Gralha De Bico Amarelo

Les especies d'aves con nome común en llingua asturiana márquense como ^NOA. En casu contrariu, conséñase'l nome científicu o de la SEO.

'''Pyrrhocorax graculus^[2] ye una especie d'ave paseriforme de la familia Corvidae perteneciente al xéneru Pyrrhocorax, siendo unu de los sos dos únicos miembros. Los sos dos subespecies críen nos montes del Paleárticu, dende España y Marruecos hasta China. Alcuéntrase ente les aves qu'añeren a mayor altitú. Los sos güevos tienen adaptaciones p'ameyorar la captación d'osíxenu y amenorgar la perda d'agua n'atmósferes tan tenues.

Esti páxaru tien un plumaxe negru brillante, el picu mariellu que-y da nome, les pates coloraes y emite llamaes carauterístiques. Tamién se caracteriza polos sos vuelos acrobáticos. Les choves piquigualdas empareyar pa tola vida y suelen añerar añu tres d'añu nel mesmu llugar, xeneralmente un buecu o un resquiebru a lo cimero d'un cantil. Ellí constrúin un nial con palitos trenzados onde ponen de trés a cinco güevos ablancazaos con llixos marrones. Suel alimentase en bandaes nos praos de yerba curtio, onde recueye principalmente invertebraos pel branu y frutos pel hibiernu. Puede averase a los llugares frecuentaos pol home pa llograr alimentu suplementario.

Anque se ve afeutáu polos cambeos causaos poles práutica agrícoles que pueden causar cayentes en poblaciones locales, ye una especie abondosa y bien estendida que nun s'atopa en peligru d'estinción. El cambéu climáticu podría afecta-y al llargu plazu induciéndola a añerar a mayores.

Taxonomía

Exemplar volando en Suiza.

La chova gualda describióse científicamente como Corvus graculus por Linneo na so obra Systema Naturae en 1766.^[3] Foi treslladada al so actual xéneru, Pyrrhocorax, pol ornitólogu inglés na so obra de 1771, Ornithologia Britannica,^[4] xuntu al otru miembru del xéneru, la chova piquirroja (P. pyrrhocorax).^[5] Tradicionalmente pensábase que los parientes más cercanos de les choves yeren los cuervos típicos, del xéneru Corvus, especialmente les grajillas del subxéneru Coloeus (C. monedula y C. dauuricus),^[6] pero los analises d'ADN y del citocromo b amuesen que'l xéneru Pyrrhocorax, xuntu cola pega de raquetes (xéneru Temnurus), dixebráronse tempranamente del restu de los córvidos.^[7]

El nome del xéneru deriva de los términos griegos πύρρος (purrhos) "llapada colorida", y κόραξ (corax) "cuervu".^[8] El nome específicu graculus ye la pallabra llatina pa designar a la grajilla.^[9] L'actual nome binomial de la chova piquigualda aplicóse delles vegaes nel pasáu a la chova piquirroja.^[10][11] El nome común de chova ye d'orixe onomatopéyicu y fai referencia a los soníos de la grajilla. Reconócense dos subespecies de chova piquigualda.

• P. g. graculus, la subespecie nominal qu'apaez n'Europa, el norte d'África, Turquía, el Caucaso y el norte d'Irán.^[5]
• P. g. digitatus, descrita polos naturalistes alemanes Wilhelm Hemprich y Christian Gottfried Ehrenberg como P. alpinus var. digitatus in 1833,^[12] ye de mayor tamañu y de pates más fuertes que la subespecie nominal.^[5] Cría nel restu d'Asia, principalmente nel Himalaya.^[13] el paleontólogu Ferdinand Stoliczka dixebró la población del Himalaya nuna tercer subespecie, P. g. forsythi,^[14] pero esta separación nun foi llargamente aceptada y xeneralmente trátase como un sinónimu de digitatus.^[15][16] Una forma del Pleistocenu européu que yera similar a les subespecies actuales dacuando catalógase como P. g. vetus.^[17][18][19]

La corvino negru d'Australia (Corcorax melanorhamphos) a pesar de la semeyanza na forma del picu y el so plumaxe negru, esta solu lejanamente emparentáu coles choves.^[20]

Descripción

En vuelu la chova piquirroja (esquierda) tien les primaries más separaes y la cola más en cuña que la piquigualda (a la derecha), y l'estremu de les sos nales enllargar por detrás de la cola cuando tán posaes.

Los adultos de la subespecie nominal de chova piquigualda tienen el plumaxe negru brillante, un picu curtiu y mariellu, l'iris de los güeyos de color marrón, y les pates coloraes.^[5] Ye llixeramente menor que la chova piquirroja, con 37–39 centímetros de llargu, de los cualos son de la cola12-14 cm, y tien un valumbu alar ente 75-85 cm, polo que tien la cola proporcionalmente más llarga y les nales más curties qu'el so pariente. En vuelu tienen un aletéu similar.^[13] L'aspeutu de dambos sexos ye idénticu, anque los machos son de media llixeramente más grandes. Los xuveniles son menos vistosos que los adultos tienen el picu d'un color mariellu menos vivu y les pates parduces.^[5] Ye difícil confundir a la chova piquigualda con otres especies, anque coincide la grajilla y la chova piquirroja. La grajilla ye más pequeña y tien el plumaxe gris escuru que nun relluma, y la chova piquirroja tien el picu más llargu y de color coloráu.^[13]

Exemplar nos Dolomites.

La subespecie P. g. digitatus ye llixeramente mayor en promediu que la subespecie nominal, con un pesu d'ente 191–244 gramos contra 188–252 g de P. g. graculus, y tien garres más fuertes.^[5][13] Esto concuerda cola regla de Bergmann, que prediz que les variedaes más grandes tienen d'atopase a mayor altitú, en rexones con climes más fríos o grebos. Les estremidaes, el picu y el tarsu, son más llargos en zones templaes, en llinia cola regla de Allen. La temperatura paeces ser la causa de mayor importancia na variación del cuerpu de la chova piquigualda.^[21]

El vuelu de la chova piquigualda ye rápidu y acrobáticu con aleteos fuertes. Consigue gran maniobrabilidad abriendo la so cola, plegando les sos nales, y entamando ente los cantiles. Inclusive en vuelu puede estremase de la chova piquirroja poles sos nales más rectangulares y la so cola más llarga y col final de la so cola menos cuadráu.^[13][22]

Les llamaes de tipu priip y swiiuu de la chova piquigualda son abondo distintes de de la chova piquirroja y la grajilla que son más similares a la típica llamada de los córvidos chii-ow. Amás emite una llamada d'alarma churr vibrante, y pía y emite otros soníos cuando fuelga o s'alimenta.^[5] Un estudiu de les llamaes de les choves en tola rexón paleártica afayó que la frecuencia de les llamaes de la chova alpina presenten una rellación inversa respectu al tamañu corporal, siendo les poblaciones de menor tamañu les que producíen llamaes de más alta frecuencia.^[23]

Distribución y hábitat

Los cantiles cercanos a los praos de monte son el so llugar de anidamiento.

La chova piquigualda cría nos montes dende España nel oeste, por tol sur d'Europa y los Alpes, al traviés d'Asia Central y el Himalaya hasta China occidental, nel este. Tamién hai poblaciones en Marruecos, Córcega y Creta. Ye una especie sedentaria en tola so área de distribución, anque les aves de Marruecos establecisti una pequeña colonia cerca de Málaga, nel sur d'España, y rexistráronse divagantes en Chequia, Hungría y Xipre.^[5]

Ye una especie d'altu monte que de normal cría ente los 1260-2880 msnm n'Europa, ente los 2880-3900 metros en Marruecos, y 3500-5000 m nel Himalaya.^[5] Rexistróse anidamiento a 6500 msnm, más altu que cualesquier otra especie d'ave,^[24] percima de la chova piquirroja que tien una dieta menos afecha a les grandes altitúes.^[25] reparar siguiendo a los montañeros que xuben al Everest a una altitú de 8200 m.^[26] Xeneralmente añera en cuévanos y fisuras asitiaes en roques inaccesibles, anque llocalmente puede usar buecos ente roques al altor del suelu,^[27] y busca alimentu en hábitats abiertos como les praderíes alpines y turries hasta'l llende del monte o daqué más embaxo, y pel hibiernu suelen concentrase alredor de los asentamientos humanos, estaciones d'esquí, hoteles y otres instalaciones turístiques.^[13] Permanecen engaramaos cerca de les ventanes de los hoteles esperando comida, lo que suel allegrar a los turistes pero non tantu a los dueños de los hoteles.^[6]

Comportamientu y ecoloxía

Reproducción

El color de los güevos varia de la crema al verde claru, y tienen llixos marrones.^[5]

Les choves piquigualdas son monogamas sociales, y amuesen una alta fidelidá a la so pareya pel branu ya iviernu a lo llargo de los años.^[28] El periodu de anidamiento empieza xeneralmente a principios de mayu, nun añeren en colonies, anque n'hábitat apoderaos delles pareyes pueden añerar mui cerca.^[5] Los sos avolumaos niales tán compuestos de palitos, raigaños y tarmos de plantes enxareyaos con yerbes, ramines fines y pelo, y pueden tar construyíos en cornises, cueves o fisuras de la superficie d'un cantil o n'edificios abandonaos. La puesta consta d'ente 3–5 güevos ablancazaos brillantes, con un tamañu mediu de 33,9x24,9 mm,^[29] con tono crema o verdosos y chiscaos de pequeños llixos pardos;^[5] Son guaraos pola fema mientres un periodu d'ente 14–21 díes hasta la eclosión.^[13] Los pollos nacen cobiertos d'una trupa capa de plumón, a diferencia de los de la chova piquirroja que nacen casi desnudos,^[30] y van tardar en desenvolvese ente 29–31 díes.^[13] Los pollos son alimentaos polos dos miembros de la pareya, y tamién pueden ser alimentaos por otros adultos una vegada que dexaron el nial y xúnense a una bandada.^[5] Les choves piquigualdas pueden reproducise a tan grandes altitúes porque los sos güevos tienen menos poros proporcionalmente que les especies que críen en tierres baxes, y pollo pierden menos agua por evaporación a presiones atmosfériques baxes.^[31] Amás los embriones de les especies que críen n'altor tienen genéticamente hemoglobina con mayor afinidá pol osíxenu.^[32]

Nos Alpes occidentales italianos, la chova piquigualda añera nuna variedá de llugares mayor que la chova piquirroja, usando los cantiles naturales, los buecos de los tiestos y los edificios abandonaos, ente que la piquirroja solo usa los sitios naturales nos cantiles (anque de xemes en cuando añera n'antiguos edificios).^[5][25][33] La chova piquigualda pon los güevos aprosimao un mes dempués qu'el so pariente, anque'l restu del so comportamientu y ésitu reproductivu son similares. Les semeyances ente los dos especies posiblemente débanse a que les fuercies ambientales llinden el comportamientu reproductor.^[25]

Un estudiu realizáu en tres poblaciones europees distintes amosó que'l tamañu mediu de les puestes ye de 3,6 güevos, que producen un promediu de 2,6 pollos, de los que consiguen desenvolvese totalmente 1,9. La tasa de supervivencia de los adultos varia del 83 al 92%, ensin detectase diferencies significatives ente machos y femes. La tasa de supervivencia de les aves de primer añu ye del 77%, menor que la de los adultos. La disponibilidad o non d'alimentos d'orixe humanu provenientes de les actividaes turístiques nun afecta al so ésitu reproductivu.^[28]

Alimentación

Graya picumariella buscando de comida ente los turistes.

Pel branu la chova piquigualda aliméntase principalmente d'invertebraos que recueye nos praos, como escarabayos (Selatosomus aeneus y Otiorhynchus morio), saltapraos, cascoxos, guxanos y bárabos de mosques.^[6] Na seronda, iviernu y primavera la so dieta pasa a componese principalmente de frutos, como les del almez (Celtis australis) y espín mariellu (Hippophae rhamnoides),^[6] artugancios, y onde tán al so algame de cultivos como les mazanes, uves y peres.^[34] Fueron avistaos comiendo flores de Crocus vernus albiflorus, inclusive los pistilos, quiciabes como fonte de carotenos.^[35] Les choves pueden complementar la so dieta iverniza con alimentu procedente de les actividaes turístiques de les rexones de monte, como les estaciones d'esquí, vertideros y merenderos. Onde hai comida adicional disponible les bandaes ivernices son más grandes y contienen una gran proporción de neñones. Los xuveniles xeneralmente atópense en llugares onde l'alimentu atópese más fácilmente, como los vertideros.^[36] Los dos especies de choves escuenden comida nos resquiebros y fisuras, tapando l'almacén con delles piedrines.^[37]

Pel hibiernu arrexuntar con más frecuencia.

Estes aves siempres busquen alimentu en grupos, que son de mayor tamañu pel hibiernu que pel branu, y tienen composición constante en cada estación. Onde los recursos alimenticios son escasos los adultos apoderen a les aves nueves, y los machos prevalecen sobre les femes.^[28] L'altitú de les zones d'alimentación camuda a lo llargo del añu, dependiendo de factores climáticos, disponibilidad d'alimentu y la so calidá. Mientres la estación de cría estes aves suelen permanecer percima de la llinia del monte, anque pueden a buscar comida procedente de los turistes a los abelugos y zones de picnic.^[34]

Los desplazamientos a zones más baxes empiecen tres la cayida de les primeres nevaes, y la so alimentación realízase principalmente no fondero de los valles y les sos proximidaes onde la capa de nieve mengua, anque les choves tornen al monte pa folgar. En marzu y abril les choves frecuenten los pueblos a lo cimero de los valles o s'alimenten nos parches llibres de nieve enantes de volver a los pandoriales d'altu monte.^[34] Nos desplazamientos p'alimentase pueden cubrir 20 km de distancia y 1600 m d'altitú. Nos Alpes el desenvolvimientu d'estaciones d'esquí percima de 3000 m favoreció que más aves se queden en zones altes pel hibiernu.^[13]

Onde les sos árees de distribución asolapen los dos especies de choves pueden alimentase xuntes pel branu, anque solo esiste una competencia llindada pola comida ente dambes. Un estudiu italianu amosó les diferencies de la dieta de los dos especies de choves. La parte vexetal de la dieta iverniza de la chova piquirroja amenórgase casi puramente a bulbos de Gagea que consigue desentierra, ente que la chova piquiguada gueta bayes, artugancios y otros frutos. En xunu les choves piquirrojas aliméntense principalmente de guxanos ente que les choves piquigualdas comen pupes de tipúlidos. A finales de branu les choves piquigualdas peracaben gran cantidá de saltapraos, ente que les choves piquirrojas añeden a la so dieta les pupes de los tipúlidos, bárabos de mosques y escarabayos.^[25] En payares nel Himalaya oriental les choves piquigualdas atópense principalmente nos montes d'enebros onde s'alimenten de los sos gálbulos, a diferencia de les choves piquirrojas de la mesma rexón que nesa dómina aliméntense cavando nel suelu de los pacionales.^[38]

Amenaces naturales

Ente'l depredadores de les choves atopen los alcones pelegrinos, águiles reales y búhos reales, y los cuervos depredan sobre los pollos de los niales.^{[39][40][41][42]} Columbróse a choves piquigualdas volando en picáu contra un foín coloráu tibetanu. Ye probable qu'esti comportamientu agresivu forme parte del so esplegue de proteición de los güevos y nuevos.^[43]

La chova ye güéspede de la pulga Ceratophyllus vagamunda, bien estendida ente les aves, y de dos pulgues especializaes nes choves Frontopsylla frontalis y F. laetus,^[44] un cestodo, Choanotaenia pirinica,^[45] y delles especies de pioyu mazcador de los xéneros Brueelia, Menacanthus y Philopterus.^[46]

Estáu de caltenimientu

Nos Alpes austriacos.

La chova piquigualda tien una estensa área de distribución anque daqué estazáu, envaloráu en 1–10 millón de kilómetros cuadraos, y una gran población, con una estimación d'ente unos 260.000 y 620,000 individuos n'Europa. La población de Córcega envaloróse nunes 2.500 aves.^[47] Globalmente créese que la especie nun ta próxima a nengún criteriu d'amenaza según la llista colorada de la UICN (por casu, descensu de más d'un 30% en diez años o tres generaciones), y pollo catalógase como especie so esmolición menor.^[1]

Nel periodu de máxima estensión de la última glaciación, fai unos 18.000 años, el sur d'Europa carauterízase por tener una gran variedá de hábitats fríos abiertos, y la chova piquigualda atopábase más estendida, y apaecía hasta nel sur d'Italia.^[48] Dalgunes d'estes poblaciones prehistóriques perifériques aguantaron hasta apocayá, sumiendo nos dos últimos sieglos. Nos montes Tatra de Polonia, onde la población sobreviviera dende'l periodu glaciar nun se volvieron criar les choves piquigualdas dende'l sieglu XIX.^[49] En Bulgaria'l númberu de llugares de cría cayó de 77 ente 1950 y 1981 a solu 14 nel periodu ente 1996 y 2006, y el númberu de pareyes reproductores nes colonies que queden ye enforma menor. Piénsase que'l cayente ye por cuenta de la perda de zones de praderíes abiertes que se convirtieron en zones de carba en cuanto dexó de pastiar el ganáu.^[50] Tamién se perdieron hábitats d'alimentación por otres actividaes humanes como la construcción d'estaciones d'esquí y otros desarrollos turísticos nes antigües praderíes alpines.^[51] Les poblaciones de choves son estables o crecen nes zones onde permanecen les actividaes ganaderu y agrícola tradicionales, pero amenórguense o s'escastaron llocalmente onde s'introducieron métodos d'agricultura intensiva, como en Bretaña, n'Inglaterra, el suroeste de Portugal y Escocia.^[52]

Les choves pueden tar llocalmente amenaciaes pola acumuladura de pesticides y metales pesaos nos suelos de monte, les agües intenses, la caza y otres perturbaciones humanes,^[50] pero l'amenaza al llargu plazu ye'l cambéu climáticu, que podría causar que les especies afeches a les zones de clima alpín a movese a mayores altores, acutando más la so distribución, y que sufrieren estinciones locales.^[53] Atopáronse fósiles de los dos especies de choves nos montes de les Islles Canaries. La estinción llocal de la chova piquigualda y l'amenorgamientu de la área de distribución de la piquirroja nes islles puede debese tantu al cambéu climáticu como a les actividaes humanes.^[54]

Referencies

Enllaces esternos

• Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Pyrrhocorax graculus .
• Videos, semeyes y soníos de la chova piquiguada n'Internet Bird Collection.

Evit sterioù all ar ger kavan, gwelit ar pennad Kavan (disheñvelout).

Ar c'havan beg melen a zo un evn eus kerentiad ar brini, Pyrrhocorax graculus an anv skiantel anezhañ.

Doareoù pennañ

Boued

Annez

Rummatadur

La gralla de bec groc (Pyrrhocorax graculus) és un ocell de la família dels còrvids.

Cria en les més altes muntanyes del sud d'Europa, els Alps, i els Pirineus, Àsia Central i Índia. És un ocell resident (no migra). Una subespècie prehistòrica que vivia a Europa durant la darrera glaciació ha estat anomenada com Pyrrhocorax graculus vetus.

Fa de 36-39 cm de llarg i de 65-74 cm d'envergadura alar.

Sovint és gregari i no té por. Acostuma a residir en zones d'estacions d'esquí.

S'alimenta d'insectes a l'estiu i de petits fruits a l'hivern.

Referències

• BirdLife International (2004). Pyrrhocorax graculus. Llista Vermella de la UICN, Unió Internacional per a la Conservació de la Natura, 2006. Consultat el 12 de maig del 2006 (en anglès). L'entrada de la base de dades inclou una justificació de per què aquesta espècie és de risc mínim.

• Laiolo, Paola; Rolando, Antonio; Delestrade, Anne & De Sanctis, Augusto (2004). "Vocalizations and morphology: interpreting the divergence among populations of Chough Pyrrhocorax pyrrhocorax and Alpine Chough P. graculus". Bird Study 51(3): 248–255. Resum en HTML
• Tomek, Teresa & Bocheński, Zygmunt (2005). "Weichselian and Holocene bird remains from Komarowa Cave, Central Poland". Acta zoologica cracoviensia 48A(1-2): 43-65. PDF

Enllaços externs

• Alpine Chough videos on the Internet Bird Collection

Aderyn a rhywogaeth o adar yw Brân goesgoch Alpaidd (sy'n enw benywaidd; enw lluosog: brain coesgoch Alpaidd) a adnabyddir hefyd gyda'i enw gwyddonol Pyrrhocorax graculus; yr enw Saesneg arno yw Alpine chough. Mae'n perthyn i'r genws Pyrrhocorax yn nheulu'r Brain (Lladin: Corvidae) sydd yn urdd y Passeriformes.^[1]

Talfyrir yr enw Lladin yn aml yn P. graculus, sef enw'r rhywogaeth.^[2] Mae'r rhywogaeth hon i'w chanfod yn Asia ac Ewrop.

Teulu

Mae'r brân goesgoch Alpaidd yn perthyn i deulu'r Brain (Lladin: Corvidae). Dyma rai o aelodau eraill y teulu:

Rhestr Wicidata:

Gweler hefyd

• Rhestr Goch yr IUCN

Cyfeiriadau

Kavče žlutozobé (Pyrrhocorax graculus) je velký druh pěvce z čeledi krkavcovitých. Je jednobarevně černé s červenýma nohama a žlutým zobákem. Vyskytuje se ve vyšších polohách pohoří od severní Afriky přes Evropu po Asii.^[2] Má charakteristický vzhled i hlas.

Popis

• délka 36–39 cm
• hmotnost 170–250 g
• rozpětí 65–74 cm

Je velikosti holuba, ve vzhledu samce a samice není rozdíl. Dospělí ptáci jsou jednolitě leskle černí, mají červené nohy a žlutý, mírně prohnutý zobák, který je kratší než hlava. Mladí ptáci jsou matově černí (dle Dungela a Hudce hnědší), nohy a zobák mají nahnědlé. Kavče žlutozobé létá lehce, obratně, s četnými letovými obraty. Po zemi pobíhá i poskakuje.^[3]
Hlas je kovově znějící „širrik“, „skri“ a krátké „čjup“ („čyp“), vábení zní dle Černého jasně řinčivě „byrrrb“. Ozývá se také popěvky podobnými kosímu pohvizdování.^[3][4]

Rozšíření

Pohoří severozápadní Afriky, jižní Evropy a Přední Asie a dál po severní Indii a jižní Čínu. Stálý druh, v zimě sestupuje k úpatí hor, jednotliví ptáci se mohou zatoulat i značně daleko. Z Karpat spolehlivé údaje o hnízdění neexistují, populace v Alpách se zvětšují. Ve střední Evropě se vyskytuje jednotlivě, na hnízdišti zpravidla v menším nebo větším hejnu. Velmi zřídka zaletuje z Alp během celého roku (od počátku 20. století existuje pět záznamů o pozorování jednotlivých kusů v ČR^[5]).

Ekologie

Obývá skalní útesy a travnaté svahy v alpínském stupni velehor až ke hranici trvalého sněhu. V zimě sestupuje do nižších poloh. Hnízdí pospolitě v menších koloniích do 20 párů, běžné je i hnízdění jednotlivých párů. Hnízda si staví na skalních útesech, ve štěrbinách skalních stěn. Hnízdo ze stébel a klacků je vystláno peřím a chlupy. Hnízdí 1× ročně, od druhé dekády dubna do května snáší 3–6 bělavých, mohutně hnědě skvrnitých vajec. Zda sedí výhradně samice, nebo ji samec střídá, není známo přesně. Po 18–21 dnech se líhnou mláďata, jež krmí oba rodiče. Mladí opouštějí hnízdo ve stáří 31–38 dní a drží se s rodiči. Později se rodiny sdružují do hejn, ve kterých přežívají zimu. V zimě se vyskytují i poblíž lidských obydlí. Nejvyšší známý věk je přes 11 let.^[6]

Potrava je v jarním a letním období převážně živočišná, na podzim a v zimě rostlinná. Živočišnou potravu tvoří červi, pavouci, nejrůznější hmyz, měkkýši, ještěrky, drobní hlodavci a příležitostně vejce a mláďata ptáků. Rostlinnou potravu tvoří různá semena a bobule, ptáci se přiživují i v okolí lidských sídel.

Kavče žlutozobé

České pojmenování

• Historickými názvy jsou kavče podhorní a kavče žvatlavé.^[7]
• Pro rodové jméno kavče se stalo základovým jménem praslovanské jméno kavka, které je onomatopoického původu (vzniklo podle hlasových projevů).^[8]

Záměna pojmenování

Druhová jména Pyrrhocorax graculus (dnes kavče žlutozobé) a Pyrrhocorax pyrrhocorax (dnes kavče červenozobé) byla v 19. století používána často opačně než dnes.^[9]

Reference

1. ↑ Červený seznam IUCN 2018.1. 5. července 2018. Dostupné online. [cit. 2018-08-10]
2. ↑ SVENSON, Lars a kol. Ptáci Evropy, severní Afriky a Blízkého východu. Praha: Svojtka&Co, 2004. ISBN 80-7237-658-6.
3. ↑ ^{a b} DUNGEL, Jan a HUDEC, Karel. Atlas ptáků České a Slovenské republiky. Praha: Academia, 2001, s. 216. ISBN 80-200-0927-2.
4. ↑ ČERNÝ, Walter. Ptáci. V Praze: Artia, 1980, s. 244.
5. ↑ Kavče žlutozobé (Pyrrhocorax graculus). In: Faunistická komise ČSO [online]. [2005] [cit. 10. 8. 2017]. Dostupné z: http://fkcso.cz/pyrgra.htm
6. ↑ POŘÍZ, Jindřich. Kavče žlutozobé Pyrrhocorax graculus. In: BioLib.cz [online]. ©1999–2017 [cit. 10. 8. 2017]. Dostupné z: http://www.biolib.cz/cz/taxon/id8981/
7. ↑ Slovník historických českých názvů ptáků [online]. Sest. Karel Hudec. 2012 [cit. 21. 1. 2018]. Dostupné z: bigfiles.birdlife.cz/Historicke_nazvy_ptaku.pdf
8. ↑ FIALOVÁ KARPENKOVÁ, Zuzana. České názvy ptáků z etymologického a slovotvorného hlediska. Praha, 2006, s. 88, 113, 116. Diplomová práce. FFUK, ÚČJTK.
9. ↑ MLÍKOVSKÝ, Jiří. Úvod do historické ornitologie. Sylvia. 2009, 45, s. 43. Přístupné také z: http://www.cso.cz/index.php?ID=1883

Literatura

• ČERNÝ, Walter. Ptáci. V Praze: Artia, 1980. 350 s. Edice Barevný průvodce Artie.
• DUNGEL, Jan a HUDEC, Karel. Atlas ptáků České a Slovenské republiky. Praha: Academia, 2001. 249 s. ISBN 80-200-0927-2.
• HUDEC, Karel a kol. Fauna ČSSR. Svazek 24, Ptáci – Aves. Díl III/2. Praha: Academia, 1983. S. 709–1234.
• FIALOVÁ KARPENKOVÁ, Zuzana. České názvy ptáků z etymologického a slovotvorného hlediska. Praha, 2006. 131 s. Diplomová práce. Ved. práce PhDr. Jiří Rejzek, Ph.D. FFUK, Ústav českého jazyka a teorie komunikace.
• MLÍKOVSKÝ, Jiří. Úvod do historické ornitologie. Sylvia. 2009, 45, s. 39–50. Přístupné také z: http://www.cso.cz/index.php?ID=1883
• POŘÍZ, Jindřich. Kavče žlutozobé Pyrrhocorax graculus. In: BioLib.cz [online]. ©1999–2017 [cit. 10. 8. 2017]. Dostupné z: http://www.biolib.cz/cz/taxon/id8981/

Video

• STUDENECKÝ, Jan. Alpine Chough – Kavče žlutozobé. In: Youtube [online]. Publikováno 21. 6. 2017 [cit. 10. 8. 2017]. Dostupné z: https://www.youtube.com/watch?v=DOdWFRX1lj0
• ELEMENT, David. Alpine Choughs Pyrrhocorax graculus in the Swiss Alps. In: Youtube [online]. Publikováno 17. 8. 2013 [cit. 10. 8. 2017]. Dostupné z: https://www.youtube.com/watch?v=pCRKqCziuog [Též hlasový projev.]

Související články

• Seznam ptáků v Česku

Externí odkazy

• Obrázky, zvuky či videa k tématu kavče žlutozobé ve Wikimedia Commons
• Galerie kavče žlutozobé ve Wikimedia Commons
• Taxon Pyrrhocorax graculus ve Wikidruzích
• [1] BioLib
• Pozorování kavčete žlutozobého v ČR na stránkách FK ČSO

Alpeallike (Pyrrhocorax graculus) er en fugl i kragefamilien. Det er den ene af to arter i slægten Pyrrhocorax. Den anden art er alpekragen, Pyrrhocorax pyrrhocorax. Alpeallike yngler i bjerge i Nordafrika og fra Spanien videre gennem Sydeuropa til Centralasien, Indien og Kina. Arten kan yngle højere over havet end nogen anden fugl.

Beskrivelse

Omtrentlig udbredelse i grøn farve

Alpeallike i højderne på Tysklands højeste bjerg Zugspitze

Fuglen er 36 til 39 cm i længden og har en glansfuld, sort fjerdragt, et gult næb, røde ben, og et karakteristisk kald.

Eksterne henvisninger

• Videoer, billeder og lydoptagelse af alpealliker hos Internet Bird Collection

Die Alpendohle (Pyrrhocorax graculus) ist eine Vogelart aus der Familie der Rabenvögel (Corvidae). Der 34 bis 38 cm große Vogel ist ein mittelgroßer Vertreter seiner Familie und zeichnet sich durch schwarzes Gefieder, rote Beine und einen gelben Schnabel aus. Im Feld ist die Art daneben auch durch ihren akrobatischen Segelflug und ihre pfeifenden Rufe zu erkennen. Ihr lückenhaftes Verbreitungsgebiet umfasst die Hochgebirge der südlichen Paläarktis, wo sie montane Höhenlagen mit freiliegenden Felsen bewohnt. Die Nahrung der Tiere besteht zum Großteil aus Beeren und Wirbellosen, bei Gelegenheit fressen sie aber auch kleine Wirbeltiere, Vogeleier oder menschliche Abfälle. Alpendohlen leben sehr gesellig, sie bewegen sich in Schwärmen und brüten gelegentlich in Kolonien. Ihr Nest errichten sie zwischen April und Juni in Felsnischen.

Die Alpendohle wurde 1766 von Carl von Linné als Corvus graculus erstbeschrieben und von Marmaduke Tunstall in die Gattung der Bergkrähen (Pyrrhocorax) gestellt. Zusammen mit ihrer Schwesterart, der Alpenkrähe (Pyrrhocorax pyrrhocorax), bildet sie eine frühe Entwicklungslinie der Rabenvögel, die nah mit südasiatischen Elstern verwandt ist. Die Art wird in zwei bis drei Unterarten geteilt, deren Abgrenzung allerdings nicht klar ist. Der weltweite Bestand der Alpendohle gilt mit einer geschätzten sechs- bis siebenstelligen Zahl von Tieren als stabil und nicht gefährdet.

Merkmale

Körperbau und Farbgebung

Alpendohle auf einer Sitzwarte. Die Art hat proportional kürzere Beine und einen kleineren Kopf als die nahe verwandte Alpenkrähe (P. pyrrhocorax); ihr Schwanz ist dagegen relativ lang.

Die Alpendohle liegt mit 34–38 cm Körperlänge, einer Spannweite von 75–85 cm^[2] und einem Gewicht von 160–277 g im Mittelfeld ausgewachsener Rabenvögel. Sie zeichnen sich durch einen gebogenen Schnabel aus, der im Vergleich mit der Alpenkrähe (P. pyrrhocorax) deutlich kürzer und schmäler ausfällt. Seine Basis ist mit einem kurzen, dichten Büschel aus Nasalborsten bedeckt. Die Beine und Zehen der Art sind kräftig und, wie für Bergkrähen typisch, geschient statt getäfelt. Sie sind proportional kürzer als die der Alpenkrähe. Zwischen Männchen und Weibchen besteht ein deutlicher Geschlechtsdimorphismus: Männchen werden im Mittel größer und schwerer als Weibchen, beide Geschlechter überlappen sich aber in ihren Maßen. Adulte Männchen wiegen 188–280 g und erreichen eine Flügellänge von 270–284 mm. Ihr Schwanz misst 161–179 mm, ihr Laufknochen 45–49 mm. Der männliche Schnabel misst von der Spitze bis zum Schädel zwischen 33 und 37 mm. Die Flügellänge ausgewachsener Weibchen liegt demgegenüber lediglich bei 251–267 mm, ihr Gewicht bei 160^[3]–265^[2] g. Der Schwanz weiblicher Alpendohlen wird 157–165 mm lang, ihr Schnabel 32–36 mm. Der Lauf weiblicher Tiere misst 43–47 mm. Es wird angenommen, dass die durchschnittliche Größe von Alpendohlen von Westen nach Osten zunimmt. Allerdings zeichnen Messungen hier ein differenziertes Bild. So sind etwa chinesische Alpendohlen zwar im Schnitt größer als europäische, haben aber kürzere Läufe und Schnäbel.^[4][5]

Kopfstudie einer Alpendohle. Die Vögel zeichnen sich durch einen relativ schlanken Schnabel und sehr kurze Nasalborsten aus.

Das Gefieder der Art ist einheitlich schwarz und zeigt anders als das der Alpenkrähe nur einen schwachen Glanz. Er zeigt sich vor allem auf dem Kopf als bläulicher Metallschimmer, den Konturfedern und den kleinen Armdecken. Der Rest des Federkleides ist eher matt schwarz. Je länger die Federn der Sonne ausgesetzt sind, desto blasser werden sie. Gegen Ende der Brutzeit, kurz vor der Mauser, scheinen oft die grauen Federbasen des Mantels an Brust, Bauch und Mantel durch. Die Vögel wirken dann eher dunkel schiefergrau. Die Farbe der Beine bewegt sich zwischen hell- und orangerot, gelegentlich sind sie auch tiefrot oder hellgelb gefärbt. Der Schnabel adulter Individuen ist äußerlich gelb und innen schwarz. Ihre Iris ist dunkelbraun oder dunkel graubraun. Männchen und Weibchen lassen sich in der Farbgebung nicht unterscheiden. Juvenile Alpendohlen zeichnen sich gegenüber Altvögeln vor allem durch ihren rosafarbenen Rachen, ihren eher hornfarbenen Schnabel und anfangs schwärzliche, leicht getäfelte Beine aus. Darüber hinaus ist ihr Gefieder matter, heller und lockerer als das ausgewachsener Individuen und ihre Iris zeigt ein helleres Braun.^[6]

Flugbild und Fortbewegung

Alpendohlen verbringen einen Großteil des Tages feldernd auf dem Erdboden oder segelnd in der Luft. Auf dem Boden bewegen sich die Vögel hüpfend, schreitend oder rennend fort. Im Geäst von Bäumen oder Sträuchern erreichen sie unter Flügelschlagen auch dünne äußere Äste. Gerne setzen sie sich auf hochgelegene Sitzwarten wie Hausdächer, Antennen oder Stromleitungen. Der Flug der Art zeichnet sich durch große Wendigkeit und geschickte Nutzung von Aufwinden aus. An warmen Tagen steigen die Vögel oft mühelos und unter wenigen Flügelschlägen in große Höhen auf. Im Flug folgen Einzeltiere und Schwärme häufig den Landschaftskonturen, etwa Hängen und Steilwänden, an denen sie in geringem Abstand entlang gleiten. Nicht selten lassen sie sich dabei beobachten, wie sie trudelnd in die Tiefe stürzen, um sich später wieder zu fangen. Im Streckenflug erreicht die Art Geschwindigkeiten von 70–80 km/h, im direkten Sturzflug rund 200 km/h. Ihre Schlafquartiere fliegen die Tiere abends bevorzugt im kreisenden Segelflug unter Ausnutzung der Thermik an. Nur bei starken Winden oder fehlender Thermik verfallen sie in aktiven Streckenflug.^[7] In der Luft unterscheidet sie sich von der Alpenkrähe durch ihren gerundeten Schwanz, ihre geschwungenen, schmäleren Flügel und die Spitzen der Flügel, die weniger stark gefingert sind.^[8]

Lautäußerungen

Die Rufe der Alpendohle zeichnen sich durch ihren zirpenden, hellen Charakter aus. Sie klingen melodiöser und sanfter als die der Alpenkrähe oder anderer Rabenvogelarten und bestehen meist aus kurzen Silben. Raue, krächzende Laute kommen zwar auch vor, sind aber deutlich seltener als beim Rest der Familie. Studien an Volierenvögeln unterscheiden zwei grundsätzliche Stimmfühlungslaute: Einerseits griig, das als „Komm her!“ interpretiert wird, und andererseits Zijag, das von den Autoren als „Geh weg!“ übersetzt wird. Diese Botschaften können durch veränderte Lautstärke und Betonung verstärkt oder abgeschwächt werden oder etwa durch schnelle Wiederholung oder eine andere Tonhöhe eine gänzlich andere Bedeutung erhalten. Keine besondere Bedeutung kann dem „Subsong“ der Art zugewiesen werden. Er ist vor allem im Frühjahr zu hören und besteht vor allem aus Serien variierender griig-Silben. Das Vokabular der Alpendohle gilt als stark situationsspezifisch und als vielseitiger als das der Alpenkrähe.^[9]

Verbreitung

Das rezente Verbreitungsgebiet der Alpendohle erstreckt sich lückig über die Hochgebirge der südlichen Paläarktis. Im Plio- und Pleistozän reichte es weit in die nördlich gelegenen Mammutsteppen und umfasste auch die Kanaren.

Das Verbreitungsgebiet der Alpendohle umfasst heute ein relativ schmales Band, das sich über die Gebirge der südlichen Paläarktis zieht. Seinen östlichsten Punkt hat es im Südwesten des Tibetischen Plateaus. Von dort aus reicht es nordwestwärts wahrscheinlich über das gesamte Hochland bis an die Takla Makan und die Lop Nor.^[10] Im Süden bildet die Gebirgskette des Himalaya die Grenze des Artareals. Weiter westlich erstreckt es sich über den Tian Shan und seine Ausläufer sowie über den Hindukusch. Ob diese Populationen mit denen im iranischen Zāgros und Elburs verbunden sind, ist unklar, wahrscheinlich besteht eine Verbreitungslücke zwischen dem Iranischen Hochland und dem Hindukusch. Vom Iran aus erstreckt sich das Verbreitungsgebiet der Alpendohle über den Kaukasus und die südlichen Gebirgsketten Kleinasiens. Weiter südlich existieren kleinere, versprengte Populationen im Libanon und am Hermon. Das europäische Areal der Art umfasst Kreta, den Westen der Rhodopen und des Balkangebirges sowie die Dinariden. Von dort aus erstreckt sich das Verbreitungsgebiet über die gesamten Alpen und den nördlichen und mittleren Apennin. Im westlichen Mittelmeer wird nur Sardinien besiedelt. Auf der Iberischen Halbinsel umfassen die Vorkommen die Pyrenäen, das Kantabrische Gebirge und die Sierra de Guadarrama. In Marokko schließt sich ein Vorkommen im westlichen Atlas an.^[11]

Während des Plio- und Pleistozäns gehörte die Alpendohle zusammen mit der damals selteneren Alpenkrähe zu den Leitarten der Mammutsteppe.^[12] Da sie dort einen ähnlichen Lebensraum wie im Hochgebirge vorfand, konnte sie weit nach Norden und Süden vordringen. Wahrscheinlich waren beide Arten ursprünglich auf das Tibetische Hochland und den Himalaya beschränkt, bevor sie sich im Pliozän zunächst über die alpidischen Gebirge ausbreiteten und infolge des Klimawandels im Pleistozän auch das Tiefland und die Inseln des Mittelmeers besiedelten. Nach dem Ende der Kaltzeiten schrumpfte das Artareal wieder auf die paläarktischen Hochgebirge zusammen.^[13] Die Alpendohle ist ein Standvogel und bleibt ausgewachsen das ganze Jahr über am Niststandort. Lediglich Jungvögel und immature Tiere verstreichen im Herbst zwischen einzelnen Brutvorkommen.^[14]

Lebensraum

Alpendohle über einem Gletscher in den französischen Alpen. Die Art ist auf offene Flächen als Nahrungshabitat und Felswände als Brutplatz angewiesen, allerdings müssen beide nicht in nächster Nähe zueinander liegen.

Das bevorzugte Habitat der Alpendohle bilden weitläufige, freie Flächen in montaner und alpiner Umgebung. Als Nahrungshabitat nutzt sie Bergwiesen, gemähte Weiden oder Geröllfelder, die sie oft mit der Alpenkrähe teilt. Das Angebot an unzugänglichen Felsnischen, die als Bruthabitat fungieren, bindet die Alpendohle nur bedingt. Oft legen die Vögel jeden Tag mehrere Kilometer von den Schlaf- und Brutplätzen zu den Nahrungsgründen zurück und überwinden dabei auch Hindernisse wie Bergkämme oder Wälder. Auch beweidete Karstgebiete (etwa auf der westlichen Balkanhalbinsel) werden von den Vögeln besiedelt. In Teilen ihres Verbreitungsgebiets, vor allem in den Alpen, ist die Art auch in urbanen Habitaten zu finden, wohin sie vor allem reichhaltige Futterquellen ziehen. Schneebedeckte Flächen werden weitgehend gemieden und im Winter aufgegeben. Wäldern oder größeren Baumbeständen bleibt die Art in der Regel fern.^[15]

Grundsätzlich ist die Alpendohle oberhalb der Waldgrenze anzutreffen, kommt aber vereinzelt und vor allem im Winter auch in tieferen Lagen vor. Wenige Vogelarten brüten in ähnlich großen Höhen: Die Brutgebiete reichen in den Schweizer Alpen bis auf 3800 m, im Atlas bis auf 3900 m. In Kaschmir bewegen sich die Vorkommen im Sommer zwischen 3500 und 5000 m. Eine Ausnahme stellt in dieser Hinsicht der Balkan dar, wo die Vögel vielerorts zwischen 500 und 1400 m brüten.^[16] Auf Nahrungssuche sind Alpendohlen am Mount Everest auch schon auf über 8200 m beobachtet worden.^[3] Ebenfalls von Everest-Expeditionen stammen Berichte von Sichtungen in Flughöhen über 9500 m.^[17]

Lebensweise

Nahrung

Anders als die Alpenkrähe frisst die Alpendohle mit Vorliebe menschliche Nahrung und sucht die Nähe von Siedlungen und touristischen Einrichtungen wie etwa Wandersteigen

Alpendohlen auf der Zugspitze

Die Alpendohle ist ein Allesfresser. Wie die Alpenkrähe frisst sie vor allem Wirbellose und Früchte, zeigt jedoch einen größeren Opportunismus bei der Ernährung und nimmt auch bereitwillig andere Arten von Nahrung auf. Im Frühjahr und Sommer dominieren Gliederfüßer und ihre Larven, Schnecken sowie Regenwürmer das Nahrungsspektrum der Art, gegen Herbst gewinnen Steinfrüchte, Beeren und Kernobst an Bedeutung, vorausgesetzt sie existieren in ausreichender Menge. Auch dann zahlreich auftretende Heuschrecken machen einen Großteil der Nahrung aus. Im Winter bilden meist Beeren und Koniferensamen die Nahrungsbasis der Alpendohle. Wo sie an menschliche Abfälle gelangt, werden diese im Winter zur wichtigsten Nahrungsquelle. Daneben frisst die Alpendohle das ganze Jahr über auch Vogeleier, Aas oder kleine Wirbeltiere, vorausgesetzt, sie kann ihrer habhaft werden. Sie frisst regelmäßig Grit und nimmt im Winter häufig Schnee zu sich.^[18]

Einen Großteil ihrer Nahrung nimmt die Alpendohle auf offenen Flächen mit kurzer oder spärlicher Vegetation auf. Sie meidet nach Möglichkeit Wälder und halboffene Vegetationsformen genauso wie hohes Gras und Schnee. Bevorzugte Nahrungshabitate sind frisch gemähte Wiesen, Bergweiden und vergleichbare Flächen. Dort sucht die Alpendohle in feldernden Gruppen nach Nahrung. Die Verbände bewegen sich für gewöhnlich geschlossen in eine Richtung und durchkämmen nur einen kleinen Bereich der zur Verfügung stehenden Fläche. Nahrung lesen die Vögel eher oberflächlich von Halmen und vom Erdboden auf. Sie stochern seltener in den oberen Erdschichten als etwa Alpenkrähen, weshalb sie sich bei der gemeinsamen Habitatnutzung auch selten in die Quere kommen. Alpendohlen suchen gezielt unter Steinen, getrockneten Dungfladen oder in Holzstücken nach Nahrung und werfen sie zu diesem Zweck mit dem Schnabel um. Neben offenen Flächen wird auch das äußere Geäst von Büschen und Obstbäumen von Alpendohlenschwärmen aufgesucht, wo die Vögel intensiv Früchte ernten, um kurz darauf wieder abzufliegen. Auch im Flug erbeuten sie einen beträchtlichen Teil ihrer Nahrung. Dabei fliegen die Tiere in niedriger Höhe gegen den Wind, um Heuschrecken und andere Insekten aus der Luft zu fangen.^[19] Vor allem im Winter ist die Art häufig in Bergdörfern, an Skistationen und in Gebirgsstationen anzutreffen, wohin sie das Angebot an menschlichen Nahrungsresten zieht. Vor allem solche Nahrung versteckt die Alpendohle regelmäßig, um sie später wieder hervorzuholen und zu fressen. Meist werden die Nahrungsstücke in Felsspalten, zwischen Schotter oder unter Dachziegeln deponiert und oft mit Steinen, Flechten oder Holzstücken bedeckt.^[20]

Sozial- und Territorialverhalten

Ein Schwarm Alpendohlen auf dem Simplonpass

Alpendohlen sind gesellige Vögel, die meist das ganze Jahr über in größeren Gruppen leben. Nur gelegentlich bewegen sie sich auch in Paaren oder kleinen Familienverbänden. Innerhalb der Schwärme finden sich sowohl Brutpartner, die sich anhand ihrer geringen Individualdistanz erkennen lassen, aber auch unverpaarte Jungvögel. Die Größe von Alpendohlenschwärmen schwankt über das Jahr. Im Frühjahr ist sie durch die Abwesenheit von Brutpaaren am geringsten, während sie ihr Maximum im Spätherbst und Winter erreicht, wenn die ausgeflogenen Jungvögel hinzustoßen. Die größten dieser Schwärme umfassen in den Alpen bis zu 1000 Tiere. Größere Gruppen finden sich vor allem bei der Nahrungssuche zusammen und können dann aus Individuen verschiedener Schlafplätze stammen.^[21]

Innerhalb des Schwarms wird vor allem über Stimmfühlungslaute, Körperhaltung und Flügelwinken kommuniziert und für Kohärenz gesorgt, wenngleich der Zusammenhalt vor allem beim Feldern eher locker ist. Paare kommunizieren darüber hinaus auch über gegenseitiges Kraulen. Bei der Futtersuche dominieren einzelne Individuen über andere. Für die Dominanz spielen mehrere Faktoren, darunter Körpergröße, Alter, Verpaarung oder auch ein männliches Geschlecht eine Rolle. Den Vorrang eines Tieres gegenüber einem anderen handeln Alpendohlen von Zeit zu Zeit in Kämpfen aus. Diese können von Schnabel- und Flügeldrohen bis zu gewalttätigen Auseinandersetzungen reichen. Oft werden die Kontrahenten von anderen Schwarmmitgliedern umstanden, die laut rufen oder die Kämpfenden zum Schein angreifen. Im fliegenden Schwarm besteht keine offensichtliche Rangordnung, am Brutplatz dominieren Weibchen für gewöhnlich über Männchen.^[22]

Fortpflanzung und Brut

Ei einer Alpendohle, Sammlung Museum Wiesbaden

Die Alpendohle balzt das ganze Jahr über, vor allem aber in den Wintermonaten. Die Balz findet in Gruppen statt und hat den Schwarm zum Schauplatz. Sie wird von einem einzelnen Vogel eingeleitet, auf den ein zweiter antwortet, woraufhin nach und nach weitere Alpendohlen in Balzverhalten verfallen. Dabei lassen sie die Flügel hängen, spreizen den Schwanz zum Boden hinab und recken den Kopf steil aufwärts. Die bis zu 20 Individuen großen Balzgruppen schreiten schließlich steifbeinig in geschlossener Formation. In der Regel bewegt sich die Gruppe hangaufwärts auf einen exponierten Punkt. Die Balz zeichnet sich durch zahlreiche Imponiergesten aus, schlägt aber nie in Gewalt um. Weibchen werden von Männchen durch Futtergeschenke umworben und in festen Paaren sowohl gefüttert als auch bewacht. Die Paare sind monogam und halten meist bis zum Tod eines Partners.^[23]

Alpendohlen können in Gefangenschaft schon früh geschlechtsreif werden, meist findet die erste Brut aber erst im dritten Lebensjahr statt. Die Brutzeit beginnt je nach Region im April und reicht in einigen Teilen des Verbreitungsgebiets bis in den Juli. Sie sind keine typischen Felsenbrüter, bevorzugen aber unzugängliche Nischen als Brutplatz, die zudem einen gewissen Schutz vor Wind und Wetter bieten. Neben Felsspalten und -nischen kommen dafür auch menschliche Bauten in Frage. Am Brutplatz errichten die Vögel ein ausladendes Nestkonstrukt aus Stöcken, Halmen und Wurzeln mit einer mittigen Kuhle. Sie wird mit feinen Grashalmen, Federn, Haaren und kleinen Zweigen ausgekleidet. Das Gelege umfasst in der Regel drei bis fünf Eier, die das Weibchen in eintägigem Abstand legt. Die Jungen schlüpfen nach 17–21 Tagen und verharren danach rund 30–40 Tage im Nest, bevor sie ausfliegen. Der Bruterfolg ist relativ gering; pro Brut fliegen meist nur ein bis zwei Junge aus.^[24]

Systematik und Taxonomie

Die Alpendohle wurde 1766 von Carl von Linné in der 12. Auflage der Systema naturae als Corvus graculus erstbeschrieben.^[1] Das Artepitheton graculus ist ein alter lateinischer Name für die Dohle, die in Europa bis zur frühen Neuzeit nicht trennscharf von der Alpendohle unterschieden wurde. Marmaduke Tunstall stellte sie 1771 zusammen mit der Alpenkrähe in die neu geschaffene Gattung Pyrrhocorax.^[25] Beide Arten sind nahe genug miteinander verwandt, um fruchtbare Hybride zu zeugen. Diese Mischlinge besitzen das Lautinventar beider Arten und sind morphologisch Zwischenformen.^[26]

Die Alpendohle wird klassischerweise in zwei bis drei rezente und eine ausgestorbene Unterart eingeteilt: P. g. graculus für die westliche, P. g. digitatus für die mittlere und P. g. forsythi für die östliche Paläarktis. Da sich aber von keinem Autor bislang eindeutige Unterschiede herausarbeiten ließen, wurde diese Unterscheidung von vielen Autoren angezweifelt oder modifiziert. Für gewöhnlich wurde die Unterart digitatus als näher an forsythi gesehen und mit ihr unter dem älteren Namen digitatus vereinigt, wobei eine Flügellänge von mehr 280 mm als diagnostisch für diese Unterart galt. Genauso könnten nahöstliche Vögel aber auch näher mit graculus verwandt sein, womit die restlichen östlichen Populationen unter forsythi versammelt werden müssten.^[5] Morphometrische Untersuchungen der Unterarten graculus und digitatus ergaben, dass die Variation innerhalb dieser Unterarten größer ist als zwischen ihnen. Dieses Ergebnis wirft Zweifel an der gängigen Trennung der Populationen auf.^[27] Kombinierte morphometrische und akustische Messungen wiesen Vögel aus Ostasien in der Clusteranalyse als basal aus. Sie stehen als Schwesterzweig nordafrikanisch-iberischen Populationen sowie mitteleuropäischen Alpendohlen gegenüber.^[28] Die im Mittel kleineren Alpendohlen des europäischen Pleistozäns werden in eine eigene Chronosubspezies P. g. vetus gestellt.^[29]

Status

Alpendohle (Pyrrhocorax graculus) auf einem Berg in Österreich.

Für den weltweiten Bestand der Alpendohle liegen keine Schätzungen oder Hochrechnungen vor. Die Bestandserfassung ist schwierig, weil die Vorkommen jahreszeitlich stark schwanken und dem wechselnden Nahrungsangebot folgen. Lediglich für einzelne europäische Länder sind die Bestände genauer erfasst. Rund die Hälfte der europäischen Population von 48.000 bis 96.000 Brutpaaren entfällt auf die Alpen. Weitere 10.000 Brutpaare leben in Spanien. Der Rest der europäischen Brutpaare konzentriert sich auf den Balkan. Die Vorkommen im Nahen Osten sind kaum erfasst, lediglich der südtürkische Brutbestand von rund 10.000 Paaren ist ähnlich gut erforscht wie der europäische. Die Vorkommen im Kaukasus und den ostpaläarktischen Hochgebirgen gelten als relativ dünn und auf große Höhen beschränkt, werden aber als stabil angesehen. In den letzten zwei Jahrhunderten verschwand die Art nur lokal an einigen Brutplätzen, an denen sie auch zuvor schon selten war, besiedelte sie aber auch teilweise neu, so wie im Libanon.^[3] In Europa haben weder Verfolgung noch größere Veränderungen in ihrem Lebensraum nachhaltig zu ihrem Rückgang geführt. Da die Vögel mit dem Strukturwandel in den Alpen weit besser zurechtkommen als etwa die Alpenkrähe, stehen sie in keinem europäischen Land unter Schutz.^[37] BirdLife International führt die Art als weltweit ungefährdet (least concern).^[38]

Quellen

Literatur

• Salím Ali Ali, S. Dillon Ripley: Handbook of the Birds of India and Pakistan. 2. Auflage. Volume 5: Larks to the Grey Hypocolius. Oxford University Press, London 1972.
• Hans-Günther Bauer, Einhard Bezzel, Wolfgang Fiedler: Das Kompendium der Vögel Mitteleuropas. Band 2: Passeriformes. Aula-Verlag, Wiebelsheim 2005, ISBN 3-89104-648-0.
• Stanley Cramp, Christopher M. Perrins: Handbook of the Birds of Europe, the Middle East and North Africa: The Birds of the Western Palearctic. Volume 8: Crows to Finches. Oxford University Press, Oxford 1994, ISBN 0-19-854679-3.
• Urs N. Glutz von Blotzheim, K. M. Bauer: Handbuch der Vögel Mitteleuropas. Band 13/III: Passeriformes (4. Teil). Aula-Verlag Wiebelsheim, Wiesbaden 1993, ISBN 3-89104-460-7.
• Friedrich Wilhelm Hemprich, Christian Gottfried Ehrenberg: Symbolae Physicae seu Icones et Descriptiones corporum Naturalium Novorum aut Minus Cognitorum quae ex itineribus per Libyam Aegyptium Nubiam, Dongalam, Syriam, Arabiam et Haberssiniam publicio instituto sumptu Friderici Guilelmi Hemprich et Christiani Godofredi Ehrenberg Medicinae et Chirurgiae Doctorum studio annis MDCCCXX-MDCCCXXV redierunt, fol. a-z, aa-gg.. Berlin 1833.
• Josep del Hoyo, Andrew Elliott, Jordi Sargatal, José Cabot: Handbook of the Birds of the World. Volume 14: Bush-shrikes to Old World Sparrows. Lynx Edicions, Barcelona 2009, ISBN 978-84-96553-50-7.
• Miklós Kretzoi: Vogelreste aus der altpleistozänen Fauna von Betfia. In: Aquila. Band 62/63, 1962, S. 167–174 (Volltext [PDF; 3,5 MB]).
• Paola Laiolo, Antonio Rolando: Ecogeographic Correlates of Morphometric Variation in the Red-billed Chough Pyrrhocorax pyrrhocorax and the Alpine Chough Pyrrhocorax graculus. In: Ibis. Band 143, Nr. 3, 28. Juni 2008, S. 602–616, doi:10.1111/j.1474-919X.2001.tb04888.x.
• Paola Laiolo, Antonio Rolando, Anne Delestrade, Augusto De Sanctis: Vocalizations and Morphology: Interpreting the Divergence among Populations of Chough Pyrrhocorax pyrrhocorax and Alpine Chough P. graculus. In: Bird Study. Band 51, Nr. 3, 2004, S. 248–255, doi:10.1080/00063650409461360.
• Carl von Linné: Systema naturæ per regna tria naturæ, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Tomus I. Editio duodecima, reformata. Lars Salvi, Stockholm 1766 (Online).
• Rodolphe Meyer de Schauensee: The Birds of China. Smithsonian Institution Press, Washington, D.C 1984, ISBN 0-87474-362-1.
• Cécile Mourer-Chauviré: Les oiseaux du Pléistocène moyen et supérieur de France. Première Partie. In: Documents des Laboratoires de Géologie de la Faculté des Sciences de Lyon. Band 64, Nr. 1, 1975, S. 1–264.
• Ferdinand Stoliczka: Letters to the Editor. In: Stray Feathers. Band 2, Nr. 4, 1874, S. 461–465.
• Marmaduke Tunstall: Ornithologia Britannica: seu Avium omnium Britannicarum tam terrestrium, quam aquaticarum catalogus. Sermone Latino, Anglico et Gallico redditus.. The Willughby Society, London 1771, doi:10.5962/bhl.title.14122.
• Narit Sitasuwan, Ellen Thaler: Lautinventar und Verständigung bei Alpenkrähe (Pyrrhocorax pyrrhocorax), Alpendohle (Pyrrhocorax graculus) und deren Hybriden. In: Journal of Ornithology. Band 126, Nr. 2, April 1985, S. 181–193, doi:10.1007/BF01642887.
• Charles Vaurie: Systematic Notes on Palearctic Birds. No. 4. The Choughs (’’Pyrrhocorax’’). In: American Museum Novitates. Band 1648, 1954, S. 1–7 (Volltext [PDF]).

Einzelnachweise

1. ↑ ^{a b} von Linné 1766, S. 158.
2. ↑ ^{a b} Bauer u. a. 2005, S. 49.
3. ↑ ^{a b c} del Hoyo u. a. 2009, S. 615.
4. ↑ Laiolo u. a. 2004, S. 255.
5. ↑ ^{a b} Cramp & Perrins 1994, S. 105.
6. ↑ Cramp & Perrins 1994, S. 104.
7. ↑ Glutz von Blotzheim & Bauer 1993, S. 1596–1597.
8. ↑ Cramp & Perrins 1994, S. 95–96.
9. ↑ Sitasuwan & Thaler 1985, S. 184–190.
10. ↑ Meyer de Schauensee 1984, S. 549.
11. ↑ Glutz von Blotzheim & Bauer 1993, S. 1571–1573.
12. ↑ Glutz von Blotzheim & Bauer 1993, S. 1629.
13. ↑ Finlayson 2011, S. 41.
14. ↑ Glutz von Blotzheim & Bauer 1993, S. 1585.
15. ↑ Glutz von Blotzheim & Bauer 1993, S. 1589.
16. ↑ Glutz von Blotzheim & Bauer 1993, S. 1580–1589.
17. ↑ David Holyoak: Behaviour and Ecology of the Chough and the Alpine Chough. In: Bird Study Band 19, Nummer 4, S. 215–227. doi:10.1080/00063657209476345
18. ↑ Glutz von Blotzheim & Bauer 1993, S. 1612–1513.
19. ↑ Cramp & Perrins 1994, S. 98.
20. ↑ Glutz von Blotzheim & Bauer 1993, S. 1598–1600.
21. ↑ Cramp & Perrins 1994, S. 99.
22. ↑ Glutz von Blotzheim & Bauer 1993, S. 1602–1608.
23. ↑ Glutz von Blotzheim & Bauer 1993, S. 1604–1606.
24. ↑ Glutz von Blotzheim & Bauer 1993, S. 1590–1593.
25. ↑ Tunstall 1771, S. 2.
26. ↑ Glutz von Blotzheim & Bauer 1993, S. 1571.
27. ↑ Laiolo & Rolando 2001, S. 613.
28. ↑ Laiolo u. a. 2004, S. 252–253.
29. ↑ Mourer-Chauviré 1975, S. 224.
30. ↑ Hemprich & Ehrenberg 1833, sig. z.
31. ↑ Vaurie 1954, S. 4.
32. ↑ Stoliczka 1874, S. 462.
33. ↑ Ali & Ripley 1973, S. 238.
34. ↑ Glutz von Blotzheim & Bauer 1993, S. 1575–1576.
35. ↑ Kretzoi 1962, S. 173.
36. ↑ Mourer-Chauviré 1975, S. 225.
37. ↑ Bauer u. a. 2005, S. 50.
38. ↑ Butchart & Ekstrom 2013. Abgerufen am 10. Februar 2013.

Alpenka

De Alpenka (Pyrrhocorax graculus) is in kriefûgelsoarte út it skaai fan de berchkaen (Pyrrhocorax). Oars as de ka is it dus net in soarte út it skaai fan de krieën (Corvus).

A chjaccula (o taccula) (Pyrrhocorax graculus) hè un aceddu chì faci partita di a famiglia di i Corvidae. Hè nera nera è bizzichigiadda. Pesa trà 190 è 240 grammi. Trà u masciu è a femina, un ci hè micca dismurfisimu sissuali. A chjaccula vivi in Auropa, in Asia è in Africa di u Nordu. A chjaccula pò campà sin'à 16 anni. Hè un aceddu onnivoru: manga insetti, baga, graneddi, ova, ecc.

Esistini très sottuspezii di chjacculi:

• Pyrrhocorax graculus graculus
• Pyrrhocorax graculus digitatus
• Pyrrhocorax graculus forsythi

In Corsica

A chjaccula hè prisenti in Corsica.

Lessiculugia

A chjaccula hè ancu chjamata a taccula.

Citazioni

Accadi chì a chjaccula fussi citata in a litteratura corsa. Par asempiu, in Un pezzu di petra nera d'Anghjulu Canarelli: Sò statu tant’anni in quiddu vangonu. Aghju vistu i muvri falà da a Muvrariccia è a Calanca Vechja, i corba, i tacculi è i coppii d’aculi andà da Puntaghjola, Punta Alta, Punta Longa.

Rifarenzi

• Thibault, Jean-Claude, Acelli di Corsica - Les oiseaux de Corse, 1983, PRNC (in francesu)

Da veda dinò

• a merula
• aceddi di Corsica

Qajû, balindeyeke ji famîleya qirikan e. Hemû perrên wan reş in, nikilên wan zer in û lingên wan sor in.

Η Κιτρινοκαλιακούδα είναι πτηνό της οικογενείας των Κορακιδών, που απαντά και στον ελλαδικό χώρο. Η επιστημονική ονομασία του είδους είναι Pyrrhocorax graculus και περιλαμβάνει 3 υποείδη. Στην Ελλάδα απαντά το υποείδος Pyrrhocorax graculus graculus (Linnaeus, 1766).^[3]

Είναι προσαρμοσμένη να ζει σε μεγάλα έως πολύ μεγάλα υψόμετρα, ενώ πιθανότατα φωλιάζει στο μεγαλύτερο υψόμετρο από οποιοδήποτε άλλο πτηνό (βλ Βιότοπος).

Ονοματολογία

Η ονομασία του γένους είναι σύνθετη ελληνική και προέρχεται από τις επί μέρους λέξεις πυρρός (= αυτός που έχει το χρώμα του πυρός, της φωτιάς) + κόραξ (=ο κόρακας, το κοράκι). Γι’ αυτό ο σωστός συλλαβισμός είναι με δύο και όχι με ένα ρ, διότι η λέξη δεν προέρχεται από το πυρ: πυρρός, -ά, -όν (αρχαιοπρ.) αυτός που έχει το χρώμα τής φωτιάς, o ξανθοκόκκινος. [ΕΤΥΜ. αρχ. επίθ. (ήδη μυκ. ανθρωπωνύμια Pu-wo, Pu-wa, Pu-wi-no), που συνδ. με τις λ. πυρ και πυρσός (δωρ.). Σύμφωνα με την πιο ασφαλή ερμηνεία, οι τ. πυρρός και πυρσός προέρχονται από το ουσ. πυρ, αλλά παράγονται από διαφορετικά επιθήματα: πυρρός < *πυρ-Ρός (όπως επιμαρτυρούν οι τ. τής Μυκηναϊκής) < πυρ + επίθημα -Εός (πβ. πολιός < *πολι-Ρός), ενώ πυρσός < πυρ + επίθημα -σός. Η υιοθέτηση κοινού αρχικού τ. *πυρσ-Ρός δεν προσφέρει ικανοποιητικές απαντή-σεις].^[4]

Η ονομασία δόθηκε μεν από τον Λινναίο το 1766, αλλά είναι προφανές ότι αναφερόταν στο έτερο είδος την Κοκκινοκαλιακούδα, η οποία και περιγράφηκε πρωτύτερα, το 1758. Άλλωστε η κοκκινοκαλιακούδα διαθέτει κοκκινόξανθο χρώμα τόσο στο ράμφος όσο και στα κάτω άκρα (ταρσούς και πόδια), ενώ η κιτρινοκαλιακούδα μόνο στα κάτω άκρα. Επειδή όμως τα δύο είδη είναι συγγενικά, διατηρήθηκε η ονομασία και για την κιτρινοκαλιακούδα.^[5] Μάλιστα, κατά το σχετικά πρόσφατο παρελθόν, πολλοί φυσιοδίφες όταν έκαναν αναφορά στο είδος εννοούσαν -λανθασμένα- την κοκκινοκαλιακούδα.^[6][7]

Ωστόσο, παραμένει αινιγματική η απόδοση από τον Λινναίο, της ονομασίας του είδους graculus. Στα σημαντικότερα λεξικά της Λατινικής γλώσσας, υπάρχουν κάποιες αναφορές με την απόδοση της λέξης ως «κόραξ» ^[ii], με όλη τη συνεπακόλουθη ασάφεια, αφού δεν καθορίζεται επακριβώς η φύση του πτηνού.^[8][9]

• Πιο πιθανή φαίνεται η παρακάτω εκδοχή: στο έργο του Πλινίου του Πρεσβυτέρου, «Φυσική Ιστορία» (Βιβλίο 10, κεφάλαιο 17), υπάρχει αναφορά στο όνομα graculus, ως κάποιο μυθικό πουλί που «φέρνει κακοτυχία, φέρνει τη φωτιά», εξ αιτίας του οποίου, πόλη έπρεπε κατ'επανάληψη να εξαγνιστεί. Τι είδους πουλί ήταν αυτό, δεν βρίσκουμε πουθενά απάντηση, ούτε είναι γνωστό από την παράδοση. Είναι, λοιπόν, πιθανόν ο Λινναίος να είχε κατά νου το συγκεκριμένο χρονικό, αλλά αυτό ουδέποτε θα γίνει επακριβώς γνωστό.^[10]

Η ελληνική λαϊκή ονομασία έχει τις ρίζες της στην αρχαία ελληνική λέξη κολοιός, αγνώστου λοιπής ετυμολογίας. Η λέξη αυτή αναφέρεται συχνά τόσο στον Αριστοτέλη όσο και στον Αριστοφάνη και πιθανότατα σήμαινε το συγκεκριμένο πουλί (βλ. Κουλτούρα). Από τη λέξη αυτή προήλθε η, μεγεθυντικής σημασίας, λέξη κάλοιακας, η οποία με το επίθημα -ούδα έδωσε τη σημερινή λέξη: ΕΤΥΜ. < κάλοιακας (+ επίθημα -ούδα,πβ. πεταλ-ούδa) < κόλοιακας < αρχ. κολοιός, ίδια σημ. (κατ' αναλογίαν προςτο κόρακας), αγν. ετύμου].^[11]

• Σύμφωνα με τα προαναφερθέντα, η ορθή γραφή της λέξης είναι καλοιακούδα, διότι η γραφή με το απλό ι στερείται ετυμολογικής βάσης.^[11][12]

Συστηματική Ταξινομική

Η κιτρινοκαλιακούδα περιγράφηκε για πρώτη φορά από το Λινναίο ως Corvus graculus, στο περίφημο έργο του Systema Naturae το 1766.^[5] Μεταφέρθηκε στο σημερινό του γένος, Pyrrhocorax, από τον Άγγλο ορνιθολόγο Marmaduke Tunstall το 1771 στο έργο του Ornithologia Britannica,^[13] μαζί με το μοναδικό άλλο μέλος του γένους, την κοκκινοκαλιακούδα, P. pyrrhocorax.^[14]

Οι πιο στενοί συγγενείς τους θεωρείτο παλαιότερα ότι, ήσαν τα κορακοειδή του γένους Corvus, ειδικά οι κάργιες,^[15] αλλά οι αναλύσεις DNA του κυτοχρώματος β δείχνουν ότι το γένος Pyrrhocorax, μαζί με το γένος Temnurus, είχαν αποκλίνει νωρίς από τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας Corvidae.^[16]

Γεωγραφική κατανομή υποειδών

Χάρτης εξάπλωσης του Pyrrhocorax graculus, όπου φαίνεται ξεκάθαρα η τάση του είδους να μένει μόνιμα σε μια περιοχή (επιδημητικό)

Τα υποείδη της κιτρινοκαλιακούδας κατανέμονται σε μία σχετικά στενή και κατακερματισμένη ζώνη που εκτείνεται κατά μήκος των ορέων της νότιας Παλαιαρκτικής, με ανατολικότερο σημείο της, τα νοτιοδυτικά του Οροπεδίου του Θιβέτ. Από εκεί, επεκτείνεται κατά πάσα πιθανότητα βορειοδυτικά προς τα υψίπεδα της Τάκλα Μακάν και Λοπ Νουρ.^[17] Ακόμη πιο δυτικά, η ζώνη συνεχίζεται στα όρη Τιαν Σαν και Χίντου Κους, ακολουθεί ένα μεγάλο κενό, για να συνεχιστεί στα όρη Ζάγκρος και Άλμπορτς του Ιράν. Στη συνέχεια, ακολουθούν οι περιοχές του Καυκάσου, η Μικρά Ασία και κάποιοι θύλακες στην Εγγύς Ανατολή (Λίβανος, Ισραήλ), όπου και οριοθετείται το δυτικό ασιατικό όριο της επικράτειας.

Στην Ευρώπη, η περιοχή εξάπλωσης περιλαμβάνει την Κρήτη, τη Δυτική Ροδόπη και τα βουνά των Βαλκανίων και της Δαλματικών Άλπεων. Από εκεί, η περιοχή κατανομής εκτείνεται σε όλες τις Άλπεις, όπου βρίσκονται και οι μεγαλύτεροι πληθυσμοί, όπως και τα βόρεια και κεντρικά Απέννινα. Στη δυτική Μεσόγειο το είδος βρίσκεται μόνο στη Σαρδηνία. Τέλος, στην Ιβηρική Χερσόνησο, η επικράτεια περιλαμβάνει τα Πυρηναία , τα Κανταβρικά όρη και τη Sierra de Guadarrama.

Στην Αφρική, το είδος απαντά στον μαροκινό Άτλαντα.

Η κιτρινοκαλιακούδα είναι ένα τυπικό μη μεταναστευτικό είδος. Σε όλες τις περιοχές της επικρατείας της, ζει και αναπαράγεται μόνιμα, καθ’όλη τη διάρκεια του έτους. Μόνο τα νεαρά και μη αναπαραγόμενα άτομα περνούν το φθινόπωρο μεταξύ των επιμέρους πληθυσμών αναπαραγωγής και, πάντοτε σε μικρές αποστάσεις.^[18][19]

Πηγές:^[3][19][22]

(σημ. με έντονα γράμματα το υποείδος που απαντά στον ελλαδικό χώρο)

Τυχαίοι, περιπλανώμενοι επισκέπτες έχουν αναφερθεί μεταξύ άλλων από το Βέλγιο, την Πορτογαλία, την Ουγγαρία, τη Σλοβακία και την Κύπρο.^[2]

Στην Ελλάδα, η κιτρινοκαλιακούδα είναι επιδημητικό είδος, απαντά δηλαδή μόνιμα στις ορεινές περιοχές όλης της χώρας, αλλά είναι περιορισμένο τοπικά.^[23]

Βιότοπος

Τυπικός φυσικός οικότοπος της Κιτρινοκαλιακούδας

Η κιτρινοκαλιακούδα είναι ένα τυπικό πτηνό μεγάλου υψομέτρου. Το ευρωπαϊκό υποείδος αναπαράγεται, υπό φυσιολογικές συνθήκες μεταξύ 1260-2880 μ., στο Μαρόκο μεταξύ 2880-3900 μ., ενώ στα Ιμαλάια μεταξύ 3500-5000 μ.^[14] Το μικρότερο υψόμετρο όπου αναπαράγεται βρίσκεται στην περιοχή των Βαλκανίων, στα 500 έως 1500 μέτρα.^[24]

• Υπάρχει αναφορά για φώλιασμα στα 6500 μέτρα, το μεγαλύτερο υψόμετρο που έχει καταγραφεί σχετικά με την αναπαραγωγή πτηνών -μεγαλύτερο ακόμη και από τη συγγενική κοκκινοκαλιακούδα, που φαίνεται να υστερεί στη διαιτητική της προσαρμογή στα μεγάλα υψόμετρα-.^[25][26] Επιπροσθέτως, υπάρχει αναφορά ότι οι κιτρινοκαλιακούδες ακολουθούν τους ορειβάτες στο Έβερεστ, μέχρι τα 8.200 μέτρα! ^[27]

Στην εποχή αναπαραγωγής, συνήθως φωλιάζει σε κοιλότητες και ρωγμές σε απρόσιτους γκρεμούς, αν και σε τοπικό επίπεδο μπορεί επίσης να χρησιμοποιεί βράχια σε πεδινές εκτάσεις,^[28] ενώ αναζητά την τροφή της σε ανοικτά ενδιαιτήματα, όπως αλπικά λιβάδια και πλαγιές με σάρες, κοντά στη γραμμή των δέντρων ή και χαμηλότερα. Η αναζήτηση της τροφής της, την αναγκάζει να διανύει δεκάδες χιλιόμετρα σε καθημερινή βάση, αφού οι τοποθεσίες όπου τρέφεται απέχουν τις περισσότερες φορές πολύ από τις θέσεις όπου φωλιάζει. Στα δυτικά Βαλκάνια απαντά σε καρστικές περιοχές, όπου οι ασβεστολιθικές ή δολομιτικές δομές σχηματίζουν θέσεις στις οποίες αρέσκεται ιδιαίτερα.

Εκτός αναπαραγωγικής περιόδου, κυρίως το χειμώνα, οι κιτρινοκαλιακούδες κατεβαίνουν χαμηλότερα και συναθροίζονται συχνά γύρω από οικισμούς, χιονοδρομικά κέντρα, ξενοδοχεία και άλλες τουριστικές εγκαταστάσεις.^[29] Άλλωστε, είναι πολύ οικείο στους κατοίκους και τουρίστες των Άλπεων, όπου συχνά συνηθίζει να περιμένει έξω από τα παράθυρα των σπιτιών ή των ξενοδοχείων για να πάρει τροφή από τους ενοίκους.^[15]

Στην Ελλάδα απαντά στις ορεινές περιοχές, ιδιαίτερα εκείνες με απότομες πλαγιές, διάσπαρτα βράχια και ρωγμές.^[23]

Μορφολογία

Ενήλικη Κιτρινοκαλιακούδα

Η κιτρινοκαλιακούδα ξεχωρίζει εύκολα από τα συγγενικά της κορακοειδή από το συνδυασμό του κίτρινου ράμφους της με τα κόκκινα κάτω άκρα (ταρσοί και πόδια). Ωστόσο, από κάποια απόσταση, επειδή δεν διακρίνονται αυτά τα χαρακτηριστικά μοιάζει με την κοκκινοκαλιακούδα, ενώ σε σχέση με το Κοράκι είναι σημαντικά μικρότερη σε μέγεθος. Χαρακτηρίζεται από το κίτρινο, ελαφρά καμπυλωτό ράμφος της, το οποίο, όμως, είναι σημαντικά μικρότερο και στενότερο σε σύγκριση με εκείνο της κοκκινοκαλιακούδας (P. pyrrhocorax). Επίσης, εν πτήσει, τα πρωτεύοντα ερετικά πτερά εξέχουν από την πτέρυγα λιγότερο. Η βάση του ράμφους είναι καλυμμένη με μικρές, πυκνές τούφες από ρινικές σμήριγγες. Τα πόδια και τα δάχτυλα των ποδιών είναι ισχυρά, κάτι αναμενόμενο για τα κορακοειδή που ζουν σε αυτά τα υψόμετρα. Υπάρχει σεξουαλικός διμορφισμός, αλλά όχι ιδιαίτερα έντονος, με τα αρσενικά να είναι κατά μέσο όρο μεγαλύτερα και βαρύτερα από τα θηλυκά, όμως στις επί μέρους μετρήσεις των χαρακτηριστικών των δύο φύλων, αυτά μπορεί να αλληλοαναιρούνται στις διαστάσεις τους.

Υπάρχει η θεωρία ότι το μέγεθος των υποειδών αυξάνεται, από τα δυτικά προς τα ανατολικά, ακολουθώντας τον Κανόνα του Μπέργκμαν, που υποστηρίζει ότι το μέγεθος αυξάνεται παράλληλα με το υψόμετρο και τη μείωση της θερμοκρασίας (τα ασιατικά υποείδη ζουν σε υψηλότερες και ψυχρότερες περιοχές).^[14][29] Ωστόσο, οι επί μέρους μετρήσεις δίνουν, κάποιες φορές, μια διαφορετική εικόνα. Για παράδειγμα, αν και οι κινεζικοί πληθυσμοί είναι κατά μέσο όρο μεγαλύτεροι σε μέγεθος από τους ευρωπαϊκούς, έχουν εν τούτοις κοντύτερα πόδια και ράμφος.^[30][31]

Σχηματική συγκριτική παράσταση των δύο ειδών καλιακούδας

Το πτέρωμα είναι ομοιόμορφα μαύρο και εμφανίζει διαφορετική υφή από το πτέρωμα της κοκκινοκαλιακούδας με, μόνο μια αμυδρή ανταύγεια. Αυτή είναι ιδιαίτερα εμφανής στο κεφάλι, σαν γαλαζωπή μεταλλική γυαλάδα, και στα ελάσσονα καλυπτήρια πτερά. Πάντως, είναι χαρακτηριστικό ότι όσο περισσότερο εκτίθεται το πουλί στον ήλιο, τόσο πιο θαμπό είναι το πτέρωμά του. Το χρώμα των ταρσών κυμαίνεται μεταξύ του χρώματος της φωτιάς και του πορτοκαλί, ενώ μερικές φορές μπορεί να είναι φωτεινό κίτρινο. Οι ισχυροί γαμψώνυχες έχουν μαύρο χρώμα, ενώ η ίριδα είναι σκούρα καστανή ή μαύρη. Τα αρσενικά, αν και πιο ευμεγέθη, δύσκολα ξεχωρίζουν από τα θηλυκά. Τα νεαρά άτομα μοιάζουν πολύ με τους ενήλικες, αλλά οι ταρσοί τους πλησιάζουν περισσότερο το σκούρο καφέ, παρά το κόκκινο. Επιπλέον, το πτέρωμά τους είναι πιο «θαμπό» από ό, τι στα ενήλικα άτομα, ενώ και η ίριδα δείχνει μια ελαφρύτερη καφέ απόχρωση.^[32]

• Μήκος σώματος: (33-)36 έως 38(-39) εκατοστά
• Άνοιγμα πτερύγων: 75-85 εκατοστά
• Μήκος ράμφους: 3,5-4 εκατοστά
• Μήκος ουράς: 12-14 εκατοστά
• Μήκος ταρσού: 39-47 χιλιοστά
• Βάρος: 188 έως 252 γραμμάρια (τα αρσενικά είναι ογκωδέστερα και βαρύτερα από τα θηλυκά)

Τροφή

Σκαθάρι Selatosomus aeneus από τα αγαπημένα εδέσματα της κιτρινοκαλιακούδας

Η κιτρινοκαλιακούδα έχει ως βασική διατροφή διάφορα ασπόνδυλα, ιδιαίτερα κατά την εποχή αναπαραγωγής, αλλά γενικότερα μπορεί να τραφεί με οποιαδήποτε ζωική ή φυτική τροφή, ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες και το περιβάλλον όπου βρίσκεται. Την άνοιξη και το καλοκαίρι έχει ως βασική λεία Κολεόπτερα (κυρίως Selatosomus aeneus και Otiorhynchus morio, όπως έχουν καταδείξει τα περιττώματά τους), σαλιγκάρια, αρθρόποδα και τις προνύμφες τους, γαιοσκώληκες, ακρίδες και κάμπιες (ιδιαίτερα των Διπτέρων).^[15] Ωστόσο, το φθινόπωρο, το χειμώνα και νωρίς την άνοιξη, η διατροφή εμπλουτίζεται με φρούτα και καρπούς, ιδιαίτερα σωρoκάρπια (berries) και κώνους (κουκουνάρια), εάν υπάρχουν σε επαρκή ποσότητα. Δείχνει ιδιαίτερη εκτίμηση στους καρπούς της Μελικουκιάς (Celtis australis), της αγριοτριανταφυλλιάς (Rosa sp.) και του Ιπποφαούς (Hippophae rhamnoides).^[15] Έχει, επίσης, παρατηρηθεί να τρώει κρόκους, ιδιαίτερα τα άνθη του Crocus vernus albiflorus, ίσως επειδή είναι πλούσια σε καροτενοειδή.^[33] Τέλος, συλλαμβάνει ένα σημαντικό μέρος της τροφής της ακόμη και εν πτήσει, δηλαδή πετάει σε χαμηλό ύψος κόντρα στον άνεμο, για να πιάσει ακρίδες και άλλα έντομα.^[34]

Ωστόσο, ιδιαίτερα κατά τις τελευταίες δεκαετίες, μεγάλο μέρος της διατροφής του πτηνού, αποτελούν τα ανθρώπινα αποφάγια, ή οποιαδήποτε τροφή προσφέρεται από τον άνθρωπο. Το φαινόμενο αυτό παρατηρείται έντονα κατά τη διάρκεια του χειμώνα, στις τουριστικές περιοχές των Άλπεων, ιδιαίτερα στα ξενοδοχεία και τα καταφύγια που είναι κτισμένα σε μεγάλα υψόμετρα, ή σε χώρους πικ-νικ. Δεν είναι ασυνήθιστο, το αντίθετο μάλιστα, να περιμένουν υπομονετικά και άφοβα μέσα στα πλήθη των τουριστών, για να πάρουν κάτι από τα χέρια τους.^[30]

Κιτρινοκαλιακούδα περιμένοντας τροφή σε τουριστικό θέρετρο

Εκεί όπου η πρόσθετη τροφή είναι διαθέσιμη, τα σμήνη το χειμώνα είναι μεγαλύτερα και περιέχουν ένα υψηλό ποσοστό νεαρών ατόμων. Μάλιστα, τα νεαρά πουλιά συχνάζουν σε περιοχές με τη μεγαλύτερη διαθεσιμότητα τροφής, ακόμη και σε ορεινές χωματερές. Όταν όμως οι πηγές τροφής είναι περιορισμένες, οι ενήλικες επιβάλλονται στα νεαρά άτομα και, τα αρσενικά στα θηλυκά.^[35] Οι θέσεις τροφοληψίας εναλλάσσονται υψομετρικά κατά τη διάρκεια του έτους , ανάλογα με τις κλιματολογικές συνθήκες, τη διαθεσιμότητα και την ποιότητα της τροφής. Κατά τη διάρκεια της περιόδου αναπαραγωγής, τα πουλιά παραμένουν πάνω από την γραμμή των δέντρων (αλπική γραμμή), αν και εναλλακτικά μπορούν να χρησιμοποιήσουν τα τρόφιμα που παρέχονται από τους τουρίστες. Οι μετακινήσεις σε χαμηλότερα υψόμετρα αρχίζουν με τις πρώτες χιονοπτώσεις και, η σίτιση τη μέρα γίνεται κατά κύριο λόγο στους πυθμένες των κοιλάδων (ή κοντά σ’αυτές), όταν βαθαίνει η χιονοκάλυψη, αν και τα πουλιά επιστρέφουν στα βουνά για να κουρνιάσουν. Τον Μάρτιο και τον Απρίλιο οι κιτρινοκαλιακούδες συχνάζουν στα χωριά στις κορυφές των κοιλάδων ή στα κενά από χιόνι σημεία, πριν από την επιστροφή τους στα αλπικά λιβάδια.^[30] Τα ταξίδια για αναζήτηση τροφώς μπορεί να καλύψουν 20 χμ. σε απόσταση και 1.600 μ. σε υψομετρική διαφορά. Στις Άλπεις, η ανάπτυξη των χιονοδρομικών κέντρων πάνω από τα 3.000 μ., έχει επιτρέψει σε περισσότερα πουλιά να παραμένουν σε μεγάλα υψόμετρα κατά τη διάρκεια του χειμώνα.^[29]

Σε περίπτωση που, τα δύο είδη καλιακούδων απαντούν μαζί, το καλοκαίρι, αναζητούν την τροφή τους συλλογικά, διότι υπάρχει περιορισμένος ανταγωνισμός. Για το χειμώνα, μια ιταλική μελέτη κατέδειξε ότι η φυτική διατροφή για την κοκκινοκαλιακούδα ήταν σχεδόν αποκλειστικά βολβοί γκάγκεας (Gagea sp), παρμένοι από το έδαφος, ενώ η κιτρινοκαλιακούδα τρεφόταν με σωροκάρπια (berries) και καρπούς αγριοτριανταφυλλιάς (Rosa sp.).^[26] Στα ανατολικά Ιμαλάια, το Νοέμβριο, οι κιτρινοκαλιακούδες εμφανίζονται κυρίως σε δάση αρκεύθου (Juniperus sp.) όπου τρέφονται με τους καρπούς του φυτού.^[36]

• Τόσο η κιτρινοκαλιακούδα όσο και η κοκκινοκαλιακούδα, έχουν τη συνήθεια να «αποταμιεύουν» τροφή, κρύβοντάς την σε ρωγμές ή σχισμές και καλύπτοντας το άνοιγμα με χαλίκια ή βότσαλα.^[37]

Πτήση

Κιτρινοκαλιακούδα εν πτήσει

Οι κιτρινοκαλιακούδες περνούν ένα μεγάλο μέρος της ημέρας στο έδαφος, όπου μετακινούνται με μικρά άλματα, ή με περπάτημα και τρέξιμο. Μπορούν να κάθονται στα κλαδιά των δέντρων ή θάμνων, αλλά τους αρέσει ιδιαίτερα να κάθονται σε «τεχνητές» θέσεις μεγάλου υψομέτρου, όπως κεραίες, στέγες, ή ηλεκτροφόρα καλώδια. Η πτήση του είδους χαρακτηρίζεται από μεγάλη ευελιξία, αρκετά ακροβατικά και έξυπνη χρήση των θερμικών ρευμάτων. Έτσι, τις ζεστές ημέρες, τα πουλιά μετακινούνται άκοπα σε μεγάλα ύψη, με λίγα φτεροκοπήματα. Όταν πετάνε μεμονωμένα ή κατά σμήνη, συχνά ακολουθούν τις καμπύλες του τοπίου, όπως απότομες πλαγιές και ορθοπλαγιές, κάνοντας μικρές αερολισθήσεις (glides). Οι συνηθισμένες ταχύτητες πτήσης, είναι της τάξης των 70-80 χμ/ώρα, αλλά έχουν καταγραφεί και κάθετες εφορμήσεις στα 200 χλμ/ώρα, περίπου. Στον αέρα διακρίνονται από τις συγγενικές κοκκινοκαλιακούδες, από την στρογγυλευμένη ουρά, τις στενότερες πτέρυγες και τις άκρες των πρωτευόντων ερετικών (βλ. Μορφολογία),^[38], ενώ γυροπετούν (soaring) συχνότερα.^[39]

Ηθολογία

Οι κιτρινοκαλιακούδες είναι κοινωνικά πουλιά που ζουν όλο το χρόνο κυρίως σε μεγάλες ομάδες. Μόνο περιστασιακά κινούνται σε ζεύγη ή μικρές οικογενειακές ομάδες. Μέσα στα σμήνη, υπάρχουν τα ζευγάρια αναπαραγωγής, τα οποία αναγνωρίζονται από τη μικρή απόσταση που αφήνουν μεταξύ τους, αλλά και νεαρά άτομα που δεν έχουν βρει ακόμη το ταίρι τους. Το μέγεθος του σμήνους ποικίλλει στη διάρκεια του έτους. Την άνοιξη είναι μικρότερο λόγω της απουσίας των αναπαραγωγικών ζευγαριών, ενώ φθάνει στο μέγιστό του στα τέλη του φθινοπώρου και του χειμώνα, όταν προστίθενται και τα νεαρά πτηνά. Τα μεγαλύτερα από αυτά τα σμήνη μπορεί να περιλαμβάνουν έως και 1.000 άτομα στις Άλπεις.^[40]

Αναπαραγωγή

Τα αρσενικά μπορεί να ερωτοτροπούν με τα θηλυκά όλο το έτος, κυρίως όμως κατά τους χειμερινούς μήνες. Στο σκηνικό παίρνουν μέρος πολλά αρσενικά μαζί -μέχρι και 20 άτομα- αλλά συνήθως δεν υπάρχουν ιδιαίτερες διαμάχες μεταξύ τους. Η σεξουαλική ωριμότητα επιτυγχάνεται μετά τον 3ο χρόνο της ηλικίας τους.^[41]

Η κιτρινοκαλιακούδα είναι μονογαμικό πτηνό, δείχνοντας υψηλή πίστη στο σύντροφό της χειμώνα-καλοκαίρι και, από έτος σε έτος.^[42] Το φώλιασμα ξεκινάει συνήθως στα τέλη Απριλίου με αρχές Μαΐου, και κανονικά δεν γίνεται κατά αποικίες, αν και σε κατάλληλο βιότοπο πολλά ζευγάρια μπορεί να φωλιάζουν σε κοντινή απόσταση μεταξύ τους.^[14] Σε εξαιρετικές περιπτώσεις, η αναπαραγωγική περίοδος μπορεί να επεκταθεί μέχρι τον Ιούλιο.

Στα εδάφη αναπαραγωγής (βλ. Βιότοπος), οι κιτρινοκαλιακούδες φωλιάζουν βαθιά στα βράχια, σε ορθοπλαγιές, σπηλιές, κοιλότητες, σχισμές ή γείσα, ακόμη και σε ένα εγκαταλελειμμένο κτίριο. Οι σχετικά ογκώδεις φωλιές, κατασκευάζονται από ρίζες, βλαστούς και μίσχους φυτών και, επιστρώνονται με χορτάρι, λεπτά κλαδάκια ή μαλλί.

Οι κάθετες ορθοπλαγιές με τα προσκείμενα αλπικά λιβάδια, αποτελούν ιδανική θέση φωλιάσματος για το είδος

Η γέννα αποτελείται συνήθως από 4 αυγά, αν και έχουν παρατηρηθεί μέχρι και 6 αυγά,^[43] διαμέτρου 39Χ26,5 χιλιοστών, περίπου και, η εναπόθεσή τους γίνεται καθημερινά. Η επώαση πραγματοποιείται μόνον από το θηλυκό, ενώ το αρσενικό την εφοδιάζει με τροφή, διαρκεί δε 17-21 ημέρες, περίπου.^[43] Οι νεοσσοί είναι φωλεόφιλοι, είναι δηλαδή ανήμποροι και χρειάζονται για καιρό την προστασία των γονέων τους, Πάντως, διαθέτουν ένα πυκνό κάλυμμα από υποτυπώδεις τρίχες, σε αντίθεση με εκείνους της κοκκινοκαλιακούδας, που γεννιούνται σχεδόν γυμνοί.^[44] Αποκτούν κανονικό πτέρωμα και δοκιμάζουν τις πρώτες τους πτήσεις, 29-31 ημέρες μετά την εκκόλαψη,^[29] αλλά μένουν στη φωλιά μέχρι 30-40 ημέρες μετά την εκκόλαψή τους.

Τα νεαρά πουλιά τρέφονται και από τους δύο γονείς, και μπορεί επίσης να τροφοδοτούνται από άλλους ενήλικες, όταν έχουν ολοκληρωμένο πτέρωμα και έχουν ενταχθεί στο σμήνος.^[14]

• Η δυνατότητα αναπαραγωγής στα μεγάλα υψόμετρα, οφείλεται κατά μεγάλο μέρος στο ότι, τα αυγά της κιτρινοκαλιακούδας φέρουν στο κέλυφός τους λιγότερους πόρους από τα αυγά των πτηνών που αναπαράγονται σε πεδινές περιοχές, και άρα, χάνουν λιγότερο νερό από την εξάτμιση στη χαμηλή ατμοσφαιρική πίεση που επικρατεί στα ψηλά βουνά.^[45] Επί πλέον, τα έμβρυα των πτηνών που αναπαράγονται σε μεγάλο υψόμετρο, διαθέτουν αιμοσφαιρίνη με -γενετικά καθορισμένη- υψηλότερη τάση σύνδεσης με το οξυγόνο.^[46]

Θηρευτές

Οι κυριότεροι φυσικοί θηρευτές της κιτρινοκαλιακούδας είναι ο Πετρίτης και ο Χρυσαετός, ενώ τη φωλιά της λεηλατεί συχνά το Κοράκι.^[47][48][49]

Κατάσταση πληθυσμού

Για τους ανά την υφήλιο πληθυσμούς του είδους δεν υπάρχουν εκτιμήσεις ή προβλέψεις. Η διαδικασία απογραφής είναι δύσκολη, επειδή η εποχιακή εμφάνιση διαφέρει σε μεγάλο βαθμό και ακολουθεί τις αλλαγές στη διαθεσιμότητα τροφής. Μόνο σε μεμονωμένες ευρωπαϊκές χώρες τα πουλιά καταγράφονται με ακρίβεια. Περίπου το ήμισυ των ευρωπαϊκών αναπαραγωγικών ζευγαριών, απαντά στις Άλπεις. Ένα άλλο σημαντικό ποσοστό ζει στην Ισπανία. Το υπόλοιπο των ευρωπαϊκών αναπαραγόμενων πτηνών επικεντρώνεται στα Βαλκάνια. Οι απογραφές στη Μέση Ανατολή μετά βίας αναγνωρίζεται ως ακριβείς, ενώ οι πληθυσμοί στον Καύκασο και στην ανατολική Παλαιαρκτική, γενικότερα, θεωρούνται μεν σχετικά ευάλωτοι και περιορίζονται σε μεγάλα υψόμετρα, αλλά είναι σταθεροί. Κατά τους τελευταίους δύο αιώνες, το είδος εξαφανίστηκε μόνο τοπικά σε μερικές περιοχές, όπου ήταν σπάνιο πριν.^[50]

Στη Βουλγαρία, ο αριθμός των τόπων αναπαραγωγής μειώθηκε από 77 μεταξύ 1950- 1981 σε μόλις 14 κατά την περίοδο 1996-2006, και ο αριθμός των ζευγαριών στις υπόλοιπες αποικίες ήταν πολύ μικρότερος. Η μείωση αυτή θεωρείται ότι οφείλεται στην απώλεια των πρώην ανοικτών λιβαδιών και, την μετατροπή τους σε θαμνώδη βλάστηση.^[51]

Το είδος μπορεί να απειλείται τοπικά από συσσώρευση φυτοφαρμάκων και βαρέων μετάλλων στα ορεινά εδάφη, από τα πλημμυρικά φαινόμενα, το λαθραίο κυνήγι και άλλες ανθρώπινες διαταραχές,^[51] αλλά η πιο μακροπρόθεσμη απειλή προέρχεται από την υπερθέρμανση του πλανήτη, η οποία θα μπορούσε να προκαλέσει μετακίνησή του από τις προτιμώμενες αλπικές ζώνες σε υψηλότερες, πιο περιορισμένες περιοχές, ή σε τοπικό επίπεδο να εξαφανιστεί εντελώς.^[52] Άλλωστε, απολιθώματα των δύο ειδών καλιακούδας βρέθηκαν στα βουνά των Καναρίων Νήσων. Η τοπική εξαφάνιση των κιτρινοκαλιακούδων και το μειωμένο εύρος των κοκκινοκαλιακούδων στα νησιά μπορεί να οφείλεται στην αλλαγή του κλίματος ή την ανθρώπινη δραστηριότητα.^[53]

Κατά τα άλλα, το είδος δεν υφίσταται ιδιαίτερες διώξεις, πιθανότατα λόγω του απροσίτου των οικοτόπων του. Αυτός είναι άλλωστε ο λόγος που, η IUCN έχει χαρακτηρίσει το πτηνό ως Ελαχίστης Ανησυχίας (LC).^[2]

Κουλτούρα

Το πτηνό αναφέρεται ήδη στον Αριστοτέλη και τον Αριστοφάνη με γλαφυρό τρόπο, που σημαίνει ότι ήταν πολύ γνωστό στην αρχαία Ελλάδα, και το χρησιμοποιούσαν ως βασικό θέμα για τα γνωμικά και τις παροιμίες τους. Βέβαια, δεν είναι καθορισμένο ποιο από τα δύο είδη εννοούσαν στις αναφορές τους, αυτό όμως, έχει μικρή σημασία διότι μοιάζουν πολύ μεταξύ τους.

• «Κολοιός ποτί κολοιόν» (Αριστοτέλης), για εκείνους που συναναστρέφονται τους ομοίους τους.
• «Πολλοί...σφε κατακρώζουσι κολοιοί» (Αριστοφάνης), για δημοκόπους και αναιδείς ρήτορες.
• «Κολοιός αλλοτρίοις πτεροίς αγάλλεται» (Αριστοφάνης), γι’ αυτούς που πετούν με ξένα φτερά.^[54]

Αλλά και σήμερα είναι πολύ γνωστή η παροιμία «Μαύρη μαυρίλα πλάκωσε, μαύρη σαν καλιακούδα», που χρησιμοποιείται ευρέως για να περιγραφεί μία δύσκολη ή κακή κατάσταση.^[11]

Άλλες ονομασίες

Στον ελλαδικό χώρο η Κιτρινοκαλιακούδα απαντά και με την ονομασία Γαυράνι^[1]

Σημειώσεις

i. ^{^} Η ονομασία του είδους «κιτρινόραμφος» είναι απολύτως τεχνητή και χρησιμοποιείται καταχρηστικά, επειδή δεν υπάρχει κάποια κατάλληλη που να αντιστοιχεί στην λατινική «graculus» (βλ. Ονοματολογία)

ii. ^{^} Η γενική ονομασία «κόραξ», κατ’ ουσίαν δεν δίνει απαντήσεις για το τι είχε κατά νου ο Λινναίος, όταν ονόμαζε το είδος. Τα πράγματα περιπλέκονται περισσότερο, διότι σε κάποια λατινο-αγγλικά λεξικά υπάρχει η απόδοση με τη λέξη «Jackdaw», που όμως αντιστοιχεί στη σημερινή Κάργια.^[8]

Παραπομπές

Πηγές

• Howard and Moore, Checklist of the Birds of the World, 2003.
• Collin Harrison, Nests, Eggs and Nestlings Of British and European Birds, Collins, 1988.
• Christopher Perrins, Birds of Britain and Europe, Collins 1987.
• Bertel Bruun, Birds of Britain and Europe, Hamlyn 1980.
• Hermann Heinzel, RSR Fitter & John Parslow, Birds of Britain and Europe with North Africa and Middle East, Collins, 1995
• Collin Harrison & Alan Greensmith, Birds of the World, Eyewitness Handbooks, London 1993
• Detlef Singer, Field Guide to Birds of Britain and Northern Europe, The Crowood Press, Swindon 1988
• Jim Flegg,, Field Guide to the Birds of Britain and Europe, New Holland, London 1990
• R. Grimmett, C. Inskipp, T. Inskipp, Birds of Nepal, Helm 2000
• Πάπυρος-Λαρούς Μπριτάνικα, τόμος 31 , λήμμα «Καλιακούδα»
• Ιωάννη Όντρια, Πανίδα της Ελλάδας, τόμος Πτηνά.
• Ιωάννη Όντρια, Συστηματική Ζωολογία, τεύχος 3.
• Ντίνου Απαλοδήμου, Λεξικό των ονομάτων των πουλιών της Ελλάδας, 1988.
• Σημαντικές Περιοχές για τα Πουλιά της Ελλάδας (ΣΠΕΕ), ΕΟΕ 1994
• «Το Κόκκινο Βιβλίο των Απειλουμένων Σπονδυλοζώων της Ελλάδας, Αθήνα 1992»
• Γεωργίου Δ. Μπαμπινιώτη, Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας, Αθήνα 2002
• IUCN Red List: http://www.iucnredlist.org/
• Bahn, H.; Ab, A. (1974). "The avian egg: incubation time and water loss" (PDF). The Condor 76 (2): 147–152. doi:10.2307/1366724. JSTOR 1366724.
• Baumgart, W. (1967). "Alpendohlenkoniein in Felsschächten des Westbalkan". Journal für Ornithologie 108 (3): 341–345. doi:10.1007/BF01671883
• Black, Craig Patrick; Snyder, Gregory K (1980). "Oxygen transport in the avian egg at high altitude". American Zoologist 20 (2): 461–468. doi:10.1093/icb/20.2.461.
• Stanley Cramp, Christopher M. Perrins: Handbook of the Birds of Europe, the Middle East and North Africa: The Birds of the Western Palearctic. Volume 8: Crows to Finches. Oxford University Press, Oxford 1994, ISBN 0198546793 9780198546795.
• Urs N. Glutz von Blotzheim, K. M. Bauer: Handbuch der Vögel Mitteleuropas. Band 13/III: Passeriformes (4. Teil). Aula-Verlag Wiebelsheim, Wiesbaden 1993, ISBN 3-89104-460-7.
• Delestrade, Anne (1994). "Factors affecting flock size in the Alpine Chough Pyrrhocomx graculus" (PDF). Ibis 136: 91–96. doi:10.1111/j.1474-919X.1994.tb08135.x.
• Delestrade, Anne; Stoyanov, Georgi (1995). "Breeding biology and survival of the Alpine Chough Pyrrhocorax graculus" (PDF). Bird Study 42 (3): 222–231. doi:10.1080/00063659509477171.
• Ericson, Per G. P.; Jansén, Anna-Lee; Johansson, Ulf S.; Ekman, Jan (2005). "Inter-generic relationships of the crows, jays, magpies and allied groups (Aves: Corvidae) based on nucleotide sequence data" (PDF). Journal of Avian Biology 36 (3): 222–234. doi:10.1111/j.0908-8857.2001.03409.x.
• Goodwin, Derek; Gillmor, Robert (1976). Crows of the world. London: British Museum (Natural History). pp. 151–158. ISBN 0-565-00771-8.
• Josep del Hoyo, Andrew Elliott, Jordi Sargatal, José Cabot: Handbook of the Birds of the World. Volume 14: Bush-shrikes to Old World Sparrows. Lynx Edicions, Barcelona 2009, ISBN 978-84-96553-50-7.
• Laiolo, Paola (2003). "Ecological and behavioural divergence by foraging Red-billed Pyrrhocorax pyrrhocorax and Alpine Choughs P. graculus in the Himalayas". Ardea 91 (2): 273–277. (abstract)
• Laiolo, Paola; Rolando, Antonio.; Carisio, Lorendana. "Winter movements of the Alpine Chough: implications for management in the Alps" (PDF). Journal of Mountain Ecology 6: 21–30.
• Paola Laiolo, Antonio Rolando, Anne Delestrade, Augusto De Sanctis: Vocalizations and Morphology: Interpreting the Divergence among Populations of Chough Pyrrhocorax pyrrhocorax and Alpine Chough P. graculus. In: Bird Study. 51, Nr. 3, 2004, S. 248–255, doi:10.1080/00063650409461360 .
• Lilford, Thomas Littleton Powys; Salvin, Osbert; Newton, Alfred; Thorburn, Archibald; Keulemans, Gerrard John (1897). Coloured figures of the birds of the British islands. R. H. Porter. Contents, volume 2.
• McKibbin, René; Bishop, Christine A. (2008). "Feeding observations of the western Yellow-breasted Chat in the south Okanagan valley British Columbia, Canada during a seven-year study period" (PDF). British Columbia Birds 18: 24–25.
• Madge, S.; Burn, Hilary (1994). Crows and jays: a guide to the crows, jays and magpies of the world. A & C Black. pp. 132–133. ISBN 0-7136-3999-7.
• Rodolphe Meyer de Schauensee: The Birds of China. Smithsonian Institution Press, Washington, D.C 1984, ISBN 0874743621.
• Rahn, H.; Ar, A. (1974). "The avian egg: incubation time and water loss". The Condor 76 (2): 147–152. doi:10.2307/1366724. JSTOR 1366724.
• Rasmussen, Pamela C.; Anderton J. C. (2006). Birds of South Asia: The Ripley Guide 2. Smithsonian Institution & Lynx Edicions. p. 598. ISBN 84-87334-67-9
• Reyes, Juan Carlos Rando (2007). "New fossil records of choughs genus Pyrrhocorax in the Canary Islands: hypotheses to explain its extinction and current narrow distribution". Ardeola 54 (2): 185–195.
• Rolando, Antonio; Laiolo, Paola (April 1997). "A comparative analysis of the diets of the chough Pyrrhocorax pyrrhocorax and the alpine chough Pyrrhocorax graculus coexisting in the Alps". Ibis 139 (2): 388–395. doi:10.1111/j.1474-919X.1997.tb04639.x.
• Rolando, Antonio; Caldoni, Riccardo; De Sanctis, Augusto; Laiolo, Paola (2001). "Vigilance and neighbour distance in foraging flocks of red-billed choughs, Pyrrhocorax pyrrhocorax". Journal of Zoology 253 (2): 225–232. doi:10.1017/S095283690100019X.
• Sekercioglu, Cagan H; Schneider, Stephen H.; Fay, John P. Loarie; Scott R. (2008). "Climate change, elevational range shifts, and bird extinctions" (PDF). Conservation Biology 22 (1): 140–150. doi:10.1111/j.1523-1739.2007.00852.x. PMID 18254859.
• Snow, David; Perrins, Christopher M. (eds.) (1998). The Birds of the Western Palearctic concise edition (2 volumes). Oxford: Oxford University Press. pp. 1464–1466. ISBN 0-19-854099-X.
• Starck, J Matthias; Ricklefs, Robert E. (1948). Avian growth and development. Evolution within the altricial precocial spectrum.. New York: Oxford University Press. p. 7. ISBN 0-19-510608-3.
• Stoyanov, Georgi P.; Ivanova, Teodora; Petrov, Boyan P.; Gueorguieva, Antoaneta (2008). "Past and present breeding distribution of the alpine chough (Pyrrhocorax graculus) in western Stara Planina and western Predbalkan Mts. (Bulgaria)". Acta Zoologica Bulgarica. Suppl. 2: 119–132.
• Temminck, Coenraad Jacob (1815–40). Manuel d'ornithologie; Tableau systématique des oiseaux qui se trouvent en Europe. Paris: Sepps & Dufour. p. 122.
• Vaurie, Charles (1954). "Systematic notes on Palearctic birds. No. 4, The choughs (Pyrrhocorax)". American Museum novitates 1658: 6–7.
• Wall, Stephen B. Vander (1990). Food hoarding in animals. University of Chicago Press. p. 306. ISBN 0-226-84735-7.

Жолтоклуната галица (науч. Pyrrhocorax graculus) е врапчевидна птица од фамилијата на враните (Corvidae), еден од двата вида на родот галици (Pyrrhocorax). Нејзините два подвида се размножуваат низ високите планини од Шпанија, па на исток низ јужна Европа, вклучувајќи ја и Македонија, северна Африка, Индија и Кина, и може да гнезди на најголема надморска височина од сите птици.

Има сјајноцрно перје, жолт клун, црвени нозе и препознатлив повик. Лета со многу раширени и назабени примарни пердуви, со често лебдење.

Таксономија и систематика

Жолтоклуна галица во лет, Швајцарија

Оваа птица за првпат е опишана како Corvus graculus од Linnaeus во неговата Систем на природата, 1766.^[2] а преместена е во сегашниот род галици (Pyrrhocorax), од Мармадјук Тунстал (Marmaduke Tunstall), 1771 во неговата Орнитологија Британика,^[3] заедно со единствениот втор член на родот црвеноклуната галица ( P.pyrrhocorax).^[4]

Името на родот потекнува од грчкото πύρρος (purrhos) - „со боја на оган“ и κόραξ (korax)- „гавран“.^[5]

Има два подвида:

• P. g. graculus, номинираниот подвид, распространет во Европа, северна Африка, Турција, Кавказ и северен Иран;^[4]
• P. g. digitatus, (Hemprich & Ehrenberg; како P.alpinus или digitatus во 1833),^[6] поголем е и има посилни нозе од номинираниот;^[4] распространет е во остатокот од опсегот, претежно на Хималаите.^[7]

Опис

Споредба на црвеноклуна (лево) и жолтоклуна галица (десно). Крилјата на црвеноклуната се со пораширени и подлабоки „прсти“ на примарните пердуви, а при стоење крилјата се подолги од опашката.

Жолтоклуната галица има сјајноцрно перје, краток жолт клун, темнокафеави очи и црвени нозе.^[4] Малку е помала од црвеноклуната галица, односно во должина е 37-39 см, има распон на крилјата 75-85 см и има пропорционално подолга опашка, а пократки крилја од својот роднина. Летот е сличен, лесен и пловечки.^[7] Половите се идентични по изглед, но мажјаците се малку поголеми. Младенчињата се побледи и имаат бледожолт клун и кафеавкави нозе. ^[4]

Летот на оваа птица е брз и акробатски, со поретки, длабоки замавнувања на крилјата. Многу лесно маневрира со ширење на опашката и свивање на крилјата. Повикот ѝ е поразличен од останатите врани, растреперено приип или свиркачко свиииууу. Повикот за тревога е тркалачко чурр, а кога се одмара или храни, произведува разни тивки жуборкањa и крцкања.

Однесување

Живеалиштето на жолтоклуната галица се високите планини меѓу 1.260 и 2.880 метри надморска височина во Европа, 2.880-3.900 во Мароко и 3.500-5.000 на Хималаите. Гнездела и на 6.500 мнв, повисоко од било која друга птица.^[8] Била набљудувана како ги следи качувачите на Монт Еверест до 8.200 мнв.^[9]

Исхрана

На скијачки терени на Алпите

Во текот на летото, оваа птица се храни главно со без'рбетници кои ги собира од пасиштата, како што се бумбарите, полжавите, скакулците, гасениците, мувите и сл., а несен, зиме и во рана пролет главно со овошје и бобинки. Тие со задоволство ја надополнуваат својата исхрана со остатици храна понудена од туристите на скијачките терени или другите места со луѓе. На местата каде има доволен извор на храна, бројот на птици и младенчиња е поголем.

Птиците секогаш се хранат во групи, кои се поголеми зиме од лете. Каде што има недостаток од храна, возрасните се подоминантни од малденчињата и мажјаците од женките.^[10] Местата за хранење се менуваат во текот на годината, зависно од климатските услови и достапност на храната. Движењето кон пониска надморска височина започнува со паѓањето на првиот снег, но се враѓаат на спиење во своите места.

Размножување

Јајце

Жолтоклуната галица е моногамна птица, покажувајќи висока приврзаност кон партнерот и лете и зиме, и од година во година.^[10] Гнездењето започнува на почетокот од мај, поединечно (не во колонии), иако во погодни услови може да има неколку пара во близина.^[4] Гломазното гнездо го прават од корења, гранчиња и други растенија, а го постилаат со помеки тревки или влакна, и најчесто го сместуваат во пештера, длабока пукнатина во карпа или напуштена зграда. Леглото има 3-5 сјајни белкави јајца со ситни кафеави дамки.^[4] Ги инкубира женката во период од 14 до 21 ден.^[7] Се испилуваат со слаба покриеност со пердувчиња (за разлика од оние на црвеноклуната, кои се голи),^[11] и се оперјува по 29-31 ден.^[7] Ги хранат обата родитела, па и останатите возрасни од јатото на кое ќе се придружат откако ќе се оперјат.^[4] Размножувањето на толку висока надморска височина е возможно, зашто нивните јајца имаат помалку пори и губат помалку вода заради понискиот атмосферски притисок.^[12] Ембрионот на птиците кои се размножуваат на голема надморска височина, исто така, имаат хемоглобин со генетски определен висок афинитет за кислород.^[13]

Статус

Жолтоклуната галица има широк, наместа испрекинат опсег од 1-10 милиони км² и голема популација од 260.000 до 620.000 поединци само во Европа. Иако наместа популацијата е многу намалена, глобално таа не во пад, па според Црвениот список на МСЗП ова е вид со најмала загриженост од исчезнување.^[1]

Наводи

Къуалэпэгъу (лат-бз. Pyrrhocorax graculus) — вынд теплъэ лъэпкъым щыщ лӀэужьыгъуэщ.

Теплъэр

И теплъэкӀэ къуанщӀпэплъым ещхьщ, ауэ нэхъ цӀыкӀущ. Езыр фӀыцӀэ лыдщ, пэр гъуэжьщ, лакъуэхэр плъыжьщ. Хъумрэ анэмрэ я теплъэкӀэ зэфэгъущ.

Здэпсэухэр

Гупхэурэ мэпсэу, мэгъуалъхьэ бгылъэ щӀыпӀэхэм, лъэтэжкъым. Абгъуэ щащӀ къыр нэпкъ задэхэм. Щопсэухэ Ипщэ Еуропэм, Ишхъэрэ Къажэрым, Курыт Азиэм, Алтайм, Тибетым, Гималайхэм я бгылъэ щӀыпӀэхэм. Къаукъазым и къущхьэхэм щыбэгъуащ, зыщӀыпӀи лъэтэжхэкъым^[1][2].

Ӏусыр

Ӏусыр нэхъыщхьэу — хьэпщхупщ, мэракӀуэхэкӀ.

Гулъытыгъуэ

Тхылъхэр

• Брат Хьэсин. Адыгэхэм я къуалэбзу щӀэныгъэр. Черкеск къ. 2007 гъ.

टेमु (/ˈtʃʌf/, Pyrrhocorax graculus) कागको प्रजातिको एक प्रकारको चरा हो । यो चरा नेपाल लगायत दक्षिणी युरोप, उत्तर अफ्रिका तथा मध्य एसियाका राष्ट्रहरूका उच्च हिमाली भूभागमा पाइने गर्छ ।

यो पनि हेर्नुहोस्

सन्दर्भ सामग्रीहरू

बाह्य लिङ्कहरू

• Ageing and sexing (PDF; 0.86 MB) by Javier Blasco-Zumeta & Gerd-Michael Heinze
• Alpine chough videos, photos & sounds on the Internet Bird Collection

The Alpine chough (/ˈtʃʌf/) or yellow-billed chough (Pyrrhocorax graculus) is a bird in the crow family, one of only two species in the genus Pyrrhocorax. Its two subspecies breed in high mountains from Spain eastwards through southern Europe and North Africa to Central Asia and Nepal, and it may nest at a higher altitude than any other bird. The eggs have adaptations to the thin atmosphere that improve oxygen take-up and reduce water loss.

This bird has glossy black plumage, a yellow beak, red legs, and distinctive calls. It has a buoyant acrobatic flight with widely spread flight feathers. The Alpine chough pairs for life and displays fidelity to its breeding site, which is usually a cave or crevice in a cliff face. It builds a lined stick nest and lays three to five brown-blotched whitish eggs. It feeds, usually in flocks, on short grazed grassland, taking mainly invertebrate prey in summer and fruit in winter; it will readily approach tourist sites to find supplementary food.

Although it is subject to predation and parasitism, and changes in agricultural practices have caused local population declines, this widespread and abundant species is not threatened globally. Climate change may present a long-term threat, by shifting the necessary Alpine habitat to higher altitudes.

Taxonomy

The red-billed chough (left) has deeper wing "fingers" and tail wedge in flight than the Alpine (on right), and its wings extend to or beyond the tail tip when standing.

In-flight in northern Alps, France

The Alpine chough was first described as Corvus graculus by Linnaeus in the Systema Naturae in 1766.^[2] It was moved to its current genus, Pyrrhocorax, by English ornithologist Marmaduke Tunstall in his 1771 Ornithologia Britannica,^[3] along with the only other member of the genus, the red-billed chough, P. pyrrhocorax.^[4] The closest relatives of the choughs were formerly thought to be the typical crows, Corvus, especially the jackdaws in the subgenus Coloeus,^[5] but DNA and cytochrome b analysis shows that the genus Pyrrhocorax, along with the ratchet-tailed treepie (genus Temnurus), diverged early from the rest of the Corvidae.^[6]

The genus name is derived from Greek πύρρος (purrhos), "flame-coloured", and κόραξ (korax), "raven".^[7] The species epithet graculus is Latin for a jackdaw.^[8] The current binomial name of the Alpine chough was formerly sometimes applied to the red-billed chough.^[9][10] The English word "chough" was originally an alternative onomatopoeic name for the jackdaw, Corvus monedula, based on its call. The red-billed chough, formerly particularly common in Cornwall and known initially as the "Cornish chough", eventually became just "chough", the name transferring from one genus to another.^[11]

The Alpine chough has two extant subspecies.

• P. g. graculus, the nominate subspecies in Europe, north Africa, Turkey, the Caucasus and northern Iran.^[4]
• P. g. digitatus, described by the German naturalists Wilhelm Hemprich and Christian Gottfried Ehrenberg as P. alpinus var. digitatus in 1833,^[12] is larger and has stronger feet than the nominate race.^[4] It breeds in the rest of the depicted Asian range, mainly in the Himalayas.^[13]

Moravian palaeontologist Ferdinand Stoliczka separated the Himalayan population as a third subspecies, P. g. forsythi,^[14] but this has not been widely accepted and is usually treated as synonymous with digitatus.^[15][16] A Pleistocene form from Europe was similar to the extant subspecies, and is sometimes categorised as P. g. vetus.^[17][18][19]

The Australian white-winged chough, Corcorax melanorhamphos, despite its similar bill shape and black plumage, is only distantly related to the true choughs.^[20]

Description

From North Sikkim, India.

The adult of the nominate subspecies of the Alpine chough has glossy black plumage, a short yellow bill, dark brown irises, and red legs.^[4] It is slightly smaller than red-billed chough, at 37–39 centimetres (15–15 inches) length with a 12–14 cm (4.7–5.5 in) tail and a 75–85 cm (30–33 in) wingspan, but has a proportionally longer tail and shorter wings than its relative. It has a similar buoyant and easy flight.^[13] The sexes are identical in appearance although the male averages slightly larger than the female. The juvenile is duller than the adult with a dull yellow bill and brownish legs.^[4] The Alpine chough is unlikely to be confused with any other species; although the jackdaw and red-billed chough share its range, the jackdaw is smaller and has unglossed grey plumage, and the red-billed chough has a long red bill.^[13]

The subspecies P. g. digitatus averages slightly larger than the nominate form, weighing 191–244 g (6.7–8.6 oz) against 188–252 g (6.6–8.9 oz) for P. g. graculus, and it has stronger feet.^[4][13] This is in accordance with Bergmann's rule, which predicts that the largest birds should be found higher elevations or in colder and more arid regions. The extremities of the body, the bill and tarsus, were longer in warmer areas, in line with Allen's rule. Temperature seemed to be the most important cause of body variation in the Alpine chough.^[21]

The flight of the Alpine chough is swift and acrobatic with loose deep wing beats. Its high manoeuvrability is accomplished by fanning the tail, folding its wings, and soaring in the updraughts at cliff faces. Even in flight, it can be distinguished from the red-billed chough by its less rectangular wings, and longer, less square-ended tail.^[13][22]

The rippling preep and whistled sweeeooo calls of the Alpine chough are quite different from the more typically crow-like chee-ow vocalisations of the jackdaw and the red-billed chough. It also has a rolling churr alarm call, and a variety of quiet warbles and squeaks given by resting or feeding birds.^[4] In a study of chough calls throughout the Palearctic region it was found that call frequencies in the Alpine chough showed an inverse relationship between body size and frequency, being higher-pitched in smaller-bodied populations.^[23]

Distribution and habitat

Cliffs with nearby alpine pasture provide nesting sites.

The Alpine chough breeds in mountains from Spain eastwards through southern Europe and the Alps across Central Asia and the Himalayas to western China. There are also populations in Morocco, Corsica and Crete. It is a non-migratory resident throughout its range, although Moroccan birds have established a small colony near Málaga in southern Spain, and wanderers have reached Czechoslovakia, Gibraltar, Hungary and Cyprus.^[4]

This is a high-altitude species normally breeding between 1,260–2,880 metres (4,130–9,450 ft) in Europe, 2,880–3,900 m (9,450–12,800 ft) in Morocco, and 3,500–5,000 m (11,500–16,400 ft) in the Himalayas.^[4] It has nested at 6,500 m (21,300 ft), higher than any other bird species,^[24] surpassing even the red-billed chough, which has a diet less well adapted to the highest altitudes.^[25] It has been observed following mountaineers ascending Mount Everest at an altitude of 8,200 m (26,900 ft).^[26] It usually nests in cavities and fissures on inaccessible rock faces, although locally it will use holes between rocks in fields,^[27] and forages in open habitats such as alpine meadows and scree slopes to the tree line or lower, and in winter will often congregate around human settlements, ski resorts, hotels and other tourist facilities.^[13] Its penchant for waiting by hotel windows for food is popular with tourists, but less so with hotel owners.^[5]

Behaviour and ecology

Breeding

Eggs vary from cream to buff to light-green, and have brown speckles.^[4]

The Alpine chough is socially monogamous, showing high partner fidelity in summer and winter and from year to year.^[28] Nesting typically starts in early May, and is non-colonial, although in suitable habitat several pairs may nest in close proximity.^[4] The bulky nests are composed of roots, sticks and plant stems lined with grass, fine twiglets or hair, and may be constructed on ledges, in a cave or similar fissure in a cliff face, or in an abandoned building. The clutch is 3–5 glossy whitish eggs, averaging 33.9 by 24.9 millimetres (1.33 in × 0.98 in) in size,^[29] which are tinged with buff, cream or light-green and marked with small brown blotches;^[4] they are incubated by the female for 14–21 days before hatching.^[13] The chicks hatch with a dense covering of natal down — in contrast to those of the red-billed chough, which are almost naked^[30] — and fledge 29–31 days from hatching.^[13] The young birds are fed by both parents, and may also be fed by other adults when they have fledged and joined the flock.^[4] Breeding is possible in the high mountains because chough eggs have fewer pores than those of lowland species, reducing loss of water by evaporation at the low atmospheric pressure.^[31] The embryos of bird species that breed at high altitude also have haemoglobin with a genetically determined high affinity for oxygen.^[32]

In the western Italian Alps, the Alpine chough nests in a greater variety of sites than red-billed chough, using natural cliffs, pot-holes and abandoned buildings, whereas the red-billed uses only natural cliffs (although it nests in old buildings elsewhere).^[4][25][33] The Alpine chough lays its eggs about one month later than its relative, although breeding success and reproductive behaviour are similar. The similarities between the two species presumably arose because of the same strong environmental constraints on breeding behaviour.^[25]

A study of three different European populations showed a mean clutch size of 3.6 eggs, producing 2.6 chicks, of which 1.9 fledged. Adult survival rate varied from 83 to 92%, with no significant difference detected between males and females. Survival of first-year birds was, at 77%, lower than that of adults. The availability or otherwise of human food supplied from tourist activities did not affect breeding success.^[28]

Feeding

A chough probably looking for supplementary food is perching on a railing alongside visitors to Gornergrat, high in the Swiss Alps

In the summer, the Alpine chough feeds mainly on invertebrates collected from pasture, such as beetles (Selatosomus aeneus and Otiorhynchus morio have been recorded from pellets), snails, grasshoppers, caterpillars and fly larvae.^[5] The diet in autumn, winter and early spring becomes mainly fruit, including berries such as the European Hackberry (Celtis australis) and Sea-buckthorn (Hippophae rhamnoides),^[5] rose hips, and domesticated crops such as apples, grapes and pears where available.^[34] It has been observed eating flowers of Crocus vernus albiflorus, including the pistils, perhaps as a source of carotenoids.^[35] The chough will readily supplement its winter diet with food provided by tourist activities in mountain regions, including ski resorts, refuse dumps and picnic areas. Where additional food is available, winter flocks are larger and contain a high proportion of immature birds. The young birds principally frequent the sites with the greatest food availability, such as refuse dumps.^[36] Both chough species will hide food in cracks and fissures, concealing the cache with a few pebbles.^[37]

This bird always forages in groups, which are larger in winter than summer, and have constant composition in each season. Where food resources are restricted, adults dominate young birds, and males outrank females.^[28] Foraging areas change altitudinally through the year, depending on climatic factors, food availability and food quality. During the breeding season, birds remain above the tree line, although they may use food provided by tourists at refuges and picnic areas.^[34]

Movement to lower levels begins after the first snowfalls, and feeding by day is mainly in or near valley bottoms when the snow cover deepens, although the birds return to the mountains to roost. In March and April the choughs frequent villages at valley tops or forage in snow-free patches prior to their return to the high meadows.^[34] Feeding trips may cover 20 km (12 mi) distance and 1,600 m (5,200 ft) in altitude. In the Alps, the development of skiing above 3,000 m (9,800 ft) has enabled more birds to remain at high levels in winter.^[13]

Where their ranges overlap, the two chough species may feed together in the summer, although there is only limited competition for food. An Italian study showed that the vegetable part of the winter diet for the red-billed chough was almost exclusively Gagea bulbs dug from the ground, whilst the Alpine chough took berries and hips. In June, red-billed choughs fed mainly on caterpillars whereas Alpine choughs ate crane fly pupae. Later in the summer, the Alpine chough consumed large numbers of grasshoppers, while the red-billed chough added cranefly pupae, fly larvae and beetles to its diet.^[25] In the eastern Himalayas in November, Alpine choughs occur mainly in juniper forests where they feed on juniper berries, differing ecologically from the red-billed choughs in the same region and at the same time of year, which feed by digging in the soil of terraced pastures of villages.^[38]

Natural threats

Predators of the choughs include the peregrine falcon, golden eagle and Eurasian eagle-owl, while the common raven will take nestlings.^{[39][40][41][42]} Alpine choughs have been observed diving at a Tibetan red fox. It seems likely that this "mobbing" behaviour may be play activity to give practice for when genuine defensive measures may be needed to protect eggs or young.^[43]

The Alpine chough is a host of the widespread bird flea Ceratophyllus vagabunda, two specialist chough fleas Frontopsylla frontalis and F. laetus,^[44] a cestode Choanotaenia pirinica,^[45] and various species of chewing lice in the genera Brueelia, Menacanthus and Philopterus.^[46]

Status

In the Alps, Innsbruck, Austria

The Alpine chough has an extensive though sometimes fragmented range, estimated at 1–10 million square kilometres (0.4–3.8 million sq mi), and a large population, including an estimated 260,000 to 620,000 individuals in Europe. The Corsican population has been estimated to comprise about 2,500 birds.^[47] Over its range as a whole, the species is not believed to approach the thresholds for the global population decline criteria of the IUCN Red List (i.e., declining more than 30% in ten years or three generations), and is therefore evaluated as Least Concern.^[1]

At the greatest extent of the last glacial period around 18,000 years ago, southern Europe was characterised by cold open habitats, and the Alpine chough was found as far as south as southern Italy, well outside its current range.^[48] Some of these peripheral prehistoric populations persisted until recently, only to disappear within the last couple of centuries. In the Polish Tatra Mountains, where a population had survived since the glacial period, it was not found as a breeding bird after the 19th century.^[49] In Bulgaria, the number of breeding sites fell from 77 between 1950 and 1981 to just 14 in the 1996 to 2006 period, and the number of pairs in the remaining colonies were much smaller. The decline was thought to be due to the loss of former open grasslands which had reverted to scrubby vegetation once extensive cattle grazing ceased.^[50] Foraging habitat can also be lost to human activities such as the construction of ski resorts and other tourist development on former alpine meadows.^[51] Populations of choughs are stable or increasing in areas where traditional pastoral or other low intensity agriculture persists, but are declining or have become locally extinct where intensive farming methods have been introduced, such as Brittany, England, south-west Portugal and mainland Scotland.^[52]

Choughs can be locally threatened by the accumulation of pesticides and heavy metals in the mountain soils, heavy rain, shooting and other human disturbances,^[50] but a longer-term threat comes from global warming, which would cause the species' preferred Alpine climate zone to shift to higher, more restricted areas, or locally to disappear entirely.^[53] Fossils of both chough species were found in the mountains of the Canary Islands. The local extinction of the Alpine chough and the reduced range of red-billed chough in the islands may have been due to climate change or human activity.^[54]

References

La Alpa montokorvo (Pyrrhocorax graculus), aŭ Flavbeka montokorvo estas Eŭrazia membro de la familio de birdoj nome Korvedoj. Ĝi estas unu el la du membroj de la genro Pyrrhocorax, dum la alia estas la Ruĝbeka montokorvo.

Aspekto

Ĝi estas tre rilata al la Ruĝbeka montokorvo (Pyrrhocorax pyrrhocorax) kaj kunhavas saman brilnigran plumaron kaj ruĝajn gambojn. Tamen la beko de la Flavbeka montokorvo estas longa kaj kurba sed ne tiom kiom ĉe la Ruĝbeka montokorvo kaj ĉefe tre flava, kio nomigas la specion kaj diferencigas ĝin el la alia samgenrano. Ĝi estas iom pli malgranda, tio estas 36-39 cm longa kun enverguro de 65-74 cm, sed havas relative pli longan voston kaj mallongajn flugilojn. Ili havas similan lertan kaj certan flugilmanieron.

Disvastiĝo

Ili reproduktiĝas en la plej altaj montoj de suda Eŭropo, Alpoj, tra centra Azio kaj Kaŝmiro. Ĝi estas nemigranta en sia teritorio. Prahistoria subspecio kiu loĝis en Eŭropo dum la lasta glaciepoko estis priskribita kiel Pyrrhocorax graculus vetus.

Ĝi malaperis en lastaj jarcentoj el kelkaj areoj de la periferio de la teritorio, ekzemple de la polaj Tatroj (Tomek & Bocheński 2005). Ĉar ĝi loĝas ĉe homoj kaj uzas modifitajn habitatojn kiel areoj ĉe skiejoj, loka malpliiĝo estas kaŭzata de perdo de habitato pro tutmonda varmiĝado kiu ŝanĝas la kondiĉojn de la Alpa klimato pli ol la rekta detruo de habitato.

Kutimaro

Tiu birdo estai ofte gregema kaj sentima. Ties laŭta alvoko "zrrrrr" estas tre diferenca el tiu de la Ruĝbeka montokorvo (Laiolo et al. 2004).

La manĝo konsistas el insektoj somere kaj berojn aŭ restaĵojn, ĉefe ĉe skiejoj vintre. La loko por la nesto estas klifokornico.

Referencoj

La chova piquigualda (Pyrrhocorax graculus)^[2]​ es una especie de ave paseriforme de la familia Corvidae perteneciente al género Pyrrhocorax, siendo uno de sus dos únicos miembros. Sus dos subespecies crían en las montañas del Paleártico, desde España y Marruecos hasta China. Se encuentra entre las aves que anidan a mayor altitud. Sus huevos tienen adaptaciones para mejorar la captación de oxígeno y reducir la pérdida de agua en atmósferas tan tenues.

Este pájaro tiene un plumaje negro brillante, el pico amarillo que le da nombre, las patas rojas y emite llamadas características. También se caracteriza por sus vuelos acrobáticos. Las chovas piquigualdas se emparejan de por vida y suelen anidar año tras año en el mismo lugar, generalmente un hueco o una grieta en lo alto de un acantilado. Allí construyen un nido con palitos trenzados donde ponen de tres a cinco huevos blanquecinos con motas marrones. Suele alimentarse en bandadas en los prados de hierba corta, donde recolecta principalmente invertebrados en verano y frutos en invierno. Puede acercarse a los lugares frecuentados por el hombre para obtener alimento suplementario.

Aunque se ve afectado por los cambios causados por las prácticas agrícolas que pueden causar declives en poblaciones locales, es una especie abundante y muy extendida que no se encuentra en peligro de extinción. El cambio climático podría afectarle a largo plazo induciéndola a anidar a mayor altitud.

Taxonomía

Ejemplar volando en Suiza.

La chova gualda fue descrita científicamente como Corvus graculus por Linneo en su obra Systema Naturae en 1766.^[3]​ Fue trasladada a su actual género, Pyrrhocorax, por el ornitólogo inglés en su obra de 1771, Ornithologia Britannica,^[4]​ junto al otro miembro del género, la chova piquirroja (P. pyrrhocorax).^[5]​ Tradicionalmente se pensaba que los parientes más cercanos de las chovas eran los cuervos típicos, del género Corvus, especialmente las grajillas del subgénero Coloeus (C. monedula y C. dauuricus),^[6]​ pero los análisis de ADN y del citocromo b muestran que el género Pyrrhocorax, junto con la urraca de raquetas (género Temnurus), se separaron tempranamente del resto de los córvidos.^[7]​

El nombre del género deriva de los términos griegos πύρρος (purrhos) "llama colorida", y κόραξ (corax) "cuervo".^[8]​ El nombre específico graculus es la palabra latina para designar a la grajilla.^[9]​ El actual nombre binomial de la chova piquigualda se aplicó algunas veces en el pasado a la chova piquirroja.^[10]​^[11]​ El nombre común de chova es de origen onomatopéyico y hace referencia a los sonidos de la grajilla. Se reconocen dos subespecies de chova piquigualda.

• P. g. graculus, la subespecie nominal que aparece en Europa, el norte de África, Turquía, el Caucaso y el norte de Irán.^[5]​
• P. g. digitatus, descrita por los naturalistas alemanes Wilhelm Hemprich y Christian Gottfried Ehrenberg como P. alpinus var. digitatus in 1833,^[12]​ es de mayor tamaño y de patas más fuertes que la subespecie nominal.^[5]​ Cría en el resto de Asia, principalmente en el Himalaya.^[13]​ el paleontólogo Ferdinand Stoliczka separó la población del Himalaya en una tercera subespecie, P. g. forsythi,^[14]​ pero esta separación no ha sido ampliamente aceptada y generalmente se trata como un sinónimo de digitatus.^[15]​^[16]​ Una forma del Pleistoceno europeo que era similar a las subespecies actuales a veces se cataloga como P. g. vetus.^[17]​^[18]​^[19]​

El corvino negro de Australia (Corcorax melanorhamphos), a pesar de la similitud en la forma del pico y su plumaje negro, está solo lejanamente emparentado con las chovas.^[20]​

Descripción

En vuelo la chova piquirroja (izquierda) tiene las primarias más separadas y la cola más en cuña que la piquigualda (a la derecha), y el extremo de sus alas se prolongan por detrás de la cola cuando están posadas.

Los adultos de la subespecie nominal de chova piquigualda tienen el plumaje negro brillante, un pico corto y amarillo, el iris de los ojos de color marrón, y las patas rojas.^[5]​ Es ligeramente menor que la chova piquirroja, con 37–39 centímetros de largo, de los cuales son de la cola12-14 cm, y tiene una envergadura alar entre 75-85 cm, por lo que tiene la cola proporcionalmente más larga y las alas más cortas que su pariente. En vuelo tienen un aleteo similar.^[13]​ El aspecto de ambos sexos es idéntico, aunque los machos son de media ligeramente más grandes. Los juveniles son menos vistosos que los adultos tienen el pico de un color amarillo menos vivo y las patas parduzcas.^[5]​ Es difícil confundir a la chova piquigualda con otras especies, aunque coincide la grajilla y la chova piquirroja. La grajilla es más pequeña y tiene el plumaje gris oscuro que no brilla, y la chova piquirroja tiene el pico más largo y de color rojo.^[13]​

Ejemplar en los Dolomitas.

La subespecie P. g. digitatus es ligeramente mayor en promedio que la subespecie nominal, con un peso de entre 191–244 gramos contra 188–252 g de P. g. graculus, y tiene garras más fuertes.^[5]​^[13]​ Esto concuerda con la regla de Bergmann, que predice que las variedades más grandes deben encontrarse a mayor altitud, en regiones con climas más fríos o áridos. Las extremidades, el pico y el tarso, son más largos en zonas cálidas, en línea con la regla de Allen. La temperatura pareces ser la causa de mayor importancia en la variación del cuerpo de la chova piquigualda.^[21]​

El vuelo de la chova piquigualda es rápido y acrobático con aleteos fuertes. Consigue gran maniobrabilidad abriendo su cola, plegando sus alas, y planeando entre los acantilados. Incluso en vuelo se puede distinguir de la chova piquirroja por sus alas más rectangulares y su cola más larga y con el final de su cola menos cuadrado.^[13]​^[22]​

Las llamadas de tipo priip y swiiuu de la chova piquigualda son bastante diferentes de la chova piquirroja y la grajilla que son más similares a la típica llamada de los córvidos chii-ow. Además emite una llamada de alarma churr vibrante, y pía y emite otros sonidos cuando descansa o se alimenta.^[5]​ Un estudio de las llamadas de las chovas en toda la región paleártica descubrió que la frecuencia de las llamadas de la chova alpina presentan una relación inversa respecto al tamaño corporal, siendo las poblaciones de menor tamaño las que producían llamadas de más alta frecuencia.^[23]​

Distribución y hábitat

Los acantilados cercanos a los prados de montaña son su lugar de anidamiento.

La chova piquigualda cría en las montañas desde España en el oeste, por todo el sur de Europa y los Alpes, a través de Asia Central y el Himalaya hasta China occidental, en el este. También hay poblaciones en Marruecos, Córcega y Creta. Es una especie sedentaria en toda su área de distribución, aunque las aves de Marruecos has establecido una pequeña colonia cerca de Málaga, en el sur de España, y se han registrado divagantes en Chequia, Hungría y Chipre.^[5]​

Es una especie de alta montaña que normalmente cría entre los 1260-2880 msnm en Europa, entre los 2880-3900 metros en Marruecos, y 3500-5000 m en el Himalaya.^[5]​ Se ha registrado anidamiento a 6500 msnm, más alto que cualquier otra especie de ave,^[24]​ por encima de la chova piquirroja que tiene una dieta menos adaptada a las grandes altitudes.^[25]​ Se las ha observado siguiendo a los montañeros que suben al Everest a una altitud de 8200 m.^[26]​ Generalmente anida en cavidades y fisuras situadas en rocas inaccesibles, aunque localmente puede usar huecos entre rocas a la altura del suelo,^[27]​ y busca alimento en hábitats abiertos como las praderas alpinas y taludes hasta el límite del bosque o algo más abajo, y en invierno suelen concentrarse alrededor de los asentamientos humanos, estaciones de esquí, hoteles y otras instalaciones turísticas.^[13]​ Permanecen encaramados cerca de las ventanas de los hoteles esperando comida, lo que suele alegrar a los turistas pero no tanto a los dueños de los hoteles.^[6]​

Comportamiento y ecología

Reproducción

El color de los huevos varía del crema al verde claro, y tienen motas marrones.^[5]​

Las chovas piquigualdas son monogamas sociales, y muestran una alta fidelidad a su pareja en verano e invierno a lo largo de los años.^[28]​ El periodo de anidamiento empieza generalmente a principios de mayo, no anidan en colonias, aunque en hábitat apropiados varias parejas pueden anidar muy cerca.^[5]​ Sus voluminosos nidos están compuestos de palitos, raíces y tallos de plantas entrelazados con hierbas, ramitas finas y pelo, y pueden estar construidos en cornisas, cuevas o fisuras de la superficie de un acantilado o en edificios abandonados. La puesta consta de entre 3–5 huevos blanquecinos brillantes, con un tamaño medio de 33,9x24,9 mm,^[29]​ con tonos crema o verdosos y salpicados de pequeñas motas pardas;^[5]​ Son incubados por la hembra durante un periodo de entre 14–21 días hasta la eclosión.^[13]​ Los pollos nacen cubiertos de una densa capa de plumón, a diferencia de los de la chova piquirroja que nacen casi desnudos,^[30]​ y tardarán en desarrollarse entre 29–31 días.^[13]​ Los pollos son alimentados por los dos miembros de la pareja, y también pueden ser alimentados por otros adultos una vez que han dejado el nido y se unen a una bandada.^[5]​ Las chovas piquigualdas pueden reproducirse a tan grandes altitudes porque sus huevos tienen menos poros proporcionalmente que las especies que crían en tierras bajas, y por ello pierden menos agua por evaporación a presiones atmosféricas bajas.^[31]​ Además los embriones de las especies que crían en altura tienen genéticamente hemoglobina con mayor afinidad por el oxígeno.^[32]​

En los Alpes occidentales italianos, la chova piquigualda anida en una variedad de lugares mayor que la chova piquirroja, usando los acantilados naturales, los huecos de las macetas y los edificios abandonados, mientras que la piquirroja solo usa los sitios naturales en los acantilados (aunque de vez en cuando anida en antiguos edificios).^[5]​^[25]​^[33]​ La chova piquigualda pone los huevos aproximadamente un mes después que su pariente, aunque el resto de su comportamiento y éxito reproductivo son similares. Las similitudes entre las dos especies posiblemente se deban a que las fuerzas ambientales limiten el comportamiento reproductor.^[25]​

Un estudio realizado en tres poblaciones europeas diferentes mostró que el tamaño medio de las puestas es de 3,6 huevos, que producen un promedio de 2,6 pollos, de los que consiguen desarrollarse totalmente 1,9. La tasa de supervivencia de los adultos varía del 83 al 92%, sin detectarse diferencias significativas entre machos y hembras. La tasa de supervivencia de las aves de primer año es del 77%, menor que la de los adultos. La disponibilidad o no de alimentos de origen humano provenientes de las actividades turísticas no afecta a su éxito reproductivo.^[28]​

Alimentación

Chova piquigualda buscando de comida entre los turistas.

En verano la chova piquigualda se alimenta principalmente de invertebrados que recolecta en los prados, como escarabajos (Selatosomus aeneus y Otiorhynchus morio), saltamontes, caracoles, orugas y larvas de moscas.^[6]​ En otoño, invierno y primavera su dieta pasa a componerse principalmente de frutos, como las del almez (Celtis australis) y espino amarillo (Hippophae rhamnoides),^[6]​ escaramujos, y donde están a su alcance de cultivos como las manzanas, uvas y peras.^[34]​ Han sido avistados comiendo flores de Crocus vernus albiflorus, incluso los pistilos, quizás como fuente de carotenos.^[35]​ Las chovas pueden complementar su dieta invernal con alimento procedente de las actividades turísticas de las regiones de montaña, como las estaciones de esquí, vertederos y merenderos. Donde hay comida adicional disponible las bandadas invernales son más grandes y contienen una gran proporción de inmaduros. Los juveniles generalmente se encuentran en lugares donde el alimento se encuentre más fácilmente, como los vertederos.^[36]​ Las dos especies de chovas esconden comida en las grietas y fisuras, tapando el almacén con algunas piedrecitas.^[37]​

En invierno se agrupan con más frecuencia.

Estas aves siempre buscan alimento en grupos, que son de mayor tamaño en invierno que en verano, y tienen composición constante en cada estación. Donde los recursos alimenticios son escasos los adultos dominan a las aves jóvenes, y los machos prevalecen sobre las hembras.^[28]​ La altitud de las zonas de alimentación cambia a lo largo del año, dependiendo de factores climáticos, disponibilidad de alimento y su calidad. Durante la estación de cría estas aves suelen permanecer por encima de la línea del bosque, aunque pueden a buscar comida procedente de los turistas a los refugios y zonas de pícnic.^[34]​

Los desplazamientos a zonas más bajas empiezan tras la caída de las primeras nevadas, y su alimentación se realiza principalmente en el fondo de los valles y sus proximidades donde la capa de nieve disminuye, aunque las chovas regresan a la montaña para descansar. En marzo y abril las chovas frecuentan los pueblos en lo alto de los valles o se alimentan en los parches libres de nieve antes de volver a los páramos de alta montaña.^[34]​ En los desplazamientos para alimentarse pueden cubrir 20 km de distancia y 1600 m de altitud. En los Alpes el desarrollo de estaciones de esquí por encima de 3000 m ha propiciado que más aves se queden en zonas altas en invierno.^[13]​

Donde sus áreas de distribución solapan las dos especies de chovas pueden alimentarse juntas en verano, aunque solo existe una competencia limitada por la comida entre ambas. Un estudio italiano mostró las diferencias de la dieta de las dos especies de chovas. La parte vegetal de la dieta invernal de la chova piquirroja se reduce casi exclusivamente a bulbos de Gagea que consigue desentierra, mientras que la chova piquiguada recolecta bayas, escaramujos y otros frutos. En junio las chovas piquirrojas se alimentan principalmente de orugas mientras que las chovas piquigualdas comen pupas de tipúlidos. A finales de verano las chovas piquigualdas consumen gran cantidad de saltamontes, mientras que las chovas piquirrojas añaden a su dieta las pupas de los tipúlidos, larvas de moscas y escarabajos.^[25]​ En noviembre en el Himalaya oriental las chovas piquigualdas se encuentran principalmente en los bosques de enebros donde se alimentan de sus gálbulos, a diferencia de las chovas piquirrojas de la misma región que en esa época se alimentan cavando en el suelo de los pastizales.^[38]​

Amenazas naturales

Entre los depredadores de las chovas se encuentran los halcones peregrinos, águilas reales y búhos reales, y los cuervos depredan sobre los pollos de los nidos.^[39]​^[40]​^[41]​^[42]​ Se ha avistado a chovas piquigualdas volando en picado contra un zorro rojo tibetano. Es probable que este comportamiento agresivo forme parte de su despliegue de protección de los huevos y jóvenes.^[43]​

La chova es huésped de la pulga Ceratophyllus vagabunda, muy extendida entre las aves, y de dos pulgas especializadas en las chovas Frontopsylla frontalis y F. laetus,^[44]​ un cestodo, Choanotaenia pirinica,^[45]​ y varias especies de piojo masticador de los géneros Brueelia, Menacanthus y Philopterus.^[46]​

Estado de conservación

En los Alpes austriacos.

La chova piquigualda tiene una extensa área de distribución aunque algo fragmentado, estimado en 1–10 millón de kilómetros cuadrados, y una gran población, con una estimación de entre unos 260.000 y 620,000 individuos en Europa. La población de Córcega se ha estimado en unas 2500 aves.^[47]​ Globalmente se cree que la especie no está próxima a ningún criterio de amenaza según la lista roja de la UICN (por ejemplo, descenso de más de un 30% en diez años o tres generaciones), y por ello se cataloga como especie bajo preocupación menor.^[1]​

En el periodo de máxima extensión de la última glaciación, hace unos 18.000 años, el sur de Europa se caracterizaba por tener una gran variedad de hábitats fríos abiertos, y la chova piquigualda se encontraba más extendida, y aparecía hasta en el sur de Italia.^[48]​ Algunas de estas poblaciones prehistóricas periféricas han resistido hasta hace poco, desapareciendo en los dos últimos siglos. En los montes Tatra de Polonia, donde la población había sobrevivido desde el periodo glaciar no se han vuelto a criar las chovas piquigualdas desde el siglo XIX.^[49]​ En Bulgaria el número de lugares de cría cayó de 77 entre 1950 y 1981 a solo 14 en el periodo entre 1996 y 2006, y el número de parejas reproductoras en las colonias que quedan es mucho menor. Se piensa que el declive es debido a la pérdida de zonas de praderas abiertas que se han convertido en zonas de matorral en cuanto ha dejado de pastar el ganado.^[50]​ También se han perdido hábitats de alimentación por otras actividades humanas como la construcción de estaciones de esquí y otros desarrollos turísticos en las antiguas praderas alpinas.^[51]​ Las poblaciones de chovas son estables o crecen en las zonas donde permanecen las actividades ganaderas y agrícolas tradicionales, pero se reducen o se han extinguido localmente donde se han introducido métodos de agricultura intensiva, como en Bretaña, en Inglaterra, el suroeste de Portugal y Escocia.^[52]​

Las chovas pueden estar localmente amenazadas por la acumulación de pesticidas y metales pesados en los suelos de montaña, las lluvias intensas, la caza y otras perturbaciones humanas,^[50]​ pero la amenaza a largo plazo es el cambio climático, que podría ocasionar que las especies adaptadas a las zonas de clima alpino a desplazarse a mayores alturas, restringiendo más su distribución, y que sufrieran extinciones locales.^[53]​ Se han encontrado fósiles de las dos especies de chovas en las montañas de las islas Canarias. La extinción local de la chova piquigualda y la reducción del área de distribución de la piquirroja en las islas puede deberse tanto al cambio climático como a las actividades humanas.^[54]​

Referencias

Belatxinga mokohoria (Pyrrhocorax graculus) corvidae familiako hegaztia da. 36–39 cmko luzera izaten du, 70–85 cmko hego luzera eta 190-240 gramoko pisua. Lumadia beltz-beltza, distira metalkarekin, hanka gorriak eta moko horia ditu. Hegalari ikusgarriak dira, haize lasterrak xarmanki erabiltzen dituztelarik. Hots ohikoenak preep murmurioa eta sweeeooo txistu-hotsa dira. Taldekoiak dira.

Hegazti orojalea da: ornogabeak (kakalardoak, barraskiloak, matxinsaltoak, beldarrak...), baiak, haziak, eta zaborrak (mendizaleen janari hondarrak barne) jaten ditu.

Palearktikoko mediguneetan bizi da, Marokotik Txinaraino: Alpeetan, Pirinioetan, Apeninoetan, Balkanetan, Korsikan, Atlas mendietan eta Afganistan eta Irango mendietatik Himalaiaraino. Mendi-larreetan bizi dira.