nomes no trilho de navegação
Their sense of vision is not very acute; they rely mainly on their sense of smell to track and kill prey.
Communication Channels: visual ; tactile ; acoustic ; chemical
Perception Channels: visual ; tactile ; acoustic ; chemical
Polecats are common throughout Europe and are neither threatened or endangered.
US Federal List: no special status
CITES: no special status
IUCN Red List of Threatened Species: least concern
As with other mammalian carnivores, polecats can be rabies vectors. They can also carry distemper and the common cold, causing problems for dogs and humans, respectively. They can occasionally damage poultry farms, as they will kill more than they can eat and drag the rest off for later.
Negative Impacts: causes or carries domestic animal disease
European polecats help to control rodent populations. Their domesticated descendant, the household ferret (Mustela putorius furo), is a popular pet and has been used in hunting for millenia. They have also been hunted for their fur, which is considered valuable, though not as valuable as that of other mustelids such as mink or ermine.
Positive Impacts: pet trade ; body parts are source of valuable material; controls pest population
Polecats are important predators of small mammals in the ecosystems in which they live.
Mustela putorius is carnivorous and generally preys on rodents and rabbits. It is a testament to the polecat's ferocity that it can and will take down a rabbit that is much larger than itself. Should food become scarce, polecats also eat insects and fruit, though they are much less able to handle the digestion of these foods than either canids or ursids.
Animal Foods: birds; mammals; amphibians; reptiles; eggs; insects; terrestrial non-insect arthropods
Plant Foods: fruit
Primary Diet: carnivore (Eats terrestrial vertebrates)
Polecats range throughout Europe. Polecats are rare in the British Isles, due to human pressure, but seem to be increasing in numbers in recent years.
Polecats have been introduced to New Zealand.
Biogeographic Regions: palearctic (Native ); australian (Introduced )
Polecats prefer to live along bodies of fresh water, in wetlands, on the edge of forests, or in grasslands with islands of scrub trees.
Habitat Regions: temperate ; terrestrial
Terrestrial Biomes: taiga ; savanna or grassland ; forest
Aquatic Biomes: lakes and ponds; rivers and streams
Wetlands: marsh
Other Habitat Features: riparian
Average lifespan
Status: wild: 10.0 years.
Average lifespan
Status: wild: 6.0 years.
Average lifespan
Status: captivity: 14.0 years.
Polecats display extreme sexual dimorphism, wherein males can weigh up to twice as much as females and be a third or more longer. They have a coat of creamy-colored underfur with black guardhairs. In winter, this coat is thick, smooth and glossy. In summer, after biannual shedding, the coat is thin and faded and loses the luster of the winter coat. Polecats have a raccoon-like dark mask around their eyes, surrounded by a white face accented with white-tipped ears. Like all mustelids, polecats have a pair of anal glands that emit a strong-smelling secretion. When polecats are excited or threatened they release some of the contents of these glands.
Polecats are lean, slender weasel-like creatures with short legs and a "bounding" gait that is faster and more efficient than it appears. Their skulls are slightly "boxy" and more canine in appearance that those of the other weasels; their faces more closely resemble minks than weasels. Like these other mustelids, polecats display a "key-lock" formation of the jaw, where the articulation between the dentary and the rest of the skull is nearly sealed off into a permanent hinge and is very difficult to separate even after death. This gives the mustelids their amazing tenacity of grip during fights, hunting, and play. Polecats and ferrets can be lifted and suspended by whatever they are gripping with their teeth.
Range mass: 205 to 1710 g.
Other Physical Features: endothermic ; homoiothermic; bilateral symmetry
Sexual Dimorphism: male larger
Males in nearby territories may compete for access to reproductive females. Copulation appears violent, males grab females by the back of the neck and drag her back and forth until she is completely limp.
Mating System: polygynandrous (promiscuous)
Polecats come into estrous during late winter. Usually one litter is produced a year though, if that one is lost, it is possible for the female to give birth again that season. The 3-7 young are born after a 42 day gestation and are weaned after one month. Although they are not completely mature until they are around six months old. Maternal protection of the young ends at around three months when they reach adult size.
Breeding interval: Births occur once yearly, typically.
Breeding season: Breeding occurs during the winter.
Average number of offspring: 3-7.
Average gestation period: 42 days.
Average time to independence: 3 months.
Average age at sexual or reproductive maturity (female): 6 months.
Average age at sexual or reproductive maturity (male): 6 months.
Key Reproductive Features: iteroparous ; seasonal breeding ; gonochoric/gonochoristic/dioecious (sexes separate); sexual ; viviparous
Average birth mass: 9.5 g.
Average gestation period: 42 days.
Average number of offspring: 7.5.
Average age at sexual or reproductive maturity (male)
Sex: male: 322 days.
Average age at sexual or reproductive maturity (female)
Sex: female: 312 days.
Females care for their young until they reach their adult size, at about 3 months old.
Parental Investment: no parental involvement; altricial ; pre-fertilization (Protecting: Female); pre-hatching/birth (Provisioning: Female, Protecting: Female); pre-weaning/fledging (Provisioning: Female, Protecting: Female); pre-independence (Provisioning: Female, Protecting: Female)
Ar pudask (Mustela putorius pe Mustela putorius putorius) zo ur c'higdebrer bihan eus kerentiad ar mustelideged.
Gell-du eo blevenn e gorf (kein ha kostezioù) ha melen e gof. Kelc'hiet du eo e zaoulagad ha gwenn ar peurrest eus e fas. Evel an izili arall eus e gerentiad en deus ur c'horf moan ha pavioù berr. Un tamm brasoc'h eo eget ar gaerell. Ar parezed a bouez 0,7 kg hag ar pared 1,7 kg.
En darn vrasañ eus broioù Europa e vev ar pudasked. Anevaled-noz ez int ha kavet e vezont er c'hoadegoù, pradennoù ha geunioù. O douarennoù a reont e ribl an avonoù pe dindan ur skosenn. Raned ha minoc'hed a zebront dreist-holl met hemolc'hiñ a reont krignerien ha bronneged bihan arall ivez.
Fured : ar pudask doñvaet.
Ar pudask (Mustela putorius pe Mustela putorius putorius) zo ur c'higdebrer bihan eus kerentiad ar mustelideged.
Gell-du eo blevenn e gorf (kein ha kostezioù) ha melen e gof. Kelc'hiet du eo e zaoulagad ha gwenn ar peurrest eus e fas. Evel an izili arall eus e gerentiad en deus ur c'horf moan ha pavioù berr. Un tamm brasoc'h eo eget ar gaerell. Ar parezed a bouez 0,7 kg hag ar pared 1,7 kg.
En darn vrasañ eus broioù Europa e vev ar pudasked. Anevaled-noz ez int ha kavet e vezont er c'hoadegoù, pradennoù ha geunioù. O douarennoù a reont e ribl an avonoù pe dindan ur skosenn. Raned ha minoc'hed a zebront dreist-holl met hemolc'hiñ a reont krignerien ha bronneged bihan arall ivez.
La fura de bosc comuna o fura boscana comuna (Mustela putorius) és un carnívor poc conegut i amenaçat a la península Ibèrica. Cal indicar que la fura de bosc es confon fàcilment amb la fura domèstica. El parentiu entre ambdues és encara poc conegut, i s'atribueix aquesta forma, generalment albina, tant a la fura de bosc europea (el més probable) com al turó de l'estepa (Mustela eversmanii). El seu nom científic, Mustela putorius, vol dir literalment 'mostela pudenta'.
La comunitat científica, sembla que a tort, sol designar aquest animal com a *turó (cast turón, fr. putois). El nom vindria del portuguès touro segons Joan Coromines per la fúria característica d'aquest animal o perquè té la força d'un toro en agafar la seva presa que no deixa anar, gràcies a l'articulació entre la mandíbula inferior i el crani, tot formant una mena de xarnera que és molt difícil de separar.
El català antic trobem putoi i en català modern fura de bosc, fura boscana i fura mostelera o simplement fura o furó. La nomenclatura popular el coneix amb noms tant variats com [gat] pudent, gat-put, [mostela] pudenta, espunyac o esputnyac[1] i espucnaix (en alt-empordanès), gat-pucnaix.[2]
Joan Coromines dóna «putnais» com a antic adjectiu insultant (pudent) d'on l'occità antic 'putnais' i francès 'punais' que el Dictionnaire de la langue française d'Émile Littré explica així «dans ce mot le radical put de putere, puer; et en conséquence on le ramène à une forme fictive putnacem, comme pugnax, de pugnare. La finale nais ne se rapporte pas à nasus, nez; car punais signifie non puant du nez, sens particulier et récent, mais puant en général. Punais est dans le Renard le nom du putois.»
Article «putois» del Diccionari bàsic francès - català (tercera edició ampliada) de Lluís Creixell : a) fura f. (v. furet), b) pudent (R) m., c) espunyac m.[3] d) putoi m. (langue classique, cf. DCVB), e) turó m. (GEC), castillanisme / nota : «le (putois' n'étant du point de vue zoologique qu'une variété de 'furet' fura peut convenir. En principe fura (= furet) s'applique à l'animal domestique tandis que putois est réservé à la variété sauvage. A Barcelone les avis sont partagés et certains zoologues pour la variété sauvage disent turó, simple adaptation du castillan TURÓN (= putois) inclus par la GEC mais ignoré par le DCVB. J. Miracle ne donne aucune référence ou localisation géographique de espunyac (extension, etc.) que le DCVB ne relève pas. Toutefois J. Miracle étant un auteur sérieux (il a complété le DGLLC) espunyac doit être pris en considération. Pudent (= putois) est à côté de fura (= furet) usuel en R. Je l'ai relevé à Canet et à Céret. Veny i Clar m'informe que lors de ses enquêtes pour l'Atlas lingüístic del Domini Català il a relevé pudent à Salses, Saint-Cyprien, Formiguères, Porté. Pudent à partir d'una base PUT- est une forme parallèle à l'occitan pudís, italien puzzola (= putois) (…)». A l'obra Faune Populaire de la France Eugène Rolland dóna pudent[4] i a Le guide en Roussillon ou Itinéraire du voyageur dans le Dép. des Pyrénées[5] de Dominique-Marie-Joseph Henry també hi apareix la forma «pudent».
Amb una talla mitjana, els mascles pesen prop d'un quilo (entre 700 i 1.700 g) i les femelles, uns 600 g (entre 400 i 1.000 g). Així doncs, una de les seves principals característiques és el seu gran dimorfisme sexual pel que fa a la talla, ja que els mascles, en mitjana, són entre 60 i 70% més pesants.
A la península Ibèrica hom no ha realitzat estudis sobre cap aspecte de la biologia d'aquesta espècie, excepte pel que fa a la seva dieta.[19] A França Delattre i Herrenschmidt descriuen que els mascles, polígams, poden ésser sexualment actius des del febrer a l'agost, encara que el més habitual és que ho siguin durant març i abril.[20] Les femelles només entren en zel un cop a l'any, coincidint principalment també amb els mesos de març-abril, encara que poden tenir un segon zel si la fecundació no té lloc a la primavera. L'ovulació és induïda per les repetides còpules.
Pel que fa a la seva dieta, existeixen alguns estudis a la península Ibèrica que hi aporten informació.[19][21] La fura de bosc es mostra com a espècie que es caracteritza pel seu elevat grau de consum d'amfibis, encara que on abunda el conill constitueix una altra presa d'importància (en conjunt solen superar el 40% de les captures i en les zones més seques arriben fins a les 3/4 parts). Els micromamífers també són una presa de gran importància (especialment a les zones més humides, on suposen la meitat de la seva dieta). Cal destacar que malgrat ésser una espècie típica de rius i zones humides, consumeix peixos tan sols molt ocasionalment.
La fura de bosc és una espècie de distribució europea,[22] manca només a les illes, tant mediterrànies com atlàntiques (llevat del sud de Gran Bretanya), la Península Escandinava (tret de l'extrem meridional de Suècia), gairebé tot Finlàndia i el nord de Rússia. A la península Ibèrica la seva distribució és mal coneguda,[23] és comuna a molts indrets i, en canvi, totalment absent de molts altres. Hom ha d'indicar, però, que la fura de bosc europea està patint un important procés de regressió en gran part d'Ibèria, malgrat que en alguns indrets les seves poblacions s'han vist afavorides per projectes d'irrigació, com ara a Extremadura.[24]
A Catalunya, la fura de bosc era una espècie comuna, estesa i ben coneguda a mitjan segle XX.[25] En el cas de la Vall d'Aran, les darreres captures conegudes daten de la dècada dels anys setanta del segle XX. A començament del segle XX, Cabrera[26] el cita, fins i tot, a Cervera. Ara, a principis del segle XXI, és una espècie relativament abundant només en determinades zones: l'Alt Empordà, el Baix Empordà, la Garrotxa, el Pla de l'Estany i el Gironès. A la Cerdanya no és rar, encara que la seva abundància hagi disminuït de forma apreciable en els darrers deu anys. Poblacions relictes i amb molt poques possibilitats de supervivència (per la seva escassetat d'individus i el seu isolament) hom les troba al Ripollès, el Segre Mitjà, l'Alt Camp i el Priorat. Del Bages hom no disposa de dades des de l'any 1984 (un mascle de 57,2 cm de llargada total atropellat a Castellterçol el 15 de febrer de 1984) i del Berguedà les darreres dades constatades són de l'any 1986.[27]
A Catalunya, la fura de bosc es mostra com a espècie totalment lligada a cursos i masses d'aigua i molt característic de prats humits inundables temporalment, especialment si són rics en canals i séquies tradicionals i bardissars, del tipus de paisatge que hom anomena closes (típic de moltes zones de l'Empordà i de la plana de la Cerdanya). A les comarques meridionals del Principat de Catalunya, roman estrictament lligat a rius amb la vegetació de ribera diversa, ben desenvolupada i poc alterada. Malgrat tot això, sembla que l'espècie no ocupava el Delta de l'Ebre, si més no durant el segle XX.[28] Manca totalment en els ecosistemes forestals ben constituïts i tan sols s'endinsa ocasionalment en els més oberts o alterats. Tolera molt bé els paisatges tradicionals humanitzats i, fins i tot, la presència humana (sovinteja els voltants de granges, rodalia de pobles i habitacles humans).
Pel que fa a la seva distribució en altitud és una espècie típica de les terres baixes o d'altitud mitjana, i és totalment absent als estatges alpins i subalpins a més de ser molt rara als estatges montans. Hom la troba des del nivell del mar fins als 1.550 m. (Girul, la Cerdanya).
La seva gran especialització, quant al seu hàbitat, pot haver estat un dels principals factors que poden haver determinat la seva regressió. Aquest tipus de paisatge que li sembla més adient (closes i prats humits inundables) ha anat degradant-se i eixugant-se en gran part de Catalunya durant les darreres dècades. Tanmateix, les riberes i llits dels rius han estat sistemàticament alterats i canalitzats, fent desaparèixer una estructura equilibrada a la qual la fura de bosc sembla ésser molt sensible. La contaminació de les aigües pot haver estat una altra causa determinant, tot i que no és una espècie rara en molts indrets de l'Europa Central igualment contaminats. Un altre factor que hi pot haver contribuït és el fet que el conill sigui una de les seves preses naturals més habituals. La rarefacció i desaparició local d'aquest lagomorf en molts indrets pot haver contribuït a la desaparició d'aquest mustèlid de gran part de Catalunya.
No obstant això, i malgrat la segura influència d'aquests factors, difícilment poden explicar la dràstica disminució d'aquesta espècie entre els anys seixanta i setanta del segle XX, que va afectar molts altres indrets del País Valencià o Aragó, per exemple. Tanmateix, en moltes de les zones de Catalunya on viu actualment, la situació sembla estable. Així doncs, deuen haver actuat altres factors encara desconeguts. Una hipòtesi no confirmada atribueix aquesta regressió a una epizoòtia no detectada; val a dir que no és rar que apareguin turons morts en una mateixa zona sense causes justificades. Així, la primavera del 1987 foren trobats 3 exemplars morts en l'únic riu del Priorat on viu l'espècie (on, a més, és raríssima i on no s'havien trobat d'ençà de molts anys turons morts ni se n'hi han tornat a trobar).
La fura de bosc és potser el carnívor més amenaçat a Catalunya, si hom descompta l'ós bru i el linx, i presenta una situació tan preocupant com la de la llúdria. És una espècie protegida des de l'any 1992.
Quant a les principals amenaces que presenta, sens dubte, hom ha d'incidir en el fet que encara no es coneguin totalment les seves causes de regressió. A més, s'ha de remarcar que tot i estar protegides, són moltes les fures de bosc que es capturen anualment, hom calcula que almenys se'n capturen de 5 a 10 tan sols a l'Alt Empordà. Els atropellaments constitueixen una altra causa important de mortalitat; així, en diversos indrets del Parc Natural dels Aiguamolls de l'Empordà i zones properes hom sap de densitats de 0,25-0,50 fures de bosc atropellades/km en alguns trams de carreteres. A l'estiu del 1992 es trobaren dues fures de bosc atropellades al tram de carretera de Girona a Corçà, que representaven un 0,08 exemplars/km, tot i que en anys anteriors no existien dades al respecte. Accions en el sentit de disminuir aquestes dues causes de mortalitat, com també per reduir els nivells de contaminació en les conques hidrogràfiques del NE del Principat de Catalunya són les principals iniciatives de conservació que caldria emprendre. També s'ha de dir que la recuperació del poblament d'amfibis als Aiguamolls de l'Empordà, després d'haver conclòs la utilització d'insecticides durs (substituïts per mètodes més adients) hi ha afavorit una certa recuperació de la fura de bosc.
La fura de bosc comuna o fura boscana comuna (Mustela putorius) és un carnívor poc conegut i amenaçat a la península Ibèrica. Cal indicar que la fura de bosc es confon fàcilment amb la fura domèstica. El parentiu entre ambdues és encara poc conegut, i s'atribueix aquesta forma, generalment albina, tant a la fura de bosc europea (el més probable) com al turó de l'estepa (Mustela eversmanii). El seu nom científic, Mustela putorius, vol dir literalment 'mostela pudenta'.
Mamal cigysol o deulu'r carlymfilod (Mustelidae), sef teulu'r wenci a'r carlwm, yw'r ffwlbart (lluosog: 'ffwlbartiaid', Lladin: Mustela putorius). Fe'i ceir yng nghoedydd, ffermdiroedd a gwlyptiroedd ar draws Ewrop. Mae'n bwydo ar gwningod, cnofilod, llyffantod a thrychfilod. Dyma un o hynafiad gwyllt y ffured dof.
Mae ei gorff a'i ben yn 20–46 cm o hyd ac mae ei gynffon yn 7–15 cm. Brown tywyll yw lliw ei flew gyda blew melyn ar ei ystlysau a phatrwm du a gwyn trawiadol ar ei wyneb. Mae'n greadur swil iawn ac i'w weld allan yn y nos. Mae'n nofiwr cryf ac yn gallu dal pysgod ond mamaliaid bychain yw ei hoff fwyd.
Roedd y ffwlbart (Mustela putorius) yn gyffredin trwy Brydain ar un adeg ond erbyn dechrau'r 20g yn gyfyngedig i Eryri a Chanolbarth Cymru. Wrth i gipera leihau o'r 1920au, a thrapio cwningod leihau o'r 1950au, cynyddodd yn gyflym. Goroesodd y rhywogaeth yng Nghymru gan ymledu trwy ganolbarth Lloegr a cheir niferoedd cynyddol yn Lloegr a'r Alban heddiw. Fe'i croeswyd â'r ffured ddof i greu'r “ffured ddu” sy'n ddiguro ar gyfer hela cwningod a difa llygod mawr.
Ar ddechrau'r 21g credir bod dros 17,000 ohonynt yng Nghymru.
Pa dystiolaeth gynhanesyddol o'r oes holosen sydd am bresenoldeb y ffwlbart yng Nghymru a/neu Brydain?
Yn 2002 cododd erthygl yng nghylchgrawn Mammal Review Cymdeithas y Mamoliaid (''The Mammal Society'') amheuon ynghylch statws cynhenid y ffwlbart yng Nghymru a Phrydain gan ddadlau bod y record ffosil prin a thystiolaeth ieithyddol gynnar yn bwrw amheuon ar y statws hwn. Yn wahanol i fwyafrif anifeiliaid cynhenid Prydain, nid yw enw Cymraeg y ffwlbart o gyff Celtaidd - mae'n tarddu o'r Saesneg Canol foulmart) nid yn annhebyg i fwyafrif rhywogaethau estron Prydain megis y gwningen a'r danas (enwau sy'n tarddu, yn eu trefn, o'r Saesneg Canol konyng a Hen Ffrangeg dain). Nid oes son am ffwlbart mewn llenyddiaeth Eingl-Sacsoneg na chwaith mewn llenyddiaeth Gymraeg, cyn y Concwest Normanaidd yn 1066. Y cyfeiriad cyntaf ato yn y Gymraeg fu yn Llyfr Coch Hergest y 14g ac yn Saesneg yn The Pardoner’s Tale (1383) gan Chaucer. Mewn cyferbyniad, mae tystiadau i'r gair Cymraeg bele Martes martes yn mynd yn ôl o leiaf i Gyfreithiau Cymreig y 10g, ac o bosibl, llawer ynghynt yn yr Hen Ogledd (yng ngororau'r Alban a Lloegr)[4][5][6]
Enwau Llydaweg am y ffwlbart yw pudask, putoask a puteos, pob un yn tarddu o'r Ffrangeg putois [7]. Nid oes atgof 'Celtaidd' felly yn yr iaith Lydaweg (iaith a gafodd ei ffurfio o'r Frythoneg yn y 5ed a'r 7g gan ymfudiad siaradwyr yr ieithoedd hynny) yn Llydaw chwaith. Gellid dehongli'r absenoldeb hwn yn yr eirfa Gymraeg fel dadl i amau presenoldeb y ffwlbart yn nhiriogaeth siaradwyr Cymraeg cynnar ar y pryd)[4]. Y ffwlbart yw'r unig famal a ystyrir yn gynhenid, sydd ag enw Cymraeg o darddiad estron)[8].
Yn groes i'r casineb at y ffwlbart a ddisgrifiwyd (yn Lloegr) uchod, mae rhai cerddi rhamantaidd o Oes Fictoria yn adlewyrchu peth edmygedd ohono, ac ar y cyfan mae'r enghreifftiau canlynol yn defnyddio mwy o eiriau positif ("hynod", "heb ei eilydd", "ffel", "swilaidd", "aidd") na negyddol ("bryd Pharo", "drewaidd"):
Mae eraill yn cymharu'r ffwlbart ô phethau a ystyrid yn annymunol, megis dyfodiad y modur, gydag ansoddeiriau negyddol yn bennaf ("anwaraidd", "rhywyllt", "drewi", "baw"):
Mewn enghraifft arall cyflëir peth o ddirgelwch yr anifail a ddarganfuwyd yng ngardd Maesymeillion - "y trydydd welwyd yno yn ystod y ddau fis diweddaf". Mae'r adroddiad yn helaethu: "Methir â dyfalu beth a'u huda i le mor beryglus, a beth sydd a fynont a gardd Maesymeillion mwy na rhyw ardd gyffredin arall. Crea y digwyddiadau gryn syndod ymysg yr ardalwyr, a gofynant gydag un llais..."angen ffynhonnell:
Dywedir: “yn drewi fel ffwlbart”, “yn ddiog fel ffwlbart”.
Yn wahanol i'r bele, nid oes enwau lleoedd hysbys yng Nghymru sydd yn cyfeirio at ffwlbart (Mae ambell enghraifft o Nyth Cacwn difriol, a Nyth Dryw, [2], ac fe glywir cyfeiriadau llafar at "Nyth Ffwlbart" fel enw ar dy anniben). Mae'r absenoldeb hwn yn gyson â'r dybiaeth nad anifail cynhenid yw'r ffwlbart.
Yn y Saesneg daeth y gair polecat i olau dydd ar ôl Concwest Normanaidd Lloegr, wedi ei ysgrifennu fel polcat. Tra bo'r ail sill yn hunan-esboniadwy, mae tarddiad y cyntaf yn anghlir. Fe'i terddir o bosib o'r Ffrangeg poule (iar), yn adlewyrchu hoffter yr anifail am ddofednod, ond fe all fod hefyd yn amrywiad ar yr Saesneg ful, yn golygu foul (drewllyd). Yn y Saesneg Canol cyfeirid at yr anifail fel foumart, yn golygu rhywbeth fel bele drewllyd (i'w gyferbynnu efallai â'r "bele melys" (sweet mart))[4].
Mae’n debyg nad oes yr un anifail Prydeinig arall sydd wedi cael cymaint o enwau llafar â'r ffwlbart. Yn ne Lloegr cyfeirid ato fel fitchou tra’n y gogledd fe’i adwaenid fel foumat neu foumard. Fodd bynnag mae llu o rai eraill gan gynnwys amrywiadau sillafu diddiwedd: philbert, fulmer, fishock, filibart, poulcat, poll cat, ayb. Adnabu Charles Oldham o leiaf 20 fersiwn o’r enw yn Swyddi Hertford/Bedford yn unig.[16].
Enwau brodorol ar Mustela putorius Grwp neu ardal ieithyddol Enw tafodiaethol Lloegr a Manaw Foul-cat[17] Craven/Leeds/De Gaerhirfryn Pow-cat[18][19][20] Durham Foomart[21] Swydd Henffordd Fitchuck[22] Sir Gaerhirfryn Foomurt[23] Sgoteg Thummurt[24]Yn yr Hen Ffrangeg cyfeirid at y ffwlbart fel fissau, a darddai o ferf Almaeneg Isel a "Sgandinafaidd" a olygai drewi. Mae'r ffurf fitchet yn wreiddyn y fisher (anifail) o Ogledd America, a enwyd gan ymfudwyr Iseldiroedd a welodd rai nodweddion tebyg yn y ddwy rywogaeth[26] a daeth yntau yn ei dro yn fitch, a ddefnyddir am groen yr anifail[27].
Yn ogystal â nifer o enwau brodorol yn cyfeirio at ddrewdod (gweler uchod) tardd yr enw gwyddonol Mustela putorius hefyd o ddrewdod naturiol y rhywogaeth hon. Ystyr y Lladin putorius yw drewllyd (neu waeth) ac mae'n gytras a’r gair putrid.
Mae ymddangosiad y ffwlbart yn nodweddiadol o aelodau'r genws Mustela (y carlymfilod), er ei fod yn gyffredinol yn fwy cryno o gorff ac, er yn goesfer, mae iddo gorff llai hirfain na'r minc neu ffwlbart y stepdir.[28][29]. Cynffon fer sydd ganddo, tua thraean hyd ei gorff.[28] Mae'r llygaid yn fach gydag iris brown tywyll. Mae bodiau'r traed yn hir a lled-weog, gyda chrafangau ôl 4 mm o hyd, lled-grymiog, heb fod yn ôl-dynadwy. Mae'r crafangau blaen yn grymiog iawn, yn lled ôl-dynadwy, ac yn mesur 6 mm o hyd[30]. Mae'r traed yn weddol hir ac yn fwy praff na rhai aelodau eraill y genws[29]. Mae penglog y ffwlbart yn gymharol arw a throm, yn fwy felly na'r minc, gyda pharth blaen cryf ond llydan a byr. Mewn cymhariaeth â charlymfilod eraill o faintioli tebyg, mae dannedd y ffwlbart yn gryf iawn, mawr a swmpus o'u cymharu a maint y benglog. Mae dwyffurfedd rhywiol y benglog yn ei amlygu ei hun ym mhenglog ysgafnach, culach y fenyw[31].
Amrywia maintioli'r ffwlbart yn fawr. Nid yw'r rhywogaeth yn cyd-ymffurfio a Rheol Bergmann; mae maintioli ei gorff dros amrediad ei ddosbarthiad fel petai'n mynd yn fwy o'r dwyrain i'r gorllewin[32]. Mae gyrywod yn mesur 350–460 mm o hyd corff a benywod yn mesur 290–394 mm. Mae'r gynffon yn mesur 115–167 mm (gwrywod) a 84–150 mm (benywod). Mae oedolion gwryw canol Ewrop yn pwyso 1,000-1,500 gram a rhai benyw 650-815 gram. Ceir achosion o "anferthiaeth" ymysg ffwlbartaid ond mae'r cyfryw sbesimenau yn debyg o fod yn ffrwyth croesfridio[33][34]
Dugoch yw lliw cot aeaf y ffwlbart gyda chryfder y lliw yn cael ei benderfynu gan liw'r gwarchodflew. Ar y cefn a'r ystlys lleddfir tywyllwch y lliw gan isflew melynwyn, weithiau llwydfelyn, sydd yn dangos trwodd. Nid yw'r isflew yr un mor weladwy. Gorchuddir y cefn a'r parthau ôl gan warchodflew tywyll. Mae'r gwddf, gwar a'r gest yn ddugoch. Mae'r aelodau'n ddu pur neu ddu ag arlliw o frown, a'r gynffon yn ddu neu'n ddugoch heb unrhyw isflew golau. Mae'r parth o gwmpas y llygaid yn ddu-goch, gyda rhesen o liw tebyg ar hyd pont y trwyn. Mae'r clustiau'n ddu-goch wedi eu hymylu â gwyn. Mae cot yr haf yn fyr, tenau a garw, yn llwytach, dylach ac yn llai gloyw na chot yr haf. Mae'r isflew yn wannach ei ddatblygiad yng nghot yr haf, sydd o liw llwydfrown neu lwytgoch[35]. Mae'r ffwlbart yn nofiwr da[36] ond nid yw ei flew wedi eu ynysu cystal yn erbyn dŵr oer ag yw blew'r minc Americanaidd; tra bo'r minc yn cymryd 118 munud i oeri mewn dŵr o dymheredd 8 °C, mae'r ffwlbart yn oeri llawer ynghynt, gan gymryd 26–28 munud i oeri[37]
Ceir dwy brif ffurf (neu ffenoteip) ar ffwlbartiaid, yr un nodweddol ac un sydd â chot dywyll heb fwgwd gwyn[38]. Ceir hefyd cyfnewidiadau lliw sy'n cynnwys ffurf albino a ffurf goch erythristig[35]
Mae'r ffwlbart yn llawer llai amddiffynnol o'i diriogaeth na'i gyd-aelodau o deulu'r Mustelidae gydag anifeiliaid o'r un rhyw yn rhannu'n aml yr un libart[39]. Ac fel eraill o'i deulu mae'r ffwlbart yn amlwreiciwr, a'r fenyw yn beichiogi'n syth ar ôl paru, heb unrhyw ofyliad wedi ei hysgogi[40]. Fel arfer mae'n esgor ar dorraid o bump i ddeg cathan sydd yn cyrraedd cyflwr annibynnol ar ôl dau neu dri mis. Mae'n bwyta cnofilod bychain, adar, amffibiaid ac ymlusgiaid[40]. Fe all anablu ei brae trwy frathu trwy'r benglog ei brae gan ei roi i'w gadw yn ei ffau[40][41].
Cynigir y termau Cymraeg canlynol am y termau Saesneg a) habitat, b) home-range a c) territory, sef termau a ddefnyddir am y gwahanol foddion mae mamaliaid (yn bennaf) yn defnyddio tir: yn eu trefn felly; a) cynefin (natur y tir, ei lysdyfiant, topograffi, uchder ayb), b) libart, cynefin (defaid a geifr yn unig), weithiau mewn modd mwy cyffredinol milltir sgwar (y tir cyfarwydd y mae anifail yn ei fynychu o ddydd i ddydd; gall hwn amrywio gyda rhyw, oed a thymor), ac c) tiriogaeth (y tir y mae anifail yn ei amddiffyn rhag cystadleuwyr, fel arfer o'r un rhywogaeth.)
Yn wahanol i ffwlbart y stepdir, mae bywyd y ffwlbart Europeaidd yn llawer mwy sefydlog, yn meddu ar ei libart lled-ddigyfnewid ei hun[42]. Mae nodweddion y libart hwn yn wahanol fodd bynnag yn ôl y tymor, y cynefin, rhyw y deiliad a'i statws yn ei gymdeithas[43]. Mae benywod ffrwythlon yn ymsefydlu mewn libart penodol tra bod gwrywod ffrwythlon a'r ieuainc yn fwy symudol ac yn gwasgaru dros barthau mwy amhenodol i fodloni eu hanghenion[44].
Mae gwrywod yn nodweddiadol yn amddiffyn tiriogaeth fwy nag a wna benywod. Mae pob ffwlbart yn defnyddio mwy nag un wâl[45] ac weithiau defnyddir hen wâl mochyn daear neu lwynog[42]. Mae warinoedd cwningod yn aml yn fangreoedd o brysurdeb mawr i ffwlbartod. Yn y gaeaf gwnaiff ddefnyddio adeiladau fferm neu dasau gwair fel lleoedd ymochel liw dydd. Nid yw'r ffwlbart mor diriogaethol ag yw llawer o garlymfilod bychain eraill, ac fe brofwyd iddynt rannu tiriogaeth gydag eraill o'r un rhyw. Mae tystiolaeth o ffwlbartiaid yn marcio'u tiriogaeth yn wan[45]. Fel carlymfilod eraill mae'n anifail di-sŵn, er y gwnaiff riddfan yn ffyrnig mewn dicter, a gwichian mewn trallod. Bydd hefyd yn lleisio cri mewian isel i'w gymar neu i'w epil[46].
Un sydd yn bridio'n dymhorol yw'r ffwlbart, heb unrhyw ddefodau carwriaeth. Yn ystod y tymor cymharu mae'r gwryw yn cydio yng ngwar y fenyw er mwyn ei hysgogi i fwrw wy, ac wedyn mae'n cymharu â hi am hyd at awr. Mae'r rhywogaeth yn amlwreiciol gyda phob gwryw yn cymharu a nifer o fenywod. Yn wahanol i garlymfilod bach eraill ni chaiff ofyliad ei ysgogi, a beichiogir yn syth. Mae cyfnod torogiad y fenyw yn para am 40-43 diwrnod; esgorir ar y torllwythi ym mis Mai neu Fehefin cynnar. Mae i dorllwythi arferol bump i ddeg cathan. Ar eu genedigaeth maent yn pwyso 9-10 g ac yn mesur 55–70 mm o hyd corff; maent yn ddall a byddar. Ar ôl wythnos bydd gorchudd o flew sidanaidd gwyn ar y cathannod, ac yn ei le erbyn 3-4 wythnos daw cot wlannaidd o liw llwydfrown-sinamon. Mae'r broses o'u diddyfnu yn cychwyn pan font yn dair wythnos oed, tra bo'r dannedd parhaol yn ymddangos ar ôl 7-8 wythnos. Daw annibyniaeth y cathannod ar ôl dau neu dri mis[47]. Mae benywod yn warchodol iawn o'u hepil, a dywedir iddynt herio pobl sydd yn dod yn rhy agos i'r dorllwyth[48]
Mae deiet y ffwlbart yn cynnwys cnofilod o faint llygod, yna amffibiaid ac yna adar. Prae di-fudd iddo yw amffibiaid fodd bynnag gan mor isel yw eu gwerth calorïaidd, pa sawl bynnag ohonynt mae'n eu bwyta. Pennir rythm ei gyfnodau bywiog gan weitharwch ei brif brae[49]. Ymhlith y rhywogaethau nad ydynt yn amlyn ysglyfaeth i'r ffwlbart, y mae'r draenog, y neidr wair a thrychfilod[50]. Ar ynysoedd Prydain mae'n lladd llygod mawr a chwningod yn rheolaidd, ac mae'n atebol i ladd prae mwy sylweddol megis gwyddau ac ysgyfarnogod[47]. Gwelwyd un ffwlbart yn aros ar lan afon i ddal llysywod, gan ddychwelyd i'w wal gyda hwy[51]. Mae'r ffwlbart yn ymborthi ar lysywod yn bennaf yn ystod cyfnodau o oerfel llym, pan fydd y llysywod yn crynhoi oherwydd rhew, o gwmpas "tyllau anadlu". Yn wahanol i'r carlwm a'r wenci mae'r ffwlbart yn aml yn bwyta celanedd gan gynnwys gweddillion carnolion[52]. Mae'r ffwlbart yn hela ei brae trwy herwa, neidio arno a'i frathu yn ei wegil gyda'i ddannedd carnysol, gan ei ladd. Greddf ynddo yw'r dull hwn ond fe'i perffeithir trwy ymarfer. Weithiau mae'r ffwlbart yn rhoi ei fwyd i'w gadw, yn enwedig mewn cyfnod o doreth o lyffantod[53]. Nid yw'r ffwlbart bob tro yn eu lladd, ond yn eu brathu ym môn y benglog a'u parlysu i'w cadw'n ffres at rywdro eto[47]. Er eu bod fel rheol yn swil yng ngŵydd pobl sonia'r naturiaethwr Alfred Brehmen yn ei Brehms Tierleben am enghraifft eithriadol o dri ffwlbart yn ymosod ar fabi yn Hesse[48]. Yn ystod y gaeaf, pan fo ysglyfaeth byw yn brin, gall y ffwlbart ysbeilio cychod gwenyn am y mêl[54].
Gall y ffwlbart fod yn ysglyfaeth i lwynogod[54] ac i gathod dof a chathod gwylltion[55]. Er i'r ffwlbart gydfyw â'r minc Ewropeaidd (er bod un cofnod o ffwlbart yn ymosod ar finc a'i lusgo i'w wâl[56]), mae'n dioddef yn yr ardaloedd lle mae'r minc Americanaidd ar gael, gan fod yr ail rywogaeth yn lladd yr un prae mamolaidd â'r ffwlbart lawer mwy na'r minc Ewropeaidd, ac wir, fe'i gwelwyd yn erlid y ffwlbart o'i gynefinoedd corsiog[57]. Lle ceir y ffwlbart yn cyd-ddigwydd â ffwlbart y stepdir, mae'r ddwy rywogaeth yn gorgyffwrdd yn fawr yn eu dewis o ddeiet, er i'r gyntaf dueddu i fwyta mwy o fwyd tai ac adar, tra bo'r ail yn canolbwyntio fwy ar famoliaid[58]. Mae o leiaf un cofnod o fele'r graig Martes fouina yn lladd ffwlbart[59]. Gall y ffwlbart ymosod ar wenci sy'n sylweddol llai nag ef[60].
Mewn rhai ardaloedd Brydain, arweiniodd y trai yn yr arfer o gadw ffuredi at groesiadau ffured-ffwlbart yn y gwyllt wrth i'r anifeiliaid gael eu traed yn rhydd. Mae'n debyg i ffuredi gyrraedd Prydain ar ôl Concwest Normanaidd Lloegr, neu efallai mor hwyr a'r 14g[61]. Nid yw'n bosibl ar hyn o bryd i wahaniaethu rhwng ffwlbartiaidd a chroesiadau trwy ddadansoddiad DNA gan fod y ddwy ffurf yn rhy berthynol â'i gilydd a chymysg eu tras i ganiatáu cymhwyso dulliau genetigol modern[62]. Mae croesfridio rhwng y ddau anifail yn dangos, yn nodweddiadol, clytyn gwyn amlwg ar y gwddf, traed gwyn a blew gwyn yn gymysg yn y blew[63]. Fel arfer, bydd croesiadau cenhedlaeth gyntaf rhwng ffwlbartod a ffuredi yn datblygu ofn nodweddiadol eu rhiant gwyllt os gadewir hwynt gyda'u mam yn ystod y cyfnod critigol cymdeithasoli rhwng 7½ ac 8½ wythnos oed[64]. Weithiau hysbysebir croesiadau honedig fel anifeiliaid arbennig er mwynhela cwningod, er fod croesiadau go iawn yn debyg o fod yn anos i'w trin, yn llai 'tebol o ymgynefino a chŵn, ac yn fwy tebyg o ladd y gwningen yn ddioed yn hytrach na'i chodi'n fyw o'i thwll yn unig[65].
Gall ffwlbartod groesi â'r minc Ewropeaidd prin, gan ddod ag epil a elwir yn khor'-tumak gan werthwyr pân[66] a khonorik (o'r geiriau Rwseg am ffured a minc) gan y rhai sydd yn eu cadw[67]. Mae ymgroesi o'r fath yn brin iawn yn y gwyllt, ac fel arfer nid yw'n digwydd ond mewn ardaloedd lle mae'r minc Ewropeaidd ar drai[68]. Mae i groesiad ffwlbart-minc fwgwd wynebol gwael ei ddatblygiad, blew melyn ar y clustiau, isflew llwyd-felyn hir a blew bras gwarchodol brown tywyll. Mae'n weddol fawr, gyda'r gwryw yn cyrraedd maintioli gyda'r mwyaf i'w hil (yn pwyso 1,120-1,746 g ac yn mesur 41–47 cm o hyd), ac mae'r fenyw yn sylweddol fwy na menyw minc Ewropeaidd (yn pwyso 742 g and measuring 37 cm o hyd)[34].
Mae'r mwyafrif o groesiadau ffwlbart-minc yn meddu ar benglog lawer tebycach i benglog ffwlbart nag i minc[69]. Fe all y croesiadau nofio'n dda fel minc a thurio am fwyd fel ffwlbart. Maent yn anodd iawn i'w dofi a'u bridio, gan fod gwrywod yn anffrwythlon er bod benywod yn ffrwythlon[67][69]
Crewyd y croesiad ffwlbarth-minc cyntaf yn 1978 gan swolegydd Sofietaidd y Dr. Dmitry Ternovsky o Novosibirsk. Cawsant eu bridio gyntaf i gael eu ffwr (a oedd yn fwy gwerthfawr na blew y naill riant na'r llall), ond bridwyd llai gyda thrai poblogaeth y minc Ewropeaidd[67]. Dengys astudiaethau ar ecoleg ymddygiadol croesiadau ffwlbart-minc a fu a'u traed yn rhydd ym mlaenau'r Afon Lovat, fod y croesiadau'n fwy tebyg o grwydro o gyffiniau cynefinoedd acwatig na mincod pur ac yn goddef y ddwy riant-rywogaeth yn eu tiriogaeth er bod maintioli'r croesiad (yn enwedig y gwryw) yn rhwystro hyn. Yn ystod yr haf mae deietau croesiadau ffwlbart-minc yn debycach i ddeiet minc nag i ddeiet ffwlbart gan iddynt ymborthi ar lyffantod. Yn y gaeaf mae'r ddeiet yn gorgyffwrdd fwy â deiet y ffwlbart, ac fe fwytânt gyfran fwy o gnofilod nag yn yr haf, er yn parhau'n ddibynnol iawn ar lyffantod, ac anaml iawn y byddant yn ysbeilio celanedd carnolion fel y gwna ffwlbartiaid[34]. Gall y ffwlbart hefyd fridio gyda ffwlbart y stepdir o Asia, neu'r ffured droed-ddu o ogledd America ac yn esgor ar epil ffrwythlon[61]. Mae croesiadau rhwng y ffwlbart Ewropeiadd a ffwlbart y stepdir yn brin iawn, er iddynt fynychu'r un tir mewn amryw ardaloedd. Fodd bynnag fe'u gwelwyd yn ne'r Wcráin, yn nhalaith Kursk a Voronezh, mynyddoedd Traws-Carpatia ac amryw o ardaloedd eraill[70].
Y "gwir" ffwlbart cynharaf oedd Mustela stromeri a ymddangosodd yn ystod cyfnod Villafranch. 'Roedd yn gryn llai na'r ffurf bresennol, a dywedir i hyn awgrymu iddo esblygu'n gymharol hwyr. Cafwyd ffosiliau hynaf y ffwlbart modern yn yr Almaen, Prydain a Ffrainc, ac maent yn dyddio yn ôl i gyfnod y Pleistosen Canol. Perthnasau agosaf y ffwlbart fodern yw ffwlbart y stepdir (Mustela eversmanii) a'r ffured troed-ddu (Mustela nigripes), a chredir iddynt ill tair ddeillio o hynafiad cyffredin, sef Mustela stromeri. Fodd bynnag, nid yw'r ffwlbart wedi esblygu i raddau mor eithafol i gyfeiriad cigysoledd ag a wnaeth ffwlbart y stepdir, gan iddo feddu ar benglog a deintiad llai arbenigol[45][71][72][73]
Mae'n debyg i'r ffwlbart ymwahanu oddi wrth ffwlbart y stepdir rhwng 430,000 a 1.5 miliwn o flynyddoedd yn ôl.[74]. Fe berthyn hefyd i'r minc Ewropeaidd ac fe all groesfridio[66]
Cadarnha astudiaethau morffolegol, sytolegol a molecwlegol mai'r ffwlbart Ewropeaidd yw unig hynafiad y ffured, hwn felly yn gwrthbrofi unrhyw gysylltiad a wneid â ffwlbart y stepdir, y credid ar un adeg iddo gyfrannu i genhedlu'r ffured[63]
Ers 2005[75] adweinir saith is-rywogaeth.
Is-rywogaeth Awdurdod tri-enwol Disgrifiad Lledaeniad Synonymau Ffwlbart(Is-rywogaeth Enwol [nominate]) 
foetens (Thunberge, 1789)
foetidus (Gray, 1843)
iltis (Boddaert, 1785)
infectus (Ogérien, 1863)
manium (Barrett-Hamilton, 1904)
putorius (Blyth, 1842)
verus (Brandt in Simashko, 1851)
vison (de Sélys Longchamps, 1839)
vulgaris (Griffith, 1827)
wedi ei ddifodi
M. p. caledoniae 
furoputorius (Link, 1795)
subrufo (Gray, 1865)
orientalis (Polushina, 1955)
ognevi (Kratochvil)
Mae'r ffwlbart yn eang ei ddosbarthiad yn y Palaearctig gorllewinol, cyn belled a'r Wralau yn Ffederasiwn Rwsia er ei fod yn absennol o Iwerddon, o ogledd Sgandinafia, o lawer o'r Balcanau ac o arfordir dwyreiniol y Môr Adriatig. Ychydig sydd ar gael yng ngogledd Groeg. Fe'i ceir ym Moroco ym Mynyddoedd Riff, o lefel y môr i 240m. Cyflwynwyd ei ffurf ddofedig, y ffured, i Brydain, i rai ynysoedd Môr y Canoldir ac i Seland Newydd[6].
Roger Lovegrove (2007)[81]
Ym Mhrydain yn gyffredinol ystyriwyd y ffwlbart yn ymosodydd difrifol ar ddofednod cyn i ffensys weiren gyrraedd y tir, a'r unig ddewis a welwyd i ddod i ben â hyn oedd ei ddifa'n llwyr. Serch hynny, nid oedd hyn yn wir ymhobman efallai: dyma ddywed Peter Hope Jones mewn astudiaeth yn 1974[82]:
“ [cyfieithiad]: "I sir [sef Meirionnydd] y cydnabyddir iddi fod ynghanol hen gadarnle'r ffwlbart, cofnodwyd cymharol ychydig o ffwlbartod yng nghofnodion plwyfi Meirionnydd o blith ei thaliadau bownti. Efallai nad oedd yr anifail hwn yn cael ei ystyried yn bla o bwys, ond am ba reswm bynnag, dim ond yng nghofnodion dau blwyf yn unig y cyfeirir yn uniongyrchol at y rhywogaeth hon dan yr enwau rydym yn ei adnabod heddiw. Yn y pedair blynedd 1729-1732 lladdwyd tuag 20 ym mhlwyf Tywyn, a thalwyd 2/6 am ffwlbart yn ei lawn dwf a hanner y swm hwn am ffwlbart ifanc (kittin meddid). Mae'r cofnodion am Llanfor.... yn dangos mai dim ond 42 a laddwyd yn y cyfnod 39-mlynedd 1720-1758, gyda'r taliad yn hanner y swm hwnnw ar y raddfa gyfredol am lwynog." ”Gyda chyrhaeddiad y modd digidol o chwilio hen ddogfennau, efallai ei bod hi'n bryd rhoi ail gynnig ar y math hwn o ymchwil, gyda'r posibilrwydd o ddarganfod swmp llawer mwy o ddata. Dyma a ddaeth i'r golwg mewn papur newydd ar lein yn y Cymro (7fed Gorffennaf 1898) am blwyf yn Sir Feirionnydd eto, yn awgrymu gwerth cyfartal rhwng croen llwynog a chroen ffwlbart.
Ac mewn ardaloedd a phapurau eraill, fel cynnig ar ehangu ymchwil Hope Jones i weddill Cymru, gan gynnwys amrywiol ffynonellau, dyma enghreifftiau:
Oherwydd cyd-ddibyniaeth ecolegol ddofn sydd rhwng Cymru a Lloegr mae'n werth olrhain ei hanes yno. Yng Nghaint talodd o leiaf 42 o blwyfi fownti am ffwlbart, tri ohonynt yn yr 19g, er, erbyn hynny, unigolion yn unig a gofnodwyd, yn aml ar ol bylchau o rai blynyddoedd[85]}}. Yn Nheyrnas yr Alban, yn ystod teyrnasiad David II trethwyd pob tociwr crwyn ffwlbart 4c., a godwyd drachefn i 8c. yn 1424. Daliai crwyn ffwlbartiaid le pwysig ym marchnadoedd crwyn yr Alban; gwerthwyd 400 o grwyn yn 1829 yn Ffair Crwyn Dumfries (1816-1874) a 600 yn 1831. Y flwyddyn ganlynol, disgrifiodd adroddiad cyfoes grwyn ffwlbartod fel "a drug on the market". Yn 1856, gostyngodd y nifer o grwyn a werthwyd i 240, 168 yn 1860, 12 yn 1866 ac i dim yn 1869[86]. Ataliwyd gostyngiad pellach gan drai cipera ar yr ystadau saethu a physgota rhwng y ddau ryfel byd[87].
Bellach, ceir ffwlbartiaid ar hyd y rhan fwyaf o Gymru wledig ac yn Lloegr o Swydd Caer i'r de hyd at Wlad yr Haf, ac i'r dwyrain hyd at Swydd Caerlŷr a Swydd Northampton, er iddo farw o'r tir dros ran helaeth o Loegr, gan oroesi yng Nghymru yn unig (ag eithrio ym Môn). Bu ymlediad sylweddol dros glawdd Offa yn ystod y ganrif a aeth heibio. Cafodd y rhywogaeth ei chyflwyno i swyddi Cumbria a Westmorland (Cumbria heddiw), i Argyll ac i Ddyffryn Spey yn yr Alban yn ystod y 1970au ac 1980au, er na wyddys pa beth yw statws presennol y poblogaethau hyn.
Mae ei ddosbarthiad modern yn aneglur yn rhannol oherwydd presenoldeb croesiadau ffwlbart-ffured. Ar wahan i brosiectau ail-gyflwyno, ffactorau eraill sydd yn cynorthwyo adferiad y ffwlbart i'w hen diriogaethau yw cynnydd ym mhoblogaeth cwningod a gostyngiad mewn erledigaeth gan giperiaid. Ystyrid ei boblogaeth yn hyfyw ers canol y 1990au. Gwarchodir y ffwlbart dan ddeddf Brydeinig ac Ewropeaidd; fe'i rhestrir ar Restr 6 Deddf Bywyd Gwyllt a Chefn Gwlad 1981 ac ar Reoliad 41 o [[Rheoliadau Cadwraeth (Cynefinoedd Naturiol, &c.) 1994|Reoliadau Cadwraeth (Cynefinoedd Naturiol, &c.) 1994 ac yn rhestredig yn Atodiad V o'r Cyfarwyddiad Cynefinoedd[88]. Cynhaliwyd arolwg gan Ymddiriedolaeth Bywyd Gwyllt Vincent yn 2015 ac fe'i cafwyd wedi ymledu i ardaloedd fel Dwyrain Lloegr a de Swydd Efrog lle nas gwelwyd ef am 100 mlynedd. Disgrifiodd y naturiaethwr Chris Packham yr ymlediad fel "un o'r adferiadau naturiol mawr"[89]
Fe all y ffwlbart ddioddef o glefyd y cŵn (distemper), y ffliw (neu'r anwydwst), yr annwyd gyffredin a niwmonia. Weithiau caiff ei effeithio gan diwmor adwythig a dŵr ar yr ymenydd (hydrosephali). Yn gyffredin caiff ei ddannedd eu torri, ac yn llai aml, caiff cornwydydd marwol ar yr ên, pen a'r gwddf. Yn Ewrop ceir enghreifftiau o ffwlbartiaid yn cario'r gynddaredd mewn rhai ardaloedd[90]. Adweinir nifer o ectoparasitau, yn eu plith mathau o chwain megis, Ctenocephalides felis, Archaeospylla erinacei, Nosopsyllus fasciatus a'r chwannen Paraceras melis. Ectoparasit mwyaf cyffredin y ffwlbart yw'r drogen Ixodes hexagonus, ac fe'i ceir weithiau mewn niferoedd plagus ar y gwddf a thu ôl i'r clustiau. Math arall llai cyffredin sy'n manteisio arno yw I. canisuga. Adnabyddir hefyd y lleuen brathu Trichodectes jacobi[90]. Ymysg yr endoparasitiau mae ffwbartiaid yn eu cario y mae'r sestodau Taenia tenuicollis a T. martis a'r nematodau Molineus patens, Strongyloides papillosus, Capilliaria putorii, Filaroides martis and Skjrabingylus nasicola[90].
Mamal cigysol o deulu'r carlymfilod (Mustelidae), sef teulu'r wenci a'r carlwm, yw'r ffwlbart (lluosog: 'ffwlbartiaid', Lladin: Mustela putorius). Fe'i ceir yng nghoedydd, ffermdiroedd a gwlyptiroedd ar draws Ewrop. Mae'n bwydo ar gwningod, cnofilod, llyffantod a thrychfilod. Dyma un o hynafiad gwyllt y ffured dof.
Mae ei gorff a'i ben yn 20–46 cm o hyd ac mae ei gynffon yn 7–15 cm. Brown tywyll yw lliw ei flew gyda blew melyn ar ei ystlysau a phatrwm du a gwyn trawiadol ar ei wyneb. Mae'n greadur swil iawn ac i'w weld allan yn y nos. Mae'n nofiwr cryf ac yn gallu dal pysgod ond mamaliaid bychain yw ei hoff fwyd.
Tchoř tmavý (Mustela putorius), také zvaný kuna tchoř[2] je šelma z čeledi lasicovitých.
Domestikací byla z tchoře tmavého vyšlechtěna fretka domácí.[3]
Velikostí se řadí mezi kunu a lasici, jde tedy o menší šelmu, dlouhou od 33 do 44 cm, s ocasem o délce 10–18 cm. Váha se pohybuje od 500 do 1200 g, přičemž samice je menší než samec. Svrchní strana těla je tmavohnědá s prosvítající podsadou medové barvy. Spodní strana těla je černá. Okolí čenichu a okraje boltců jsou bělavé.[4]
Myslivci jej kdysi nazývali tchoř žabař (zatímco světlejší tchoř stepní byl nazýván tchořem mlynářem).[5]
Vyskytuje se v Evropě a západní části Asie, v Alpách až do výšky 2000 m. n. m. Žije u vod, v polích, na okrajích lesů (nikoli v lesích) i poblíž lidských budov.[4] V České republice se v důsledku úbytku vhodných biotopů (vlhká a podmáčená území) vyskytuje už jen vzácně.
Přes den se ukrývá v hromadách kamení či větví, využívá i kůlny a stodoly, rád osidluje opuštěné nory králíků nebo jezevců. Potravu loví zejména v noci. Dobře běhá, lezení po stromech ani plavání mu nečiní potíže.[6][7][8]
Tchoř je teritoriální; samci si udržují stálý revír o výměře 3–5 km², který brání před jinými samci. Také samice si udržují revíry, ty jsou ale menší než revíry samců a mohou se i překrývat. Hranice teritoria si zvířata značí výměškem análních pachových žláz.[9] Tentýž výměšek používají na svou obranu v případě nebezpečí.[8]
Loví zejména ptáky (do velikosti bažanta) a drobné savce (do velikosti ježka), ale také větší hmyz, u vody pak žáby a ryby (za kořistí se umí i potápět). Upřednostňuje živou potravu před mršinami.[4] Nepohrdne ani plody rostlin.[8]
K páření dochází od března do května. V době námluv jsou tchoři hlasově silně aktivní, jejich hlasité skolení a křičení se rozléhá okolím. Při samotném páření drží sameček samičku zuby za šíji, přičemž samička zůstává nehybná.[10]
Samice tchoře bývá březí 41 až 42 dní a pak rodí jednou ročně tři až sedm mláďat (výjimečně až 12), vážících méně než 10 g. Mláďata jsou po vrhu samicí pečlivě olízána. Mají bílou hedvábnou srst, která v následujících týdnech na příslušných místech tmavne. Rodí se slepá, oči otevírají asi po jednom měsíci. Jeden měsíc trvá též doba kojení.[10] Samostatně žrát umí i dříve.[11] V tuto dobu jsou mláďata pohybově velmi aktivní, samice je jen těžko usměrňuje a opakovaně je stiskem za šíji vrací do hnízda. Samec se na výchově dále nepodílí. Po třech měsících jsou mláďata zcela samostatná a dosahují hmotnosti dospělého jedince. Rodina se v tuto dobu rozpadá.[10]
Tchoř se v přírodě stává obětí větších predátorů jako lišky, vlka, kočky divoké, kočky domácí [12], dravců a sov. Je ohrožen i člověkem. Kvůli kožešině každoročně hyne velký počet tchořů. Ještě více pak následkem ztráty přirozeného prostředí.[10]
Obrázky, zvuky či videa k tématu tchoř tmavý ve Wikimedia Commons
Galerie tchoř tmavý ve Wikimedia CommonsTchoř tmavý (Mustela putorius), také zvaný kuna tchoř je šelma z čeledi lasicovitých.
Domestikací byla z tchoře tmavého vyšlechtěna fretka domácí.
Ilderen (Mustela putorius) er et dyr i mårfamilien inden for rovdyrene.
Fritten (eller "tamilderen") har været domesticeret i mindst 2.500 år og nyder stor popularitet som kæledyr i Danmark. Som kæledyr kræver den et stort bur, mulighed for at løbe frit i huset og en del kontakt til sin ejer.
Fritten (Mustela putorius furo) er en underart af den vilde ilder.
Kroppen er 31-45 centimeter lang, hvortil skal lægges hale, der måler 12-19 centimeter. Den vejer ½-1½ kilo. Hannen er 50 % større end hunnen. Ilderen jager mus, rotter og padder, men tager også større bytte som harekillinger og kaniner. Den går også tit på jagt i hønsehuse og dueslag. Ilderen foretrækker lave, fugtige områder og kan træffes i både skov- og landbrugsområder. Medmindre man holder høns eller andre fugle, er det sjældent, at mennesker generes af ildere. Hvis man holder fugle, kan ilderen forvolde stor skade, idet den har et stærkt jagtinstinkt og gerne samler forråd og derfor ikke nøjes med at tage et enkelt byttedyr. Ilderen får 1-14 unger i marts-april. I Danmark findes ilderen i alle landsdele bortset fra Lolland-Falster og Bornholm. De nuværende bestande på Sjælland og Fyn stammer sandsynligvis fra dyr undsluppet fra ilderfarme omkring 1930.
Der Europäische Iltis, Waldiltis (Mustela putorius), auch bekannt als gemeiner Iltis, oder wildes Frettchen, auch Ratz oder Stänker[1] sowie Fiss[2] genannt, ist eine Raubtierart aus der Familie der Marder (Mustelidae).
Europäische Iltisse haben einen schlanken, langgestreckten Körper mit kurzen Gliedmaßen. Das Fell ist dunkelbraun oder schwarz, das gelbliche Unterfell schimmert durch die Deckhaare hindurch. Die Schnauze ist weißlich, ebenso der Bereich hinter den Augen und die Spitzen der Ohren. Schwarze Flecken um und vor den Augen sorgen für eine maskenähnliche Gesichtszeichnung. Das Fell ist im Sommer und Winter gleich gefärbt, das Sommerfell ist allerdings deutlich dünner.
Hinsichtlich Größe und Gewicht zeigen diese Tiere einen ausgeprägten Geschlechtsdimorphismus. Während Männchen eine Kopfrumpflänge von 30 bis 46 Zentimeter erreichen und 0,4 bis 1,7 Kilogramm wiegen, sind die Weibchen mit 20 bis 38 Zentimetern Kopfrumpflänge und 0,2 bis 0,9 Kilogramm deutlich kürzer und leichter. Die Schwanzlänge beträgt 7 bis 19 Zentimeter.
Europäische Iltisse sind in nahezu ganz Europa verbreitet und zählen zu den häufigsten einheimischen Mardern. Sie fehlen lediglich in Irland und dem größten Teil Skandinaviens, im Osten erstreckt sich ihr Verbreitungsgebiet bis zum Uralgebirge. In Neuseeland wurde die Art eingeführt.
Trotz der Bezeichnung Waldiltis ist der Iltis kein ausgeprägter Waldbewohner; sein Lebensraum sind eher die offenen Waldränder, aber auch Felder und Wiesen. Oft ist er in der Nähe von Gewässern und Feuchtgebieten zu finden. Manchmal siedelt er bis in die Nähe von Dörfern und auf Höfen, wo auch Ställe und Scheunen zu seinem Jagdrevier gehören.
Europäische Iltisse sind nachtaktiv und beginnen die Nahrungssuche mit der Dämmerung. Tagsüber ziehen sie sich in selbstgegrabene Baue, Felsspalten, hohle Baumstämme, verlassene Baue anderer Tiere (zum Beispiel denen von Kaninchen), aber auch in Gebäude und Mauernischen zurück. Manche Quellen geben an, dass die Iltis-Fähe zur Zeit der Jungenaufzucht auch tagaktiv ist.[3] Sie leben außerhalb der Paarungszeit einzelgängerisch und markieren ihr Revier mit dem Sekret ihrer Analdrüse. Dieses übelriechende Sekret wird auch zur Verteidigung eingesetzt. Die Tiere halten sich vorwiegend am Boden auf. Sie klettern fast nicht, können aber gut schwimmen und tauchen und begeben sich auch in Gewässern auf Nahrungssuche.
Europäische Iltisse sind vorwiegend Fleischfresser, die sich bevorzugt von Amphibien wie Fröschen und Kröten ernähren. Sie sind geschickte und aggressive Jäger, die ein Beutetier überwältigen können, das doppelt so groß ist wie sie. Neben Amphibien stehen auch Vögel, Eier, Fische und Nagetiere auf ihrem Speiseplan. Manchmal erlegen sie auch Schlangen, sind aber, anders als manchmal behauptet, nicht gegen Schlangengift immun. Seltener wird pflanzliche Nahrung in Form von Früchten konsumiert.
Beutetiere werden durch einen gezielten Nackenbiss getötet. Manchmal legen sie sich auch einen Nahrungsvorrat in ihren Bauten an.
Die Paarung findet von März bis Juni statt. In dieser Zeit kann es zu Kämpfen zwischen den Männchen um das Paarungsvorrecht kommen, während der Begattung selbst stellt das Männchen das Weibchen mit Hilfe eines Nackenbisses ruhig. Nach rund 42-tägiger Tragzeit bringt das Weibchen zwei bis zwölf (durchschnittlich drei bis sieben) Jungtiere zur Welt. Diese sind bei der Geburt blind und relativ klein bei einem Gewicht von etwa 10 Gramm. Nach einem Monat öffnen sich ihre Augen, im gleichen Zeitraum werden sie entwöhnt. Mit rund drei Monaten sind sie ausgewachsen und werden selbständig. In freier Natur können die Tiere ein Alter von rund sechs Jahren erreichen, in menschlicher Obhut bis zu 14 Jahre.
Etwa im 1. Jahrtausend v. Chr. begann der Mensch die Jagdfähigkeiten der Iltisse für seine Bedürfnisse zu nutzen. Es wurden Wildtiere gezähmt und für die Jagd auf Kaninchen, Ratten und Mäuse eingesetzt. Über die Jahrhunderte entstand so die domestizierte Form des Iltisses, das Frettchen (Mustela putorius furo), obgleich unklar ist, ob der Europäische Iltis oder der Steppeniltis dessen Urform ist. Zur Pelzgewinnung wird in geringem Umfang auch in Deutschland der Europäische Iltis auf Farmen gehalten.[4]
Zu den Bedrohungen der Europäischen Iltisse zählen der Verlust ihres Lebensraumes durch die Bautätigkeit und Intensivierung der Landnutzung, ferner der Straßenverkehr und die Jagd. Trotzdem sind sie weit verbreitet und zählen nicht zu den bedrohten Arten.
Die Weltnaturschutzunion IUCN beurteilt diese Marderart in der Roten Liste gefährdeter Arten mit nicht gefährdet (Least Concern). Die Bundesrepublik Deutschland stellt sie in die Kategorie V und damit auf eine Vorwarnliste; zwölf Länder Deutschlands werten von Kategorie V über vorwiegend Kategorie 3 (gefährdet) bis zu Kategorie 2 (stark gefährdet)[5]. In Berlin, Brandenburg, Hamburg, Hessen, Rheinland-Pfalz und dem Saarland ist der Iltis ganzjährig geschont.[6]
Österreich und die Schweiz listen den Europäischen Iltis in den nationalen Roten Listen mit Kategorie 3 (gefährdet)[7][8]. In der Schweiz steht der Iltis seit 1978 unter Schutz und darf nach dem Bundesgesetz (JSG) nicht bejagt werden.
Die Berner Konvention des Europarats schützt den Europäischen Iltis in Appendix III[9] des Abkommens und erklärt ihn als schutzbedürftiges Wildtier, das in Ausnahmefällen genutzt werden darf. Auch die Europäische Union weist ihm durch Listung in Anhang V der Fauna-Flora-Habitat-Richtlinie (EG) Nr. 92/43 bzw. der Abänderung in Richtlinie EG 2006/105 diese Kategorie zu.
Der Europäische Iltis, Waldiltis (Mustela putorius), auch bekannt als gemeiner Iltis, oder wildes Frettchen, auch Ratz oder Stänker sowie Fiss genannt, ist eine Raubtierart aus der Familie der Marder (Mustelidae).
Awerta yegran neɣ Asebseb (Assaɣ ussnan: :Mustela putorius) d talmest n iɣersiwen yeṭṭafaren tawacult n tedɣaɣatin dges aṭas n idulmsen sin deg-sen ttwassenen s waṭas, yiwen d amegrud (Anessas) wis sin zeddiɣ (mazal) yettidir s azɣar d tẓegwa (awerta)
Llan waṭas n idulmas yeṭṭafaren talmest n uwerta n yegran:
Awerta yegran neɣ Asebseb (Assaɣ ussnan: :Mustela putorius) d talmest n iɣersiwen yeṭṭafaren tawacult n tedɣaɣatin dges aṭas n idulmsen sin deg-sen ttwassenen s waṭas, yiwen d amegrud (Anessas) wis sin zeddiɣ (mazal) yettidir s azɣar d tẓegwa (awerta)
Bûkink an zerban (Mustela putorius), cureyekî kûzeyan ku xweciyê bakurê Afrîka û rojavayê Asya û Ewropayê.
Rengê bûkinkê qehweyî tarî û zerikî bin zikê wê de. Dirêjiya nêr di navbera 350 - 460 mm û yê mê 290-394 mm, lê giraniya nêr di navbera 1-1.5 kg û yê mê 650-815 g.
Heft binecureyên bûkinkan hatine danasîn.
Bûkink an zerban (Mustela putorius), cureyekî kûzeyan ku xweciyê bakurê Afrîka û rojavayê Asya û Ewropayê.
Tekst üüb Öömrang At (Europeesk) elk (Mustela putorius) as en ruuwdiart uun det famile faan a huarmer an elken (Mustelidae). At elk as nai mä't huarem, at hermeliin an at nerts.
At (Europeesk) elk (Mustela putorius) as en ruuwdiart uun det famile faan a huarmer an elken (Mustelidae). At elk as nai mä't huarem, at hermeliin an at nerts.
De fiesjow (Mustela putorius) is e roofbêeste van de familie van de marterachtign (Mustelidae). De bêeste komt vôorn in grôote dêeln van Europa toet in westelik Azië en nôordôostelik Afrika.
De fiesjow is dichte familie van de wezel en den hermelyn, mor ook e wilde vôorvoader van de fret (Mustela putorius furo), die anzien wordt lik een oendersôorte.
De fiesjow kan 45 toet 65 santimeter kommn. De vintjes kommn veel grotter en zwoarder of de wuuvetjes. Z' èn e dikke vacht, die bruun toet zwart van kleur is. De pôotn en de steirt zyn wel altyd zwart.
De kop van de fiesjow is dêels wit toet witgeel of grysde en der lopt e doenkeren band tusschn under oogn.
De pôotn zijn relatief kort, moa styf krachtig. De klauwers zyn nie intrekboar en speeln e rolle by 't groavn van under hol.
De fiesjow is e bodembeweuner die zeldn klemt en ook nie geirn zwemt. Je beweegt deur ofwisselend te loopn en te spriengn en van tyd stille te stoan ip zyn achterpôotn. De bêeste is actief by nacht en verduukt hem overdag in zyn hol. De fiesjow is e styf actieve roofbêeste die leeft van klêene toet middelgrôote gewervelde bêestn lik muuzn, rattn, puutn, keuns, en veugels. Z' eetn ook geleedpôtige bêestn en fruut. De fiesjow zoekt zyn prôoie met d' hulpe van zyn reuke die goed oentwikkeld is, beter of zyn zicht. E prôoibêeste wordt deurgoans in de nekke gebeetn en ton weg en were geschud toet da 't dôod is. Der wordt geweunlik e vôorroad angeleid.
Under vyandn zyn andere roofbêestn lik slangn en vossn. By e confrontoasje wordt e bloazend geluud gemakt en wordt e melkachtig stienkend vocht gespeit uut de geurkliern an under steirtbasis. Da wordt ook gebruukt vor under territorium te markeern. De noame Mustela putorius verwyst doa noatoe en wil zeggn stienkende wezel.
De fiesjow (Mustela putorius) is e roofbêeste van de familie van de marterachtign (Mustelidae). De bêeste komt vôorn in grôote dêeln van Europa toet in westelik Azië en nôordôostelik Afrika.
De fiesjow is dichte familie van de wezel en den hermelyn, mor ook e wilde vôorvoader van de fret (Mustela putorius furo), die anzien wordt lik een oendersôorte.
The foumart (Mustela putorius) haes daurk broun bouk wi a licht strip ower the een, a fauch yellae wame, a lang tail an cutty shanks.
The name is whiles gien the hamelt craitur Mustela furo that for ordinar haes broun, black, white, or spreckelt fur, and the whitrat.
Fuchioe[1] (Mustela putorius putorius )
Fuchioe (Mustela putorius putorius )
De murd (wittenskiplike namme: Mustela putorius) is in lyts linich sûchdier dat ta de famylje fan 'e martereftigen (Mustelidae) en it skaai fan 'e lytse marters (Mustela) heart. It is lânseigen yn it grutste part fan Jeropa (wêrûnder Fryslân) en dêropta ek yn in stikje fan westlik Sibearje. De murd ûntjoech him yn it Midden-Pleistoseen yn West-Jeropa, en is it naust besibbe mei de steppemurd, de swartpoatmurd en de Jeropeeske nerts. Mei de earste beide fan dy trije soarten kinne murden fruchtbere neikommelingen produsearje. De murd is de wylde foarfaar fan 'e fret, dy't mear as 2.000 jier lyn domestisearre waard foar ûngediertebestriding.
De murd is lânseigen yn hast hiele Jeropa, útsein Yslân, Ierlân, hast hiele Noarwegen, de noardlike trijefearns fan Sweden, de noardlike helte fan Finlân, it suden en uterste noarden fan Ruslân, de eastlike helte fan 'e Oekraïne, East-Traasje, de súdlike helte fan Albaanje, hast hiele Grikelân en de eilannen yn 'e Middellânske See. Yn Grut-Brittanje komt er inkeld foar yn Wales en de westlike Midlannen fan Ingelân, mei dêrby noch in pear isolearre populaasjes yn noardlik Ingelân en oan 'e westkust fan Skotlân. Op it eilân Man, yn 'e Ierske See, is de murd in eksoat. Bûten Jeropa komt de murd ek foar yn in part fan westlik Sibearje en yn it Marokkaanske Rifberchtme.
Yn Nederlân komt de murd frijwol oeral foar, en yn Fryslân ûntbrekt er allinnich op 'e Waadeilannen. Op Flylân, Skiermûntseach en de ûnbewenne Waadeilannen is er nea foarkommen, en op it Amelân en Skylge is er nei in koarte oanwêzigens wer ferdwûn. Op it Fryske fêstelân wurdt de murd faker yn it binnenlân synjalearre, en liket ek de Waadkust en de Iselmarkust wat te mijen.
De murd hat dûnker hier, mei wite earrântsjes, in wite snút, ljochte plakken tusken de earen en eagen yn, en in dûnker masker. Op 'e flanken is er in ljochtere kleur. By 't simmer lizze de wollige ljochtbrune oant gielige ûnderhierren foar it grutste part ferburgen ûnder it dûnkerkleurige dekhier. Winterdeis stiet dy ûnderpels út, sadat in murd der ljochter en grouwer útsjocht.
In folwoeksen eksimplaar is trochinoar 36½ sm lang (kop-romp), mei in sturt fan likernôch 14 sm en in gewicht fan rom 1 kg. Mantsjes binne in stik grutter as wyfkes. Mantsjes wurde 33-45 sm lang (kop-romp), mei in sturtlingte fan 12-18 sm en in gewicht fan ½-1,8 kg. Wyfkes hawwe in kop-romplingte fan 28-38 sm, in sturtlingte fan 10½-15 sm, en in gewicht fan 0,3-0,9 kg.
Mei't se net tier binne wat fretten oanbelanget, kinne murden yn in soad ferskillende lânskipstypes bestean, salang't der mar genôch dekking is. Se komme benammen foar yn beboske leechlân deunby wetter, lykas yn wâlen en sompen. Ek hâlde se wol ta by boerepleatsen en yn beboske greidlân.
Murden binne nachtdieren, dy't oerdeis yn harren hoale bliuwe. It aktyfst binne hja tusken 9 en 11 oere jûns en tusken 2 en 5 oere moarns. In murd graaft faak syn eigen hoale, mar hy kin ek in ferlitten kninehoale ynnimme of gebrûk meitsje fan in natuerlike holte tusken stiennen of rotsen. De hoale wurdt beklaaid mei gers en moas. De murd is frij gefoelich foar kjeld; by hiel lege temperatueren komt er soms in dei as trije efterinoar net bûten. Rein hat er folle minder lêst fan. De murd libbet solitêr. As it dier yn it nau brocht wurdt spuitet it in stjonkend molke-eftich focht út 'e eartgrutte anaalklieren oan 'e sturtbasis. Datselde guod brûkt er ek foar it ôfsetten fan syn territoarium. Syn Latynske namme Mustela putorius betsjut dan ek "stjonkende marter".
Al ier yn it foarjier begjint foar de murd de peartiid, dy't ek wol "rôltiid" neamd wurdt. Dy duorret fan maart oant april. It mantsje giet dan op 'e swalk om wyfkes te finen. Foarôfgeande oan it pearjen grypt it mantsje it wyfke yn it nekfel fêst en rint mei har om. De pearing sels kin wol hast in oere duorje. Nei in draachtiid fan likernôch 6 wiken wurde der fan april oant juny 4-6 jongen smiten. Yn ekstreme gefallen kin ien smeet 2-12 jongen telle. Yn seldsume gefallen helpt it mantsje by it fersoargjen fan 'e jongen. Jonge murden wurde faak berne yn in ferlitten kninehoale of in fokseboarch. Mar ek holle beammen of muorren wurde dêrfoar brûkt. De murd smyt mar ienris yn 't jier. By de berte hawwe de jongen side-eftich wyt hier en weagje se 9-10 g. Nei trije of fjouwer wiken begjint in dûnkere pels te groeien. Se drinke in moanne lang by de mem; nei in fearnsjier binne se selsstannich. Yn it wyld wurde murden heechút 5-6 jier âld. Yn finzenskip kinne se wol 14 jier wurde.
De murd is in fûle rôver dy't njonken mûzen, rotten en kikkerts ek in (folle gruttere) hin of wylde knyn net út 'e wei giet. Fierders fret er ek wolris fûgels, wjirms, ynsekten, hagedissen en ies. As it in murd slagget om in hinnehok yn te kringen, folget der in woaste moardpartij dêr't er in soad fan 'e (of alle) hinnen by deamakket.
Hy brûkt ferskate taktiken om 'e proai te deadzjen: in kikkert wurdt yn 'e nekke biten, in mûs yn 'e kop en in knyn yn 'e noas. De murd leit foarrieden fretten oan. Yn of by guon hoalen wurde soms wol tsientallen deade of ferlamme kikkerts en podden fûn.
De murd hat de IUCN-status fan "net bedrige", wat sizze wol dat der gjin kâns op útstjerren bestiet. Yn Nederlân mei der net mear op jage wurde, wat foarhinne in protte foarkaam fanwegen de kostbere feltsjes. In soad arbeiders út 'e Wâlden fertsjinnen der op dy manear in pear sinten by. Soks waard dien mei in spesjaal dêrta belearde "murdehûn", wat yn 'e regel in wetterhûn wie. Murdejeien barde nachts, en man en hûn moasten der wol tûk foar wêze. Oars as foarhinne beskôget men de murd hjoed de dei as in geunstige ynfloed op syn proaidieren, mei't er krekt as oare rôfdieren de sike, swakke en ûnoanpaste proaien it earst pakt, sadat de populaasjes fan syn proaidiersoarten sûn en sterk holden wurde.
Yn 'e boeken fan Rink van der Velde komt gauris murdejeien foar. Yn Dûm de murd hat skriuwer S. Bangma it libben fan in murd, sjoen troch de eagen fan it bist sels, beskreaun.
Der binne 7 (stân fan saken yn 2005) erkende ûndersoarten fan 'e murd, wêrfan't ien útstoarn is:
Yn it Frysk binne der in protte sprekwurden en siswizen mei murden, dy't gauris ferwize nei harren stank of ûnderstelde gemienens.
De murd (wittenskiplike namme: Mustela putorius) is in lyts linich sûchdier dat ta de famylje fan 'e martereftigen (Mustelidae) en it skaai fan 'e lytse marters (Mustela) heart. It is lânseigen yn it grutste part fan Jeropa (wêrûnder Fryslân) en dêropta ek yn in stikje fan westlik Sibearje. De murd ûntjoech him yn it Midden-Pleistoseen yn West-Jeropa, en is it naust besibbe mei de steppemurd, de swartpoatmurd en de Jeropeeske nerts. Mei de earste beide fan dy trije soarten kinne murden fruchtbere neikommelingen produsearje. De murd is de wylde foarfaar fan 'e fret, dy't mear as 2.000 jier lyn domestisearre waard foar ûngediertebestriding.
O furón,[1] fura u forón[1] (Mustela putorius (Linné, 1758)) ye un mamifero carnivoro d'a familia d'os mustelidos, domesticau dende la epoca romana ta cazar conillos y altras especies de chicotz animals que vivan en cados.
O furón ye un mamifero autoctono en a totalidat d'Europa, norte d'Africa y Asia occidental. Como totz os miembros d'o chenero Mustela, comparten a caracteristica de tener o cuerpo fino y largarudo, con as patetas curtas y rematando-les-ie en zarpas firmes que les sirven ta escardar y esgarrapar. Tienen buena movilidat en puestos angüestos, el que les fa d'estar buens cazadors soterranios.
En o continent europeu, se'n ha gosato emplegar dende l'antiguedat, sobretot domesticos en a caza menor y liberando-los en o control de pestes, especialment as que han feito os micromamiferos y lagomorfos. A suya capabilidat adaptativa los ye convertido en un periglo ecolochico en bells países en os que no i son autotctonos (sobretot, en Australia y America), per lo que muitos estatos tienen lechislacions que regulan a suya tenencia como animals de companya. Iste no ye o caso d'Espanya, en do la especie i ye autoctona y tener-ne ye plenament legal.
Ista especie ha gosau conoixer diferents denominacions scientificas: Putorius putorius u Putorius furo son dos eixemplos de nombres que s'heban emplegato en o pasato ta denominar-la.
Exemplar de pigmentación clara.
Qualques exemplars con pigmentacions diversas.
Dama d'a baixa Edat Meya con un furón blanco.
O furón, fura u forón (Mustela putorius (Linné, 1758)) ye un mamifero carnivoro d'a familia d'os mustelidos, domesticau dende la epoca romana ta cazar conillos y altras especies de chicotz animals que vivan en cados.
O furón ye un mamifero autoctono en a totalidat d'Europa, norte d'Africa y Asia occidental. Como totz os miembros d'o chenero Mustela, comparten a caracteristica de tener o cuerpo fino y largarudo, con as patetas curtas y rematando-les-ie en zarpas firmes que les sirven ta escardar y esgarrapar. Tienen buena movilidat en puestos angüestos, el que les fa d'estar buens cazadors soterranios.
En o continent europeu, se'n ha gosato emplegar dende l'antiguedat, sobretot domesticos en a caza menor y liberando-los en o control de pestes, especialment as que han feito os micromamiferos y lagomorfos. A suya capabilidat adaptativa los ye convertido en un periglo ecolochico en bells países en os que no i son autotctonos (sobretot, en Australia y America), per lo que muitos estatos tienen lechislacions que regulan a suya tenencia como animals de companya. Iste no ye o caso d'Espanya, en do la especie i ye autoctona y tener-ne ye plenament legal.
Ista especie ha gosau conoixer diferents denominacions scientificas: Putorius putorius u Putorius furo son dos eixemplos de nombres que s'heban emplegato en o pasato ta denominar-la.
Putoro (Mustela putorius) esas bruna mustelido.
Die Ulk (Mustela prutorius) is ne Oard fon Modder. Dät raakt Ulke in dät ganse Europa buute Irlound, dät noudelke Skandinavien un Sizilien. In Näiseelound rakt et him as Neozoon.
Die Ulk is n gedriggeden Modder mäd wiete Paade in dät Gesicht. Hie häd ne jeel-wietelke Unnerwulle, ju an do Sieden truch ju bruune Hiere skiemert.
Kop un Rump sunt touhoope bie Montjene 40 un bie Wiefkene 35 cm loange. Dät Montje wächt 1130 g un dät Wiefken 660 g.
Hie frät litje Dierte, toun Biespiel Amphibien fon juu Oard Bufo bufo un uut dän Sleek Rana (Dät sunt do normoale Poagen). Buppedät frät hie uk litje Suugedierte uut do Sleeke Microtus, Apodemus un Rattus, säilden ok Spitsmuuse (ju Familie Soricidae). Fuugele un hiere Oaiere sunt bloot uunwichtich.
De ulk of buunzik (Mustela putorius) is een klein, vernimstig roofdier det beheurt töt de femilie van de marterachtigen (Mustelidae). De ulk is waorschienlijk de wilde veurvader van de fret.
Een volwassen ulk wördt 29 töt 46 cm laank. De mannegies bint groter as de wiefies. Een mannegien hef een kop-romplengte van 30,5 töt 46 centimeter, hef de starte gemiddeld 14 centimeter laank en weegt 500 töt 1500 gram. Een wiefien hef een kop-romplengte van 29 töt 35,5 centimeter, hef de starte gemiddeld 12,5 centimeter laank en weegt 450 töt 800 gram.
De ulk hef een donkere vachte, mit witte oorraandties, een witte snoete, witte vlekken maank de oren en ogen en een donker masker. De zied hef e lichter van kleur. In de zomer lig de wollige, lichtbroene töt gelige ondervachte grotendiels verbörgen onder de donkerkleurige dekhaoren. In de winter stiet dizze ondervachte uut, waordeur een ulk d'r dikker uutzöt. In de zomer zöt e d'r donkerder uut.
As de ulk in 't nauw ebrocht wördt, spuit e een stinkend, melkig vocht uut de arftgrote stinkklieren an de basis van de starte. Dit spul gebruukt e ok umme d'r zien territorium mit te markeren. De Latiense name Mustela purotius wil dan ok zeggen stinkende wezel.
De ulk is een nachtdier det oaverdag in zien hollegien blif. Hi'j graaft vake zien eigen hol, mar kan ok een leug knienehol innemen of in een netuurlijke holte maank de stiender kroepen. 't Hol bekleedt e mit grös en mos. De ulk leeft solitair.
De ulk is een felle rover die naost moezen, rötten en kikkerds ok een (veul grotere) kiepe of knien niet uut de weg giet. Knaagdieren en kikkerds bint zien belangriekste voedsel, mar ok veugels, regenwörms, insecten, evertassen en aas et e wal. As een ulk d'r in slag een kiepehokke binnen te komen, kan e veul of zölfs alle kiepen doodbieten.
Hi'j hef verscheiden technieken um zien prooi dood te kriegen: een kikkerd biet e in de nakke, een moes in de kop, een knien in de neuze en een fezaant biet e de nakke of. De ulk leg voedselveurraoden an. Bi'jtieden kuj enkele tientallen dooie en/of verlamde kikkerds en padden in de buurte van een ulkenhol vienden.
Al vrog in 't veurjaor, in meert, begunt veur de ulk de paartied, die as töt juni duurt. 't Mannegien grep 't wiefien dan in de nakke en löp mit heur umme. De paring zölf kan töt een ure duren.
Naor een draagtied van 42 dagen wördt d'r miest drei töt acht jongen geboren. De vrogste nössies koomt rond end april, begun meie. De jongen wördt geboren in een verlaoten knienehol of een vossenbörg. Ok holle bomen of rotsspleten wördt hierveur gebruukt. De ulk kent mar ien enkelde wörp in 't jaor.
Bi'j de geboorte hebt de jongen zacht, zijdeachtig wit haor en weegt ze 9 töt 10 gram. Nao drei töt vier weken kriegt ze een donkere vachte. Ze wördt een maondlaank ezeugd.
't Mannegien is geslachtsriepe tussen meert en meie; 't wiefen end meert, begun april. In 't wild wördt ulken hooguut vier töt vief jaor old. In gevangenschop kunt ze wal veertien jaor berieken.
Deurdet e niet tiezig is wat èten anbelangt, kump de ulk in veul verschillende laandschopstypen veur. Ze koomt veural veur in bebost leeglaand körtbi'j waterparti'jen, waoronder revieroevers en moerassen. Ok viej ze op boerderi'jen en in beboste gröslaanden.
De ulk is endemisch veur Europa: naarngs anders viej hum. De oostelijke grèenze lig bi'j de Oeral. Ie viendt ze op zowat 't hiele Europese vastelaand. In Scandinavië hej ze allend in 't zuden. Ok leeft ze op Korsika en Sicilië.
De ulk of buunzik (Mustela putorius) is een klein, vernimstig roofdier det beheurt töt de femilie van de marterachtigen (Mustelidae). De ulk is waorschienlijk de wilde veurvader van de fret.
Die Ulk (Mustela prutorius) is ne Oard fon Modder. Dät raakt Ulke in dät ganse Europa buute Irlound, dät noudelke Skandinavien un Sizilien. In Näiseelound rakt et him as Neozoon.
Li vexhåd (on prononce pus coramint vèchau u fichau) u vexheu (on prononce pus coramint viheu), c’ est ene biesse ås tetes del famile des bascolidîs.
Les vexhåds, 20 a 30 cm di longs, sont pus gros k’ les marcotes et les roumenes, mins pus ptits k’ les fawenes les lotes et les mådrês. Il est bråmint pus noer di pwels ki ces-la, copurade so les pates eyet l' cawe. I polèt aveur des pus blancs pwels sol tiesse.
C’ est les cis ki sintèt l’ pus mwais cwand i låtchèt leu nodeur foû des glandes del cawe.
Les vexhåds sont aclevåves, et on les lome adon des furets.
No e sincieus latén : Mustela putorius
Alez s' vey e splitchant motî po des linwincieusès racsegnes so les mots "vexhåd" et "vexheu".
I polnut touwer des biesses bråmint pus grosses ki zeles, des poyes et des robetes, metans.
Li vexhåd pout apicî des oûs dins s’ gueuye, et les repoirter e s’ bôre, sins lzès casser.
I fwait s’ bôre dins tere u dins des lignires (tas d’ bwès).
Asteure, el Walonreye, on n' pout pus touwer les vexhåds, ni ls epayî. Portant, dins les bascolidîs, c' est ene biesse ki dmeure foirt corante, sins waire di risse d' esse dizindjnêye.
Li vexhåd (on prononce pus coramint vèchau u fichau) u vexheu (on prononce pus coramint viheu), c’ est ene biesse ås tetes del famile des bascolidîs.
Les vexhåds, 20 a 30 cm di longs, sont pus gros k’ les marcotes et les roumenes, mins pus ptits k’ les fawenes les lotes et les mådrês. Il est bråmint pus noer di pwels ki ces-la, copurade so les pates eyet l' cawe. I polèt aveur des pus blancs pwels sol tiesse.
C’ est les cis ki sintèt l’ pus mwais cwand i låtchèt leu nodeur foû des glandes del cawe.
Les vexhåds sont aclevåves, et on les lome adon des furets.
No e sincieus latén : Mustela putorius
Alez s' vey e splitchant motî po des linwincieusès racsegnes so les mots "vexhåd" et "vexheu".
Zwëczajny twórz (Mustela putorius) - to je rabùszny susk z rodzëznë łasëczkòwatëch. Òn żëje m.jin. na Kaszëbach i chwôtô np. mëszë, a nawetka domôcé kùrë.
Šešks da šeškos, šeška (luotīnėškā: Mustela putorius, onglėškā: European Polecat, vuokīškā: Iltisse) īr smolkos jiedros žvieralis, katros prėgol kiaunėniu gīviu šeimā. Anėi gīven Euruopas medies.
Šeška kūns īr 30–45 cm ėlgoma, oudega – 10–15 cm. Gīvolioks īr 1–1,5 kg sonkoma. Anuo kālis poros ė švelnos, tomsē rods aba jouds, so švėisiuom drūžiem. Pašėkėnie tor smėrdontė liauka.
Balondė–gegožė mienėsees ved 3–6 jaunėklios.
Šešks gīven medies, pamedies, opiu ėr ežerū pakronties, kēsīnūs. Šniokštėnie prī suodu, prīmėistiu truobu, skladoku. Gīven patėis ėškastuo londuo, aba kėrnīsė, griaumenīsė, šakalīnūs.
Lietovuo ons īr tonkos, randams vėsuo šali.
Šešks tonkiausē jied žiorkės, peliuokos ė kėtos menkos graužėkos, paukštios, varlės, ruoplios. Anėi prėdar ėr ėškadas - ėšskerd vėštas (ė da daugiau nego sojied).
Šešks da šeškos, šeška (luotīnėškā: Mustela putorius, onglėškā: European Polecat, vuokīškā: Iltisse) īr smolkos jiedros žvieralis, katros prėgol kiaunėniu gīviu šeimā. Anėi gīven Euruopas medies.
Твор (латински: Putorius putorius L.) спаѓа во класа цицачи, ред месојади - ѕверови.
Распространет е низ целиот Балкан. Како и лисицата[1], се задоволува со секое живеалиште на кое наоѓа доволно храна. Од овие причини еднакво се среќава како во планинските така и во рамничарските подрачја. За време на зимскиот период, гоплем број женки се населуваат во близина на човечки населби, а не е редок случај да се здружуваат и по одделни стопански згради, купишта од гранки и слично.
Дење мирува во своето легло, а храна бара ноќно време. Творот е мошне крволочен и убива многу повеќе отколку што може да изеде, бидејќи сака да пие крв.
Бојата му е темно-костенлива. Може да израсне во должина до 40 см. и 500-1200 гр. во тежина. На задникот, покрај шупокот, има две жлезди кои лачат материја со многу непријатна миризба. Со исфрлањето на оваа смрдеа, творот, кога е во опасност, настојува да го одбие непријателот.
Се пари од март до јули, а млади се наоѓаат од април па се до август, според кое може да се заклучи дека творот се пари еднаш или двапати годишно. Женката носи околу 40 дена и раѓа од 4 до 9 млади.
Твор (латински: Putorius putorius L.) спаѓа во класа цицачи, ред месојади - ѕверови.
Хура пăсара — çур метртан кĕскерех чĕрчун, йывăрăшĕпе пĕр килограмран иртет. Хура пăсарана вăрман пăсари теççĕ пулсан та вăл пысăк вăрмансене килĕштерсе каймасть. Ытларах пĕчĕк вăрмансенече, катасенче, вĕтĕлĕхсенче, хăвасенче сарăлнă. Пирĕн тăрăхра пăсарасем кил-çурт çывăхне те вырнаçаççĕ. Пăсара каç пулсан апат шырама тухать. Кăнтăрла çын куçне курăнасран хăрать. Кил-çурт таврашĕнче хур-кăвакал, чăх чĕпписене тапăнса пысăк сиен кӳрет. Апла пулин те пăсаран тĕп апачĕ - тĕрлĕрен кăшлакан чĕрчунсем. Вĕсене пĕтерсе пăсарасем пысăк усă кӳреççĕ. Пăсара ами утă уйăхĕнче 4-6 çура тăвать. Пирĕн республикăра хура пăсара йышĕ 200-350 пуçа çитет.
The European polecat (Mustela putorius), also known as the common polecat, black polecat and forest polecat, is a mustelid species native to western Eurasia and North Africa. It is of a generally dark brown colour, with a pale underbelly and a dark mask across the face. Occasionally, colour mutations including albinos, leucists, isabellinists, xanthochromists, amelanists and erythrists occur.[2] It has a shorter, more compact body than other Mustela species,[3] a more powerfully built skull and dentition,[4] is less agile,[5] and is well known for having the characteristic ability to secrete a particularly foul-smelling liquid to mark its territory.
It is much less territorial than other mustelids, with animals of the same sex frequently sharing home ranges.[6] Like other mustelids, the European polecat is polygamous, with pregnancy occurring after mating, following induced ovulation.[7] It usually gives birth in early summer to litters consisting of five to 10 kits, which become independent at the age of two to three months. The European polecat feeds on small rodents, birds, amphibians and reptiles.[8] It occasionally cripples its prey by piercing its brain with its teeth and stores it, still living, in its burrow for future consumption.[9][10]
The European polecat originated in Western Europe during the Middle Pleistocene, with its closest living relatives being the steppe polecat, the black-footed ferret and the European mink. With the two former species, it can produce fertile offspring,[11] though hybrids between it and the latter species tend to be sterile, and are distinguished from their parent species by their larger size and more valuable pelts.[12]
The European polecat is thought to be the sole ancestor of the ferret, which was domesticated more than 2,000 years ago for the purpose of hunting vermin.[13] The species has otherwise been historically viewed negatively by humans. In Britain especially, the polecat was persecuted by gamekeepers, and became synonymous with promiscuity in early English literature. During modern times, the polecat is still scantly represented in popular culture when compared to other rare British mammals, and misunderstandings of its behaviour still persist in some rural areas.[14] Since 2008, it has been classified as Least Concern on the IUCN Red List due to its wide range and large numbers.[1]
The word "polecat" first appeared after the Norman Conquest of England, written (in Middle English) as polcat. While the second syllable is largely self-explanatory, the origin of the first is unclear. It is possibly derived from the French poule, meaning "chicken", likely in reference to the species' fondness for poultry, or it may be a variant of the Old English ful, meaning "foul". In Middle English, the species was referred to as foumart, meaning "foul marten", in reference to its strong odour. In Old French, the polecat was called fissau, which was derived from the Low German and Scandinavian verb for "to make a disagreeable smell". This was later corrupted in English as fitchew or fitchet, which itself became the word "fitch", which is used for the polecat's pelt.[15] The word fitchet is the root word for the North American fisher, which was named by Dutch colonists in America who noted similarities between the two species.[16] In some countries such as New Zealand, the term "fitch" has taken on a wider use to refer to related creatures such as ferrets, especially when farmed for their fur.[17][18]
A 2002 article in The Mammal Society's Mammal Review contested the European polecat's status as an animal indigenous to Britain on account of a scarce fossil record and linguistic evidence. Unlike most native British mammals, the polecat's Welsh name (ffwlbart, derived from the Middle English foulmart) is not of Celtic origin, much as the Welsh names of invasive species such as the European rabbit and fallow deer (cwningen, derived from the Middle English konyng and danas, derived from the Old French dain, respectively) are of Middle English or Old French origin. Polecats are not mentioned in Anglo-Saxon or Welsh literature prior to the Norman conquest of England in 1066, with the first recorded mention of the species in the Welsh language occurring in the 14th century's Llyfr Coch Hergest and in English in Chaucer’s The Pardoner’s Tale (1383). In contrast, attestations of the Welsh word for pine marten (bele), date back at least to the 10th century Welsh Laws and possibly much earlier in northern England.[19]
Probably no other animal on the British list has had as many colloquial names as the polecat. In southern England it was generally referred to as 'fitchou' whereas in the north it was 'foumat or foumard... However there were a host of others including endless spelling variations: philbert, fulmer, fishock, filibart, poulcat, poll cat, etc. Charles Oldham identified at least 20 different versions of the name in the Hertfordshire/Bedfordshire area alone.
— Roger Lovegrove (2007)[20]
As well as the several indigenous names referring to smell (see above), the scientific name Mustela putorius is also derived from this species' foul smell. The Latin putorius translates to "stench" or "stink" and is the origin of the English word putrid.
The earliest true polecat was Mustela stromeri, which appeared during the late Villafranchian. It was considerably smaller than the present form, thus indicating polecats evolved at a relatively late period. The oldest modern polecat fossils occur in Germany, Britain and France, and date back to the Middle Pleistocene. The European polecat's closest relatives are the steppe polecat and black-footed ferret, with which it is thought to have shared Mustela stromeri as a common ancestor. The European polecat is, however, not as maximally adapted in the direction of carnivory as the steppe polecat, being less specialised in skull structure and dentition.[6][29][30][31] The European polecat likely diverged from the steppe polecat 1.5 million years ago based on IRBP, though cytochrome b transversions indicate a younger date of 430,000 years.[32] It is also closely related to the European mink, with which it can hybridise.[33]
Morphological, cytological and molecular studies confirm the European polecat is the sole ancestor of the ferret, thus disproving any connection with the steppe polecat, which was once thought to have contributed to the ferret's creation.[13] Ferrets were first mentioned by Aristophanes in 450 BC and by Aristotle in 350 BC. Greek and Roman writers in the first century AD were the first to attest on the ferret's use in bolting rabbits from their burrows. The first accurate descriptions of ferrets come from Strabo during 200 AD, when ferrets were released onto the Balearic Islands to control rabbit populations. As the European rabbit is native to the Iberian Peninsula and northwest Africa, the European polecat likely was first domesticated in these regions.[34]
The ferret and European polecat are similar in both size and portions, to the point that dark-coloured ferrets are almost indistinguishable from their wild cousins, though the ferret's skull has a smaller cranial volume, and has a narrower postorbital constriction.[13] Compared to the European polecat, the ferret has a much smaller brain, though this comparison has not been made with Mediterranean polecats, from which ferrets likely derive.[35] The theory of a Mediterranean origin is further strengthened because the ferret is less tolerant of cold than northern polecat subspecies.[36] Unlike other subspecies, which are largely solitary, the ferret will readily live in social groups.[37] The ferret is also slower in all its movements than the polecat, and hardly ever makes any use of its anal scent glands.[38] Overall, the ferret represents a neotenous form of polecat.[39]
As of 2005, seven subspecies are recognised.[40]
.jpg)
.jpg)
The appearance of the European polecat is typical of members of the genus Mustela, though it is generally more compact in conformation and, although short-legged, has a less elongated body than the European mink or steppe polecat.[3][46] The tail is short, about ⅓ its body length.[3] The eyes are small, with dark brown irises. The hind toes are long and partially webbed, with weakly curved 4 mm-long, nonretractable claws. The front claws are strongly curved, partially retractable, and measure 6 mm in length.[47] The feet are moderately long and more robust than in other members of the genus.[46] The polecat's skull is relatively coarse and massive, more so than the mink's, with a strong, but short and broad facial region and strongly developed projections. In comparison to other similarly sized mustelids, the polecat's teeth are very strong, large and massive in relation to skull size. Sexual dimorphism in the skull is apparent in the lighter, narrower skull of the female, which also has weaker projections.[4] The polecat's running gait is not as complex and twisting as that of the mink or stoat, and it is not as fast as the mountain weasel (solongoi), stoat or least weasel, as it can be outrun by a conditioned man. Its sensory organs are well developed, though it is unable to distinguish between colours.[5]
The dimensions of the European polecat vary greatly. The species does not conform to Bergmann's rule, with the pattern of size variation seeming to follow a trend of size increase along an east–west axis.[48] Males measure 350–460 mm in body length and females are 290–394 mm. The tail measures 115–167 mm in males and 84–150 mm in females. Adult males in middle Europe weigh 1,000-1,500 grams and females 650-815 grams. Gigantism is known among polecats, but specimens exhibiting this are likely the products of polecat-mink hybridisation.[49]
-8.jpg)
The winter fur of the European polecat is brownish black or blackish brown, the intensity of which is determined by the colour of the long guard hairs. On the back and flanks, the dark tone is brightened by bright whitish-yellowish, sometimes yellowish-greyish underfur which shows through. The lightly coloured underfur is not equally visible on different parts of the body. On the back and hindquarters, the underfur is almost completely covered by the dark guard hairs. On the flanks, though, the lightening is well defined, and contrasts sharply with the general tone of the back. The throat, lower neck, chest and abdomen are black or blackish brown. The limbs are pure black or black with brown tints, while the tail is black or blackish brown, completely lacking light underfur. The area around and between the eyes is black-brown, with a longitudinal stripe of similar colour along the top of the nose. The ears are dark brown and edged with white. The summer fur is short, sparse and coarse. It is greyer, duller and lacking in the lustre of the winter fur. The underfur is more weakly developed in the summer fur, and has a brownish-grey or rusty-grey colour.[2] The polecat is a good swimmer,[50] but its fur is not as well insulated against cold water as the American mink's; while a mink will take 118 minutes to cool in a water temperature of 8 °C (46 °F), the polecat cools down much faster at 26–28 minutes.[51]
Polecats were found in two major phenotypes a typic one and a dark fur one with no black mask.[52] Colour mutations include albinos, leucists, isabellinists, xanthochromists, amelanists, and erythrists. In typical erythristic individuals, the underfur is usually bright reddish. The guard hairs on the trunk are bright reddish or reddish brown. Black guard hairs are absent on the lower body and head. In some rare cases, the guard hairs are so light, they are almost indistinguishable from the pale-yellow underfur. These individuals are called "amelanistic". In these cases, the whole animal is a very light golden-yellow colour.[2] These individuals are called "isabelline" or "xanthochromistic".
Unlike the steppe polecat, the European polecat has a much more settled way of life, with definite home ranges.[53] The characteristics of polecat home ranges vary according to season, habitat, sex and social status.[54] Breeding females settle in discrete areas, whereas breeding males and dispersing juveniles have more fluid ranges, being more mobile.[55] Males typically have larger territories than females. Each polecat uses several den sites distributed throughout its territory.[6] Occasionally, abandoned European badger or red fox burrows are used.[53] Rabbit warrens are often areas of intense polecat activity. In winter, the polecat may use farm buildings or haystacks as daytime resting sites. The polecat is not as territorial as other small mustelids, having been known to share territories with other members of the same sex. Evidence of polecats marking their territories is sparse.[6] Like other mustelids, the polecat is usually a silent animal, though it will growl fiercely when angered, and squeak when distressed. It also emits a low, mewling cry to its mate or offspring.[10]
The European polecat is a seasonal breeder, with no courtship rituals. During the mating season, the male grabs the female by the neck and drags her about to stimulate ovulation, then copulates for up to an hour. The species is polygamous, with each male polecat mating with several females. The gestation period lasts 40–43 days, with litters usually being born in May-early June. Each litter typically consists of five to 10 kits. At birth, the kits weigh 9-10 g and measure 55–70 mm in body length; they are blind and deaf. At the age of one week, the kits are covered in silky, white fur, which is replaced with a cinnamon brown-greyish woolly coat at the age of 3–4 wk. Weaning begins at three weeks of age, while the permanent dentition erupts after 7–8 wk. The kits become independent after two to three months.[9] Females are very protective of their young, and have even been known to confront humans approaching too closely to their litters.[56]
The European polecat's diet consists of mouse-like rodents, followed by amphibians and birds. Its most frequent prey item in the former Soviet Union is the common vole and rarely the red-backed vole. In large river floodlands, water vole are common prey. In spring and winter, amphibians (especially grass frogs and green toads) become important food items. Selective predation on male frogs by the polecat decreases the occurrence of polyandry in frog populations.[57] However, because amphibians have little calorific value, the polecat never grows fat on them, no matter how many it consumes. In Central Europe, the diet in winter months is dominated by birds including quail, grey partridges, grouse, chickens, pigeons and passerines. Seasonal changes in the activity rhythm is synchronised with the activity of the main prey.[58] Some species only rarely preyed upon by the polecat include European hedgehogs, asp vipers, grass snakes, lizards and insects.[8] In Britain, it commonly kills brown rats and European rabbits, and is capable of killing larger prey, such as geese and hares.[9] One polecat was reported to frequently wait at a riverbank and catch eels, which it took back to its burrow.[59] The European polecat hunts its prey by stalking it and seizing it with its canine teeth, killing the animal with a bite to the neck. This killing method is instinctive, but perfected with practice. The polecat sometimes caches its food, particularly during seasonal gluts of frogs and toads.[60] Sometimes, the polecat does not kill these, but bites them at the base of the skull, thus paralyzing them and keeping them fresh for later consumption.[9] Although they are normally shy around humans, naturalist Alfred Brehm in his Brehms Tierleben mentions an exceptional case in which three polecats attacked a baby in Hesse.[56] During winter, some European polecats raid beehives and feed on honey.[61]
Although the European polecat can coexist with the European mink, it suffers in areas where the invasive American mink also occurs, as the latter species feeds on the same mammals as the polecat much more frequently than the European mink, and has been known to drive the polecat out of wetland habitats.[62] In areas where the European polecat is sympatric with the steppe polecat, the two species overlap greatly in choice of food, though the former tends to consume more household foods and birds, while the latter preys on mammals more frequently.[63] There is at least one record of a beech marten killing a polecat.[64] The European polecat may prey on the much smaller least weasel.[65]
In some parts of Britain, the abandonment of domestic ferrets has led to ferret-polecat crossbreeds living in the wild. Ferrets were likely first brought to Britain after the Norman Conquest of England, or as late as the fourteenth century.[11] Crossbreeds between the two animals typically have a distinct white throat patch, white feet and white hairs interspersed among the fur.[13] Typically, first generation crossbreeds between polecats and ferrets develop their wild parents' fear of humans if left with their mothers during the critical socialisation period between 7½ and 8½ weeks of age.[66]
The European polecat can hybridise with the European mink, producing offspring termed khor'-tumak by Russian furriers[33] and khonorik by fanciers.[12] Such hybridisation is very rare in the wild, and typically only occurs where the European mink population is in decline.[67] A polecat-mink hybrid has a poorly defined facial mask, yellow fur on the ears, grey-yellow underfur and long, dark brown guard hairs. It is fairly large, with a male attaining the peak sizes known for European polecats weighing 1,120–1,746 g (2 lb 7+1⁄2 oz – 3 lb 13+9⁄16 oz) and measuring 41–47 cm (16–18+1⁄2 in) in length; a female is much larger than a female European minks weighing 742 g (26+3⁄16 oz) and measuring 37 cm (14+1⁄2 in) in length.[62] The majority of polecat-mink hybrids have skulls bearing greater similarities to those of polecats than to minks; they can swim well and burrow for food like polecats, but are difficult to tame and breed, as males are sterile.[68] The first captive polecat-mink hybrid was created in 1978 for fur, but breeding of these hybrids declined as European mink populations decreased.[12] Studies on the behavioural ecology of free-ranging polecat-mink hybrids in the upper reaches of the Lovat River indicate that hybrids stray from aquatic habitats more readily than minks, and tolerate both parent species entering their territories, though the hybrid's larger size, especially the male's deters intrusion. During summer, the diets of wild polecat-mink hybrids are more similar to those of minks than to the polecats, as they feed predominantly on frogs. During winter, their diets overlap more with those of polecats, and will eat a larger proportion of rodents than in the summer, though they still rely heavily on frogs and rarely scavenge ungulate carcasses as polecats do.[62]
The European polecat can also hybridise with the Asian steppe polecat or the domestic ferret to produce fertile offspring.[11] European-steppe polecat hybrids are very rare, despite their sympatry in several areas. Nevertheless, hybrids have been recorded in southern Ukraine, the Kursk and Voronezh Oblasts, the Trans-Carpathians and several other localities.[69]
The European polecat is widespread in the western Palaearctic to the Urals in the Russian Federation, though it is absent from Ireland, northern Scandinavia, and much of the Balkans and eastern Adriatic coast. It occurs only marginally in northern Greece. It is found in Morocco in the Rif Mountains, from sea level to 2400 m. Its domesticated form, the ferret, was introduced in Britain, and some Mediterranean islands and New Zealand.[1]
There are ... some extreme examples, but the fact remains that throughout England and Wales polecats were consistently persecuted at a greater intensity than any other species of mustelid. Did this level of persecution have an effect on overall numbers or did it purely satisfy local vengeance? ... The polecat may be the best example of a species for which the level of killing really did make a difference to the population. The developing sporting estates then administered the coup de grâce.
— Roger Lovegrove (2007)[70]
In Britain, the European polecat was regarded as a serious poultry predator prior to the introduction of wire netting, therefore eliminating it was considered the only option to protect stock. This extreme enmity does not appear to have been universal however. Speaking of Merioneth (Gwynedd) Peter Hope Jones reported that "for a county supposedly well-placed within the known past distribution of this species, Merioneth has relatively very few records of Polecats amongst its parish bounty payments. Perhaps this animal was not generally considered to be an important pest, but whatever the real reason, in only two parishes are direct references made to this species by the name by which we know it today. In the years from 1729 to 1732 about twenty were killed in Towyn parish, where 2/6 was paid for a full-grown polecat and half this sum for a young 'kittin'. Records for Llanfor.... show that only 42 were killed in the 39-year period from 1720 to 1758, the payment being exactly half the going rate for a fox, i.e. 2/6 for a full-grown polecat, and 1/3 for a young animal".[71]
In Kent, for example, at least 42 parishes paid bounties for polecats, of which three extended into the 19th century, though by this time only single individuals were recorded, and usually after gaps of many years.[20] In the Kingdom of Scotland, during the reign of David II, an export duty of 4d. was imposed on each polecat fur trimmer, which was raised to 8d. in 1424. The species held an important place in Scotland's fur markets; the annual Dumfries Fur Fair (1816–1874) sold 400 polecat pelts in 1829 and 600 in 1831. The following year, a contemporary account described polecat skins as "a drug on the market". In 1856, the number of sold pelts decreased to 240, 168 in 1860, 12 in 1866 and none in 1869.[72] The decline was halted with the decrease in the intensity of gamekeeping during the 20 year interval between the First and Second World Wars.[73]
The European polecat is afforded both national and European protection; it is listed on Schedule 6 of the Wildlife and Countryside Act 1981 and Regulation 41 of the Conservation (Natural Habitats, &c.) Regulations 1994 and is listed on Annex V of the Habitats Directive.[74] A survey carried out by the Vincent Wildlife Trust in 2015 found that the polecat had spread into areas (such as East Anglia and South Yorkshire) where they had not been seen for 100 years. Naturalist Chris Packham termed the spread "...one of the great natural recoveries."[75]
The European polecat is present in all of France's territories, excepting Corsica, and has been in a state of decline for several decades.[76] Nevertheless, it is listed as Least Concern on France's Red Data Book. The European polecat is rare in numerous regions or départements. In the Rhone-Alps region, its population has undergone a sizeable decline since the 1990s, largely as a consequence of poisoning campaigns against muskrats. A 1999 study on the decline of polecats in this region indicated the species has little chance of surviving there. Elsewhere, it is considered either rare or sporadic in 22 districts and absent or extirpated in 22 others. In Drôme, for example, polecat populations have been decreasing since 1975, and have disappeared in 27 communes in Isère. Its numbers are declining in Morvan and Ariège, and is thinly distributed in Brittany. Although present in Aquitaine, its numbers have been dropping since the 1950s, and is very rare in the mountain regions. In Normandy, the speed of the polecat's decline has somewhat decreased. In the alpine départements, its range is limited by altitude, as the species relies on more Mediterranean climates to thrive. It is, however, especially abundant in the irrigated Crau, but is absent on the eastern part of the area, apparently being restricted by the valleys of the Durance and Rhone Rivers. The largest populations occur in Northern France: Pas de Calais, Central France; Alsace, Lorraine and the areas of the Loire with the Vendée, which holds the largest record of polecat observations. It is common in all the départements of Champagne-Ardenne.[77]
The western border of the European polecat's range in the former Soviet Union begins from the mouth of the Danube in the south approximately to northwest of Suoyarvi, on the Finnish border in the north. In Karelia, its northern border extends from the former point towards the southeast to the Spassk Bay of Lake Onega, thereby passing around the West Karelian uplands from the south and then, passing around these uplands from the east, it suddenly ascends directly to the north passing in particular, near the western shore of Segozer and reaches Rugozer. From there, the border line turns northeast, crossing the Lakhta and reaching Kem on the White Sea. From Archangelsk, the border reaches Mezen, thus attaining the species' most northerly range. From the Mezen River's mouth, the border abruptly returns south, approaching closer to the upper Mezen near 64° lat. From there, the polecat's northern border goes on to the upper Vychegda River, and descends further on southwards and in the Urals. Its eastern range apparently extends along the Urals, embracing Sverdlovsk from the west. It is probably absent in the southern Urals, where the steppe polecat occurs. The southern border of the polecat's range starts in the west of the Danube's mouth and extends eastward along the coast of the Black Sea reaching the mouth of the Dnepr, from which it moves back from the shore of the Azov Sea and, along it, goes to the mouth of the Don. From the mouth and lower course of the Don, its range passes into the steppe region of western and middle Ciscaucasia. The European polecat is absent from the Saratov steppes of Transvolga, instead being encountered only in the extreme lower Bolshoy and Maly Irgiz Rivers. Further on, the border goes to the north along the Volga River. It steeply returns east somewhat south at the Samara bend, passing around Obshchy Syrt, reaching the Urals at the latitude of Magnitogorsk. The range of the polecat within the former Soviet Union has expanded northwards. From 1930 to 1952 for example, the polecat colonised northwestern Karelia and southern Finland.[78]
Prior to the First World War, the Russian Empire produced more than 50% of global polecat skins. The harvesting of polecats in Russia increased substantially after the October Revolution, which coincided with Western Europe's decline in polecat numbers. The Russian population of polecats decreased somewhat after the Second World War, and their hunting was subsequently discouraged, as polecats were acknowledged to limit harmful rodent populations.[79]
The European polecat may suffer from distemper, influenza, the common cold and pneumonia. Occasionally, it is affected by malignant tumours and hydrocephaly. It commonly has broken teeth and, on rarer occasions, fatal abscesses on the jaw, head and neck. In mainland Europe, it is a carrier of trichinosis, leptospirosis, toxoplasmosis and adiaspiromycosis. Incidences of polecats carrying rabies are high in some localized areas.[80]
Ectoparasites known to infest polecats include flea species such as Ctenocephalides felis, Archaeospylla erinacei, Nosopsyllus fasciatus and Paraceras melis. The tick Ixodes hexagonus is the polecat's most common ectoparasite, which is sometimes found in large numbers on the neck and behind the ears. Another, less common species to infest polecats is I. canisuga. The biting louse Trichodectes jacobi is also known to infest polecats.[80]
Endoparasites carried by polecats include the cestodes Taenia tenuicollis and T. martis and the nematodes Molineus patens, Strongyloides papillosus, Capilliaria putorii, Filaroides martis and Skjrabingylus nasicola.[80]
.jpg)
The polecat has earned for itself a most unenviable fame, having been long celebrated as one of the most noxious pests to which the farmyard is liable. Slightly smaller than the marten, and not quite so powerful, it is found to be a more deadly enemy to rabbits, game and poultry, than any other animal its size.
European polecat hunting was once a favourite sport of the Westmorland dalesmen and the Scots, who hunted them at night in midwinter. However, the majority of polecat deaths caused by humans have been accidental, having mostly been caused by steel traps set for rabbits.[82] Hunting polecats by moonlight was also a popular diversion among midland schoolboys.[61] Until the mid-19th century, polecats in Britain were hunted from early February to late April with mixed packs of hunting dogs on the Welsh hills and Lakeland fells, though otterhounds were used on the fells, the Border country and the Scottish Lowlands.[83] John Tucker Edwardes, the creator of the Sealyham terrier, used captured wild male polecats to test the gameness of yearling terriers.[84] In the former Soviet Union, polecats are hunted chiefly in late autumn and early winter with guns and hunting dogs, as well as foothold traps and wooden snares. However, even in season, hunters rarely catch more than 10-15 polecats. The species does not constitute an important element in former Soviet commercial hunting, and is usually only caught incidentally.[79]
The European polecat is a valuable fur bearer, whose pelt (fitch) is more valuable than the steppe polecat's.[79] Its skin is used primarily in the production of jackets, capes and coats. It is particularly well suited for trimmings for women's clothing. The tail is sometimes used for the making of paintbrushes.[85] One disadvantage of polecat skin, however, is its unpleasant odour, which is difficult to remove.[56] The European polecat was first commercially farmed for its fur in Great Britain during the 1920s, but was only elevated to economic importance in Finland in 1979. It never became popular in the United States and Canada, due to import laws regarding non-native species. It did gain economic importance in the USSR, though.[86]
Unlike the stoat and least weasel, the European polecat is easy to breed in captivity.[84] According to Aubyn Trevor-Battye, the European polecat is difficult to tame, but is superior to its domesticated form, the ferret, in bolting rats from their holes due to its greater agility. It is prone to attempting escape once finished bolting rats, but can be easily outrun.[87] Polecat kits can be successfully raised and suckled by mother cats.[56] According to Owen's Welsh Dictionary, the Gwythelians (early Irish settlers in northern Wales) kept polecats as pets.[88] Attempts to tame the European polecat are generally hampered by the adult's nervous and unsociable disposition. First generation hybrids between polecats and ferrets, conceived to improve the latter's bloodlines, produce animals with personalities similar to their wild parent's.[39]
In Britain, the polecat historically has had a negative reputation. References to the polecat in early English literature are often vilifying, usually being synonymous with prostitutes and generally immoral people, as is the case in Shakespeare's The Merry Wives of Windsor: "Out of my door, you witch, you hag, you baggage, you polecat, you runyon!" In some rural areas, the belief persists that the polecat chews off the ears of sleeping sheep and can paralyse or kill men by jumping on them from behind and biting their necks.[14] However, in some regions, it was widely believed among farmers that allowing a polecat to nest in a chicken coop would ensure the animal would not kill the poultry out of gratitude, and instead kill vermin. Cases in which polecats did kill poultry were attributed to animals which were guests at other farms.[81] In Wales, polecats were widely believed to migrate in large numbers every spring to the great peat bog of Tregaron to feed on the breeding frogs there. This was later proven to be incorrect, as the climate in Tregaron is too wet for the European polecat, and it does not hold large frog populations.[83] Compared to other British carnivores, such as otters and badgers, the polecat has received little exposure in popular media. A study conducted on rural school children showed only 3.8% of the surveyed children could identify polecats in photographs, whereas 83.7% correctly identified otters.[14]
Buffon's illustration of a polecat in volume 4 of Natural history, general and particular
Skulls of a black-footed ferret (1) and European polecat (2), as illustrated in Merriam's Synopsis of the Weasels of North America
Comparative illustration of a European polecat, least weasel and stoat, as illustrated in Carnegie's Practical Game-preserving
Welsh polecat profile
A light-coloured (amelanistic) morph
.jpg)
-8.jpg)
.JPG)
.JPG)
.jpg)
.jpg)
{{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (help) The European polecat (Mustela putorius), also known as the common polecat, black polecat and forest polecat, is a mustelid species native to western Eurasia and North Africa. It is of a generally dark brown colour, with a pale underbelly and a dark mask across the face. Occasionally, colour mutations including albinos, leucists, isabellinists, xanthochromists, amelanists and erythrists occur. It has a shorter, more compact body than other Mustela species, a more powerfully built skull and dentition, is less agile, and is well known for having the characteristic ability to secrete a particularly foul-smelling liquid to mark its territory.
It is much less territorial than other mustelids, with animals of the same sex frequently sharing home ranges. Like other mustelids, the European polecat is polygamous, with pregnancy occurring after mating, following induced ovulation. It usually gives birth in early summer to litters consisting of five to 10 kits, which become independent at the age of two to three months. The European polecat feeds on small rodents, birds, amphibians and reptiles. It occasionally cripples its prey by piercing its brain with its teeth and stores it, still living, in its burrow for future consumption.
The European polecat originated in Western Europe during the Middle Pleistocene, with its closest living relatives being the steppe polecat, the black-footed ferret and the European mink. With the two former species, it can produce fertile offspring, though hybrids between it and the latter species tend to be sterile, and are distinguished from their parent species by their larger size and more valuable pelts.
The European polecat is thought to be the sole ancestor of the ferret, which was domesticated more than 2,000 years ago for the purpose of hunting vermin. The species has otherwise been historically viewed negatively by humans. In Britain especially, the polecat was persecuted by gamekeepers, and became synonymous with promiscuity in early English literature. During modern times, the polecat is still scantly represented in popular culture when compared to other rare British mammals, and misunderstandings of its behaviour still persist in some rural areas. Since 2008, it has been classified as Least Concern on the IUCN Red List due to its wide range and large numbers.
Putoro (science: Mustela putorius)[1] estas specio de mustelo. Ĝi havas brilan, nigrabrunan ĝis nigran kovran hararon, kiu sur flankoj ne kovras flavan vilon. Post la okuloj kaj sub la oreloj estas blanka makulo. Putoro estas longa 30 cm kaj ĝia vosto 20 cm, pezo inter 0,5 - 1 kg. Ĝi havas membranojn inter la fingroj, kiuj helpas la animalon moviĝi ĉe la rojoj, tamen ili ne emas naĝi.
Speciala kvalito de putoro estas ĝia sistemo de defendo: ĝi ŝprucas kontraŭ atakanto sufokan odoraĉan likvon, kiu estas malfacile lavebla.
Tiuj palearktisaj bestoj pariĝas en marto kaj aprilo, post 40 tagoj la femalo naskas 3 ĝis 7 idojn, kiuj post 3 monatoj memstariĝas kaj post 8 monatoj povas mem pariĝi.
Ili manĝas ekzemple ranojn, bufojn ktp.
Vidu ankaŭ: Stepa putoro (Putorius eversmanni) kun hararo malpli longa, malpli densa kaj kutime pli hela ol ĉe (eŭropa) putoro.
Putoro (science: Mustela putorius) estas specio de mustelo. Ĝi havas brilan, nigrabrunan ĝis nigran kovran hararon, kiu sur flankoj ne kovras flavan vilon. Post la okuloj kaj sub la oreloj estas blanka makulo. Putoro estas longa 30 cm kaj ĝia vosto 20 cm, pezo inter 0,5 - 1 kg. Ĝi havas membranojn inter la fingroj, kiuj helpas la animalon moviĝi ĉe la rojoj, tamen ili ne emas naĝi.
Speciala kvalito de putoro estas ĝia sistemo de defendo: ĝi ŝprucas kontraŭ atakanto sufokan odoraĉan likvon, kiu estas malfacile lavebla.
Tiuj palearktisaj bestoj pariĝas en marto kaj aprilo, post 40 tagoj la femalo naskas 3 ĝis 7 idojn, kiuj post 3 monatoj memstariĝas kaj post 8 monatoj povas mem pariĝi.
Ili manĝas ekzemple ranojn, bufojn ktp.
Vidu ankaŭ: Stepa putoro (Putorius eversmanni) kun hararo malpli longa, malpli densa kaj kutime pli hela ol ĉe (eŭropa) putoro.
El turón o turón europeo (Mustela putorius) es un pequeño carnívoro de la familia de los mustélidos, distribuido por gran parte de Europa, el norte de África y Asia occidental. El turón fue domesticado en tiempos antiguos con el fin de cazar conejos para el hombre, dando como resultado al hurón (M. p. furo).
Este animal posee un cuerpo alargado y flexible, con patas cortas, apto para moverse con rapidez por el fondo del bosque e introducirse dentro de las madrigueras de roedores y conejos, de los que se alimenta. La cabeza es pequeña, ancha y aplastada, y sus diminutas orejas redondeadas apenas sobresalen. La longitud de cabeza y cuerpo es de unos 30 a 50 cm, mientras que la cola (muy poblada) mide de 10 a 19 cm. Mientras que los machos pueden superar ligeramente el kilo de peso, las hembras alcanzan solo entre 650 y 850 gr. Estas disponen de ocho glándulas mamarias con las que amamantan a sus crías durante el periodo de lactancia.
El color del pelaje varía entre gris, marrón y amarillento en el dorso, siendo negro en patas y vientre. Un par de bandas blancas rodean los ojos, aislando un característico antifaz oscuro en torno a ellos. También son blanquecinos el hocico y el borde de las orejas. Poseen un total de treinta y cuatro dientes.
Normalmente, en libertad no superan los cuatro o cinco años.
El turón puede vivir casi en cualquier lugar que le procure un escondrijo desde donde acechar a sus presas, incluyendo bosques, zonas de maleza, praderas, terrenos rocosos y riberas de ríos. El territorio que reclama cada animal puede llegar a los dos kilómetros cuadrados.
La distribución de esta especie en la península ibérica es muy amplia, aunque en los últimos años se ha visto expulsado de algunas zonas debido a la desertización y los incendios forestales. Se encuentra protegida en gran parte de Europa.
Sus principales enemigos son las rapaces nocturnas, las grandes serpientes como la víbora y la culebra bastarda y los carnívoros grandes como zorros y lobos.
Aunque son muy difíciles de ver, dada su capacidad para ocultarse en la maleza y el sotobosque, se pueden identificar fácilmente varios indicios de su presencia, como son las huellas, sonidos y excrementos.
Las huellas son similares a las de la marta cibelina pero de menor tamaño. Constan de cuatro o cinco dedos con la impresión de las garras no retráctiles bien desarrollada. Las huellas de las patas traseras son mayores que las de las delanteras, y ocasionalmente aparecen acompañadas de la marca dejada por la cola en el barro o la nieve.
El sonido más característico de esta especie suena parecido a un ¡que, que, que!. Chilla de forma más aguda si está asustado o enfadado, y también cuando la hembra trata de alertar a sus crías de un peligro. Su vocabulario también incluye bufidos y gruñidos de menor consideración.
Los excrementos miden de 6 a 8 cm de largo, aunque solo tienen 9 mm de grosor. El color depende de su alimentación, pero generalmente son de color negro, retorcidos y con puntas afinadas. Se depositan en puntos determinados de su territorio, generalmente al lado de su madriguera, y en ellos se pueden apreciar a veces restos de sus víctimas, como plumas, pelo, caparazones, trozos de hueso y, más raramente espinas de pescado, lo que los distingue de los de visones o nutrias.
Además de pequeños mamíferos (ratas, ratones, conejos, liebres, topos, musarañas...), el turón puede capturar también aves, anfibios, reptiles y cangrejos de río. Complementa su dieta con lombrices, insectos y las larvas de estos, así como semillas y bayas. También consume huevos, aunque no rompe la cáscara de estos, sino que solo la perfora y bebe su interior a través de un pequeño agujero. Su bajo perfil y versatilidad le permite cazar en cualquier sitio, incluso bajo el agua. Localiza sus presas con facilidad gracias a su fino oído, vista aguda y sobre todo por el olfato.
Los turones son animales solitarios, por lo que solo conviven con otros miembros de su especie durante la época de celo y cría. El periodo de apareamiento acontece entre febrero y abril, fecha en que los machos dejan sus hábitos nocturnos, se vuelven agresivos y pueden observarse fácilmente chillando y peleándose durante todo el día. Cuando uno de ellos resulta vencedor, se aproxima a la hembra y la somete con un mordisco en el cuello, procediendo a copular mientras lanza todo tipo de ruidos característicos.
Tras seis semanas de gestación la hembra pare de tres a doce crías que nacen casi desnudas y totalmente desvalidas en su guarida, generalmente una madriguera de conejo ampliada o un hueco en la base de un árbol. El poco pelo que tienen es completamente grisáceo y no empieza a diferenciarse hasta las tres semanas de edad. Después de la cuarta semana abren los ojos y dejan de mamar antes de la séptima. Tras ser adiestrados en la caza por su madre, los jóvenes turones se independizan a los dos o tres meses, pero no pueden reproducirse hasta después de los nueve meses, llegando a veces a tardar hasta dos años en realizar su primera cópula.
Se han identificado las siguientes subespecies:[2]
El turón o turón europeo (Mustela putorius) es un pequeño carnívoro de la familia de los mustélidos, distribuido por gran parte de Europa, el norte de África y Asia occidental. El turón fue domesticado en tiempos antiguos con el fin de cazar conejos para el hombre, dando como resultado al hurón (M. p. furo).
Tuhkur ehk metstuhkur ehk tõhk (Mustela putorius) on väike kärplane, Eesti pärismaine kiskja.
Jahile minekuks ootab ta öö saabumist. Tema ohvriks langevad hiired, rotid, kahepaiksed, kalad, küülikud, kodulinnud, roomajad, ta sööb ka mett ja mesilasi.
Saaklooma tapab ta kõri läbi hammustades. Tapetud saagi tassib ta urgu, kus käib söömas.
Väljaheited on tuhkrutel 10–20 cm pikad. Tuhkru väljaheide on vänge haisuga ja selle järgi kergesti äratuntav.
Teda võib kohata peaaegu kõikjal, mägedes, mere ääres või külas. Pesitseb küüliku urus, kaljusel mäenõlval või puujuurte all. Ta on hea ujuja.
Täiskasvanud emasloom kaalub kuni 0,7 kg, isasloom kuni 1,7 kg, keskmine pikkus koos sabaga (13 cm) on umbes 51 cm ning tema keskmine eluiga on 7–10 aastat[viide?].
Ipurtatsa (Mustela putorius) ugaztun haragijalea da, Mustelidae familiakoa. Gauez ibili ohi den animalia hau Europa osoan hedatuta dago.[1] Antzina etxekotu zuten, gizakientzat untxiak ehizatu zitzan, eta halaxe sortu zen hudo (Mustela putorius furo) azpiespeziea.
Ipurtatsa Euskal Herri osoan zehar zabalduta dago, hala ere, datuen arabera, bere populazioen tamaina txikia dela dirudi. Horrela, EAE eta Nafarroako katalogoetan "interes bereziko" espezie gisa sailkatuta dago. Espezie honek aurkezten dituen mehatxu nagusiak, harrapaketak eta bere habitataren eraldaketa dira. Halaber, espezieak nozitu duen parasitosi gaixotasunak ere eragin kaltegarria izan du bere populazioengan.
Tamaina ertaineko ugaztuna da. 44zm-ko luzera du eta 18zm-ko isatsa. Itxura luzanga du, hanka sendo eta laburrekin.
Gorputzeko ilajea arre iluna da, nahiz eta bizkarraldean argitu egiten den azpiko ile horixkak (biloa) erdikusten direlako. Mutur zein begi inguruetan dituen orban zuriek, aurpegian mozorro zuri bereizgarri bat daraman itxura ematen diote. Halaber, belarrietan orban zuri bana aurkezten du.
Espezie honek dimorfismo sexual arina aurkezten du, tamaina eta pisuari dagokionez batik bat (Pisua: arrak 800-1300g; emeak %60-90 gutxiago).
Espezie hau ia Europa osoan zehar hedatzen da, iparraldean (Eskandinavia) eta Mediterraneoko zonalde batzuetan izan ezik. Britainia Handian ere oso arraroa da.
Iberiar penintsulan eta Euskal Herrian banaketa orokorra du.
Ipurtatsak altuera handiko eremuak saihesten dituen arren habitat oso desberdinetan bizitzeko gaitasuna du.
Orokorrean, urek igarotzen dituzten inguruneak gogoko ditu: ibai, laku eta eremu hezeak. Hala ere, habitat oso desberdinetan aurki daiteke: baso hosto erorkorrak, pinudiak, sastrakadiak, soro landuak...
Gordelekuak, gehienetan, lurrazpian kokatzen dira eta beraiengandik edo beste animalia batzuengandik zulatu eta atonduak egon daitezke. Dena dela, zuhaitzen sustraietan, kobazulo natural edo landaredi artean ere kokatu ditzakete beren gordelekuak.
Elikadurari dagokionez, haragijalea da eta denetatik jaten du. Urtaroa eta tokiaren arabera elikaduran aldaketa handiak jasaten dituen arren, bi harrapakin nagusi nabarmentzen dira bere dietan: mikrougaztunak eta anfibioak. Ipurtatsaren dieta beste mustelidoenarekiko zertxobait desberdina da, ehizatzen duen anfibio kopurua bereziki altua delako. Gainera, noiz edo noiz gordelekuetan anfibioak multzoka metatuta agertzen dira, elikagai biltegi gisa. Garezurraren behealdean kosk eginez, harrapakin hauek denbora luzez paralizatu eta bizirik mantentzen dituzte.
Iberiar Penintsulako zenbait eremutan untxiez elikatzen dira eta harrapakin hau oso ugaria den tokietan bere dietaren oinarri bilakatu da.
Ugalketa udaberrian gertatzen da, martxoa eta maiatza bitartean. Espezie honek ez du ernalketa atzeratua aurkezten, hortaz, 42 eguneko haurdunaldiaren ondoren, maiatza edo ekainean erditzeak gertatzen dira. Bataz beste, 4-9 kume erditzen dituzte. Kumeak 3 edo 4 urterekin independizatu egiten dira.
Animalia bakartia da eta Mustela generoko espezieen artean gautarrena. Hala eta guztiz ere, noizbehinka egunez begiztatu daiteke.
Bi sexuak banatuta bizi dira ugalketa garaian izan ezik. Sexu berekoen artean lurraldekoitasun zorrotza mantentzen da. Aurkako sexukoekin, aldiz, lurraldearen zati bat partekatzeko gai dira.
Babestutako lurraldeak ez du ibaien luzera jarraitzen (bisoienak ez bezala), hots, ez dira eremu linealak, bidimentsionalak baizik. Lurraldearen tamaina oso aldakorra da, 1-11km2 bitartekoa eta orokorrean arrena handiagoa izan ohi da.
Ipurtatsaren harrapari nagusiak otsoa (Canis lupus) eta katamotza (lynx) dira. Azeri gorria (Vulpes vulpes), hontz handia (Bubo bubo) eta txakur zein katu basatiak ere espeziea hau ehizatzeko gai dira.
IUCN katalogoaren arabera espezie honen egoera mundu mailan ez da kezkagarria.
Euskal Herrian, ipurtatsaren populazioak oso barreiatuak daude baina dentsitateak ez dira handiegiak. Ondorioz, EAE eta Nafarroako katalogoek "Interes Bereziko" espezie gisa sailkatzen dute.
Mustelido hau mehatxatzen duten faktoreak hainbat dira. Hasteko tranpa-jartzaileek egin izan dituzten harrapaketak, espezieak jasaten duen parasitosi gaixotasuna eta, batez ere, bere habitataren galera eta eraldaketa.
Ipurtatsa babesteko, ibaiak eta ibai-ertzeak babestea beharrezkoa da.
Ipurtatsa (Mustela putorius) ugaztun haragijalea da, Mustelidae familiakoa. Gauez ibili ohi den animalia hau Europa osoan hedatuta dago. Antzina etxekotu zuten, gizakientzat untxiak ehizatu zitzan, eta halaxe sortu zen hudo (Mustela putorius furo) azpiespeziea.
Ipurtatsa Euskal Herri osoan zehar zabalduta dago, hala ere, datuen arabera, bere populazioen tamaina txikia dela dirudi. Horrela, EAE eta Nafarroako katalogoetan "interes bereziko" espezie gisa sailkatuta dago. Espezie honek aurkezten dituen mehatxu nagusiak, harrapaketak eta bere habitataren eraldaketa dira. Halaber, espezieak nozitu duen parasitosi gaixotasunak ere eragin kaltegarria izan du bere populazioengan.
Hilleri eli lahokas (Mustela putorius) on eurooppalainen näätäeläinlaji, joka on melko huonosti sopeutunut Suomen talviolosuhteisiin. Ongelmaksi muodostuu lähinnä ravinnon saanti, ei niinkään kylmyys. Tämän vuoksi hilleriä esiintyykin paljon asutuksen liepeillä ja paikoilla, joilla on helposti saatavilla ravintoa esimerkiksi tunkioiden lähettyviltä. Hilleri ei ole minkin tavoin riippuvainen vedestä, mutta se elää kuitenkin usein vesistöjen ja kosteikkojen lähellä. Hilleristä jalostettua frettiä pidetään lemmikkieläimenä ja käytetään apuna rottien ja kaniinien metsästyksessä.
Hilleri kuuluu pieniin näätäeläimiin. Naaraat ovat selvästi pienempiä kuin urokset. Hillerille on ominaista pitkä lieriömäinen vartalo ja lyhyet jalat.[2] Ruumiin pituus on uroksilla 35–45 senttimetriä ja naarailla 30–37 senttimetriä, hännän pituus on 11–19 senttimetriä. Uroshillerit painavat 0,7–1,5 kilogrammaa ja naaraat 0,2–0,8 kilogrammaa. Kuonon ympärys on vaalea, silmien takana kulkee valkea juova ja korvanlehtien reunat ovat vaaleat. Päällimmäiset karvat ovat ruskeanmustia, mutta pohjavilla on vaalea ja se paistaakin usein läpi etenkin talvella.[3][4]
Muiden näätäeläinten tavoin hillerilläkin on peräaukon vierellä rauhaset, jotka tuottavat pistävän hajuista eritettä.
Hillerillä on laaja levinneisyysalue Portugalista Euroopan poikki Venäjälle Uralvuoristoon asti. Sitä ei esiinny Skandinavian pohjoisosissa, Irlannissa eikä isossa osassa Balkania ja Adrianmeren itäistä rannikkoa. Kreikassa hillereitä on vain satunnaisesti maan pohjoisosissa.[1]
Venäjällä hillerin elinalueen koillisraja menee suurin piirtein linjaa, joka kulkee Arkangelista, Syktyvkarin kautta Permiin. Sen pohjois- ja itäpuolella hilleri on erittäin harvinainen, ja Kamajoen jälkeen sen korvaa siperiankärppä.[1]
Suomessa hilleriä tavataan Oulun korkeudelle saakka.[5]
Hilleri on sopeutumiskykyinen laji, mutta parhaitsen se viihtyy kosteilla ja alavilla alueilla.[6] Yleisenä sitä on alankometsissä, rantavyöhykkeillä ja talvisin lähellä maatiloja ja kyliä. Hilleri esiintyy kuitenkin myös metsittyneellä arolla, soilla, jokilaaksoissa ja peltoalueilla.[1]
Hillerikannat vaihtelevat suuresti, ja 1940-luvulla sen luultiin kuolevan Suomesta sukupuuttoon. Sittemmin kanta on toipunut, mutta hilleri on maineeltaan paha tuholainen ja sen vuoksi sitä vainottiin ”linturosvona” vielä 1980-luvun alussa. Nykyisin se joutuu kilpaileman vahvemman lajin, minkin, kanssa elintilasta ja ravinnosta.
Hilleri on aktiivinen pääasiassa yöllä ja hämärässä, mutta joskus sitä voi tavata myös päivällä.[4] Päivälevon se viettää usein toisen eläimen kolossa tai kivien ja oksien alla. Hilleri voi kuitenkin kaivaa myös itse oman pesäkolon.
Hillerillä on hyvin suuret anaalirauhaset, jonka erittellä se merkitsee reviirinsä. Venäläisen tutkimuksen mukaan hillerin reviiri voi olla jopa 2 500 hehtaaria. Länsi-Euroopassa tuhannella hehtaarilla on noin yksi yksilö. Todella suotuisassa elinympäristössä yksilötiheys voi olla jopa kymmenenkertainen. Se käyttää rauhasia refleksimäisesti myös uhkatilanteessa, sillä löyhkäävä eritesuihku on hyvä keino puolustautua vihollista vastaan.[7]
Hillerin liikkuminen on usein laukkamaista hyppimistä, mutta se voi myös ravata selkä suorana, pää alhaalla. Toisin kuin näätä, hilleri ei juurikaan kiipeile. Se osaa uida, mutta tekee sitä sangen vähän. Yölliset pyyntimatkat ovat muutamia kilometrejä pitkiä ja liikkumisalue on noin yhden neliökilometrin suuruinen. Uroksilla alueet ovat suuremmat kuin naarailla.
Hillerit saavat vain yhden poikueen vuodessa. Parittelu tapahtuu keväällä ja kantoaika on noin kuusi viikkoa.[8] Pesä on valmistettu kuivista ruohoista, jonne poikaset syntyvät toukokuun loppupuolella tai kesäkuussa. Poikueeseen kuuluu 3–7 poikasta. Ne painavat syntyessään alle 10 grammaa ja ovat sokeita ja karvattomia. Silmät avautuvat noin neljän viikon iässä, ja noin kahden kuukauden iässä poikaset ovat väritykseltään aikuisen kaltaisia. Neljän kuukauden iässä ne erkaantuvat sisaruksistaan, ja voivat lisääntyä jo seuraavana kesänä.[4]
Tarhoissa hilleri voi elää kymmenenkin vuotta, mutta luonnossa sen ikä on harvoin yli viittä vuotta.
Hillerin pääravintoa ovat pienet nisäkkäät, etenkin jyrsijät ja jänikset, linnut ja sammakot sekä käärmeet. Myös kalat, hyönteiset ja marjat kuuluvat hillerin ravintoon, ja tilapäisesti ne voivat syödä kasviruokaakin.[3]
Hillerin ääntely vaihtelee kiljahtelevasta kotkottavaan. Joskus hilleri voi myös kiljaista, mutta täysikasvuiset yksilöt ovat yleensä varsin hiljaisia.
Hillereitä pidetään lemmikkieläimenä, ja lajin kesymuotoa kutsutaan fretiksi. Niitä on käytetty myös kaniinikantojen harventajana, mutta esimerkiksi Uudessa-Seelannissa ne ovatkin levittäytyneet laajalle ja saalistavat ennemmin paikallisia lajeja.[7]
Hilleriä metsästetään sen turkin takia, mutta koska sen väritys vaihtelee, niin yksilöllisesti villihillerien turkkia on usein vain pienemmissä tekstiileissä. Turkistarhoissa kasvatetaan usein hillerin ja fretin risteymämuotoa.[1]
Hilleri eli lahokas (Mustela putorius) on eurooppalainen näätäeläinlaji, joka on melko huonosti sopeutunut Suomen talviolosuhteisiin. Ongelmaksi muodostuu lähinnä ravinnon saanti, ei niinkään kylmyys. Tämän vuoksi hilleriä esiintyykin paljon asutuksen liepeillä ja paikoilla, joilla on helposti saatavilla ravintoa esimerkiksi tunkioiden lähettyviltä. Hilleri ei ole minkin tavoin riippuvainen vedestä, mutta se elää kuitenkin usein vesistöjen ja kosteikkojen lähellä. Hilleristä jalostettua frettiä pidetään lemmikkieläimenä ja käytetään apuna rottien ja kaniinien metsästyksessä.
Mustela putorius
Le putois (Mustela putorius), aussi connu sous le nom de putois commun, ou furet sauvage, est un animal de la famille des mustélidés voisin de la belette, du vison, de la loutre et de l'hermine. Le furet (Mustela putorius furo), forme domestique du putois est, comme lui, une sous-espèce du putois d'Europe. Ces animaux ont une glande qui libère une puanteur en cas de peur ou de menace.
Le putois d'Europe a une couleur proche du brun foncé avec une tête plus claire. Il est sensiblement plus grand que la belette et l'hermine, mesure 50 cm de long et pèse entre 0,7 kg pour les femelles et 1,7 kg pour les mâles.
Dans l'usage populaire, il est parfois confondu avec la mouffette qui, elle, est rayée de bandes blanches.
Le putois d’Europe a l’allure général typique des autres Mustélidés : il est court sur patte avec le corps fin et allongé[1],[2]. Il fait de 40 cm à 60 cm de long dont 12 cm à 15 cm de queue[1]. Les mâles pèsent de 400 g à 1,5 kg alors que les femelles ne dépassent pas les 700 g[2]. Le poids est l’un des meilleurs critères d’identification des sexes[2].
Le pelage typique est brun-noir avec des flancs plus pâles car le poil de bourre jaunâtre y est plus visible[1]. La tête est plus claire, avec un masque noir partant du museau et entourant les yeux. Les oreilles sont petites, rondes et ourlées de blanc. Il exite cependant une grande variation entre les individus[1], avec un masque facial plus ou moins marqué, un pelage plus ou moins sombre ainsi que des phénotypes érythrique ou albinos[3]. La mue est bisannuelle. En hiver, le poil de bourre s'épaissit ce qui donne une teinte plus claire au pelage[1].
L'espérance de vie maximum connue dans la nature est de 3 à 5 ans et 14 ans en captivité. C'est un animal essentiellement nocturne, silencieux, furtif, et assez discret. Il se rencontre en forêt mais surtout dans les lieux humides : bordure d’étangs et marais. Il creuse souvent son terrier sous les racines des arbres.
Sa nourriture est principalement constituée de grenouilles et de campagnols, mais aussi parfois de rats ou d'autres petites proies[4]. C'est un des rares prédateurs à amasser des proies (principalement des grenouilles) dans des « réserves alimentaires » au printemps. On considère souvent que l'une de ses proies favorites est le lapin de garenne qu'il surprend dans son terrier, mais il n'incorpore le lapin que dans son régime d'été. Plus rarement, il peut s'en prendre au jeune lièvre dont il remonte la trace. Pour ces dernières proies qui le dépassent souvent en taille (tel le lapin sauvage), on dit[Qui ?] qu'il se contente le plus souvent de les saigner à mort et de dévorer ensuite les organes nobles (foie, cœur, poumons).[réf. nécessaire] Il est connu également comme prédateur des cailles et perdrix surprises au sol, de nuit, durant leur sommeil. Pour sa prédation importante exercée sur le petit gibier, il a longtemps fait l'objet d'un piégeage intensif.
Selon le professeur Thierry Lodé, spécialiste de l'espèce, son domaine vital s'étend sur un kilomètre carré et l'espèce est capable de s'hybrider avec le très rare vison d'Europe (Mustela lutreola)[5].
Il grimpe rarement mais plonge et nage très bien. S’il est en danger, il glousse, siffle et gronde. Sous l’effet de la frayeur ou de la douleur, il libère le contenu de ses glandes anales sous la forme d'un aérosol dont l’odeur désagréable lui a valu le nom de « puant ». Les vêtements qui en sont imprégnés sont rendus inutilisables pour au moins 24 heures tellement l'odeur en est insupportable.
Le putois est polygyne, le mâle fréquentant le domaine d'une à trois femelles[6]. L’accouplement a lieu en mars-avril. Le nid (amas d’herbes sèches, de plumes et de poils) est dissimulé dans une cavité d’arbre ou de mur, sous des fagots ou dans un terrier abandonné. La femelle met bas une fois par an, en juin-juillet, après une gestation de six semaines. Sa portée compte de trois à sept petits mesurant six à sept centimètres et couverts d'un duvet ras et blanchâtre. Ils tètent au moins un mois mais mangent de la viande apportée par la mère dès l'âge de trois semaines. À trois mois ils atteignent la taille des adultes qui vivent cinq à six ans et atteignent leur maturité sexuelle à 9 mois.
Les amalgames faits notamment dans les bandes dessinées et les dessins animés (comme Belle Fleur dans Bambi et Bambi 2 de Walt Disney Pictures, Pépé le putois chez Warner Bros., dans Kirikou et la Sorcière, ou Stella dans Nos voisins, les hommes de DreamWorks) ont amené une confusion dans l'esprit de nombreuses personnes : l'animal noir et blanc à queue panachée émettant un parfum nauséabond qui peuple l'imaginaire collectif est en réalité la mouffette, espèce d'une famille différente des putois. Le putois émet certes la même[réf. souhaitée] odeur incommodante, mais est brun.
C'est un des rares prédateurs à s'attaquer au rat musqué (dont la taille est comparable à celle du lapin de garenne), mais aussi au surmulot. Ses proies principales figurent sur la liste des espèces classées « nuisibles » par arrêté préfectoral en France et cela lui confère donc un rôle positif, mais il est aussi prédateur du campagnol amphibie (vulnérable au niveau mondial)[7]. Quand il n'a pas de proies plus grandes à disposition, on estime à un millier le nombre de petits rongeurs tués chaque année par ce prédateur. D'ailleurs, depuis une vingtaine d'années, plusieurs pays européens protègent l'ensemble des mustélidés, à l'exception parfois de la fouine qui cause des ravages dans les poulaillers et les pigeonniers mal protégés.[réf. nécessaire]
Le putois ne provoque que rarement des dégâts dans des clapiers ou des poulaillers vétustes (planches disjointes, grillage troué, portes disloquées ou fermant mal…).
Pourtant, le piégeage ainsi que la disparition d'un grand nombre de lapins de garenne à cause de la myxomatose ont contribué à sa raréfaction. La modification des milieux humides ainsi que la pollution de l'eau sont aussi des éléments à ne pas négliger. La destruction des zones humides est la principale cause du recul de cette espèce en Suisse[8],[9].
En 2016, le déclin de l'espèce en France est confirmé par l'Office français de la biodiversité (ex-ONCFS) sur la base de différentes études[10]. Depuis 2017, l'UICN le classe « espèce quasi menacée » sur la liste rouge des mammifères menacés en France[11]. En 2019, la Société française pour l'étude et la protection des mammifères (SFEPM) s'alarme toujours du déclin de la population de putois en France, au point d'en faire une espèce menacée. La SFEPM demande (sans succès à ce jour) au ministère de l'Écologie de placer l'espèce sur la liste des « mammifères protégés » (statut impliquant une non-chasse, mais aussi qu'il soit pris en compte par divers programmes de conservation, et dans les études d'impacts et autres évaluation environnementale des projets d'aménagement du territoire)[12],[13].
Pourtant le putois reste inscrit en France sur la liste d'espèces susceptibles d'être classés nuisibles par arrêté ministériel en date du 30 septembre 1988). Plusieurs associations naturalistes demandent son inscription en espèce protégée et pas uniquement comme « quasi menacé » ; deux préfets (Loire-Atlantique et Pas-de-Calais) l'inscrivent même parmi les espèces susceptibles d'occasionner des dégâts (Esod, autrefois « nuisibles »), permettant que son piégeage perdure jusqu'à ce que des associations de protection de l'environnement fassent (après 2 ans de procédures) annuler ces exceptions par le Conseil d'État[14]. En juillet 2021, l'espèce n'est plus classée Esod, mais n'est pas pour autant protégée puisque persiste sur la liste des quatre-vingt-dix « espèces gibiers » (selon l'OFB, au moins 2 942 putois ont été tués à la chasse pendant la saison 2013-2014)[11].
Mustela putorius
Le putois (Mustela putorius), aussi connu sous le nom de putois commun, ou furet sauvage, est un animal de la famille des mustélidés voisin de la belette, du vison, de la loutre et de l'hermine. Le furet (Mustela putorius furo), forme domestique du putois est, comme lui, une sous-espèce du putois d'Europe. Ces animaux ont une glande qui libère une puanteur en cas de peur ou de menace.
Le putois d'Europe a une couleur proche du brun foncé avec une tête plus claire. Il est sensiblement plus grand que la belette et l'hermine, mesure 50 cm de long et pèse entre 0,7 kg pour les femelles et 1,7 kg pour les mâles.
Dans l'usage populaire, il est parfois confondu avec la mouffette qui, elle, est rayée de bandes blanches.
O tourón ou furón bravo (Mustela putorius) é un pequeno carnívoro da familia dos mustélidos, espallado por gran parte de Europa, o norte de África e Asia occidental. O tourón foi domesticado en tempos antigos co fin de que cazase coellos para o home, dando como resultado ao furón (Mustela putorius furo).
Este animal posúe un corpo alongado e flexible, con patas curtas, apto para moverse con rapidez polo fondo do bosque e introducirse dentro dos tobos de roedores e coellos, dos que se alimenta. A súa testa é pequena, ancha e esmagada, e as súas diminutas orellas redondeadas apenas sobresaen. A lonxitude de cabeza e corpo é duns 30 a 50 centímetros, mentres que a cola (moi poboada) mide de 10 a 19. Mentres que os machos poden superar lixeiramente o quilo de peso, as femias acadan só entre 650 e 850 gramos. Estas dispoñen de 8 glándulas mamarias coas que amamantan ás súas crías durante o período de lactación.
A cor da pelaxe varía entre gris, marrón e amarelento no lombo, sendo negro en patas e bandullo. Un par de bandas brancas rodean os ollos, illando un característico antiface escuro en torno a eles. Tamén son de cor branca a boca e as orellas. Posúen un total de 34 dentes.
Normalmente, en liberdade non superan os 7 ou 8 anos.
O tourón pode vivir case en calquera lugar que lle procure un lugar onde agocharse dende o cal poida axexar ás súas presas, incluíndo bosques, zonas de matogueira, pradeiras, terreos rochosos e ribeiras dos ríos. O territorio que reclama cada animal pode achegarse aos 2 quilómetros cadrados.
A distribución deste animal na Península Ibérica ocupa a maior parte desta, aínda que nos últimos anos viuse expulsado de moitas zonas debido á desertización e os incendios forestais. Atópase protexida en gran parte de Europa.
Os seus principais inimigos son as rapaces nocturnas, as grandes serpes como a víbora e a cobra bastarda e os carnívoros grandes coma o raposo e mailo lobo.
Malia seren difíciles de ver polo naturalista afeccionado, dada a súa capacidade para agocharse na maleza e no soutobosque, pódense identificar doadamente varios indicios da súa presenza, como poden ser as pegadas, sons e excrementos.
As pegadas son semellantes ás da marta cibelina, pero de menor tamaño. Constan de 4 ou 5 dedas coa impresión das poutas non retráctiles ben desenvolvida. As pegadas das patas traseiras miden máis que as das patas dianteiras, e ocasionalmente aparecen acompañadas da marca deixada pola cola no barro ou a neve.
O son máis característico desta especie soa semellante a un ¡que, que, que!. Berra de forma máis aguda se está asustado ou alporizado, e tamén cando a femia trata de alertar ás súas crías dun perigo. O seu vocabulario tamén inclúe bufidos e gruñidos de menor consideración.
Os excrementos miden de 6 a 8 centímetros de longo, aínda que só teñen 9 milímetros de grosor. A cor varía segundo o que o tourón coma, mais xeralmente son de cor negra. Deposítanse en puntos determinados do seu territorio, xeralmente á beira do seu tobo, e neles pódense apreciar ás veces varios restos das súas vítimas, como plumas, pelo, caparazóns e anacos de óso.
Ademais de pequenos mamíferos (ratas, ratos, coellos, lebres, toupas, furafollas...), o tourón pode capturar tamén aves, peixes, anfibios, réptiles e caranguexos de río. Complementa a súa dieta con insectos e as larvas destes, así como sementes e bagas. Tamén consome ovos, aínda que non rompe a casca destes, senón que só a fende e bebe o seu interior a través dun pequeno buraco. O seu baixo perfil e versatilidade permítelle cazar en calquera sitio, ata baixo a auga. Localiza as súas presas con facilidade grazas ao seu fino oído, vista aguda e sobre todo polo olfacto.
Os touróns son animais solitarios, polo que só conviven con outros membros da súa especie durante a época de celo e cría. O período de apareamento acontece entre febreiro e abril, data na que os machos deixan os seus hábitos nocturnos, vólvense agresivos e poden observarse doadamente berrando e pelexándose durante todo o día. Cando un deles resulta vencedor, aproxímase á femia e sométea trabándolle no pescozo, procedendo a copular mentres lanza todo tipo de ruídos característicos.
Tras 6 semanas de xestación a femia pare de 3 a 12 crías que nacen case espidas e totalmente desvalidas no seu niño, xeralmente un tobo de coello ampliado ou un oco na base dunha árbore. O pouco pelo que teñen é completamente agrisado e non comeza a diferenciarse ata as 3 semanas de idade. Logo da cuarta semana abren os ollos e deixan de mamar antes da sétima. Tras ser adestrados na caza pola súa nai, os novos touróns independízanse aos dous ou tres meses, mais non poden reproducirse ata logo dos nove meses, chegando ás veces a tardar ata dous anos en realizar a súa primeira cópula.
O tourón ou furón bravo (Mustela putorius) é un pequeno carnívoro da familia dos mustélidos, espallado por gran parte de Europa, o norte de África e Asia occidental. O tourón foi domesticado en tempos antigos co fin de que cazase coellos para o home, dando como resultado ao furón (Mustela putorius furo).
Tvor (lat. Mustela putorius) je životinjska vrsta iz porodice kuna, porijeklom iz zapadne Euroazije i Sjeverne Afrike.
Tvor je ponajviše tamnosmeđe boje, svijetliji ispod trbuha s tamnom maskom preko lica. Moguće su mutacije boje, uključujući i albino boju.[1] U usporedbi s kunom zlaticom i lasicom, tvor ima kraće, kompaktnije tijelo i snažnije građenu lubanju i zube, te je manje pokretljiv.
Ne mari za teritorij, sa životinjama istog spola često dijeli prostor kretanja. Tvor je poligamna vrsta, a trudnoća se javlja neposredno nakon parenja, bez inducirane ovulacije. Ženka obično rađa u rano ljeto, a u leglu ima od pet do 10 mladunaca, koji se osamostale u dobi od dva do tri mjeseca.
Hrani se manjim glodavcima, pticama, vodozemcima i gmazovima.
Ljudi su ga pripitomili još u davna vremena, makar obično imaju negativno mišljenje o tvoru. Na Britanskom otočju progonili su ga lovočuvari, te je postao sinonim za promiskuitetnost u engleskoj književnosti.
Nije ugrožena vrsta zbog široke rasprostranjenosti.
Tvor (lat. Mustela putorius) je životinjska vrsta iz porodice kuna, porijeklom iz zapadne Euroazije i Sjeverne Afrike.
Tvor je ponajviše tamnosmeđe boje, svijetliji ispod trbuha s tamnom maskom preko lica. Moguće su mutacije boje, uključujući i albino boju. U usporedbi s kunom zlaticom i lasicom, tvor ima kraće, kompaktnije tijelo i snažnije građenu lubanju i zube, te je manje pokretljiv.
Ne mari za teritorij, sa životinjama istog spola često dijeli prostor kretanja. Tvor je poligamna vrsta, a trudnoća se javlja neposredno nakon parenja, bez inducirane ovulacije. Ženka obično rađa u rano ljeto, a u leglu ima od pet do 10 mladunaca, koji se osamostale u dobi od dva do tri mjeseca.
Hrani se manjim glodavcima, pticama, vodozemcima i gmazovima.
Ljudi su ga pripitomili još u davna vremena, makar obično imaju negativno mišljenje o tvoru. Na Britanskom otočju progonili su ga lovočuvari, te je postao sinonim za promiskuitetnost u engleskoj književnosti.
Nije ugrožena vrsta zbog široke rasprostranjenosti.
La puzzola (Mustela putorius, Linnaeus, 1758), noto anche come puzzola comune, o furetto selvaggio, è un mammifero carnivoro della famiglia dei Mustelidi[3].
Con lo stesso nome vengono a volte designate le specie appartenenti al genere Mephitis e Ictonyx, il cui nome comune corretto è invece moffette per le prime e zorille per le seconde, con cui la puzzola è solo lontanamente imparentata, ma con cui condivide la caratteristica capacità di secernere una sostanza maleodorante da apposite ghiandole sottocaudali: la specie condivide invece un legame assai più diretto con le altre specie di mustelidi come il visone europeo (Mustela lutreola), con cui si ibrida facilmente[4]. La sua domesticazione, originariamente per fini venatori, ha dato origine al furetto.
Con sei sottospecie riconosciute (Mustela putorius anglia, Mustela putorius aureola, Mustela putorius caledoniae, Mustela putorius mosquensis, Mustela putorius putorius, Mustela putorius rotschildi). Invece le sottospecie eversmanii e furo vengono attualmente considerate specie a sé stanti col nome di Mustela eversmanii e Mustela furo. La puzzola europea è diffusa in tutta l'Europa, a nord fino alla Svezia meridionale e alla Finlandia meridionale[5]: manca invece sul versante adriatico della Croazia e in Grecia, mentre la si trova, seppure sia ivi assai rara, in Gran Bretagna. Nel XIX secolo la specie è stata inoltre introdotta in Nuova Zelanda, dove si è ambientata con successo a scapito della fauna locale.
In Italia la sottospecie nominale è diffusa, sia pure in maniera piuttosto discontinua, in tutta la penisola, mentre manca completamente sul territorio insulare[6].
Una caratteristica notevole della puzzola è la grande varietà di habitat in cui può prosperare: infatti la si trova dalle coste marine fin sulle montagne e vive altrettanto a suo agio tra le dune sabbiose o sulle rupi a picco sul mare, così come nelle praterie o nelle gole boscose. Tuttavia predilige le aree umide, come le rive di fiumi e pozze o comunque zone in prossimità di fonti d'acqua.
Misura fino a 60 cm di lunghezza, di cui fino a 20 cm spettano alla coda, per un peso che può superare il chilo e mezzo: tuttavia questi valori massimi si riferiscono esclusivamente a esemplari di sesso maschile, in quanto in questa specie i maschi sono molto più grandi delle femmine, arrivando a pesare il doppio di esse e a misurare fino a un terzo in più.
Il corpo ha forma cilindrica ed è allungato e affusolato, in contrasto con le zampe corte e tozze: quando l'animale corre, compie ampie falcate piegandosi come un bruco, acquistando una velocità del tutto inaspettata. La testa è massiccia e arrotondata, con una caratteristica conformazione mandibolare, quasi sigillata al resto del cranio che conferisce all'animale una presa eccezionale durante il morso[7].
Il pelo, rado e setoloso d'estate e folto e sericeo d'inverno, è di colore bruno scuro sul dorso, con tendenza a scurirsi man mano che si va verso la zona ventrale, che, così come le zampe e la coda, tende al colore nero: è presente inoltre un folto sottopelo di color crema, la cui presenza è particolarmente evidente sui fianchi dell'animale. La testa, anch'essa nera, presenta dei disegni bianchi o di color crema su orecchie, muso e guance che vanno a formare una curiosa mascherina attorno agli occhi.
La puzzola ha abitudini prettamente notturne e solitarie: durante il giorno cerca rifugio in una cavità tranquilla, che può essere rappresentata sia da un anfratto naturale fra le rocce sia dalla tana abbandonata di una volpe o di un coniglio o da cui il legittimo proprietario viene scacciato in malo modo o ucciso. Nelle aree antropizzate le puzzole utilizzano anche le cataste di legname o le abitazioni come rifugi diurni.
Al calare delle tenebre l'animale esce in cerca di cibo, muovendosi velocemente sulle corte zampe che durante la deambulazione vengono mosse a mo' di planata: la puzzola si muove prevalentemente sul terreno, in quanto è assai meno atta di altri mustelidi, in primo luogo la faina e la martora, all'arrampicata e al movimento fra le fronde.
A causa delle sue abitudini spiccatamente solitarie, la puzzola è assai poco comunicativa e per la maggior parte del tempo resta in silenzio: tuttavia è in grado di emettere brevi guaiti o squittii; invece l'animale eccitato o spaventato emette dalle ghiandole sottocaudali il caratteristico liquido maleodorante per il quale l'animale è tanto conosciuto. Tale liquido non ha scopo difensivo come spesso si è pensato, quanto piuttosto una funzione territoriale, in quanto le puzzole prese in cattività non emanano quasi del tutto l'odore molesto[8]. Oltre che col suo odore, le puzzole sono solite lasciare in segno di avvertimento per altri esemplari le proprie feci lungo i tragitti che il padrone di casa è solito percorrere, avendo cura di depositare i suoi escrementi in luoghi strategici.
Si tratta di animali prettamente carnivori: si nutrono principalmente di ratti, topi e conigli, uccelli e loro uova, rane, lucertole e serpenti[9].
La puzzola individua la preda grazie allo sviluppatissimo olfatto: una volta raggiunta, l'animale azzanna la malcapitata vittima al collo, serrando le mascelle in modo così tenace che è possibile sollevare l'animale in aria assieme alla sua preda senza che esso allenti la presa. In tal modo le puzzole hanno ragione anche di animali di dimensioni assai maggiori, come i grossi conigli. Le puzzole usano trasportare prede di piccole dimensioni afferrandole a metà dorso, più o meno come fanno i cani da caccia quando riportano la selvaggina[10].
Quando il cibo scarseggia, la puzzola può ripiegare sugli invertebrati e addirittura cominciare a nutrirsi di bacche e frutti: tuttavia essa è assai meno atta dei suoi parenti Canidi e Ursidi a digerire tali tipi di cibo e perciò se ne nutre solo in casi eccezionali. Del tutto infondata è la credenza secondo cui la puzzola sia immune al veleno delle vipere, che è solita cacciare.
La stagione degli amori cade durante l'inverno: i maschi, che spesso lottano fra loro per conquistarsi il diritto di accoppiarsi con la femmina, durante la copula afferrano coi denti la nuca delle femmine, scuotendole con veemenza.
La femmina è in grado di ritardare per varie settimane l'impianto dell'ovulo fecondato sulle pareti uterine: per questo motivo, anche se l'accoppiamento avviene in inverno, i cuccioli nascono solitamente in aprile-maggio. La gestazione dura circa sei settimane, al cui termine la femmina dà alla luce una cucciolata comprendente dai tre agli otto cuccioli, ciechi, sordi e ricoperti da una rada pelliccia biancastra, mentre la pelle è di colore rosato: in prossimità del parto, essa comincia a foderare il nido con erba secca e pelo per renderlo più confortevole. I cuccioli vengono svezzati attorno al mese d'età: tuttavia la femmina continua ad accudirli sino al raggiungimento della taglia adulta (attorno al terzo mese) anche se i cuccioli non possono dirsi sessualmente maturi prima dei sei mesi di vita.
La femmina è solita partorire una sola volta all'anno: tuttavia se la nidiata non sopravvive, può andare nuovamente in estro per rimpiazzarla.
La puzzola (Mustela putorius, Linnaeus, 1758), noto anche come puzzola comune, o furetto selvaggio, è un mammifero carnivoro della famiglia dei Mustelidi.
Con lo stesso nome vengono a volte designate le specie appartenenti al genere Mephitis e Ictonyx, il cui nome comune corretto è invece moffette per le prime e zorille per le seconde, con cui la puzzola è solo lontanamente imparentata, ma con cui condivide la caratteristica capacità di secernere una sostanza maleodorante da apposite ghiandole sottocaudali: la specie condivide invece un legame assai più diretto con le altre specie di mustelidi come il visone europeo (Mustela lutreola), con cui si ibrida facilmente. La sua domesticazione, originariamente per fini venatori, ha dato origine al furetto.
Tamsusis šeškas (lot. Mustela putorius, angl. European Polecat, vok. Iltisse), – kiauninių šeimos plėšrus žinduolis. Tamsieji šeškai, dar vadinami miškiniais arba juodaisiais šeškais, plačiai paplitę Europos miškuose. Gyvena ir Lietuvos teritorijoje.
Kūnas 30–45 cm ilgio, uodega – 10–15 cm. Gyvūnas sveria 1–1,5 kg. Turi purų ir švelnų kailį, kuris tamsiai rudas arba juosvas (akuotplaukiai), vilnaplaukiai šviesiai gelsvi. Pasturgalyje turi nemalonų kvapą skleidžiančią liauką.
Balandžio–gegužės mėnesiais veda 3–6 jauniklių vadą. Jie subręsta pirmaisiais–antraisiais metais.
Šeškas gyvena miškuose, pamiškėse, upių ir ežerų pakrantėse, krūmynuose. Lankosi prie kaimų, priemiesčių trobesių, sandėlių. Gyvena paties išsikastame urve, arba po šakų, akmenų šūsnimi, medžių šaknimis, išpuvusiais kelmais.
Lietuvoje dažnas, paplitęs visoje šalyje.
Plėšrūnas. Maitinasi daugiausia pelėmis, pelėnais ir kitais smulkiais graužikais, paukščiais, varliagyviais, ropliais. Pjauna vištas (daugiau, nei gali suėsti).
Tamsusis šeškas – svarbus kailinis žvėrelis, kurio kailis naudojamas kailinių gamyboje. Paprastai šeškai kailiams gaudyti spąstais rudenį arba žiemą.[1]
Tamsusis šeškas (lot. Mustela putorius, angl. European Polecat, vok. Iltisse), – kiauninių šeimos plėšrus žinduolis. Tamsieji šeškai, dar vadinami miškiniais arba juodaisiais šeškais, plačiai paplitę Europos miškuose. Gyvena ir Lietuvos teritorijoje.
Meža sesks jeb vienkārši sesks, arī Eiropas sesks (Mustela putorius), ir sermuļu dzimtas plēsējs. Seski ir radniecīgi zebiekstēm, sermuļiem un caunām. Mājās pieradinātie seski tiek saukti par fretkām vai mājas seskiem.
Sesks ir sastopams gandrīz visā Eiropā līdz Urālu kalniem, izņemot Skandināvijas ziemeļus un salas jūrās, kā Īrija, Islande, Sicīlija un citas.[1] Tas ir bieži sastopams dzīvnieks, un reti tie ir vienīgi Lielbritānijā, kur no 19. gadsimta sākuma līdz 20. gadsimta 20. gadiem suga tika izskausta. Mūsdienās populācija tiek atjaunota reintrodukcijas rezultātā. Suga ir introducēta ne vien vairākās Vidusjūras salās, bet arī Jaunzēlandē.[2]
Sesks ir viens no trijiem sermuļu ģints dzīvniekiem, kas dzīvo Latvijā. Pārējie ir sermulis un zebiekste.[3]
Seski tāpat kā pārējie sermuļu dzimtas dzīvnieki ir ar slaidiem, spēcīgiem ķermeņiem, īsām kājām un platām galvām.[4] Meža seskiem tēviņi ir ievērojami lielāki par mātītēm; tēviņu svars divreiz pārsniedz mātīšu svaru, ķermeņa garums tēviņiem ir vismaz par trešdaļu lielāks. Seska ķermeņa garums ir 35—45 cm, svars mātītēm 0,7 kg, tēviņiem 1,7 kg.[5]
Sesku kažoki ir tumši brūni vai melns.[4] Uz sejas tam ir gaišāks matojums, uz acīm izveidojot masku, kas atgādina tumšas brilles.[5] Ziemā kažoks izaug biezs, spožs un elegants, bet vasarā tas ir plāns un neizteiksmīgs.[4]
Kā visiem sermuļu dzimtas pārstāvjiem, seskiem ir anālie dziedzeri, kas izdala kodīgas smakas sekrētu. Šī reakcija notiek, kad sesks jūtas apdraudēts. Tāpat kā citiem sermuļu dzimtas dzīvniekiem, seskiem ir "slēdzējžoklis" — žokļa locītava ir gandrīz slēgta eņģe, kā rezultātā žokļi ir gandrīz neatlaužami. Šī īpatnība sermuļu dzimtas dzīvniekiem dod nepārspējami spēcīgo tvērienu cīņās, medībās un spēlēs.[2]
Seski pamatā ir nakts dzīvnieki, tos var sastapt mežos, purvos un mežu ieskautās pļavās kādas ūdenstilpnes tuvumā. Ziemā tas apmetas lauku sētu un ciematu tuvumā, kur barības meklējumos var ienākt ēkās. Toties no dzīves kalnos izvairās.[2] Migu sesks visbiežāk iekārto upīšu krastos zem lielu koku saknēm. Sesks ir nometnieks ar apmēram 1 km² lielu teritoriju. Vasarā seski dzīvo ģimenēs, ziemā pa vienam. Sesks ir aktīvs visu gadu. Ziemā seska iestaigātas taciņas var redzēt pie avotainām, neaizsalstošām vietām upēs, kur pārziemo vardes.[2]
Galvenie dabiskie ienaidnieki — suņi, kaķi, lapsa, jenotsuns un lielie pūčveidīgie putni.[2]
Sesks pamatā ir gaļēdājs un medī dažādus mazus dzīvniekus kā strupastes, peles, kāmjus un žurkas, vasarā tas medī vardes un krupjus. Daudz retāk sesks medī putnus un kukaiņus.[6] Ja trūkst barības, sesks ēd arī augļus un maitu.[2]
Par seska plēsonību liecina tas, ka šis dzīvnieks uzbrūk medījumam, kas ir daudz lielāks par pašu, piemēram, trusi. Seski var iebrukt vistu kūtī un nokost vairāk putnu nekā var apēst, lai arī daļu sesks aizvelk apēšanai vēlāk. Savās slēptuvēs sesks visbiežāk uzkrāj vardes, kuras paralizē ar kodienu pakausī.[2]
Seska redze nav sevišķi asa, medījuma izsekošanā un atrašanā tas paļaujas uz ožu.[2] Sesku slaidie ķermeņi tiem ļauj ielīst grauzēju alās un tos medīt zem zemes.[7]
Seskiem ir poligāmas attiecības. Mātīte visbiežāk sapārojas ar vairākiem tēviņiem, lai gan var sapāroties arī ar vienu tēviņu.[8] Riests iestājas ziemas beigās. Tēviņi cīnās par mātītes uzmanību. Gadā parasti ir viens metiens, lai gan, ja māte mazuļus zaudē, pastāv iespēja, ka mātīte sapārojas vēlreiz.[2] Grūsnība ilgst 42 dienas. Metienā ir 2—12 mazuļi, visbiežāk 4—6 mazuļi. Mazuļu dzimstot sver 9—10 g. Māte tos zīda ar pienu mēnesi. Par mazuļiem rūpējas abi vecāki. Mazuļiem acis atveras pēc 34—36 dienām, bet no 2 mēnešu vecuma tie sāk patstāvīgi meklēt barību. Jaunie seski pilnīgi patstāvīgu dzīvi uzsāk 3 mēnešu vecumā, kad sasnieguši pieauguša seska lielumu, bet dzimumgatavību sasniedz 6 mēnešu vecumā.[2]
Dzīves ilgums savvaļā parasti ir 5—6 gadi, nebrīvē sesks dzīvo līdz 12 gadu vecumam.[2]
Seski, īpaši ar tumšajiem kažokiem, var sapāroties ar ļoti reto Eiropas ūdeli, tad piedzimst seska un ūdeles hibrīds.[9] Dažos Lielbritānijas reģionos savvaļā izbēgušie mājas seski ir sapārojušies ar meža seskiem, radot meža-mājas sesku hibrīdus. Bieži hibrīdiem ir mazāk izteikta sejas maska, tiem ir gaiša pakakle un gaišāks matojums, īpaši pavēderē. Lai gan reizēm mēdz būt hibrīdi, kas ārēji nav atšķirami no "īsta" meža seska. Eiropas meža sesks pārojas arī ar stepes sesku.[5] Mājas sesks iespējams ir radies tieši no meža seska un stepes seska hibrīda.[2]
Meža sesks jeb vienkārši sesks, arī Eiropas sesks (Mustela putorius), ir sermuļu dzimtas plēsējs. Seski ir radniecīgi zebiekstēm, sermuļiem un caunām. Mājās pieradinātie seski tiek saukti par fretkām vai mājas seskiem.
Sesks ir sastopams gandrīz visā Eiropā līdz Urālu kalniem, izņemot Skandināvijas ziemeļus un salas jūrās, kā Īrija, Islande, Sicīlija un citas. Tas ir bieži sastopams dzīvnieks, un reti tie ir vienīgi Lielbritānijā, kur no 19. gadsimta sākuma līdz 20. gadsimta 20. gadiem suga tika izskausta. Mūsdienās populācija tiek atjaunota reintrodukcijas rezultātā. Suga ir introducēta ne vien vairākās Vidusjūras salās, bet arī Jaunzēlandē.
De bunzing (Mustela putorius) is een roofdier dat behoort tot de familie marterachtigen (Mustelidae). Het is een van de zeven inheemse soorten marterachtigen in België en Nederland. De bunzing komt voor in grote delen van Europa tot in westelijk Azië en uiterst noordwestelijk Afrika.
De bunzing is naaste familie van de wezel en de hermelijn. Over het algemeen zijn de drie soorten goed te onderscheiden, maar er komen soms kleurvariaties voor die de identificatie bemoeilijken. De bunzing is daarnaast de wilde voorvader van de fret (Mustela putorius furo), die als een ondersoort wordt beschouwd. Het is een echte bodembewoner die veel graaft en niet vaak klimt.
De bunzing werpt eenmaal per jaar jongen, dit zijn er ongeveer vijf per keer. Na vier maanden zijn ze zelfstandig en na zes maanden zijn ze volwassen. De bunzing wordt ongeveer vier jaar oud. De bunzing is een zeer actief roofdier dat leeft van prooien als kleine tot middelgrote gewervelde dieren zoals konijnen en vogels. Er worden voedselvoorraden aangelegd. Ook geleedpotige dieren en fruit worden soms gegeten.
Vijanden zijn andere roofdieren zoals slangen en vossen. De mens heeft een negatieve invloed op de bunzing, voornamelijk doordat vele dieren worden doodgereden door het verkeer. De bunzing wordt beschouwd als een algemeen voorkomende marterachtige die niet wordt gezien als bedreigd, in tegenstelling tot verwante soorten zoals de nerts. De bunzing wordt wel beschouwd als een nuttig dier vanwege de gewoonte om op knaagdieren te jagen. De bunzing kan echter ook ziektes dragen als hondsdolheid of de hondenziekte en deze ook overbrengen op mens en dier.
De bunzing komt voornamelijk voor in Europa en verder in Turkije en een klein deel van het verspreidingsgebied is te vinden in noordelijk Afrika in Marokko.[2] De oostelijke grens ligt bij de Oeral. Ze komen op bijna het gehele Europese vasteland voor. Op de Britse eilanden is de bunzing zeldzaam en op Ierland ontbreekt de soort. In Schotland kwam vroeger de ondersoort Mustela putorius caledoniae voor, maar deze wordt beschouwd als uitgestorven. De bunzing is hier onlangs herontdekt, maar uit genetische analyse bleken deze populaties te zijn uitgezet.[3]
Het verspreidingsgebied van de bunzing beslaat (delen van) de landen Albanië, Andorra, België, Bosnië en Herzegovina, Bulgarije, Denemarken, Duitsland, Estland, Finland, Frankrijk, Gibraltar, Griekenland, Hongarije, Italië, Kroatië, Letland, Liechtenstein, Litouwen, Luxemburg, Macedonië, Marokko, Moldavië, Montenegro, Nederland, Nieuw-Zeeland, Noorwegen, Oekraïne, Oostenrijk, Polen, Portugal, Roemenië, Rusland, Servië, Slovenië, Slowakije, Spanje, Tsjechië, Turkije, Verenigd Koninkrijk, Wit-Rusland, Zweden en Zwitserland.[1]
De bunzing komt in Scandinavië alleen in het zuiden voor. In warme delen van zuidelijk Europa is de soort eveneens te vinden, zelfs op geïsoleerde eilanden zoals Corsica en Sicilië. De populaties in Marokko werden vroeger beschouwd als groepen ontsnapte fretten, maar in 2011 werden fossielen gevonden van de bunzing. Tegenwoordig gaat men ervan uit dat de bunzing mogelijk al die tijd inheems is geweest in noordelijk Afrika.[1]
In België komt de soort algemeen voor, hoewel de populatiedichtheden sterk kunnen verschillen. In de regio rond Antwerpen komt de bunzing veel meer voor dan in de provincie West-Vlaanderen. In de Belgische provincies Waals-Brabant, Henegouwen, Luik, Luxemburg en Namen wordt de bunzing als zeldzaam beschouwd.[4] In Nederland komt de bunzing verspreid over het land voor en heeft de status vrij algemeen.[5]
Doordat ze niet kieskeurig zijn wat betreft hun voedsel, komen bunzings voor in vele verschillende landschapstypen. Ze komen vooral voor in bebost laagland nabij water, waaronder rivieroevers en moerassen. In de winter worden bebouwde gebieden opgezocht en is de bunzing te vinden in de buurt van boerderijen.[1]
Het verspreidingsgebied omvat echter ook uitgesproken droge streken zoals steppen en zandduinen. Bergstreken worden echter vermeden.
De bunzing kan een totale lichaamslengte van 45 tot 65 centimeter bereiken.[6] Er is een sterke seksuele dimorfie: de mannetjes worden aanzienlijk groter en zwaarder dan de vrouwtjes. Een mannetje heeft een kop-romplengte van ongeveer 33 tot 45 cm en een staartlengte van 12 tot 18 centimeter. Een mannetje kan een gewicht bereiken van 500 gram tot 1,8 kilo. Het vrouwtje heeft een kop-romplengte van ongeveer 28 tot 38 cm en een staartlengte van 11 tot 15 centimeter. Het vrouwtje kan een gewicht bereiken van 300 tot 900 gram.[7]
De bunzing heeft een dikke vacht, die bruin tot zwart van kleur is. De zichtbare vacht aan de bovenzijde bestaat uit dikkere dekharen die een zwart uiteinde hebben of geheel zwart van kleur zijn.[6] De ondervacht is korter en is veel lichter tot geelbruin van kleur. In de winter echter overgroeit de dan dikkere ondervacht de zwarte dekharen.[7] De bunzing heeft hierdoor in de zomer een donkerbruine kleur en in de winter een lichtbruine kleur. Door deze wintervacht lijkt de bunzing veel dikker. De poten en de staart zijn wel altijd zwart behaard.
De kop van de bunzing is deels wit tot witgeel of grijs behaard. Zowel het voorhoofd, de randen van de oren en de kin hebben een afstekende lichte beharing. Op het midden van de voorzijde van de kop loopt een donkere band tussen de ogen, die het gezicht een duidelijk masker geeft. Bij sommige exemplaren zijn de lichtere delen aan de kop kleiner, en bestaan slechts uit twee lichte vlekken onder de ogen en een witte snuitpunt. De keel en buikzijde zijn niet wit gekleurd, zoals bij enkele gelijkende marterachtigen voorkomt. De neus is altijd donker gekleurd.
De schedel van de bunzing is in vergelijking met andere marterachtigen enigszins hondachtig van bouw. Bunzingachtigen zoals de bunzing en de nerts hebben een zeer krachtige beet en laten een prooi dan ook nooit los. Het jukbeen is ver uitgebogen en laat ruimte voor zeer grote kauwspieren (M.temporalis en M.masseter). Ook aan de welving van het kaakbeen is te zien dat de kauwspieren fors van afmeting zijn. De lange hefboom (Processus coronoideus), waar de M.temporalis aangrijpt, maakt een zeer krachtige beet mogelijk. Het gewricht zelf bestaat uit een kommetje aan de schedel waarin het scharnierdeel aan de onderkaak (Processus condyloideus) zeer precies past en opgesloten is. Een uitstekende kam maakt dit slot compleet. De onderkaak is alleen te verwijderen wanneer deze minstens 90° opengeklapt is. Bij planteneters bijvoorbeeld laat het gewricht wel een zijdelingse beweging toe.
De poten zijn relatief kort, maar zijn zeer krachtig. De nagels aan het uiteinde van de poten - de klauwen - zijn niet intrekbaar. De nagels spelen een rol bij het graven van holen.
De bunzing is een van de zeven soorten marterachtigen in Nederland. Een achtste soort, de Europese nerts is door menselijk toedoen verdwenen. Ook de Amerikaanse nerts (Mustela vison) komt voor, maar dit is een exoot.[8] Het is de grootste familie van rovende landzoogdieren in de Lage Landen. In de onderstaande uitklapbare tabel zijn de belangrijkste verschillen weergegeven.
Andere Nederlandse marterachtigen Afbeelding Naam Kenmerken
De bunzing is een bodembewoner die zelden klimt, ook zwemmen doet het dier niet graag. De bunzing is minder behendig dan zijn verwanten zoals de hermelijn en de wezel. De bunzing beweegt zich door afwisselend te lopen en te springen en nu en dan stil te staan op de achterpoten.[6] De voortbeweging van de bunzing is opmerkelijk snel en lijkt van de zijkant bezien meer op een zwemmende beweging. Dit komt omdat de bunzing de voor- en achterpoten beide tegelijk gebruikt bij de voortbeweging. Het lichaam wordt dicht bij de grond gehouden en de kop en nek worden vooruit gestoken. De rennende bunzing heeft hierdoor van de bovenzijde af gezien wel iets weg van een slang.
Het dier is nachtactief, overdag wordt gescholen in holen. De bunzing kan zelf holen graven, maar gebruikt ook wel bestaande holen van andere dieren zoals vossen en konijnen. Meestal wordt tijdens de avondschemering gejaagd.[9] Van vrouwtjes die hun jongen leren jagen is bekend dat ze zich overdag laten zien. Ook in de winter is de bunzing meer overdag actief dan in de zomer.
De bunzing kent een vorm van vocale communicatie. Er worden verschillende geluiden gemaakt afhankelijk van de gemoedstoestand. De zeer jonge dieren brengen een gepiep voort dat lijkt op het tjirpen van krekels. Volwassen dieren maken zacht grommende, piepende of klok-klok achtige geluiden en als ze boos of opgewonden zijn kunnen harde geluiden worden geproduceerd. Bij een confrontatie met een vijand of een concurrerende soortgenoot worden blazende en gillende geluiden gemaakt.
De bunzing is een felle rover die naast muizen, ratten en kikkers ook een (veel groter) konijn niet uit de weg gaat. Konijnen worden tot in hun hol achtervolgd. Ook vogels worden gegeten, zoals weidevogels, en de bunzing kan met gemak een veel grotere kip aan. De bunzing maakte vroeger voornamelijk konijnen buit, maar door de ziekte myxomatose zijn konijnen in delen van het areaal vrijwel uitgeroeid. Tegenwoordig eet de bunzing daarom vooral andere knaagdieren en kikkers, maar ook vogels, vissen, regenwormen, insecten, hagedissen en aas. Ondanks het voornamelijk carnivore dieet worden ook wel vruchten gegeten. De bunzing heeft een voorkeur voor knaagdieren. Alleen als deze schaars zijn wordt overgeschakeld op het eten van andere dieren en fruit. Het spijsverteringsstelsel van sommige andere roofdieren zoals beren is aangepast op een dergelijke omschakeling, maar bij de bunzing ontbreekt een dergelijk vermogen.[10] Het menu van de bunzing is deels afhankelijk van de geografische omstandigheden. In graslanden worden vooral konijnen gegeten, in moerassen worden meer kikkers buitgemaakt.
De bunzing spoort zijn prooi op met behulp van het goed ontwikkelde reukvermogen en niet zozeer op zicht. Een prooidier wordt meestal in de nek gebeten en vervolgens heen en weer geschud om het te doden.[6] Jonge exemplaren oefenen hierop door elkaar tijdens het spelen zachtjes in de nek te bijten. Bij grotere prooien zoals fazanten wordt de nek geheel afgebeten.
De bunzing legt voedselvoorraden aan. Soms kunnen enkele tientallen dode of verlamde kikkers en padden worden aangetroffen vlak bij het hol van een bunzing. Ook het massaal doden van kippen komt voor als het dier de kans krijgt.
Belangrijke vijanden van de bunzing zijn honden, vossen en slangen. Bij een confrontatie met een roofdier wordt een blazend geluid gemaakt. De bunzing is zeer wendbaar en kan zowel voor- als achteruit lopen om aan vijanden te ontkomen. De huid van de bunzing is voorzien van een elastisch bindweefsel dat niet makkelijk te doorboren is. De huid biedt hierdoor enige bescherming tegen de tanden van roofdieren.
Als het dier in het nauw wordt gebracht richt het de achterzijde op de vijand en spuit het een melkachtig vocht uit de erwtgrote geurklieren aan de staartbasis. Deze straal kan ongeveer 50 centimeter ver reiken.[6] De geur ervan verspreidt zich echter veel verder en staat bekend als verschrikkelijk stinkend. Deze afscheiding wordt ook gebruikt om het territorium te markeren. De wetenschappelijke naam Mustela putorius verwijst hiernaar en betekent vrij vertaald stinkende wezel.
Al vroeg in het voorjaar begint voor de bunzing de paartijd, ook wel roltijd genoemd. Deze duurt van maart tot juni. Het mannetje is geslachtsrijp tussen maart en mei, het vrouwtje eind maart, begin april. Gedurende deze tijd zijn de mannetjes agressief tegen elkaar en achtervolgen elkaar al schreeuwend. Dit kan ook op klaarlichte dag gebeuren, waarbij de ze zich niets aantrekken van andere dieren.
Het mannetje is zeer dominant voorafgaand aan de paring. Hij grijpt het vrouwtje in de nek en sleept haar net zo lang mee tot ze volkomen verslapt is.[10] De copulatie zelf kan tot meer dan een uur in beslag nemen.
De draagtijd varieert van 40 tot 45 dagen, deze kan oplopen tot 65 dagen.[6] Ook het aantal jongen verschilt, gemiddeld worden drie tot acht jongen geboren per worp en meestal zijn het er vijf tot zes.[2] Een vrouwtje produceert in de regel één nest per jaar. Als het nest verloren gaat kan ze wel nog een tweede keer jongen werpen.[10] De vroegste nestjes komen eind april, begin mei.
De jongen worden geboren in een verlaten konijnenhol of een vossenburcht dat is bekleed met gras en mos. Ook holle bomen of rotsspleten worden wel gebruikt. Bij de geboorte zijn de jongen volkomen weerloos en zijn kaal en blind. Ze hebben een lichaamsgewicht van ongeveer 9 tot maximaal 10 gram. De jongen zijn al snel in staat om zich te weren tegen koude en warmte. Ze kruipen bij elkaar als het koud is en verwijderen zich van elkaar bij warm weer. Van een moederbunzing in gevangenschap is waargenomen dat ze haar jongen verkoelde door haar vacht nat te maken en op de juvenielen te kruipen.[2] Ze krijgen na ongeveer 20 dagen een laagje zacht donsachtig wit haar en openen ook de ogen. Na drie tot vier weken ontwikkelt zich een donkere vacht. Ze worden een maand lang gezoogd. Na ongeveer twee maanden verkennen ze de omgeving van het nest en gaan later met de moeder mee op jacht. Vader bunzing is niet welkom bij het nest en wordt door de moeder weggejaagd als hij in de buurt komt.
Na ongeveer vier maanden gaan de jongen hun eigen weg en zijn dan zeer kwetsbaar voor roofdieren en het verkeer. De jonge vrouwtjes blijven vaak in de buurt van hun moeder wonen, maar de mannetjes trekken verder weg. Vijf tot zes maanden na de geboorte zijn de jongen volwassen.[9]
In het wild worden bunzings maximaal vier tot vijf jaar oud. Veel exemplaren vinden vroegtijdig de dood door predatie of menselijke activiteiten. In gevangenschap zou de bunzing tot 14 jaar kunnen worden, maar dit is nooit officieel vastgesteld. Het oudste in gevangenschap gehouden exemplaar werd iets ouder dan 11 jaar.[11]
De bunzing en met name de ondersoort fret wordt al eeuwenlang gebruikt bij de jacht op konijnen. De bunzing wordt gezien als een nuttige soort vanwege het dieet van knaagdieren. Vroeger werden ze echter beschouwd als ongedierte en genadeloos afgeslacht. Tegenwoordig zijn belangrijke menselijke bedreigingen het onopzettelijk vangen in klemmen en vergiftiging door stoffen die bedoeld zijn om knaagdieren te doden.
De bunzing werd vroeger wel bejaagd om zijn vacht te verwerken als bont in exclusieve kleding. De soort is echter nooit zo populair geweest als andere marterachtigen zoals de nerts, die hierdoor bijna werd uitgeroeid. Tegenwoordig wordt de bunzing beschermd in veel landen en is het verboden om de dieren te doden.
Vroeger leefden ze soms ook in boerderijen en boerenschuren, waar ze getolereerd werden, omdat ze niet jagen in de naaste omgeving van hun nest en andere roofdieren op een afstand hielden. De bunzing staat wel bekend als een plaagsoort voor kippenfokkerijen. Dit komt doordat ze voedselvoorraden aanleggen en veel meer kippen doden dan ze op kunnen eten en de rest van de prooien wegslepen. Voorts is de bunzing een mogelijke drager van hondsdolheid. Dit virus is gevaarlijk voor mensen en huisdieren. Ten slotte kan de hondenziekte worden overgebracht op honden en kan de bunzing verkoudheid verspreiden.[10]
De bunzing is berucht vanwege de stank die kan worden verspreid via de anaalklieren. Het dier duikt op in het gezegde stinken als een bunzing, wat betekent dat iets of iemand een ergerlijke stank verspreidt.
De Amerikaanse nerts, die door de mens is verspreid en tegenwoordig als exoot in Europa voorkomt, heeft een overlappende leefwijze met de bunzing. Beide soorten zijn in voedselcompetitie met elkaar en er is sprake van habitatuitsluiting van de bunzing door de nerts. Waar de soorten samen voorkomen, zijn er opvallend meer mannetjes in de bunzingpopulatie. Een mogelijke verklaring is dat vrouwtjes vanwege hun kleinere omvang in het nadeel zijn tegenover de grotere nerts. Omdat ze voor de jongen zorgen en die beschermen, is het risico ook groter dat ze in agressieve situaties verzeild raken. Een laag aantal vrouwtjes is nadelig voor de populatie.[12]
De wetenschappelijke naam Mustela putorius van de soort werd in 1758 gepubliceerd door Carl Linnaeus.[13]
De bunzing wordt ook wel gewone- of Europese bunzing genoemd. Daarnaast wordt de oudere naam fis soms gebruikt.[14]
In de Achterhoek wordt het dier wel ulk genoemd, en in Zuid-Nederland ook wel ulling. Het woord ulling wordt lokaal ook wel gebruikt als vriendelijke scheldnaam. Dan refereert het aan het stinkdier. In het Wijchense boek: Wanne Proat en Allenig op een benkske, staat de ulling verder vernoemd als oud Wijchens woord. In het oud-Vlaams vindt men het woord fissauw of fiesjow terug als benaming voor de bunzing. Andere in onbruik geraakte namen zijn bontsem, stinkrat, en stinkende wezel.[15]
De bunzing werd voor het eerst wetenschappelijk beschreven door Carolus Linnaeus in 1758. Later werd de soort in het ondergeslacht Putorius geplaatst. De verwante steppebunzing (Mustela eversmanii) werd door sommigen als een variatie beschouwd waaruit de gedomesticeerde fret is ontstaan. De verouderde naam van de fret is dan ook Mustela eversmanii furo.[6] Dit wordt echter beschouwd als achterhaald en de steppebunzing wordt niet meer als oudersoort gezien.[1] De fret wordt soms wel als een aparte soort beschouwd, waarvoor de correcte naam dan Mustela furo is.
De bunzing behoort tot de orde van de roofdieren (Carnivora) en de familie marterachtigen (Mustelidae). Het is een van de soorten kleine marters uit het geslacht Mustela.
Er worden zeven ondersoorten erkend, waarvan er één is uitgestorven. Dit is de ondersoort Mustela putorius caledoniae, die voorkwam in Schotland.
In de onderstaande tabel worden alle ondersoorten weergegeven. Van verschillende ondersoorten is de status niet geheel duidelijk, deze zijn hieronder niet opgenomen.
Lijst van ondersoorten van de bunzing Afbeelding Naam Auteur Verspreidingsgebied[16]
De bunzing (Mustela putorius) is een roofdier dat behoort tot de familie marterachtigen (Mustelidae). Het is een van de zeven inheemse soorten marterachtigen in België en Nederland. De bunzing komt voor in grote delen van Europa tot in westelijk Azië en uiterst noordwestelijk Afrika.
De bunzing is naaste familie van de wezel en de hermelijn. Over het algemeen zijn de drie soorten goed te onderscheiden, maar er komen soms kleurvariaties voor die de identificatie bemoeilijken. De bunzing is daarnaast de wilde voorvader van de fret (Mustela putorius furo), die als een ondersoort wordt beschouwd. Het is een echte bodembewoner die veel graaft en niet vaak klimt.
De bunzing werpt eenmaal per jaar jongen, dit zijn er ongeveer vijf per keer. Na vier maanden zijn ze zelfstandig en na zes maanden zijn ze volwassen. De bunzing wordt ongeveer vier jaar oud. De bunzing is een zeer actief roofdier dat leeft van prooien als kleine tot middelgrote gewervelde dieren zoals konijnen en vogels. Er worden voedselvoorraden aangelegd. Ook geleedpotige dieren en fruit worden soms gegeten.
Vijanden zijn andere roofdieren zoals slangen en vossen. De mens heeft een negatieve invloed op de bunzing, voornamelijk doordat vele dieren worden doodgereden door het verkeer. De bunzing wordt beschouwd als een algemeen voorkomende marterachtige die niet wordt gezien als bedreigd, in tegenstelling tot verwante soorten zoals de nerts. De bunzing wordt wel beschouwd als een nuttig dier vanwege de gewoonte om op knaagdieren te jagen. De bunzing kan echter ook ziektes dragen als hondsdolheid of de hondenziekte en deze ook overbrengen op mens en dier.
Ilder (Mustela putorius) er eit lite rovdyr i mårfamilien. Tamilderen sitt latinske namn er Mustela p. furo. Ilder er i slekt med mellom anna jerv, grevling, skunk, mink, røyskatt og snømus. Ilder finst i store delar av Europa, nordgrensa går i Søraust-Noreg, så den har ikkje stor utbreiing i Noreg. Det har til tider vore omfattande ilderoppdrett i Noreg, og mykje av den norske bestanden kan stamme frå rømde oppdrettsilderar.
Ilder har ei langstrekt og elegant form, med kroppslengde på nær 45 cm. Vekta kan nå 1 1/2 kg. Hovudføda er frosk, padder, smågnagarar, fugl og egg. På same måte som røyskatten hamstrar ilderen mat i overskotstider, og den kan og sikre fersk mat utover vinteren ved å bite frosk over nakken og lamme frosken slik at den ikkje døyr, men fungerer som levande matlager.
Dei fleste i dag kjenner ilderen som eit kjæledyr. Dei er nysgjerrige og leikne som kattungar heile livet, og er svært folkekjære - faktisk så mykje at mange ildereigarar vel å skaffe seg eit par ilderar, slik at dei kan leike med kvarandre, i staden for å ha ein ilder springande etter seg heile tida. Om ilderen blir oppdratt skikkeleg, som kvalpar, kan dei bli ganske stovereine og bit ikkje.
Ilder (Mustela putorius) er eit lite rovdyr i mårfamilien. Tamilderen sitt latinske namn er Mustela p. furo. Ilder er i slekt med mellom anna jerv, grevling, skunk, mink, røyskatt og snømus. Ilder finst i store delar av Europa, nordgrensa går i Søraust-Noreg, så den har ikkje stor utbreiing i Noreg. Det har til tider vore omfattande ilderoppdrett i Noreg, og mykje av den norske bestanden kan stamme frå rømde oppdrettsilderar.
Ilder (Mustela putorius) er et lite rovpattedyr i mårfamilien. Artens nærmeste slektninger er røyskatt og snømus. I Norge stammer de eldste bevisene for ilder fra funn av beinrester gjort ved steinalderboplassen Vistehola på Jæren.[3]
Ilderen er langstrakt og elegant, med en kroppslengde på opptil 45 cm for hunnene og opptil 55 cm for hannene. Vekten kan nå 1,5 kg (etter en eventuell kastrering vil hannen miste noe vekt). Levealder omtrent 4–5 år i vill tilstand, opptil 14 år i fangenskap.
Minst sju underarter er beskrevet,[4] men det hersker uenighet om de fleste.[1]
I tillegg til ovennevnte underarter er det beskrevet en rekke lokale varianter innenfor for noen av dem.
Ilderen er utbredt over det meste av Europa (inkludert Storbritannia, men unntatt Irland og Island) og østover til Ural, men kun i begrenset omfang i det sørlige Skandinavia og Finland. I Norge kun på Østlandet nord til Hedmark. Den finnes dessuten i Marokko i Afrika, men det er omdiskutert om populasjonen tilhører M. p. furo eller M. p. putorius.[1] Arten (M. p. furo) ble også forsøksvis innført til New Zealand, for å holde nede bestanden av kaniner, men dette lyktes bare i mindre grad.
Ilderen lever i lavlandet, oftest i tilknytning til krattskog og skogkanter nær vassdrag og andre fuktige steder. Spesielt om vinteren finnes den gjerne nær bebyggelse. Spesielt kalde vintre virker regulerende på bestanden. Hiene varierer fra enkle liggeplasser på bakken til selvlagede hi med flere rom. Slike hi har gjerne mer enn én inngang, egne soverom og egne rom til matlagre. Ofte finner ilderen gamle hi etter andre dyr. Om vinteren søker dyrene ly i eller rundt uthus og andre bygninger.[trenger referanse] Dyret kan ha et revir på 5–10 kvadratkilometer.
Ilderen blir vanligvis kjønnsmoden i sitt andre leveår. Det er vanlig med ett kull i året. Ilderen har ikke forsinket fosterutvikling slik de fleste andre mårdyr har, og hunnene er drektige i 6 uker før ungene blir født i mai/juni. Ilderen får normalt 4–6 unger i hvert kull. Ungene fødes blinde. Etter en måned åpnes øynene, og de har da fått en ullaktig pels. Når de er to–tre måneder gamle, har ungene utviklet voksen kroppsstørrelse og er nå uavhengige av moren.
Ilder har vært et ettertraktet pelsdyr, og oppdrett av ilder har i Norge vært drevet siden slutten av 1920-åra og fram til slutten av andre verdenskrig. Mange ilder rømte, og etterhvert som farmene ble nedlagte, ble dyrene sluppet fri. Mange av ilderne som lever i Norge i dag, er trolig etterkommere etter pelsfarminga. I noen år etter krigen ble det utbetalt skuddpremie på ilderen, men dette ble opphevet mot slutten av 1960-tallet. I nyere tid har det vært drevet en del pelsdyrfarming igjen, (bl.a. i Trøndelag), og ilder har også blitt populært som kjæledyr (se tamilder).
Historisk sett har ilder vært brukt som husdyr i flere tusen år. Den ble brukt til kaninjakt og rottefanger av de gamle romerne og grekerne. Det dreiet seg da om den tamme, helt eller nesten albinistiske ilderen, også kalt frett (Mustela putorius furo). Kan også være temmet albinisert steppeilder (M. eversmanni). Frett regnes rent praktisk i dag som en egen art, men biologisk er det en underart. De finnes forvillet på New Zealand (skulle drepe kaniner men ble dessverre en katastrofe for mange andre arter) og over store deler av Europa og krysser seg også med ville ildere.
Hovedføden er frosk, padder, smågnagere, fugl og egg. I likhet med røyskatten hamstrer ilderen mat i overskuddstider, og den kan også sikre ferskmat utover vinteren ved å bite frosk over nakken og lamme frosken slik at den ikke dør, men fungerer som levende matlager. Ilderen er nattaktiv, og den har et særdeles godt nattesyn.
Utdypende artikkel: Fritte
Tamilder (Mustela putorius furo) har blitt et populært kjæledyr i mange land. De beskrives ofte som en mellomting mellom en hund og katt i oppførsel, og er nysgjerrige og lekne gjennom hele livet. De er normalt svært folkekjære og kommer godt overens med andre ildere. En ilder trenger ofte lekekamerater, hvis ikke blir de veldig avhengige av sin eier og det kan dermed være problematisk å la dem være alene. Ildere som kommer fra en god oppdretter, vil stort sett være ferdig trent til å gå på toalettet, men man må regne med litt bitetrening når en får en ildervalp i huset. Tamildere blir typisk 3 til 9 år gamle. Den trenger et kvalitetsfôr, med en høy andel protein og fett.
Ilder (Mustela putorius) er et lite rovpattedyr i mårfamilien. Artens nærmeste slektninger er røyskatt og snømus. I Norge stammer de eldste bevisene for ilder fra funn av beinrester gjort ved steinalderboplassen Vistehola på Jæren.
Multimedia w Wikimedia Commons 
Hasło w Wikisłowniku Tchórz zwyczajny[3], tchórz pospolity, tchórz europejski (Mustela putorius) – gatunek drapieżnego ssaka z rodziny łasicowatych, protoplasta fretki domowej.
Występuje niemal w całej Europie aż po Ural, oprócz północnej części kontynentu i południa Półwyspu Bałkańskiego. Żyje w lasach, zagajnikach i zaroślach. Czasami zasiedla gospodarstwa wiejskie.
Długość ciała 30-46 cm, ogona 11-17 cm, masa ciała zróżnicowana; u samców 0,85-1,5 kg, u samic 0,6-0,8 kg. Wierzch ciała ma ubarwienie ciemno brunatne, spód ciała i nogi ciemnobrązowe, niemal czarne, wargi i końce uszu białe. U młodych ubarwienie ciała jest bardzo jasne, niemal białe.
Jest typowym drapieżnikiem. Ze względu na nieduże rozmiary ciała poluje głównie na drobne owady, jaszczurki, płazy, gryzonie, a także ryby. Jesienią żywi się dodatkowo owocami. Jest raczej cichym samotnikiem, prowadzącym skryty tryb życia. Dzień przesypia w wykrotach lub w norach opuszczonych przez inne zwierzęta.
Ciąża trwa 40 dni. Samica rodzi 1 miot, zwykle w miesiącach od marca do kwietnia. W miocie jest od 3 do 8 młodych. Rodzą się ślepe i białe po czym stopniowo stają się brązowe[4]. Oczy otwierają dopiero w 5 tygodniu życia. Usamodzielniają się po 2-3 miesiącach. Żyją do 5 lat w naturze, do 10 lat w niewoli.
Wyróżnia się siedem podgatunków tchórza zwyczajnego[5][3]:
Od 1992 roku liczebność tchórza spadła i nie udaje się temu zapobiec. Tchórz jako zwierzę leśne przyczyniające się do zwalczania szkodników, takich jak myszy albo szczury, zasługuje na większą uwagę.
Tchórz zwyczajny, tchórz pospolity, tchórz europejski (Mustela putorius) – gatunek drapieżnego ssaka z rodziny łasicowatych, protoplasta fretki domowej.
O tourão ou toirão[2] (nome científico Mustela putorius), também conhecido como fueta,[3] papalva-fétida,[4] tourão-fétido, furão-bravo,[5] doninha comum, ou furão selvagem, é um mamífero carnívoro, noctívago, pertencente à família dos Mustelídeos. A espécie distribui-se por grande parte da Europa (inclusive Portugal), norte da África e Ásia ocidental.[1]
Há, pelo menos, sete subespécies conhecidas de Mustela putorius:[6]
Dentre este rol, duas subespécies marcam presença na Península Ibérica: Mustela putorius putorius, no Norte, e Mustela putorius aureolus, no Centro e no Sul do território. O toirão da subespécie aureolus é, por sinal, maior e tem uma pelagem mais clara.[13]
A subespécie domesticada, Mustela putorius furo, é comumente chamada de furão.[14]
No que toca à pelagem, geralmente, assume uma coloração castanho-escura e lustrosa, com cambiantes de pêlos mais claros nos flancos. A par de outras variedades de mustelídeos, dispõe de uma mancha (a chamada máscara ou mascarilha) castanho-escura à volta dos olhos, que contrasta com a mancha branca que lhe reveste o focinho, incluindo a orla das orelhas.[15] A pelagem também altera consoante a estação do ano, escurecendo mais no Estio e clareando mais no Inverno.[16] Por outro lado, outro factor que também influi na alternância de coloração da pelagem é a distribuição geográfica, pelo que os espécimes oriundos do Leste europeu costumam ter pêlo mais claro. [17]
Quanto às mutações genéticas que interferem com a coloração da pelagem, vale assinalar que há casos registados de toirões albinos e eritristas (invulgarmente avermelhados).[18]
As crias desta espécie, quando têm poucos dias de vida, encontram-se revestidas de uma pelagem cinzento-clara uniforme.[16]
O toirão caracteriza-se pelo seu corpo esguio e alongado, de patas curtas, cauda comprida e felpuda, cabeça diminuta e afunilada, de orelhas curtas e semicirculares.[19]
Dispõe de cinco dedos por pata, se bem que, ao deixar rasto, pode acontecer que só se fiquem a notar quatro dedos nas pegadas.[16] Nas patas de trás, os dedos são mais compridos, encontrando-se parcialmente ligados por membranas interdigitais.[20][13] As garras das patas de trás são ligeiramente recurvas e não-retrácteis. Por contraponto, as patas da frente têm dedos mais curtos, sem membrana interdigital e dispõem de garras com curvatura acentuada, capazes de se retrair parcialmente.[21]
Há dimorfismo sexual patente, pelo que os machos costumam ser maiores e mais pesados do que as fêmeas[22]:
Trata-se de uma espécie mormente noctívaga, se bem que é no período crepuscular que se verificam os seus momentos de maior actividade, pelo que as deslocações diurnas são infrequentes.[19] Com efeito, pode chegar a movimentar-se até sete quilómetros e meio por noite.[23] Não é um animal gregário, antes exibindo um temperamento territorial, arisco e solitário.[20]
A época de acasalamento e o Verão são períodos de actividade mais atípica, porquanto, no primeiro caso, costumam mostrar comportamentos mais gregários, tendo em vista a procura de parceiro; e, no segundo caso, ocupam mais do seu tempo durante o período do dia, em busca de alimento para as crias.[24]
Se se sentir ameaçado ou se pretender marcar o seu território, projecta um esguicho fétido através das glândulas anais, que deixa um almíscar pregnante.[16] Daqui advêm os nomes comuns fueta e papalva-fétida.
Não é fácil encontrá-los na natureza, dada a sua capacidade para se ocultar entre moitas e no sotobosque.[19] Contudo, podem identificar-se, mais facilmente, alguns vestígios que denunciam a sua presença, como sejam as pegadas, os sons e os excrementos[25].
Em estado selvagem, no primeiro ano de vida, a taxa de mortalidade pode atingir os 70 a 90%.[28]
A esperança média de vida, para os toirões bravos que sobrevivam ao primeiro ano, normalmente não excede os cinco anos. Em contrapartida, os toirões em cativeiro conseguem viver até aos 14 anos.[14]
Os toirões alcançam a maturidade sexual aos dez meses.[19] São animais polígamos, pelo que os machos procuram procriar com todas as fêmeas férteis receptivas com que se conseguirem encontrar, durante a época do cio. Por sinal, o cio e a época de acasalamento transcorrem de Março a Maio.[29]
Por sua vez, a gestação demora 6 semanas, dando lugar a ninhadas anuais de 3 a 7 crias, normalmente por ocasião do fim da Primavera.[30] A amamentação dura cerca de um mês, pelo que, aos dois ou três meses de vida, as crias já ganham alguma independência.[30]
Na eventualidade de uma ninhada ser abortada ou de não sobreviver durante os primeiros meses de vida, se a época de acasalamento ainda não tiver terminado, as fêmeas conseguem voltar a dar à luz, ainda naquele ano.[31]
Trata-se de uma espécie carnívora versátil e generalista, de modo que a sua dieta varia consoante a estação do ano e dos alimentos disponíveis na área geográfica.[20] Se chegar a haver alguma especialização dietética para um determinado toirão, esta basear-se-á necessariamente nesses dois factores sazonais e espaciais.[28] Com efeito, mercê dos seus ímpetos depredatórios oportunistas, o toirão, se puder e enquanto puder, costuma acumular grandes quantidades de presas, especialmente anfíbios, as quais arrecada, para posterior consumo, na toca.[23] Costuma mordê-las na base do crânio, de modo a que não morram imediatamente, ficando apenas paralisadas, conseguindo, destarte, mantê-las frescas por alargados períodos de tempo.[27]
A nutrição dos toirões assenta mormente em anfíbios, lagomorfos e pequenos roedores, podendo, também, abarcar pequenas aves passeriformes, invertebrados, peixes de rio e répteis. A porção vegetal da sua dieta, a existir, é muito residual.[13][16]
Desempenha um papel importante no equilíbrio dos ecossistemas, ao ser um dos predadores principais dos roedores.[19]
Além de predador, o toirão também assume o papel de presa, sujeitando-se à depredação de espécies como o lobo (Canis lupus), a raposa-vermelha (Vulpes vulpes), o bufo-real (Bubo bubo), o gato-bravo (Felis silvestris) ou mesmo o cão.[32]
Pode ser achacado por tumores malignos e hidrocefalia, podendo, além disso, padecer de doenças como a cinomose, gripe, resfriado e pneumonia.[33]
É principalmente fustigado por carraças, as quais privilegiam as zonas do pescoço e de trás das orelhas, por serem de difícil acesso ao animal, bem como, por estarem especialmente guarnecidas, no que toca ao fluxo sanguíneo.[20]
Espalham-se por grande parte da Europa, salvo as regiões da Península Balcânica, a orla oriental do mar Adriático, ilhas do Mediterrâneo, a Irlanda, a Islândia e a Escandinávia Setentrional; pelo próximo Oriente e pelo Norte de África, especialmente junto à orla Mediterrânica.[33][29]
Espécie versátil e generalista, o toirão é capaz de ocupar um vasto rol de habitats possíveis, dentre as quais se contam zonas ribeirinhas, courelas agricultadas, pradarias e bosques.[27][29]
No entanto, é pertinente assinalar que, ao longo do ano, o toirão vai alternando de habitat, optando pelos biomas de bosque no Verão e no Outono; pelos biomas ripícolas no Inverno e na Primavera; e pelos biomas de pradaria nas estações do Inverno e do Verão.[27]
As tocas dos toirões tanto podem ser escavadas pelos próprios, como podem ser reaproveitadas a partir de luras de coelhos, golpelheiras de raposas ou madrigueiras de texugos, entre outros animais, como ainda podem ser aproveitadas a partir de acidentes naturais, como cunhas e brechas entre rochedos.[34]
Os toirões são bastante menos territoriais do que outros mustelídeos, de tal maneira que há inúmeros casos registados de espécimes do mesmo sexo – o que à partida deveria potenciar um cenário de concorrência[29] - a coexistir dentro do mesmo espaço vital ou a ocupar territórios cujas áreas convergem. Importa, porém, relembrar que, como já se mencionou supra, os toirões mudam de toca e de habitat ao sabor das estações, pelo que a tipologia e as dimensões dos territórios que tomam para lhes servir de espaço vital, durante um determinado período de tempo, é razoavelmente variável.[35]
Não obstante, em geral, as fêmeas em idade fértil ocupam territórios mais exíguos e inconspícuos, que raramente excedem os três quilómetros quadrados. Por seu turno, os machos, estejam em idade fértil ou não, costumam assenhorar-se de espaços vitais mais alargados, que vão de um quilómetro e meio a cinco quilómetros quadrados.[27][34]
A população de toirões portuguesa não é particularmente grande, estima-se que haja mais de 10 000 espécimes adultos[25] , sendo certo que esses números se encontram em declínio. O toirão encontra-se arrolado ao Apêndice III da Convenção de Berna[36] e no Anexo V da Directiva Habitats.[37][38]
A preservação desta espécie é ameaçada pela: destruição dos seus habitats naturais e dos das suas presas habituais; a caça; a sinistralidade rodoviária, mercê da falta de faunoductos devidamente distribuídos; o recurso a venenos e raticidas nas courelas agrícolas; à domesticação e ulterior mestiçagem com o furão (Mustela putorius furo)[14].
Os espécimes resultantes da hibridação de furões e toirões são indistinguíveis, atendendo puramente à sua fisionomia externa.[14]
O tourão ou toirão (nome científico Mustela putorius), também conhecido como fueta, papalva-fétida, tourão-fétido, furão-bravo, doninha comum, ou furão selvagem, é um mamífero carnívoro, noctívago, pertencente à família dos Mustelídeos. A espécie distribui-se por grande parte da Europa (inclusive Portugal), norte da África e Ásia ocidental.
Dihorul (Mustela putorius) este un carnivor de mici dimensiuni aparținând familiei Mustelidelor, răspândit în majoritatea Europei, nordul Africii și Asia occidentală. Dihorul a fost îmblânzit încă din timpuri străvechi, aproximativ acum 2500 ani, pentru vânătoarea de iepuri de câmp, astfel obținându-se subspecia Mustela putorius furo.[2]
Dihorul primordial a fost Mustela stromeri care a apărut în perioada villafranchiană târzie. Mustela stromeri este considerabil mai mic decât dihorul actual. Cele mai vechi fosile ale dihorului actual datează din Pleistocenul Mijlociu și au fost descoperite în Germania, Marea Britanie și Franța. Rudele mai apropiate dihorului actual au fost dihorul de stepă și dihorul cu picioare negre. Dihorul european s-a desprins din dihorul de stepă acum 1,5 milioane de ani.[3] Este înrudit cu nurca cu care poate hibridiza.[4]
Dihorul are un corp subțire și flexibil, cu picioare scurte adaptate mișcării rapide în pădure printre copaci, tufișuri și în vizuinele rozătoarelor și iepurilor cu care se hrănește. Capul este mic, lat și turtit cu urechi mici și rotunde. Lungimea trupului fără coadă este de 30–50 cm, iar lungimea cozii este de alți 10–20 cm. Greutatea dihorilor variază în funcție de sex, un dihor mascul ajunge la maturitate în jurul greutății de un kilogram în schimb o femelă cântărește la maturitate 650-850 g. Femele au opt glande mamare din care se hrănesc puii pe timpul perioadei de alăptare. Dihorii nu prezintă dimorfism sexual.
Culoarea blănii variază între cenușiu, maro sau bej pe spate cu lăbuțele și burta de culoare neagră. În jurul botului și în vârful urechilor prezintă niște dungi albe în dosul ochilor. Maxilarul prezintă 34 de dinți.
Are auzul și vederea bine dezvoltate, dar mirosul este simțul său cel mai dezvoltat. Dihorul trăiește în sălbăticie între 8 și 10 ani, iar domesticit poate trăi până la 15 ani.
Dihorii sunt animale nocturne. Se deplasează distanțe mici pentru a-și face rost de hrană comparativ cu alte animale precum jderii. Dihorul este un mamifer singuratic, excepție făcând femela, în perioada de creștere a puilor.[5] Uneori dihorii folosesc vizuinile vulpilor sau iepurilor de casă.
Asemeni multor alte mamifere, dihorul are glande odorifere în regiunea anală cu ajutorul cărora marchează teritoriul. S-a dovedit că dihorii disting dacă mirosul a fost lăsat de un mascul sau o femelă. Ca și sconcșii, dihorul poate folosi glandele perianale atunci când este excitat sau când simte că este în pericol. O altă folosință a glandelor perianale este cea de a lubrifica excrementele dihorilor.
În cazul dihorilor domestici, mulți dintre aceștia au glandele perianale excizate, dar acest fapt nu înlătură degajarea de miros specific dihorilor din cauză că în perioada de împerechere degajează mirosul prin mai multe alte glande situate la baza cefei, precum și în altă părți ale corpului. Aceste glande servesc animalelor pentru protecția blănii. Un alt obicei, în cazul animalelor de companie, este castrarea, dar nici aceasta nu rezolvă întru totul problema mirosului și împreună cu îndepărtarea glandelor perianale duc la consecințe neplăcute în starea de sănătate viitoare a dihorului.
Dihorii suferă frecvent de boli respiratorii precum pneumonia, răceala, boala Carre. De asemenea, prezintă infecții cu trichineloza, leptospiroză sau turbare.
În cazul animalelor de companie s-a observat o rată ridicată a cancerului care afectează glandele adrenale, pancreasul și sistemul limfatic.
Enterita catarală epizootică[6] este o infecție virală care afectează membranele mucoaselor intestinale. Simptomele acestei boli sunt vomă, diaree pronunțată însoțită de pierderea în greutate și lipsa poftei de mâncare. Înainte de descoperirea tratamentului, mortalitatea din cauza acestei boli era destul de mare. Acum, dacă mamiferul este tratat, există mari șanse de recuperare. Dihorii bolnavi trebuie izolați de restul grupului pe o perioadă de 6 ani.
Viroza aleutiană (ADV) este o boală care se găsea în secolul XX la vizonii din insulele Aleutine. Dihorilor, virusul le afectează sistemul imunitar reducându-le acestora capacitatea producerii anticorpilor precum și organele interne, în special rinichii. Pentru această boală nu există tratament sau vaccin, iar animalele infectate pot fi purtătoare luni sau ani înainte de a prezenta boala, ceea ce prezintă pericol pentru celelalte animale.[7]
De asemenea, unii dintre dihori sunt purtătorii unui defect congenital, numit sindromul lui Waardenburg. Sindromul se manifestă prin: deformări craniene, surzire parțială sau totală, fisuri în cerul gurii. Mulți dintre puii cu sindromul lui Waardenburg se nasc morți sau au o speranță de viață scăzută. Majoritatea crescătorilor de dihori renunță la puii bolnavi încă de la fătare.[8]
Dihorul trăiește în Europa Continentală și în insulele din Marea Britanie, lipsind din insulele mediteraneene și atlantice. Arealul său de răspândire se întinde din sudul Europei până în Sudul Suediei, centrul Finlandei și peninsula Kola. Spre est se întinde până în nord-estul Rusiei și centrul Ucrainei. În România și Republica Moldova este destul de răspândit, trăind în apropierea așezărilor umane, atât la munte cât și la șes.[9] Este mai puțin întâlnit în interiorul pădurilor și în Bărăgan.[10]
Dihorul poate trăi în orice zonă unde își poate face o vizuină și de unde să-și procure hrana: păduri, zăvoaie, lunci, zone stâncoase, pajiști. Teritoriul de vânătoare al unui dihor poate ajunge la 2 km². Dihorul a fost alungat din multe zone în care trăia, datorită urbanizării, deșertificării și incendiilor forestiere, fiind ocrotit în majoritatea Europei. Principalii săi dușmani naturali sunt lupii, vulpile și viperele. O importantă cauză a mortalității în rândul dihorilor o prezintă și accidentele rutiere.
Dihorul viețuiește, adesea, în cadrul comunităților umane, adăpostindu-se în clădiri abandonate, stoguri de paie, grajduri, șuri. Dihorul nu produce pagube în apropierea vizuinei în care trăiește.
Cu toate că sunt greu de observat în sălbăticie din cauză că au capacitatea de a se ascunde bine, se pot detecta cu oarecare ușurință datorită semnelor pe care le lasă precum: sunetele, urmele și excrementele.
Urmele sunt asemănătoare celor de zibelină dar mai mici și constau în 4-5 degete cu gheare nerectilinii bine dezvoltate. Urmele picioarelor posterioare sunt puțin mai mari decât urmele celor anterioare. Uneori, în zăpadă, se observă urmele lăsate de coadă.
Sunetul cel mai frecvent folosit de dihor sună asemănător unui che, che, che!!! . Țipătul dacă este mai ascuțit înseamnă că animalul este speriat sau nervos sau dacă femela vrea să-și alerteze puii. În vocabularul dihorilor mai intră și mormăieli mai rar întrebuințate.
Excrementele măsoară 6–8 cm lungime și doar 9 mm grosime. Sunt de culoare închisă în general, cu eventuale resturi ale animalelor cu care s-a hrănit precum puf, pene, smocuri de blană, păr, carapace și oase mici. Excrementele sunt depozitate în puncte determinate ale teritoriului lor, cel mai adesea în jurul vizuinii.
Singura subspecie domesticită este Mustela putorius furo, celelalte specii la maturitate devenind nervoase și irascibile. Hibridizarea dihorului de casă cu cel comun face ca urmașii să aibă trăsături asemănătoare părinților sălbatici.
Nu se cunoaște cu exactitate când a fost domesticit dihorul, dar domesticirea lui se estimează înainte de anul 1500 î.e.n.[11] Se crede că procesul de domesticire a fost asemănător cu cel al pisicii. Există o teorie, care afirmă că egiptenii antici ar fi avut dihori pentru a le apăra hambarele de rozătoare.[12]
Caesar Augustus în jurul anului 6 î.e.n. a trimis dihori prin Plinius cel Bătrân în insulele Baleare, pentru a controla numărul de iepuri de câmp, care produceau mari pagube în agricultură.
Dihorul de casă (Mustela putorius furo), subspecia domesticită a dihorului, este un animal energic, vioi, curios și îi place să se joace cu stăpânul. Din cauza curiozității lor exagerate prezintă riscul de a-și pierde viața explorând sau accidentându-se. În Statele Unite după câini și pisici, dihorii sunt următoarele animale din punct de vedere numeric folosite ca animale de companie.[13]
Dihorii sunt pricepuți în a se băga în locuri ascunse, mici și înguste, precum în mobilier, aparatură electrică și electrocasnică, pereți sau ziduri ceea ce poate fi periculos pentru integritatea lor sau pot muri electrocutați. Din această cauză, stăpânii de dihori trebuie să-și amenajeze casa astfel încât animalul să nu fie expus acestor riscuri sau să închidă animalul într-o cușcă în timpul cât aceștia sunt plecați sau în timpul nopții.[14]
Dihorii în mediul lor natural sunt carnivori și hrana pentru pisici nu aportează necesarul de proteine și grăsimi necesar dihorilor, însă aceasta în perioada de creștere este recomandată. Un aliment ideal pentru dihori ar fi alcătuit din 32–38% proteine și 15–20% grăsimi, întotdeauna de origine animală (nu soia). Dacă conținutul de proteine este mai ridicat de 38%, poate provoca tulburări renale dihorilor, în special celor vârstnici. Carnea și preparatele din carne de porc sunt nocive pentru dihor.[2] Dihorilor domestici le plac de asemenea dulciurile, precum stafidele, sau untul de arahide, dar acestea trebuie date cu chibzuință datorită faptului că zaharurile provoacă tulburări în metabolismul lor. Din cauza tubului digestiv scurt, vegetalele nu aportează multă energie animalului, de aceea nu se recomandă în alimentație, decât ocazional.
Dihorii petrec între 14 și 18 ore pe zi dormind, dar când sunt treji sunt foarte vioi explorând mereu ce e nou. Perioada cea mai activă a dihorilor este dimineața și seara. Nu se recomandă ținerea lor în cuști din cauză că e dăunător sănătății lor. În afara casei dihorii trebuiesc supravegheați îndeaproape datorită faptului că se pot băga în canalizări, vizuini și se pot pierde cu ușurință sau răni.
Dihorilor de casă le place să se joace cu stăpânii. Jocurile dihorilor sunt foarte asemănătoare cu ale pisicilor, se ascund și așteaptă să fie căutați, se joacă de-a vânatul iar mușcătura lor în timpul jocului este suavă. Animale mușcă doar în cazul când au suferit agresiuni din partea oamenilor, iar mușcătura este puternică datorită mandibulelor puternice. Jucăriile dedicate pisicilor sunt ideale și în cazul dihorilor. Dihorii când sunt stresați, excitați sau bucuroși realizează un dans caracterizat prin sărituri și scoaterea unui sunet asemănător unui doc doc doc!.
Dihorii de asemenea iubesc compania altor dihor precum și cea a pisicilor.[15]
Copiii mici trebuiesc supravegheați când intră în contactul cu dihorii, din cauză că îi pot strangula sau răni, iar aceștia reacționând pot mușca sau zgâria puternic copilul.
Dihorii de casă cer unele îngrijiri speciale, precum tăierea ghearelor și perierea blănii. Trebuie controlați de către veterinar și vaccinați. De asemenea, este nevoie ca să le fie curățate urechile cu un tampon de vată curată și grijă pentru a nu adăuga nimic în canalul auditiv. Dihorii trebuie vaccinați împotriva bolii Carré și a turbării.
Dihorii au nevoie de 10-15 ore de întuneric pe zi pentru a absorbi melanina. Dacă nu se respectă acest program, dihorul poate dezvolta boli mortale.[16]
În prezent, dihorii sunt folosiți pentru transportul cablurilor în conducte lungi. În acest scop au fost folosiți de către NASA în Laboratorul de Propulsie și de către organizatorii de spectacole londonezi. Cablurile de televiziune și de sunet de la nunta prințului Charles al Angliei și al Dianei Spencer sau pentru concertul Millenium desfășurat în Piața Greenwich au fost transportate cu ajutorul dihorilor.
Dihorii, precum alte animale, se folosesc pentru testarea unor produse farmaceutice sau cosmetice sau în investigații medicale. Unele dintre aceste teste și investigații sunt controversate și descurajate de organizațiile de ocrotire ale animalelor.
Dihorii sunt folosiți și în vânătoare, pentru scoaterea vânatului din vizuine.
În unele țări precum Anglia, dihorii sunt folosiți în gospodăriile rurale pentru a păzi casa de șoareci și șobolani.
Blana dihorului european este prețioasă și mai apreciată decât cea a dihorului de stepă. Blana se folosește în fabricarea de paltoane, jachete, gulere și căciuli. Din coada dihorului se pot realiza pensule. Un dezavantaj al blănii de dihor este mirosul care se înlătură cu mare greutate.
Dihorul a fost crescut în scop comercial pentru valorificarea blănii prima dată în anul 1920 în Marea Britanie și ridicat la rangul de importanță economică în 1979 în Finlanda. Din cauza interdicțiilor legale privind speciile de animale ne-native în Statele Unite și Canada, aici niciodată nu au devenit populare. Dihorul european se adaptează și reproduce cu ușurință în captivitate, spre diferență de alte specii crescute pentru blană cum ar fi nevăstuica sau hermina.
Vânarea dihorului a fost cândva sportul preferat al scoțienilor. Vânătoarea se ținea noaptea, în miezul iernii. Cu toate acestea, majoritatea deceselor sunt cauzate de capcanele din oțel puse pentru prinderea iepurilor.
În Marea Britanie perioada de vânătoare începe la începutul lunii februarie și ține până la sfârșitul lunii aprilie și se realizează cu ajutorul câinilor iar în fosta Uniune Sovietică sezonul începea toamna târziu cu arme de foc, câini și capcane din lemn. Capturarea dihorilor nu are un rol important în vânătoare din cauza dificultății vânării acestora.
În Catalonia, Spania există un târg dedicat dihorilor denumit Târgul Dihorilor din Sabadell (Feria del hurón de Sabadell).
De asemenea, există o olimpiadă a dihorilor de casă care se ține în Mexic și este numită în spaniolă Hurolimpíada de la huron care înseamnă dihor domestic. În 2002 Carlos de Mier, cu ajutorul unor tuburi de plastic și PVC a creat un joc numit cursă de dihori (carrera de hurones). A creat acest joc inițial pentru dihorii săi Coco, Sindy și Chanel. În timp jocul a devenit popular realizându-se întruniri ale Comunității Dihorilor în urma cărora s-a născut ideea de a face un festival distractiv , educațional și pentru încurajarea întâlnirilor între crescători și iubitori de dihori. În anul 2004 s-a desfășurat pentru prima dată inedita Olimpiadă a Dihorilor de casă.[17]
Date de interes asupra olimpiadei
Dihorii se hrănesc cu animale mici precum: șobolani, iepuri, cârtițe, păsări, reptile, amfibieni și crustacee; pești. Pe lângă acestea își mai completează meniul cu semințe, unele fructe, viermi, larve, insecte și ouă. În cazul ouălor, obișnuiește să nu le spargă, ci doar le găurește bând conținutul acestora. Talia joasă și flexibilitatea le permite să vâneze oriunde, chiar și sub apă. Localizează prada cu ușurință datorită auzului fin, acuității vizuale, dar mai ales datorită mirosului. Are obiceiul de a aduna provizii în vizuină.
Dihorii sălbatici provoacă pagube mari în gospodăriile țărănești prin faptul că vânează păsări de curte, iepuri și alte animale mici precum și pentru terenurile de vânat mic.
Dihorii au ca dușmani naturali vulpile, câinii, acvilele, ulii, bufnița mare, pisicile domestice și sălbatice.[18] Dihorii pot conviețui cu nurcile europene și cu dihorii de stepă chiar dacă s-au înregistrat și incidente dar suferă din cauza pătrunderii în ecosistemul lor a nurcii americane. Există dovezi că dihorii au căzut pradă unor jderi[19] dar acesta nu este un lucru obișnuit, iar în conviețuirea cu nevăstuicile, acestea din urmă pot cădea ocazional victime dihorilor.
Dihorii sunt animale singuratice, ele trăind împreună cu alți membri ai speciei sale doar în timpul împerecherii și a creșterii puilor. Perioada de împerechere este cuprinsă între lunile februarie și aprilie, perioadă în care masculii își lasă obiceiurile nocturne, devin agresivi și pot fi observați cu ușurință țipând sau luptându-se cu alți masculi. Când un mascul devine învingător se apropie de femelă și o supune cu o mușcătură de ceafă, copulând-o în timp ce scoate niște țipete caracteristice.
După 6 săptămâni de la copulare se nasc între 3 și 12 pui goi, complet neputincioși. Puii încep să deschidă ochii la patru săptămâni de la naștere iar la sfârșitul celei de-a șaptea săptămâni femela îi va înțărca. Puii încep să devină independenți după 2-3 luni, dar nu se pot reproduce decât peste 9 luni sau chiar 2 ani.
Dihorii au dus la distrugerea faunei indigene în anumite regiuni ale globului precum în Noua Zeelandă, unde au fost introduși prima dată în 1879 ca mijloc de control împotriva iepurilor sălbăticiți. Aceștia au început a fi o problemă atunci când au început să se hrănească și cu păsări din fauna autohtonă. Dihorii au reprezentat un pericol major pentru fauna locală datorită faptului că păsările de aici au evoluat contactul cu un mamifer prădător ceea ce a făcut ca acestea să fie lipsite de apărare în fața dihorilor.
Din cauza problemelor înregistrate în Noua Zeelandă, multe țări în care dihorul nu este răspândit în mod tradițional în sălbăticie au interzis introducerea acestuia.
În țări precum Portugalia,[20] Australia, Argentina, Statele Unite,[21] Franța, Spania,[22] Chile[23] sau Noua Zeelandă există prevederi legale în ceea ce privește crescătoriile de dihori, vânatul cu ajutorul acestor animale sau chiar deținerea lor ca animale de companie care duc de la stabilirea unor reguli de limitare a libertății acestora până la interzicerea totală a acestora.
În insula spaniolă La Palma, dihorii au fost introduși pentru vânătoare acum 100 de ani. Numărul licențelor de vânătoare cu dihori a ajuns la 9952, iar dihori antrenați în această activitate la peste 20.000. Dezastrul a apărut în urma eliberării sau evadării unor perechi de dihori, care datorită faptului că nu au dușmani naturali pe insulă s-au înmulțit puternic punând în pericol specii indigene de păsări precum porumbelul laurel sau sitarul de pădure sau șopârle, precum Gallotia galloti palmae.[24]
foetens (Thunberge, 1789)
foetidus (Gray, 1843)
iltis (Boddaert, 1785)
infectus (Ogérien, 1863)
manium (Barrett-Hamilton, 1904)
putorius (Blyth, 1842)
verus (Brandt in Simashko, 1851)
vison (de Sélys Longchamps, 1839)
vulgaris (Griffith, 1827)
furoputorius (Link, 1795)
subrufo (Gray, 1865)
orientalis (Polushina, 1955)
ognevi (Kratochvil)
Dihorul (Mustela putorius) este un carnivor de mici dimensiuni aparținând familiei Mustelidelor, răspândit în majoritatea Europei, nordul Africii și Asia occidentală. Dihorul a fost îmblânzit încă din timpuri străvechi, aproximativ acum 2500 ani, pentru vânătoarea de iepuri de câmp, astfel obținându-se subspecia Mustela putorius furo.
Tchor tmavý[2] alebo staršie tchor obyčajný (lat. Mustela putorius, Putorius putorius) je druh z čeľade lasicovité. Je rozšírený v západnej Eurázii a v Severnej Afrike. Býva tmavohnedej farby s bledým podbruškom a čiernou masou na tvári. Jeho domestikovaný poddruh sa volá fretka domáca. Výskyt na Slovensku bol doložený na 37,6 % územia.[2]
Zo 429 mapovacích kvadrátov DFS sa celkovo vyskytol v 162 (37,6 % rozlohy Slovenska, do roku 1964 len v 55, 12,8 %) v nadmorských výškach 100 (Veľký Horeš) – 1 000 m n. m. (v Tatrách).[2] Obýva skoro všetky nižšie položené oblasti, najmä od 100 - 670 m n. m..[2]
Živí sa hlodavcami.
Commons ponúka multimediálne súbory na tému Tchor tmavý
Wikidruhy ponúkajú informácie na tému Tchor tmavý
Tento článok týkajúci sa živočíchov je zatiaľ „výhonok“. Pomôž Wikipédii tým, že ho doplníš a rozšíriš. Tchor tmavý alebo staršie tchor obyčajný (lat. Mustela putorius, Putorius putorius) je druh z čeľade lasicovité. Je rozšírený v západnej Eurázii a v Severnej Afrike. Býva tmavohnedej farby s bledým podbruškom a čiernou masou na tvári. Jeho domestikovaný poddruh sa volá fretka domáca. Výskyt na Slovensku bol doložený na 37,6 % územia.
Evropski dihur (znanstveno ime Mustela putorius) zraste v dolžino približno 40 cm, njegov rep pa meri do 17 cm. Razširjen je skoraj po vsej Evropi. Je nočna žival.
Domači dihur je udomačena podvrsta.
Evropski dihur (znanstveno ime Mustela putorius) zraste v dolžino približno 40 cm, njegov rep pa meri do 17 cm. Razširjen je skoraj po vsej Evropi. Je nočna žival.
Domači dihur je udomačena podvrsta.
Iller (Mustela putorius) är ett litet mårddjur.
Den hör hemma i Nordafrika och västra Eurasien. Den är övervägande mörkbrun, med ett blekare område på nederdelen av buken och en mörk mask över huvudet. Jämfört med den liknande arten mink, som tidigare räknades till släktet Mustela, är illern kortare och mer kompakt,[2] har kraftigare skalle och tänder[3] och rör sig mer smidigt och snabbt.[4]
Illern är mycket mindre revirhävdande än andra mårddjur. Det är vanligt att individer av samma kön lever i samma område.[5] Liksom andra mårddjur är illern polygam. Dräktigheten inträffar direkt efter parningen.[6] De fem till tio ungarna föds vanligen under tidig sommar och blir självständiga när de är två till tre månader gamla. Illern äter små gnagare, fåglar, groddjur och kräldjur.[7] Det förekommer att den förlamar sitt byte genom att sticka in tänderna i dess hjärna, för att kunna förvara det i sin håla så att det kan ätas senare.[6][8]
Illerns storlek är olika beroende på kön. Hanarna blir mellan 30–46 cm och väger 0,5-1,5 kg medan honorna är 29–36 cm och väger 0,45-0,8 kg. Den har en mörkbrun päls med ljusare underull vilket ger den ett karakteristiskt skimrande utseende. På främre delen av huvudet har den ett ljust område, med en mörk mask kring ögonen och öronen har ljus kant. Teckningen uppvisar stora geografiska variationer.
Illern förekommer över större delen av Europa med undantag för de nordligaste och sydöstligaste delarna. I Skandinavien finns den i södra Sverige upp till Svealand, i sydöstra Norge, hela Danmark med undantag av Bornholm och några mindre öar samt södra Finland. Den saknas i stort sett på Medelhavsöarna. I bergstrakter förekommer den upp till 2 400 meter över havet. En introducerad population finns även i Nya Zeeland.[1]
Från 2005 erkänns sju underarter av iller:[9]
Enligt denna taxonomi kategoriseras tamiller som en egen underart vilket är ovanligt för en domesticerad form.
Illern återfinns i närheten av bebyggelse eller i fuktiga miljöer som vattendrag och våtmarksområden. Den är dock inte bunden till vatten. Illern bor gärna i gryt precis som rävar, antingen färdiga gryt som den övertagit från rävar eller kaniner, eller i egengrävda bon. Bona är vanligtvis försedda med en särskild, avgränsad latrin. Den kan dock nöja sig med en daglega i en grop i marken eller under någon byggnad.
Illern är främst aktivt i skymningen och på natten, även om den ibland kan iakttas mitt på dagen. Den rör sig vanligtvis hoppande. Den är en dålig klättrare och simmar inte gärna. Likt alla mårddjur är den mycket nyfiken.
Alla arter i familjen Mustelidae har doftkörtlar för revirmarkering och försvar. Illern sprayar inte som skunken, utan lämnar doftmärken i sitt område och skapar en kraftig stank när den blir rädd.
Parningstiden sträcker sig mellan mars och juni. Efter omkring 40 dagars dräktighet föder honan 2-12 (vanligtvis 5-10) ungar.
Den kan fånga djur upp till en kanins storlek; den normala födan är kaniner, smågnagare, grodor, insekter, reptiler och fåglar.[10] Den kan också tillfälligt äta små mängder bär och annan växtföda.
Wikimedia Commons har media som rör Iller.
Iller (Mustela putorius) är ett litet mårddjur.
Den hör hemma i Nordafrika och västra Eurasien. Den är övervägande mörkbrun, med ett blekare område på nederdelen av buken och en mörk mask över huvudet. Jämfört med den liknande arten mink, som tidigare räknades till släktet Mustela, är illern kortare och mer kompakt, har kraftigare skalle och tänder och rör sig mer smidigt och snabbt.
Illern är mycket mindre revirhävdande än andra mårddjur. Det är vanligt att individer av samma kön lever i samma område. Liksom andra mårddjur är illern polygam. Dräktigheten inträffar direkt efter parningen. De fem till tio ungarna föds vanligen under tidig sommar och blir självständiga när de är två till tre månader gamla. Illern äter små gnagare, fåglar, groddjur och kräldjur. Det förekommer att den förlamar sitt byte genom att sticka in tänderna i dess hjärna, för att kunna förvara det i sin håla så att det kan ätas senare.
«Тхір» — назва підроду Putorius. На території України водиться два види тхора:
Гібриди. У природі неодноразово відмічені гібриди з тхором степовим та норкою європейською, у тому числі й на території України.
Довжина тіла 29-48 см, хвоста — 11,5-18,7 см, маса — 0,6-1,9 кг. Тіло витягнуте, відносно масивне, ноги короткі. Морда витягнута, з широкими заокругленими вухами. Хвіст пухнастий, відносно короткий, лише трохи виступає за кінці витягнутих назад задніх лап. У самиці є 5 пар сосків.
Хутро пухнасте, з рідким остьовим волоссям, довгим на задній частині спини і поступово коротшим до переду. Загальний відтінок забарвлення темно- або чорно-бурий, зумовлений різною інтенсивністю темного кольору остьового волосся. Найтемніші боки шиї, горло, груди, передні і задні кінцівки. Нижня ділянка тіла темно-бура. На верхній частині тіла і голові забарвлення не однотонне, бо світло-палеве підшерстя помітно просвічує між чорним остьовим волоссям. Морда і кінчики вух сірувато-білі. Між очима темна поперечна пляма у вигляді маски. Хвіст по всій довжині темно-бурий або чорний. Улітку хутро коротше, рідше і темніше.
Череп широкий і короткий, ширина його в межах слухових капсул значно більша половини кондилобазальної довжини черепа. Кондилобальна довжина — 5,1-7,1 см. Лобова частина черепа між надочними відростками опукла. Починаючи від заочних відростків, міжочний простір черепа помітно не звужується. Зубна формула: і 3/3; с 1/1; pm 3/3; m 1/2 — всього 34 зуби. Статева кістка дорослого самця має довжину 3,4-4,3 см.
У Карпатських горах більш ніж на 1000—1200 м над рівнем моря не піднімається. Оселяється у різних місцевостях, уникає лише суцільних лісів і відкритих степових рівнин, хоча просувається далеко на південь у степові райони, тримаючись долин річок, невеликих острівних лісів, чагарників, людських осель тощо. У західних областях найчастіше трапляється в заростях очерету вздовж берегів різних водойм і боліт.
Згідно з Червоною книгою України, вид щільно поширений в Україні по всій території[2], окрім Кримського півострова (мапа в ЧКУ).
Чисельність виду в Україні постійно зростає. За державною статистикою[3], з 1999 по 2006 рік чисельність виду в Україні зросла з 17 414 до 23 050 особин, тобто, щороку чисельність зростає приблизно на тисячу особин. Попри цю тенденцію, оскільки дані мисливців і приророохоронців розходяться, вид було внесено до Червоної книги України з природоохоронним статусом «неоцінений»[2].
Веде переважно нічний спосіб життя, особливо активний у місячні ночі. На полюванні переміщується великими стрибками, обстежуючи різні схованки. За одну ніч долає 5-10 км. Може лазити по деревах, добре плаває. При переслідуванні вводить в дію пахучі залози, виділення яких мають неприємний запах. Знищуючи багато польових і лісових шкідників, корисний у сільському і лісовому господарстві. В той же час тхір чорний — кровожерний хижак, який може завдавати значних збитків у господарстві людини, знищуючи корисних птахів, спустошуючи курники.
Живиться різноманітною їжею, переважно мишоподібними гризунами (Полушина, 1956; Абелєнцев, 1968). Другорядне значення в його живленні мають дрібні птахи, ящірки, жаби і риба. За добу може з'їсти 12-14 мишей і нориць. Із зайвої здобичі робить запаси. Оселившись поблизу господарства людини, нападає на кролів і свійську птицю, краде в курниках яйця. У весняно-літній період іноді споживає різноманітних комах, зокрема жуків.
Кубло для виведення молодняку робить у порожнинах між корінням дерев, під хмизом, у купах каміння або дров, у низько розміщених дуплах дерев, під підлогою будівель, у скиртах соломи або в норах. Сам риє нори неохоче, здебільшого використовує готові нори інших тварин, лише пристосовуючи їх для себе, зокрема поглиблює. Глибина нори тхора досягає двох метрів.
Гін відбувається у березні-квітні. Вагітність триває 40-42 доби. Малята народжуються в квітні-травні. У приплоді 4-6 сліпих, майже голих малят, які прозрівають через 5 тижнів. Маса новонароджених 6-10 г. Молоком матері живляться до 6-ти тижнів. Самостійними стають восени, проте нерідко виводок залишається з самицею до весни. Статевої зрілості досягають в 9-14 місяців. Тривалість життя становить 12-15 років.
Вороги — вовк, лис рудий, беркут, великі сови, бродячі пси, браконьєри. Хвороби — гельмінтози, сказ.
Mustela putorius là một loài động vật có vú trong họ Chồn, bộ Ăn thịt. Loài này được Linnaeus mô tả năm 1758.[3] Đây là loài bản địa Tây Âu Á và Bắc Phi. Nhìn chung chúng có màu nâu sẫm, với dưới bụng nhạt màu và một tấm mặt nạ tối trên khuôn mặt. Thỉnh thoảng, các đột biến màu sắc, bao gồm bạch tạng và hắc tố cũng xảy ra. Đây là loài ít chiếm lãnh địa riêng các loài chồn khác, với những con vật cùng giới thường xuyên chia phạm vi ở. Giống như các loài chồn khác, polecat châu Âu là là loài đa thê, mặc dù mang thai xảy ra trực tiếp sau khi giao phối, không có rụng trứng kích thích. Chồn mẹ thường sinh vào đầu mùa hè với năm đến 10 bộ con, trở nên độc lập ở tuổi 2-3 tháng.
.png){kind=small}
Bài viết về các loài trong bộ thú ăn thịt này vẫn còn sơ khai. Bạn có thể giúp Wikipedia bằng cách mở rộng nội dung để bài được hoàn chỉnh hơn. Mustela putorius là một loài động vật có vú trong họ Chồn, bộ Ăn thịt. Loài này được Linnaeus mô tả năm 1758. Đây là loài bản địa Tây Âu Á và Bắc Phi. Nhìn chung chúng có màu nâu sẫm, với dưới bụng nhạt màu và một tấm mặt nạ tối trên khuôn mặt. Thỉnh thoảng, các đột biến màu sắc, bao gồm bạch tạng và hắc tố cũng xảy ra. Đây là loài ít chiếm lãnh địa riêng các loài chồn khác, với những con vật cùng giới thường xuyên chia phạm vi ở. Giống như các loài chồn khác, polecat châu Âu là là loài đa thê, mặc dù mang thai xảy ra trực tiếp sau khi giao phối, không có rụng trứng kích thích. Chồn mẹ thường sinh vào đầu mùa hè với năm đến 10 bộ con, trở nên độc lập ở tuổi 2-3 tháng.
Лесные хорьки больше всего любят селиться в небольших лесных массивах и отдельных рощах, перемешанных с полями и лугами (избегают сплошных таёжных массивов). Хорька называют «опушечным» хищником, так как опушки лесов являются его типичным местом охоты. Часто заметен в поймах небольших рек, а также рядом с другими водоёмами. Умеет плавать, но не так хорошо, как его близкий родственник европейская норка (Mustela lutreola). Также селится в городских парках. Гибриды хорьков и норок иногда встречаются в природе и называются хонорик.
Хорьки ведут оседлый образ жизни и привязываются к определённому месту обитания. Размеры территории обитания невелики. В качестве постоянных убежищ чаще всего используются естественные укрытия — кучи валежника, кладки дров, прогнившие пни, стога сена. Иногда хорьки поселяются в отнорках барсучьих или лисьих нор, в сёлах и деревнях находят себе убежища в сараях, погребах и даже под крышами сельских бань. Собственные норы лесной хорёк почти никогда не роет.
Гон у лесного хорька начинается весной, в апреле—мае, иногда во второй половине июня. Через полтора месяца после оплодотворения у самки появляются от 4 до 6 детёнышей. Ещё до окончания лактации самка начинает подкармливать молодняк мясом. Самки самоотверженно защищают свой выводок перед любой опасностью. У молодых хорьков хорошо развита особая ювенильная «грива» — удлинённые волосы на загривке. Выводок держится с матерью до осени, а иногда и до следующей весны. Половозрелыми зверьки становятся в годовалом возрасте.
Несмотря на относительно крупные по сравнению с многими представителями рода (горностай, колонок) размеры, чёрный хорёк — типичный мышеед. Основу питания у чёрного хорька составляют полёвки и мыши, летом чёрный хорёк часто ловит лягушек, жаб, молодых водяных крыс, а также змей, диких птиц, крупных насекомых (саранча и т. д.), проникает в заячьи норы и душит молодых зайчат. Когда поселяется рядом с человеком, может нападать на домашних птиц и кроликов.
Хорьки очень ловко передвигаются в кучах валежника и между камней, агрессивны и отчасти бесстрашны с врагами, даже превышающими их по величине и весу. Охотится лесной хорёк, как правило, в тёмное время суток, днём же его может заставить покинуть убежище только сильный голод. Грызунов хорёк подкарауливает у нор или ловит на бегу.
В кариотипе насчитывается 40 хромосом.
Хорёк изображён на гербах города Богучар и Богучарского района Воронежской области и города Обоянь Курской области.
Лесные хорьки больше всего любят селиться в небольших лесных массивах и отдельных рощах, перемешанных с полями и лугами (избегают сплошных таёжных массивов). Хорька называют «опушечным» хищником, так как опушки лесов являются его типичным местом охоты. Часто заметен в поймах небольших рек, а также рядом с другими водоёмами. Умеет плавать, но не так хорошо, как его близкий родственник европейская норка (Mustela lutreola). Также селится в городских парках. Гибриды хорьков и норок иногда встречаются в природе и называются хонорик.
Хорьки ведут оседлый образ жизни и привязываются к определённому месту обитания. Размеры территории обитания невелики. В качестве постоянных убежищ чаще всего используются естественные укрытия — кучи валежника, кладки дров, прогнившие пни, стога сена. Иногда хорьки поселяются в отнорках барсучьих или лисьих нор, в сёлах и деревнях находят себе убежища в сараях, погребах и даже под крышами сельских бань. Собственные норы лесной хорёк почти никогда не роет.
欧洲鼬（学名：Mustela putorius）是鼬科下属的一个物种，来自歐亞大陸西部和非洲北部。它一般是黑棕色的，腹部饰白色，脸部则有一道黑色，有时也会出现白化症、 and 紅色過度（英语：erythrism）等颜色变异。[2]和欧洲水鼬等其他鼬屬相比较之下，欧洲鼬的身长更短，[3]牙列、骨骼更为坚强有力，[4]也较为不活泼一些。[5]欧洲水鼬因能够分泌一种非常臭的气味标记领地而知名。
欧洲鼬（学名：Mustela putorius）是鼬科下属的一个物种，来自歐亞大陸西部和非洲北部。它一般是黑棕色的，腹部饰白色，脸部则有一道黑色，有时也会出现白化症、 and 紅色過度（英语：erythrism）等颜色变异。和欧洲水鼬等其他鼬屬相比较之下，欧洲鼬的身长更短，牙列、骨骼更为坚强有力，也较为不活泼一些。欧洲水鼬因能够分泌一种非常臭的气味标记领地而知名。
긴털족제비 또는 유럽족제비 (Mustela putorius), 일반 족제비 또는 야생 족제비 라고도 하며, 는 유라시아 서부와 북아프리카에서 발견되는 족제비과 동물의 일종이다.[2] 대체적으로 암갈색을 띠며 아랫배 쪽은 연한 색, 얼굴은 어두운 색을 띤다. 이따금 색 변이를 일으켜, 색소 결핍증이나 적발증이 나타나기도 한다.[3] 다른 밍크류와 족제비류에 비해 긴털족제비는 몸길이가 짧고 아담하며,[4][5] 좀더 튼튼한 골격과 치열을 갖고 있으며[6] 덜 날쌘 편이고[7], 특히, 자기 영역을 표시하기 위해 고약한 냄새가 나는 액체를 분비하는 동물로 잘 알려져 있다.
다른 족제비류보다 영역 표시를 훨씬 적게 하고, 같은 성을 지닌 다른 동물들과 서식지를 공유한다.[8] 다른 족제비류처럼, 긴털족제비는 일부다처제를 하며, 짝짓기 후에 배란 촉진 없이 곧바로 임신이 가능하다.[9] 보통 초여름에 5~10마리로 이루어진 새끼를 낳고, 2~3개월 후에는 독립한다. 먹이는 작은 설치류와 조류, 양서류, 파충류 등이다.[10] 가끔 이빨로 먹이의 뇌를 찔러 도망치지 못하도록 만들어서, 나중에 먹기 위해서 먹이가 아직 살아있는 채로 굴 속에 보관한다.[9][11]
7종의 아종이 알려져 있다.[12]
.jpg)
-8.jpg)
-8.jpg)
_na_%C5%9Bniegu.JPG)
-8.jpg)
.jpg)
-8.jpg)
.png)
_(1780).png)
