Listi Acer carpinifolium
Listi sivega javorja (Acer griseum)
Cvetovi in mladi listi Acer macrophyllum
Listi gorskega javorja (Acer pseudoplatanus)
Listi Acer sempervirens
Listi mandžurskega javorja (Acer ginnala)
Jesenski listi Acer rubrum
Acer palmatum drevesa in bambus na Japonskem
Trokrpi javor (Acer monspessulanum)
Listi ostrolistnega javorja (Acer platanoides)
Jesenski listi Acer palmatum
Javor (znanstveno ime Acer) je rod dreves ali grmičevja. Javorji uspevajo samo na sveži in globoki prsti zato rastejo bolj posamično. Zrastejo lahko tudi do 40 m visoko.
Vse vrste javorjev odlično medijo, izločajo veliko medičine in cvetnega prahu.
Lönnar (Acer)[1][2] är ett släkte i familjen kinesträdsväxter.[1][3] Det innehåller både träd och buskar, som ömsom klassificeras i en egen familj lönnväxter (Aceraceae) och ömsom tillsammans med hästkastanjeväxter (Hippocastanaceae) förs till kinesträdsväxter (Sapindaceae). Släktet omfattar över 100 arter, varav tre förekommer vildväxande eller har förvildats i Sverige: skogslönn, naverlönn och tysklönn.
Lönnsläktet består av små till medelstora träd eller buskar, som vanligen är lövfällande. Ett kännetecken för lönnar är att de har motsatta blad, som hos många arter är handflikiga med tre eller fem bladflikar. Lönnarnas blommor är ofta ganska oansenliga, men ger trots det rikligt med nektar[4] då lönnen är beroende av pollinerande insekter[5]. Dom vingade klyvfrukterna är desto mer iögonfallande. Klyvfrukterna delar sig innan de släpps till marken och tack vare deras vingliknande form virvlar de ner och lönnens frön kan därmed spridas längre sträckor. Deras roterande rörelse kallas autorotation och är precis samma fenomen som används i flygplanstypen autogiro.
De flesta arter härstammar från Östasien, från Kina, Japan och östra Himalaya, men det finns även några arter som härstammar från Nordamerika och några få arter som härstammar från Europa. De flesta arter växer i tempererat klimat är lövfällande, men det finns exempel på arter som är städsegröna i Turkiet och Kaukasus.
Bara en art, Acer laurinum, är ursprunglig för det södra halvklotet.[6] För Nordamerika är minst nio arter ursprungliga.[7]
Det finns en debatt angående vissa lönnars status som arter.[6] I Mapels of the World av Gelderen et. al. (1994) uppges 124 arter. I Flora of China av Xu et. al. (2008) uppskattas att det att det finns cirka 129 arter, av vilka 99 arter förekommer i Kina. Av dessa anges 61 arter som ursprungligen endemiska för området och tre som introducerade arter. I detta verk accepterades inte Acer lanceolatum som fullgod art då typexemplar blivit förstört.[8] I en utvärdering angående lönnväxternas hotstatus från 2009 listades 191 olika sorters lönnväxter, av dessa ansågs 123 ha status som arter.[6] Därtill finns bland lönnarna många underarter, varieteter och hybrider.
Lönnar odlas för olika ändamål. Ett av dessa är för dekoration i parker och trädgårdar då lönnar anses ha vackra blad och lämplig storlek och ofta uppvisar stor färgprakt, särskilt på hösten. Inom trädgårdsodlingen finns idag flera hundra olika sorter framtagna som uppvisar stor variation i storlek och i bladens form och färg. En del arter av lönnar, till exempel skogslönnen, odlas också för sitt virke, som bland annat används till möbler, parkettgolv och musikinstrument. Av sav från vissa lönnarter, främst sockerlönn, framställs lönnsirap.
Acer rubrum
Lönnträ
Lönnlöv
Blodlönn (Acer platanoides)
Wikimedia Commons har media som rör Lönnsläktet.
Wikispecies har information om Lönnsläktet.
Lönnar (Acer) är ett släkte i familjen kinesträdsväxter. Det innehåller både träd och buskar, som ömsom klassificeras i en egen familj lönnväxter (Aceraceae) och ömsom tillsammans med hästkastanjeväxter (Hippocastanaceae) förs till kinesträdsväxter (Sapindaceae). Släktet omfattar över 100 arter, varav tre förekommer vildväxande eller har förvildats i Sverige: skogslönn, naverlönn och tysklönn.
Akçaağaç, Sapindaceae familyasının Acer cinsinden ağaç ve ağaççıkların ortak adı.
Çoğunlukla kışın yaprağını döken ağaç ve ağaççık halinde odunsu bitkilerdir. Sürgünlerde karşılıklı olarak yer alan tomurcuklar ya kiremitvari dizilen pullar veya dışarıdan görülen iki pul ile örtülmüştür. Uzun saplı yapraklar basit, loplu veya tüysüdür. Yapraklar bazılarında sapından koparılınca süt çıkar.
Çiçekler erdişi veya bir evciklidir. Kısa sürgünlerde dik duran veya aşağı sarkan salkım, mürekkep salkım vaziyetinde yer alırlar. Çanak ve taç yapraklar çoğunlukla 5 parçalıdır. Bazen taç yaprak hiç yoktur. Stamen 4-8 kadar fakat genellikle 8 tanedir. Ovaryum iki gözlüdür. Genellikle 2 ender olarak da 3 nuks (kanatlı meyve) gelişir. Bir tür hariç (şeker akçaağacı - Acer saccharum) diğerlerinde çimlenme epigeiktir.
Gövdelerinin genç yaşlarda düzgün pürüzsüz, sonraları derin çatlaklı levhalar halinde parçalanmış kabukları vardır. Birçoğu yaz sürgünü yapar. Sonbaharda yedek madde olarak nişasta depo ederler. Sürgünlerin uçlarında nişasta, tanen, şekerli madde salan türler vardır.
Akçaağaçların odunları genellikle ağır, beyaz ve serttir. Yarıldığı zaman basit geçitli dağınık iletim boruları, en fazla 4 sıra halinde uzanan parlak özışınları göze çarpar. Bazılarında öz odun koyu renkte ve belirgin, bazılarında ise farksızdır.
Başta tornacılık olmak üzere değişik amaçlar için kullanılan odunlarından başka bazı türlerin besi suyundan özel şuruplar yapılmaktadır.
Işık ihtiyaçları yüksektir. Ancak yarıgölge şartlarında da yetişebilmektedirler. Genellikle iyi drene edilebilen, organik maddece zengin ve killi topraklarda iyi yetişir. Akçaağaçlar tohumla, çelik, kalem ve göz aşılarıyla çoğatılabilmektedir. Tohumla çoğaltmada ekimden önce tohumun tabi olacağı işlemler çok değişiktir. Yalnızca dişbudak yapraklı akçaağaç (Acer negundo) türünün tohumunda herhangi bir çimlenme engeli yoktur.
Her mevsimde ayrı bir renk alan yaprakları, bazılarının göz alıcı çiçek ve meyvelerinden dolayı park ve bahçelerde yetiştirilirler.
Akçaağaçlar dünyanın tropik bölgeleri dışında kalan birçok yerinde Asya, Avrupa, Kuzey Afrika ve Kuzey Amerika' da doğal yayılış gösteren çok sayıda türe sahiptir.
Akçaağaç, Sapindaceae familyasının Acer cinsinden ağaç ve ağaççıkların ortak adı.
Раніше клен класифікували до окремої родини кленових (Aceraceae), але зараз (наприклад, у системі APG-II) вважають частиною родини Сапіндових.
В Україні поширені:
Chi Phong hay Chi Thích (danh pháp khoa học: Acer) là khoảng 125 loài cây gỗ hay cây bụi, chủ yếu có nguồn gốc ở châu Á, nhưng có một số loài có mặt tại châu Âu, Bắc Phi và Bắc Mỹ. Tên gọi phổ biến của các loài trong tiếng Việt là "phong" hay "thích". Trong tiếng Trung người ta gọi chúng là 枫 / 楓 (phong) hay 槭 (túc). Các loài phong, thích theo lịch sử có khi được xếp trong họ riêng của chính nó là họ Phong (Aceraceae), hoặc có khi lại cùng với họ Dẻ ngựa (Hippocastanaceae-chứa các loài dẻ ngựa, cây bảy lá, lộc đồng) được gộp chung trong họ Bồ hòn (Sapindaceae). Các phân loại hiện đại, bao gồm cả phân loại của APG, ưu tiên việc gộp nó vào Sapindaceae. Trong bài này sử dụng từ phong làm chính.
Từ Acer có nguồn gốc từ tiếng Hy Lạp có nghĩa là "sắc nhọn" (để chỉ các điểm đặc trưng trên lá của chúng) và lần đầu tiên được nhà thực vật học người Pháp Joseph Pitton de Tournefort dùng cho chi này vào năm 1700.[1]
Các loài phong chủ yếu là cây gỗ cao tới 10–40 m (30–130 ft). Các loài khác là cây bụi thấp hơn 10 m với thân cây chia nhánh nhỏ ngay từ mặt đất. Phần lớn các loài có lá sớm rụng, nhưng một số ít loài tại khu vực miền nam châu Á và khu vực Địa Trung Hải là cây thường xanh.
Các loài phong dễ phân biệt bởi sự sắp xếp lá theo kiểu mọc đối. Lá ở phần lớn các loài có dạng gân và thùy hình chân vịt, với 3-9 gân dẫn tới mỗi thùy, một trong các thùy đó ở chính giữa. Một lượng nhỏ các loài lại khác biệt ở chỗ chúng có lá kép chân vịt hay lông chim, với gân lông chim hay không thùy.
Một số loài, bao gồm phong vỏ giấy (Acer griseum), phong Mãn Châu (Acer mandshuricum), phong Nikko (Acer maximowiczianum) và phong ba hoa (Acer triflorum), có lá dạng ba lá chét. Một loài, thích Manitoba (Acer negundo), có lá kép lông chim có thể là dạng ba hoặc năm, bảy hay đôi khi là chín lá chét đơn. Một loài phong khác, phong trăn (Acer carpinifolium), có các lá đơn gân lông chim trông tương tự như ở các loài trăn.
Hoa của các loài phong thuộc dạng cân đối, mẫu năm, mọc thành các cành, ngù hay tán hoa. Chúng có 5 lá đài, 5 cánh hoa dài khoảng 1–6 mm, 12 nhị hoa dài khoảng 6–10 mm mọc thành hai vòng, mỗi vòng 6 nhị, cùng 2 nhụy hoa hoặc 1 nhụy với 2 vòi nhụy. Bầu nhụy lớn có 2 lá noãn, các cánh của chúng làm thon dài hoa, điều này làm cho người ta rất dễ phân biệt hoa nào là hoa cái. Thích ra hoa vào cuối mùa đông hay đầu mùa xuân, ở phần lớn các loài chúng xuất hiện cùng với lá hoặc muộn hơn một chút, nhưng ở một số loài thì hoa lại xuất hiện trước khi ra lá.
Hoa phong có màu lục, vàng, da cam hay đỏ, tùy theo loài. Mặc dù từng hoa riêng lẻ thì nhỏ, nhưng hiệu ứng chung của cả cây khi ra hoa lại khá sặc sỡ ở một số loài. Một số loài phong là nguồn phấn hoa và mật hoa vào đầu mùa xuân cho các loài ong.
Quả của các loài phong là loại quả cánh. Các hạt này xuất hiện trong các cặp khác biệt, mỗi cặp chứa một hạt được bao bọc trong "quả hạch" nhỏ gắn với các cánh phẳng bao gồm các mô dạng sợi, mỏng như giấy. Chúng có hình dạng như thế để có thể lộn vòng khi rụng nhằm đưa hạt đi đủ xa theo gió. Sự phát triển đầy đủ của hạt diễn ra khoảng từ vài tuần đến 6 tháng kể từ khi ra hoa, với sự phát tán hạt rất nhanh sau khi chín. Phần lớn các loài đòi hỏi phải có xử lý hạt nhằm đảm bảo cho việc nảy mầm, và một số hạt có thể duy trì trạng thái ngủ trong đất trong thời gian vài năm trước khi nảy mầm[1].
Lá phong bị ấu trùng của một số loài côn trùng thuộc bộ Cánh vẩy (Lepidoptera) ăn (xem Danh sách các loài cánh vẩy ăn lá phong). Các loài rệp cũng là các côn trùng hút nhựa phổ biến trên các cây phong.
Các loài phong cũng chịu ảnh hưởng bởi nhiều loại bệnh do nấm gây ra. Một số loài phong rất mẫn cảm với bệnh héo Verticillium do các loài nấm thuộc chi Verticillium gây ra, với tỷ lệ cây chết rất cao. Bệnh vỏ đen, do các loài trong chi Cryptostroma gây ra, có thể làm chết các cây phong do thiếu nước. Đôi khi phong bị chết là do các loài Phytophthora gây thối rễ hay các loài Ganoderma làm rữa rễ. Lá phong về cuối mùa hè và mùa thu nói chung hay bị biến dạng với các "đốm đen hắc ín" do các loài Rhystima gây ra hay mốc sương do các loài Uncinula gây ra, mặc dù các bệnh này thông thường không có ảnh hưởng nghiêm trọng đối với cây[2].
Các loài phong được trồng làm cây cảnh. Phong Na Uy (A. platanoides) là đặc biệt phổ biến do tốc độ lớn nhanh và khả năng chịu lạnh, mặc dù nó bị coi là loài xâm hại ở một số khu vực. Các loài phong khác, đặc biệt là các loài nhỏ hay không thông dụng, được sử dụng làm các cây mẫu vật.[1]
Hàng loạt các giống phong đã được chọn lựa với các đặc trưng cụ thể và chỉ có thể nhân giống bằng cách ghép cành. Chỉ riêng phong Nhật Bản (A. palmatum) đã có trên 1.000 giống, phần lớn được chọn lựa tại Nhật Bản, và nhiều giống đã không còn được nhân giống hay không được trồng tại các nước phương Tây[1]. Một số giống thanh nhã thường được trồng trong chậu và ít khi cao quá 50–100 cm.
Phong là sự lựa chọn phổ biến cho nghệ thuật bonsai. Phong Nhật Bản, phong đinh ba (A. buergerianum), phong Amur (A. ginnala), phong đồng (A. campestre) và phong Montpellier (A. monspessulanum) là các lựa chọn phổ biến và chúng thích ứng khá tốt với các kỹ thuật kích thích sự giảm bớt lá và phân nhánh cành, nhưng phần lớn các loài đều có thể dùng vào mục đích này[1].
Nhiều bộ sưu tập các loài phong, đôi khi còn được các tài liệu gọi là aceretum, chiếm không gian trong nhiều khu vườn và các vườn ươm trên khắp thế giới, bao gồm cả "năm W lớn" tại Anh là: vườn Wakehurst Place, vườn ươm Westonbirt, đại công viên Windsor, vườn ươm Winkworth và vườn Wisley. Tại Hoa Kỳ, các vườn ươm thuộc Harvard là vườn ươm Arnold ở Boston là đáng chú ý nhất. Về số lượng loài và giống thì vườn ươm Esveld tại Boskoop, Hà Lan là lớn nhất thế giới[1].
Nhiều loài phong có bộ lá sáng màu về mùa thu và nhiều quốc gia có các truyền thống theo dõi màu lá. Tại Nhật Bản, tập quán theo dõi sự đổi màu của lá phong về mùa thu được gọi là "momijigari". Nikko và Kyoto là các điểm đến ưa thích cho hoạt động này.
Sự đổi màu của lá phong hoa đỏ (A. rubrum) rất đẹp mắt về mùa thu là yếu tố đóng góp chính vào phong cảnh mùa thu ở miền đông nam Canada và tại New England. Du lịch mùa thu để xem lá đổi màu là nguồn lợi chính trong kinh tế của khu vực này, đặc biệt là tại Vermont, New Hampshire và Western Massachusetts.
Tại khu vực miền tây bắc Hoa Kỳ ven Thái Bình Dương, màu đẹp ngoạn mục về mùa thu của lá phong chủ yếu là do loài phong lá nho (A. circinatum) đã thu hút khách du lịch và các nhà nhiếp ảnh.
Phong là nguồn quan trọng để sản xuất xi rô và gỗ. Chúng cũng được trồng làm cây cảnh cũng như đem lại nhiều lợi ích cho các ngành du lịch và nông nghiệp.
Phong đường (Acer saccharum) được cạo để lấy nhựa, sau đó đem đun nóng nhựa này để sản xuất xi rô phong hay sản xuất đường phong hoặc kẹo phong. Xi rô phong cũng có thể sản xuất từ các loài có họ hàng gần với phong đường, nhưng sản lượng khá ít.
Một số loài phong lớn có gỗ với giá trị kinh tế, cụ thể là phong đường tại Bắc Mỹ và phong đá tại châu Âu. Người ta thường phân biệt gỗ cây bằng độ cứng như phong cứng và phong mềm. Gỗ từ cây phong đường, thường được biết đến như là "phong cứng", là loại gỗ được chọn lựa để làm các con ky trong trò chơi bowling, đường thả bóng trong trò chơi này, vỏ trống và thớt. Gỗ phong cũng được dùng để sản xuất gậy bóng chày, mặc dù ít phổ biến hơn so với gỗ tần bì (Fraxinus spp.) hay mại châu (Carya spp.).
Một số loại gỗ phong có thớ gỗ mang tính trang trí cao, được biết đến như là các vân lửa hay vân sóng. Gỗ phong được coi là hỗ trợ âm thanh rất tốt, vì thế nó được dùng làm nhiều nhạc cụ như ghita và trống.
Do chúng là nguồn cung cấp phấn hoa chính vào đầu mùa xuân trước khi nhiều loài cây khác ra hoa nên phong được coi là quan trọng đối với sự sinh tồn của nhiều loài ong mật.
Cờ Canada mô tả lá phong cách điệu hóa và nó là biểu tượng quốc gia nổi bật. Tại Hoa Kỳ, phong được 5 bang công nhận là cây chính thức của bang. Cây phong đường được các bang New York[3], Vermont,[4], Wisconsin[5] và Tây Virginia.[6] công nhận. Cây phong hoa đỏ được đảo Rhode công nhận là cây của bang.[7]. Lá phong cũng là biểu tượng của trò chơi trực tuyến MapleStory của Wizet và Nexon.
Cây phong thường cũng hay được thơ văn Việt Nam thời phong kiến nhắc tới, chẳng hạn trong Đoạn trường tân thanh (Truyện Kiều) của Nguyễn Du có đoạn viết về cây phong.
Lá phong đá
Lá phong Na Uy màu vàng trong mùa thu
Lá phong chuyển sang màu đỏ về mùa thu
Cây phong Nhật Bản và cây tre tại Nhật
Lá phong Na Uy
Lá phong Na Uy
Cây phong răng lớn hai màu
Ghế dài làm từ gỗ phong.
Chi Phong hay Chi Thích (danh pháp khoa học: Acer) là khoảng 125 loài cây gỗ hay cây bụi, chủ yếu có nguồn gốc ở châu Á, nhưng có một số loài có mặt tại châu Âu, Bắc Phi và Bắc Mỹ. Tên gọi phổ biến của các loài trong tiếng Việt là "phong" hay "thích". Trong tiếng Trung người ta gọi chúng là 枫 / 楓 (phong) hay 槭 (túc). Các loài phong, thích theo lịch sử có khi được xếp trong họ riêng của chính nó là họ Phong (Aceraceae), hoặc có khi lại cùng với họ Dẻ ngựa (Hippocastanaceae-chứa các loài dẻ ngựa, cây bảy lá, lộc đồng) được gộp chung trong họ Bồ hòn (Sapindaceae). Các phân loại hiện đại, bao gồm cả phân loại của APG, ưu tiên việc gộp nó vào Sapindaceae. Trong bài này sử dụng từ phong làm chính.
Từ Acer có nguồn gốc từ tiếng Hy Lạp có nghĩa là "sắc nhọn" (để chỉ các điểm đặc trưng trên lá của chúng) và lần đầu tiên được nhà thực vật học người Pháp Joseph Pitton de Tournefort dùng cho chi này vào năm 1700.
Клёны в южной части ареала в основном предпочитают горные районы, поднимаясь в высоту до 3000 м над уровнем моря в Гималаях. На равнинах растёт относительно небольшое количество видов. Растут эти деревья поодиночке либо небольшими группами, самостоятельные леса образуют крайне редко.
В европейской части России растут четыре вида:
из которых только последний вид распространён обширно (на север — до 62°).
На Дальнем Востоке России встречаются:
В Крыму известны только:
Кавказ очень богат видами клёна — кроме перечисленных выше европейских видов, здесь также встречаются:
Близкий к ложноплатановому клёну вид, Acer ambiguum Heer, известен из олигоцена в Гренландии и Шпицбергене и из миоцена на Сахалине, а в плиоценовых отложениях он найден на Алтае. Здесь же найдены близкий к Acer lobelii Ten. или тождественный с ним Acer laetum C.A.Mey. и Acer nordenskioldi Nath., который И. Ф. Шмальгаузен соединяет с современным японским клёном дланевидным (Acer palmatum Thunb.).
На территории Евразии сформировал обширный вторичный ареал также Клён ясенелистный (Acer negundo L.), родом из Северной Америки. Ранее широко использовался в России в озеленении парков, садов, скверов в городах центральных областей европейской части России, Сибири, Средней Азии и Дальнего Востока. Сейчас распространяется самосевом.
Листья клёнов поедают личинки многих видов чешуекрылых (см. Список видов чешуекрылых, питающихся клёнами). Тля также очень часто поселяется на этих деревьях. При разведении клёнов в культуре с насекомыми борются распылением диметоата.
В США и Канаде все виды клёна поражаются азиатским усачом (Anoplophora glabripennis). Результатом заражения этим вредителем стала гибель тысяч клёнов и других видов деревьев в Иллинойсе, Массачусетсе, Нью-Джерси и штате Нью-Йорк.
Клёны подвержены различным грибковым заболеваниям. Для многих характерно вертициллёзное увядание, вызванное различными видами грибков рода Verticillium (англ.)русск., которое может наносить большой ущерб популяции клёнов. Чёрная плесень коры, вызываемая видами Cryptostroma, может убить деревья, которые подвержены стрессу из-за сухости. Изредка клёны гибнут из-за корневой гнили, вызванной видами Phytophthora или Ganoderma (Ганодерма). Поздним летом и осенью листья клёнов обычно испещрены «смоляными пятнами», причиной которых являются виды Rhytisma, и мучнистой росой, вызываемой видами Uncinula, однако эти болезни обычно не наносят существенного и долговременного ущерба здоровью деревьев[10].
Мучнистая роса. Вертицилез. Пятнистость листьев. Гниль.
Рак клёна. Признаки поражения. Кора на месте рубцов и складок разветвлений трескается и отпадает, образуя открытые раны, которые приводят к отмиранию ветви. Сквозь эти раны становится видна древесина, на которой образуются красные точки. При этом соседние ветви, пытаясь защититься от инфекции, образуют наросты. Меры борьбы. Больные ветви необходимо обрезать и уничтожить. Поражённые участки на коре вырезать до здоровой древесины, смазать фунгицидным препаратом и замазать садовым варом. Во время листопада осенью дерево опрыскать раствором фунгицида.
Коралловая пятнистость. Признаки поражения. Отдельные ветви и побеги быстро засыхают и отмирают. Гриб поселяется в проводящих сосудах. На отмерших частях растения образуются красные выпуклые пятна — пустулы гриба.
Меры борьбы. Поражённые части растения необходимо обрезать и уничтожить. Места срезов обработать фунгицидным препаратом на основе меди.
Ведьмина метла. (прорастание спящих почек). Признаки поражения. Спящие почки начинают очень стремительно развиваться, и из-за очень густых скоплений побегов скелетные ветви становятся похожими на метлу.
Меры борьбы. Поражённые ветви нужно обрезать.
Смолистая пятнистость клёна. Признаки поражения. Обесцвеченные пятна на листовой пластинке. В центре образуется чёрное корковое пятно с жёлтой каймой. Меры борьбы. Поражённые листья необходимо обрезать и уничтожить. Растение подкармливать азотным удобрением и опрыскивать фунгицидным препаратом на основе меди. Во время распускания почек обработку необходимо повторить.
Усыхание ветвей. Признаки поражения. Молодые ветви и побеги засыхают и отмирают. На ветвях образуются вздутия, которые приводят к растрескиванию коры.
Меры борьбы. Больные или отмёршие ветви необходимо обрезать и уничтожить.
Церкоспориоз. Признаки поражения. На молодых побегах образовываются коричневые пятна. Поражённые растения постепенно погибают.
Меры борьбы. Больные растения необходимо опрыскать фунгицидным препаратом на основе меди.
Антракноз. Признаки поражения. Появляются пятна кирпичного цвета на листьях и иногда на листовой пластинке. Листья засыхают. Меры борьбы. Пораженные листья необходимо удалить и уничтожить, а само растение опрыскать фунгицидным препаратом на основе меди.
Насекомые вредители. Заболонники (Короеды). Древоточцы и древесницы. Пяденицы. Шелкопряды. Щитовки. Тля.
Галловый клещ. Признаки поражения. Появляются красные и зеленые вздутия на верхней стороне листьев, с нижней стороны листья становятся бледно-серыми, бежевыми или коричневыми. Листья деформируются и заполняются густым пушком. Появляются галлы. Меры борьбы. Пораженные растения необходимо опрыскать инсектицидом на основе паратиона или линдана; при очень сильном поражении — серными препаратами.
Розанная цикадка Признаки поражения. Появляются белые пятна на верхней стороне листьев. Происходит это вследствие высасывания вредителем клеточного сока. Листовая пластинка обесцвечивается, рост побегов сильно замедляется, листва преждевременно начинает опадать. На нижней стороне листьев появляются зеленые насекомые. Меры борьбы. Пораженные побеги необходимо обрезать. Растения опрыскать контактным инсектицидом или системным фосфорорганическим инсектицидным препаратом.
Клёны ценятся в декоративном садоводстве и паркостроении за красоту кроны, зимний цвет коры, ажурную листву, яркий осенний наряд. Почти все виды клёнов используются как декоративные деревья, часто в качестве солитера в ландшафтном дизайне.
Некоторые виды клёна используются для получения кленового сиропа и сахара. В весеннем кленовом соке содержится сахар, содержание его — 3 %. Поскольку у клёна сахарного (Acer saccharum) сок ещё слаще — более чем 4 % — именно он используется в промышленных масштабах для производства сахара (особенно широко в Канаде, вследствие чего клён стал туристической достопримечательностью этой страны). Сок собирают обычным методом надрезки ствола, затем уваривают до сиропа. У кленового сахара свой вкус, и многие предпочитают его свекловичному и иным видам сахара.
В качестве древесины в Северной Америке используют клён сахарный, в Европе клён белый, или псевдоплатановый (Acer pseudoplatanus). Тяжёлая, твёрдая, плотная и прочная мелкопористая древесина клёна обладает красивым рисунком, формируемым узкими тёмными сердцевинными лучами, придающими ей особую декоративность. Древесина клёна использовалась в столярном деле для изготовления гнутой мебели, музыкальных инструментов (барабаны, гитары, скрипки, духовые инструменты), линеек, лыж, прялок, кулаков мельничных колёс, ружейных лож; клён шёл на сапожные гвозди, мясные колоды, ободья, топорища (лучшие — из клёна татарского). В старину из клёна мастерили кухонные приборы и вёсла. Из клёна сахарного изготавливают кегли для боулинга, бейсбольные биты (хотя и реже чем из ясеня или гикори).
Древесина отдельных видов обладает декоративной волнистой текстурой, которую можно определить только при распиле. Её используют для производства шпона, для декоративной отделки мебели.
Клён — отличный медонос. Клёны являются важными источниками пыльцы и нектара для пчёл ранней весной. Поскольку клёны крайне важны для выживания пчёл, их часто высаживают возле пасек.
Листьями клёна питаются личинки многих видов бабочек (см.также Список видов чешуекрылых, питающихся клёнами).
.svg)
Род Клён (Acer) охватывает более 160 видов[11]. Род делится на следующие секции, некоторые из которых, в свою очередь разбиты на серии:
Клёны в южной части ареала в основном предпочитают горные районы, поднимаясь в высоту до 3000 м над уровнем моря в Гималаях. На равнинах растёт относительно небольшое количество видов. Растут эти деревья поодиночке либо небольшими группами, самостоятельные леса образуют крайне редко.
В европейской части России растут четыре вида:
Клён татарский (Acer tataricum L.), Клён белый, или псевдоплатановый (Acer pseudoplatanus L.), Клён полевой (Acer campestre L.) — занесён в красную книгу Подмосковья, через которое проходит северная граница его ареала, Клён остролистный (Acer platanoides L.),из которых только последний вид распространён обширно (на север — до 62°).
На Дальнем Востоке России встречаются:
Клён мелколистный (Acer mono), Клён приречный (Acer ginnala), Клён ложнозибольдов (Acer pseudosieboldianum), в Приморском крае найден клён микрозибольдов, вероятно, являющийся разновидностью клёна ложнозибольдова, Клён-берёза или Клён жёлтый (Acer ukurunduense) — в Приморье и Приамурье, Клён зеленокорый (Acer tegmentosum) и Клён маньчжурский (Acer mandshuricum) — в основном в Приморье, Клён японский (Acer japonicum) — на Курилах (Кунашир), Клён бородатый (Acer barbinerve Maxim.), Клён Чоноски (Acer tschonoskii Maxim.) — юг Сахалинской области, в Приморье растёт его подвид (?) клён Комарова,В Крыму известны только:
Acer campestre L., Acer valum Lauth. (Acer opulifolium Vill.), Acer platanoides L., Клён Стевена (Acer stevenii Pojark).Кавказ очень богат видами клёна — кроме перечисленных выше европейских видов, здесь также встречаются:
Клён Траутфеттера, или высокогорный (Acer trautvetteri Medw.) Acer velutinum Boiss. — в России вид не отмечен, Acer hyrcanum Fisch. et C.A.Mey. — Азербайджан и Дагестан, Клён монпелийский (Acer monspessulanum L.), Клён колхидский (Acer cappadocicum Gled.), Клён Сосновского (Acer sosnowskyi Doluch.) — включён в красную книгу Краснодарского края.Близкий к ложноплатановому клёну вид, Acer ambiguum Heer, известен из олигоцена в Гренландии и Шпицбергене и из миоцена на Сахалине, а в плиоценовых отложениях он найден на Алтае. Здесь же найдены близкий к Acer lobelii Ten. или тождественный с ним Acer laetum C.A.Mey. и Acer nordenskioldi Nath., который И. Ф. Шмальгаузен соединяет с современным японским клёном дланевидным (Acer palmatum Thunb.).
На территории Евразии сформировал обширный вторичный ареал также Клён ясенелистный (Acer negundo L.), родом из Северной Америки. Ранее широко использовался в России в озеленении парков, садов, скверов в городах центральных областей европейской части России, Сибири, Средней Азии и Дальнего Востока. Сейчас распространяется самосевом.
本文介紹的是一类植物。關於美国地名，請見「枫树 (亚拉巴马州)」。枫属（学名：Acer）又名槭屬，是无患子目无患子科的一个属，通称为枫树、槭树，舊時歸類於舊科名槭树科（Aceraceaedie），但是最近分子生物学研究结果表明，它应该归到无患子科中。
本属大概有110到200种，幾乎都位在北半球，廣泛分佈於溫帶副熱帶地區，南半球僅一物種。
枫是夏绿乔木或灌木。叶对生。如梣叶枫（A. negundo）的叶是羽状的。枫树中有雌雄同株，也有雌雄异株的种。有的种为虫媒，有的则是风媒。花有五瓣，雄蕊部分退化。子房上位。花底部有一圆盘状结构，在非风媒的树种上，这是用作吸引昆虫的结构。花程式为： ∗ K 5 C 5 A 5 − 8 G ( _ 2 ) {displaystyle *K5;C5;A_{5-8};G_{{underline {(}}2)}} 
自冰河時期起，在歐洲就只有少部分楓樹存餘。大部分種都是来自於亞洲和美洲。
楓被屋主、企業和市政局等種植作觀賞樹。挪威楓（Acer platanoides）就是常見的例子，因為挪威楓生長迅速及特別耐寒。此外，挪威楓亦是一些地區的入侵物種。尤其是小或稀有的楓樹品種，常被製作成標本。[1]
把楓用作盆景藝術是一個常見的選擇。雖然大多品種的楓都可以作盆景，但是常見的選擇有日本楓、三角枫、茶条槭、田園楓、彼楓，因為上述品種有良好的葉子還原和衍生的技能。[1]
因為楓能夠以無性生殖傳播，例如插枝、組織培養、發芽或移植，所以楓有許多栽培種。單是日本楓（Acer palmatum）就已經有超過1000個栽培種，大多在日本種植，它們大都不需要長時間繁殖或不能在西方國家進行培植。一些需小心處理的栽培種多數會在花盆中生長及很少高度會達到多於50-100厘米。
楓是糖漿和木材的重要原料。乾木會被用作燻食物。楓也種植作觀賞植物及為旅遊業和農業帶來收益。
岩枫（Acer pseudoplatanus）的木材是最有价值的高级木材之一。黄白色或是白色，年轮虽可辨，但是边材和中心部分却是因为颜色相同而很难区分。重量适中，有弹性，坚韧结实的木材不易萎缩。抗屈能力强。一直以来枫树材只用在内部扩建的工程和家具中。其表面加工容易，抛光，酸洗和着色难度小。上漆也很容易。
糖楓（Acer saccharum）含有豐富的樹液，把樹液煮沸後會產業楓樹糖漿或製成楓糖、楓太妃糖。製成一升楓樹糖漿需要40升的糖楓樹液。糖楓的近親品種也可以製成糖漿，但產量比糖楓少。
楓的種子有時會放入水煮，以去除其苦味，加入咖啡中。
在早春時，楓早於大部分的植物開花，楓成為是花粉的主要原料，所以楓對在晚春和夏季扮演重要角色的蜜蜂的生存非常重要。
在枫属下大约有100到200个种。
本文介紹的是一类植物。關於美国地名，請見「枫树 (亚拉巴马州)」。 枫属（学名：Acer）又名槭屬，是无患子目无患子科的一个属，通称为枫树、槭树，舊時歸類於舊科名槭树科（Aceraceaedie），但是最近分子生物学研究结果表明，它应该归到无患子科中。
本属大概有110到200种，幾乎都位在北半球，廣泛分佈於溫帶副熱帶地區，南半球僅一物種。
カエデ（槭、槭樹、楓）とはムクロジ科(旧カエデ科)カエデ属 (Acer) の木の総称。
モミジ（紅葉、椛）とも呼ばれるが、その場合は様々な樹木の紅葉を総称している場合もある。童謡などで愛でられるものはそれである。赤・黄・緑など様々な色合いを持つ為、童謡では色を錦と表現している。また、英語圏では一般にMaple(メイプル、メープル)と称する。
おおよそ128種存在し、その多くはアジアに自生している。他にヨーロッパ、北アフリカ、北アメリカに存在する。1種類(Acer laurinum)のみが南半球に存在する。
日本のカエデとして代表されるのは、イロハモミジ (A. palmatum) である。福島県以南の山野に自生しているほか、古くから栽培も行われている。園芸種として複数の栽培品種があり、葉が緑色から赤に紅葉するものや最初から紫色に近い葉を持ったものもある。
一般に高木になる。落葉樹が多く落葉広葉樹林の主要構成種であるが、沖縄に自生するクスノハカエデのように常緑樹もある。葉は対生し、葉の形は掌状に切れ込んだものが多く、カエデの和名もこれに由来する（下記#和名参照）。しかし、三出複葉（メグスリノキ）や単葉（ヒトツバカエデ、チドリノキ、クスノハカエデ）のものもある。
花は風媒花で、花弁は目立たなく小さい。果実は、片翼の翼果が二つずつ（稀に三つのこともある）種子側で密着した姿でつく。脱落するときは空気の抵抗を受けて回転し、滞空時間を稼いで風に運ばれやすくなっている。
カエデの名称の由来は、葉がカエルの手に似ていることから「カエルデ」と呼ばれ、それが転訛したものとされている。
漢字「楓」は、本来は本種ではなくマンサク科のフウを指す。訓読みで「かえで」と読むのは葉の形が似ていることによる慣用であるが、カエデは葉が対生、フウは互生であり、植物学的には異なる植物である。かつてはカエデ科の木には「槭」が用いられていたが、この字は常用漢字に含まれず、替わって「楓」が充てられることが多くなった。
「楓」は日本人の人名としても用いられることが多い。古くから使われており、源平合戦で活躍した佐藤継信の妻の名が楓であったと伝わっている[1]。主に女性名であるが、男性にも名付けられることがある。
日本では鮮やかな紅葉が観賞の対象とされ、庭木、盆栽に利用するために種の選抜および、品種改良が行われた。諸外国では木材や砂糖の採取、薬用に利用されるのみであったが、明治時代以後に西洋に日本のカエデが紹介されると、ガーデニング素材として人気を博し、西洋の美意識による品種も作られ、日本に「西洋カエデ」として逆輸入されている。
サトウカエデといわれる種は樹液が甘いので、これを採集し煮詰めてメープルシロップを作ることで知られている。
まれなケースとしては、愛知県の香嵐渓で、落葉したカエデの葉を1年間塩漬けにして灰汁抜きをしたものを天ぷらにして食すことがある。香嵐渓の場合は砂糖を入れた衣にくぐらせて揚げる。その他、大阪府箕面市でもカエデの葉に甘い衣をつけて揚げたものが土産品として売られている。ただし、ここで使われているカエデは食用に栽培された特殊なもので自然のものではない。さらに香嵐渓と同じような下処理をしている。
メグスリノキは、苦味成分のロドデノール（視神経を活発化させる作用がある）が多く含まれている。また、古来より漢方薬として利用されており、葉や樹皮を煎じて飲用したり洗眼薬にしていたのでこの名前がついている。なお、山地に自生している。
カエデは木材として用いられ、国産のものは楓材、西洋から輸入されたものはメイプル材と呼ばれて流通することが多い。また、ヨーロッパ産のメイプル材はシカモアメイプル、北アメリカ産のメイプル材は、品種によってハードメイプルとソフトメイプルに区別される。ハードメイプルはソフトメイプルよりも25%硬いとされる。
カエデ（槭、槭樹、楓）とはムクロジ科(旧カエデ科)カエデ属 (Acer) の木の総称。
モミジ（紅葉、椛）とも呼ばれるが、その場合は様々な樹木の紅葉を総称している場合もある。童謡などで愛でられるものはそれである。赤・黄・緑など様々な色合いを持つ為、童謡では色を錦と表現している。また、英語圏では一般にMaple(メイプル、メープル)と称する。
단풍나무속(Acer)은 무환자나무과에 속하는 속씨식물 속이다. 관상용으로 심으며, 목재로도 쓰인다. 북아메리카 원산인 은단풍으로는 단풍당밀을 만든다. 캐나다의 국기에는 단풍잎이 그려져 있다.
수십여종이 있으며, 한국에는 아래 종이 서식한다.
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
_1.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
._Locatie,_Locatie,_De_Famberhorst_01.jpg)
.jpg)
_1.jpg)
.jpg)
.jpg)
