nomes no trilho de navegação
Die Eurasiese ekster of gewone ekster (Pica pica) is ’n lid van die familie Kraaiagtiges wat in Europa, ’n groot deel van Asië en die Magreb voorkom. Dit is een van verskeie voëls in die familie wat eksters genoem word, en behoort tot die Holarktiese verspreiding van "monochrome" eksters. In Europa gebruik Engelssprekendes dikwels bloot die naam magpie ("ekster"), want die enigste ander een wat daar voorkom, is die Iberiese ekster (Cyanopica cooki), wat tot die Iberiese Skiereiland beperk is.
Die Eurasiese ekster is een van die intelligentste voëls én niemenslike diere.[1] Die grootte van sy brein in verhouding tot sy lyf stem ooreen met dié van die sjimpansee, orang-oetang en mens.[2] Hulle is die enigste niesoogdierspesie wat hulself in ’n spieëltoets kan herken.[3] Eksters is ook al waargeneem waar hulle aan uitgebreide rouritele deelneem wat ooreenstem met menslike begrafnisse, insluitende die neerlê van graskranse.[4][5]
Die ekster is deur die Switserse naturalis Conrad Gessner beskryf en geïllustreer in sy Historiae animalium van 1555.[6] In 1758 het Linnaeus die spesie ingesluit in sy Systema Naturae onder die binomiale naam Corvus pica.[7][8] Die Franse soöloog Mathurin Jacques Brisson het die voël in 1760 na ’n aparte genus, Pica, geskuif.[7][9][10] Dit is die klassieke Latynse naam vir dié ekster.[11]
Die geleidelike verskille onder eksters oor die groot geografiese verspreidingsgebied en die intergradasie van die verskillende subspesies lei daartoe dat die aanvaarding van die geografiese grense en die verskillende subspesies tussen geleerdes verskil. Die Internasionale Ornitologiese Kongres erken 10 subspesies (P. p. hemileucoptera is ingesluit in P. p. bactriana):[12]
Die ornitoloog Steve Madge behandel die geïsoleerde subspesie in Suidwes-Saoedi-Arabië in sy Handbook of Birds of the World as ’n aparte spesie, P. asirensis.[13] BirdLife International het ook dië voël sedert 2016 as ’n aparte spesie begin erken, saam met die Magreb-ekster (P. mauritanica).[14]
Mannetjies van die nominaatsubspesie, P. p. pica, is 44-46 cm lank, waarvan die stert meer as die helfte uitmaak. Die vlerkspan is 52-62 cm.[15] Die kop, nek en bors is blinkswart met ’n metaalgroen en violet skynsel; die maag- en skouervere is wit; die vlerke is swart met groen of pers, en die primêre vliegvere het ’n wit binneweb wat sigbaar is wanneer die vlerke oopgesprei is. Die stert is swart met ’n groen en rooipers glans. Die bene en snawel is swart.[16] Die twee geslagte se vere lyk dieselfde, maar wyfies is effens kleiner. Die stertvere van albei geslagte is taamlik lank, sowat 12–28 cm. Mannetjies van die nominaatsubspesie weeg 210-272 g en wyfies 182-214 g. Jong voëls se vere het aanvanklik minder glans. Hul stert is baie korter as volwasse voëls s'n.[15]
Die Noordwes-Afrikaanse subspesie P. p. mauritanica het ’n kaal, blou vlek agter die oë, geen wit aan die lyf nie en ’n langer stert.[16] Die Suidwes-Arabiese subspesie P. p. asirensis het meer swart in die vere, geen wit aan die lyf nie en kleiner wit dele aan die primêre vliegvere.[13] Die Asiatiese subspesie P. p. bactriana het meer wit aan die primêre vliegvere en ’n prominente wit romp.[16]
Die verspreidingsgebied van die ekster strek oor gematigde Eurasië, van Spanje en Ierland in die weste tot die Kamtsjatka-skiereiland en Taiwan in die ooste. Daar is ook bevolkings in Noordwes-Afrika en op Middellandse See-eilande.
Die voëls verkies oop veld met verspreide bome – hulle kom gewoonlik nie in boomlose gebiede of digte woude voor nie.[16] Hulle broei soms in groot getalle in stedelike gebiede soos parke en tuine.[17][18] Hulle word dikwels naby ’n middestad aangetref.[19]
|url-access= requires |url= (help) |url-access= requires |url= (help) 
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Eurasiese ekster.
Wikispecies het meer inligting verwant aan: Eurasiese ekster
Hierdie artikel is vertaal uit die Engelse Wikipedia
Die Eurasiese ekster of gewone ekster (Pica pica) is ’n lid van die familie Kraaiagtiges wat in Europa, ’n groot deel van Asië en die Magreb voorkom. Dit is een van verskeie voëls in die familie wat eksters genoem word, en behoort tot die Holarktiese verspreiding van "monochrome" eksters. In Europa gebruik Engelssprekendes dikwels bloot die naam magpie ("ekster"), want die enigste ander een wat daar voorkom, is die Iberiese ekster (Cyanopica cooki), wat tot die Iberiese Skiereiland beperk is.
Die Eurasiese ekster is een van die intelligentste voëls én niemenslike diere. Die grootte van sy brein in verhouding tot sy lyf stem ooreen met dié van die sjimpansee, orang-oetang en mens. Hulle is die enigste niesoogdierspesie wat hulself in ’n spieëltoets kan herken. Eksters is ook al waargeneem waar hulle aan uitgebreide rouritele deelneem wat ooreenstem met menslike begrafnisse, insluitende die neerlê van graskranse.
Les especies d'aves con nome común en llingua asturiana márquense como NOA. En casu contrariu, conséñase'l nome científicu o de la SEO.
'''Pica pica,[2] tamién conocida como picaza, picaraza, marica y pega, ye una especie d'ave paseriforme de la familia Corvidae qu'habita en Eurasia y el norte d'África. Ye una de les aves más comunes n'Europa hasta una altitú non cimera a los 1500 metros.
La pega común ye una de les aves más intelixentes, y créese que más intelixente que la gran mayoría de los animales.[3] La estensión del Cuerpu estriáu del so encéfalu tien el mesmu tamañu relativu qu'el de los chimpancés, orangutanes y humanos.[4]
Caracterízase tamién pola so llarga cola gradiada y poles sos nales curties y arrondaes, cosa que fai la so figura asemeyada a la del rabilargo.
La puesta realízase en primavera y consta de cuatro a siete güevos, que son guariaos mientres aprosimao 20 díes. Los pitucos dependen de los padres y son alimentaos mientres un mes aprosimao hasta qu'empiecen a volar.[6]
Dende siempres foi un ave amenazada por cazadores y llabradores que víen na pega un ave gafida pa los sos intereses cinexéticos pola so depredación sobre ciertes especies como la perdiz, al consumir los güevos d'éstes.[7] Magar anguaño por cuenta de la concienciación menguóse dicha presión, lo que fixo que s'espanda llargamente. Otra de les razones qu'espliquen la so gran espansión ye qu'el so peor y más carauterísticu enemigu, l'azor, ye cada vegada más escasu.
Sábese que tien males rellaciones con otres aves como'l críalo, ave migratoria de la mesma familia qu'el cucu. Cuando la pega realizó la so puesta, el críalo aprovecha la menor oportunidá pa depositar los sos güevos nel nial de la pega. D'esta forma les pegues guaren y alimenten a los pitucos del críalo tamién, y estos munches vegaes pola so nacencia y desenvolvimientu más precoz acaben colos pitucos de la pega. Lo mesmo podemos dicir de les sos rellaciones col llirón caretu que tamién puede atacar a la pega, aprovechando que na nueche preséntase por demás vulnerable, taramiando los sos güevos y pitucos. Estos ataques pueden dir empobinaos amás de pa procurase'l sustentu pa poder apoderase del nial que va utilizar pa la so propia reproducción.[6]
Tampoco se salvó de la persecución humana, pos dellos cazadores tratar como alimaña, esponiéndola en postes y valles. Estos cazadores considerar gafida pa los sos intereses cinexéticos pola so depredación sobre les poblaciones d'especies cinexétiques, como la perdiz, al consumir los güevos d'estes. Anque tamién consume bastante cantidá d'inseutos, sobremanera na primavera y el branu; lo que xunto col consumu d'abondosu carroña ye beneficiosu.[ensin referencies]
La pega ye unu de los animales que más supersticiones y dichos populares tien na cultura popular, quiciabes igualada col cuervu y el gatu.
Esta páxina forma parte del wikiproyeutu Aves, un esfuerciu collaborativu col fin d'ameyorar y organizar tolos conteníos rellacionaos con esti tema. Visita la páxina d'alderique del proyeutu pa collaborar y facer entrugues o suxerencies. Les especies d'aves con nome común en llingua asturiana márquense como NOA. En casu contrariu, conséñase'l nome científicu o de la SEO. '''Pica pica, tamién conocida como picaza, picaraza, marica y pega, ye una especie d'ave paseriforme de la familia Corvidae qu'habita en Eurasia y el norte d'África. Ye una de les aves más comunes n'Europa hasta una altitú non cimera a los 1500 metros.
La pega común ye una de les aves más intelixentes, y créese que más intelixente que la gran mayoría de los animales. La estensión del Cuerpu estriáu del so encéfalu tien el mesmu tamañu relativu qu'el de los chimpancés, orangutanes y humanos.
Sağsağan və ya adi sağsağan (lat. Pica pica)[1] — qarğalar ailəsinin sağsağanlar fəsiləsindən olan quş növü[2]
Sağsağanlar Skandinaviyanın Nordkap burnundan tutmuş İspaniya və Yunanıstanın cənub ucuna qədər bütün Avropa ərazisində yayılmışlar. Onlar yalnız Aralıq dənizinin bir sıra adalarında yoxdur. Həmçinin Afrikanın şimalında Mərakeş, Əlcəzair, Tunis ərazilərində də məskunlaşmışdırlar.
Onların arealı Avropanın şərqindən, təxminən 65 km şimal uzaqlığına qədər uzanan Orta Şərqdən İrana və Fars körfəzinin sahillərinə qədər uzanır. Uzaq şərqdə şimal sərhədləri cənubdan təxminən 50° şimal enliyinə qədər Yaponiyanın dənizinə qədər uzanır. Asiyada [3] sağsağanların yayılma arealı Şimali Vyetnam, həmçinin şimal-qərbli Monqolustan çöllərini əhatə edir. Təcrid olunmuş Kamçatka yarımadasında yerləşir. Bundan əlavə kiçik məskunlaşma Kyuşunun şimal-qərbində təbiət abidəsi kimi qorunur. Şimali Amerikada sağsağanlar qitənin qərb yarımkürəsində Alyaskadan Aşağı Kaliforniyaya qədər məskunlaşmışlar.
Onun quyruğu uzun və əyri, tükləri qara-ağdır. Başı, onun arxa və gövdəsi qara, çiyinlər və alt tərəfi ağ rəngdədir. Qanadları parlaq mavi olur, ancaq, qanadlarını açanda olduqca ağ görünür. Qanadları ilə güclü, sürətli və düzgün uçuş həyata keçirir. Onun səsi güclüdür və "ağır" çıxır. Ömrü 30 ildən 38 ilədəkdir[4]. Sağsağanlar ağıllı quşlardan biri hesab edilir.
Vikianbarda Sağsağan ilə əlaqəli mediafayllar var.
Sağsağan və ya adi sağsağan (lat. Pica pica) — qarğalar ailəsinin sağsağanlar fəsiləsindən olan quş növü
Ar big, pe ar big-klakenn pa venner he dishañvalout diouzh ar spesadoù piged all, Pica pica hervez hec'h anv skiantel, a zo boutin a-walc'h en Europa a-bezh, hag ivez en Azia, kornôg Afrika ha Norzhamerika (an isspesad-mañ a vefe disheñvel hervez skiantourien 'zo, gwelet Pig-Norzhamerika). Ar spesad-mañ a zo arsezat ha bevañ a ra a-strolladoù bihan e-pad ar goañv. Plijout a ra dezhi koadoù bihan, ha liorzhoù e-kichen ar c'hêrioù.
Piged eo liester "pig". A-wechoù e klever ivez distaget "pik" ha "piked". Gwelloc'h eo avat ober ar c'hemm etre pik ha pig, ha neuze etre pikoù ha piged.
a vo kavet e Wikimedia Commons.
Ar big, pe ar big-klakenn pa venner he dishañvalout diouzh ar spesadoù piged all, Pica pica hervez hec'h anv skiantel, a zo boutin a-walc'h en Europa a-bezh, hag ivez en Azia, kornôg Afrika ha Norzhamerika (an isspesad-mañ a vefe disheñvel hervez skiantourien 'zo, gwelet Pig-Norzhamerika). Ar spesad-mañ a zo arsezat ha bevañ a ra a-strolladoù bihan e-pad ar goañv. Plijout a ra dezhi koadoù bihan, ha liorzhoù e-kichen ar c'hêrioù.
La garsa[1] o blanca[2] (Pica pica) és un dels ocells més coneguts a Catalunya, sobretot a les zones de conreu i als parcs de les ciutats. Se l'identifica fàcilment pel color, blanc al ventre i a les ales, i negre a la resta del cos, amb irisacions de to blau, verd o morat a les vores de les ales i a la cua. Fa uns 46 centímetres de llargada. Habita tot Europa, excepte a Islàndia, Còrsega, Sardenya i les Balears, a la zona temperada de l'Àsia, a l'Àfrica septentrional i a l'oest de l'Amèrica del Nord. Existeixen nombroses subespècies.
Pertany a l'ordre dels passeriformes,[3] que es caracteritza per tenir unes dimensions petites o mitjanes i per construir nius més o menys complexos, a terra o elevats. Dins d'aquest ordre, s'agrupen en la família dels còrvids. Un bec robust i negre, amb la punta lleugerament corbada n'és la característica distintiva.
És un ocell molt sociable i gregari a l'hivern. A l'estiu i a la primavera es desplaça en parella, mentre que a la tardor i a l'hivern s'aplega en estols més grans. És omnívor; s'alimenta d'insectes, cargols, llimacs, sargantanes, ous i pollets d'altres ocells, carn morta, cireres, nous, raïm, fruita en general, patates i pastanagues.
Les garses s'aparellen per tota la vida, i la parella roman junta també fora de la temporada de cria.[4][5] Cada any, a principi de primavera, construeixen un niu nou, de forma esfèrica amb una o dues entrades laterals,[4] situat habitualment a la capçada d'un arbre però de vegades també entre matolls.[5] La femella pon de sis a vuit ous i els incuba durant disset o divuit dies,[5][4] i els pollets, que neixen nus, es queden al niu de 22 a 27 dies.[5] La cria de la garsa és parasitada pel cucut reial, que pon els ous en nius de garsa perquè les garses els incubin i li criïn els polls.[4]
Altres espècies d'ocells també s'anomenen garsa: la garsa blava, la garsa de mar i la garsa groguera, entre altres.
En català, hi ha una dita popular «donar garsa per perdiu» o bé «donar garsa per colom», que s'utilitza quan es vol enganyar a algú tot donant-li quelcom que sigui de qualitat inferior a allò que espera.
En general, en català s'associa garsa amb un lladre o una persona que procura adquirir massa coses en perjudici d'altres. Les garses és una obra de teatre modernista i sociològic català d'Ignasi Iglésias que fou molt popular el segle passat.
La garsa o blanca (Pica pica) és un dels ocells més coneguts a Catalunya, sobretot a les zones de conreu i als parcs de les ciutats. Se l'identifica fàcilment pel color, blanc al ventre i a les ales, i negre a la resta del cos, amb irisacions de to blau, verd o morat a les vores de les ales i a la cua. Fa uns 46 centímetres de llargada. Habita tot Europa, excepte a Islàndia, Còrsega, Sardenya i les Balears, a la zona temperada de l'Àsia, a l'Àfrica septentrional i a l'oest de l'Amèrica del Nord. Existeixen nombroses subespècies.
Pertany a l'ordre dels passeriformes, que es caracteritza per tenir unes dimensions petites o mitjanes i per construir nius més o menys complexos, a terra o elevats. Dins d'aquest ordre, s'agrupen en la família dels còrvids. Un bec robust i negre, amb la punta lleugerament corbada n'és la característica distintiva.
És un ocell molt sociable i gregari a l'hivern. A l'estiu i a la primavera es desplaça en parella, mentre que a la tardor i a l'hivern s'aplega en estols més grans. És omnívor; s'alimenta d'insectes, cargols, llimacs, sargantanes, ous i pollets d'altres ocells, carn morta, cireres, nous, raïm, fruita en general, patates i pastanagues.
Les garses s'aparellen per tota la vida, i la parella roman junta també fora de la temporada de cria. Cada any, a principi de primavera, construeixen un niu nou, de forma esfèrica amb una o dues entrades laterals, situat habitualment a la capçada d'un arbre però de vegades també entre matolls. La femella pon de sis a vuit ous i els incuba durant disset o divuit dies, i els pollets, que neixen nus, es queden al niu de 22 a 27 dies. La cria de la garsa és parasitada pel cucut reial, que pon els ous en nius de garsa perquè les garses els incubin i li criïn els polls.
Altres espècies d'ocells també s'anomenen garsa: la garsa blava, la garsa de mar i la garsa groguera, entre altres.
Mae'r Bioden (Pica pica) yn aelod o deulu'r brain, y Corvidae. Mae'n aderyn cyffredin trwy Ewrop, rhan helaeth o Asia, a gogledd-orllewin Affrica. Ceir nifer o is-rywogaethau, ac mae rhai o'r farn y dylai rhai ohonynt, er enghraifft P. p. sericea o Corea, gael eu hystyried yn rhywogaethau ar wahân. Mae'n aderyn cyffredin iawn yng Nghymru, ac mae ei niferoedd wedi cynyddu yn y blynyddoedd diwethaf.
Gellir adnabod y Bioden yn hawdd, gyda'i phlu du a gwyn a'r gynffon hir. Mae'r pen, gwddf a bron yn ddu gyda gwawr wyrdd, a'r adenydd a'r gynffon hefyd yn ddu, gyda'r gweddill o'r aderyn yn wyn. Mae yn 40–51 cm o hyd. gyda'r gynffon yn 20–30 cm o hyd. Mae'r alwad hefyd yn tynnu sylw. Yn aml gwelir nifer o'r adar yma gyda'i gilydd, er nad ydynt yn casglu'n heidiau mawr.
Gall y Bioden fwyta bron unrhyw beth, yn cynnwys anifeiliaid wedi marw ac wyau neu gywion adar eraill, ond mae hefyd yn bwyta grawn. Mae wedi manteisio ar y nifer o anifeiliaid marw ar ochrau'r ffyrdd. Adeiledir y nyth mewn coeden. Mae'r nyth yn wahanol i nythod y rhan fwyaf o deulu'r brain gan fod tô arno, gyda twll i fynd i mewn ar un ochr.
Ystyrir y bioden fel un o'r anifeiliaid mwyaf deallus, gyda'i nidopaliwm (rhan o'r ymennydd) bron cymaint â bod dynol.[1]
'Pia' yw gair rhai ardaloedd am bioden (cf. Llwynypia). Yn ôl Cronfa Melville Richards[1] yn siroedd y de mae pob enw lle yn dwyn y ffurf 'pia', pob un yn gloleddfu nodwedd tir. Ar gyrion Llandudno mae 'Bryn y Bia' gyda rhai Saeson am ei alw'n Magpie Hill! Cofnodir Brynybya yn (Thorne MS yn yr un gronfa) yn 1526 a dywed Gareth Pritchard[2] mai 'Bryn y Bwau' oedd yr enw gwreiddiol (onid Bryn Pia heb dreiglad fyddai’n ramadegol gywir i olygu’r aderyn?), a hynny yn sgîl brwydr, o bosib' yn amser y Rhufeiniaid.[angen ffynhonnell]
Mae'r Bioden (Pica pica) yn aelod o deulu'r brain, y Corvidae. Mae'n aderyn cyffredin trwy Ewrop, rhan helaeth o Asia, a gogledd-orllewin Affrica. Ceir nifer o is-rywogaethau, ac mae rhai o'r farn y dylai rhai ohonynt, er enghraifft P. p. sericea o Corea, gael eu hystyried yn rhywogaethau ar wahân. Mae'n aderyn cyffredin iawn yng Nghymru, ac mae ei niferoedd wedi cynyddu yn y blynyddoedd diwethaf.
Gellir adnabod y Bioden yn hawdd, gyda'i phlu du a gwyn a'r gynffon hir. Mae'r pen, gwddf a bron yn ddu gyda gwawr wyrdd, a'r adenydd a'r gynffon hefyd yn ddu, gyda'r gweddill o'r aderyn yn wyn. Mae yn 40–51 cm o hyd. gyda'r gynffon yn 20–30 cm o hyd. Mae'r alwad hefyd yn tynnu sylw. Yn aml gwelir nifer o'r adar yma gyda'i gilydd, er nad ydynt yn casglu'n heidiau mawr.
Gall y Bioden fwyta bron unrhyw beth, yn cynnwys anifeiliaid wedi marw ac wyau neu gywion adar eraill, ond mae hefyd yn bwyta grawn. Mae wedi manteisio ar y nifer o anifeiliaid marw ar ochrau'r ffyrdd. Adeiledir y nyth mewn coeden. Mae'r nyth yn wahanol i nythod y rhan fwyaf o deulu'r brain gan fod tô arno, gyda twll i fynd i mewn ar un ochr.
Ystyrir y bioden fel un o'r anifeiliaid mwyaf deallus, gyda'i nidopaliwm (rhan o'r ymennydd) bron cymaint â bod dynol.
Straka obecná (Pica pica) je krkavcovitý pěvec velikosti hrdličky, s výrazným černobílým zbarvením a dlouhým stupňovitým ocasem. Má poměrně krátká a široká křídla a její let je ve srovnání s jinými krkavcovitými těžkopádný. Straka se vyskytuje v Eurasii, severní Africe a Severní Americe. Tento druh se dělí na cca 12 poddruhů; ve střední Evropě se vyskytuje straka obecná středoevropská (Pica pica pica, vyskytuje se od Velké Británie až po Ukrajinu a Turecko).[2]
U strak obecných se samec od samice neliší vzhledem. Typické jsou zřetelně oddělené černé a bílé plochy. Černá je hlava, horní část hřbetu, krk, vole, ocas, valná většina křídla. Bílá jsou prsa a břicho, lopatky, dolní část hřbetu, kostřec a vnitřní prapory ručních letek. Černé části křídel a rýdovací pera nejsou opravdu černá. Jak je vidět na obrázku straky v letu, ocas se leskne do zelena a křídla do modra. Mláďata nemají kovový lesk v černém peří a mají širší černý okraj bílých částí ručních letek.
Délka těla straky je 40-51 cm, ale 20-30 cm z toho je ocas. Rozpětí křídel je 52-62 cm. Váha kolísá mezi 150 až 270 g, výjimečně i více. Samec bývá větší než samice (váží v průměru okolo 230 g, samice okolo 200 g).[3]
Straky staví poměrně bytelné "nepořádné" hnízdo většinou vysoko v korunách stromů i v klidných ulicích měst. Základním materiálem jsou suché větve pokryté hlínou a drnem. Hnízdní kotlinku vystýlá kořínky, stébly a chlupy. Hnízdo je shora kryto jakousi stříškou z větviček. Tato stříška má chránit hlavně před případnými útočníky. První vajíčka se v hnízdech mohou objevovat již v průběhu března. Ve snůšce bývá 5-8 vajec, výjimečně i více. Vajíčka jsou olivově skvrnitá, mnohdy i s tmavší čepičkou. Na vejcích sedí 17-18 dní většinou jen samice a pak jsou mláďata ještě dalších 22-27 dní krmena oběma rodiči na hnízdě. Po výletu z hnízda zůstávají mladí s rodiči až do příštího jara.
Většina párů nevyužije staré hnízdo. Díky tomu, že hnízda strak jsou bytelná a trvalá, používají opuštěná stračí hnízda mnozí další ptáci (například poštolky nebo kalousi, kteří si sami hnízdo postavit neumějí).[4]
Straky mají velmi rozmanitý jídelníček. V podstatě jsou schopny živit se čímkoliv včetně odpadků. V přírodě se živí převážně různým hmyzem, měkkýši, drobnými savci (hraboši), plazy (ještěrkami, slepýši), ptačími vejci či mláďaty nebo většími mršinami, ale i rostlinnou stravou, převážně semeny a různými plody. Při sběru potravy se často procházejí po zemi, ale sbírají potravu i na stromech a podobně. Straka vybírá z hnízd vejce a mláďata pěvců např. kosů, pěnkav, sýkor, drozdů nebo pěnic, což je důvod, proč bývá některými lidmi označována za škodnou. Není oblíbena také pro svou pověst ptáka-zloděje (kvůli její údajné zálibě v lesklých předmětech), nebo snad i pro svůj nelibozvučný zpěv.[4] Není jisté, do jaké míry dokáže ovlivňovat populace menších ptáků.
Straka obecná se vyznačuje vysokou inteligencí. Je jedním z nejinteligentnějších živočichů vůbec, jako jediný nesavec úspěšně prošla zrcadlovým testem sebeuvědomění. Z toho plyne, že dokáže inviduálně rozeznávat jedince svého druhu ale také jednotlivé osoby podle tváře. Dokáže rozeznat nebezpečného myslivce s puškou a odletí mimo jeho dostřel. Často také spolupracuje např. při lovu kdy si kořist nadhánějí nebo při zahánění nepřátel. Byl dokonce pozorován jakýsi rituál, kdy se stračí hejno shromáždilo na několik minut kolem mrtvého člena, přičemž naříkavě volali a pokládali na něho utržené rostliny.
Straka obecná žije v celé Evropě (s výjimkou Islandu), severní Africe, na většině území Asie a odtud pronikla i na západ Severní Ameriky. Její výskyt je omezen hlavně vhodnými hnízdišti, ale v blízkosti lidských sídlišť je ochotna hnízdit i na zemi (např. v tundře). Na většině území se jedná o stálý druh. Ve druhé polovině 20. století její stavy stoupaly, což je mimo jiné způsobeno tím, že se naučila žít v blízkosti člověka.
V České republice je rozšířena téměř na celém území, méně se vyskytuje v horských oblastech (i když bylo zaznamenáno i hnízdění na Mísečkách a ojediněle lze straku potkat i ve vyšších polohách). Nemá ráda souvislé zemědělské plochy bez stromů ani naopak příliš rozsáhlé lesní porosty. Vyhovuje jí rozmanitá "parková" krajina a blízkost lidských sídlišť. V období 2001–2003 byla početnost strak na českém území odhadována na 50 000–100 000 párů.[5].
Poddruhy:
Obrázky, zvuky či videa k tématu straka obecná ve Wikimedia Commons
Galerie straka obecná ve Wikimedia Commons Tento článek není dostatečně ozdrojován a může tedy obsahovat informace, které je třeba ověřit.Straka obecná (Pica pica) je krkavcovitý pěvec velikosti hrdličky, s výrazným černobílým zbarvením a dlouhým stupňovitým ocasem. Má poměrně krátká a široká křídla a její let je ve srovnání s jinými krkavcovitými těžkopádný. Straka se vyskytuje v Eurasii, severní Africe a Severní Americe. Tento druh se dělí na cca 12 poddruhů; ve střední Evropě se vyskytuje straka obecná středoevropská (Pica pica pica, vyskytuje se od Velké Británie až po Ukrajinu a Turecko).
Er der problemer med lyden? Se da eventuelt Hjælp:Ogg Vorbis eller "Media help" (engelsk)
Husskaden (Pica pica) er en 46 centimeter lang kragefugl i ordenen af spurvefugle med karakteristisk sort og hvid fjerdragt, hvor halen udgør omkring halvdelen af længden. Den er udbredt i store dele af Europa og Asien og er en meget almindelig ynglefugl i Danmark. Den er altædende, men er især kendt for at tage æg og unger fra andre fugles reder.
Ordet skade betød tidligere trætop eller spids og er givet fuglen grundet dens lange hale.[1] Der er ingen forbindelse mellem fuglens navn og det at begå skade på nogen.
Husskaden kaldes også for Nordens paradisfugl på grund af dens sort-hvide fjerdragt med blåsort metalglans og karakteristiske, lange hale.[2] Nye molekylærbiologiske undersøgelser har endda vist et slægtskab med paradisfuglene.
Husskaden er omkring 46 centimeter lang, hvoraf halen måler ca. 25 centimeter.[3] Fjerdragten er sort og hvid med blågrønne metalchangeringer. Hoved og ryg er sort, mens bug og dele af vinger er hvide. Stemmen er et karakteristisk skrattende sjak-sjak-sjak, der er blevet sammenlignet med lyden af en skralde.[4][2]
Husskaden er udbredt som ynglefugl i stort set alle dele af Danmark. Generelt er den dog mere fåtallig i de sydlige dele af landet og mindst hyppig på Lolland-Falster. Flest husskader finder man i Københavnsområdet, men også Midt- og Nordjylland, Nordsjælland, Vestsjælland og Bornholm har tætte ynglebestande. Generelt er bestanden i langsom, men vedvarende vækst og man vurderer således, at bestanden er mere end fordoblet siden midten af 1970'erne til en samlet bestand, ca. 30 år efter, på ca. 180.000 par i 2011.[2] Årsagen til stigningen skal sammen med urbaniseringen i Danmark nok findes i det reducerede jagttryk siden midten af 1960'erne, hvor der årligt blev skudt omkring 200.000 husskader, hvorimod der i midten af 1990'erne kun blev skudt ca. 30.000-50.000 stk.
I øvrigt er husskaden udbredt i store dele af resten af Europa (dog ikke Island) og Asien samt det nordvestlige Afrika. Arten er nært beslægtet med de to nordamerikanske arter hudsonskade (Pica hudsonia) og californisk husskade (Pica nuttalli), der begge ligner den meget af udseende.
Husskaden er en standfugl – dvs. at den forbliver i samme område både sommer og vinter. Udenfor ynglesæsonen ses det ofte, at husskaden samles i små grupper til fælles overnatning. Ikke-ynglende ungfugle lever desuden ofte en floktilværelse, indtil en ledig plads i et territorium opstår. Ved en sådan lejlighed ses ofte såkaldte skadebryllupper, hvor op til 20-30 individer samles og konkurrerer om den ledige plads. Det er en udbredt myte at skader er særligt tiltrukket af sølv og andre blanke genstande.[5]
Husskaden er monogam (danner par). Den bygger store, kuglerunde reder i træer, ofte i områder med menneskelig tilstedeværelse som f.eks. villahaver, parker, levende hegn og remiser. Rederne har et tag og indgangshul i siderne. Den har et enkelt kuld på 5-9 æg som den lægger i perioden fra begyndelsen af april til ind i maj, nogle år dog tidligere. Hunnen ruger alene i 17-19 dage, hvor den bliver fodret af hannen. Ungerne forlader reden efter 24-30 dage, men fodres stadig. De nyudfløjne unger har en påfaldende kort hale.[6]
Husskaden er altædende og lever af alt fra korn, regnorme, affald m.m. samt i yngleperioden æg og yngel af andre småfugle og pattedyr.
Husskaden har bestået den såkaldte "spejlprøve", hvor man stiller dyret foran et spejl, for at se om det er i stand til at genkende sig selv. Ud over husskaden har kun delfiner, elefanter, de store menneskeaber og mennesker over 18 måneder bestået spejlprøven. Den har desuden vist sig at besidde episodisk hukommelse og har en evne til at bruge værktøjer, der på nogle punkter overstiger menneskets nærmeste slægtninge, chimpanserne. Dens høje intelligens er taget som bevis på, at høj intelligens kan udvikle sig hos flere dyregrupper uafhængigt af hinanden, her primater og kragefugle. Begge dyregrupper har et meget stort 'hjerne til krop'-forhold, dvs. en stor hjerne i forhold til resten af kroppen. Noget som forskere generelt ser som et tegn på, hvor meget en dyregruppes fokus er på intelligens.
Der er jagttid på husskaden.
Husskaden (Pica pica) er en 46 centimeter lang kragefugl i ordenen af spurvefugle med karakteristisk sort og hvid fjerdragt, hvor halen udgør omkring halvdelen af længden. Den er udbredt i store dele af Europa og Asien og er en meget almindelig ynglefugl i Danmark. Den er altædende, men er især kendt for at tage æg og unger fra andre fugles reder.
Die Elster (Pica pica) ist eine Vogelart aus der Familie der Rabenvögel. Sie besiedelt weite Teile Europas und Asiens sowie das nördliche Nordafrika. In Europa ist sie vor allem im Siedlungsraum häufig. Aufgrund ihres charakteristischen schwarz-weißen Gefieders mit den auffallend langen Schwanzfedern ist sie auch für den vogelkundlichen Laien unverwechselbar.
Die Elster gehört zu den intelligentesten Vögeln, und es wird angenommen, dass sie eines der intelligentesten nichtmenschlichen Tiere überhaupt ist.[1] Relativ zu ihrer Größe hat das Nidopallium caudolaterale der Elster ungefähr die gleiche Größe wie der funktional entsprechende[2] präfrontale Cortex von Schimpansen, Gorillas, Orangutans und Menschen.[3] Die Elster ist einer der wenigen bekannten Vögel, die den Spiegeltest bestehen, zusammen mit sehr wenigen anderen Nicht-Vogel-Arten.
Im von der nordischen Mythologie geprägten Volksglauben galt die Elster als Bote der Todesgöttin Hel, so dass sie in Europa den Ruf des Unheilsboten bekam. Als „diebische“ Elster war sie auch im Mittelalter als Hexentier und Galgenvogel unbeliebt. Im Gegensatz dazu gilt sie in Asien traditionell als Glücksbringer und die lange Zeit als Unterart geführte nordamerikanische Hudsonelster (Pica hudsonia) ist bei den Indianern ein Geistwesen, das mit den Menschen befreundet ist.
Die Grundfarben von Elstern der Nominatform sind Schwarz und Weiß. Der Schwanz ist gestuft und häufig so lang wie der gesamte Rest des Körpers, auf jeden Fall aber länger als die Flügel. Bauch, Flanken und Schultern sind weiß, auch die Handschwingen sind überwiegend weiß. Das restliche Gefieder ist schwarz mit irisierendem Glanz: Die Schwanzfedern und die Außenfahnen der Schwungfedern schimmern je nach Reflexionswinkeln – meist nur aus der Nähe erkennbar – metallisch grün, blau oder purpurfarben. Im Frühling werden die Farben matter und weniger schillernd. Auf den Außenfahnen der Handschwingen gehen sie fast ganz verloren. Am schillerndsten sind mehrere Jahre alte Vögel, insbesondere die Männchen, kurz nach der Mauser. Die männlichen und weiblichen Elstern unterscheiden sich äußerlich nicht voneinander, Männchen sind mit im Mittel 233 g jedoch etwas schwerer als Weibchen (im Mittel 203 g). Elstern können eine Körperlänge von etwa 46 cm erreichen[4][5], die Flügelspannweite beträgt etwa 48–53 cm.[6]
Junge Elstern, die einen leuchtend roten Rachen haben, sind fast ebenso gefärbt wie Altvögel, die Unterschiede sind sehr gering. Der Schwanz ist glanzlos und kürzer. Die äußeren Schulterfedern sind oft nicht reinweiß, sondern etwas grau. Die weißen Bereiche auf den Innenfahnen der äußeren Handschwingen reichen nicht so weit zur Federspitze wie bei den adulten Elstern. Die Armschwingen zeigen nur im mittleren Bereich blauen Glanz. Die äußerste Armschwinge trägt fast immer einen weißen Fleck, manchmal auch die zweite oder die dritte darauf folgende Feder.
Ihre Mauser beginnen einjährige Elstern etwas früher als mehrjährige Vögel. Sie wechseln das ganze Gefieder. In Europa beginnen ein- und mehrjährige Vögel im Juni, flügge Vögel frühestens im Juli, spätestens Ende August zu mausern.
Die Fortbewegung der Elster auf dem Boden erfolgt meist hüpfend. Sie ist aber auch in der Lage zu gehen. Die Elster bewegt sich sehr geschickt im Geäst von Bäumen. Sie hat einen wellenförmigen Flatterflug.
Am häufigsten lässt die Elster das „Schackern“ oder „Schäckern“ hören. Es besteht aus mehr oder weniger schnell aufeinander folgenden Rufreihen mit leicht krächzendem „schäck-schäck-schäck“. Das Schäckern ist ein Warn- und Alarmruf und dient der Verteidigung des Reviers. Nichtbrütende Elstern gebrauchen ihn nur, wenn Gefahr droht. Die Erregung der Tiere ist besonders groß, wenn das Schäckern schnell und abgehackt ist. So stellen sie sich bei langsamem Schäckern der Gefahr, fliehen aber bei schnellem Rufen.
Zur Festigung der Partnerschaft lassen Paare einen leisen Plaudergesang hören. Dieser variiert zeitlich und individuell sehr stark. Er kann sowohl rhythmisch als auch arhythmisch sein. Oft sind weiche Trillerlaute und hohes Pfeifen darin enthalten. Einzelne Vögel imitieren andere Tiere. Meist besteht der Gesang jedoch aus einem gurgelnden, bauchrednerischen Schwätzen mit Pfeiflauten.
Zur Reviermarkierung lassen Paare einen nach „kia“, „kjää“ oder „kik“ klingenden Ruf hören. Oft zeigen sie sich dabei in der Mitte des Reviers auf den höchsten Zweigen eines Baumes.
Nestlinge betteln mit einem hohen kreischenden „twiit“. Drei bis vier Wochen alte Jungvögel melden sich bei den Altvögeln durch einen zweisilbigen Ruf. Er klingt wie „jschiejäk“, „tschjuk“ oder „tschjuk-juk“. Der Kontaktruf des Weibchens ähnelt dem Standortruf der Jungvögel.
Häufig gibt die Elster auch ein lang gezogenes „tschark“ „tschirk“ „tschirrl“ oder „tschara“ von sich. Je nach Intonation (weich, hart, lang, kurz) hat dieser Ruf verschiedene Bedeutungen. Daneben kann die Elster auch nasale und gedehnte Laute wie „gräh“ hören lassen.
Dass freilebende Elstern fremde Vogelarten mitunter imitieren, schließt Urs N. Glutz von Blotzheim nicht aus, ist jedoch weder die Regel, noch vollends gesichert; Glutz von Blotzheim formuliert vage: „Manche Individuen bauen auch Lautäußerungen ein, die wie Imitationen (z. B. Star, Singdrossel, Heuschreckenzirpen) klingen“.[7]
Die Elster besiedelt weite Teile von Europa und Asien sowie Nordafrika. In Europa ist die Verbreitung flächendeckend und reicht vom Nordkap in Skandinavien bis zu den Südspitzen von Spanien und Griechenland. Sie fehlt nur auf einigen Mittelmeerinseln. Darüber hinaus sind im Norden Afrikas Teile der küstennahen Bereiche von Marokko, Algerien, Tunesien besiedelt. Die Elster ist ein Standvogel, in Skandinavien jedoch auch ein Strichvogel.
Im Osten Europas ist die Elster bis etwa 65° N verbreitet, im Nahen Osten erstreckt sich ihr Lebensraum über die Türkei und Teile des Irans bis fast an die Küste des Persischen Golfs. In Fernost weicht die Nordgrenze der Verbreitung nach Süden bis zum Japanischen Meer bis auf etwa 50° N zurück. In Asien besiedelt die Elster Gebiete bis nach Nordvietnam. Auch der Nordwesten der Mongolei wird von Elstern besiedelt. Eine isolierte Population befindet sich auf der Kamtschatka-Halbinsel. Außerdem wird auf Nordwest-Kyushu eine kleine Population als Naturdenkmal geschützt.
Im Allgemeinen gehen Ornithologen davon aus, dass die Gattung Pica ihren Ursprung in der Alten Welt hat und den nordamerikanischen Kontinent im späten Pleistozän vermutlich über die Beringstraße erreichte. Da in Texas aber ein Fossil gefunden wurde, das mehr Ähnlichkeit mit Pica pica als mit der Gelbschnabelelster (Pica nuttallii) hat, ist es auch möglich, dass P. pica im Pliozän entstanden ist.[8]
Nach neueren DNA-Untersuchungen wird die ehemals als Unterart angesehene, in Kalifornien vorkommende Gelbschnabelelster (Pica nuttallii) als eigene Art behandelt.[9] Die früher als Unterart angesehene, in Alaska und dem mittleren Nordamerika vorkommende Hudsonelster (Pica hudsonia) hat sich wahrscheinlich im Pleistozän aus der in Asien vorkommenden Pica pica entwickelt. Andere Ornithologen vermuten jedoch, dass Pica hudsonia nicht aus Eurasien stammt. Neuere DNA-Analysen weisen darauf hin, dass Pica hudsonia ebenfalls eine eigene Art ist und mehr genetische Ähnlichkeiten mit Pica nuttallii aufweist als mit den eurasischen Unterarten.
Die Unterarten unterscheiden sich in Größe und Gewicht, in der Größe und Zeichnung der Flügelfedern und in der Färbung der Unterrückenzone. Zudem differieren einige Teile des Skeletts und auch die Pigmentierung der Schwanzfedern, die zwischen blau, violett, kupfern, messing, purpurn und grün schwanken kann. Die dunkelsten Unterarten sind im Süden verbreitet, die hellsten im Nordosten Eurasiens. Dies betrifft besonders die Färbung des unteren Rückens. In der Regel sind die südlichen Formen größer und haben kürzere Schwanzfedern als die nordöstlichen. Es wird vermutet, dass die Aufspaltung der Art in eine gelb- und eine schwarzschnabelige Variante deutlich früher erfolgte als die Ausdifferenzierung der schwarzschnäbeligen Unterarten.
DNA-Untersuchungen haben gezeigt, dass P. p. sericea große genetische Unterschiede zu den eurasischen Formen aufweist, so dass sie eine eigene Art sein könnte. Die Unterarten P. p. mauretanica und P. p. asirensis werden von einigen Forschern ebenfalls als eigene Arten betrachtet.
Die Elster kommt sowohl im Flachland wie im Gebirge vor. Sie ist weltweit in Höhen bis 2500 m zu finden. Die Unterarten P. p. asirensis, P. p. bottanensis, P. p. hemileucoptera bilden Ausnahmen. So lebt P. p. bottanensis bis in 4000 Meter Höhe und sucht ihre Nahrung noch bis in über 5500 Meter Höhe.
Die Elster besiedelt vor allem gut strukturierte, teilweise offene Landschaften mit Wiesen, Hecken, Büschen und einzelnen Baumgruppen. Sie lebt auch an Waldrändern, in der Nähe von Gewässern und in Sümpfen mit Röhricht, Weidengebüschen und Gestrüpp. Selten ist sie in schmalen Waldstreifen, kleinen Waldparzellen, ausgedehnten Wäldern und in gehölzfreien Wiesen- und Ackerlandschaften zu finden. Auch Steilhänge, schmale, tief eingeschnittene Täler sowie fels- und schneereiche Regionen werden gemieden. Nur die oben genannten Ausnahmen leben im Gebirge, teilweise auch jenseits der Schneegrenze. Mehr als die Hälfte des Bestandes in Europa brütet heute Schätzungen zufolge in und am Rand von bebauten Bereichen. Sie besiedelt insbesondere Einfamilienhausbereiche mit kurz geschnittenen Rasenflächen, daneben Parkanlagen, Alleen, Friedhöfe und große Hausgärten. Früher war sie dagegen auch in Europa ein charakteristischer Vogel der Agrarlandschaft mit Hecken und Feldgehölzen, Alleen oder alten Obstgärten.
Elstern nehmen das ganze Jahr über sowohl tierische als auch pflanzliche Nahrung auf. Die Nahrung besteht aus Insekten sowie deren Larven, Würmern, Spinnen und Schnecken. Darüber hinaus gehören kleine Wirbeltiere bis zu der Größe einer Feldmaus, beispielsweise Amphibien, Echsen, Kleinsäuger, Nestlinge und Eier sowie kleinere Vögel zu ihrer Speise. Außerdem fressen sie das ganze Jahr über Aas. Früchte, Sämereien und Pilze bilden insbesondere im Herbst und im Frühling Bestandteile ihrer Nahrung. Unverdauliches wird in Form von Speiballen ausgeschieden.
Die Hälfte der Nahrung europäischer Elstern ist tierischen Ursprungs. In der Brutzeit decken sie damit 95 Prozent ihres Nahrungsbedarfs. Im Frühjahr und Sommerhalbjahr leben die Vögel in Europa vorwiegend oder ausschließlich von tierischer Nahrung. Im Herbst und Winter besteht die Nahrung dort zunehmend aus pflanzlichen Bestandteilen. In Europa befinden sich in den Speiballen zu einem Anteil von fünf bis zehn Prozent auch Reste von Wirbeltieren.
Die Elster sucht ihre Nahrung meistens auf dem Boden. Bei Insekten- und Spinnenjagd in niedrigem Bewuchs läuft sie ein Stück, bleibt stehen, reckt sich hoch auf und hält Umschau. Ist eine Beute entdeckt, läuft oder hüpft sie rasch darauf zu und packt mit dem Schnabel zu. Ist die Elster in höherem Bewuchs auf Nahrungssuche, schreitet sie ohne Pausen umher und rennt auf das Beutetier zu. Kleintiere werden auf ähnliche Art erbeutet. Um Insekten einzusammeln, springt sie an hohen Grasähren oder Kräutern hoch. Weitere Techniken sind das Herumstochern im Boden und das Scharren, bei dem sie Laub oder Erde mit dem Schnabel beiseite wirft. Besonders raffiniert ist das Umdrehen kleiner Steine (bis ca. 10 cm Größe) oder Grasbüschel. Die Elster pflückt auch Beeren ab. Vor allem in Amerika pickt sie häufig Parasiten von Schafen oder Rindern. Auch Fische werden gelegentlich erbeutet.
Zumeist verschlingt die Elster Insekten als Ganzes, Wespen werden jedoch vorher gründlich mit dem Schnabel zerquetscht. Größere Tiere hält sie meist mit den Füßen am Boden fest. Die Tötung erfolgt durch Schnabelhiebe, in der Regel gegen den Rumpf oder durch das Schleudern der Beute gegen harte Gegenstände. Kleinvögel rupft die Elster vor dem Fressen säuberlich.
Elstern legen das ganze Jahr über Nahrungsdepots an, die meist innerhalb von zehn Tagen geleert werden. Um plündernden Krähen zuvorzukommen, deponieren sie die Vorräte abwechselnd an verschiedenen Orten. Vor allem im Herbst sammeln sie Sämereien oder Aas. An einem geeigneten Ort schlagen sie mit dem Schnabel ein kleines Loch in den Boden, legen die Nahrung dort hinein und decken das Loch dann wieder mit Erde und Pflanzen zu. Wenn die Nahrung im Winter knapper wird, können gefüllte Nahrungsspeicher vor allem im Gebirge überlebenswichtig sein.
In besiedelten Gebieten durchsuchen Stadtelstern Kompost- und Abfallhaufen und fressen Fleischreste, Brot, Teigwaren, Käse, Eierschalen und Ähnliches. Sie bestreiten damit rund die Hälfte ihres Nahrungsbedarfs. In der Innenstadt beträgt der Anteil an Kleinvögeln in der Nahrung lediglich fünf bis acht Prozent. Häufig suchen Stadtelstern Straßen, Bahnstrecken und Stand- und Randstreifen von Autobahnen nach tierischen Unfallopfern ab, ebenfalls Ufer von Gewässern sowie alle sonstigen Orte, an denen Menschen Verwertbares für sie hinterlassen haben könnten. Stadtelstern verstecken vor allem Objekte aus dem Umfeld des Menschen (Tierfutter, Kompost und Abfälle, Hundekot, Pflanzenzwiebeln), seltener Eicheln oder Aas. Auch Lücken unter Dachziegeln können ihnen als Depots dienen.
Der Aktivitätsbeginn der Art liegt in der Regel etwa eine halbe Stunde vor Sonnenaufgang, variiert aber je nach Jahreszeit. Während der Stunde vor Sonnenuntergang nähern sich Elstern immer mehr ihrem Schlafplatz, den sie kurz darauf einnehmen. Die Elster lebt in zwei verschiedenen Sozialformen. In der Brutzeit leben Brutpaare allein in ihren Revieren, während sich Nichtbrüter zu Gruppen zusammenschließen. Im Winter bilden Elstern Scharen von einem Dutzend bis zu einigen hundert Vögeln.
Die Elster wird im ersten Herbst ihres Lebens geschlechtsreif. Sie wird dann Mitglied einer Gemeinschaft aus anderen Nichtbrütern. Im darauf folgenden Frühling brüten nur knapp die Hälfte der Männchen und gut die Hälfte der Weibchen.
Die Elster lebt in lebenslanger Monogamie, stirbt einer der Partner, ersetzt ihn der andere meistens schnell durch einen einjährigen Vogel. Wiederholen sich erfolglose Bruten zu häufig, trennen sich Paare in der Regel auch. Im Herbst verbringt ein zukünftiges Paar zunehmend mehr Zeit miteinander, bis sich beide aneinander gebunden fühlen (Umpaarungen). Sie gehen aber nach wie vor allein auf Nahrungssuche. Hat ein junges Elsternpaar ein Revier erobert, finden manchmal balzartige Handlungen statt.
Die Inspektion der möglichen Nistplätze durch Herumstochern findet von Oktober bis Januar statt, in Mitteleuropa bis Februar. Männchen scheinen insbesondere durch Trockenheit und Temperaturen unter −4 °C aktiviert zu werden. Das Weibchen zeigt mögliche Nistplätze häufig durch Flügelzittern („Betteln“) an. Beide Vögel bekunden ihr Interesse an einem Nest manchmal durch Schackern oder einen speziellen Nestruf, durch Schwanzzittern, Blinken oder Flaggen.
Als Nistplätze werden zwei Bereiche bevorzugt: Einerseits werden die Nester häufig in die obersten Zweige von hohen Bäumen in einer Höhe von 12 bis 30 m gebaut, wo die Vögel schwer zu erreichen sind und sie die Umgebung gut überblicken können. Dabei wird die Nesthöhe so gewählt, dass sie im Optimum zwischen dem Sicherheitsbedürfnis und der für die Jungenaufzucht aufzuwendenden Energie liegt. Mit steigender Höhe des Nestes wächst die Sicherheit, aber auch der Energieaufwand nimmt zu. Andererseits bauen Elstern auch Nester in einer Höhe von drei bis vier Metern in dichtem dornigem Gebüsch oder in dornigen Hecken. Stadtelstern nutzen selten auch Standorte wie Stahlgitterkonstruktionen oder Eisenbahn-Leitungsmasten als Brutplatz.
Der häufigste Nesträuber ist die Aaskrähe. Wird ein Paar beim Nestbau durch Aaskrähen zu stark belästigt, legt es an anderer Stelle ein neues Nest an.
Bereits im Januar kann mit dem eigentlichen Nestbau angefangen werden. In Mitteleuropa beginnt er aber erst im Februar oder März. Während neue Paare den Nestbau mit ausgedehntem Balzen beginnen, fangen alte Paare nach einem verkürzten Balzritual mit dem Bau des Nestes an. Das Nest ist ein kugelförmiger, recht großer Bau aus Zweigwerk. Der Außenbau ist 35 bis 75 cm breit und besteht aus sperrigen, trockenen, sich oft kreuzenden, nach außen abstehenden Zweigen. Der Unterbau der Nistmulde ist aus feiner Erde und feinen Reisern gefertigt. Die Nistmulde wird in der Regel aus feinem Wurzelwerk gebaut, welches zu einem einheitlichen Geflecht verarbeitet wird. Ihr Durchmesser beträgt circa 135 mm, und sie hat eine Tiefe von etwa 100 mm. Die meisten Nester besitzen einen haubenartigen, aus sperrigen Zweigen bestehenden Überbau mit einem, oft auch zwei seitlichen Ausgängen. Ein Fehlen der Haube geht auf Mangel an passendem Baumaterial oder auf die Unerfahrenheit des Paares zurück. Der Überbau dient dazu, das Gelege vor Krähen oder Greifvögeln zu schützen.
Beide Vögel beteiligen sich etwa in gleicher Weise am Bau des Nestes. Die Gesamtzeit für den Nestbau beträgt im Schnitt 40 Tage. Ein Paar beginnt häufig an mehreren Stellen zu bauen, gibt jedoch die Nestansätze zugunsten des zur Brut bestimmten Platzes wieder auf. Dieses Verhalten tritt besonders dann auf, wenn beim Bau eines Nestes Störungen auftreten. Solange verpaarte Vögel zusammen sind, vollenden sie oft viele Nester, selbst wenn sie zum Brüten häufig alte Nester ausbessern.
Alte Nester werden von Waldohreulen, Turm- und Baumfalken benutzt, die selbst keine Nester bauen. Das Zerstören von Elsternestern betrifft somit auch diese Vogelarten.
Einige Paare kopulieren schon während des Nestbaus. Wenn in der zweiten Aprilhälfte (bei einer normalen Brut) die Eier gelegt werden, kommt es zu deutlich mehr Paarungen. Besonders in dieser Zeit bettelt das Weibchen laut und auffällig.
Zur Balz nähert sich das Männchen dem Weibchen mit teilweise gespreiztem Gefieder. Nach Bährmann wird dabei das Rückengefieder abgespreizt, nach Glutz jedoch das weiße Unterseitengefieder. Häufig erfolgt die Annäherung von hinten oder kreisförmig mit hochgehaltenem oder vorgestrecktem Kopf. Zudem singt das Männchen dabei manchmal leise.
Das Männchen balzt auch, indem es den Kopf senkt und die geschlossenen Flügel schräg vom Rücken abhebt, während es mit den Flügelfedern fächert. Gleichzeitig schlägt es den Schwanz ruckartig nach oben und unten oder nach links und rechts und ruft ein weiches „tscha(r)k“ aus. Soll damit gehemmte Aggression ausgedrückt werden, ist die Schwanzbewegung stärker ausgeprägt, die Flügelbewegung schwächer und das Scheitelgefieder angelegt. Zusätzlich werden Kopf und Rumpf angehoben. Auch das Weibchen kann so balzen. Beide können auch synchron einen wellenartigen Paarflug ausführen.
Das Weibchen leitet die Paarung manchmal durch Betteln ein. Dabei stellt es sich geduckt oder hoch aufgerichtet vor das Männchen, streckt die angewinkelten Flügel ab und zittert damit. Es stößt sehr hohe Bettelrufe aus und sperrt den Schnabel auf. Häufig legt das Männchen dann das Scheitelgefieder an. Wenn das Weibchen paarungsbereit ist, duckt es sich gestreckt an den Boden und bettelt mit zitternden Flügeln. Die Anzahl der Begattungen während der Brutzeit ist umstritten. Die Angaben schwanken zwischen insgesamt nur etwa dreimal in der Saison und mehrmals täglich.
Der Legebeginn schwankt selbst innerhalb Europas beträchtlich. In Mitteleuropa liegt der durchschnittliche Legebeginn (März bis Mai) für Erstgelege am achten April. Wird ein Gelege vernichtet, kann das Paar ein Nachgelege (Ersatzgelege) erstellen. Wird dieses ebenfalls vernichtet, kann es ein weiteres Nachgelege aufbieten. In Ausnahmefällen kommt es zu einem vierten Brutversuch.
Das Weibchen bebrütet das Gelege, nachdem einige Eier gelegt wurden. Manchmal beginnt es das Brüten aber schon nach dem Legen des ersten Eies oder erst nach dem Legen aller Eier. In der Zeit davor hält sich das Weibchen noch lange außerhalb des Nests auf. Etwa jeden Tag legt es ein Ei. Die Eier sind oval, manchmal aber auch kurzoval, langoval oder spitzoval. Sie sind in der Regel blassgrünlich bis lehmfarben gefärbt und zeigen eine dichte, bräunlichgraue bis olivgrüne Fleckung. Farbe und Zeichnung können in weiten Grenzen variieren. Die Eier sind circa 33 bis 34 mm lang und circa 23 bis 24 mm breit. Das Vollgewicht eines frisch gelegten Eies beträgt acht bis zwölf Gramm. Typische Gelegegrößen sind vier bis sieben Eier, bei sehr gutem Nahrungsangebot können aber auch bis zu zwölf Eier gelegt werden. Nachgelege sind in der Regel kleiner als Erstgelege.
Es wird ausschließlich vom Weibchen gebrütet, während das Männchen das Revier verteidigt und den Großteil der Versorgung des Weibchens übernimmt. Die Fütterung erfolgt dabei unter dem Überbau des Nests, selten im Freien. Das Verhalten der Vögel während der Brutzeit unterliegt erheblichen individuellen Schwankungen. Einige Männchen bewachen den Nistbereich gründlich und melden jeden Eindringling durch sofortiges Schackern. Andere Männchen verteidigen ihn erst, wenn der Eindringling dem Horst zu nahe kommt. Insgesamt scheinen die Vögel in Horstnähe auffallend still zu sein. Krähen werden grundsätzlich attackiert. Teilweise werden kleine Vögel und Tauben im Revier geduldet.
In Europa schlüpfen die Jungen im Schnitt 17 bis 22 Tage nach Legebeginn und innerhalb von zwei bis vier Tagen. Etwa die Hälfte aller Bruten ist erfolglos, da das Nest von Krähen, Habichten, Katzen oder Mardern geplündert wird. Einige Nester werden auch vom Menschen zerstört.
Die Jungen sind bei der Geburt nackt und in den ersten vier bis acht Tagen blind. Sie werden bis zum elften oder zwölften Tag gehudert. In dieser Zeit füttert das Männchen mit aus dem Kropf gewürgter Nahrung, später beide Partner. Das Gewicht der Nestlinge steigt in den ersten knapp 20 Tagen ungefähr linear auf rund 180 g.
Nach etwa 24 bis 30 Tagen verlassen die Jungen das erste Mal das Nest. Vor dem ersten Ausfliegen klettern die Jungvögel abwechselnd ein und aus und turnen unbeholfen auf dem Dach des Nestes und in den umliegenden Zweigen herum. Sie werden jedoch von den Altvögeln immer noch im Nest gefüttert und im Revier weiterhin betreut. Noch nicht flugfähige Junge bleiben in Deckung und können vom Boden aus selbst an relativ glatten Baumstämmen flügelschlagend hochklettern.
Bei der Aufzucht von Jungen stellen Insekten auf Grund ihres hohen Eiweißgehalts eine wichtige Nahrungsquelle dar. Im Laufe der Aufzuchtphase ändert sich jedoch das Nahrungsangebot. Im ersten Drittel der Nestlingszeit wird – proportional vermehrt – kleineres und leichter verdauliches Material (Fliegen, Raupen, Spinnen) gefüttert. In der Mitte und im letzten Drittel der Nestlingszeit besteht die Nahrung zu gleichen Anteilen aus großen und kleinen Bestandteilen (Würmer, Hautflügler, Käfer, Wirbeltierstücke).
Mit etwa 45 Tagen beginnen die Jungvögel selbst am Boden Nahrung zu suchen, bleiben aber nach dem Ausfliegen noch sechs bis acht Wochen von den Altvögeln abhängig. Nach einiger Zeit beginnen sie zudem, allein Ausflüge in die nähere Umgebung zu unternehmen, kehren jedoch immer wieder in das Revier ihrer Eltern zurück. Sobald die Jungen ausreichend gut fliegen können, werden sie zum gemeinsamen Schlafplatz geführt. Manchmal ergreift auch der Nachwuchs die Initiative. Mit Beginn der Selbstständigkeit schließen sich die Jungvögel der Gemeinschaft nichtbrütender Artgenossen an. Elstern, die weit im Norden leben, fliegen als Strichvogel im Winter so weit nach Süden, wie es nötig ist.
Die Elster kann bis zu 16 Jahre alt werden, wird in der Natur jedoch aufgrund ihrer natürlichen Feinde im Durchschnitt nur circa zweieinhalb Jahre alt.
Elstern sind standorttreue Vögel. Die Brutpaare überwachen ihr Revier ganzjährig, selbst dann wenn sie sich im Winter zum Schlafen teilweise den Nichtbrütergemeinschaften anschließen. Die Größe der Reviere kann erheblich schwanken. Im Durchschnitt liegt sie zwischen vier und sechs Hektar. Während der Zeit der Eiablage und im Spätherbst werden Eindringlinge besonders intensiv abgewehrt. Gegen Aaskrähen werden die Nester ganzjährig verteidigt.
Um das Revier zu markieren, präsentieren sich Männchen oder Weibchen, meistens beide gemeinsam, in einem gut sichtbaren Baumwipfel. Dazu sitzen die Vögel aufrecht mit hängendem Schwanz und plustern die weißen Gefiederbereiche auf. Dasselbe Verhalten zeigen sie bei Revierstreitigkeiten mit benachbarten Pärchen, aber auch gegenüber artfremden Tieren. Zur Revierverteidigung bettelt und schäckert das Weibchen demonstrativ. Männchen kämpfen sowohl gegen Artgenossen als auch Aaskrähen vehement am Boden und auch in Luftkämpfen. In Sicht- oder Hörweite des Partners vertreibt das Männchen fremde Weibchen, die es andernfalls umwirbt.
Im Spätherbst versuchen neue Vogelpaare, sich ein Revier zu erobern. Um ein Revier zu besetzen, kann ein Jungvogel entweder einen verstorbenen Brutvogel ersetzen oder sich zwischen zwei bestehenden Revieren ein eigenes sichern oder aber ein Revier durch Kämpfen erobern. Dazu verbündet sich eine kleine Gruppe von Nichtbrütern und dringt in ein bestehendes Revier ein. Normalerweise gelingt es dem revierbesitzenden Männchen, die Eindringlinge zu vertreiben. Scheitert es jedoch, so übernimmt der dominanteste Jungvogel, der meist auch Initiator des Einfalls ist, das Revier.
Elstern, die nicht brüten, bilden abends Schlafgemeinschaften. Im Herbst und Winter schließen sich ihnen auch die verpaarten, revierbesitzenden Vögel an. Schlafplätze sind häufig schwer zugängliche Stellen und werden über mehrere Jahre genutzt. Die Schlafplätze befinden sich beispielsweise auf Weiden in Sumpfgebieten oder auf kleinen Inseln.
Im Winter sammeln sich an den Schlafplätzen meist 20 bis 50 Elstern. Manchmal bilden sich dort auch Gemeinschaften von einigen Hundert Vögeln. Im Sommer befinden sich jedoch meist nur ein oder einige Dutzend Vögel in den Schlafgemeinschaften. Es wird vermutet, dass dies hauptsächlich einjährige Vögel sind. Tagsüber streifen die Nichtbrüter in kleinen Gruppen umher und suchen nach Nahrung. Bei gemeinsamen Ortwechseln kleiner bis größerer Gruppen, beispielsweise von ein bis drei Dutzend Elstern auf dem Flug zum gemeinsamen Schlafplatz über größere Freiflächen hinweg, fällt auf, dass die Tiere – anders als Krähen oder Kolkraben – praktisch nie nebeneinander, sondern immer mit einer Art „Sicherheitsabstand“ hintereinander her fliegen, so als würde weiterhin gelegentlich auf diese Vögel geschossen.
In den Schlafgemeinschaften gibt es eine nicht sehr ausgeprägte Hierarchie. Im Allgemeinen dominieren Brutvögel über Nichtbrüter und Männchen über Weibchen. Auch mit dem Aufenthaltsort vertraute Tiere sind meist dominanter. Konkurrieren Elstern ungefähr gleichen sozialen Ranges um Nahrung, kommt es zunächst zum Drohen. Dabei wird der Körper meist steil aufgerichtet und der Schnabel nach oben gestreckt („Aufrechtdrohen“), manchmal auch flach waagerecht gestreckt („Vorwärtsdrohen“). Weicht keiner der beiden zurück, kommt es zu einem Kampf mit Zerren des Schwanzes, Tritten, Verfolgungsflügen, Anspringen und Schnabelhieben, bei dem es auch zu Verletzungen kommen kann (Beschädigungskampf). Die Auseinandersetzungen sind jedoch weniger heftig als bei Revierkämpfen. Flügelblinken ist dabei ein Ausdruck gehemmter Aggression. Verpaarte Vögel konkurrieren nicht um Nahrung und teilen sie manchmal.
Die Schwarmbildung dient vermutlich dazu, sich beim Nahrungserwerb vor allem gegen die Aaskrähe durchzusetzen. Größere Nichtbrütergemeinschaften können Nahrungsquellen länger verteidigen. Zudem können größere Vögel wie große Möwen, Raben, Eulen, Mäusebussarde oder auch Eichhörnchen durch Schwanzzerren und Ähnliches von Schlafgemeinschaften, nicht aber von einzelnen Vögeln vertrieben werden.
Das Gehirn der Elster zählt zu den höchstentwickelten unter den Singvögeln. Die Fähigkeit zur Objektpermanenz, die sich relativ schnell entwickelt, ist sehr ausgeprägt, was im Zusammenhang mit der Entwicklung des Futterhortens steht. Sie können also die Ortsverlagerung eines Objekts nachvollziehen, das vorher nicht zu sehen war.[10] Die Fähigkeit, selbstverstecktes Futter wiederzufinden, entwickelt sich bei jungen Elstern genau dann, wenn sich ihre Fähigkeit zur Objektpermanenz entwickelt. Nach etwa zehn Wochen beherrschen sie diese Aufgabe vollständig. Folglich verfügen Elstern über hohe Repräsentationsleistungen. Zudem zeigen sie ein komplexes Sozialverhalten und erkennen ihre Artgenossen individuell.
Vor dem Spiegel zeigen Elstern ein neugieriges Verhalten: Sie gehen vor dem Spiegel auf und ab, werfen vorsichtige Blicke hinter den Spiegel. Zudem zeigen sie gute Diskriminationsleistungen, indem sie sich im Versuch in der überwiegenden Zahl der Fälle nach dem Blick in den Spiegel nur auf die gespiegelte Schachtel zubewegen, wenn sie den für sie interessanten Inhalt hat (den Ring, das Futter). Markierte Elstern zeigen vor dem Spiegel selbstbezogenes Verhalten.[11] In einigen Fällen kämpfen sie jedoch gegen das eigene Spiegelbild. Somit reagieren Elstern vor dem Spiegel ähnlich wie Schimpansen und Orang-Utans in vergleichbaren Tests, die bei diesen Menschenaffen als Hinweis auf Selbsterkenntnis interpretiert wurden.
Das Unterscheidungsvermögen von Mengen reicht bei Elstern laut Otto Koehler bis zur oberen Grenze von Sieben.[12][13]
Die IUCN schätzt die in Deutschland lebenden Brutpaare auf 180.000 bis 500.000. Andere Quellen geben genauere Zahlen an, beispielsweise 210.000 bis 280.000 Paare. Vor 1850 wurden keine Daten erhoben. Von 1850 bis 1910 wurde ein Rückgang festgestellt, der auf die intensive und effektive Bejagung zurückgeführt wurde. Von 1920 bis 1950 nahm die Population wieder zu. Seit 1950 wird eine Abnahme der Populationen auf dem Land mit einer gleichzeitigen Zunahme in den Städten verzeichnet, welche mit der Intensivierung der Landwirtschaft begründet wird. Seit 1989 bleibt der Bestand insgesamt konstant, auch wenn weiterhin eine anhaltende Verstädterung festzustellen ist. Die Daten aus Revierkartierungen (RK) zeigen wegen der geringen Datendichte und lokal sehr verschiedenen Bestandsänderungen extrem breite Streubereiche bei insgesamt ungefähr gleich bleibendem Trend. Die Streuungen bei den Daten aus Punkt-Stopp-Zählungen (PS) sind dagegen gering. Nach 1994 ist der PS-Index in Siedlungen weiterhin positiv, in der freien Landschaft dagegen stark negativ.[14]
Die IUCN schätzt die europäischen Brutpopulationen der Elster auf mehr als 7.500.000 Brutpaare[15], die weniger als die Hälfte der Gesamtpopulation ausmachen. Nachdem die Populationen in Frankreich und Russland von 1970 bis 1990 zugenommen hatten, nahmen sie von 1990 bis 2000 wieder ab. Trotzdem wird der derzeitige Rückgang durch die frühere Zunahme überwogen, so dass die Elster in Europa als sicher (Secure)[15] geführt wird. Im gesamten etwa 32.100.000 km² großen Verbreitungsgebiet wird die Elster mit einer Population von ungefähr 30.000.000 bis 100.000.000 Individuen als nicht gefährdet (LC)[16] eingestuft.
Traditionell wird die Elster in Europa bejagt, da sie Schäden an Nutztieren oder Populationen von kleinen Singvögeln und Niederwild verursachen soll. Bei wissenschaftlichen Untersuchungen wurde bisher jedoch ein solcher Einfluss nicht festgestellt.[17][18][19][20][21][22][23]
In Deutschland war sie bis 1976 ohne Einschränkung jagdbar, da sie in den älteren Jagdgesetzen unter Ausnahmen geführt wird. Das Bundesnaturschutzgesetz (BNatSchG) vom 20. Dezember 1976 garantierte diesem Rabenvogel erstmals gesetzlichen Mindestschutz, jedoch blieb es weiterhin Praxis, selbst brütende Elstern aus den Nestern zu schießen (das sogenannte „Ausschießen von Nestern“).[24] Am 2. April 1979 stellte der Europarat mit der Richtlinie 79/409/EWG („EG-Vogelschutzrichtlinie“)[25] alle europäischen Wildvogelarten unter besonderen Schutz (Vollschutz). Dabei lässt Art. 9 Ausnahmen mit Nachweispflicht zu, wenn dies „zur Abwendung erheblicher Schäden an Kulturen, Viehbeständen etc. [oder] zum Schutz der Tier- und Pflanzenwelt“ notwendig ist. Dies trifft laut Jagdverbänden unter anderem auf die Elster zu. Am 1. Januar 1987 wurde das BNatSchG zur Anpassung an die Vogelschutzrichtlinie novelliert, so dass es einen Mindestschutz für alle Tiere garantiert. Zudem wurde die Bundesartenschutzverordnung dahingehend geändert, dass die nicht im Gesetz genannte Elster nach Abs. 2 Bundesjagdgesetz in Beachtung der Einschränkungen aus Art. 7c unter das Landesjagdrecht gestellt wurde. Viele Bundesländer machen davon Gebrauch.[26] Schließlich wurde die Vogelschutzrichtlinie am 8. Juni 1994[27] auf das Drängen vieler EG-Staaten hin dahingehend in Anhang II,2 geändert, dass bestimmte Arten in festgelegten Staaten bejagt werden dürfen, in Deutschland ist dort unter anderem die Elster aufgeführt. Laut Anhang II Teil B der aktuellen EU-Vogelschutzrichtlinie 2009/147/EG vom 30. November 2009[28] ist die Jagd auf Elstern nur noch in wenigen EU-Staaten verboten.
In Europa werden nach offiziellen Angaben jährlich 980.630 Elstern getötet.[29]
In der Antike verwendeten sowohl Aristoteles als auch Plinius der Ältere und Claudius Aelianus für die Elster und den Eichelhäher dieselbe Bezeichnung. So nannten sie ersteren Vogel wegen des langen Schwanzes Pica varia longa cauda (insignis) und letzteren wegen seines bunten Gefieders Pica varia (insignis). Im Jahre 1758 gab Carl von Linné der Elster den lateinischen Namen Corvus pica.
Der Name Elster ist etymologisch abgeleitet vom althochdeutschen Wort „Agalstra“ [mhd. elster, agelster, ahd. agalstra][30], bei welchem im Laufe der Sprachentwicklung der Anfang und das Ende weggefallen sind. So haben sich viele Synonyme entwickelt: Alster, Atzel, Hatzel, Ägerste, Algarte, Agelhetsch, Agerist, Schalaster, Schalester, Scholaster, Schulaster, Schagaster, Aglaster, Agelaster, Agerluster, Heste, Heister, Egester, Hutsche, Kekersch, Krückelelster, Hetz, Hetze, Häster. Aber auch die Namen „Gartenkrähe“ und „Diebsch“ waren in Gebrauch. Auf ihre Stimme bezogene Namen waren „Gackerhätzel“ oder „Tratschkatel“.
Im Englischen wird sie „Magpie“ genannt. Dabei ist die Vorsilbe „mag“ als die Kurzform für „Margaret“ zu verstehen, die als Spitzname für eine geschwätzige Person verwendet wird, und spielt sicher auf das Schäckern (eng.: „mag-mag-mag“) des Vogels an. Der zweite Wortteil stammt von der lateinischen Bezeichnung „pica“ ab und ist auch im französischen Namen der Elster, „pie bavarde“, zu finden.[31]
Den Beinamen „diebisch“ tragen die Vögel wegen der Vorstellung, Elstern trügen gerne glänzende Gegenstände in ihre Nester ein. Rossini hat 1817 sogar eine Oper La gazza ladra („Die diebische Elster“) zur Aufführung gebracht. Besonders interessant sollen für sie rundliche, silbrig glänzende Gegenstände sein, die sie einzeln unter ein wenig Laub oder Gras versteckt. Einer unbestätigten Hypothese zufolge wird durch dieses Verhalten die Handlungsweise des Futtersammelns und -hortens aus Neugier und Spieltrieb erhalten oder trainiert. Eine Untersuchung zu dem Thema kommt jedoch zu dem Schluss, dass Elstern keine generelle Vorliebe für glänzende Objekte haben.[32] Den Ruf, bestimmte Objekte auch zu stehlen, verdanken sie vermutlich dem Umstand, dass sie manchmal beim Verstecken von Nahrungsvorräten beobachtet werden können, oder der Tatsache, dass sie Nesträuber sind.
Im von der nordischen Mythologie geprägten Volksglauben galt die Elster als Bote der Todesgöttin Hel. Man assoziierte sie mit Unheil, Leid und Not. Im europäischen Mittelalter und zur Zeit der Hexenverfolgung galt sie – wie Krähen, Raben und schwarze Katzen auch – als Hexentier oder gar als Hexe selbst. Sie war zeitweise auch als Seelenräuberin in Verbindung mit dem Satan bekannt. Zudem wurde sie als „Galgenvogel“ mit dem Tod in persona assoziiert. Seit dieser Zeit trägt sie in Europa den Ruf, „diebisch“ zu sein. In der griechischen Mythologie war sie ein Vogel des Gottes Dionysos. Auch Ovid berichtet in seinen Metamorphosen von Elstern: Sie sind die neun Töchter des Pierus, die sich auf einen musikalischen Wettstreit gegen die Musen höchstpersönlich einließen. Nach ihrer Niederlage wurden sie von ihnen in Elstern verwandelt. In Iranischen Erzählungen war die Elster der Feind der Heuschrecke, die sie zerstört hatte.
Im Allgemeinen gilt die Elster in Westeuropa und auf den Britischen Inseln als ein Vogel übler Omen. Dort gilt es als Unglück, diesen „Pechvogel“ zu sehen, besonders wenn er alleine auftritt. So bringt ein bekannter Abzählreim in bestimmter Anzahl auftretende Elstern mit verschiedenen Vorzeichen in Verbindung:
One for sorrow,
Two for joy,
Three for a girl,
Four for a boy.
Five for silver,
Six for gold,
Seven for a secret never to be told.
Eight for a wish,
Nine for a kiss,
Ten for a bird,
You must not miss.
Auf den Britischen Inseln gibt es noch immer Beweise für Animalismus und Tierverehrung in Bezug auf die Elster. Sie gilt auch als orakelhafter Vogel. So stellt in Irland eine ans Fenster klopfende Elster eine Todeswarnung dar. Das Töten dieses Vogels brachte auch im Nordosten Schottlands Unglück. In Teilen von Nordengland gilt es als schlechtes Omen, wenn eine Elster den Pfad vor einem von links nach rechts überquert, jedoch als gutes Omen, wenn sie ihn von rechts nach links kreuzt. Im Nordosten Schottlands gilt das Sehen dieses Vogels in einigen Dörfern als Glückszeichen, in anderen als Unglückszeichen. Der Glaube, dass die Elster die Macht habe, sich in einen Menschen zu verwandeln, wurde in Clunie und Perthshire bis zum Ende des 18. Jahrhunderts überliefert.[33] Nach der Christianisierung entstand in England eine Erzählung, nach der die Elster als verflucht gilt, weil sie als einziger Vogel bei Jesu Kreuzigung keine Klagelieder und Trauergesänge angestimmt habe. In der schottischen Überlieferung verdächtigte man sie lange Zeit, einen Tropfen von Satans Blut unter der Zunge zu tragen.
In Frankreich und Deutschland glaubten die Menschen auch, dass es Unglück brächte, eine Elster zu töten. Man sagte ihnen nach, dass sie ihre menschlichen Nachbarn vor der Anwesenheit von Füchsen, Wölfen und bewaffneten Menschen warnten. In Poitou wurden ihr zu Ehren kleine Gestecke von Heiden- und Lorbeerzweigen in die Büsche gesteckt. In Bengalen und anderen Teilen Indiens werden auch keine Elstern getötet.
In der chinesischen Kultur (鹊 què) und Japan gilt die Elster als Glücksbotin, die insbesondere ein freudiges Ereignis, meist eine Geburt oder einen Besuch, ankündigt. Der Ursprung dieses Glaubens ist wahrscheinlich in den Legenden der Mandschurei zu finden. Dort wird erzählt, wie die Elster als heiliges Tier Fanscha, einen der Vorfahren der Mandschuren, vor den bedrohlichen Nachbarstämmen gerettet hat. Als die Nordchinesen zusammen mit den Mandschuren das Kaiserreich China eroberten, verbreitete sich der Glaube in ganz China. Zur Zeit der Qing-Dynastie (1644–1911) stellten die Mandschuren die Kaiser, so dass ihre Kultur teilweise mit der Han-Kultur verschmelzen konnte, so dass die Elster in der heutigen Form verehrt wird. Einer anderen Erklärung zufolge gelten Elstern deshalb als Freudenbringer, weil sie im Mythos Die Weberin und der Kuhhirt.[34] am siebten Tag des siebten Mondmonats eine Brücke über die Milchstraße bilden und so den getrennten Liebenden ein Zusammenkommen ermöglichen (Qixi-Fest). In Korea wird die Elster als Nationaltier und als Glücksbringer verehrt. In Erzählungen repräsentiert sie die Schwachen und Wehrlosen. Tritt sie metaphorisch als Gegenstück zum Tiger (Erde, Naturgewalten) auf, so steht sie für den Himmel und die göttliche Gewalt.
Bei den nordamerikanischen Indianern ist die Elster ein Geistwesen, das mit den Menschen befreundet ist. Dies zeigt sich in der „Buffalo Race“-Geschichte der Sioux, in der die Elster für die Menschen ein Wettrennen gegen die Büffel gewinnt, so dass sie diese fortan jagen dürfen. Auch bei den Blackfoot tritt die Elster als Verbündeter des Menschen in Konflikt mit den Büffeln auf. In der Legende vom Büffeltanz ermöglicht sie, dass eine Frau aus dem Ehegelübde mit einem Büffel befreit wird, ihr Vater ins Leben zurückgeholt werden kann und dass über einen Tanz und ein Lied die Harmonie wiederhergestellt wird. Auch bei den Hopi und den südwestlichen Stämmen ist sie ein Totemtier. Auch die Pueblo-Indianer verehrten diesen Vogel in ihren Mythen.
Die Elster ist eine gemeine Figur in der Heraldik und ein Wappentier mit einigen Merkmalen, die im Wappen recht sicher dargestellt werden können. So wird der Schwanz recht lang und in der Regel aufstellt gezeigt. Die Seitenpartie des Vogels ist farblich in weiß vom übrigen schwarzen Körper abgesetzt, wie es der Realität entspricht. Die Hauptblickrichtung ist nach heraldisch rechts. In Deutschland wird die Elster für einige Wappen zur redenden Wappenfigur. Beispiele sind Elsterwerda, Bad Elster[35], Elsterberg[36], Elstra, Algermissen und Aglasterhausen.
Wappen von Elsterwerda
Wappen von Bad Elster
Wappen von Elsterberg
Wappen von Elstra
Wappen von Algermissen
Wappen von Aglasterhausen
Wappen von Agriswil
Ein künstlerisches Denkmal in der Musik setzte ihr 1817 Rossini mit der Oper La gazza ladra (Die diebische Elster). In der bildenden Kunst beschäftigte sich Claude Monet in La Pie damit und in Pieter Brueghels Die Elster auf dem Galgen sitzen zwei dieser Vögel auf einer Hinrichtungsstätte. Goya zeigt auf einem Porträt den Sohn des Grafen von Altamira, wie dieser eine zahme Elster an einem Band führt.
Äsop erzählt in einer Fabel davon, wie die Elster der Taube, die schon alles zu wissen glaubt, zeigt, wie man ein Nest baut. In der Einleitung von Wolfram von Eschenbachs Parzival (1200–1210), einem mittelhochdeutschen Text, erscheint das Elsterngleichnis,[37] in dem die Farbe der Elster („agelstern varwe“) als Sinnbild für den Widerstreit zwischen dem Guten und dem Bösen im Menschen, aber auch für die Vieldeutigkeit des vorliegenden Romans steht.[38] In der Rübezahl-Sage (Wie Rübezahl zu seinem Namen kam.) verwandelt die Königstochter Emma eine Rübe in eine Elster, die als Botin ihren Geliebten Ratibor benachrichtigt. Sebastian Brant bezieht sich im Narrenschiff auf die Geschichte von den in Elstern verwandelten Piereiden aus Ovids Metamorphosen als er „Von bösen Weibern“ erzählt. Die Elster steht hier für die schlechte Rede, die vergiftete Zunge.[39] Auf Grundlage von Äsops Fabel über den Fuchs und die Elster hat Christian Fürchtegott Gellert ein Gedicht verfasst, in dem sie als Sinnbild für den Menschen steht, der sich am liebsten selbst reden hört und meint, alles besser zu wissen und zu können, aber eigentlich keine Ahnung hat. In der Fabel Die Elster. Der Uhu[40] lässt Johann Wilhelm Ludwig Gleim sie sich beim Uhu über die Faulheit von Lerche und Nachtigall beschweren, obwohl sie selbst besser den Mund hielte. In Heinrich Seidels Der Hexenmeister[41] bringt ebendieser Wendelin und die Elster Schackerack in seine Gewalt, die sich durch gegenseitige Hilfe befreien. Auch Christian Morgenstern beschäftigt sich in dem Gedicht Die Elster[42] mit dem Bach und dem Vogel. Einen Auftritt in der Popmusik hat die Elster in Patrick Wolfs Song Magpie (2007), und in der Handlung des Konzeptalbums Misplaced Childhood (1985) der britischen Band Marillion tritt sie als Symbolfigur auf.
Die Finanzverwaltung hat die Online-Steuer-Software Elektronische Steuererklärung mit dem Namen dieses Vogels als ELSTER abgekürzt. Das dazugehörige Programm ElsterFormular trägt den Dateinamen pica entsprechend dem wissenschaftlichen Gattungsnamen der Echten Elstern.
Ist zwîvel herzen nâchgebûr,
daz muoz der sêle werden sûr.
gesmæhet unde gezieret
ist, swâ sich parrieret
unverzaget mannes muot,
als agelstern varwe tuot.
der mac dennoch wesen geil:
wand an im sint beidiu teil,
des himels und der helle.
der unstæte geselle
hât die swarzen varwe gar,
und wirt och nâch der vinster var:
sô habet sich an die blanken
der mit stæten gedanken.
diz vliegende bîspel
ist tumben liuten gar ze snel,
sine mugens niht erdenken:
wand ez kan vor in wenken
rehte alsam ein schellec hase.
Die Elster (Pica pica) ist eine Vogelart aus der Familie der Rabenvögel. Sie besiedelt weite Teile Europas und Asiens sowie das nördliche Nordafrika. In Europa ist sie vor allem im Siedlungsraum häufig. Aufgrund ihres charakteristischen schwarz-weißen Gefieders mit den auffallend langen Schwanzfedern ist sie auch für den vogelkundlichen Laien unverwechselbar.
Die Elster gehört zu den Vögeln, und es wird angenommen, dass sie eines der intelligentesten nichtmenschlichen Tiere überhaupt ist. Relativ zu ihrer Größe hat das Nidopallium caudolaterale der Elster ungefähr die gleiche Größe wie der funktional entsprechende präfrontale Cortex von Schimpansen, Gorillas, Orangutans und Menschen. Die Elster ist einer der wenigen bekannten Vögel, die den Spiegeltest bestehen, zusammen mit sehr wenigen anderen Nicht-Vogel-Arten.
Im von der nordischen Mythologie geprägten Volksglauben galt die Elster als Bote der Todesgöttin Hel, so dass sie in Europa den Ruf des Unheilsboten bekam. Als „diebische“ Elster war sie auch im Mittelalter als Hexentier und Galgenvogel unbeliebt. Im Gegensatz dazu gilt sie in Asien traditionell als Glücksbringer und die lange Zeit als Unterart geführte nordamerikanische Hudsonelster (Pica hudsonia) ist bei den Indianern ein Geistwesen, das mit den Menschen befreundet ist.
De aekster (Letien: Pica pica) ies 'ne groate vogel oet de familie van de krao-echtige.
De vogel ies eve groat es 'n krao meh zjwart (mèt blauwgreune sjien)-wiet gekleurd. Opvallend zint ziene lange zjwarte sjtaart, de wiete boek en sjouwersj en de wiete binnekant van zien vleugele. De lengde bedreug 46 cm inclusief de lange sjtaart. Qua geluid vèlt 't krasse op en "tsjak-tsjak, tsjak" meh veural 't klappe. Aeksters versjiene gaer mèt z'n twièje of in gruupkes. Sjnavel en puèt zint zjwart. De jónge lieke op de ouwersj en 't menneke ies get groater es 't wiefke. Sjuus wie de krao en de roek wandelt ze mèt de puèt ein veur ein euver de grónd. Ze wip daobie mèt de sjtaart, meh es ze op get loert verplaats ze ziech mèt klein sjprunkskes.
De aekster ies 'ne algemein veurkómmende vogel in Europa en in 'n groat gedeilte van Azië. In Nederland zouwe roew gesjat 100.000 pare breuje. Zie lièt ziech gaere in de bewoonde waereld zeen. Me zuut ze dèks langs de autobaan. In de winter zjwörf ze dèks rónd.
De aekster maak 'n euverdèk nès in 'ne hoage boum. Zoan aeksternès weurt ouch waal hannekesnès geneump. De euverkapping deent um de opvallend gekleurde kukes te besjerme. In de herfs, es de blaar zint gevalle, zint de nèster good te zeen. 't Breujsel, eine kièr per jaor in april gelag, besjteit oet 5-8 eier.
Aeksters zint dèks miekpunte van biegeluif.
Ze were besjouwd es óngelöksveugel, veursjpellersj van doad en rampe. De oetdrökking "aeksteroug" zou hie-op truukgoon.
Es ze ziech in groate groepe verzamele en sjpektakele, zou d'r oorlog kómme. Dat sjpektakele zou ouch 't teike zin veur sjlech waer.
De vogel zou ónder zien tóng 'ne dröppel duvelsblood drage. 1 Aekster bringk ónheil; meh 'n sjtèl zou gelök bringe.
Dao weurt ouch vertèld, dat aeksters blinkende dinger zouwe verzamele.
'n Jóng aekster weurt hannike geneump, wat ouch de oetdrökking ies veur 'n sjlum persoon.
Mèt aesternès weurt ouch 'n lestig toegankelik hoes of börch aangegeve.
Ene agaesse, c' est on grand (40-50 cm) oujhea del famile ås coirbås (coirvidîs), avou des noerès lujhantès plomes sol coir, et des blankès plomes sol vinte eyet åd dibout des aiyes.
Cåze di ces coleurs on l' ricnoxhe åjheymint.
No d' l' indje e sincieus latén : Pica pica
Les agaesses magnèt copurade des ptitès biesses et des insekes, mins eto des fruts et grinnes di totes sôres.
Come les ôtes coirvidîs, les agaesses sont foirt curieuses, cisse dujhance fwait k' on l' dit hapeuse di ptits blinkantès sacwès.
Viè l' kimince do moes d' avri, les copes d' agaesse costrujhèt leus nis, dins des plaeces hôt metowes dins des åbes ou des bouxhons.
Ci ni la est fwait avou des setchès coxhetes, des fistous, et des crins, avou come ene sôre di toet pol waeranti. Cisse cogne la, cåzu tote ronde, fwait k' on les pout prinde po des boles di hamustea.
Li frumele pon troes a dijh oûs k' ele va cover leye seule so ene termene di cåzu troes samwinnes. Après l' askepiaedje des poyons, i vont dmorer e ni po cwate samwinnes a pô près, et c' est les parints k' elzès nourixhèt.
L' agaesse, est foirt corante dins tote l' Urope, mins eto e l' Azeye, e l' Afrike bijhrece eyet e l' Amerike bijhrece.
Elle voet voltî les plaeces wice k' i gn a des ptits bwès, les djårdéns et les parks.
Gn a-st a Djiblou ene "rue de l'agasse". Mins ci sereut cobén on rcomprindaedje di agåjhe.[1]
Ene agaesse, c' est on grand (40-50 cm) oujhea del famile ås coirbås (coirvidîs), avou des noerès lujhantès plomes sol coir, et des blankès plomes sol vinte eyet åd dibout des aiyes.
Cåze di ces coleurs on l' ricnoxhe åjheymint.
No d' l' indje e sincieus latén : Pica pica
Die Akster (Pica pica) is n Fuugel die der foarkuumen däd in Europa un n groot Paat fon Asien.
La carcarazza (Pica pica) (O CARCARAZZU) è n'aceddu dû piumaggiu nìuru, jancu e griggiu, cu la carattirìstica abbitùtini di cògghiri e ammucciari oggetti stralucenti. Siccomu st'aceddu avi puru l'abbitùtini ri manciarisi i puddicina di l'avutri aceddi, l'antichi pinsavanu ca si manciava i sò figghi. Di ccà veni u pruverbiu "A carcarazza fa li figghi e poi l'ammazza".
La carcarazza (Pica pica) (O CARCARAZZU) è n'aceddu dû piumaggiu nìuru, jancu e griggiu, cu la carattirìstica abbitùtini di cògghiri e ammucciari oggetti stralucenti. Siccomu st'aceddu avi puru l'abbitùtini ri manciarisi i puddicina di l'avutri aceddi, l'antichi pinsavanu ca si manciava i sò figghi. Di ccà veni u pruverbiu "A carcarazza fa li figghi e poi l'ammazza".
Eksters, ook aksters of asters enoemd, zyn redelik grôte veugels die overol in West-Vloandern broen. Ze trekkn in de wienter oek nie no warmer streekn.
Eksters kunn oungeveer en oovn meiter lank kommn. Nunder pluumn zyn (buutn dedie van nunder bost, boog en 'n vôorkant va nunder vlerkn, die wit zyn) zwort met e purper-groenn schienk. Nundern bek en nunder pôotn zyn oek zwort. 'n Steirt is in veroudienge langer of van de mêeste aar veugels (tusschn de 20 en 30 cm).
Eksters kommn vôorn in Europa, e stik van Azië en 't nôorn van Afrika. Ander sôortn ('n dien van by nuus is 'n Europeeschn ekster (Pica pica)), vien je in Spanje en Portugal, Azië en Korea en in Nôord-Amerika.
Nunder leefgebied is surtout woa dat er teetn is (busschn en stikkn), mor oundertusschn leevn ze oek mêer en mêer in stedelik gebied.
Eksters eetn vanolles: olle sôortn bêestn die niet te grôot zyn (surtout fernient, mor oek jounge veugels, klêne zoogdiern), plantoardige diengn (eikels, groan), oas en eiers.
Nunder nest moakn ze in olle sôortn oge boomn. In de wienter ku je die nestn goed zien. In da nest leggn ze nermaal gezien êne kê 't joare (round april) toet 10 eiers (mêestol wel miender).
Eksters zyn zot van olles die blienkt (juuste lik olle sôortn kroain) en ze duvn wel eki blienknde kalutjes meipakkn. An ze up de ground zyn, wandeln ze geweune, buutn an ze zêre etwoa moetn zyn, toune spriegn ze zydeliengs.
't Zyn mêestol schuwe veugels, oloewel dat stief ebeterd is, surtout in streekn woa dan ze vele in countakt kommn me menschn (in streekn woa dat er veel uuzn stoan).
De Ekster (Pica pica) is in fûgel út de famylje fan de Kriefûgels.
De Ekster is in 46 sm grutte fûgel dy't in gewicht hat fan 200-260 gram. De Ekster is maklik wer te kennen troch syn swart-wite fearren. Fierder hat er in opfallend lange sturt dy't hy, at er op 'e grûn, sit goed omheech hâldt. Syn kop, nekke en boarst binne glânzjend swart mei in metaaleftige griene of blauwe gloed. De búk en skouders binne wyt, de wjukken binne wer swart. Fierder hat de ekster swarte poaten en in swarte snaffel. De jongen lykje op harren âlden, mar misse noch de metaaleftige gloed fan de swarte fearren. It mantsje is krekt wat grutter as it wyfke.
De ekster komt foar yn hast hiel Jeropa en in grut part fan Aazje. De eardere ûndersoarte út Noard-Afrika, de Magrebekster, wurdt no as in aparte soarte beskôge. De ekster is as eksoat troch de minske yntrodusearre op 'e Japanske eilân Kjûsjû.
By it itensykjen rinne de eksters oer de grûn. Foar it grutste part ite se ynsekten dy't se op de grûn fange. Fierder ite se hast alles fan dierlike oarsprong, jonge fûgels, aaien, lytse sûchdieren. Mar se ite bygelyks ek wol ikels of koarn.
De Eksters meitsje harren nêst yn de top fan in hege beam. It is in grut nêst werfan de kom beklaaid is mei grûn en klaai. Boppe it nêst makket de ekster in dak fan losse prikken mei op ien plak in yngong. At de blêden fan de beammen falle binne de nêsten goed te sjen.
It wyfke leit tusken de fjouwer en acht aaien, dy't yn sa'n 18 dagen utbret wurde. Dêrnei duorret it noch 22-24 dagen oant de jongen útfleane.
– foto, fideo en harktriemmenDe Ekster (Pica pica) is in fûgel út de famylje fan de Kriefûgels.
Eksters, ook aksters of asters enoemd, zyn redelik grôte veugels die overol in West-Vloandern broen. Ze trekkn in de wienter oek nie no warmer streekn.
De Ägerst (Pica pica; alemanischi Näme) isch en aapassigsfääige Raubvogel wo i Mitteleuropa dor s ganze Joor dore vorchunnt. I de Alpe lebt er bis zonere Hööchi vo 2200 m ü.M. Uf de Alpesüüdsiite isch er seltniger.
De Ägerst isch e schwarz-wiisse Vogel mit eme chräftige schwarze Schnabel und eme lange Schwanz. De Chopf, de Rugge und d Brust sind schwarz, au d Flögel sind schwarz, hend aber e wiisse Rand. D Schultere und de Buuch sind wiiss. Wiibli und Mandli gsiend gliich uus. De Ägerst werd 40 bis 51 cm gross, mitere Spannwiiti vo 52 bis 60 cm und eme Gwicht vo 200 bis 250 Gramm.
De Ägerst lebt i Wäldli, Pärk und Gärte i de Nööchi vo Sidlige und baut i de Bommwipfel us Chrees groossi Nester. Füelet Ägerste sich gstört, wechslet si s Nest. Si sind Alesfresser und raubet d Nester vo Singvögel uus.
Ägerste sind noigiirig und wered vo glitzrige Objekt aazoge, wo si denn undersuechet. Wered si debii gstört, flüügets demit devoo. Ase isch s Bild vom "diebische Ägerst" entstande.
Jungi Ägerste gwonet sich a Mensche, wo si uufzüchet und wered den zoom und si chönd di menschlichi Sprooch imitiere. De antiki Lexikograph Plinius het gschribe, as Ägerste sterbid, wenn s ene nöd glingi, schweri Wörter z noochenaame.
De Ägerst (Pica pica; alemanischi Näme) isch en aapassigsfääige Raubvogel wo i Mitteleuropa dor s ganze Joor dore vorchunnt. I de Alpe lebt er bis zonere Hööchi vo 2200 m ü.M. Uf de Alpesüüdsiite isch er seltniger.
Harag (latin.: Pica pica) om levitadud evrazijalaine lind. Mülütadas Kroikoivuiččed-sugukundha, sen Harag-heimon üks' koumes erikospäi.
Eläb Evrazijas i Afrikan pohjoižes, venon i subtropižen voiš, om kezalinduks Skandinavijas. Eländtahod oma mecan sarikod, puištod, sadud, sijadasoiš läz ristitud pertištod paksus. Haragad ei navedigoi tihedad mecad.
Ižačun i emäčun irdpol'ne nägu om ühtejitte, no ižačun keskmäine veduz (233 g) om enamba mi emäčun (203 grammad). Haragan hibjan piduz oleleb 51 sm händanke, händ om pidemb mi hibj, suugiden maihutuzkeskust sase 90 santimetrhasai. Höunhišt om mustvauged. Lendand om lainhenvuitte planirui. Kačatadas besedoites toine toiženke vai ku homaičiba grazijad varust. Pajatadas hilläšti vedatamha partnöran tarkust.
Elädas paroil. Valitas partnörad elon ezmäižel vodel, kandustaškatas kahtendel vodel, pezoiteldas koumandel vodel. Tehtas severz'-se šurunvuiččid pezoid kuiviš raguzišpäi, lapttulendanke, no munind om vaiše ühtes pezas. Emäč munib 5..8 munad sulakus, sen jäl'ghe haudub niid 17..18 päivest.
- Ozaiteled haragole, a painad varišale.
- Saupta su, a se harag suhu lendab.
Must, kut nogi, vauged, kut lumi, hüppib, kut bes, pajatab, kut pap' (harag).
Harag (latin.: Pica pica) om levitadud evrazijalaine lind. Mülütadas Kroikoivuiččed-sugukundha, sen Harag-heimon üks' koumes erikospäi.
Harakku (lat. Pica pica L.) kuuluu varoloin pereheh. Karjalas harakkua on kaikkiel. Harakku on talvilindu.
Harakku on mustu-valgiedu värii, sil on pitky händy, sendäh tuta tädä linduu on helpo.
Karjalas harakan pezoitundukohtat ollah kylien da meččykylien lähäl, kus net eletäh ymbäri vuvven. Harakku rubieu luadimah peziä sulakuul. Se luadiu net puuloih da net ollah kerän muodozet. Niilöin piäl ainos on levo, katettu kuivis oksis.
Harakku haudou 4-8 jäiččiä. Oraskuun puolivälis rodivutah poigazet da 22-24 päivän mendyy net lähtietäh iäre pezäspäi.
Harakku, kui toizet varaloin pereheh kuulujat, syöy kaikkie.
Kerä keskel, keriččimet tagan. (harakku)
В.Б. Зимин, Э.В. Ивантер. Птицы. Петрозаводск, 2002
Harakku (lat. Pica pica L.) kuuluu varoloin pereheh. Karjalas harakkua on kaikkiel. Harakku on talvilindu.
Tekst üüb Öömrang At Heister ((mo.) haister, schåås) (Pica pica) as en fögel ütj at famile faana a Raawenfögler (Corvidae).
Wikimedia Commons hää bilen of filmer tu: 
Wikispecies hää en artiikel tu: At Heister ((mo.) haister, schåås) (Pica pica) as en fögel ütj at famile faana a Raawenfögler (Corvidae).
De ikster of akster (Latien: Pica pica) is een voegel uut de femilie van de kreiachtigen.
De ikster is een 46 centimeter grote voegel dee ongeveer 200 tot 260 gram weeg. De ikster is makkelijk te herkennen an zien zwart-witte veren. Veerder hef e een opvallend lange start dee hij, as e op de grond zit, goed umhoge huilt. Zien kop, nekke en bors bin glanzend zwart mit een metaalachtige greune of blauwe gloed. 't Lief en de scholders bin wit en de vleugels bin dan weer zwart. Veerder hef de ikster zwarte poten en een zwarte snavel. De jongen lieken op der ouwers, mar missen nog de metaalachtige gloed van de zwarte veren. 't Mannetjen is net iets groter as 't wiefjen.
De ikster kump veur in heel Europa, een groot part van Azië en 't noordwessen van Afrika.
Bie 't zeuken naor eten lopen iksters over de grond. Veur 't grootste part eten ze insekken dee ze op de grond vienen. Veerder eten ze haos alles van dierlijke oorsprong, jonge voegels, eiers, kleine zoogdieren. Mar ze eten bieveurbeeld oek wel ekels of graonen.
De ikster maak der nes in de top van een hoge boom. 't Is een groot nes waorvan de koeme bekleid is mit greun en klei. Boven 't nes maak de ikster een dak van losse sprikken mit op één plekke een ingang. As de blaojen van de bomen vallen ku-j de nessen goed zien. 't Wiefjen leeg tussen de vier en ach eiers dee binnen ongeveer 18 dagen uut-breuid wonnen. Daornao duurt 't nog 22 tot 24 dagen tot de jongen uut kunnen vliegen.
Kheh-chiáu sī 1 chéng chiáu-á.
D' Kréi (Pica pica; de.: Elster) ass eng Vullenaart aus der Famill vun de Kuebevullen. Si ass a groussen Deeler vun Europa a vun Asien, an och am nërdlechen Nordafrika doheem.
Si ass duerch hir charakteristesch schwaarz-wäiss Fierwung liicht z'erkennen. Dobäi sinn de Bauch, d'Säiten an d'Schëlleren, souwéi och Deeler vun de Flilleke wäiss, de Rescht ass schwaarz. De Schwanz ass ongeféier sou laang wéi de Rescht vum Kierper. Je no Luucht kënnen déi schwaarz Fiedere vum Schwanz och metallesch-gréng oder blo glënneren. Männlech a weiblech Kréie gesi bal d'selwecht aus, d'Männercher sinn héchstens eng 200 Gramm méi schwéier. Si kënne bis zu 50 cm laang ginn, mat enger Spaanwäit vun de Flilleke vu ronn 90 cm. Déi Jonk sinn op de Schëlleren éischter growäiss an hu méi e kuerze Schwanz.
Kréie friesse Planzen (Friichten, Kären) an Déieren (Insekten, hir Larven, Wierm, Spannen a Schleeken, ma och kleng Amphibien, Echsen, Mamendéieren a Vigel, souwéi hir Eeër, an ausserdeem Aas). An de Stied friesse s'och gär Iessensreschter vum Mënsch, déi ewechgeheit goufen.
D'Kréie si monogam. Si bauen am Fréijoer kugelfërmeg Näschter aus klengen Äscht. D'Eeër - eng véier bis siwe pro Nascht - ginn tëscht Mäerz a Mee, jee no Géigend, geluecht. Dës sinn 33 bis 34 mm laang an 23 bis 24 mm breet. No 17 bis 22 Deeg no der Luecht kommen déi Kleng plakeg a blann op d'Welt. No 3 bis 4 Woche verloosse se d'Nascht e bëssen, ginn awer nach vun den Eltere gefiddert.
D'Kréi, och nach Kréck, Kréich, Krick oder Kri, genannt, kënnt an enger Rei vu Riedensaarte vir. Et kann een esou hongereg wéi eng Kréi sinn (d.h. ausgehéngert sinn) oder Kréiennaupen hunn (d.h. stielen ewéi eng Kréi).[1] Et ass och bekannt, datt eng Kréi där anerer keen A auspickt (auspéckt).[2]
Un de Féiss kënnen d'Lëtzebuerger e Kréiena hunn, grad ewéi d'Hollänner (eksteroog; ekster = Kréi, oog = A). Bei den Däitschen heescht dat Hühnerauge oder awer och Krähenauge, woubäi ze bemierken ass, datt dat däitscht Wuert Krähe sech net op d'Kréi, mä op de Kueb (Corvus sp.) bezitt. D'Fransousen hu sech fir nach en anere Vull entscheet andeems si œil-de-perdrix soen.
An de lëtzebuergesche Soe kënnt d'Kréi net oft vir. Den Nicolas Gredt zitéiert just ee Beispill: eng Kréi, déi sech op den Aarm vun engem jonke Mann sëtzt a sech net verdreiwe léisst, a sou vill frësst, dat de jonke Mann se net sat ka kréien. No aacht Deeg klot hien engem Geeschtleche säi Leed. Dee verdreift de Vull, bei deem et sech ëm eng Hex gehandelt huet.[3]
Am Dicks sengem Spottgedicht D'Vulleparlament am Gréngewald steet d'Kréi, als dee schlauste Vull, fir de Chamberpresident Charles Metz.
D' Kréi (Pica pica; de.: Elster) ass eng Vullenaart aus der Famill vun de Kuebevullen. Si ass a groussen Deeler vun Europa a vun Asien, an och am nërdlechen Nordafrika doheem.
Si ass duerch hir charakteristesch schwaarz-wäiss Fierwung liicht z'erkennen. Dobäi sinn de Bauch, d'Säiten an d'Schëlleren, souwéi och Deeler vun de Flilleke wäiss, de Rescht ass schwaarz. De Schwanz ass ongeféier sou laang wéi de Rescht vum Kierper. Je no Luucht kënnen déi schwaarz Fiedere vum Schwanz och metallesch-gréng oder blo glënneren. Männlech a weiblech Kréie gesi bal d'selwecht aus, d'Männercher sinn héchstens eng 200 Gramm méi schwéier. Si kënne bis zu 50 cm laang ginn, mat enger Spaanwäit vun de Flilleke vu ronn 90 cm. Déi Jonk sinn op de Schëlleren éischter growäiss an hu méi e kuerze Schwanz.
La sgasa u anca berta[1]; chèca en lumbard uriental (Pica pica, Linnaeus 1758), l'è un üsell d'la famija di crou.
El sò penagg l'è bianch e negher cun d'le sfümadüre che, a scunda d'la lüs, i van dal gris al verd metalich. El sess l'inflüensa miga l'aspet esteriur. Le sgase, da grand, le rivun a pesà tra i 200 e i 250 gram e i en lunghe pressapoch 45 ghei.
La sgasa l'è staia artisticament imurtalada dal pitur cines d'la Dinastia Song, Cui Bai che, in del 1061, l'ha cread la famusa tela La legur e le dü sgase.
In d'la mitulogia germanica la sgasa l'è messagera di Dei e l'è anca l’üsell d'la Dea d'la mort Hel, e par cal mutiu chi l'è cunsiderada cume un üsell menagram. In de l'età de mezz, in Germania, l'era anca famusa cume l'üsell d'le streghe u anca üsell d'la furca.
A le sgase ghe piasun i uget sbarlüssighent, roba che l'è cumün a tanti üsei rapass. De la sò nüminansa de ladra ghe cunta anche el Giuachin Russin in de l'opera La gazza ladra dal 1817.
Par che la scumagna de Ladra la vegna dal fat che despess i han vist d'le sgase che scundevun di arnes de ferr sbarlussighent, ma l'è anca pussibil che la vegna dal mutiu che i en solite gratà i nin di altor üsei.
La Pica pica la gh'à nöu sutaspes:
Le sgase i paciun carogne, frütt, ragn, fenaröl, ma anca öu e nidiade de altor üsei.
Le sgase i mantegnun i picinin e i öu in nin fai sü in sü i albor, indue i tegnun d'ögg la zona. I fan dai quator ai vot öu par volta. Papà e mama i mategnun la caruana par 22-24 dì, dopu de che i picinin i imparun a sgulà e i molun el nin.
El nin l'è furmad da dü part:
I ramet che i en d'inturna a la cupa i gh'an l'ubietiu de tegn la strutüra tacada ai rami d'la pianta che la tegn sü el nin. El nin l'è fai in culaburassion tra il mas'c e la femina d'la copia: v'ün el tegn in pusission el ram da cuatà e l'altor pensa a intrecial cun i altor ramet dal nin e cun i ram de l'albor.
L'agaça (var. ajaça, aiaça) (Pica pica), es un dels grands corvids mai coneguts. Se pòt identificar aisidament gràcias a sa morfologia e a son plumatge negre e blanc caracteristic.
A garza u picaraza (Pica pica (L., 1758)) ye un muixón d'a familia d'es corvidos con a cabeza, coda y patas caracteristicament de color negra, mientres que lo vientre el tien de color blanca. A coda ye tamién singularment larga.
As plumas d'a suya coda y alas pueden manifestar brilors azulencas u verdas pendendo d'a luz. As alas son curtas y arrondoladas per as ripas. Tien un caracteristico grito que diz cha-cha-cha-cha, que en es polletz se manifiesta més como chilo. Per tanto, son d'es pocos corvidos que no grallan.
Ye un muixón de fácil identificar y muito abundant. Se puet trobar dende a Peninsula Iberica enta l'Extremo Orient, con poblacions encara en America d'o Norte d'una subespecie semellant, y también en o norte d'Africa. As suyas midas van entre es 40 y es 45 cm de longaria, plegando enta 60 cm d'amplaria d'as alas.
Una d'as trazas més conoixitas d'es masclos d'istes animals ye la suya falaguera de cullir obchectos brilants en l'epoca de zelo suyo, emplegando-los ta rondar as fembras con ells. También ells ponen en o suyo niedo, que ye caracteristicament redondo, feto con un ret de brancas y palos.
En l'Alto Aragón, sobretot entre la chent de més edat, encara s'emplega la parola "garza" como a piropo ta designar quan una muller ye beroya. Isto amuestra l'apreciación que en a cultura aragonesa se ha feto d'istes muixons, fendo mas atención a las suyas colors y plomas que no a altras trazas d'a suya conducta, y resulta curioso si se contimpara con altros puestos d'Espanya, a on istes animals son muito mal consideratos.
Actualment es ornitologos en distinguen a-saber-las subespecies arredol d'o mundo. As prencipals se pueden veyer en o siguient mapa.
A garza u picaraza (Pica pica (L., 1758)) ye un muixón d'a familia d'es corvidos con a cabeza, coda y patas caracteristicament de color negra, mientres que lo vientre el tien de color blanca. A coda ye tamién singularment larga.
As plumas d'a suya coda y alas pueden manifestar brilors azulencas u verdas pendendo d'a luz. As alas son curtas y arrondoladas per as ripas. Tien un caracteristico grito que diz cha-cha-cha-cha, que en es polletz se manifiesta més como chilo. Per tanto, son d'es pocos corvidos que no grallan.
Ye un muixón de fácil identificar y muito abundant. Se puet trobar dende a Peninsula Iberica enta l'Extremo Orient, con poblacions encara en America d'o Norte d'una subespecie semellant, y también en o norte d'Africa. As suyas midas van entre es 40 y es 45 cm de longaria, plegando enta 60 cm d'amplaria d'as alas.
Una d'as trazas més conoixitas d'es masclos d'istes animals ye la suya falaguera de cullir obchectos brilants en l'epoca de zelo suyo, emplegando-los ta rondar as fembras con ells. También ells ponen en o suyo niedo, que ye caracteristicament redondo, feto con un ret de brancas y palos.
La sgasa u anca berta; chèca en lumbard uriental (Pica pica, Linnaeus 1758), l'è un üsell d'la famija di crou.
Pigo esas maxim granda (longa 40 til 50 cm e maso 200 til 250 g) kun granda kaudo (20 til 40 cm) korvo (ucelo).
Pigo esas atraktita per brilanta objekto. Ol povas vivar proxim di homi kom protekto di rapt-ucelo.
'S e eun beag a th' ann am pioghaid (magpie ann am Beurla). Tha iad dubh 's geal 's gorm.
Mar a tha an t-aghan ag ràdh:
'S e eun beag a th' ann am pioghaid (magpie ann am Beurla). Tha iad dubh 's geal 's gorm.
SeanfhacalMar a tha an t-aghan ag ràdh:
H-aon aig breth, dha aig bronThe pyot (Pica pica) is a resident breedin bird ootthrou Europe, much o Asie an northwast Africae.
Skire (Pica pica) gullá vuoražaslottiide. Sápmái ja Davvi-Eurohpá eará osiide mihtilmas vuollešládja lea Pica pica fennorum.
Skjóra (frøðiheiti - Pica pica [1]) eigur í Evropa og Ásia. Men hon er ikki í norðastu grendunum, til dømis í Íslandi.
Skjóra er sera tjóvsk. Hon tekur ofta myntir, prýðislutir og annað, ið glitrar og skyggir, og goymir ella grevur tað niður.
Útbreiðsluøki.
Skjóra (frøðiheiti - Pica pica ) eigur í Evropa og Ásia. Men hon er ikki í norðastu grendunum, til dømis í Íslandi.
Skjóra er sera tjóvsk. Hon tekur ofta myntir, prýðislutir og annað, ið glitrar og skyggir, og goymir ella grevur tað niður.
Hewòtny artikel òstôł napisóny przez òsobã jakô nie znaje perfektno kaszëbsczégò. Jãzëkòwô pòprôwnosc negò artikla wëmôgô werifikacëji.
Sarka (Pica pica) – zort strzédny wielkòsce ptôcha z rodzëne krëkòwatych.
Sarka mieszkô w całi Europie, Azji i nordowò-zapadné Africe. Wëstãpiwo tëż w Ameryce Nordowi. W Pòlsce je baro pòpularnô, jeden z nôbarżi znónych ptôchów.Nômni sarków je na Mazurach. Nôwicy sarków je w miastach i w òkòlim, gdze sã bezpieczno czëją.
Sarka przóde mieszka blós w òkòlim rzéków, lasów i chruscenach. Sarka terô wëstãpiwo czãsto na pòlach i łąkach, w brzadownikach i ògrodach,w òkòlim lëdzy, w parkach, na wsach i w miastach.
Ptoch je szlank i mô dłudżi ògón.Jégò pióra są czôrny i biôłi.Òena je miészi òd ònóka chtërën mô dłekszé ògón.Dzob i nodżi mô czôrny. Je kąsk miészi jak warna, prawie taczi jak gòłąbk. Dłùgòta cała ok. 40–48 cm, w tym dłùgòta ògòna: ok. 20–30 cm,rozłożenié skrzidłów ok. 52–60 cm wôga ok. 180–230 g
Sarka je wszëtkòżyrnô,chòc wòli miãsnô joda. Sarka jé: pajczi,robóczi, smôszczié,bączëne,mëszë, szurë,żabë,wieszórczi jé téż zbòża,jagòdë, brzôd. Pòtrafi téż zjesc jaja ptochów, pisklãta i môłi kùrzãta.Baro chãtnô jé òdpôdczi ze smietników. Sarczi czãsto wëżërają spiża wieszczówkóm chtërnë nie pamiãtają gdze schòwaò swòja jôda.
Sarka mo młodë rôz do rokù.Niese kòle 6-8 brunawëch jajów. Sedzé na nich 17-19 dniów.Stôrë fudreją je kòle 20-23 dni, Póznij mùszą wëlëjcec z gnôzda i radzec sobie same.
Sarka w Pòlsce je pòd délową òchróną.
Biografiô:
Hewòtny artikel òstôł napisóny przez òsobã jakô nie znaje perfektno kaszëbsczégò. Jãzëkòwô pòprôwnosc negò artikla wëmôgô werifikacëji.
Sarka (Pica pica) – zort strzédny wielkòsce ptôcha z rodzëne krëkòwatych.
Zagʻizgʻon, hakka (Pica pica) — chumchuqsimonlar turkumining qargʻasimonlar oilasiga mansub qush. Tanasining uz. 45—48 sm. Yevropa, Osiyo, Shim. Amerika, Shim.Gʻarbiy Afrika, Oʻrta Osiyo, Qozogʻiston, Jan. va Gʻarbiy Sibirda tarqalgan. 3. bogʻlar, toʻqay va togʻlardagi oʻrmonlarda yashaydi. Tundra, Sharqiy Sibirning ayrim hududlari va choʻllarda uchramaydi. 3. qishda koʻchib yuruvchi qush. Daraxtlar shoxiga va butalarga yirik yopiq uya soladi. Martmay oylarida 5—7, baʼzan 8—9 ta tuxum qoʻyadi. Tuxumdan 18—19 kunda joʻja chiqadi. 3. mayda kemiruvchilar va hasharotlar bilan oziklanadi; baʼzan poliz ekinlari (tarvuz, qovun) va mevalarni ham choʻqiydi. [1]
Zagʻizgʻon, hakka (Pica pica) — chumchuqsimonlar turkumining qargʻasimonlar oilasiga mansub qush. Tanasining uz. 45—48 sm. Yevropa, Osiyo, Shim. Amerika, Shim.Gʻarbiy Afrika, Oʻrta Osiyo, Qozogʻiston, Jan. va Gʻarbiy Sibirda tarqalgan. 3. bogʻlar, toʻqay va togʻlardagi oʻrmonlarda yashaydi. Tundra, Sharqiy Sibirning ayrim hududlari va choʻllarda uchramaydi. 3. qishda koʻchib yuruvchi qush. Daraxtlar shoxiga va butalarga yirik yopiq uya soladi. Martmay oylarida 5—7, baʼzan 8—9 ta tuxum qoʻyadi. Tuxumdan 18—19 kunda joʻja chiqadi. 3. mayda kemiruvchilar va hasharotlar bilan oziklanadi; baʼzan poliz ekinlari (tarvuz, qovun) va mevalarni ham choʻqiydi.
Zaq, qişqil, qişqelank, qelqişk, qijika dûvmisas, qelebaçke, keşkrek, etok an etelok (Pica pica), cureyekî fîkarên bera ye ji cinsê zaqan (Pica) û ji famîleya qijakan (Corvidae)e.
Ji qirikan cudatir e, bin zikî zaqan gewr e,ligel qemçikê dirêjiya wê 46 cm digihê. Ji cureyên vî balindeyî zaqê ewropî,zaqa awistralî û zaqê Korî.
Tê bawerî ku zaq ji canewerên jîrtir di nav canewer û çûkan, ku ezmûna an testa neynikê yê zanistî derbaskir bi serkeftî wek kûçikan, fîl, meymûn, dolfînan û mirov (mirror test).[1]
Zaq, qişqil, qişqelank, qelqişk, qijika dûvmisas, qelebaçke, keşkrek, etok an etelok (Pica pica), cureyekî fîkarên bera ye ji cinsê zaqan (Pica) û ji famîleya qijakan (Corvidae)e.
Žagata aba šarka (luotīnėškā: Pica pica, onglėškā: European Magpie, vuokīškā: Elster) ī baltā jouds paukštis so ėlga oudega, katros prėgol prī varnėniu (Corvidae) šeimuos.
Žagata nesonkē galam atpažėntė ėš anuos aprieda. Ė patėna ė patalės makaulė, kaklos, pagorklis, nogara, oudega ė sparnā joudė ī, žvilg būtom mielinā žalis metals. Skėlvis ė krūtėnė baltė ī. Žagatas kūna ėlgoms ī 40-51 cm, ėš katruo 20-30 cm prėgol ėlgā oudegā. Sonkoms ī 175–300 g.
Žagatas given paopiū, paežeriū krūmīnūs, anuom patink giventė krūmīnūs, katrėi aug vėdor pėivu ė laukū. Čaižē riek „šėk-šėk-šėk… " Kėni jau kuova dėrbėn beržūs, karklūs, pošīsė. Balondė pradiuo ded 7-8 kiaušius, katrus perėn 18-20 dėinū.
Žagatas paprastā given puoruo. Īr atsargės ė žmuogaus prī savėms neprėlaid. Ožveiziejosės kuoki tās žvieri aba žmuogu praded riekautė aba tīkē noskrend. Žagata ī ne tėktās vėins ėš pruotingiausiu svieta paukštiu, no ė vėins pruotingiausiu gīviu.
Žagatas jied vabzdius, kiaušius, jaunus paukštokus, pelės, ougas, vaisius, žėima les ė vėsuokės šiokšlės.
Žagata aba šarka (luotīnėškā: Pica pica, onglėškā: European Magpie, vuokīškā: Elster) ī baltā jouds paukštis so ėlga oudega, katros prėgol prī varnėniu (Corvidae) šeimuos.
Η Καρακάξα είναι στρουθιόμορφο πτηνό της οικογενείας των Κορακιδών, που απαντά και στον ελλαδικό χώρο. Η επιστημονική ονομασία του είδους είναι Pica pica και περιλαμβάνει 11 υποείδη.[3][4]
Στην Ελλάδα απαντά τo υποείδος Pica pica pica (Linnaeus, 1758).[3]
Η επιστημονική ονομασία του γένους Pica είναι η ακριβής λατινική απόδοση (κυριολ. Pīca [6]) της ελληνικής κίττα ή κίσσα.[1][2] Ωστόσο, ο λόγιος όρος κίσσα δεν αναφέρεται στο πτηνό κίσσα, το οποίο ανήκει σε διαφορετικό γένος (Garrulus), αλλά αποκλειστικά στην καρακάξα.
Η λέξη καρακάξα έχει αβέβαιη ετυμολογία, με επικρατούσα την άποψη ότι, είναι ηχομιμημητικής προέλευσης από το χαρακτηριστικό κρώξιμο του πουλιού κ(α)ρα, κ(α)ρα, ενώ η άποψη ότι προέρχεται από τα συνθετικά καρά «μαύρος» και κίσσα (?) παρουσιάζει φωνητικά προβλήματα. Τέλος, υπάρχει η εκδοχή ότι προέρχεται από τον τύπο κορακόκισσα < κόρακας + κίσσα [8] (δηλ. «μαύρη κίσσα»).
Το είδος περιγράφηκε από τον Λινναίο, ως Corvus pica (Ουψάλα, Σουηδία 1758).[9] Φυλογενετικά, συγγενεύει με τα είδη Ρ. hudsonia και Ρ. nuttalli, με τα οποία σχηματίζει υπερείδος.
Η ταξινομική του είδους εμφανίζει αρκετά προβλήματα, με κάποια taxa να είναι ευρέως αποδεκτά ως υποείδη και κάποια άλλα να θεωρούνται ως υποείδη ή μονοφυλετικά «γκρουπ». Πολλοί πληθυσμοί, ενδεχομένως, να δικαιολογούν αναβάθμιση στο επίπεδο του είδους, εν αναμονή περαιτέρω μελετών, με σύγκριση των φωνών και της ηθολογίας τους, καθώς και του μοριακού DNA. Υφίστανται πολλοί ενδιάμεσοι διασταυρούμενοι πληθυσμοί.
Η καρακάξα είναι, αυστηρά επιδημητικό είδος του Παλαιού Κόσμου (οικοζώνες: Παλαιαρκτική, Αφροτροπική και Ινδομαλαϊκή) που σημαίνει ότι, οι πληθυσμοί του είναι μόνιμοι (καθιστικοί) σε ολόκληρο το φάσμα κατανομής. Στην Ευρώπη, η καρακάξα βρίσκεται σε όλη την ήπειρο, εκτός από την Ισλανδία, την απώτατη Β. Σκωτία, την ευρύτερη περιοχή των Άλπεων και κάποια μεγάλα νησιά της Μεσογείου (Σαρδηνία, Κορσική). Στην Ασία, η ζώνη κατανομής εκτείνεται από τον Εύξεινο Πόντο, ανατολικά προς Κασπία, Μέση Ανατολή, Κ. Ασία και Ν. Σιβηρία, μέχρι τις ακτές της Καμτσάτκα στον Ειρηνικό. Τα νότια όρια βρίσκονται στα όρια της Ινδοκίνας, του Περσικού Κόλπου και της ΝΔ. Σαουδικής Αραβίας. Στην Αφρική, τέλος, βρίσκεται μόνον στα βορειοδυτικά, πάντοτε ως επιδημητικό πτηνό, όπως και στις άλλες ηπείρους. [10]
(σημ. με έντονα γράμματα το υποείδος που απαντά στον ελλαδικό χώρο)
Η καρακάξα είναι αυστηρά επιδημητικό είδος σε ολόκληρο το φάσμα κατανομής του.
Τυχαίοι, περιπλανώμενοι επισκέπτες έχουν αναφερθεί μεταξύ άλλων από τις Φερόες, τον Λίβανο, το Ομάν και την Ταϊλάνδη.[10]
Στην Ελλάδα, η καρακάξα απαντά σε όλη σχεδόν την ηπειρωτική επικράτεια ως καθιστικό, μόνιμο πτηνό.[13][14] Το ίδιο ισχύει για την Κύπρο [15], αλλά αμφισβητείται η παρουσία της στην Κρήτη.[16] (βλ. και Κατάσταση στην Ελλάδα).
Οι καρακάξες διαβιούν τόσο σε πεδινά όσο και ορεινά οικοσυστήματα, κυρίως σε ανοικτές θέσεις με λιβάδια, φυσικούς φράχτες, θάμνους και μεμονωμένα δέντρα. Επίσης, στις άκρες του δάσους, κοντά σε νερά και σε βάλτους με καλαμιές, θαμνότοπους με ιτιές και στην χαμηλή βλάστηση. Σπάνια, μπορούν να βρεθούν σε στενές δασικές λωρίδες, μεγάλα δάση ή κλειστές δασικές θέσεις. Ακόμη, αποφεύγουν τις απότομες πλαγιές, τις στενές, βαθιές κοιλάδες τα βραχώδη και χιονισμένα τοπία. Εξαίρεση αποτελούν κάποια υποείδη, όπως τα 1, 7 και 3 που ζουν σε μεγάλα υψόμετρα (βλ Πίνακα υποειδών). Ειδικά το τελευταίο απαντά στα 4.000μ. ενώ μπορεί να αναζητά την τροφή του μέχρι τα 5.500μ. Ωστόσο, περισσότερο από τον μισό ευρωπαϊκό πληθυσμό, σήμερα, εκτιμάται ότι προτιμάει τις αστικές περιοχές και τα περίχωρα. Οι καρακάξες είναι πολύ κοινές και ανευρίσκονται σε αλσύλλια, πάρκα, δενδροστοιχίες δρόμων, νεκροταφεία και σε μεγάλους κήπους σπιτιών.
Στο Ηνωμένο Βασίλειο η στατιστική ανάλυση των 5 πρώτων προτιμητέων οικοσυστημάτων, δίνει τα εξής αποτελέσματα: Πόλεις, Χωριά, Λειμώνες, Θαμνότοποι και Πλατύφυλλα δένδρα.[17]
Η καρακάξα, με την κοινή της παρουσία στο ευρύτερο αστικό τοπίο είναι από τα πλέον αναγνωρίσιμα πουλιά και δεν συγχέεται με άλλο είδος (indistinguishable). Aντίθετα με ό, τι πιστεύεται, δεν είναι άσχημο πουλί. Από μακριά, διακρίνεται η χαρακτηριστική «μακρόστενη» σιλουέτα -λόγω της ουράς της- και δείχνει ασπρόμαυρη. Ωστόσο, από κοντινή απόσταση και κάτω από ειδικές γωνίες πρόσπτωσης του ηλιακού φωτός, διακρίνονται τα όμορφα σκούρα, ιριδίζοντα φτερά του πτερώματός της, με τις χαρακτηριστικές πρασινο-κυανές μεταλλικές ανταύγειες στο κεφάλι, τον τράχηλο και το στήθος. Αυτά τα χρώματα κάνουν έντονη αντίθεση με το λευκό χρώμα στα φτερά της ωμοπλάτης και της κοιλιάς.
Οι πτέρυγες είναι, επίσης, μαυριδερές με ιριδίζουσες πράσινες-μωβ ανταύγειες, ενώ τα πρωτεύοντα ερετικά φτερά, είναι λευκά με σκούρες άκρες, κάτι που φαίνεται έντονα κατά την πτήση. Η ουρά είναι πολύ μεγάλη (τουλάχιστον 50% του ολικού μήκους σώματος) και έχει ιριδίζοντα μαύρα πηδαλιώδη φτερά με χαλκοπράσινες ανταύγειες. Το ράμφος είναι ισχυρό, με χαρακτηριστικές μακριές σμήριγγες. Η ίριδα είναι σκούρα καφέ και οι ταρσοί έχουν μαύρο χρώμα.
Τα φύλα είναι παρόμοια αλλά τα αρσενικά είναι λίγο μεγαλύτερα και έχουν ελαφρώς μακρύτερη ουρά από τα θηλυκά.[11][19] Τα νεαρά άτομα έχουν ασπρόμαυρες ρίγες στην άνω επιφάνεια των πτερύγων, χωρίς τις μεταλλικές ανταύγειες των ενηλίκων και πολύ μικρότερη ουρά.[20]
(Πηγές:[12][19][20][21][22][23][24][25][26][27][28][29][30])
Όπως όλα τα κορακοειδή, οι καρακάξες είναι παμφάγα πτηνά, τρώγοντας οτιδήποτε διαθέσιμο, από έντομα, σκαθάρια, σαλιγκάρια και μικρά σπονδυλόζωα (βατράχους, τρωκτικά) μέχρι πουλιά, αβγά και νεοσσούς άλλων ειδών και, βέβαια, θνησιμαία. Επίσης φυτικό υλικό (κυρίως κόκκους δημητριακών) και σπέρματα κωνοφόρων (κουκουναρόσπορους) μετά την περίοδο φωλιάσματος.[19]
Το κυριότερο ηθολογικό στοιχείο της καρακάξας -πέραν της νοημοσύνης της- είναι η φωνή της που, στην πλειονότητα των περιπτώσεων, είναι γρήγορα και δυνατά κρωξίματα, όχι ευχάριστα στην ακοή. Πολλά από αυτά, είναι «σημεία συναγερμού», όπως στην περίπτωση που στον χώρο τους κινούνται «εισβολείς», όπως π.χ. γάτες. Αυτά είναι πολύ δυνατά και παρατατεμένα και χρησιμεύουν στην επικοινωνία μεταξύ των πτηνών. Υπάρχουν όμως και πιο «ήπιες» φωνές, συνήθως δισύλλαβες αρθρώσεις που, δίνουν την εντύπωση ότι, τα πτηνά «συζητούν» μεταξύ τους –κάτι που, μάλλον, δεν απέχει πολύ από την πραγματικότητα. Άλλωστε, οι περιστασιακές, θορυβώδεις συγκεντρώσεις σε μικρά κοπάδια, έχουν πολύ εύστοχα κατονομαστεί ως, «κοινοβούλια καρακάξας» (magpie parliaments). Ωστόσο, αντίθετα από ό, τι πιστεύεται, η καρακάξα μπορεί και αρθρώνει λαρυγγισμούς [28] που δεν είναι ενοχλητικοί και θεωρούνται το «τραγούδι» της,[21] κάποιες φορές απρόσμενα καλόηχο.[22]
Η καρακάξα, είναι γνωστό ότι, σχηματίζει ομάδες των 5-25 ατόμων που θορυβούν ακατάπαυστα. Μπορεί να είναι επιφυλακτική, αλλά όχι δειλή και, έχοντας συνηθίσει την ανθρώπινη παρουσία, περιπολεί τον χώρο εκτελώντας μικρές πτήσεις πάνω από πολυσύχναστους αστικούς κήπους και θέσεις με πράσινο, αναζητώντας τροφή. Η πτήση της είναι ευθεία, με σύντομες αερολισθήσεις (glides) [20] και μικρή σε διάρκεια, συνήθως από κάποιο ψηλό σημείο (π.χ. μια στέγη) στο έδαφος. Βαδίζει με αυτοπεποίθηση και με την ουρά ελαφρά ανασηκωμένη ενώ, ανά διαστήματα, εκτελεί μεγάλα πηδήματα (hops).[21]
Έχει περιγραφεί η συνήθεια της καρακάξας να «κλέβει» αντικείμενα που της κάνουν εντύπωση και να τα κρύβει σε δυσπρόσιτα σημεία.[30] Ωστόσο, η «κλέφτρα» καρακάξα -και όχι η «κλέφτρα» κίσσα, όπως λανθασμένα έχει αποδοθεί- πιθανόν, έχει αποκτήσει άδικα αυτή την φήμη.[21] Είναι αλήθεια ότι, έλκεται από την παρουσία μεταλλικών αντικειμένων τα οποία, ωστόσο, μπορεί να είναι οτιδήποτε, λ.χ. χάντρες, γυαλιά, κονσερβοκούτια, νομίσματα, ή οτιδήποτε «γυαλίζει» στο φως, αλλά αυτό το κάνει από έμφυτη περιέργεια λόγω του υψηλού δείκτη νοημοσύνης της (βλ. παρακάτω) και όχι με την διάθεση να «κλέψει». Επίσης, όλα τα μέλη της οικογενείας των Κορακιδών, έχουν αυτή τη συνήθεια, όπως οι κουρούνες και οι κάργιες, απλώς η συνηθέστερη παρουσία της καρακάξας, δίνει αυτή την λανθασμένη εντύπωση.
Η καρακάξα θεωρείται, όχι μόνον από τα ευφυέστερα πτηνά αλλά και μεταξύ των πιο έξυπνων από όλα τα ζώα, γενικά. Αυτό οφείλεται στην μεγάλη περιοχή του εγκεφάλου της που στα πτηνά- ονομάζεται nidopallium και έχει ανάλογο μέγεθος με την αντίστοιχη περιοχή (pallium) των θηλαστικών. Μάλιστα, είναι μεγαλύτερη από εκείνη ενός γίββωνα.[32] Όπως και σε άλλα κορακοειδή, ο λόγος μάζας του εγκεφάλου/μάζα σώματος είναι ίσος με εκείνον των μεγάλων πιθήκων και των κητών.[33]
Μελέτη του 2004, δείχνει ότι η νοημοσύνη του κορακοειδών, όπου ανήκει η καρακάξα είναι ισοδύναμη με εκείνη των μεγάλων πιθήκων, και όσον αφορά στην κοινωνική επίγνωση, το αιτιολογικό σκεπτικό, την ευελιξία σκέψης, την φαντασία και την προσδοκία. Πέραν τούτου, όμως, οι καρακάξες εμφανίζουν και τα εξής ηθολογικά χαρακτηριστικά:
Η περίοδος φωλιάσματος ποικίλλει ανάλογα με την επικράτεια αναπαραγωγής, με το φώλιασμα να αρχίζει ήδη από τον Δεκέμβριο στο Ηνωμένο Βασίλειο,[9] αλλά στις υπόλοιπες επικράτειες συνήθως είναι στις αρχές Απριλίου.[40] Οι καρακάξες είναι μονογαμικές και σχηματίζουν μακρόβια ζευγάρια, ήδη από τον προηγούμενο χειμώνα. Συχνά φωλιάζουν σε μικρές χαλαρές αποικίες, αλλά αυτό μπορεί να είναι περισσότερο ανταπόκριση στην τοπική κατανομή των δέντρων, παρά να οφείλεται σε χαρακτηριστικό της ηθολογίας τους.[19] Πριν το ζευγάρωμα πραγματοποιούνται τελετουργικά ερωτοτροπίας με τα πτηνά να εκτελούν μικρές πτήσεις και «κυνηγητά» και να «μιλάνε» την δική τους «γλώσσα», η οποία φαίνεται να διαφέρει από εκείνην που χρησιμοποιούν στις άλλες περιόδους του έτους. Η ωοτοκία πραγματοποιείται άπαξ σε κάθε αναπαραγωγκή περίοδο.[40]
Στις προτιμώμενες θέσεις αναπαραγωγής (βλ. Βιότοπος), οι καρακάξες κατασκευάζουν τη φωλιά τους σε δένδρα, ιδιαίτερα σε ανοικτές θέσεις. Ωστόσο, στις περιαστικές περιοχές και σε άδενδρες τοποθεσίες, η φωλιά μπορεί να κατασκευαστεί σε θάμνους και φυσικούς φράκτες, σε πυλώνες ηλεκρισμού, ακόμη και σε σπίτια ή άλλες ανθρώπινες κατασκευές.[40] Και τα δύο φύλα συμμετέχουν στην κατασκευή της φωλιάς (το αρσενικό προμηθεύει τα υλικά και το θηλυκό κτίζει), η οποία είναι χαρακτηριστική και ξεχωρίζει από απόσταση. Βρίσκεται στην διχάλα ή στα μεγάλα κλαδιά ενός ψηλού φυλλοβόλου δένδρου (γι’ αυτό φαίνεται εύκολα τον χειμώνα) και έχει μεγάλο μέγεθος. Η φωλιά επαναχρησιμοποιείται στα επόμενα έτη και από πολλά άλλα είδη, π.χ., κουκουβάγιες. Μπορεί να έχει διάμετρο έως και ένα (1) μέτρο, είναι θολωτή με κρυφές εισόδους και στις δύο πλευρές, κυρίως στο πάνω μέρος. Ωστόσο, η όλη ογκώδης κατασκευή χρησιμεύει για την προστασία της εσωτερικής μικρότερης, κυπελοειδούς δομής που αποτελεί την πραγματική θέση ωοτοκίας. Αυτή είναι κατασκευασμένη με λάσπη ή κοπριά και επενδυμένη με πόες, ριζίδια, τρίχες και γρασίδι.[19]
Η γέννα αποτελείται από (3-) 5 έως 8 (-10) υποελλειπτικά, γυαλιστερά και έντονα κηλιδωτά αβγά, διαστάσεων 34,7 Χ 24,0 χιλιοστών και βάρους 9,9 γραμμαρίων, εκ των οποίων, ποσοστό 6% είναι κέλυφος.[17] Η εναπόθεση γίνεται κάθε δεύτερη μέρα. Η επώαση αρχίζει αμέσως μετά την εναπόθεση του πρώτου αβγού, πραγματοποιείται από το θηλυκό και διαρκεί, κατά μέσον όρο, 17-18 ημέρες.[40][41] Οι νεοσσοί είναι φωλεόφιλοι και χρήζουν της άμεσης προστασίας των γονέων. Πτερώνονται και αφήνουν την φωλιά στις 22 έως 27 (-28) ημέρες μετά την εκκόλαψη,[40][41] και συμμετέχουν σε ομαδικά «παιδοκομεία», όπου κάθε γονέας σιτίζει το μικρά του για άλλες 3-4 εβδομάδες.[19]
Η σεξουαλική ωριμότητα επιτυγχάνεται στα 2 έτη ζωής του πτηνού, ενώ η μέση διάρκεια ζωής του είναι τα 5 χρόνια.[17] Μια μελέτη που πραγματοποιήθηκε κοντά στο Σέφιλντ της Βρετανίας με πουλιά με αναγνωριστικά χρωματιστά δαχτυλίδια στα πόδια τους, βρήκε ότι μόνο το 22% των νεοσσών μετά τον πρώτο χρόνο ζωής τους. Για τα επόμενα χρόνια, το ποσοστό επιβίωσης ήταν 69%, υποδηλώνοντας ότι για αυτά τα πουλιά που επιβίωσαν μετά τον πρώτο χρόνο, ο συνολικός μέσος όρος ζωής ήταν τα 3,7 χρόνια[42]. Η μεγαλύτερη καταγεγραμμένη ηλικία για καρακάξα είναι 21 χρόνια και 8 μήνες για ένα πουλί κοντά στο Κόβεντρι της Αγγλίας, το οποίο μπήκε δαχτυλίδι αναγνώρισης το 1925, και πυροβολήθηκε το 1947[43][44].
Οι καρακάξες θεωρούνται επιβλαβείς σε αρκετές περιοχές και εξοντώνονται.[19] Παρόλο που οι «πληθυσμοί-κλειδιά» σε Ρωσία και Γαλλία έχουν μειωθεί αισθητά, το είδος δεν κινδυνεύει σε παγκόσμιο επίπεδο και αξιολογείται ως Ελαχίστης Ανησυχίας (LC) από την IUCN.[45]
Τους μεγαλύτερους καταγεγραμμένους αναπαραγωγικούς πληθυσμούς στην Ευρώπη, διαθέτουν η Ρωσία, η Γαλλία, η Τουρκία, η Ισπανία και η Βουλγαρία.[46]
Η καρακάξα απαντά ως πολύ κοινό επιδημητικό είδος σε όλα σχεδόν τα ηπειρωτικά αλλά, για κάποιον αδιευκρίνιστο λόγο, απουσιάζει από περισσότερα νησιά του Αιγαίου και του Ιονίου, εκτός από την Κέρκυρα, την Κω και την Λευκάδα (;). Ελάχιστες αναφορές υπάρχουν από την Κρήτη, την Λέσβο, την Χίο και τις Κυκλάδες. Κινούνται από το επίπεδο της θάλασσας μέχρι τα 600 μ., περιστασιακά μέχρι τα 1.500 μ., ανάλογα με την ύπαρξη κατάλληλου οικοτόπου. Ειδικά σε αγροτικά, άδενδρα πλατώματα (λ.χ. κατά μήκος εθνικών οδών), έχουν προσαρμοστεί να φωλιάζουν πάνω στους πυλώνες μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας, μαζί με κουρούνες.[47]
Είναι αυστηρά καθιστικό είδος και, παρά τη μικρή μετααναπαραγωγική διασπορά νεαρών κυρίως ατόμων, δεν απομακρύνονται ούτε στα κοντινά νησιά. Κατά τη διάρκεια του χειμώνα σχηματίζουν χαλαρά σμήνη, και κουρνιάζουν ομαδικά σε εξειδικευμένες συστάδες πυκνής βλάστησης.[47]
Στην Ευρώπη, οι καρακάξες είχαν ιστορικά δαιμονοποιηθεί από τον άνθρωπο, κυρίως ως αποτέλεσμα δεισιδαιμονιών και μύθων. Τα μεγάλα κορακοειδή, λόγω του μαύρου χρώματός τους αντιπροσωπεύουν το κακό στη βρετανική λαογραφία, με τα άσπρα πουλιά να θεωρούνται ως καλά.[48] Η καρακάξα είναι προάγγελος κακής τύχης, όπως στην Σκωτία όπου μια καρακάξα κοντά στο παράθυρο του σπιτιού λέγεται ότι προφητεύει κάποιον θάνατο.
Στην ιταλική και γαλλική λαογραφία, οι καρακάξες πιστεύεται ότι έχουν μια τάση να «κλέβουν» λαμπερά αντικείμενα, ιδιαίτερα πολύτιμους λίθους. Εκεί, άλλωστε, βασίζεται η ονομασία της όπερας La Gazza Ladra του Ροσίνι (βλ. Ονοματολογία) και το τεύχος The Castafiore Emerald από τις περιπέτειες του Τεντέν. Αλλά και στη βουλγαρική, γαλλική, γερμανική, ουγγρική, πολωνική, ρωσική, σλοβακική και σουηδική λαογραφία η καρακάξα θεωρείται, επίσης, «κλέφτης». Στη Σουηδία συνδέεται και με την μαγεία.
Κόντρα στις ευρωπαϊκές αντιλήψεις για την καρακάξα, το πτηνό θεωρείται ότι φέρνει μεγάλη τύχη στην Κορέα, ευημερία και ανάπτυξη [48] Ομοίως, στην Κίνα, οι καρακάξες θεωρούνται ως οιωνοί ευτυχίας.
Η καρακάξα απαντά στον ελλαδικό χώρο και με τις ονομασίες κράγκα [49] και κατσικορώνα (Κύπρος).[50]
Η Καρακάξα είναι στρουθιόμορφο πτηνό της οικογενείας των Κορακιδών, που απαντά και στον ελλαδικό χώρο. Η επιστημονική ονομασία του είδους είναι Pica pica και περιλαμβάνει 11 υποείδη.
Στην Ελλάδα απαντά τo υποείδος Pica pica pica (Linnaeus, 1758).
H καρακάξα, παρά την κακόηχη φωνή της, είναι από τα ευφυέστερα πτηνά στην υφήλιο. Στις τελευταίες δεκαετίες, αποτελεί για την επιστημονική κοινότητα αντικείμενο μελέτης και πειραμάτων, κατά τα οποία το πτηνό επιδεικνύει μεγάλη ικανότητα επίλυσης προβλημάτων (βλ. Ηθολογία).Акка (лот.Pica pica) — алошақшақа, парандаест маъмул. Дарозии баданаш 45 – 48 см, вазнаш 160 – 260 г; думаш дароз, болу параш сиёҳ, шикам ва паҳлуҳояш сафеди ҷилодор. Нӯлаш рост ва сахт. Дар Тоҷикистон 2 намуди акка (P.p. hemileucoptera ва P. p. bactriana) зиндагӣ мекунад. Ҷойи сукунаташ ҷангал, чакалаку дарахтзори нишебиҳои кӯҳ, паттазорҳои дарёбод ва боғу чорбоғҳост. Моҳҳои март – май аз 5 то 8 тухми сабзча гузошта, дар 18 – 19 рӯз чӯҷа мебарорад. Тухмҳоро модинааш мехобонад. Aккаи нарина дар атрофи лона парвоз карда, ҷуфти худро аз хатар огоҳ мекунад. Рӯзҳои аввали баъди аз тухм баромадани чӯҷаҳо, ғизои аккаи модина ва чӯҷаҳоро аккаи нарина меоварад. Ғизои чӯҷаҳои акка ҳашарот, ҷонварони мӯҳрадори хурд, тухми растанӣ ва лоша мебошанд. Чӯҷаҳо баъди 22 – 27 рӯзи аз тухм баромадан парончак мешаванд. Тирамоҳ аккаҳо села-села шуда дар гирду атрофи маҳалҳои аҳолинишин зимистон мегузаронанд. Aкка ҳашароти зараррасонро нест карда, ба кишоварзӣ фоида меорад.
Акка (лот.Pica pica) — алошақшақа, парандаест маъмул. Дарозии баданаш 45 – 48 см, вазнаш 160 – 260 г; думаш дароз, болу параш сиёҳ, шикам ва паҳлуҳояш сафеди ҷилодор. Нӯлаш рост ва сахт. Дар Тоҷикистон 2 намуди акка (P.p. hemileucoptera ва P. p. bactriana) зиндагӣ мекунад. Ҷойи сукунаташ ҷангал, чакалаку дарахтзори нишебиҳои кӯҳ, паттазорҳои дарёбод ва боғу чорбоғҳост. Моҳҳои март – май аз 5 то 8 тухми сабзча гузошта, дар 18 – 19 рӯз чӯҷа мебарорад. Тухмҳоро модинааш мехобонад. Aккаи нарина дар атрофи лона парвоз карда, ҷуфти худро аз хатар огоҳ мекунад. Рӯзҳои аввали баъди аз тухм баромадани чӯҷаҳо, ғизои аккаи модина ва чӯҷаҳоро аккаи нарина меоварад. Ғизои чӯҷаҳои акка ҳашарот, ҷонварони мӯҳрадори хурд, тухми растанӣ ва лоша мебошанд. Чӯҷаҳо баъди 22 – 27 рӯзи аз тухм баромадан парончак мешаванд. Тирамоҳ аккаҳо села-села шуда дар гирду атрофи маҳалҳои аҳолинишин зимистон мегузаронанд. Aкка ҳашароти зараррасонро нест карда, ба кишоварзӣ фоида меорад.
Европска страчка (науч. Pica pica) — вид птица со долга, сјајна зеленкаста опашка и сјајни силни крила.
Европската страчка живее во мали јата, со тоа што на преноќувалиштата и на зимските одморалишта можат да се соберат повеќе од 100 птици. Во поголеми групи се здружуваат и на пролет, во текот на додворувањето. Мажјаците им се додворуваат на женките така што ги креваат и спуштаат пердувите на главата и брзо ја шират и собираат опашката. Притоа и се огласуваат на посебен начин. Големите гнезда ги градат високо на дрвјата, тие се со куполеста форма, и се изградени од гранчиња. Во април женките во гнездата снесуваат 5-10 мали јајца. Се хранат претежно со животинска храна - јајца, мали птици, цицачи и бубачки, но јадат и семки од растенија. Воглавно не избегнуваат населени подрачја и често доаѓаат во близина на луѓе. Мошне се интелегентни и познато е дека крадат сјајни предмети. Од забава, во пар задеваат домашни миленичиња, особено мачки, но и луѓе во паркови и на голф-турнири.[1]
Европска страчка (науч. Pica pica) — вид птица со долга, сјајна зеленкаста опашка и сјајни силни крила.
Саескан[14] (лат. Pica pica) — Саесканнар ыруы карга кошлар гаиләсеннән кош.
Саескан (лат. Pica pica) — Саесканнар ыруы карга кошлар гаиләсеннән кош.
Сезьган[1], лиякс: сезяка[1] (лат. Pica pica, руз. Соро́ка[2], или обыкновенная сорока, или европейская сорока) — те нармунь.
Сорока Pica pica є вороновый співак великости горліцї, з выразнмыма чорнобілыма фарбами і довгым ступнёвым хвостом. Мать релатівно курты і шырокы крыла і їх лїтаня є в порівнаню з другыма вороновыма тяжкопарный. Сорока є росшырена в Евразії, северній Африцї і Северній Америцї. Тот вид ся дїлить на приближно 12 підвидів, в середнїй Европі ся находить сорока середоевропска Pica pica pica.
У сорок нїт роздїлу міджі самцём і саміцёв. Тіпічны суть ясно оддїлены чорны і білы плохы. Чорна є голова, верьхня часть хырбета, шыя, хвіст, векшына крыла. Біла є грудь і бріх, лопаткы, спідня часть бріха, гудзіця і внутрїшнї заставкы ручных пірок лїтаня. Чорны части крыл не суть справды чорны. Як годен відїти на образчіку сорокы, хвіст ся влищіть до зелена і крыла до синёй фарбы. Молодята не мають металово блищаче піря а мають шыршый чорный край білых частей ручных пірок лїтаня.
Довжка тїла сорокы є 40-51 цм, але 20-30 цм є з того хвіст. Роспятя крыл є 52-60 цм. Вага колыше міджі 150 аж 240 ґ.
Сорокы будують релатівно обывательне "непорядне" гнїздо векшынов высоко в корунах стромів і покійных уліцях міст. Базовым матеріалом суть сухы конаря покрыты глинов. Гнїздову ямку стеле корїнками, травов і серстёв. Гнїздо є добрї скрыте якысь дахом з конариків. Тот дах мать хранити головно перед припадным атакерами. Першы яїчка ся в гнїздах можуть обявовати уж бігом марца. В давцї бывать 5-8 яєць, вынятково і веце. Яїчка суть оливово флякасты, велёраз ай з тмавчов чапочков. На яйцях сидить 17-18 днїв векшынов саміця а пак суть молодята іщі далшых 22-27 днїв кормлены обома родічами на гнїздї. Як вылетять з гнїзда зістава ть з родічами іщі аж до слїдуючой ярї.
Векшына парів не схоснує старе гнїздо. Дякуючі тому же їх будовы гнїзд суть обывательны і тырвалы, хоснують опущены сорочі гнїзда многы далшы птахы.
Сорокы мають дуже розличный їдалный листок. В подстатї суть способны ся жывити хоцьчім в тім чіслї і одпадами. В природї ся жывит переважно хробаками, слимаками, ці векшыма здохлинами, але і рослиновов стравов, переважно насїнём і різныма плодами. Почас збераня стравы часто ходить по земли, але їджіня зберать і на стромах ітд. Сорока выберать з гнїзд яйця і молодята і зато бывать означована за шкодну. Не є але істе, до якой міры властнї годна овпливнёвати популації меншых птахів.
Сорока жыє в цїлій Европі (окрем Іслану), северній Африцї, на векшынї теріторії Азії і одты проникла і на запад Северной Америкы. Їй росшырїня є обмеджено головно вгодныма гнїздищам, але піля обыстя чоловіка є охотна гнїздити і на земли (напр. в тундрї). На векшынї теріторії ся їднать о сталый вид. В другій половинї 20. стороча їй станы ся піднимали, што было зарпичінене тым, же ся научіла жыти близко чоловіка.
Підвиды:
Сорока Pica pica є вороновый співак великости горліцї, з выразнмыма чорнобілыма фарбами і довгым ступнёвым хвостом. Мать релатівно курты і шырокы крыла і їх лїтаня є в порівнаню з другыма вороновыма тяжкопарный. Сорока є росшырена в Евразії, северній Африцї і Северній Америцї. Тот вид ся дїлить на приближно 12 підвидів, в середнїй Европі ся находить сорока середоевропска Pica pica pica.
Чакак (лат. pica pica) - чанаран кăшт пысăкрах кайăк. Чĕпĕ кăларма юханшыв тăрăхĕсене суйласа илет. Хĕлле çынсем пурăнакан вырăнсене куçма тăрăшать. Çăмартисем (3-9) шупка симĕс, тĕксĕм пăнчăсемлĕ. Ака пуçламăшĕнче чĕп кăларма лараççĕ. Вĕсене эрешменсемпе, шăнасемпе, кăткă çăмартисемпе, лĕпĕш хурчĕсемпе тăрантараççĕ. Кĕркунне çырласем те çиеççĕ. Хĕллехи вăхăтра çын пăрахнă апат юлашкисене пуçтараççĕ. Хĕл каçма ниçта та вĕçсе каймасть. Чăвашра вĕсен йышĕ пысăк.
Чакак (лат. pica pica) - чанаран кăшт пысăкрах кайăк. Чĕпĕ кăларма юханшыв тăрăхĕсене суйласа илет. Хĕлле çынсем пурăнакан вырăнсене куçма тăрăшать. Çăмартисем (3-9) шупка симĕс, тĕксĕм пăнчăсемлĕ. Ака пуçламăшĕнче чĕп кăларма лараççĕ. Вĕсене эрешменсемпе, шăнасемпе, кăткă çăмартисемпе, лĕпĕш хурчĕсемпе тăрантараççĕ. Кĕркунне çырласем те çиеççĕ. Хĕллехи вăхăтра çын пăрахнă апат юлашкисене пуçтараççĕ. Хĕл каçма ниçта та вĕçсе каймасть. Чăвашра вĕсен йышĕ пысăк.
Һайыҫҡан, һауыҫҡан, һайыҫҡаҡ (рус. Сорока, лат. Pica pica)— ҡарғалар төрөнән булған, оҙон ҡойроҡло матур ҡош. Кәүҙәһе, арҡаһы, ҡанаттары һәм ҡойроғо йәшкелт-ҡара; ҡорһағы, яуырындары аҡ. Башҡа ҡоштар менән бутау мөмкин түгел. Бөтә кешегә билдәле.
Яңғырауыҡлы итеп шыҡырыҡлай йәки «ҡыйййҡ-ҡыйййыҡ» тип ҡысҡыра. Һирәк ағаслы урмандарҙа, ҡыуаҡлыҡ, ултыртылған урман һыҙаттарында, кеше торлағы булған урындарҙа йәшәй. Төрлө бөжәктәрҙе, ваҡ ҡоштарҙың йомортҡаларын һәм балаларын, кеше ташлаған аҙыҡ ҡалдыҡтарын ашай. Ултыраҡ ҡош. Киң таралған. Ояһы ағас баштарында йәки ҡыуаҡтарҙа була.Ҡуйы ботаҡтар араһында ҡоро сыбыҡтарҙан оя яһай. Ояны эстән балсыҡ, йөн менән һылай, төбөнә ҡоро үлән түшәй. Көрән таптар менән сыбарланған 5-7 бөртөк зәнгәрһыу йәшкелт йомортҡа һала. Ваҡ йәнлектәр, ашлыҡ бөртөктәре, орлоҡ һәм емештәр менән туҡлана. Зарарлы бөжәктәрҙе ҡырып файҙа килтерһә, ваҡ ҡоштарҙың ояларын туҙҙырып бер, аҙ зыян итә.
Һайыҫҡан, һауыҫҡан, һайыҫҡаҡ (рус. Сорока, лат. Pica pica)— ҡарғалар төрөнән булған, оҙон ҡойроҡло матур ҡош. Кәүҙәһе, арҡаһы, ҡанаттары һәм ҡойроғо йәшкелт-ҡара; ҡорһағы, яуырындары аҡ. Башҡа ҡоштар менән бутау мөмкин түгел. Бөтә кешегә билдәле.
Яңғырауыҡлы итеп шыҡырыҡлай йәки «ҡыйййҡ-ҡыйййыҡ» тип ҡысҡыра. Һирәк ағаслы урмандарҙа, ҡыуаҡлыҡ, ултыртылған урман һыҙаттарында, кеше торлағы булған урындарҙа йәшәй. Төрлө бөжәктәрҙе, ваҡ ҡоштарҙың йомортҡаларын һәм балаларын, кеше ташлаған аҙыҡ ҡалдыҡтарын ашай. Ултыраҡ ҡош. Киң таралған. Ояһы ағас баштарында йәки ҡыуаҡтарҙа була.Ҡуйы ботаҡтар араһында ҡоро сыбыҡтарҙан оя яһай. Ояны эстән балсыҡ, йөн менән һылай, төбөнә ҡоро үлән түшәй. Көрән таптар менән сыбарланған 5-7 бөртөк зәнгәрһыу йәшкелт йомортҡа һала. Ваҡ йәнлектәр, ашлыҡ бөртөктәре, орлоҡ һәм емештәр менән туҡлана. Зарарлы бөжәктәрҙе ҡырып файҙа килтерһә, ваҡ ҡоштарҙың ояларын туҙҙырып бер, аҙ зыян итә.
ஐரோவாசிய மேக்பை அல்லது மேக்பை (Pica pica) என்பது ஆசியா மற்றும் மக்ரிபு ஆகியவற்றின் பெரும்பகுதி, ஐரோப்பா முழுவதும் வாழும் பறவை ஆகும். இது காக்கைக் குடும்பத்தில் உள்ள பல பறவைகளில் ஒன்றாகும்.
ஐரோவாசிய மேக்பை மிகவும் நுண்ணறிவான பறவைகளில் ஒன்றாகும். இது மனிதனைத் தவிர உள்ள விலங்குகளில் ஒரு மிகவும் புத்திசாலியான உயிரினம் என நம்பப்படுகிறது.[1][1]
ஐரோவாசிய மேக்பை அல்லது மேக்பை (Pica pica) என்பது ஆசியா மற்றும் மக்ரிபு ஆகியவற்றின் பெரும்பகுதி, ஐரோப்பா முழுவதும் வாழும் பறவை ஆகும். இது காக்கைக் குடும்பத்தில் உள்ள பல பறவைகளில் ஒன்றாகும்.
ஐரோவாசிய மேக்பை மிகவும் நுண்ணறிவான பறவைகளில் ஒன்றாகும். இது மனிதனைத் தவிர உள்ள விலங்குகளில் ஒரு மிகவும் புத்திசாலியான உயிரினம் என நம்பப்படுகிறது.
ငှက်ကျားကိုမြင်ရုံနှင့် ငှက်ကျားမှန်း သိသာနိုင်သည်။ ရှည် လျားသော ခြေထောက်၊ လည်တံ၊ နှုတ်သီးတို့သည် အခြားငှက် များမှာထက် ထူးကဲစွာ ပေါ်လွင်လျက်ရှိသည်။ ငှက်ကျားသည် ရေစပ်တွင် ကျက်စားလေ့ရှိသော ငှက်မျိုး ဖြစ်သည်။ အလျား ၅ ပေခန့်ရှိသည်။
သာမန်ငှက်ကျားဖြူ၏ သတ္တဗေဒ(ပါဏဗေဒ) အမည်မှာ 'စီကိုနီးယား အဲလဗာ' ဖြစ်သည်။ ထိုငှက်ကျားမျိုးကို ဥရောပတိုက်တွင် ဆွီဒင်၊ စပိန်၊ ဂရိ၊ ဒိန်းမတ်၊ ဟောလန်နိုင်ငံများ၌ တွေ့ရ သည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင်ကား မရှိ။ ဆောင်းရာသီ၌ ငှက်ကျား များကို အာဖရိကတိုက်နှင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံများတွင်လည်း တွေ့ရ သည်။ ဩစတြေလျနှင့် တောင်အမေရိကတိုက်တို့တွင်လည်း ငှက်ကျားများ အသင့်အတင့်ရှိသည်။
မြန်မာနိုင်ငံ၌ တွေ့ရသော ငှက်ကျားမျိုးမှာ 'အိုင်ဗစ်လျူကို စက်ဖာလပ်' ဖြစ်သည်။ အလျား လက်မ ၄ဝ ရှိ၏။ နှုတ်သီး နှင့် မျက်နှာ၌ လိမ်မော်ရောင်ရှိ၏။ အမြီးအရောင်သည် ပန်းရောင်ဟူ၍ ထင်ရသော်လည်း အမှန်မှာ အမွှေးအတောင် တို့၏ အတွင်းဖက်ပိုင်း၌သာ ပန်းရောင်ရှိသည်။ ပျံသန်းသော အခါ ကိုယ်ထည်ဖြူ၍ အတောင်နှင့်အမြီး မည်းနေသည်ကို တွေ့ရသည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင် ရေလျှံသော လယ်ကွင်း၊ ရေအိုင် ဘေးနှင့် ရွှံ့တောပွက်တောဒေသများတွင် ကျက်စားလေ့ရှိ၏။ ကမ်းခြေရှိ လတာပြင်များတွင် အအုပ်အသင်းနှင့် နေသည်ကို တွေ့ရ၏။
ငှက်ကျားသည် အသိုက်ကိုအဆောက်အအုံများပေါ်တွင်၎င်း၊ သစ်ပင်များပေါ်တွင်၎င်း ပြုလုပ်တတ်သည်။ အနောက်နိုင်ငံ များတွင် ငှက်ကျားများအတွက် အသိုက်ဆောက်လုပ်ရန်နေရာ များကိုပင် ပြုလုပ်ပေးကြသည်။ ငှက်ကျားများသည် နှစ်စဉ် နှစ်တိုင်း အသိုက်ဟောင်းနေရာသို့ ပြန်လာလေ့ရှိကြသည်။ ငှက်ကျားများ စားသောအစာမှာ ဖားနှင့် ပိုးမွှားများဖြစ်သည်။ ငှက်ကျားသည် အသံမပြုတတ်ဟု ဆိုသည်။
တွင် နက်ပြောင်သော အမွှေးအတောင်များရှိ၏။ နံဘေးနှင့် ရင်အုပ်တို့မှာ ဖြူ၏။ အမြီးကို ဦးခေါင်းနှင့် ထိလုနီးပါး ကော့ထောင်ထားတတ်သည်။ ငှက်မသည် ငှက်ဖိုနှင့် အသွင် အပြင် တူ၏။ သို့ရာတွင် အရောင်အဆင်းမှာ ငှက်ဖိုလောက် မနက်လှဘဲ ညိုတိုတို ဖြစ်သည်။
ဤငှက်ကျားကို လတာပြင်ဒေသများနှင့် ချုံပုတ်တောများ တွင် အတွေ့ရများသည်။ အသံမှာ ကျောက်ခတ်သံမျိုးကဲ့သို့ ဖြစ်သည်။ သာယာသောအသံဖြင့်လည်း မြည်ကြွေးတတ်သည်။ ပိုးတုံးလုံး၊ ပေါက်ဖတ်နှင့် တီကောင်များကို စားလေ့ရှိသည်။ ဧပြီလမှ ဇွန်လအတွင်း ငှက်ကျားငယ်များ ပေါက်သည်။ အသိုက်ကို ပင်မြင့်ပေါ်တွင် မလုပ်ဘဲ မြေပြင်ပေါ်တွင်၎င်း၊ မြက်ခင်းအောက်တွင်၎င်း၊ ကျင်းများတွင်၎င်း ပြုလုပ်သည်။ ခွက်ငယ်နှင့်တူသောအသိုက်ကို မြက်ပင်၊ သစ်မြစ်များဖြင့် ပြုလုပ်၍ ဘေးပတ်လည်တွင် အမွှေးအမှင်များဖြင့် သပ်ရပ်စွာ ကာရံထားတတ်သည်။ တစ်မြုံလျှင် ၃ ဥမှ ၅ ဥအထိ ရှိသည်။ ဥ အရောင်မှာ ပြာလဲ့လဲ့ သို့မဟုတ် အဖြူတွင် ပန်းနုရောင်ဖြစ် သည်။ အညိုပြောက်ကလေးများကိုလည်း တွေ့ရ၏။ ဤငှက် ကျားမျိုးကို အရှေ့တိုင်းနိုင်ငံများတွင် အနှံ့အပြား တွေ့နိုင် သည်။ [၁]
ငှက်ကျားကိုမြင်ရုံနှင့် ငှက်ကျားမှန်း သိသာနိုင်သည်။ ရှည် လျားသော ခြေထောက်၊ လည်တံ၊ နှုတ်သီးတို့သည် အခြားငှက် များမှာထက် ထူးကဲစွာ ပေါ်လွင်လျက်ရှိသည်။ ငှက်ကျားသည် ရေစပ်တွင် ကျက်စားလေ့ရှိသော ငှက်မျိုး ဖြစ်သည်။ အလျား ၅ ပေခန့်ရှိသည်။
သာမန်ငှက်ကျားဖြူ၏ သတ္တဗေဒ(ပါဏဗေဒ) အမည်မှာ 'စီကိုနီးယား အဲလဗာ' ဖြစ်သည်။ ထိုငှက်ကျားမျိုးကို ဥရောပတိုက်တွင် ဆွီဒင်၊ စပိန်၊ ဂရိ၊ ဒိန်းမတ်၊ ဟောလန်နိုင်ငံများ၌ တွေ့ရ သည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင်ကား မရှိ။ ဆောင်းရာသီ၌ ငှက်ကျား များကို အာဖရိကတိုက်နှင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံများတွင်လည်း တွေ့ရ သည်။ ဩစတြေလျနှင့် တောင်အမေရိကတိုက်တို့တွင်လည်း ငှက်ကျားများ အသင့်အတင့်ရှိသည်။
မြန်မာနိုင်ငံ၌ တွေ့ရသော ငှက်ကျားမျိုးမှာ 'အိုင်ဗစ်လျူကို စက်ဖာလပ်' ဖြစ်သည်။ အလျား လက်မ ၄ဝ ရှိ၏။ နှုတ်သီး နှင့် မျက်နှာ၌ လိမ်မော်ရောင်ရှိ၏။ အမြီးအရောင်သည် ပန်းရောင်ဟူ၍ ထင်ရသော်လည်း အမှန်မှာ အမွှေးအတောင် တို့၏ အတွင်းဖက်ပိုင်း၌သာ ပန်းရောင်ရှိသည်။ ပျံသန်းသော အခါ ကိုယ်ထည်ဖြူ၍ အတောင်နှင့်အမြီး မည်းနေသည်ကို တွေ့ရသည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင် ရေလျှံသော လယ်ကွင်း၊ ရေအိုင် ဘေးနှင့် ရွှံ့တောပွက်တောဒေသများတွင် ကျက်စားလေ့ရှိ၏။ ကမ်းခြေရှိ လတာပြင်များတွင် အအုပ်အသင်းနှင့် နေသည်ကို တွေ့ရ၏။
ငှက်ကျားသည် အသိုက်ကိုအဆောက်အအုံများပေါ်တွင်၎င်း၊ သစ်ပင်များပေါ်တွင်၎င်း ပြုလုပ်တတ်သည်။ အနောက်နိုင်ငံ များတွင် ငှက်ကျားများအတွက် အသိုက်ဆောက်လုပ်ရန်နေရာ များကိုပင် ပြုလုပ်ပေးကြသည်။ ငှက်ကျားများသည် နှစ်စဉ် နှစ်တိုင်း အသိုက်ဟောင်းနေရာသို့ ပြန်လာလေ့ရှိကြသည်။ ငှက်ကျားများ စားသောအစာမှာ ဖားနှင့် ပိုးမွှားများဖြစ်သည်။ ငှက်ကျားသည် အသံမပြုတတ်ဟု ဆိုသည်။
တွင် နက်ပြောင်သော အမွှေးအတောင်များရှိ၏။ နံဘေးနှင့် ရင်အုပ်တို့မှာ ဖြူ၏။ အမြီးကို ဦးခေါင်းနှင့် ထိလုနီးပါး ကော့ထောင်ထားတတ်သည်။ ငှက်မသည် ငှက်ဖိုနှင့် အသွင် အပြင် တူ၏။ သို့ရာတွင် အရောင်အဆင်းမှာ ငှက်ဖိုလောက် မနက်လှဘဲ ညိုတိုတို ဖြစ်သည်။
ဤငှက်ကျားကို လတာပြင်ဒေသများနှင့် ချုံပုတ်တောများ တွင် အတွေ့ရများသည်။ အသံမှာ ကျောက်ခတ်သံမျိုးကဲ့သို့ ဖြစ်သည်။ သာယာသောအသံဖြင့်လည်း မြည်ကြွေးတတ်သည်။ ပိုးတုံးလုံး၊ ပေါက်ဖတ်နှင့် တီကောင်များကို စားလေ့ရှိသည်။ ဧပြီလမှ ဇွန်လအတွင်း ငှက်ကျားငယ်များ ပေါက်သည်။ အသိုက်ကို ပင်မြင့်ပေါ်တွင် မလုပ်ဘဲ မြေပြင်ပေါ်တွင်၎င်း၊ မြက်ခင်းအောက်တွင်၎င်း၊ ကျင်းများတွင်၎င်း ပြုလုပ်သည်။ ခွက်ငယ်နှင့်တူသောအသိုက်ကို မြက်ပင်၊ သစ်မြစ်များဖြင့် ပြုလုပ်၍ ဘေးပတ်လည်တွင် အမွှေးအမှင်များဖြင့် သပ်ရပ်စွာ ကာရံထားတတ်သည်။ တစ်မြုံလျှင် ၃ ဥမှ ၅ ဥအထိ ရှိသည်။ ဥ အရောင်မှာ ပြာလဲ့လဲ့ သို့မဟုတ် အဖြူတွင် ပန်းနုရောင်ဖြစ် သည်။ အညိုပြောက်ကလေးများကိုလည်း တွေ့ရ၏။ ဤငှက် ကျားမျိုးကို အရှေ့တိုင်းနိုင်ငံများတွင် အနှံ့အပြား တွေ့နိုင် သည်။
La gaśa ladra (Pica pica, gazza ladra in italiàn) 'l è un uśèl ad la famìja di còrvid.
Al sò plumaǵ 'l è biànc (in dal stómag) e négar (pèt, ali, tèsta e cóa, ch'l'è dimóndi lunga) e la gh'à di riflès ch'i pōlan cambiàr, a secónd dla luś ch'a gh'è, da 'l griś a 'l vérd metàlic. Da 'd fóra a n s arcgnós minga al masć da la fémna. Al gaśi i péśan 200/250 gram e i èṅ lunghi ad sòlit 45 cm.
Al gaśi i cóvan in di sò gnai fat insìma a gl'àrbul e da luntàṅ i s cumpórtan cuma s'i fùsan tgnudi 'd òć. I fànan da 4 a 8 óṿ par vòlta. I genitōr i tìnan a drē a i sò fiōi par 22/24 dè in fiṅ a chè i pulśèṅ i pōlan vulàr via da par lōr.
Al nóm ch'i s pòrtan a drē al gaśi 'd èsar dal ladri la n gh'à minga fundamènt dabòṅ anc se Gioacchino Rossini 'l à fat n'òpra cun cal tìtul lè (La gazza ladra) in dal 1817. L'è véra invéci che chi uśèi chè i èṅ curióś dal ròbi luśènti, un quèl ch'i gh'aṅ in cumùn cun dimóndi rapàś. Soquànt studi i aṅ dimustrâ che, su 500 gnai in un parc, in gnanc òṅ di suo 'l è stâ catâ un sōl quèl luśènt.
In dla mitulugìa di tedésc, l'era la bèstia ch'la dascurìva par vlér di dio ma anc 'l uśèl dla mort Hel e, par cal mutìṿ lè, l'è sèmpar stada batśàda cuma 'n uśèl dal malaugùri (e dal strìi).
Al gaśi i màgnan dal caróggni, dla fruta, di ragn, d'insèt ma anc di óṿ di àtar uśèi.
Al gaśi i eṅ furbi stramaladìdi e dimóndi inteligìnti. Insém a 'l óm, al simi e a i delfîṅ, l'è una dal pòchi bèsti ch'l'è bòna 'd arcgnósar-s in un spèć (al dit acsè "arcgnosiment da par lò").
La gaśa ladra (Pica pica, gazza ladra in italiàn) 'l è un uśèl ad la famìja di còrvid.
La pega-rabuda ó pega-rabilonga (Pica pica) ye ua abe de la família Corvidae (corbos), cun un aspeto ancunfundible.
La pega-rabuda ye quemun an to la Ouropa, Ásia, Norte de África i América de l Norte. Çtribui-se pul Heimisfério Norte, antre ls 70º N na Ouropa i 15º N na Arábia Soudita. Na América de l Norte stá cunfinada a la parte oucidental. Na Península Eibérica, ancuntramos la subspece Pica pica melanotos que an Pertual ye quemun ne l norte i centro de l paíç, stando ne l Alantejo más pul al anterior.
San abes generalistas, podendo ser ancuntradas nua grande bariadade de habitats. Bíben percipalmente an zonas agrícolas de caratelísticas dibersas, cumo terrenos de cultura cun arbustos i arbles ó pequeinhas matas ne ls campos, mas acuntécen mesmo an zonas suburbanas cun parques ó jardines.
L período de nidificaçon bai de Abril la Júnio, la fémea ancuba normalmente 5-6 uobos durante 17 a 18 dies. Las crias son depuis alimentadas pul macho i pula fémea, dues la trés bezes por hora. Las purmeiras prumas nas crias aparécen al uitabo die de bida i cun 14 dies yá ténen cauda. La permanéncia ne l niu ye de 22 a 27 dies.
Na época de reproduçon esta spece ten cumportamiento territorial, tornando-se las abes bastante misteriosas i silenciosas. Las pegas de l norte de la Ouropa defénden territórios maiores, anquanto que ne l sul de la Ouropa ls nius puoden star agregados i defénden solamente ua pequeinha ária an redror de l niu. L casal de pegas-rabudas bibe an acasalamiento premanente, mantenendo-se na sue zona de nidificaçon se l Ambierno nun fur mui rigoroso. Ls nius que ls casales de pegas-rabudas fázen ó renoban, nas arbles (an segunda oupçon custroen l niu tamien an arbustos i ne l suolo), todos ls anhos durante cerca de 40 dies, son mui çtintos i resistentes.
De la Primabera até al Outonho, alimentan-se peripalmente de ansetos, que nunca chégan a faltar cumpletamente mesmo ne l Ambierno. Tamien sploran carcaças de animales muortos, cáçan pequeinhos bertebrados, specialmente ratos-de l-campo i atácan nius até al tamanho de las posturas de l faisones. Cómen tamien granos de cereales i outros alimentos begetales. Alimentan-se eissencialmente ne l suolo ó saltitando antre galhos i arbustos. L hábito de armazenar quemido que sobra tener-le-á premitido adatar-se i spandir-se la habitats aparentemiente einóspitos. Anque se alimentar ne ls bários habitats que acupa, parece preferir las zonas de pastoreio i zonas próssimas de superfíces de auga adonde ls ambertebrados de l tierra son más abundantes. Ne l Ambierno basculhan nas lixeiras qualesquier cousas que puodan ser aprobeitadas.
La sue reputaçon de ladra ye pouco justificada, ua beç que oucorréncias outénticas de cletomania son stremamente ralas, tenendo sido inda assi reportados alguns causos de nius cun oubjetos brilhantes, nun necessariamente de prata, mas que nada ténen a ber cun alimento.
Ls sous hábitos alimentares (come quaije todo) dírun ourige la que l nome de la spece – Pica – fusse dado a ua malina de cumportamiento houmano.
La pega-rabuda ó pega-rabilonga (Pica pica) ye ua abe de la família Corvidae (corbos), cun un aspeto ancunfundible.
Répartition géographique
Répartition des sous-espèces de pie bavarde :
/ Pica pica hudsonia
/ Pica pica melanotos
/ Pica pica galliae
/ Pica pica germanica
/ Pica pica pica
/ Pica pica fennorum
/ Pica pica asirensis
/ Pica pica bactriana
/ Pica pica hemileucoptera
/ Pica pica leucoptera
/ Pica pica jankowskii
/ Pica pica sericea
/ Pica pica battnensis
/ Pica pica kamschatisa
Piká tǒ pí (Pica Pica) ezalí ndɛkɛ ya elanga na Erópa. Losála la piká bazalí moíndo, mpɛ́mbɛ́ (libumu) mpé bulé (lipapú). Elýí nyamankɛ́kɛ́, loambo, mɔsɔpí, mombɛmbɛ́, libelekete, ndɛkɛ mɔkɛ́, makeí ma ndɛkɛ, miselékéte, mbuma, mbóto mpé madɛ́su. Bolaí ezalí 43-45 cm (mokíla mpé lokóla), mokíla ezalí 24 cm, Bosándá bwa lipapú ezalí 19 cm, bozito ezalí 220 g.
Roeggacak dwg cungj duzroeg ndeu.
Â-siak (阿鵲), ya cho-tet ham-cho sân-â-siak (山阿鵲) fe̍t-chá chhòn-mî-siak (長尾鵲), he yit-chúng tiâu-é.
Керекул (урус. сорока) — пехъренбурун хзандик квай, керекулрин жинсиниз талукь нуькI.
Керекулар асул гьисабдалди Евразия материкда ва Кеферпатан Америкадин рагъакIидай пата, Аляскадилай Калифорниядал кьван авай чилера гьалтзава.
Европада керекулар, анжах Аравилин гьуьлуьн бязи островрилай гъейри вирина гьалтзава. Европадилай гъейри керекулар Африкадин кефер патара, Марокко, Алжир ва Тунис уьлквейрин гьуьлуьн кьерихъ галай вилаятрани акваз жеда.
Керекул — мекьи береда чими уьлквейриз лув тагудай, гьамиша са чкадал уьмуьр ийизвай нуькI я.
Вичин чIулав-лацу рангар алай цIакулриз ва адетдиндилай яргъи тумуниз килигна муькуь нуькIверин арадай керекул регьят чир жеда. Адан кьил, кьам ва кIул чIулав я, руфун ва къуьнер лацубур я. ГьакIни, гзаф вахтара луварин кIвенкIверни лацу жеда. Керекулдин чIулав тум адан бедендилай яргъи я. Эркек ва диши нуькIвер акунрай сад-садавай тафаватлу туш, амма эркекар дишийрилай са кьадар залан я. Эркекдин юкьван гьаларин заланвал — 233 грамм, дишийрин — 203 гр. Керекулрин яргъивал 51 см-див агакьун мумкин я, луварин ахъавал 90 см-див.
ЧиляйтIуз керекулар гзаф вахтара хкадриз-хкадриз къекъвезава, амма абурувай пехъерхьтинбурун жинсиниз хас тир кьетIен экъуьнив — камар вегьинивди къекъвезни жезва. Тарцин хилерал ам пара кIубандиз гьерекатзава. Керекулди лепедай физвайди хьиз, садлагьана хкаж жез, гуьгъуьнлайни аста-аста агъуз жез лув гузвайди я.
Хата акурла керекулри «шэк шэк шэк» хьтин ванер акъудзава. Партнёр желб авун патал керекулди аста лирлияр язава. Вичиз махсус территория къалурун патал нуькIре тарцин кьилихъ ацукьна «киа», «кяя», «кик» хьтин ванер акъудзава.
Керекул виридалайни акьуллу нуькIверикай сад гьисабзавайди я. Керекулриз чпин жемиятдин арада кардик квай ритуалар авайди малум я, ва гьакIни абурувай сад садаз перишанвилин гьиссер къалуриз жезва. Керекул — гуьзгуьда авай эхъен вич тирди чир жезвай дуьньяда малум тек сад тир нуькI я. Месела, гуьзгуьдиз килигзавай попугайди вичин эхъен маса попугайдикай кьазва.
Адет тирвал керекул даим са чкада уьмуьр тухузвай нуькI я. Асул гьисабдалди абур гъвечIи паркра, салара, тамун зулара, гъвечи рукара гьалтзава. Керекулар чIехи тамаривай яргъал акъваззава. Керекулри жуьтралди уьмуьр гьалзава. Вичин сифте жуьт ада уьмуьрдин садлагьай йисуз хкязава, кьведлагьай йисуз диши кфизва ва гатфариз муг туькIуьрна шарагар чIехи ийизва. Мукьвал-мукьвал тарцелай тарцел лув гузвай пуд-кьуд керекул акваз жеда, гзаф вахтара им керекулрин хзан жезва, эркек, диши ва абурун шарагар. Чпиз махсус чилер керекулри муькуь керекулрин гьахьунивай викIегьвилив хуьзвайди я. Гъуьрчехъан ва я маса хата акур акур керекулди акъудзавай тIекьрекьдин ван саки вири гьайванриз хатадикай хабар гуда.
Дуьньядин чара чара халкьарин фольклорда ва культурада керекул жуьреба-жуьре образда гьатнава. Месела, китайдин медениятда керекул — инсандиз бахтлувал, шадвал гъидай гьайкалдивай гьисабзава. Идаз акси яз, урус халкьдин фольклорда керекул нагьакьан персонаж хьиз гьатнава. Къедалди, урусрин арада гзаф рахазвай, чIуру мез квай ва чарадакай гъибетар ийидай дишегьлияр керекулдиз тешпигь ийизва.
The Eurasian magpie or common magpie (Pica pica) is a resident breeding bird throughout the northern part of the Eurasian continent. It is one of several birds in the crow family (corvids) designated magpies, and belongs to the Holarctic radiation of "monochrome" magpies. In Europe, "magpie" is used by English speakers as a synonym for the Eurasian magpie: the only other magpie in Europe is the Iberian magpie (Cyanopica cooki), which is limited to the Iberian Peninsula.
The Eurasian magpie is one of the most intelligent birds, and it is believed to be one of the most intelligent of all non-human animals.[2] The expansion of its nidopallium is approximately the same in its relative size as the brain of chimpanzees, gorillas, orangutans and humans.[3] It is the only bird known to pass the mirror test, along with very few other non-avian species.
The magpie was described and illustrated by Swiss naturalist Conrad Gessner in his Historiae animalium of 1555.[4] In 1758 Linnaeus included the species in the 10th edition of his Systema Naturae under the binomial name Corvus pica.[5][6] The magpie was moved to a separate genus Pica by the French zoologist Mathurin Jacques Brisson in 1760.[5][7][8] Pica is the Classical Latin word for this magpie.[9]
The Eurasian magpie is almost identical in appearance to the North American black-billed magpie (Pica hudsonia) and at one time the two species were considered to be conspecific.[5][10] In 2000, the American Ornithologists' Union decided to treat the black-billed magpie as a separate species based on studies of the vocalization and behaviour that indicated that the black-billed magpie was closer to the yellow-billed magpie (Pica nuttalli) than to the Eurasian magpie.[11]
The gradual clinal variation over the large geographic range and the intergradation of the different subspecies means that the geographical limits, and acceptance of the various subspecies, vary between authorities. The International Ornithological Congress recognises six subspecies (a seventh, P. p. hemileucoptera, is included in P. p. bactriana):[12]
Others now considered as distinct species:
A study using both mitochondrial and nuclear DNA found that magpies in eastern and northeastern China are genetically very similar to each other, but differ from those in northwestern China and Spain.[15]
Magpies were originally known as simply "pies". This is hypothesized to derive from a Proto-Indo-European root *(s)peyk- meaning "pointed", in reference to the beak or perhaps the tail (cf. woodpecker). The prefix "mag" dates from the 16th century and comes from the short form of the given name Margaret, which was once used to mean women in general (as Joe or Jack is used for men today); the pie's call was considered to sound like the idle chattering of a woman, and so it came to be called the "Mag pie".[16] "Pie" as a term for the bird dates to the 13th century, and the word "pied", first recorded in 1552, became applied to other birds that resembled the magpie in having black-and-white plumage.[17]
The adult male of the nominate subspecies, P. p. pica, is 44–46 cm (17–18 in) in length, of which more than half is the tail. The wingspan is 52–62 cm (20–24 in).[18] The head, neck and breast are glossy black with a metallic green and violet sheen; the belly and scapulars (shoulder feathers) are pure white; the wings are black glossed with green or purple, and the primaries have white inner webs, conspicuous when the wing is open. The graduated tail is black, glossed with green and reddish purple. The legs and bill are black; the iris is dark brown.[19] The plumage of the sexes is similar but females are slightly smaller. The tail feathers of both sexes are quite long, about 12–28 cm long. Males of the nominate subspecies weigh 210–272 g (7.4–9.6 oz) while females weigh 182–214 g (6.4–7.5 oz). The young resemble the adults, but are at first without much of the gloss on the sooty plumage. The young have the malar region pink, and somewhat clear eyes. The tail is much shorter than the adults.[18]
The subspecies differ in their size, the amount of white on their plumage and the colour of the gloss on their black feathers. The Asian subspecies P. p. bactriana has more extensive white on the primaries and a prominent white rump.[19]
Adults undergo an annual complete moult after breeding. Moult begins in June or July and ends in September or October. The primary flight feathers are replaced over a period of three months. Juvenile birds undergo a partial moult beginning about one month later than the adult birds in which their body feathers are replaced but not those of the wings or the tail.[20]
Eurasian magpies have a well-known call. It is a choking chatter "chac-chac" or a repetitive "chac-chac-chac-chac". The young also emit the previous call, although they also emit an acute call similar to a "Uik Uik", which may resemble the barking of a small dog. Both adults and young can emit a kind of hiss barely noticeable from afar.
Skull of a Eurasian magpie
In flight, showing the numerous brightly coloured sheens on its feathers
A magpie's underside visible as it prepares to land
The range of the magpie extends across temperate Eurasia from Portugal, Spain and Ireland in the west to the Kamchatka Peninsula.[19]
The preferred habit is open countryside with scattered trees and magpies are normally absent from treeless areas and dense forests.[19] They sometimes breed at high densities in suburban settings such as parks and gardens.[21][22] They can often be found close to the centre of cities.[23]
Magpies are normally sedentary and spend winters close to their nesting territories but birds living near the northern limit of their range in Sweden, Finland and Russia can move south in harsh weather.[19]
Some magpies breed after their first year, while others remain in the non-breeding flocks and first breed in their second year.[24] They are monogamous, and the pairs often remain together from one breeding season to the next. They generally occupy the same territory on successive years.[25]
Mating takes place in spring. In the courtship display, males rapidly raise and depress their head feathers, uplift, open and close their tails like fans, and call in soft tones quite distinct from their usual chatter. The loose feathers of the flanks are brought over the primaries, and the shoulder patch is spread so the white is conspicuous, presumably to attract females. Short buoyant flights and chases follow.
Magpies prefer tall trees for their bulky nest, firmly attaching them to a central fork in the upper branches. A framework of the sticks is cemented with earth and clay, and a lining of the same is covered with fine roots. Above is a stout though loosely built dome of prickly branches with a single well-concealed entrance. These huge nests are conspicuous when the leaves fall. Where trees are scarce, though even in well-wooded country, nests are at times built in bushes and hedgerows.
In Europe, clutches are typically laid in April,[26] and usually contain five or six eggs, but clutches with as few as three and as many as ten have been recorded.[27] The eggs are laid in early morning, usually at daily intervals.[28] On average, the eggs of the nominate species measure 32.9 mm × 23 mm (1.30 in × 0.91 in) and weigh 9.9 g (0.35 oz).[28][29] Small for the size of the bird, they are typically pale blue-green, with close specks and spots of olive brown, but show much variation in ground and marking.[30]
The eggs are incubated for 21–22 days by the female, who is fed on the nest by the male.[31] The chicks are altricial, hatching nearly naked with closed eyes. They are brooded by the female for the first 5–10 days and fed by both parents.[32] Initially the parents eat the faecal sacs of the nestlings, but as the chicks grow larger, they defecate on the edge of the nest.[33] The nestlings open their eyes 7 to 8 days after hatching. Their body feathers start to appear after around 8 days and the primary wing feathers after 10 days.[34] For several days before they are ready to leave the nest, the chicks clamber around the nearby branches.[35] They fledge at around 27 days.[34] The parents then continue to feed the chicks for several more weeks. They also protect the chicks from predators, as their ability to fly is poor, making them vulnerable.[34] On average, only 3 or 4 chicks survive to fledge successfully. Some nests are lost to predators, but an important factor causing nestling mortality is starvation. Magpie eggs hatch asynchronously, and if the parents have difficulty finding sufficient food, the last chicks to hatch are unlikely to survive.[36] Only a single brood is reared, unless disaster overtakes the first clutch.[19]
A study conducted near Sheffield in Britain, using birds with coloured rings on their legs, found that only 22% of fledglings survived their first year. For subsequent years, the survival rate for the adult birds was 69%, implying that for those birds that survive the first year, the average total lifespan was 3.7 years.[37] The maximum age recorded for a magpie is 21 years and 8 months for a bird from near Coventry in England that was ringed in 1925 and shot in 1947.[38][39]
The magpie is omnivorous, eating young birds and eggs, small mammals,[40] insects, scraps and carrion, acorns, grain, and other vegetable substances.
The Eurasian magpie is believed to be not only among the most intelligent of birds, but also among the most intelligent of all animals. Along with the western jackdaw, the Eurasian magpie's nidopallium is approximately the same relative size as those in chimpanzees and humans and significantly larger than the gibbons.[3] Like other corvids, such as ravens and crows, their total brain-to-body mass ratio is equal to most great apes and cetaceans.[41] A 2004 review suggests that the intelligence of the corvid family to which the Eurasian magpie belongs is equivalent to that of the great apes (chimpanzees, bonobos, gorillas and orangutans) in terms of social cognition, causal reasoning, flexibility, imagination and prospection.[42]
Magpies have been observed engaging in elaborate social rituals, possibly including the expression of grief.[43] Mirror self-recognition has been demonstrated in European magpies,[44] making them one of only a few species known to possess this capability.[2] The cognitive abilities of the Eurasian magpie are regarded as evidence that intelligence evolved independently in both corvids and primates. This is indicated by tool use, an ability to hide and store food across seasons, episodic memory, and using their own experience to predict the behavior of conspecifics.[2] Another behaviour exhibiting intelligence is cutting their food in correctly sized proportions for the size of their young. In captivity, magpies have been observed counting up to get food, imitating human voices, and regularly using tools to clean their own cages. In the wild, they organise themselves into gangs and use complex strategies hunting other birds and when confronted by predators.[45]
The Eurasian magpie has an extremely large range. The European population is estimated to be between 7.5 and 19 million breeding pairs. Allowing for the birds breeding in other continents, the total population is estimated to be between 46 and 228 million individuals. The population trend in Europe has been stable since 1980.[46] There is no evidence of any serious overall decline in numbers, so the species is classified by the International Union for Conservation of Nature as being of Least Concern.[1]
In Europe, magpies have been historically demonized by humans, mainly as a result of superstition and myth. The bird has found itself in this situation mainly by association, says Steve Roud: "Large black birds, like crows and ravens, are viewed as evil in British folklore and white birds are viewed as good".[47] In European folklore, the magpie is associated with a number of superstitions[48] surrounding its reputation as an omen of ill fortune. In the 19th century book, A Guide to the Scientific Knowledge of Things Familiar, a proverb concerning magpies is recited: "A single magpie in spring, foul weather will bring". The book further explains that this superstition arises from the habits of pairs of magpies to forage together only when the weather is fine. In Scotland, a magpie near the window of the house is said to foretell death.[49] An English tradition holds that a single magpie be greeted with a salutation in order to ward off the bad luck it may bring. A greeting might be something like "Good morning, Mr Magpie, how are Mrs Magpie and all the other little magpies?",[50] and a 19th century version recorded in Shropshire is to say "Devil, Devil, I defy thee! Magpie, magpie, I go by thee!" and to spit on the ground three times.[51]
In Britain and Ireland, a widespread traditional rhyme, "One for Sorrow", records the myth (it is not clear whether it has been seriously believed) that seeing magpies predicts the future, depending on how many are seen. There are many regional variations on the rhyme, which means that it is impossible to give a definitive version.[49][52]
In Italian, British and French folklore, magpies are believed to have a penchant for picking up shiny items, particularly precious stones or metal objects. Rossini's opera La gazza ladra and The Adventures of Tintin comic The Castafiore Emerald are based on this theme. However, one recent research study has cast doubt on the veracity of this belief.[53][54] In Bulgarian, Czech, German, Hungarian, Polish, Russian, Slovak and Swedish folklore the magpie is seen as a thief. In Hungary there is an old saying that if the magpie "csörög" (~ "ring", call), guest comes to the house.[55][56][57] Perhaps because the magpie loved to sit on the trees in front of the village houses and signaled when a man was approaching.[58]
In Sweden, it is further associated with witchcraft.[49] In Norway, a magpie is considered cunning and thievish, but also the bird of hulder, the underground people.[59]
Magpies have been attacked for their role as predators, which includes eating other birds' eggs and their young. However, one study has disputed the view that they affect total song-bird populations, finding "no evidence of any effects of [magpie] predator species on songbird population growth rates. We therefore had no indication that predators had a general effect on songbird population growth rates".[60] Another study has claimed that songbird populations increased in places where magpie populations were high and that they do not have a negative impact on the total song-bird population.[61]
The Eurasian magpie or common magpie (Pica pica) is a resident breeding bird throughout the northern part of the Eurasian continent. It is one of several birds in the crow family (corvids) designated magpies, and belongs to the Holarctic radiation of "monochrome" magpies. In Europe, "magpie" is used by English speakers as a synonym for the Eurasian magpie: the only other magpie in Europe is the Iberian magpie (Cyanopica cooki), which is limited to the Iberian Peninsula.
The Eurasian magpie is one of the most intelligent birds, and it is believed to be one of the most intelligent of all non-human animals. The expansion of its nidopallium is approximately the same in its relative size as the brain of chimpanzees, gorillas, orangutans and humans. It is the only bird known to pass the mirror test, along with very few other non-avian species.
La Eŭropa pigo, Eŭrazia pigo aŭ Eŭropazia pigo (Pica pica) estas loĝanta kaj reproduktanta birdo de la familio de Korvedoj kiu loĝas tra Eŭropo, granda parto de Azio, kaj nordokcidenta Afriko. Iam oni supozis, ke temas pri la ununura specio de la genro Pica, sed lastatempe oni konsideris tiun kiel formita de kvar specioj.
En Eŭropo, "Pigo" estas uzita kiel sinonimo de Eŭropa pigo; ĉar ĝi estas la ununura pigo de Eŭropo escepte de Iberio.
La pigo estas granda birdo sufiĉe longa (46 cm) same kiel la frugilego aŭ la korniko, sed ankaŭ ne tiom granda ol la Komuna korako. Ĝiaj koloroj estas blanko kaj nigro kaj ĉiu parto havas senmikse unu aŭ la alian. La kapo estas tre granda kaj ronda. La beko kaj la kapo ŝajnas sufiĉe fortaj. Ambaŭ ŝultroj, kolo kaj brusto estas brile nigraj. Tiu brilo estas iome verda aŭ viola. La ventro kaj komencaj partoj de la flugiloj estas senmakule blankaj. La flugiloj brile nigraj kun bluverdaj nuancoj kaj sube de la pintaj plumoj estas blankaj partoj videblaj dumfluge. La vosto estas longega, laŭŝtupara kaj nigra kun nuancoj verdaj, bronzaj kaj aliaj. Resume la birdo estas blanko-nigra se vidata de malproksime kaj ĉefe kontraŭ la sunradioj, sed multkolora se vidata de proksime.
La kruroj estas fortaj kaj nigraj. La ino kaj la viro montras similajn aspektojn, sed la inoj estas iome malpli grandaj (ĉirkaŭ 10 %). La nematuruloj similas, sed ilia nigro estas pli senbrila.
Tiu palearktisa specio ĉeestas la plej grandan parton de Eŭropo (escepte de Islando kaj la grandaj mediteraneaj insuloj), Afriko kaj Azio. Tiom ampleksa disvastiĝo igis etajn diferencojn kiuj devigas diferenci subspeciojn. En okcidenta Nordameriko estas ne subspecio sed diferenca specio kun flava beko nome Flavbeka pigo.
Tiuj diferencoj rilatas la voston, la bekon, la proporciojn kaj disvastiĝon de la koloroj blanka kaj nigra, la brilon, la grandecon... Pri tiu lasta diferenco estas preskaŭregule, ke la pigoj de malvarmaj regionoj estas iom pli grandaj.
Oni diferencas 11 subspeciojn:
Tiu adaptiĝo al kaj en la medio eksplikas, ke temas pri nemigranta birdo.
La pigoj kutime moviĝas surtere kaj fluge pogrupete, tio estas laŭ familio, ĉu paro ĉu kun idoj. Ili translokiĝas po unu, tio estas: flugas la unua kaj post dek aŭ dekkvin sekundoj la dua, ktp. Dume ili iome klakas. Antaŭ surteriĝo ili haltiĝas per malfermo de flugiloj kaj bremsado paraŝute.
Kiam ili surteriĝas, levas atentege la voston por ke ĝi ne tuŝu la grundon. Tiel ili marŝas starege kiel korakoj, sed se temas pri manĝado kaj starigo de vicoj rilate aliajn speciojn aŭ ene de la propra familio ili saltetas eĉ malfermetante la flugilojn.
La grupoj nombras ekde la plej proksima familio (4) ĝis la plej ampleksaj (12). Tamen vintre ili povas kuniĝi en pli ampleksaj birdaroj, ekzemple de 50, kiam la viroj pliaktiviĝas interpersekutante unu la alian kaj konkurante por allogi la inojn. Por tiu flatado la virpigoj ŝveligas la plumetaron de la kapo kaj levas, malfermas kaj fermas la voston kvazaŭ kiel ventumilon; ili klakas per speciala frazaro kaj gonflas la blankan plumaron de la flankoj super la nigro de la flugiloj por ŝajniĝi pli allogaj antaŭ la inoj.
La paroj estas formitaj porĉiame sed, kiam unu membro pereiĝas, la alia kuniĝas ne al maturulo sed pli kutime al junulo.
La pigoj vivas facile en medioj kaj kampara — ĉefe proksime de kultivataj kampoj — kaj urba ĉefe ĉirkaŭ parkoj aŭ ĝardenoj. En kampara medio ĝi iĝas damaĝa besto por homaj interesoj; do, ili estas persekutataj kaj iĝas malfidemaj. En urbaj medioj male ili ofte manĝas malpuraĵojn, do neniu persekutas ilin kaj pro tio ili iĝas sekuraj kaj serĉas la homan proksimecon kiu faciligas ilian nutradon.
La pigoj estas ĉiomanĝantaj. Eble tio estus la kialo de ties ampleksa disvastiĝo. Ili voras kaj animalajn kaj vegetalajn manĝaĵojn; iom pli vegetalajn vintre kaj iom pli animalajn kiam dum la mezvarmaj kaj varmaj monatoj la bestetoj abundas. Inter vegetaloj ili manĝas ne nur grejnojn kaj semojn, sed ankaŭ fruktojn, do la damaĝo farita al la kamparanoj estas certa. Inter animaloj ili manĝas ne nur senvertebrulojn (insektojn) sed ankaŭ vertebrulojn: musetojn, birdetojn, birdidojn... kaj ĉefe ovojn. Merloj kaj turdoj suferas terure tiun rabadon kaj tiuj kaj aliaj bestoj iĝas logike malamikoj de la pigoj.
Ofte pigoj manĝas kadavraĵojn; pro tio ili oftas apud ŝoseoj. Ia moro rilatas al tiu ŝatata manĝoprefero. La pigoj ĝuas pli lertajn vidkapablon kaj scivolemon ol aliaj birdoj; do, ili estas la unuaj kiuj malkovras la kadavraĵon, ekmanĝas, sed baldaŭ aperas korvoj kiuj forpelas la pigojn por pli komforte manĝi. Poste venas la vulturoj kiuj faras same. La pigoj ŝtelprofitas intermezajn okazaĵojn aŭ forpurigas la restaĵon.
Alia moro rilatanta la manĝado helpas la sukceson de tiu specio. Ili prenas fruktojn kaj kaŝas ilin, kiam tio abundas, por posta manĝado, kiam jam ne abundos.
La fakto, ke pigo manĝas tiom diversajn manĝaĵojn nomigis tiel (pica [pika] mensa malordo) tiun malsanon kiu konsistas el voro eĉ tion kion la korpo ne akceptus.
Ĉirkaŭ aprilo la pigoj konstruas iliajn nestojn, kutime en arboj; se tiuj ne abundas, en dornaj arbustoj; se ankaŭ tiuj ne abundas, en heĝoj kaj tute malofte surplanke. En arboj ili uzas la disigejon de la branĉoj kaj sur ĝi ili konstruas per koto, argilo kaj lignetoj fortan bazon por la nesto kiu poste kaŝas per ligneta kovrilo.
En nordaj zonoj la paroj defendas pli ampleksan teritoriojn kaj sude, kie abundas la ekzempleroj, la nestoj pli proksimas.
La ino demetas antaŭ la fino de aprilo el 5 ĝis 8 ovojn kiujn kovas dum 18 ĝis 24 tagoj. Poste la reproduktado estas farata de ambaŭ gepatroj. La ovoj estas malgrandaj kompare kun tiom grandaj gepatroj. Ili malsimilas, kelkaj estas pli bluaj, kelkaj pli verdaj, kelkaj kun pli da brunaj makuloj... La ino ne faras novan dematadon, se ne okazas ia akcidento.
La ovoj ofte estas parazitataj de la tufkukolo; tio estas: ĝi manĝas unu ovon kaj demetas unu el siaj ovoj, kiu estos kovata kaj ties birdido bredota de la pigoj anstataŭ iliaj idoj.
Ĝi estas aspra, raŭka kaj malagrabla. Iu ĉakrakrá. Ŝajne la pigo uzas sufiĉe varian fraz-tresoron. La alarmo konsistas el tiu "ĉat-ĉat-ĉat", sed ne samas, depende ĉu ĝi vidas aŭ ne la kialon de la alarmo; en la unua kazo ekas per "ska ska", en la dua per iu "ŝrakak". Se la pigo atakas, klakas per "ĉerk". La idoj petas per ĉiak. Krome oni klakas alimaniere se oni flatas aŭ se la pigo estas kaptivo de homoj kaj tiel aŭ nature ili povas imiti la voĉon de aliaj birdoj.
Pro ĉio kaj pro alio la pigoj "ĝuas" ĉe la homoj famon de voremaj, konservemaj kaj domaĝaj. Oni rakontas, ke ili foje kuniĝas por ataki katojn unu post la alia, kompreninde se oni pensas, ke katoj povas al ili formanĝi ĉu ovojn ĉu idojn.
Alia diraĵo asertas, ke pigoj (ankaŭ aliaj birdoj samfamiliaj) povas forrabi brilaĵojn kaj orkoloraĵojn por kaŝi ilin en siaj nestoj! Tio estas kialo por multege da tradiciaj rakontoj kaj diraĵoj. Iu pli scienca esplikklopodo diras, ke pigoj ne bone orientiĝas nesten kaj tiun brilon ili profitas tiurilate.
La pigo estas ĉehoma birdo, tre konata kaj ofte homoj forrabas idojn el nesto por dresi ilin. Pro ilia voremo ili estas facile bredataj kaj pro ilia inteligenteco facile dresataj.
La Eŭropa pigo, Eŭrazia pigo aŭ Eŭropazia pigo (Pica pica) estas loĝanta kaj reproduktanta birdo de la familio de Korvedoj kiu loĝas tra Eŭropo, granda parto de Azio, kaj nordokcidenta Afriko. Iam oni supozis, ke temas pri la ununura specio de la genro Pica, sed lastatempe oni konsideris tiun kiel formita de kvar specioj.
En Eŭropo, "Pigo" estas uzita kiel sinonimo de Eŭropa pigo; ĉar ĝi estas la ununura pigo de Eŭropo escepte de Iberio.
La urraca común (Pica pica),[2] también conocida como picaza, picaraza, marica y pega,[3][4][5] es una especie de ave paseriforme de la familia Corvidae que habita en Eurasia. Es una de las aves más comunes en Europa, vuela hasta una altitud no superior a los 1500 msnm.
La urraca común es una de las aves más inteligentes, y se cree que es más inteligente que la gran mayoría de los animales.[6] La extensión del cuerpo estriado de su encéfalo tiene el mismo tamaño relativo que el de los chimpancés, orangutanes y humanos.[7]
Se caracteriza también por su larga cola escalonada y por sus alas cortas y redondeadas, cosa que hace su silueta parecida a la del rabilargo.
Está presente en cualquier hábitat, exceptuando bosques densos y parajes situados a más de 1500 msnm. No obstante prefiere la proximidad de campos roturados o parajes degradados por el hombre (ciudades, basureros, carreteras), del mismo modo que le agrada la cercanía de poblaciones humanas.
Es una especie que ha conseguido adaptarse, multiplicarse y aprovecharse de las alteraciones del medio que provoca el ser humano.
Se encuentra distribuida en Europa, las regiones templadas de Asia.
Su gran expansión, es debida en gran parte a su carácter omnívoro e inteligencia, que le permiten sobrevivir en ambientes muy degradados.
Su pico no presenta ninguna adaptación específica, presentando una forma recta y fuerte que le permite acceder a casi cualquier tipo de comida. Esto es aprovechado por la urraca de excelente forma y presentando una alimentación omnívora. Es omnívora y es frecuente ver urracas próximas a las carreteras, andando a pequeños saltos, en busca de cualquier cosa comestible. Come sobre todo insectos y cereales, aunque también carroña, huevos y polluelos.
Por su comportamiento, la urraca parece ser una de las aves más inteligentes y astutas.[cita requerida] Se ha comprobado[¿quién?] que tiene un gran poder de comunicación con sus congéneres. Cuando se ve amenazada procura llamar la atención de estos, avisándoles de su presencia. Cuando son atacadas por aves predadoras se unen para revolotear a su alrededor increpándola con sus graznidos y no dejando que ataque de forma correcta. Asimismo, acosan en grupo a depredadores terrestres. Si, por el contrario, lo que descubren es un animal muerto de gran tamaño, también se agrupan y empiezan a emitir graznidos de forma estrepitosa para llamar la atención de cuervos y buitres , ya que necesitan que estos comiencen a abrir la dura piel del cadáver. Una vez saciados los grandes carroñeros como los buitres, alimoches, etc, actúan ellas para dejar los huesos pelados. También se aprecia un comportamiento inteligente al almacenar, en sitios que solo ellas conocen, los excedentes de alimento que encuentran. Se ha demostrado que esta ave puede reconocerse en un espejo, una capacidad que hasta ahora solo se había observado en primates, delfines y elefantes.[8]
Con una enseñanza adecuada, desde pequeñas, pueden imitar la voz humana.
Como otros córvidos, pueden diferenciar individualmente a personas conocidas.
La puesta se realiza en primavera y consta de entre cuatro y siete huevos, que son incubados durante aproximadamente veinte días. Los polluelos dependen de los padres y son alimentados durante un mes aproximadamente, hasta que comienzan a volar.[9]
Desde siempre ha sido un ave amenazada por cazadores y agricultores que veían en la urraca un ave perniciosa para sus intereses cinegéticos por su depredación sobre ciertas especies como la perdiz, al consumir los huevos de estas.[10] Hoy en día se la considera más bien beneficiosa, dado que consume bastante cantidad de insectos, sobre todo en la primavera y el verano, también consume abundante carroña.[cita requerida] por lo que se ha disminuido dicha presión, lo que ha hecho que se expanda ampliamente. Otra de las razones que explican su gran expansión es que su peor y más característico enemigo, el azor, es cada vez más escaso.
Se sabe que tiene malas relaciones con otras aves como el críalo, ave migratoria de la misma familia que el cuco. Cuando la urraca ha realizado su puesta, el críalo aprovecha la menor oportunidad para depositar sus huevos en el nido de la urraca. De esta forma las urracas incuban y alimentan a los polluelos del críalo también, y estos muchas veces por su nacimiento y desarrollo más precoz acaban con los polluelos de la urraca. Lo mismo podemos decir de sus relaciones con el lirón careto que también puede atacar a la urraca, aprovechando que en la noche se presenta sumamente vulnerable, devorando sus huevos y polluelos. Estos ataques pueden ir dirigidos, además de a procurarse el sustento, a apropiarse del nido para su propia reproducción.
La urraca es uno de los animales que más supersticiones y dichos populares tiene en la cultura popular, quizás igualada con el cuervo y el gato.
La urraca común (Pica pica), también conocida como picaza, picaraza, marica y pega, es una especie de ave paseriforme de la familia Corvidae que habita en Eurasia. Es una de las aves más comunes en Europa, vuela hasta una altitud no superior a los 1500 msnm.
La urraca común es una de las aves más inteligentes, y se cree que es más inteligente que la gran mayoría de los animales. La extensión del cuerpo estriado de su encéfalo tiene el mismo tamaño relativo que el de los chimpancés, orangutanes y humanos.
See artikkel räägib liigist; perekonna kohta vaata artiklit Harakas (perekond); Monet’ õlimaali kohta vaata Harakas (Monet). Harakas (Pica pica) on linnuliik vareslaste sugukonnast haraka perekonnast.
Haraka levila on üsna laialdane, hõlmates suurt osa Euraasiat ja Loode-Aafrikat. Harakas on üsna tavaline ka Eestis. Harakas on paigalind, teda võib meil kohata ka talvel. Haraka pesitsusaegset arvukust hinnatakse 15 000 – 30 000 paarile, talvist arvukust 40 000 – 80 000 isendile [2].
Täiskasvanud harakad on 40–51 cm pikkused, must-valge sulestiku, pika saba ja kädistava häälega linnud.
Haraka meelispaikadeks on kultuurmaastikud, metsaservad, aedlinnad ja pargid, ta üldiselt väldib paksu metsa ja rannikualasid.
Harakate toidu hulka kuuluvad selgrootud, väikesed selgroogsed loomad ning igasugune taimne toit. Samuti on nad tuntud munavargana, sest söövad teiste lindude pesadest mune ning isegi teisi linnupoegi. Linnas elavad harakad ei ütle ära ka prügikastides leiduvatest jäätmetest.
Harakad elutsevad paaridena ja on suhteliselt paikse eluviisiga. Üksnes noorlinnud hulguvad talveperioodil siin-seal ringi. Pesa ehitatakse tihedasse puu- või põõsavõrasse 1–10 meetri kõrgusele maapinnast.[3] Haraka pesa on üsna toekas ehitis, mis on valmistatud oksaraagudest ning kaetud ka pealtpoolt. Seest on pesa mätsitud saviga ja vooderdatud sulgede, sambla ja rohuga. Harakas muneb 5–8 muna tavaliselt mai alguseks. Poegi haub ainult emaslind, kuid ka isane viibib samal ajal läheduses, kaitstes ja valvates pesa. Pojad kooruvad 17–18 päeva pärast munemist. Poegadele tassivad toitu mõlemad vanemad. Harakapojad hakkavad lendama 22–27 päeva vanustena ja juba järgmisel kevadel asuvad noored harakad omaette pesitsema.
Rahvasuus on harakas tuntud oma vargaloomuse poolest, kes näppab inimeste järelt säravaid asju ja tassib need oma pessa. Seda lähemalt uurides on aga jõutud järeldusele, et tundmatud läikivad esemed muudavad harakad hoopis närviliseks ja kartlikuks. Samuti ei ole harakate pesadest midagi väärtuslikku leitud.[4]
Testi, millega kontrollitakse katsealuse eneseteadlikkust uuritava ette peeglit asetades ja tema käitumist oma peegelpildile uurides, on lisaks inimestele, osadele ahvidele, elevantidele, delfiinidele läbinud ka harakas.
Harakas (Pica pica) on linnuliik vareslaste sugukonnast haraka perekonnast.
Mika (Pica pica) korbidoen familiako hegazti paseriformea da. Omniboroa da eta oso ezaguna, herri gehienetan eta hirietako parkeetan ere bizi delako. Gorputz osoak 45 zentimetro inguruko luzera du. Buztan luzea eta lumadi zuri-beltz nabaria ditu.
Haren kolore eta hegaldi ederrarengatik ez ezik, ezaguna da haren kantu lehor eta errepikakorragatik ere. Egoera onean dagoen hegaztia da eta Euskal Herri guztian aurki daiteke, kostaldeko gune hezeetatik hasi eta isurialde mediterraniarreko ingurune lehorretaraino.
Tamaina ertaineko hegaztia da: 43-50 cmko luzera, 60 cm inguruko hego luzera eta 200-250 gramoko pisua. Arrak emeak baino apur bat sendoagoak izaten dira. Lumadia, zuri eta beltz irisatua, oso bereizgarria da, eta ar zein emeetan oso antzekoa. Burua, lepoa, bizkarraldea, buztana eta papoa beltzak izaten dira, mokoa eta hankak bezala. Sabelaldea, berriz, zuria. Hegoak zuri eta beltzak dira, motzak, oinarri zabal eta mutur biribilkarekin. Buztan luzea (20-30 cm).
Ipar Amerikako mendebaldean, Europa osoan eta Erdialdeko Asian hedaturik dago. Iberiar penintsula osoan aurki daiteke, iparraldean batez ere, hegoaldeko muturrean salbu, eta Euskal Herrian ohikoa da kostaldetik Pirinioetako txoko altuenetaraino.
Baso handi sarrietan eta zuhaitzik gabeko lurretan izan ezik, edozein ingurunetan habia egin dezakete, itsas mailatik 1.400 metroko altueraraino (Granadan 2.400 metrotan ere ikusi izan dira) Nekazal inguruneak gogokoak dituzte eta askotan herri eta hirietan egiten dute habia.
Hegazti omniboroak dira. Udaberri eta udan intsektuak dira helduen eta txiten dietaren ardatza. Era guztietako ornogabeak harrapa ditzakete eta baita ornodun txikiak ere (narrasti txikiak, hegaztiak eta mikrougaztunak). Hazi eta fruitu ugari jaten dute, udazken eta neguan batez ere. Sarraskia ere atsegin dute eta maiz ikusiko ditugu errepide bazterretan hildako animaliak jaten.
Elikagai asko dagoenean (sarraskia edo haziak, adibidez) habiatik gertu gordetzen dute, lurpean edo orbelaren azpian. Zenbait egunez janaria non gorde duten gogoratzeko gai dira.
Hegazti monogamoak izan arren, nahiko sozialak dira, orokorrean. Udazken eta neguan talde handietan biltzen dira inoiz gaua igarotzeko. Gazteek talde handiak sortzea ohikoa da eta kasu horietan erlazio hierarkikoak behatu izan dira. Arrek emeenganako menderatze-joera erakusten dute eta gazteen taldeetan maila sozial altuenak dituzten horiek izaten dira lurraldea eskuratu eta ugaltzeko aukera gehien izaten dutenak.
Hegazti sedentarioa da, nahiz eta gazteek hedadura-hegaldi batzuk burutzen dituzten. Gazteak, ordea, ez dira beren jaiotza lekutik 30-40 km baino gehiago urruntzen.
15 urte bizi izan diren banakoak ezagutu diren arren, gehienak ez dira 3 urte baino luzeago bizi.
Mikak bi urterekin ugaldu ohi dira lehen aldiz, nahiz eta gutxi batzuek lehenengo urtean egiten duten. Gaztetan talde handietan bizi ostean bikotekide bat lortzen dute. Hala ere, bikotekidea ez den eme batekin kopulatzea nahiko zabaldua dagoen joera dela behatu da.
Udaberri hasieran, zuhaitz edo zuhaixka baten buruan habia egiten dute, adaxkez egindako teilatua izaten duena. Emeak 6-8 arrautza errunen ditu (gutxienez, 3; gehienez, 10), eguneko bat, normalean. Inkubazio aldia 17 egunekoa da eta txitek 25 egun inguru igarotzen dute habian. Bi gurasoek elikatzen dituzte.
Mikaren etsai nagusia kukua da, haren habia erabiltzen baitu bere arrautzak erruteko. Parasitismoaren ondoriozko presio hautagarriak eraginda, populazio askotako mikek defentsa-mekanismoak garatu dituzte: horrela, arrautza arrotzak ezagutu eta kanporatzeko gaitasuna lortu dute. Kukuak parasitaturiko habietan, normalean, ez du mika bat berak ere bizirik irauten.
Mika helduen harrapari nagusiak hegazti harrapari eta ugaztun haragijaleak dira. Arrautzak, berriz, bele, erroi, miru eta bestelako hegaztiek jaten dituzte. Sugea, katajineta eta karraskariak ere haien arrautzez elikatzen dira.
Mika (Pica pica) korbidoen familiako hegazti paseriformea da. Omniboroa da eta oso ezaguna, herri gehienetan eta hirietako parkeetan ere bizi delako. Gorputz osoak 45 zentimetro inguruko luzera du. Buztan luzea eta lumadi zuri-beltz nabaria ditu.
Haren kolore eta hegaldi ederrarengatik ez ezik, ezaguna da haren kantu lehor eta errepikakorragatik ere. Egoera onean dagoen hegaztia da eta Euskal Herri guztian aurki daiteke, kostaldeko gune hezeetatik hasi eta isurialde mediterraniarreko ingurune lehorretaraino.
Harakka (Pica pica) on harakoiden sukuun kuuluva varislaji.
Harakka on 40–51 senttimetriä pitkä, josta pyrstön osuus on 20–30 senttiä. Väritykseltään harakka on mustavalkoinen lintu, jolla on vihreähohtoinen pyrstö. Koiraan pyrstö on yleensä naaraan pyrstöä pitempi. Pohjois-Afrikkalaisella mauretanica-alalajilla on silmän takana paljas sininen alue.[2]
Harakan ääntely? on käheää ja epämusikaalista räkätystä. Harakan laulu, jota kuulee harvoin, lähinnä maalis–toukokuussa, on hiljaista kitisevistä ja kirskuvista äänistä sekä matkinnoista koostuvaa rupattelua.[3]
Harakka on levinnyt lähes koko Eurooppaan, suureen osaan Aasiaa sekä Luoteis-Afrikkaan. Euroopan harakkapopulaation kooksi arvioidaan 22,5–57,0 miljoonaa yksilöä. Koko maailman kannan kooksi arvioidaan 45,9–228,0 miljoonaa yksilöä, mutta arvio on hyvin varovainen.[1]
Suomessa harakka pesii koko maassa, mutta kanta harvenee pohjoiseen päin mentäessä. Nykyisin Suomessa pesii 140 000–200 000 paria. Suomen harakkakanta taantui 1940–1950-luvuilta 1970-luvulle. Harakan vainoaminen väheni 1960–1970-luvuilla, jolloin se alkoi levitä myös kaupunkeihin ja harakkakanta kasvoi 1970- luvulta 1980-luvun lopulle.[4]
Harakka on pääosin paikkalintu, mutta nuoret yksilöt saattavat kierrellä syksyisin.[3]
Harakka pesii usein ihmisasutuksen läheisyydessä, mutta myös luonnonympäristöissä, erityisesti nuorissa, tiheissä metsiköissä.[4] Runsaimmillaan harakka on pientaloalueilla, joissa on paljon puita ja pensaita.[3]
Harakka rakentaa katollisen, pyöreän pesän puuhun tai pensaaseen. Naaras munii maalis–toukokuussa 5–8 vihertävää ja ruskeapilkkuista munaa ja hautoo niitä 21–22 vuorokautta. Emot ruokkivat poikasia pesään 24–30 vuorokautta.[3]
Harakka on kaikkiruokainen; se syö hyönteisiä, matoja, siemeniä, hedelmiä ja jätteitä ja ryöstelee lintujen munia ja poikasia.[3]
Harakka vierailee usein myös lintujen talviruokintapaikoilla. Ruokintapaikallakin harakalle kelpaa melkein mikä tahansa ruoka. Harakan erityistä herkkua ovat kuitenkin auringonkukansiemenet, pähkinät sekä tali ja rasva.[5][6]
Harakka liikkuu usein äänekkäinä 5–25 yksilön parvina.[2] Harakka on valpas lintu ja tutkii ympäristöään tarkkaan. Usein se tähystää ympäristöään tarkkaavaisena puun tai tolpan päästä.[3] Harakoiden keskuudessa vallitsee niin sanottu nokkimisjärjestys: vanhat ja vahvat yksilöt ovat ylempiarvoisia kuin muut. Ne saavat valita parhaat pesäpaikat yöpymisoksat ja ovat etuoikeutettuja muissakin asioissa.[7]
Harakka on leimallisesti ihmisen seuralainen ja yksi yleisimpiä pihalintujamme, ja siksi myös useiden kansanuskomusten kohde.[8] Enimmäkseen harakkaan on suhtauduttu kielteisesti. Poikkeuksetta sen räkätys on merkinnyt kaikenlaista epäonnea ja vastoinkäymisiä.[8] Pihamaalla tai -tiellä räksättänyt harakka on kertonut epämieluisista vieraista, matkalle lähtiessä harakan nauru on tiennyt vaivalloista taivalta.[8] Metsälle tai kalaan lähtiessä jos törmää harakkaan, voi saman tien kääntyä takaisin; saalista ei ole luvassa.[8] Harakan on uskottu levittävän ruttoa. Sitkeästi on uskottu, että harakka on perso kiiltäville esineille, ja että se kätkee suureen pesäänsä varastamiaan hopeaesineitä, mutta tutkimustulokset eivät tätä väitettä tue.[9]
Harakka on pirun luomus, paholaisen lintu. Jossain vaiheessa se kuitenkin tajusi, kuka hänen luojansa on, ja livisti pirulta karkuun. Piru ehti napata harakkaa pyrstöstä kiinni, jolloin se venyi nykyisiin mittoihin.[8] Toinen uskomus pyrstön pituudesta on sen tarttuminen kiinni tervaan kiitos harakan uteliaisuuden, ja linnun rimpuillessa siitä irti se venähti pituutta.[8] ”Missäs harakka jos ei siantappajaisissa” -sanonta on suunnattu liian uteliaalle, joka paikkaan nokkansa työntävälle ihmiselle.[10] Valkea rintamus puolestaan on varastettu esiliina, kuvaten sekin harakkaan liitettyä luonteenpiirrettä.
Pääsiäisaamuna ei harakoita näy, sillä tällöin ne ovat menneet maksamaan veroja pirulle. Piru vaatii neljäkymmentä harakkaa veroaamiaisekseen. On uskottu myös, että ihminen on sen eläimen luonteinen, jonka hän ensimmäiseksi näkee pääsiäisaamuna.[11] Harakka on virkeytensä ja eloisuutensa takia ollut haluttu tuttavuus tuolloin, vaikkei muutoin niin pidetty olekaan ollut. Pertunmaalla onkin tiedetty, että harakan näkijä ”tulee lehen kevuseks, harakka raudan raskuseks”.
Harakkaa on välillisesti tarvittu myös lapsen syntymän yhteydessä. Uudelle tulokkaalle tehtiin ns. harakkapaita, jota pidettiin lapsen yllä kolme vuorokautta. Tämän jälkeen se ripustettiin aidanseipääseen lahoamaan, ja näin menetellen eivät lapseen tarttuneet taudit eivätkä pahat taiat päässeet vaikuttamaan. Harakka toimi sijaiskärsijänä.
Harakka esiintyy myös sanonnassa mennä harakoille. Sitä käytetään, kun jokin asia menee hukkaan tai hyödyttömään tarkoitukseen. Esimerkiksi jos lämpö karkaa talon sisältä ulos, sen sanotaan menevän harakoille.[12]
Harakkaa on pidetty huonomaineisena lintuna koko Euroopassa, mutta esimerkiksi Kiinassa se on hyvän onnen siivekäs. Harakan kuvia on siellä käytetty mm. häiden yhteydessä ja sen nauru on tiennyt hyviä uutisia tai mieluisia vieraita.
Harakka (Pica pica) on harakoiden sukuun kuuluva varislaji.
Pica pica
La Pie bavarde (Pica pica) est l'une des grandes espèces de corvidés parmi les plus répandues en Europe et dans une grande partie de l'Asie. Les pies peuvent aisément être identifiées grâce à leur morphologie et à leur plumage noir et blanc caractéristique. Il existe 13 sous-espèces de pie bavarde.
En Europe, les ornithologues assistent depuis la fin du XXe siècle à un net changement de comportement, de démographie et dynamique des populations et d'habitat et répartition spatiale chez cette espèce. En Europe de l'Ouest, et notamment en France, elle tend à fortement régresser dans les campagnes et à devenir plus urbaine et péri-urbaine. Cela modifie l'écologie de l'espèce via les phénomènes de compétition, prédation, ressources alimentaires[1],[2], piégeage qui la concernent, en suscitant des controverses sur le statut à accorder à l'espèce en ville, dans le cadre de l'écologie urbaine ou dans les milieux ruraux où elle est encore fréquemment piégée et tuée, comme d'autres corvidés dans les campagnes alors qu'elle y a beaucoup régressé et qu'à ce jour, « l’impact écologique de la pie n’a jamais été prouvé sérieusement bien qu’il soit la principale justification du contrôle des populations ». C'est une espèce qui fait preuve de capacités d'adaptation à l'anthropisation des paysages[3],[4], mais non au piégeage (F. Chiron a « montré que la régulation en France était une cause majeure du déclin des effectifs »[5]).
La pie bavarde arbore un plumage noir sur le dessus du corps, au niveau de la tête, de la poitrine et de la partie sous-caudale, et blanc au niveau du ventre, des flancs, des rémiges primaires et à la base des ailes. Le plumage noir montre des reflets métalliques, bleuâtres sur les ailes, violacés sur le corps et la tête, et verdâtres sur la queue, dus à une iridescence des plumes. Le bec est noir, de même que les pattes et l'iris des yeux.
Cet oiseau d'assez grande taille (de 44 à 56 cm de longueur[6]) est doté d'une longue queue (de 20 à 30 cm). L'envergure varie de 52 à 60 cm et le poids de 190 à 250 g[7]. Le mâle est légèrement plus grand que la femelle, mais il n'existe pas de réel dimorphisme sexuel chez cette espèce. La coloration des ailes peut donner une indication de l'âge de l'individu[7].
Sa durée de vie est de 15 ans, ce qui est un score moyen (pour un oiseau) mais sa longévité maximale connue est de 21 ans et 8 mois[8].
Selon un suivi basé sur 536 adultes bagués, le taux annuel de survie des adultes a été estimé à 0.70[9]. La survie juvénile (survie la première année de vie) varie plus fortement selon les années et les contextes. Le taux a été estimé à 0.22[10].
Comme pour beaucoup d'autres espèces dites « banales » et proches de l'Homme, bien que cet oiseau ait été très commun dans toute l'Europe, qu'il ait imprégné l'imaginaire collectif (contes, chansons, histoires et anecdotes)[3],[11] et qu'il présente, comme tous les corvidés, un intérêt éthologique manifeste en raison d'importantes facultés d'apprentissage et d'adaptation, il a peu été étudié avant les années 1980 où une importante monographie (« The Magpies ») a été publiée par Tim Birkhead (1991)[3].
Son vol semble parfois incertain (dit « en festons ») mais en ligne droite ; sa marche est un peu saccadée, avec souvent la queue levée et par succession de petits bonds.
La pie bavarde est omnivore : son régime alimentaire peut varier[12], mais est essentiellement constitué :
La proportion de ces aliments varie selon leur disponibilité dans le territoire de chaque pie[13],[1],[14]. Elle mange essentiellement au sol, et des proies animales en été. Une hypothèse est qu'elle pourrait profiter des gazons régulièrement entretenus et des basses strates dégagées des parcs urbains, en bénéficiant de proies plus visibles et accessibles, mais ceci n'est pas confirmé par les études faites en Île-de-France[7].
Une étude suédoise a démontré[15] qu'un accès à une nourriture plus abondante et plus riche (poisson mis à disposition par les expérimentateurs) avant et lors de la période de reproduction améliorait la santé et le succès de reproduction des individus qui en bénéficiaient (construction plus précoce du nid, ponte plus précoce, œufs plus lourds, meilleur succès d'incubation et nombre plus élevé d'oisillons que chez les pies-témoins ne bénéficiant pas de ces apports)[15]. Dans ce cas, les différences entre succès de reproduction semblent pouvoir être attribuées à la prédation (par les corneilles Corvus cornix L)[15].
Par contre le fait d'offrir de la nourriture accessible dans une zone non choisie comme territoire par les pies (dans l'espoir d'induire une réoccupation du site) ne les a pas amenées à venir s'y nourrir[15]. Cette étude a conclu que la pénurie alimentaire semble être (en Suède au moins) le facteur de mortalité le plus important pour cette espèce[15].
On a par ailleurs montré chez la pie que les pontes tardives ou de remplacement d'une couvée ayant échoué produisaient des poussins avec une immunocompétence diminuée[16].
Plusieurs études ont suggéré, en milieu rural, que la croissance des populations de corvidés (corneilles surtout) aurait pu contribuer au déclin des oiseaux nichant au sol ou dont les nids ouverts sont facilement attaqués[17],[18],[19].
À l'encontre des autres corvidés, la pie, quant à elle, montre une dextérité remarquable pour se faufiler dans les haies et buissons épineux denses (aubépine, prunellier...) où elle cause des ravages dans les nids de passereaux inféodés à ces milieux (fauvettes, gobe-mouches, mésanges, chardonneret, rouge-queue noir, bouvreuil pivoine, pies-grièches...). Ainsi, en milieu rural, en période de reproduction et donc de prédation envers les passereaux, on peut observer un couple de pies, à moins de 500 m de son nid, « ratisser » systématiquement de bout en bout une haie d'épines de 100 à 300 m de long ou parcourir de branche en branche tout le volume d'un buisson épineux à la recherche de couvées ou nichées. La pression de prédation pourrait être plus forte en ville en raison de la fragmentation du milieu[20].
La pie jacasse. Ses vocalisations sont variées, mais toujours un peu nasales et rauques, et parfois un peu gémissantes. Le cri d'alarme est un « tché-tché-tché-tché... » en séries rapides et prolongées ; le cri de conversation est un « tcha-ka ! » ou « tchia-tcha » claquants.
Comme d'autres corvidés, la pie bavarde, de nature grégaire (en particulier l'hiver), est une espèce bruyante et peu farouche qui aime à vivre dans le voisinage de l'homme[4] et semble apprécier, et de plus en plus, nicher près des habitations et dans les espaces verts où elle atteint ses plus fortes densités[1],[21]. Elle semble y trouver des habitats ouverts et faciles à prospecter (pour la nourriture) et peut-être une protection contre les rapaces et autres prédateurs.
Si elle sait être méfiante et discrète en cas de danger, c'est également un oiseau extrêmement curieux et attiré par les objets brillants ; ce comportement est sans doute à l'origine de sa réputation de voleuse.
La pie est un oiseau très sédentaire, plutôt fidèle à son nid (occupé toute l'année ou à chaque printemps[3]) et très territorial en période nuptiale, mais plus social en période inter-nuptiale, où il est capable de se rassembler en petits groupes et de former la nuit des dortoirs de quelques dizaines à une centaine d'individus. Ces dortoirs, parfois bruyants en début de soirée, contribuent à l'impression d'abondance que donnent les pies. D'une année à l'autre, si des adultes reproducteurs se dispersent, c'est à faible distance (dans le même territoire, ou dans un territoire jouxtant le précédent pour 95 % des pies se déplaçant)[22],[23] et, selon Eden, ces stratégies de déplacement ne changent pas dans le temps pour une même pie (Eden, 1987).
De même la dispersion des juvéniles est souvent faible (moins de 500 m souvent pour les oiseaux facilement observables) : en moyenne à plus de 2,1 km pour les adultes et jusqu'à 7,9 km pour les juvéniles selon une étude anglaise basée sur les reprises de bagues[24] Ce sont des distances faibles pour des adultes, mais, pour les juvéniles, comparables aux distances parcourues par ceux d'autres espèces urbaines comme le pigeon ramier et la corneille noire (compétiteur principal, plus grand et plus lourd, qui mange des œufs de pies, et leur vole des branchettes de nids, voire - parfois - tue des pies adultes[7]). Cependant quand les corneilles attaquent les pies, elles dépensent beaucoup d'énergie, et il n'est pas démontré qu'elles ont un impact important sur la démographie des pies.
En milieu urbain, la pie semble encore plus sédentaire : les données récentes de Seine-Saint-Denis ont confirmé le caractère exceptionnel des déplacements de pies entre espaces verts (« Sur près de 500 pies baguées en trois ans dans les parcs de Seine-Saint-Denis, seulement 4 ont été revues dans des parcs différents du lieu de leur baguage. Aucune ne fut contrôlée ou retrouvée morte en dehors des parcs. »[7]).
On pourrait penser ou espérer que les excédents de populations urbaines puissent réalimenter les populations rurales, mais les données de baguage et 16 ans de suivi STOC montrent que non[25]. L'hypothèse que des individus ruraux investissent les zones urbanisées demande à être mieux étudiée, mais est parfois contestée[3] ou ne concernerait qu'un nombre d'individus assez faible.
Le territoire d'un couple de pies s'étend sur 1 à 2 hectares en ville, mais peut être chevauché par d'autres territoires de pies, notamment dans les parcs urbains. Il peut atteindre 4 à 5 ha en moyenne dans des habitats plus naturels[26],[22]. Dans tous les cas, cette aire peut être parfois partagée avec d’autres couples ou avec des pies non reproductrices.
Cette territorialité est l'un des facteurs d'autorégulation des populations (Wilson 1975). Dans un parc urbain, les pies adultes qui ne trouvent plus de place pour fonder un couple ne se reproduisent pas. Ainsi, selon l'importance des populations, ce sont de 5 à 60 % des effectifs adultes[3] qui ne participent pas à la reproduction[3]. Ces pies (ainsi que les jeunes de l'année déjà indépendants) ne sont pas occupées à la surveillance du nid et des petits et elles sont bien plus mobiles, pouvant prospecter des zones atteignant 18 ha[22]. Elles peuvent occasionnellement remplacer l'un des membres d'un couple (Newton 1998).
Les pies ne migrent qu'exceptionnellement mais quelques déplacements de plusieurs centaines de kilomètres ont été mis en évidence par le suivi d'individus bagués lors de grandes vagues de froid en ex-URSS[3] et quelques observations montrent de possibles traversées de la Méditerranée[27].
Le cerveau des oiseaux commence à être mieux compris[28], et ses performances réévaluées[29].
La pie bavarde est dotée d'un cerveau proportionnellement plus important que celui de beaucoup d'autres oiseaux. C'est un oiseau qui mémorise bien son environnement et les endroits où il peut trouver à manger, y compris dans des cachettes où il a pu accumuler de la nourriture[30]. C'est l'un des oiseaux les plus intelligents : l'individu de l'espèce, à l'instar du corbeau, possède une capacité d'apprentissage qui en fait un oiseau capable de s'adapter à de nombreux changements de l'environnement. Il est ainsi capable de stratégie de groupe (face à un prédateur tel que le chat) et est le premier des oiseaux à avoir été (pour certains spécimens) capable d'avoir conscience de se voir dans un miroir, dans le fameux « test du miroir » pratiqué par les éthologues[31] et réputé démontrer une conscience de soi (comme c'est le cas pour l'homme, le chimpanzé[32],[33], le gorille[34],[35], l'orang-outan[36], le chimpanzé pygmée[37], le dauphin[38] ou l'éléphant[39]).
Il peut avertir ses congénères d'un danger et peut apprendre à ses petits une partie de ce qu'il a appris lui-même [réf. souhaitée] et peut-être faire preuve d'empathie[40]. Des pies ont même été observées en train d'organiser des funérailles. Les pies se sont tenues près du cadavre et lui ont même apporté de l'herbe[41].
Dès février, chaque couple défend un territoire et construit un ou plusieurs nids, le plus souvent en hauteur et près du tronc dans des arbres, occasionnellement plus bas (buissons). D'autres supports peuvent être adoptés (pylônes en particulier). Un seul nid recevra la ponte. Le nid, qui comporte en son centre une coupe de terre gâchée, est constitué de branchettes et renforcé de crins et de brindilles ; dans la plupart des cas, il est surmonté par une sorte de dôme. Parfois, le nid est en outre décoré d'objets brillants par lesquels la pie bavarde est attirée [réf. souhaitée][42]. Sa forme, ronde ou ovoïde, peut être confondue de loin avec une boule de gui.
La femelle pond de trois à dix œufs qu'elle couve seule durant un peu moins de trois semaines. Après l'éclosion, les petits restent au nid durant quatre semaines environ. Ils sont nourris par les deux parents.
La pie bavarde ne se reproduit qu'une fois par an - sauf pontes dites de remplacement, à la suite d'échec de la nidification.
De manière générale, la qualité du territoire semble moins importer pour le succès de reproduction que l'état de santé du couple et la compétence du mâle pour apporter de la nourriture au nid[43]
Le comportement maternel de la Pie femelle peut être détourné par le coucou geai qui est un parasite spécialisé dans les nids de corvidés[44].
Nid de pie bavarde
Œuf de pie bavarde
Oisillon de pie bavarde
Poussin de pie bavarde
Femelle de pie bavarde élevant deux jeunes coucous-geai "parasites" Clamator glandarius; les nids de pie et de corneille sont les plus choisis par ce coucou pour y déposer ses œufs[44]
La pie bavarde, Pica pica, d'origine holarctique est commune dans toute l'Europe mais aussi en Asie, au nord-ouest de l'Afrique et en Amérique du Nord. L'espèce est plutôt sédentaire mais vagabonde en petits groupes en hiver.
Elle est nettement plus rare ou absente en altitude (ex : rare au-dessus de 1 000 m en Rhône-Alpes[45]) et est curieusement absente en Corse alors que des individus traversent parfois la Méditerranée. Elle est incluse dans les trente espèces d'oiseaux les plus répandus en France mais elle est en France plus rare ou absente dans certaines zones chaudes et/ou montagneuses (Savoie ou en Aquitaine)[46] où les monocultures de pins ne semblent pas lui convenir.
La pie bavarde affectionne particulièrement les lieux riches en bosquets, les petits bois ainsi que - et de plus en plus - les parcs et jardins des zones urbaines, les délaissés routiers et autoroutiers. Dans son aire de répartition, on la retrouve donc dans tous les types de milieux à l'exception des forêts denses. Elle est négativement affectée par la fragmentation écologique des paysages[47]. Elle bénéficie par contre des opérations de rénovation urbaine et de la périurbanisation qui lui offrent des paysages ouverts de parcs arborés.
Dans la seconde moitié du XXe siècle, la pie tend non pas à déserter les habitats ruraux profonds au profit des espaces verts urbains mais à avoir un taux de fécondité et de survie plus élevés en ville qu'à la campagne[48],[4], comme on le note aussi pour d'autres corvidés[49],[50],[51],[52]. Les données récentes disponibles confirment que « les fortes densités de pies en ville sont très probablement la conséquence de processus locaux combinant une meilleure fécondité à une meilleure survie des individus et non pas le résultat de déplacements d’individus »[23].
Cette progression urbaine est récente : par exemple, la pie bavarde n'a été observée à Caen (Collette, 1989) et à Paris (Jarry, 1991) qu'à partir de la fin des années 1970. Elle était totalement absente de Paris au début du XXe siècle[53] mais considérée comme en expansion dans la région qui était en forte urbanisation à partir des années 1970[54], parallèlement à une diminution de la densité de corneille noire (Corvus corone), laquelle est un prédateur des œufs ou des jeunes pies[55]. C'est un oiseau qui apprécie de nicher dans de grands arbres proches de zones ouvertes, arbres qui ont régressé dans les campagnes avec les remembrements et le recul des haies et du bocage.
Le même constat est fait dans le nord de la Russie, en limite nord de son aire naturelle de répartition[56]. Les villes semblent lui offrir un nombre élevé de strates de nidification[48] plus difficiles à trouver ou à exploiter dans les campagnes. Il est possible que les bulles de chaleur urbaines lui profitent aussi, combinées à la tendance au réchauffement climatique[57] (ex : en Angleterre la date moyenne de ponte était plus précoce de 29 jours en 2003 qu'en 1966[58]). De fortes densités urbaines (8 % environ du territoire en France) ne doivent pas cacher le déclin général des corvidés mis en évidence par les inventaires globaux d'espèces communes (Programme STOC en France)[59].
Son statut actuel en France est celui d'Espèce commune, en déclin[60].
La population européenne nicheuse, selon les données disponibles, a été estimée au début des années 2000 comprise entre 6,5 et 14 millions de couples[7], avec une nette croissance des années 1970 à 1990 (+22,1 %) suivie d'un recul dans certains pays (France, Russie)[7]. Cependant « si la plupart des populations européennes sont stables ou en croissance entre 1990 et 2000, les effectifs de pays ‘clés’ comme la France et la Russie déclinent fortement », ce qui rend possible un déclin global de l’espèce, qui n'est cependant pas considérée comme menacée à cette échelle européenne[61].
En France, pour le grand public, après une augmentation des populations urbaines de pies avant 1990, une visibilité accrue de cette espèce dans les zones habitées a caché un déclin global très rapide de l'espèce ; la perte a été de 68 % des effectifs entre 1989 et 2001 selon le CRBPO, sur la base du suivi STOC[62]. La population totale serait d'environ 22 244 000 couples de pies (±290 000), de plus en plus urbaines. Or, la part de la France dans la population européenne de pie est importante (d'environ 16 à 34 % du total européen nicheur selon les sources[7]). La pie n'est pas seule à subir un tel déclin : tous les oiseaux communs (100 espèces suivies par le programme STOC) sont en régression en France (notamment ceux des milieux agricoles), avec une baisse moyenne d'effectifs de 10 % entre 1989 et 2001. Mais ce déclin est beaucoup plus grave et rapide chez la pie que pour la moyenne des autres oiseaux, et en dépit d'apparences trompeuses. Les raisons pour lesquelles son taux de survie (moyenne et individuelle) diminue dans les milieux ruraux sont encore mal expliquées (pesticides, manque de nourriture et modifications des paysages pourraient peut-être y contribuer, de même que la pression de piégeage).
La pie bavarde peut s'apprivoiser.[réf. nécessaire]
Sa réputation de voleuse a servi de prétextes à différents ouvrages comme l'opéra de Gioachino Rossini La gazza ladra (La pie voleuse) ou la bande dessinée Les Bijoux de la Castafiore d'Hergé.
Ses vocalisations fréquentes ont donné naissance à l'expression bavarde comme une pie. La curiosité de cet oiseau a donné l'expression curieux(se) comme une pie.
Un nid-de-pie est un bâti haut perché, nommé ainsi par analogie avec le nid de cet oiseau.
Une robe pie désigne à l'origine, chez les vaches, les chevaux et les chiens, une coloration blanche avec des taches bien nettes d'une autre couleur qui ne se mélange jamais au blanc, en référence au plumage de cet oiseau.
Les « Magpies » (signifiant « pie » en anglais) est le surnom donné aux joueurs évoluant dans le club de football anglais de Newcastle United Football Club.
En France et en Belgique, elle est aussi connue sous le nom d'ageasse, ajasse ou agasse (dialectes poitevin-saintongeais et wallon), agache (en picard), ajaça (occitan et limousin) dans le sud-ouest de la France, ou encore d'agace (agaça) en provençal[63], Gascogne et Guyenne.
La pie pratique, comme d’autres corvidés, le cleptoparasitisme, en dérobant des proies à d’autres oiseaux et mammifères[64].
Les auteurs de l’Antiquité ont été d’abord frappés par la capacité de cet oiseau à imiter la voix humaine[65]. Cette faculté a été dénigrée pendant le Moyen Âge, la pie étant considérée alors comme « bavarde »[66], et inutile[67].
À la suite d'un rapprochement avec Hel ou Hela, la déesse des morts des mythologies nordiques, l’oiseau était considéré aussi comme étant de mauvais augure. Elle a été taxée aussi de voleuse[68]. Un mélodrame à succès, représenté pour la première fois en 1815, La pie voleuse ou la Servante de Palaiseau[69] a sûrement contribué à propager l’idée des mauvaises tendances des pies, en particulier dans le monde francophone et italophone, car Rossini a composé un opéra créé en 1817, La gazza ladra, dont le livret était inspiré par la pièce de théâtre que nous venons de mentionner.
Cette idée qui attribue à la pie des tendances cleptomanes a été démentie par une étude menée par un chercheur polonais, qui, ayant analysé 500 nids de pie, n’y a trouvé aucun objet brillant[70].
Une étude publiée le 14 août 2014 dans le journal Animal Cognition révèle que l'animal ne serait pas plus intéressé par un objet scintillant que par n'importe quel autre[71].
Bien qu'ils rendent certains services écosystémiques (élimination des cadavres, régulation de certaines de leurs populations-proies), dans une grande partie de l'Europe, les corvidés ont longtemps été mal-aimés[72] considérés comme « nuisibles » car entrant en concurrence avec les pratiques agricoles, d'élevage et de chasse.
L'Europe ne dispose pas encore de politique européenne unifiée sur la gestion des espèces à risques économiques, sanitaires ou écologiques. Les espèces à réguler par piégeage ou chasse sont donc d’abord définies nationalement par le ministère chargé de l’environnement et/ou de l'agriculture (à l’échelle d’un pays). Puis, l'autorisation de régulation des espèces ainsi listées est accordée par les services territoriaux de chaque département (préfecture en France) et pour le territoire entier (environ 5 000 km2 en France) ou certaines parties de ce territoire.
Enfin, « la décision de contrôle est individuelle (un piégeur par exemple) et appliquée à l’échelle d’une commune (de l'ordre de 10 km2). Par conséquent, la structure d’un paysage ou la gestion d’une espèce est la combinaison de décisions prises à plusieurs échelles spatiale et humaine »[7]. Selon l'ONCFS, avec par exemple plus de 402 000 pies tuées sur la seule saison 1999/2000, la régression observée entre 2001 et 2005 pourrait au moins en partie être expliquée par la pression de piégeage et dans une moindre mesure par la chasse dans les milieux ruraux[73].
Bien que la pie bavarde soit protégée, à l'instar de la plupart des corvidés, dans nombre de pays d'Europe occidentale (dont la Belgique voisine), elle est une espèce non protégée en France, et qui peut donc, dans certaines conditions, être chassée et piégée[7],[74]. À ce titre, elle est inscrite à l'annexe II/2 de la Directive oiseaux.
La pie bavarde a été traditionnellement classée « nuisible » dans la plupart des départements français, et donc, à certaines conditions, régulable par piégeage continu tout au long de l'année. La pie est classée nuisible par sa prédation sur certaines espèces de petite faune[17],[18],[19]. Depuis le 1er juillet 2007 le piégeur doit être en possession d'un agrément, avoir une autorisation de la mairie (accordée obligatoirement) ainsi que, s'il ne piège pas dans sa propriété, une autorisation écrite du propriétaire.
La notion, péjorative et ne « répondant plus à la sensibilité et aux connaissances actuelles acquises en écologie », d'espèce nuisible, scientifiquement non fondée[75],[76] notamment car ne tenant pas compte des services écosystémiques rendus par la plupart des espèces dites « nuisibles », et administrativement classées comme telles, en raison d'activités concurrentes avec certaines activités humaines, est remise en question au profit de celle d'espèce « à risques » (à risques économique, sanitaire et écologique) définie comme « pouvant poser des problèmes à l’homme ou à son environnement »[77] et « nécessitant des actions préventives de gestion » (that necessitate preventive action)[78]. Faute d'outils et méthodes objectifs, la régulation des populations d'espèces dites « nuisibles » « donne lieu en France à des controverses récurrentes, entre pro- et détracteurs, particulièrement en ce qui concerne les petits prédateurs »[76]. Une approche nouvelle, prônée par Levrel[74], et reprise par F. Chiron[7], spécialiste de la pie bavarde, pourrait être celle de sciences participatives et de « processus d’apprentissage collectifs », ce qui nécessite des protocoles d’étude, de gestion et de suivi plus robustes, afin de « tester (et évaluer) systématiquement certains choix d’action, qui permettront une adaptation des plans de conservation par apprentissage »[79], avec une gestion basée sur « un processus d’évolution adaptatif et basé sur des faits scientifiques »[80], ce qui demande dans le cas de la pie une connaissance évolutive du fonctionnement spatial et de l’écologie des espèces qui semblent en rapide et importante modification. Un plan de gestion spécifique peut concerner « certaines sous-populations dans le cas d’un fonctionnement en métapopulation[81] ».
Les actions de suivi, d'évaluation environnementale des impacts et des actions de gestion sont nécessaires pour notamment ne pas avoir d'effets contre-productifs[7], mais elles sont rendues difficiles en France par une dynamique de population en cours de modification[7],[82]. Les pies sont plus visibles sur les bords de routes et en ville, mais régressent fortement dans les campagnes. Les suivis pilotés par le CRBPO (issu du Muséum national d'histoire naturelle) sur la période 1989-2001 ont mis en évidence une diminution de 68 % des effectifs de Pie bavarde en France[7].
De plus les actions de piégeage, même massives, se montrent souvent sans effet à moyen ou long terme, avec des effets possibles de piège écologique : par exemple, en Seine-Saint-Denis, bien qu'aucune preuve scientifique n'étayait un impact de la pie dans les parcs urbains, sur l'intuition que leur présence pouvait affecter les populations de passereaux, 774 pies furent tuées dans les espaces verts départementaux de 1998 à 2001 (soit 13 % du prélèvement annuel régional[83]), malgré cela, les effectifs de pies n’ont aucunement baissé. Des approches de gestion intégrées, plus interdisciplinaires et incluant l'écoéthologie et les sciences humaines et sociales[84] sont donc recommandées par les spécialistes[7]. Il s'agit notamment de mieux comprendre et utiliser les déterminants des patrons de distribution et des dynamiques d’évolution de la pie (ressources, piégeage, compétition, parasitisme, régulation par les pathogènes, « seuils d'autorégulation et de stabilisation des effectifs »)[7].
En 2014, la pie n'est plus classée nuisible que dans 70 départements, dont 6 partiellement essentiellement par l'arrêté ministériel du 4 avril 2013. De plus les conditions de piégeage et d'accréditation à réaliser cette destruction ont été réellement resserrées : « Le tir s’effectue à poste fixe matérialisé de main d’homme, sans être accompagné de chien. Le tir ou le piégeage ne sont autorisés que dans les cultures maraîchères, les vergers et sur les territoires où (...) des actions visant à la conservation et à la restauration des populations de faune sauvage et nécessitant la régulation des prédateurs sont mises en œuvre. Le tir dans les nids est interdit »[réf. nécessaire].
Le Conseil d'État a annulé dans une décision du 30 juillet 2014 (applicable dès sa parution) le classement en espèce nuisible pour la pie dans l'Aube, l'Aude, le Calvados, l'Isère, la Marne, la Seine-et-Marne et le Rhône.
La première description dans la littérature scientifique a été réalisée par Carl von Linné en 1758, sous le nom Corvus pica. Le genre Pica fut créé par Brisson en 1760, et l'espèce fut finalement rebaptisée Pica pica.
Selon le Handbook of the Birds of the World[85], il existe dix sous-espèces de Pie bavarde :
Selon la même source, d'autres sous-espèces décrites ne seraient pas valides, telles que :
Pica pica
La Pie bavarde (Pica pica) est l'une des grandes espèces de corvidés parmi les plus répandues en Europe et dans une grande partie de l'Asie. Les pies peuvent aisément être identifiées grâce à leur morphologie et à leur plumage noir et blanc caractéristique. Il existe 13 sous-espèces de pie bavarde.
A pega común, tamén coñecida como pega rabuda [1] ou pega rabilonga,[2] (Pica pica) é un paxaro da familia dos córvidos (corvidae). Vive en boa parte de Eurasia, norte de África e Norteamérica. En Europa vive sobre todo nas proximidades dos asentamentos humanos. A súa plumaxe branca e negra e a súa cola longa fana inconfundible.
As cores de base da subespecie típica da pega son a branca e a negra. A cola é longa, moitas veces tan longa coma o corpo. A barriga, os lados e os ombreiros son brancos, así coma a parte das ás. O resto da plumaxe é negra con reflexos metálicos azuis, verdes ou purpúreos. Na primavera a coloración faise máis mate e con menos reflexos. En xeral os machos adultos teñen unha plumaxe máis brillante. O bico e as patas son negros. A plumaxe de machos e femias é semellante.
Os exemplares novos teñen cores moi semellantes ás dos adultos. A cola é algo máis curta e sen reflexos e os ombreiros ás veces non son brancos puros, senón máis ben grises.
As pegas miden entre 41 e 51 cm de longo e as ás teñen unha envergadura duns 90 cm. Os machos pesan de media uns 233 gramos; as femias, 203 g. Cando están no chan as pegas desprázanse con saltiños, aínda que saben camiñar. Móvense moi axilmente entre as pólas das árbores. O seu voo e ondulante.
O corveo característico das pegas consiste nunha serie máis ou menos rápida de berros. Este son sérvelle de voz de alarma e ameaza para defende-lo seu territorio de cría. Os exemplares que non están a criar emíteno só en caso de perigo. Se o perigo é especialmente intenso, os berros son máis seguidos e rápidos.
Un lixeiro cacarexo serve para certificar a unión de parella. É moi variable individualmente e pode ser rítmico ou non. As veces contén asubíos e trilos. As pegas solitarias imitan a outras aves. A miúdo para marca-lo territorio póusanse na póla máis alta dunha árbore que estea no centro deste mentres que cantan.
As pegas viven nunha ampla área de Eurasia, no norte de África e Norteamérica. En Europa viven dende o cabo Norte en Escandinavia ata o sur de España e de Grecia. Falta só nalgunhas illas do Mediterráneo. No norte de África aparece nas costas de Marrocos, Alxeria e Tunicia. Son aves sedentarias, aínda que, por exemplo en Escandinavia, se despracen no inverno.
No leste de Europa acada os 65° Norte. No Oriente Próximo espállase dende Turquía e parte do Irán ata case a costa do golfo Pérsico. En Asia chega dende o noroeste de Mongolia ó norte do Vietnam. Hai unha poboación illada na península de Kamchatka e outra pequena poboación protexida pola súa escaseza, no noroeste da illa xaponesa de Kyūshū. En Norteamérica viven na parte oeste do subcontinente, de Alasca a California.
Crese, en xeral, que o xénero Pica é orixinario de Eurasia e que se espallou por América no Plistoceno tardío, posiblemente atravesando o estreito de Bering. Aínda así, a aparición en Texas dun fósil semellante á especie Pica pica podería facer atrasar ó Plioceno a data da súa aparición en América.
As subespecies diferéncianse polo tamaño, o peso, o tamaño e debuxo das plumas das alas, e a coloración da zona baixa do lombo. Tamén hai algunhas diferenzas esqueléticas e da pigmentación das plumas da cola que poden ter reflexos azuis, violetas, púrpuras, verdes, da cor do cobre ou da do latón. As variedades máis escuras son as de máis ó sur; as máis claras as do nordeste de Eurasia. A parte inferior do lombo é a que amosa máis claramente esta característica. En xeral as formas do sur son meirandes e coas plumas da cola máis curtas cás do norte.
Suponse que a diferenciación en variedades co bico marelo ou negro foi anterior á diferenciación interna das razas de peteiro negro.
A análise do ADN amosa que a subespecie P. p. sericea está xeneticamente moi afastada das formas euroasiáticas e podería ser unha especie diferente.
A pega de bico amarelo Pica (pica) nuttallii é hoxe considerada unha especie separada e estudios recentes de ADN probarían que a variedade Pica (pica) hudsonia está xeneticamente máis preto de P. (p.) nuttallii que das variedades europeas, e sería unha especie distinta.
Vive tanto nas montañas (ata os 2.500 m de altura) coma en terras baixas. As subespecies P. p. asirensis, P. p. bottanensis, P. p. hemileucoptera son casos excepcionais: P. p. bottanensis, por exemplo, cría ata os 4.500 metros e busca alimento ata os 5.500.
Habita sobre todo en zonas abertas con prados, mato, sebes e grupos de árbores illadas. Tamén nas beiras dos bosques, preto de zonas acuáticas e pantanos. É raro que apareza en bosques ou zonas de cultivo sen árbores. Evita tamén, en xeral, zonas moi costentas, vales moi estreitos e fondos e áreas onde as nevadas son frecuentes, coa excepción das subespecies citadas máis arriba. Calcúlase que máis da metade da poboación europea cría preto de zonas habitadas, de onde pasa con frecuencia ás cidades, nas que ocupa parques, cemiterios e xardíns. Por contra, antes era unha ave típica da paisaxe agraria.
Come tanto alimento animal como vexetal. Consome insectos e as súas larvas, arácnidos, vermes e caracois. Captura tamén vertebrados de ata o talle dun rato, incluídos lagartos, anfibios, paxaros pequenos e as súas crías e mamíferos. Tamén ovos doutros paxaros. Tamén come animais mortos e, especialmente no outono, froitas, sementes e cogomelos. Expulsa as partes indixeribles en forma de egagrópilas. Buscan a mantenza as máis das veces no chan. Cando cazan insectos, arañas ou animais pequenos páranse para mirar e despois corren ou saltan detrás da presa, que cachan co peteiro. Se están entre vexetación alta, camiña sen parar buscando comida. Levanta do chan plantas e pedras pequenas para procurar presas e tamén arrincan bagas. Sobre todo en América, comen tamén os parasitos de ovellas e vacas. Ás veces mesmo capturan peixes.
Os insectos son tragados enteiros, aínda que as nespras son esmagadas co bico antes de seren comidas. Os animais meirandes son suxeitados coas patas contra o chan e sacudidos co bico contra un obxecto duro. Cando capturan paxariños desplúmanos antes de comelos.
Acumulan comida en pequenos depósitos, que, en xeral, baleiran en poucos días. Cambian a localización das súas despensas frecuentemente para evitar que as poidan atopar outras aves. A acumulación de alimentos é máis notable no outono. Agachan a comida nun furado pequeno que cavan co bico no chan, e despois cóbrena con terra e plantas. Estas reservas poden ser moi importantes no inverno.
As pegas de zonas urbanas obteñen a metade da súa mantenza das moreas do lixo e de restos da alimentación humana e poden utilizar lugares axeitados nos tellados para gardar o alimento.
As pegas son activas desde unha media hora antes do amencer, aínda que a hora varía coa época do ano. Cara á posta de sol vanse achegando cada vez máis cara ó seu lugar de descanso. As pegas que están criando viven xuntas no seu territorio, mentres que as que non crían forman bandos que, no inverno, van dunha ducia a centos de exemplares.
As pegas maduran sexualmente no seu primeiro outono de vida, época na que forma bandadas con outras pegas que non están a criar. Na primavera seguinte só menos da metade dos machos e ó redor do 50% das femias crían.
Forman parellas que duran toda a vida. Se un dos membros da parella morre, é substituído en xeral rapidamente por unha ave de primeiro ano. As parellas adoitan separarse despois de varias crías sen éxito. Nos outonos as futuras parellas van pasando cada vez máis tempo xuntas ata que se senten vinculadas. Aínda así seguen a buscar comida por separado.
A inspección do lugar de construción do futuro niño dura de outubro a xaneiro (en Centroeuropa ata febreiro). Os sitios preferidos para face-los niños son as pólas superiores de árbores altas, entre os 12 e os 30 metros de altura que son de difícil acceso e son un bo punto de observación, ou zonas máis baixa, entre 3 e 4 metros do chan, entre maleza ou sebes mestas e con espiñas.
O niño é esférico. Mide entre 35 e 75 cm de ancho. Está feito de poliñas e cotelos, secos e entrecruzados. Moitos niños teñen dúas entradas.
Corvos, pegas e choias,
dou ó demo estas tres xoias.
A pega común, tamén coñecida como pega rabuda ou pega rabilonga, (Pica pica) é un paxaro da familia dos córvidos (corvidae). Vive en boa parte de Eurasia, norte de África e Norteamérica. En Europa vive sobre todo nas proximidades dos asentamentos humanos. A súa plumaxe branca e negra e a súa cola longa fana inconfundible.
Svraka (lat. Pica pica), često i dugorepa svraka, je vrsta ptica iz porodice vrana, reda vrapčarki. Nastanjuje velike dijelove Euroazije, sjeverne Afrike i sjeverne Amerike. U Europi ju se često sreće u naseljima, gdje ju i laici lako prepoznaju po izrazito crno-bijelom perju i dugom repu. Sastavljene su i mnoge pjesme o svraki te je se često prikazuje u europskoj kulturi. Ne nastanjuju Island.
Svraka ima dugo tijelo koje se lako prepoznaje po bijelim krilima i crnom tijelu. Na donjem dijelu leđa perje je tamnoplave boje i metalnog odsjaja. Uglavnom je duga od 40 do 51 cm i teška od 180 do 270 g. Ima crni kljun za hvatanje kukaca i drugih sitnih životinja. Njezin rep također je crn.
Svraka se hrani kukcima, malim sisavcima, jajima i mladim pticama.
Razmnožavanje se većinom odvija u travnju. Ženka u gnijezdo snese od 5 do 8 jaja te na njima sjedi nekoliko tjedana. Iz njih se izlegu ptići koji nemaju perje. Nakon nekoliko dana, ptići već imaju crno-bijelo perje.
U Wikimedijinu spremniku nalazi se članak na temu: Svraka
Wikivrste imaju podatke o: Svrakama Svraka (lat. Pica pica), često i dugorepa svraka, je vrsta ptica iz porodice vrana, reda vrapčarki. Nastanjuje velike dijelove Euroazije, sjeverne Afrike i sjeverne Amerike. U Europi ju se često sreće u naseljima, gdje ju i laici lako prepoznaju po izrazito crno-bijelom perju i dugom repu. Sastavljene su i mnoge pjesme o svraki te je se često prikazuje u europskoj kulturi. Ne nastanjuju Island.
Sroka (Pica pica) je družina ze swójby rapačich ptakow. Wona je we wulkich dźělach Europy a Azije kaž tež na samym sewjerozapadźe Afriki žiwa. Dla swojeje charakteristiskeje čorno-běłeje pjeriny a dołheho wopuška je lochce spóznajomna.
Jako pječa „pakosćiwa sroka“ a posoł špatnych powěsćow bě w europskim srjedźowěku njewoblubowana, mjeztym zo płaći po aziskej tradiciji jako symbol zboža. W serbskej folklorje je sroka njewjesta při ptačim kwasu.
Sroka (Pica pica) je družina ze swójby rapačich ptakow. Wona je we wulkich dźělach Europy a Azije kaž tež na samym sewjerozapadźe Afriki žiwa. Dla swojeje charakteristiskeje čorno-běłeje pjeriny a dołheho wopuška je lochce spóznajomna.
Jako pječa „pakosćiwa sroka“ a posoł špatnych powěsćow bě w europskim srjedźowěku njewoblubowana, mjeztym zo płaći po aziskej tradiciji jako symbol zboža. W serbskej folklorje je sroka njewjesta při ptačim kwasu.
Hłós srokiMagpie erasia (Pica pica) adalah burung tangkaran di seluruh Eropa, sebagian besar Asia dan barat laut Afrika. Burung ini merupakan salah satu burung yang paling cerdas, serta dipercaya sebagai salah satu binatang yang paling cerdas.[2] Pengembangan nidopallium kira-kira sama dalam ukuran yang relatif seperti yang ditemukan pada simpanse, orangutan dan manusia.[3]
. PMID 18715117. Diakses tanggal 2008-08-21. Parameter 
_-_Pica_pica_(002a).jpg)
_-_Pica_pica_-_Common_magpie_(Eurasian_magpie,_European_magpie)_-_%D0%A1%D0%B2%D1%80%D0%B0%D0%BA%D0%B0_-_Elster_(22130131694).jpg)
.jpg)
_91.jpg)
_001.jpg)
,_Almuradiel,_Ciudad_Real,_Espa%C3%B1a,_2021-12-19,_DD_20.jpg)
_22.jpg)
|author-separator= yang tidak diketahui akan diabaikan (bantuan) 
Artikel bertopik burung ini adalah sebuah rintisan. Anda dapat membantu Wikipedia dengan mengembangkannya. Magpie erasia (Pica pica) adalah burung tangkaran di seluruh Eropa, sebagian besar Asia dan barat laut Afrika. Burung ini merupakan salah satu burung yang paling cerdas, serta dipercaya sebagai salah satu binatang yang paling cerdas. Pengembangan nidopallium kira-kira sama dalam ukuran yang relatif seperti yang ditemukan pada simpanse, orangutan dan manusia.
Skjór [1] (fræðiheiti: Pica pica) er fugl af hröfnungaætt. Skjórinn er þekktur fyrir að vera glysgjarn, enda safnar hann eða stelur smáhlutum sem glitra og kemur fyrir í hreiðri sínu.
Skjór (fræðiheiti: Pica pica) er fugl af hröfnungaætt. Skjórinn er þekktur fyrir að vera glysgjarn, enda safnar hann eða stelur smáhlutum sem glitra og kemur fyrir í hreiðri sínu.
La gazza, nota anche come gazza eurasiatica (Pica pica [Linnaeus, 1758]), è un uccello passeriforme della famiglia dei corvidi[2].
Il nome scientifico della specie, pica, è un caso di tautonimia, in quanto ripetizione di quello del genere.
Si tratta di uccelli dall'aspetto slanciato, muniti di testa arrotondata con lungo e forte becco conico dall'estremità adunca, ali lunghe e digitate, lunga coda dalla forma romboidale e zampe forti: nel complesso, la gazza è inconfondibile nel suo areale, sia per la colorazione (che comunque può essere confusa con quella di altri uccelli nell'areale occupato dalla specie, come ad esempio la taccola daurica) sia soprattutto per la conformazione.
Il piumaggio è di colore nero sericeo su testa, parte superiore del petto, dorso, codone, sottocoda, basso ventre e parte piumata delle zampe, mentre fianchi, area scapolare, rimanente parte di petto e ventre, groppa sono di colore bianco candido. Le ali sono nere, con remiganti primarie bianco-grigiastre dai riflessi color acciaio e sottile orlo nero. La coda, anch'essa nera, ha evidenti riflessi metallici bronzeo-verdastri; riflessi metallici che vanno dal bluastro al purpureo sono inoltre presenti su testa, ali e dorso.
Non è presente alcun dimorfismo sessuale nella colorazione, la quale, invece, tende ad avere una certa variabilità a livello di popolazione: ad esempio, le popolazioni africane presentano una vistosa area glabra bluastra sugli zigomi, ridotta o assente nelle altre, mentre quelle iberiche e arabe mostrano colorazione nera più estesa (soprattutto dorsalmente) e, nel caso di queste ultime, riflessi metallici caudali bluastri anziché verdi.
Il becco è nero, ricoperto di piume nel terzo basale. Anche le zampe sono nerastre, mentre gli occhi sono di colore bruno scuro.
Misura 46–50 cm di lunghezza (dei quali la metà spettano alla coda), per 161-268 g di peso e un'apertura alare di 52–62 cm[3]; a parità d'età, i maschi sono più massicci e pesanti delle femmine[3].
La gazza è un uccello dalle abitudini di vita diurne, che all'infuori della stagione riproduttiva vive in coppie o in gruppetti a base familiare (una o più coppie coi figli di più covate precedenti) e passa la maggior parte della giornata spostandosi dagli alberi (dove risiede e dai quali tiene d'occhio i dintorni) al terreno (dove reperisce il cibo). Le coppie sono stanziali nel proprio territorio[4], che difendono attivamente da eventuali intrusi conspecifici e talvolta da altri animali visti come una minaccia (ad esempio gatti o rapaci), che vengono infastiditi con picchiate e inseguimenti fino a quando non si allontanano[5]. I maschi tendono a occupare il proprio territorio per la vita, mentre le femmine possono spostarsi fra i vari territori alla ricerca di nuovi compagni[6].
La gazza è molto curiosa e intelligente: similmente ad altri corvidi, ha il rapporto fra le dimensioni del cervello e le dimensioni totali molto vicino a quello dei cetacei e delle scimmie antropomorfe, e in particolare lo striato presenta massa relativa simile quella di scimpanzé e uomini, caratteristica questa che la gazza condivide con le taccole e che la posiziona fra gli animali più intelligenti in assoluto[7].
Le gazze, infatti, mostrano rituali sociali complessi, che evidenziano la presenza di cognizione sociale, immaginazione, memoria episodica, autoconsapevolezza (la gazza è uno dei pochissimi animali ad aver passato con successo il test dello specchio[8]) e perfino del lutto[9][10].
Il verso è chioccolante, composto dalla stessa sillaba ripetuta 3-7 volte con intensità crescente a seconda dello stato d'eccitazione dell'animale. Questi uccelli sono inoltre in grado di imitare i suoni dell'ambiente che li circonda, compresa la voce umana.
La dieta è onnivora e molto opportunistica, costituita grossomodo di tutto ciò di commestibile che l'animale riesca a reperire nel proprio territorio: le gazze mangiano granaglie, semi, frutta a guscio, ghiande, bacche e frutti, ma il grosso della loro dieta si compone di invertebrati (soprattutto coleotteri e ragni), carogne, uova e nidiacei di altri uccelli e piccoli vertebrati[11].
La gazza è un'assidua frequentatrice delle aree antropizzate per il reperimento del cibo: è solita sostare o nidificare sugli alberi al limitare delle strade a scorrimento veloce per cibarsi degli animali investiti, così come non è infrequente (sebbene sia limitata in questo dalla concorrenza delle più grosse e aggressive cornacchie) osservarla mentre fruga nei cestini della spazzatura o apre i sacchi col becco per estrarne avanzi di cibo[12].
La stagione riproduttiva comincia coi primi tepori, generalmente in primavera (con picco delle nidificazioni in aprile), anche se in caso di inverni miti la deposizione può avere luogo già a partire da dicembre[3]. Le gazze sono uccelli rigidamente monogami, le coppie durano anche molti anni, sebbene la femmina possa abbandonare il compagno per accoppiarsi a un maschio più forte[13].
Il corteggiamento del maschio è incentrato sui movimenti della coda, che viene alzata e abbassata, spiegata a ventaglio e chiusa velocemente sotto gli occhi dell'amata, mentre lo spasimante emette bassi cinguettii flautati e arruffa le penne bianche dei fianchi a coprire il nero delle ali, mostrando il più possibile il bianco dei fianchi e del dorso. Le femmine danno grande importanza allo stato della coda, scegliendo come compagni i maschi con coda integra (segno di forza, in quanto le penne della coda si danneggiano facilmente durante i combattimenti o le aggressioni dei predatori) e lucente (segno di buona alimentazione)[14]. Dopo inseguimenti rituali in volo, generalmente la femmina si lascia montare.
Il nido, piuttosto voluminoso, ha un'inusuale forma globosa. Viene costruito da uccelli di ambedue i sessi verso la cima di un grosso albero solitario. È formato da una parte basale a coppa, fatta da un intreccio di ramoscelli tenuti insieme da fango e foderata internamente con uno strato di sottili fili di erba, e da una calotta superiore, piuttosto grossolana e costituita da rametti intrecciati.
La femmina depone 3-10 (generalmente 6-8) uova, il numero delle quali è direttamente proporzionale alle dimensioni del nido[15]. Le uova, piuttosto piccole in rapporto alla taglia dell'animale (32,9 x 23 mm), sono di colore azzurrino con fine maculatura bruno-olivastra. La madre le cova da sola (nutrita e protetta dal maschio[16]) per 21-22 giorni, al termine dei quali schiudono pulli ciechi e implumi. I nidiacei vengono imbeccati dalla sola femmina col cibo fornito dal maschio per i primi 7-10 giorni: a questo punto, essi hanno gli occhi completamente aperti, sono ricoperti da un rado piumino, e cominciano a essere imbeccati direttamente anche dal maschio[17]. A due settimane di vita, i piccoli cominciano ad avventurarsi ai bordi del nido, ma sono pronti per l'involo solo attorno ai 27 giorni di vita. Anche quando sono in grado di volare, continuano a rimanere coi genitori, chiedendo loro l'imbeccata (sebbene in maniera sempre più sporadica) per altre quattro settimane, prima di potersi dire indipendenti.
La mortalità dei nidiacei è molto alta: le uova vengono deposte al ritmo di una al giorno, sicché sussiste una differenza d'età anche considerevole fra i primi e gli ultimi nati, che raramente arrivano all'involo[18]. A ciò si aggiungono le vittime fatte dai predatori, che fanno sì che meno di un quarto dei nuovi nati superi il suo primo inverno.
La speranza di vita delle gazze in natura è di 4-5 anni, ma alcuni esemplari superano i 20 anni[19]. La maturità sessuale si raggiunge a un anno d'età, ma raramente questi uccelli si riproducono prima dei due anni o anche oltre (specialmente i maschi).
La gazza ha distribuzione paleartica, occupando un ampio areale che va dalla penisola iberica alla penisola di Corea, coinvolge le isole britanniche, la Fennoscandia, l'Europa centrale, meridionale e orientale, la Russia europea, il Caucaso, il Vicino Oriente (Turchia, Kurdistan, Mesopotamia, nord dell'Iran e Monti Zagros), il Turkestan fino all'Uiguristan nord-occidentale, il nord dell'Afghanistan e del Pakistan, il Kashmir, la Mongolia, la Manciuria, a sud fino al nord di Vietnam, Laos, Birmania e Assam, attraverso gran parte della Cina centrale e orientale, il Tibet orientale e il Bhutan. Popolazioni disgiunte abitano inoltre la Kamchatka, il Nordafrica (area costiera dal sud-ovest del Marocco al nord della Tunisia) e la provincia saudita dell'Asir.
In Italia la gazza è presente con la sua sottospecie nominale in tutto il territorio peninsulare, in Sicilia e nelle isole circonvicine, mentre manca dalla Sardegna e dalla Corsica.
Si tratta di uccelli stanziali, che raramente si spostano di più di 30 km dal luogo di nascita[3]. Gli spostamenti riguardano perlopiù le femmine (che attraversano i territori dei maschi alla ricerca di un compagno) e i giovani in dispersione. Le popolazioni scandinave più settentrionali in autunno possono scendere a sud per svernare in luoghi meno rigidi[3].
La gazza è un uccello estremamente adattabile, in grado di popolare virtualmente tutti gli ambienti aperti con presenza di alberi isolati o di macchie alberate. Colonizza senza problemi le aree antropizzate, stabilendosi nei parchi e nei giardini e traendo beneficio dall'attività umana[20].
Se ne riconoscono dieci sottospecie[2]:
Alcuni autori riconoscerebbero, inoltre, le sottospecie galliae della Francia, germanica della Germania (ambedue sinonimizzate con la nominale), kot dell'Ucraina orientale, laubmanni del Kelat, hemileucoptera della Siberia centrale, japonica del Giappone, amurensis dell'area di Chabarovsk, jankowskii dell'area di Vladivostok e anderssoni dell'Ussuri (sinonimizzate con bactriana), hainana di Hainan e alashanica dei monti Helan (sinonimizzate con serica).
La tassonomia della gazza è ancora incerta: se da un lato questi uccelli sono molto vicini alle altre due specie del genere Pica, al punto che alcuni ne suggerirebbero l'accorpamento in una singola specie[21], dall'altro all'interno della specie alcune delle sottospecie (asirensis[22], serica, mauritanica[23] e, in misura minore, la disgiunta camtschatica) particolarmente distinte potrebbero costituire delle specie a sé stanti[24].
Esemplare della sottospecie fennorum a Helsinki
Esemplare della sottospecie melanotos a Madrid
Esemplare della sottospecie mauritanica a Marrakech
Esemplare della sottospecie bactriana vocalizza nel distretto di Leh
Esemplare della sottospecie leucoptera a Daejeon
Lo stesso argomento in dettaglio: Gazza (araldica). Nella mitologia nordica la gazza rappresentava la messaggera degli dei e anche l'uccello della dea della morte Hel o delle misteriose Huldra[25].
Nella mitologia e poi nel seguente folklore slavo, soprattutto nel folklore bulgaro, la gazza è l'animale che conosce l'esatta ubicazione del villaggio di Zmeikovo, un posto incantato ai confini del mondo nel quale vivono tutti i mostri e le creature appartenenti al folklore slavo.
La gazza ha un significato ambivalente nella cultura delle aree dove vive: in Europa viene generalmente connotata in maniera negativa, mentre in Estremo Oriente è vista positivamente.
Nelle Isole britanniche la gazza è foriera di novità, generalmente negative: vedere una gazza solitaria è presagio di cattivo tempo imminente, mentre una serie di filastrocche (con variazioni anche consistenti a livello regionale) descrivono l'effetto di vedere questi uccelli, a seconda del loro numero e del loro comportamento, e prescrivono per annullare l'effetto malaugurante della loro vista di salutarle e chiedere loro notizie della famiglia come si farebbe con dei conoscenti[26]. In Scozia avere una gazza alla finestra è considerato presagio di un lutto imminente.
Le gazze sono inoltre identificate come ladre (non per niente uno dei nomi comuni di questi animali è "gazza ladra", riscontrabile anche nell'omonima opera di Gioachino Rossini) per la loro colorazione nera, l'astuzia e la passione (comune a molti corvidi) per gli oggetti luccicanti, che conservano nei nidi. In Scandinavia, oltre a questa connotazione, le gazze vengono associate alla stregoneria.
La visione europea di questo animale è antitetica con quella asiatica: in Corea, ad esempio, la gazza viene salutata come portatrice di prosperità, e anche in Cina si ritiene che questi uccelli portino fortuna (com'è intuibile addirittura dal loro nome cinese, 喜鹊/喜鵲/xǐquè, col primo ideogramma che significa "felicità")[27].
Anche sotto la dinastia Qing la gazza veniva considerata "l'uccello ufficiale della gioia"[27].
Attualmente questi pennuti vengono deprecati anche per il loro effetto negativo sulla presenza di piccoli uccelli nei loro territori, il quale sarebbe stato tuttavia ridimensionato da alcuni studi[28].
I giocatori del Newcastle United Football Club vengono chiamati The Magpies (appunto le gazze) per i colori sociali, bianco e nero.
Le automobili in dotazione alla Police nationale di Parigi durante gli anni sessanta e settanta venivano soprannominate les pies (le gazze in francese) per lo stesso motivo[29].
La gazza, nota anche come gazza eurasiatica (Pica pica [Linnaeus, 1758]), è un uccello passeriforme della famiglia dei corvidi.
Il nome scientifico della specie, pica, è un caso di tautonimia, in quanto ripetizione di quello del genere.
Kitos reikšmės – Šarka (reikšmės).
Šarka (Pica pica) – varninių (Corvidae) šeimos paukštis. Lietuvoje gana įprastas, kuosos dydžio ir turintis ilgą uodegą paukštis.
Nesunkiai atpažįstama iš savo apdaro, žeme šokinėja savotiškai kilnodama uodegą. Patino ir patelės galva, kaklas, pagurklis, nugara, uodega ir sparnai juodi, melsvai žalio metalo žvilgesio. Plačios dėmės pečių srityje, pilvas ir krūtinė balti. Šarkų kūno ilgis 40-51 cm, iš kurio 20-30 cm sudaro ilga uodega, išskėstų sparnų tarpugaliai 48-62 cm. Jų svoris 175–300 g, iš ko patinėliai vidutiniškai sveria daugiau – 233 g, patelių vidutinis svoris 203 gramai.
Išskiriama apie 11 šarkų (Pica pica) porūšių.
Gyvena paupių, paežerių krūmynuose, mėgsta įsikurti laukuose bei pievose esančiuose krūmynuose. Balsas „šėk-šėk-šėk… " Monogamas. Lizdo teritoriją pasirenka jau kovo mėn. Lizdą dažniausiai krauna beržuose, karkluose, pušyse, nuo 1,7 iki 18 m aukštyje. Lizdą suka iš šakų, žemių, vidų iškloja plonomis šakelėmis. Lizdui padaro stogą ir šonuose dvi landas. Kiaušinius deda balandžio pradžioje. Dėtyje 7-8 kiaušiniai, kurių lukštas šviesiai žalsvas, išmargintas tankiais rusvais taškučiais bei dėmelėmis. Peri 18-20 dienų.
Šarkos dažniausiai laikosi poromis. Gana atsargios, žmogaus arti neprisileidžia ir pamačiusios jį ar kokį plėšrūną, pradeda triukšmauti arba netrukus tyliai nuskrenda.
Laikoma, kad šarkos yra ne tik vieni iš protingiausių paukščių, bet ir gyvūnų apskritai. Kaip ir kitų varninių (pvz., varnų), šarkų smegenų ir kūno masės santykis yra panašus į žmogbeždžionių ir banginių[1]. Šarkos yra vieninteliai žinduolių klasei nepriklausantys gyvūnai, išlaikantys savęs atpažinimo veidrodyje testą[2].
Varniniai paukščiai mėgsta blizgančius daiktus, juos vagiliauja, bet neseniai atlikti Anglijos Ekseterio universitete šarkų tyrimai parodė, kad joms tai nebūdinga. Testuojant jas su blizgančiais daiktais, iš 64 atvejų tik du kartus į juos atkreipė dėmesį[3].
Minta vabzdžiais, kiaušiniais, jaunais paukšteliais, pelėmis, uogomis, vaisiais, žiemą lesa atliekas, apsilanko sąvartynuose.
Kitos reikšmės – Šarka (reikšmės). Šarka (Pica pica) – varninių (Corvidae) šeimos paukštis. Lietuvoje gana įprastas, kuosos dydžio ir turintis ilgą uodegą paukštis.
Žagata jeb Eiropas žagata (Pica pica) ir vidēja auguma vārnu dzimtas (Corvidae) putns. Izdala 6 pasugas.[1] Vairākas kādreizējas pasugas mūsdienās izdala kā atsevišķas sugas (Korejas žagata (Pica serica), Magriba žagata (Pica mauritanica), Asīrijas žagata (Pica asirensis), melnmuguras žagata (Pica bottanensis)). Toties pasuga P.p.hemileucoptera pievienota Krievijā un Centrālāzijā dzīvojošajai pasugai P.p.bactriana.[1]
Žagata ir sastopama visā Eiropā un lielā daļā Āzijas. Tā ir vienīgā Eiropā sastopamā žagatu suga (izņemot Pireneju pussalu).
Latvijā žagata ir parasta ligzdotāja un nometniece. Saskaņā ar 2009. gada pētījumiem ligzdojošo pāru skaits Latvijā, salīdzinot ar 2006. gadu, palielinās.[2] Labprāt apmetas apdzīvotās vietās vai to tuvumā, arī lielās pilsētās. Ligzdai izvēlas apstādījumus, krūmainus ūdenstilpju krastus.[3]
Žagatas ķermeņa garums ir 40—51 cm garš,[4] pieaugušiem putniem no kopējā ķermeņa garuma vairāk kā 50% ir astes garums. Spārnu plētums 52—62 cm, svars 200—250 g.[4] Tēviņi ir nedaudz lielāki par mātītēm.[5]
Galva, kakls, mugura un krūtis ir melnas ar zaļganvioletu metālisku spīdumu. Vēdera un plecu apspalvojums ir spoži baltā krāsā. Spārni ir divās krāsās: balti ar melnu, melnajām spalvām ziliviolets metālisks spīdums. Aste melna ar vizuļojošu zaļganvioletu spīdumu. Kājas un knābis melni. Jauno putnu apspalvojuma krāsa ir līdzīga pieaugušajiem putniem, tikai to melnajām spalvām trūkst metāliskā spīduma.
Žagatas ir lielas pļāpas. Katru reizi, kad tās lido viena otrai garām, tās sāk vicināt biežāk un spēcīgāk spārnus un skaļi žadzināt. Kad žagata nolaižas uz zemes, tā asti tur augstu gaisā, un tikai pēc nosēšanās tā lēnām un rūpīgi nolaiž asti. Uz zemes žagata gan staigā, gan lec ar abām kājām sāniski ar viegli paplestiem spārniem.
Žagatai ļoti patīk spīdīgi priekšmeti, kurus tā pie iespējas savāc un noslēpj. Žagatu slēptuvēs ir atrasti gan zelta gredzeni, gan ķēdītes.[6] Žagata ir viens no retajiem dzīvniekiem[7] un vienīgais putns, kas sevi atpazīst spogulī.[8] Ar žagatām tika veikts eksperiments, piestirpinot pie tām sarkanu uzlīmi, kuru varēja ieraudzīt tikai spogulī. Žagatas sevi apskatot spogulī, atbrīvojās no uzlīmes.[9]
Pilsētu žagatas ir diezgan droši putni, bet lauku apvidos dzīvojošās žagatas ir kautrīgākas un uzmanīgākas. Reizēm ir novērots, ka vairākas žagatas kooperējas, lai pakaitinātu kaķi. Ziemas periodā žagatas veido nelielus barus, kas kopīgi barojas un nakšņo.
Žagata ir visēdāja un apēdīs jebkuru pieejamu dzīvnieku izcelsmes barību. Tā izēd citiem putniem olas un putnēnus, tā barojas ar kukaiņiem, tārpiem, maitu, graudiem, sēklām, augļiem un ogām. Tās mēdz baroties arī ar mājdzīvnieku barību un rakņāties pa atkritumu tvertnēm.
Žagatas ir monogāmas un veido pārus uz mūžu. Ligzda parasti tiek iekārtota krūmos[3] vai augstos kokos. Tā tiek sakrauta no zariem, māliem un dubļiem, un pārsegta ar skraju zaru jumtu. Ligzdu žagata oderē ar smalkām saknītēm. Žagatas ligzdo aprīlī, maijā.[10] Dējumā ir 5—8 olas. Tās ir gaiši zaļas ar brūniem raibumiņiem.[3] Inkubācijas periods ilgst 20 dienas, olas perē tikai mātīte. Putnēniem apspalvojums izaug pēc 26—31 dienas.[10]
Žagatas dzīves ilgums ir 8—15 gadi.[4]
Žagatai ir 6 pasugas:[1]
Žagata jeb Eiropas žagata (Pica pica) ir vidēja auguma vārnu dzimtas (Corvidae) putns. Izdala 6 pasugas. Vairākas kādreizējas pasugas mūsdienās izdala kā atsevišķas sugas (Korejas žagata (Pica serica), Magriba žagata (Pica mauritanica), Asīrijas žagata (Pica asirensis), melnmuguras žagata (Pica bottanensis)). Toties pasuga P.p.hemileucoptera pievienota Krievijā un Centrālāzijā dzīvojošajai pasugai P.p.bactriana.
Žagata ir sastopama visā Eiropā un lielā daļā Āzijas. Tā ir vienīgā Eiropā sastopamā žagatu suga (izņemot Pireneju pussalu).
Voor de Belgische televisiefilm uit 1982, zie Ekster (film). De ekster (Pica pica) of gewone of Euraziatische ekster is een vogel die behoort tot de familie van kraaiachtigen. 
zang (info / uitleg)
Met zijn opvallende zwart-witte verenkleed is de ekster een van de gemakkelijkst te herkennen vogels. De vogel bouwt zijn grote nest meestal in een boom, maar er zijn ook nesten gevonden in struikgewas, op steigers, elektriciteitsmasten en zelfs op vensterbanken. Zijn kostje scharrelt hij op de grond bij elkaar en bestaat voornamelijk uit insecten en aas. 's Winters eet hij ook wel zaad (van de voertafel) en andere plantaardige bestanddelen. In het voorjaar, als hij jongen heeft, wil hij ook wel eieren en jongen van andere vogels aan zijn eigen jongen voeren, maar uit wetenschappelijk onderzoek is inmiddels wel gebleken dat de zangvogelpopulaties hieronder niet te lijden hebben. Zoals alle kraaiachtigen is de ekster een echte omnivoor. De ekster is niet bang om zich in de buurt van mensen te laten zien of zich te vestigen, bijvoorbeeld in tuinen; in landelijke gebieden zijn ze schuwer omdat ze een gemakkelijk doelwit vormen voor de -illegale- jacht.
Eksters vormen levenslange broedparen, net als de kauw, en ze vormen met de uitgevlogen jongen nog een tijd een gezin, maar ze leven 's zomers niet in groepen zoals de kauw vaak doet. Wel kunnen de juveniele eksters in groepen voorkomen.
De ekster komt voor in heel Europa en een groot gedeelte van Azië. In Nederland is de ekster vrijwel overal algemeen, met naar schatting 100.000 broedparen per jaar.
Er zijn zes ondersoorten:[2]
Ondersoorten die in versie 8.2 van de IOC World Bird List de status van soort hebben gekregen volgens in 2017 gepubliceerd onderzoek.[3]
De vogel is 40 tot 51 cm lang, inclusief de staart (20 tot 30 cm lang).[4] Het opvallende bonte verenkleed en de lange staart, samen met de luide karakteristieke roep, maken de soort onmiskenbaar. In open landschap trekt de vogel de aandacht door in groepjes van twee of drie met snel bewegende vleugels een voor een langs te vliegen, onderwijl krassend.
Als de vogel neerstrijkt wordt de lange staart meteen omhoog getild, en zorgvuldig van de grond gehouden. Kop, nek en borst zijn glanzend zwart met vaak een metaalgroene of -blauwe glans; de buik en schouders zijn zuiver wit; de vleugels hebben een groene weerschijn. De slagpennen hebben witte binnenvlaggen, wat van onderaf zichtbaar is. Poten en snavel zijn zwart.
De jongen lijken op de ouders, maar hebben aanvankelijk niet dezelfde weerschijn op de roetzwarte delen van hun verenkleed. Het mannetje is iets groter dan het vrouwtje. Dominante dieren hebben tevens een langere staart dan de niet-dominanten. Net als bij andere kraaiachtigen wandelen ze over de grond, maar als ze worden aangetrokken door voedsel of door een bijzonder voorwerp verplaatsen ze zich met kleine sprongetjes zijwaarts, met de vleugels iets open gespreid.
Het is een fabeltje dat eksters blinkende objecten zouden verzamelen (meestal 'stelen' genoemd) of zelfs eten.[5] Eksters zijn nieuwsgierige vogels en onderzoeken alles wat voor hen nieuw is.
Soms vormen twee of drie eksters een groepje dat bijvoorbeeld katten pest, dat wil zeggen dat ze onder luid "gekekker" schijnaanvallen uitvoeren op deze dieren. Ze doen dat omdat ze instinctief weten dat de kat een voor hen gevaarlijk roofdier is, dat uit hun gebied moet worden verdreven. Andere vogelsoorten en ook zoogdieren (muizen en dergelijke) worden hierdoor gewaarschuwd en zullen extra oppassen.
In de winter is de ekster meer in groepen te vinden bij het verplaatsen en foerageren, en vaak gezamenlijk overnachtend. In het voorjaar vormen zich grotere groepen voor de paarselectie. Charles Darwin noemde deze groepen 'huwelijksbijeenkomsten' (marriage meetings).
Sommige eksters paren al na één jaar, terwijl andere in hun niet-broedende groepjes blijven en dus voor het eerst pas in hun tweede jaar paren. Ze zijn monogaam en de paren blijven vaak meerdere paarseizoenen bij elkaar. Zij bezetten over het algemeen jaarlijks hetzelfde gebied.
Al in januari begint de bouw van het nest. Alleen in Centraal-Europa begint nestbouw niet tot in februari of maart. Terwijl nieuwe koppels beginnen te nestelen met verlengde balts, beginnen oude koppels na een verkort baltsritueel met de bouw van het nest. Het nest is een bolvormig, vrij groot bouwsel van takken, dat meestal op de vork van een tak in een hoge boom gebouwd wordt. De externe structuur is 35 tot 75 cm breed en bestaat uit omvangrijke, droge, vaak kruisende, uitwaarts uitstekende takken. De bodem van het nest is bedekt met een laag fijne aarde en/of klei. De nestkuil is meestal gebouwd van fijne wortels, die in een uniform vlechtwerk worden verwerkt. De diameter is ongeveer 135 mm en het heeft een diepte van ongeveer 100 mm. De meeste nesten hebben een kap-achtige bovenbouw, bestaand uit omvangrijke takken met één, vaak twee verborgen zijuitgangen. Het ontbreken van de kap kan voorkomen door gebrek aan geschikt bouwmateriaal of de onervarenheid van het koppel. De bovenbouw dient voor het beschermen van de aanvallen van kraaien of roofvogels.
Beide vogels nemen op dezelfde manier deel aan de bouw van het nest. De gemiddelde tijd voor het bouwen van een nest is 40 dagen. Een paar begint vaak op verschillende plaatsen te bouwen. Dit gedrag komt vooral voor bij verstoringen tijdens de bouw van een nest. Zolang de gepaarde vogels samen zijn, voltooien ze vaak veel nesten en ook repareren ze dikwijls oude nesten voor de paring.
Oude nesten worden gebruikt door bosuilen, toren- en boomvalken, die zelf geen nesten opbouwen. Het vernietigen van eksternesten beïnvloedt daardoor ook de stand van deze vogelsoorten.
De paring vindt plaats in het voorjaar. Tijdens de balts lichten de mannetjes herhaaldelijk snel de kopveren op, tillen hun staart op en openen en sluiten deze snel als een waaier, en roepen met zachte tonen die duidelijk anders zijn dan hun gebruikelijke geluiden. Korte glijvluchten en achtervolgingen horen bij het baltsritueel. De losse veren van de flanken worden over de slagpennen gebracht, en de veren op de schoudervlek zijn geopend zodat het wit opvallend is, vermoedelijk om vrouwtjes aan te trekken.
In Europa worden broedsels typisch gelegd in april. Ze omvatten meestal vijf à acht eieren, maar legsels van drie tot tien eieren zijn waargenomen. De eieren worden normaal vroeg 's ochtends gelegd, meestal één per dag. De eieren zijn voor de grootte van de vogel aan de kleine kant, gemiddeld 32,9 mm × 23 mm en wegen gemiddeld 9,9 g. Ze zijn typisch lichtblauwgroen met olijfbruine of grijze spikkels en vlekken, maar tonen veel variatie in kleur en patroon. De eieren worden 21-22 dagen uitgebroed door het vrouwtje, dat door het mannetje wordt gevoed.
De kuikens zijn nestblijvers, zonder veren en met gesloten ogen. Aanvankelijk eten de ouders de uitwerpsels van de kuikens, maar als deze groter worden, ontlasten ze op de rand van het nest. De nestelingen openen hun ogen 7 tot 8 dagen na het uitkomen. Hun lichaamsveren beginnen na ongeveer 8 dagen te verschijnen en de slagpennen na 10 dagen. Enkele dagen voordat ze klaar zijn om het nest te verlaten, ontdekken de kuikens al kruipend de nabijgelegen takken. Rond 27 dagen vliegen ze uit. De ouders blijven de kuikens nog enkele weken voeden. Ze beschermen de kuikens ook tegen roofdieren, omdat hun vermogen om te vliegen slecht is, waardoor ze zeer kwetsbaar zijn. Gemiddeld overleven slechts 3 of 4 kuikens. Sommige nesten gaan aan roofdieren verloren, maar een belangrijke factor die de kuikensterfte veroorzaakt is hongersnood. Ekstereieren komen niet tegelijk uit en als de ouders moeite hebben met het vinden van voldoende voedsel zullen de laatste kuikens verstoten worden. Er wordt per jaar maar één nest jongen grootgebracht, tenzij een nest vroeg te gronde gaat.
De ekster eet vrijwel alles van dierlijke oorsprong, voornamelijk insecten, maar tijdens het grootbrengen van zijn jongen eet hij ook wel jonge vogels, eieren en kleine zoogdieren; ook eikels, okkernootjes, graan en andere plantaardige voedselbronnen worden niet versmaad. In aantallen prooien maken op de grond gevangen insecten ca. 70-90% van het dieet uit. Uit wetenschappelijk onderzoek is gebleken dat een gezonde eksterstand niet ten koste gaat van die van andere kleine zangvogels die op het menu van de ekster staan. 's Winters leggen eksters vaak een voorraad aan van bijvoorbeeld noten.
In de loop der eeuwen duikt de ekster vaak op in het bijgeloof. Volgens een Waalse en Franse sage had de ekster eerst een prachtig verenkleed, maar toen de vogel met de gekruisigde Jezus spotte werd hij vervloekt en kregen zijn veren de kleuren van de rouw.[6]
Eksters werden van oudsher al beschouwd als ongeluksvogels, verkondigers van dood en rampzaligheid. Nog zijn er woorden en uitdrukkingen in gebruik die getuigen van dit volksgeloof, zoals 'eksteroog'.
Volgens het volksgeloof kunnen eksters het lot voorspellen. Zo zouden ze een naderende oorlog voorspellen wanneer ze zich in grote aantallen verzamelen en luidruchtiger dan gewoonlijk zijn. Ook het weer zou slechter worden wanneer een ekster luidruchtiger is dan anders.
Als er een oneven aantal eksters overvliegt, zou dat ongeluk brengen, een even aantal eksters daarentegen geluk.
Onder zijn tong zou de ekster een druppel duivelsbloed dragen.[6] Eén ekster brengt onheil, twee daarentegen geluk.[6]
Hoewel eksters bijna altijd als slecht worden gezien in Europa, worden de vogels in Korea aanzien als "de vogel van voorspoed, een brenger van een zekere toekomst en een voorteken van geluk." Ook in China is de ekster een teken van een goed lot. Dit wordt al snel duidelijk in het Chinese karakter voor ekster, vereenvoudigd Chinees: 喜鹊; traditioneel Chinees: 喜鵲; pinyin: xǐquè, het eerste karakter betekent "geluk".
Enkele Nederlandse spreekwoorden en uitdrukkingen verwijzen naar eksters:[7]
Ook enkele dialectische spreekwoorden en uitdrukkingen verwijzen naar eksters.
Het woord ekster is afkomstig van een oud woord ak of ago, dat scherp betekende, en ook voorkomt in bijvoorbeeld aigu (Frans) en acid (Engels); dat blijkt uit andere namen voor de ekster, bijvoorbeeld akke gat en agatja, waarvan ook de Italiaanse naam (gazza) is afgeleid. Het -ster is een achtervoegsel waarmee zelfstandige naamwoorden werden gemaakt; de naam zou dus betekend hebben de spitse, wat op de lange staart kan slaan.[8]
De ekster wordt gebruikt in de naamgeving van een reeks andere vogels, zonder uitzondering om een gelijkaardig kleurenpatroon.
Mediabestanden die bij dit onderwerp horen, zijn te vinden op de pagina Pica pica op Wikimedia Commons. 
Nederlandstalige Wikisource (Keulemans gebruikt de wetenschappelijke naam Pica varia).De ekster (Pica pica) of gewone of Euraziatische ekster is een vogel die behoort tot de familie van kraaiachtigen. zang (info / uitleg)
Skjor (Pica pica) eller skate er ein stor fugl i kråkefamilien. Ho er standfugl i Europa, store delar av Asia og i Nordvest-Afrika, og er vanleg å sjå i Noreg.
Skjora er ein langstjerta fugl med eit karakteristisk mønster i svart og kvitt. Dei svarte fjørene har ein metallskinnande glans i blått, grønt og lilla. Ho kan også vere heilt kvit (albino), som vist på biletet under.
Skjora trivst best i ope landskap, og ho lever i heile Noreg, heilt opp til bjørkebeltet. Ho er ein standfugl, det vil seie at ho er her heile året.
Skjora et altetar. Skjora drep sjeldan byttet sjølv, sidan ho er ein åtselfugl slik som slektningane sine, kråka og ramnen.
Skjora byggjer reir i tre, buskar, under husmøne osb. Alt etter om ho legg reiret høgt eller langt nede i eit tre, har frå gammalt av vore vermerke for resten av sommaren.[1][2] Ho legg 6-8 egg i april-mai. Rugetida er 17-19 dagar.
Skjor (Pica pica) eller skate er ein stor fugl i kråkefamilien. Ho er standfugl i Europa, store delar av Asia og i Nordvest-Afrika, og er vanleg å sjå i Noreg.
Skjære (Pica pica) er en art i kråkefamilien (Corvidae) som er utbredt over det meste av Eurasia. Arten består i kraft av ni aksepterte underarter.[2] Det var flere før,[3] men noen av disse har fått status som selvstendige arter, mens andre nå inngår i andre underarter.[2] To av underartene finnes i Skandinavia. I Norge er arten lokalt også kjent under navn som skato, skjor, skjure, skjurru og sjura.
Skjæra blir omkring 46–50 cm lang og veier cirka 200–270 g.[2] Størrelsen varierer imidlertid med både kjønn og underart.[2] Hannen blir omkring 10 prosent større enn hunnen.[4].
Fjærdrakten er sort og hvit. Det sorte kan glinse med varierende intensitet i blått, blågrønt og grønt, avhengig av underart. Hode, nebb og undre ekstremiteter er sorte.[2] Det er også den lange stjerten, som har en glans av rødlilla. Håndsvingfjæra er hvite med sorte tupper. Innervingen er sort, med et hvitt felt innerst.[2] Hann- og hunnfugler er like av utseende.
Skjæra har en sammenhengende utbredelse over nesten hele Eurasia, fra Skandinavia, De britiske øyer (unntatt i det nordvestre Skottland) og Den iberiske halvøy i vest og til Nord-Vietnam ved Sørkinahavet i sørøst og det sørlige Sibir til midt opp på Okhotskhavet i nordøst. P. p. camtschatica har imidlertid skilt seg ut som en selvstendig populasjon, i et område som tilsvarer litt mer enn Kamtsjatka kraj i det nordøstlige Sibir.[2]
Arten trives i en rekke ulike habitat, men foretrekker åpent landskap som er fragmentert bevokst av trær.[2] Den trives godt i urbane strøk, men unngår gjerne tett skog og landskap uten trær. Bymessige strøk, med villahaver og frukttrær og nærhet til parker eller områder med større trær, kan virke spesielt attraktive. Også ved og rundt større søppelfyllinger er arten aktiv.[2]
Skjæra er altetende (omnivor) stand- og streiffugl som spiser alt fra kadaver, kompost, bær, og frukt til fugleegg, fugleunger, småfugler, virvelløse dyr og små pattedyr.[2] Og arten spiser nesten eksklusivt på bakken, men det er kjent at arten kan stjele mat fra andre fugler under flukt.[2] Den er ingen stor luftakrobat og flyr helst kortere distanser, gjerne fra tre til tre. Ringmerkede individer flyr sjelden mer enn 30 km.[2] Skjærer i det nordlige utbredelsesområdet kan imidlertid fly lenger, og flere ringmerkede (finske) individer har blitt tilbakelagt mer enn 100 km.[2] Et finsk eksemplar utførte en flytur på hele 450 km.[2] Skjæra er blant de mest intelligente dyreartene på kloden,[5] og har vist i forsøk at den kjenner igjen seg selv i et speil.[5]
Skjæra er monogam, og et skjærepar holder sammen året igjennom. De bygger et rede av kvister sammen, selv om hunnen gjør størsteparten av byggingen. Redet plasseres gjerne høyt i ei trekrone, ofte et større løvtre av et slag. Det er som regel formet som en kjegle med spissen ned. Hannen bidrar aktivt med bygningsmaterialer under byggingen. Det er ganske stort og (til forskjell fra kråkereiret) gjerne overbygd, med inngang fra siden. Selve inngangen er beskyttet av spisse kvister, så ikke større predatorer kommer til. Redet fôres innvendig med mykt materiale, som ull, pelshår, mykt gress og fjær. Som regel bygger skjæra nytt rede hvert år, men i noen tilfeller kan gamle reder repareres og brukes på nytt. Nye reder bygges ofte på toppen av et gammelt, og kan derfor se mye større ut enn det egentlig er.[2]
Hunnen legger 2–8 egg, normalt 5–7. Hun ruger eggene alene, og blir matet av hannen mens hun ligger på eggene. Eggene klekker etter 21–22 dager, og avkommet mates hovedsakelig av hannen. Av de 5–7 eggene blir det sjelden mer enn tre unger som lever opp og blir i stand til å forlate redet. Ungene forlater redet etter cirka 24–30 dager, før de er flygedyktige, men ungene er avhengig av foreldrene i flere uker framover, til de er omkring 80 dager gamle. Noen unger faller imidlertid ned på bakken og blir mat for andre rovdyr. På høsten slutter ungfuglene seg til andre, ikke-hekkende artsfrender. De blir selv forplantningsdyktige ved 15–17 måneder og dannelsen av nye par skjer gjerne i disse ungfuglflokkene. Par som mislykkes i hekkingen går ofte i oppløsning. Forventet levetid for ei skjære er i snitt omkring 3 år, men enkelte ringmerkede skjærer har blitt mer enn 15 år gamle.[2][3]
Inndelingen under følger HBW Alive og er i henhold til dos Anjos & Bonan (2017)[6]. Oppdelingen av underfamilier følger Jønsson et al. (2016).[7] Alle norske navn følger Norsk navnekomité for fugl (NNKF) og er i henhold til Syvertsen et al. (2008),[1] med unntak for navn i parentes. Disse har fortsatt[når?] ikke fått avklart sitt norske navn og må derfor kun betraktes som beskrivende uttrykk.
(a) Variantene galliae (Frankrike) og germanica (Tyskland) inngår i nominatformen[2]
(b) Variantene kot (Ukraina), laubmanni (Pakistan) og hemileucoptera (Sibir) inngår i P. p. bactriana[2]
(c) Variantene japonica (Japan), amurensis (Ussuriland) og jankowskii (Vladivostok) inngår i P. p. anderssoni[2]
(d) Variantene hainana (Hainan) og alashanica (Ala Shan i Kina) inngår i P. p. serica[2]
(e) P. p. serica har også blitt introdusert på Kyushu (Japan)[2]
De to skandinaviske underartene er den nordlige formen P. p. fennorum og den sørlige nominatformen P. p. pica, som begge hekker i både Norge og Sverige. Akkurat hvor grensen går mellom dem er uklart, på grunn av hybridisering. Førstnevnte er noe større enn nominatformen og har litt mer hvitt på vingene og overgumpen.[2]
Det er også mange uklarheter knyttet til selve inndelingen av arten i underarter. P. p. camtschatica er for eksempel såpass distinkt, at det kan være snakk om en egen art. P. p. bottanensis er svært ulik naboformene, men heveds å hybridisere med P. p. anderssoni nord i utbredelsesområdet. Det er også mistanke om at P. p. anderssoni i seg selv kan være en mellomform. I tillegg regens P. mauritanica som konspesifikk med P. pica, og det er dessuten mistanke om, at både P. hudsonia og P. nutalli også kan være konspesifikke. Det generelle inntrykket er at mer forskning er nødvendig på (alle) formene, før man kan treffe mer endelige konklusjoner[2]
Jakt på skjære er tillatt i hele landet i perioden fra 10. august og ut februar.[8]
. PMID 18715117. doi:10.1371/journal.pbio.0060202. Arkivert fra originalen (PDF) 19. november 2008. Besøkt 21. august 2008. Skjære (Pica pica) er en art i kråkefamilien (Corvidae) som er utbredt over det meste av Eurasia. Arten består i kraft av ni aksepterte underarter. Det var flere før, men noen av disse har fått status som selvstendige arter, mens andre nå inngår i andre underarter. To av underartene finnes i Skandinavia. I Norge er arten lokalt også kjent under navn som skato, skjor, skjure, skjurru og sjura.
A pèisa antra 180 e 240 grama. A l'é bianca e nèira con dj'arfless metàlich ant la longa coa nèira. Ël bech a l'é robust, na frisa gombà e con ij bòrd tajent.
As adata a vàire ambient: pian-e, colin-e e bòsch.
Da finì.
La cobia a l'é fissa e a fa sò ni ans j'erbo àut o an mes a 'd busson dë spin-e, con dij branchet sech e stech ampastà con pàuta e tèra. Dle vire ël ni a l'é coatà da 'n coercc, ma antlora a l'ha doe fnestròte.
J'euv, da 5 a 9, a son covà da la fumela për 17 o 18 di. Peui la cobia a pija soen ëd la nijà ancor për 23 o 27 di e, ëdcò apress, ij grand a stan për vàire temp ansema ai sò cit.
La berta a mangia bòje, giari, oslin e ij sò euv, granaje, fruta, còcole e carògne. Soens a và a sgaté ant jë mnis.
Ant l'aràldica la berta a l'é sìmbol ëd l'eloquensa, për soa facilità a imité ël langage uman.
A pèisa antra 180 e 240 grama. A l'é bianca e nèira con dj'arfless metàlich ant la longa coa nèira. Ël bech a l'é robust, na frisa gombà e con ij bòrd tajent.
AmbientAs adata a vàire ambient: pian-e, colin-e e bòsch.
DistribussionDa finì.
Àutre notissieLa cobia a l'é fissa e a fa sò ni ans j'erbo àut o an mes a 'd busson dë spin-e, con dij branchet sech e stech ampastà con pàuta e tèra. Dle vire ël ni a l'é coatà da 'n coercc, ma antlora a l'ha doe fnestròte.
J'euv, da 5 a 9, a son covà da la fumela për 17 o 18 di. Peui la cobia a pija soen ëd la nijà ancor për 23 o 27 di e, ëdcò apress, ij grand a stan për vàire temp ansema ai sò cit.
La berta a mangia bòje, giari, oslin e ij sò euv, granaje, fruta, còcole e carògne. Soens a và a sgaté ant jë mnis.
Ant l'aràldica la berta a l'é sìmbol ëd l'eloquensa, për soa facilità a imité ël langage uman.
Multimedia w Wikimedia Commons Sroka zwyczajna, sroka pospolita[4], sroka (Pica pica) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny krukowatych (Corvidae).
Sroka zamieszkuje całą Europę (oprócz obszarów wysokogórskich, niektórych wysp na Morzu Śródziemnym i Islandii), większość Azji (z wyjątkiem terenów wysuniętych najdalej na północ i południe oraz pustyń) i północno-zachodnią część Afryki. Poza tym występuje na Kamczatce w Rosji i w zachodniej części Ameryki Północnej.
W Polsce szeroko rozpowszechniony, jeden z najlepiej znanych ptaków, dość częsty ptak lęgowy na nizinach. Najbardziej powszechna na Ziemi Lubuskiej i w środkowej części Małopolski. Najrzadziej spotykana na Mazurach - tu mała liczebność srok związana jest z dużą lesistością obszarów. W górach na południu Polski sroka dolatuje do wysokości tylko 800 m n.p.m., ale populacje srok częstsze są jedynie w Karpatach. Najwięcej srok jest w śródmieściach miast i okolicach miast, gdzie czują się bezpiecznie - w Warszawie naliczono 3500 par lęgowych[5] (to siódmy pod względem liczebności ptak lęgowy w Warszawie). Ściśle osiadły, nie podejmuje wędrówek (tylko niektóre sroki mogą poza lęgami wędrować). Zimowiska srok ulokowane są na obszarach lęgowych. Bardzo rzadkim widokiem w Polsce są przelatujące stada srok.
Wyróżnia się następujące podgatunki, zamieszkujące odpowiednio[6][2]:
Sroka pierwotnie zamieszkiwała tylko nadrzeczne zarośla, szczególnie kolczaste zakrzewienia głogu, obrzeża lasów i bardzo małe, młode drzewostany z domieszką olchy, wierzby, osiki i brzozy. Sroka obecnie występuje często również w krajobrazie rolniczym – na polach i łąkach z kępami drzew i krzewów, w sadach i ogrodach niedaleko osiedli ludzkich, w parkach, na wsiach i w niektórych dzielnicach miast i zadrzewieniach w dolinach rzek. Coraz częściej spotykana również w dużych miastach[7]. Sroka szuka zatem miejsc, gdzie znajdzie wystarczającą liczbę kryjówek, ale i nisko porośniętych albo całkowicie pozbawionych wyższych roślin obszarów, w tym o stepowym charakterze. Sroce nie przeszkadza bezpośrednia obecność ludzi, toteż można ją zobaczyć na mało zadrzewionych ulicach w śródmieściach miast. Sroka unika natomiast zwartych lasów, rozległych otwartych terenów bez krzewów i drzew oraz dużych wzniesień.
W miastach w Polsce sroka zaczęła się pojawiać w latach 70. XX wieku (wcześniej omijała ludzkie osiedla). Na początku gniazdowała tylko na niedostępnych i dużych drzewach. Stopniowo, gdy nisza ta ulegała wysycaniu, zaczęła swoje lęgi wyprowadzać w niskich zakrzaczeniach[5]. Proces zasiedlania miast przez srokę postępował od zachodu Polski i kierował się ku wschodowi kraju. Wraz ze wzrostem liczby srok w miastach notuje się spadek, w niektórych miejscach w Polsce bardzo duży, srok zamieszkujących wsie. W niektórych miastach w Polsce prowadzi się zabiegi ograniczające zbyt duży rozród srok, ponieważ kradną one lęgi kosów i drozdów, które bardziej są pożądane w miejskich parkach i ogrodach.
Ptak o smukłej sylwetce i długim ogonie z charakterystycznym czarno-białym upierzeniem. Obie płci ubarwione jednakowo, ale samiec jest zwykle nieco większy i cięższy od samicy, ma dłuższy ogon. Upierzenie biało-czarne, unikalne dla tego gatunku. Bardzo długi, zaostrzony ogon z piórami o stopniowanej długości (środkowe sterówki najdłuższe, skrajne – krótsze). Pomimo swej długości ogon nie przeszkadza ptakowi w przemykaniu pomiędzy gęstymi krzaczastymi zaroślami. Głowa, dziób, gardziel, skrzydła, tył ciała i ogon ciemnoczarny, odcinający się jaskrawo od pozostałych, białych części ciała: brzucha, boków i barkówek. Ma ciemnobrązowe tęczówki. Czarne pióra mają metaliczny połysk: na skrzydłach najwyraźniejszy, zielonogranatowy; na ogonie zielonobrązowy, na wierzchu głowy zielony, a na grzbiecie i pozostałej części głowy szkarłatny. Dziób i nogi czarne. Pisklęta sroki podobne do dorosłych srok, ale ich upierzenie mniej błyszczy, a ogon jest krótszy. Wyjątkowe u krukowatych, nie w pełni czarne, kontrastowe upierzenie sprawia, że w terenie nawet z daleka łatwo jest zobaczyć srokę. Pod względem wielkości sroka jest ptakiem mniejszym od wrony i dorównuje gołębiowi.
Występujący w północno-zachodniej Afryce podgatunek Pica pica mauritanica jest mniejszy i za okiem ma płat nagiej skóry w kolorze niebieskim.
Ptak towarzyski, poza sezonem lęgowym zbiera się na noclegowiskach w stadach liczących kilkadziesiąt lub nawet kilkaset osobników. Lot prostoliniowy, uderza skrzydłami szybko, głęboko i równo. W falistym locie widoczne rozłożone lotki pierwszorzędowe, które są białe z czarnymi lamówkami. W powietrzu wygląda jakby miała trudności z lotem, tzn. na przemian wykonuje parę gwałtownych ruchów skrzydłami, po czym parę razy uderza nimi wolniej. Gdy znajduje się na gałęzi lub ziemi, szybko podskakuje, a gdy jej ruchy są wolniejsze, głośno skrzeczy. Podobnie jak innych przedstawicieli rodziny krukowatych, srokę uważa się za jednego z inteligentniejszych ptaków. Ostatnie badania wykazały, że sroki nie wykazują zainteresowania przedmiotami błyszczącymi lecz wręcz ich unikają[10][11].
Jest jedynym gatunkiem spoza gromady ssaków, który zdał test lustra[12] (wskaźnik samoświadomości).
Sroka to ptak bardzo ruchliwy i hałaśliwy, chociaż zarazem ostrożny i zachowujący czujność. Wrodzony spryt pozwolił srokom znaleźć się na obszarach rolniczych silnie zmienionych przez ludzi w XX wieku. Mimo swojej wielkości sroka to ptak płochliwy i w zetknięciu z ludźmi odlatuje. Niektórzy badacze uważają nawet, że cała rodzina krukowatych na drodze swoich złych doświadczeń potrafi odróżnić zagrożenie ze strony myśliwego od człowieka bez strzelby, któremu pozwala zbliżyć się do siebie na mniejszy dystans. Na otwarte obszary sroka zapuszcza się po upewnieniu, że ludzie są dość daleko. Preferuje siadanie w miejscach osłoniętych drzewami albo krzewami.
Pierzenie dorosłych ptaków trwa od czerwca do października, u młodych tylko do września[8].
Sroka najczęściej odzywa się okrzykami ostrzegawczymi – jest to głośne, szorstkie skrzeczenie, brzmiące jak "czak" albo "kek", często wydawane w długich grzechoczących seriach. Śpiew u sroki słyszany rzadko – ochrypły, gardłowy i dość cichy.
Wszystkożerna, ale przeważa pożywienie pochodzenia zwierzęcego. Skład pożywienia sroki bardzo urozmaicony: od owadów i larw owadów (szczególnie lubi chrząszcze), pająków, robaków, dżdżownic, jaszczurek, żab i innych płazów, ślimaków i myszy oraz szczurów, po ziarno zbóż, nasiona chwastów, różne jagody i owoce, jaja i pisklęta ptaków (plądruje gniazda innych ptaków śpiewających i łownych), a nawet i małe kurczaki. Sroka żeruje przeważnie na ziemi w poszukiwaniu bezkręgowców. Chętnie zjada padlinę albo odpadki organiczne i znajdowane w kontenerach na śmieci. Tak jak u innych krukowatych skład diety uzależniony jest od pory roku i miejscowych zasobów.
Sroka swoich ofiar szuka zarówno na drzewach i krzewach, jak i na ziemi. W trakcie polowań chwyta i zabija swe ofiary dziobem. Poza tym potrafi łowić owady w locie. Jesienią i zimą częściej sięga po pożywienie roślinne albo łatwe łupy, jak odpadki albo martwe zwierzęta leśne, na przykład rozjechane na drogach. Żeruje przeważnie na ziemi, a bardzo rzadko na drzewach i krzewach.
Zaczyna się wcześnie, bo już w lutym i trwa do maja. Sroka wyprowadza jeden lęg w roku. Tworzy pary monogamiczne.
Umieszczone przeważnie dość wysoko w wierzchołku, koronie drzewa albo też w środku wyższego krzewu, np. tarniny, krzaczastych zaroślach, na wysokości 3-6 metrów, najlepiej w dość odludnym miejscu. Gniazdo przykryte jest charakterystycznym sklepieniem (daszkiem) z luźno splecionych gałązek i z daleka robi wrażenie kuli. Żaden inny ptak występujący na terenie Polski nie buduje podobnego gniazda. Posiada ono dwa otwory wlotowe leżące naprzeciwko siebie. Wewnątrz znajduje się właściwe gniazdo ulepione z błota lub gliny zmieszanej z mocno splecionymi gałęziami, trawą, cierniami, liśćmi czy piórami. Wyścielenie stanowi trawa, korzenie, delikatne liście, sierść i pióra. W miastach znaleźć się w nim mogą także różne przedmioty, takie jak druty aluminiowe i inne odpadki. Konstrukcja osiąga okazałe rozmiary, choć jest tak dobrze zamaskowana, że widać ją dopiero jesienią po opadnięciu liści.
Jednakże obecnie ok. 1/4 par lęgowych buduje gniazda niezadaszone – prawdopodobnie są to ptaki młode, mało doświadczone[13].
Stare gniazda srok bywają chętnie wykorzystywane przez inne gatunki ptaków, głównie tych, które same nie budują gniazd, jak pustułki, kobuzy, uszatki.
W marcu i kwietniu samica składa od 4 do 7 jaj brązowo nakrapianych (gęściej na tępym końcu) o tle bladozielonym, niekiedy z niebieskim odcieniem, i średnich wymiarach 33x24 mm. Najczęstsze są lęgi złożone z 6 jaj. Wysiaduje je wyłącznie samica, od złożenia pierwszego jaja przez ok. 17-19 dni. Sroka wyjątkowo odważnie broni swojego lęgu.
Sroki są gniazdownikami. Pisklęta zaczynają widzieć po 5 dniach.[14] Szybko przybierają na wadze i w wieku 18 dni ich masa nie odbiega już od masy osobników dorosłych (ok. 200 g).[15] Opuszczają gniazdo po ok. 22-25 dniach. Z reguły dorastają najwyżej 3 młode, gdyż pozostałe giną z powodu pasożytów, chorób albo pożarte przez drapieżniki. Oboje rodzice karmią je owadami, dżdżownicami oraz drobnymi ptakami i w razie potrzeby bronią potomstwa bardzo odważnie.
W Polsce objęta ochroną gatunkową częściową[16][17][18][19] .
Od lat 20. XX wieku liczebność srok w Polsce rośnie. Związane to było przede wszystkim z zaprzestaniem powszechnego wcześniej tępienia srok. Populacja srok w Polsce zmniejsza się na wsiach, co może być spowodowane wzrostem liczebności innych drapieżników: kruka, jastrzębia i kun. Natomiast coraz częściej w Polsce sroki zasiedlają miasta i osiedla ludzkie, i przesuwa się również górna granica występowania srok w górach na południu Polski (dawniej około 500 m, a obecnie od 800 do 900 metrów).
Przez wiele wieków srokę i sójkę uważano za ten sam gatunek. Arystoteles i Pliniusz Starszy określali srokę Pica varia longa cauda od końskiego ogona, a sójkę Pica varia (insignis) ze względu na barwne upierzenie. W 1758 roku Karol Linneusz nadał sroce łacińską nazwę Corvus pica.
Srokę kojarzono z gadatliwością, plotkarstwem, a przez wrodzoną ciekawość i zbieranie błyszczących przedmiotów (albo innych, które się wyróżniają) uważano ją za złodziejkę. W dodatku wiosną wypatruje jaj innych ptaków, które są jej przysmakiem. Zła opinia ludzi zostawiła swoje odbicie w nieprzychylnych powiedzeniach: "Gapić się jak sroka w kość (gnat)" albo "Wypaść sroce spod ogona". Na zachodzie Europy srokę uważano za zły omen, zwiastun nieszczęścia, szczególnie gdy napotka się ją samą. W Wielkiej Brytanii sroka należała do ptaków objętych kultem i uważanych za prorocze. W Irlandii wierzono, że pukanie sroki w okno ostrzega przed zbliżającą się śmiercią. W Szkocji zabicie sroki oznaczało rychły koniec życia dla sprawcy. Na niektórych obszarach Wielkiej Brytanii krążył do XVIII wieku pogląd, że sroka przemienia się w mężczyznę. We Francji i Niemczech uważano, że ostrzega ona swych ludzkich współtowarzyszy o obecności w pobliżu lisów, wilków albo uzbrojonych złoczyńców.
Na świecie są jednak kraje, gdzie sroka wzbudza dobre skojarzenia. W Chinach uważana jest za symbol pomyślności małżeńskiej i radości. Jej wizerunkiem przyozdabia się tam lustra. Wynika to z przekonania, że podczas rozstania małżonków powinni oni rozbić lustro i każde z nich winno zabrać swoją połówkę - w przypadku zdrady jedna z nich ma zamieniać się w srokę i oznajmiać to drugiemu partnerowi. W Bengalu i innych stanach Indii dotychczas panuje zakaz zabijania sroki.
Artystycznym wizerunkiem ptaka stała się opera G. Rossiniego La gazza ladra (Sroka złodziejka), przez którą służąca zostaje oskarżona o kradzież i skazana na karę śmierci. Claude Monet na obrazie Sroka umieszcza ptaka w miejscu egzekucji. Francisco Goya na portrecie syna hrabiego Altamira przedstawia go z oswojoną sroką. W wierszu Jana Brzechwy Sroka ptak słynie z rozpowiadania rzeczy nieprawdziwych : "Siedzi sroka na żerdzi i twierdzi, że cukier jest słony, że mrówka jest większa od wrony (...) Ale nikt tego wszystkiego nie słucha, bo wiadomo, że sroka jest kłamczucha".
Sroka zwyczajna, sroka pospolita, sroka (Pica pica) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny krukowatych (Corvidae).
A pega-rabuda ou pega-rabilonga (Pica pica) é uma ave da família Corvidae (corvos), com um aspecto inconfundível.[1] Essa é uma das espécies de aves mais inteligentes do mundo, sendo uma das 9 espécies que podem reconhecer seu reflexo no espelho.
A pega-rabuda é comum em toda a Europa, Ásia, Norte de África e América do Norte. Distribui-se pelo Hemisfério Norte, entre os 70º N na Europa Setentrional e 15º N na Arábia Saudita. Na América do Norte está confinada à parte ocidental. Na Península Ibérica, encontramos a subespécie Pica pica melanotos que em Portugal é comum no norte e centro do país, estando no Alentejo mais confinada ao interior.
São aves generalistas, podendo ser encontradas numa grande variedade de habitats. Vivem principalmente em zonas agrícolas de características diversas, como terrenos de cultura com arbustos e árvores ou pequenas matas nos campos, mas ocorrem mesmo em zonas suburbanas com parques ou jardins.
O período de nidificação vai de Abril a Junho, a fêmea incuba normalmente 5-6 ovos durante 17 a 18 dias. As crias são depois alimentadas pelo macho e pela fêmea, duas a três vezes por hora. As primeiras penas nas crias aparecem ao oitavo dia de vida e com 14 dias já têm cauda. A permanência no ninho é de 22 a 27 dias.
Na época de reprodução esta espécie tem comportamento territorial, tornando-se as aves bastante misteriosas e silenciosas. As pegas do norte da Europa defendem territórios maiores, enquanto que no sul da Europa os ninhos podem estar agregados e defendem somente uma pequena área em redor do ninho. O casal de pegas-rabudas vive em acasalamento permanente, mantendo-se na sua zona de nidificação se o Inverno não for muito rigoroso. Os ninhos que os casais de pegas-rabudas fazem ou renovam, nas árvores (em segunda opção constroem o ninho também em arbustos e no chão), todos os anos durante cerca de 40 dias, são muito distintos e resistentes.
Da Primavera até ao Outono, alimentam-se principalmente de insectos, que nunca chegam a faltar completamente mesmo no Inverno. Também exploram carcaças de animais mortos, caçam pequenos vertebrados, especialmente ratos-do-campo e atacam ninhos até ao tamanho das posturas dos faisões. Comem também grãos de cereais e outros alimentos vegetais. Alimentam-se essencialmente no chão ou saltitando entre ramos e arbustos. O hábito de armazenar comida excedente ter-lhe-á permitido adaptar-se e expandir-se a habitats aparentemente inóspitos. Apesar de se alimentar nos vários habitats que ocupa, parece preferir as zonas de pastoreio e zonas próximas de superfícies de água onde os invertebrados do solo são mais abundantes. No Inverno vasculham nas lixeiras quaisquer coisas que possam ser aproveitadas.
A sua reputação de ladra é pouco justificada, uma vez que ocorrências autênticas de cleptomania são extremamente raras, tendo sido no entanto reportados alguns casos de ninhos com objectos brilhantes, não necessariamente de prata, mas que nada têm a ver com alimento.
Os seus hábitos alimentares (come quase tudo) deram origem a que o nome da espécie – Pica – fosse dado a uma doença de comportamento humano.
,_Almuradiel,_Ciudad_Real,_Espa%C3%B1a,_2021-12-19,_DD_18.jpg)
A pega-rabuda ou pega-rabilonga (Pica pica) é uma ave da família Corvidae (corvos), com um aspecto inconfundível. Essa é uma das espécies de aves mais inteligentes do mundo, sendo uma das 9 espécies que podem reconhecer seu reflexo no espelho.
Coțofana (Pica pica) este o specie de păsări din familia Corvidae. Este răspândită în Eurasia, Africa de Nord și America de Nord. Locul unde poate fi întâlnită cel mai frecvent este Europa. Din cauza penajului său caracteristic, alb cu negru, este ușor recunoscută chiar de cei care nu sunt foarte buni cunoscători de păsări. În mitologia germană, coțofana era solul zeilor, sau era considerată zeița morții „Hel”, iar în alte culturi europene fiind considerată pasărea care este solul ce aduce nenoroc. Din cauza faptului că fură mai ales lucrurile care lucesc era temută, fiind considerată în evul mediu pasărea vrăjitoarelor sau a celor certați cu legea. În Asia, în contrast cu Europa, era considerată aducătoare de noroc și amerindienii o considerau un duh, prieten al oamenilor.
Corvus pica Linnaeus, 1758, Upsala, Suedia.
Afinitățile sunt neclare și puțin cunoscute; diferite studii și analize filogenetice au ajuns la concluzii foarte diferite și uneori contradictorii privind delimitarea speciilor și subspeciilor, unele pledând pentru numeroase scindări, altele sugerând că toți taxonii din genul Pica trebuie considerați ca parte a unei singure specii; sunt necesare mult mai multe cercetări, inclusiv o testare genetică mai extensivă a taxonilor. Specia prezentă a fost considerată până nu demult ca fiind conspecifică cu Pica mauritanica; și este probabil conspecifică cu coțofenele din Lumea Nouă Pica hudsonia și Pica nutalli. Subspecia camtschatica (cu mai mult alb pe aripa și un luciu verde mai intens) din nord-estul Siberiei este ușor de distins, iar bottanensis din regiunea tibetană diferă cu mult de subspeciile vecine, dar se presupune că intergradează cu anderssoni în nordul arealului său. Există multe populații intermediare (intergrade), complicând clasificările taxonomice (de ex., subspecia anderssoni este probabil o serie intermediară de populații).[2]
Au fost descrise circa 23 specii.[4][5][6][3][7] Nouă subspecii sunt recunoscute în prezent.[2]
Patru subspecii care erau incluse în specia Pica pica sunt în prezent ridicate în rang de specie:[2][4][5][6][3][8]
Dementiev în 1954 accepta existența reală a următoarelor subspecii:[6]
În România trăiește subspecia nominată (Pica pica pica).[9] În Republica Moldova după Averin și Ganea trăiește subspecia Pica pica fennorum, [10] după date mai recente subspecia nominată (Pica pica pica).[3]
Coțofana este o pasăre de talie medie (cât porumbelul) cu o lungimea 46-50 cm și o greutatea 200-270 g, masculul fiind nițel mai mare; la subspecia nominată masculul are o greutatea de 185-247 g și femela 161-240 g, iar la subspecia leucoptera - masculul 214-268 g și femela 208-232 g; anvergura aripilor 52-60 cm.
Este o pasăre ușor de distins după coloritul în principal alb și negru, coada lungă, etajată, ciocul de mărime medie relativ lat la bază, culmenul curbat în jos spre vârf. Sexele nu se pot diferenția, masculul și femela având un colorit identic.
Subspecia nominată are capul, pieptul și cea mai mare parte a părții superioare negre cu un luciu metalic violet și verde. Scapularele (umerii) și târtița albe, o bandă surie îngustă de-a curmezișul târtiței. Flancurile și părțile inferioare începând de la piept albe; partea posterioară a abdomenului, penele tibiei și tectricele subcodale negre. Supraalarele negre, cu un luciu metalic intens verde sau albastru-verzui pe remigele secundare și terțiare, steagul intern al remigelor primare alb cu vârful și baza negre, albul este de obicei ascuns atunci când pasărea nu se mișcă (dar formează o bandă imensă pe aripa desfăcută); la prima remige primară steagul intern spre vârf este negru pe cca 10 mm de la vârf, iar la a doua remige primară negrul se întinde pe 6-15 mm de-a lungul rahisului; steagul extern al remigelor primare este îngust și negru-cenușiu. Dedesubt aripa este neagră-brunie. Coada este neagră, cu un luciu intens metalic verde și violet-roșiatic, devenind aproape neagră fără luciu lângă vârf. Irisul este brun închis; ciocul și picioarele sunt negre.
Juvenilul asemănător cu adultul, dar de o culoare mai spălăcită, cu zonele negre ale penajului fără luciu, negre fuliginoase, zonele albe cu o nuanță brun-gălbuie; puii acoperiți recent cu pene au pete cenușii sau albastru-cenușii pe pielea golașă din jurul ochilor și de pe obraji, devenind mult mai asemănători cu adulții la sfârșitul verii.
Subspeciile diferă în principal prin intensitatea luciului în zonele negre ale penajului, extinderea albului pe aripă, prezența sau absența albului pe târtiță, lungimea relativă a cozii și prin dimensiuni:
Glasul pătrunzător al coțofanei este inconfundabil, prin el pasărea dând alarma, amenințând rivalii sau atrăgând femela în timpul perioadei de împerechere.
Coțofana se întâlnește în special în regiunile de șes și dealuri, dar trăiește și în zonele de munte până la altitudini de 2.500 m; unele subspecii (bottanensis, hemileucoptera) urcând până la 4.000 m, ajungând în căutare de hrană până la înălțimi de 5.500 m.[11]
Trăiește într-o mare varietate de regiuni deschise, luminoase, mai ales în cele cu copaci răzleți, de exemplu în pășuni, tufișuri, pâlcuri de copaci sau la liziera pădurilor. Poate trăi și în regiuni de smârcuri sau în stufăriș și mai rar în păduri. Evită locurile fără copaci și pădurile mari.[2][11][12][13][14]
În peisajele antropogene preferă terenurile agricole mixte (folosite pentru creșterea culturilor agricolă și a animalelor), pajiștile aflate în apropierea apelor, parcurile și grădinile, cu garduri vii și grupuri mici de copaci. În ultimele decenii este din ce în ce mai des întâlnită în zonele urbane, în special în locurile cu drumuri pe marginile cărora cresc copaci; pot atinge densități foarte mari în anumite părți urbanizate ale Europei.[2][11][12][13][14]
Coțofana este o specie omnivoră, pe lângă nevertebrate, mai rar vertebrate, consuma și hrană de origine vegetală; hrana variază în funcție de habitatele locale și sezon.[2] Compoziția hranei se schimbă nu numai după sezon, ci și pe parcursul lunii. Cea mai variată hrană este consumată la sfârșitul lui aprilie și în mai, când insectele se întâlnesc într-o cantitate mică.[10]
Se hrănește în special cu nevertebrate: insecte și larvele acestora, mai ales gândaci (coleoptere), viermi, râme, miriapode, păianjeni, melci, mamifere mici (șoareci etc.), șopârle mici, broaște. Intră în cuibul altor specii de păsări, din care ia ("fură") ouăle și puii. Se hrănește și cu hoituri; perechile patrulează pe marginea drumului dimineața devreme, căutând animalele ucise de vehicule peste noapte. Insectele prinse le poate depozita ulterior prin regurgitare într-o groapă.[2][15][16][17]
În plus, în special în afara sezonului de reproducere (toamna și iarna), consumă diverse semințe, bobițe, fructe și chiar semințe de conifere. Se hrănește și cu diferite resturi menajere, și când este nederanjată caută cu prudență hrana în jurul locurilor pentru picnicuri și în parcurilor din orașe, vizitează regulat lăzile de gunoi.[2][18][19][20][17]
Se așază pe spatele vitelor și oilor pentru a se hrăni cu ectoparaziți, provocând uneori răni grave animalului gazdă.[2][21]
Deși nu este agilă în aer, urmărește alte păsări forțându-le să arunce sau să regurgiteze mâncarea. Excepțional, prinde păsările mici în timpul zborului, inclusiv vrăbiile de casă (Passer domesticus).[2]
Are reputația că "fură argint", dar, deși aduce la cuib diverse obiecte strălucitoare, cazurile autentice de cleptomanie sunt extrem de rare.[22]
Hrana o caută în principal pe pământ, plimbându-se cu o alură țanțoșă și îndrăzneață; ține coadă în sus când caută insecte; sare într-o parte pentru a prinde prada.[2]
Depozitează hrana, mai ales toamna, în cantități mari, dar de obicei o consumă în câteva zile. Hrana este depozitează în locuri ascunse, de obicei în pământ.[2][17]
În Republca Moldova Averin și Ganea au analizat analizat conținutul a 99 stomacuri de coțofene: în 32 stomacuri (32,3%) s-au găsit resturi de hrană animală, în 6 (6,05%) - hrană vegetală și în 61 (61,5%) - hrană mixtă. În hrana animală predominau insectele (91,6%), mai rar rozătoarele mici (6,2%), reptilele (1,8%), miriapodele (0,5%), păsările mici paseriforme - fringilide (0,5%), râmele (0,2%), păianjenii (0,2%), etc. Printre insecte cel mai des întâlnite au fost gărgărițele (curculionidele), carabidele, fluturii (lepidopterele), cerambicidele etc. În stomacurile coțofenelor au fost găsite animalele dăunătoare 64,8%, folositoare - 15,6%, neutre - 19,5%. În hrana coțofenelor au fost întâlnite multe insecte dăunătoare agriculturii și silviculturii: gărgărița neagra a sfeclei (Psalidium maxillosum), cărăbușul (Melolontha), croitorul (Dorcadion), silfa (Silpha carinata), borza (Blaps), gândacul de făină (Tenebrio), lăcusta italiană (Calliptamus italicus), ploșnița cerealelor (Aelia acuminata), omida paroasă a stejarului (Lymantria dispar) și altele. În hrana vegetală cel mai des au fost întâlnite semințele de cereale (grăunți de porumb și grâu), urmate de semințe de floarea soarelui, struguri de viță de vie, dude și altele. Gastroliții au fost găsiți în 39 de cazuri.[10]
Averin și Ganea au ajuns la concluzia că în livezi și vii, coțofana este o pasăre dăunătoare. Nu numai că mânca boabele de struguri și fructele (găsite în 43 de stomacuri din 99 analizate), dar pustia și cuiburile păsărilor mici, furând din ele ouăle și puii. În mod special sufereau din cauza coțofenelor păsările care cuibăreau în livezile de vârstă mijlocie, unde protecția nu era atât de bună. În conținutul a 31 de stomacuri de coțofene, prinse în sezonul de reproducere, în două dintre ele au fost găsite rămășițe de pui și în șase coji de ou. În Republica Moldova erau cunoscute cazuri de jefuire de către coțofană a cuiburilor de grangur (Oriolus oriolus), florinte (Chloris chloris), sticlete (Carduelis carduelis), cânepar (Linaria cannabina), muscar sur (Muscicapa striata), ciocârlan (Galerida cristata), sfrâncioc roșiatic (Lanius collurio), presură (Emberiza), fazan etc. În stufărișurile din luncile inundabile ale râurilor (de ex. Prutul de Jos) coțofenele furau ouăle și puii păsărilor de apă - rațelor, lișițelor, ralidelor (Rallidae) și altele.[10]
Coțofana este foarte atentă și precaută. Are un comportament oportunist în raport cu omul; reușește să viețuiască în preajma lui, dar, totodată, este prudentă și se ține la o anumită distanță de acesta. Este activă înainte de răsăritul soarelui și își încetează activitatea înainte de apusul soarelui.[13][11]
Se plimbă pe pământ cu o alură țanțoșă și îndrăzneață. Pe sol se deplasează mai mult prin salturi. Obișnuit, zboară ondulat la înălțimi foarte mici între copaci, zburând în sus pentru a se cocoța în interiorul coronamentului. Zborul este caracteristic cu bătăi de aripi rapide și fluturate, intercalate cu alunecări scurte. La începutul lunii martie, coțofana își demonstrează comportamentul nupțial în cadrul stolurilor mici de iarnă.[2][22][14]
În sezonul de reproducere formează perechi, iar în afara perioadei de împerechere trăiesc în grupuri familiale. Iarna hoinăresc adunându-se în grupuri lângă sau în localități, unde se hrănesc cu resturi menajere. Aceste grupuri pot alcătui stoluri de până la câteva sute de exemplare, în zone cu hrană abundentă și locuri pentru odihnă. În Turkmenistan, nu mai puțin de 2000 de exemplare au fost observate iarna într-un grup de coțofene, iar în regiunea tibetană din Asia au fost numărate zece coțofene care au părăsit un singur cuib unde se odihneau; se pare că coțofenele tibetane construiesc mai multe cuiburi de odihnă, foarte apropiate sau contigui unul cu altul, pentru a aduna căldura. Cel mai mare loc de cocoțare urban cunoscut se află în Lvov din vestul Ucrainei, unde au fost înregistrate 1700 exemplare. Locurile de cocoțare din orașe sunt mai mari decât cele din terenurile agricole.[2]
Un număr mare de observații riguroase, atât pe teren cât și în captivitate, au arătat că corvidele, inclusiv și coțofana sunt păsări destul de inteligente. Păcălirea altor animale, ascunderea și găsirea hranei depozitate atât în natură cât și în laborator, capacitatea de a recunoaște oamenii care poartă arme, evitarea capcanelor, utilizarea obiectelor ca unelte se numără printre multe alte exemple la fel de impresionante ale comportamentului corvidelor în sălbătăcie și în captivitate. Studiile au arătat că membrii familiei corvidelor au un creier mult mai mare în raport cu dimensiunea corpului lor față de alte păsări; doar două specii de papagali, și anume ara cu aripi verzi (Ara chloroptera) și ara cu pieptul galben (Ara ararauna), se apropie de speciile de corvide în această privință. La corvide și papagali (Psittacidae), porțiunea internă a creierului anterior (prozencefalului), în special nidopaliul, este bine dezvoltată și presărat cu un număr foarte mare de celule nervoase, ceea ce îl face un centru eficient de stocare și prelucrare a informațiilor și de coordonare motorie. O altă parte a creierului anterior, numită hipocamp, este probabil cel mai important centru al memoriei spațiale, el joacă un rol esențial în ascunderea și găsirea hranei depozitate. Mărimea relativă a creierului la corvide este mai apropiată de cea a mamiferelor, inclusiv majoritatea primatelor, decât de cea a altor păsări.[23] Marzluff și Angel au constatat că corvide sunt mai degrabă asemănătoare cu "maimuțele zburătoare" decât cu alte păsări, ceea ce înseamnă că ele sunt capabili să învețe, să-și amintească și să folosească cunoștințele pentru a rezolva provocările naturale și experimentale. Se poate spune că corvidele sunt creaturile care posedă cea mai mare capacitate de memorizare și de învățare atunci când cercetează împrejurimile lor din aer, ceea ce le conferă un avantaj extraordinar atunci când vine vorba de supraviețuire în medii diferite.[24]
Etologul de prestigiu de la Universitatea din Colorado, SUA, Dr. Mark Becoff a descoperit cu uimire că un stol de coțofene se ocupa de bocirea și înmormântarea unui semene a lor decedat. La o coțofană moartă pe marginea unei șosele, a venit în zbor o surată de a ei, s-a apropiat cu pioșenie, parcă a mângâiat-o cu ciocul, apoi s-a retras înapoi, plină de compasiune și respect. După această ceremonie a luat din preajmă un fir de iarbă, pe care l-a așezat peste trupul neînsuflețit. La scurt timp au apărut tot mai multe coțofene, fiecare depunând câte un fir de iarbă, până când au acoperit-o. După aceasta, coțofenele s-au învârtit în zbor deasupra trupului acoperit, cârâind a jale, câteva minute în șir.[25][26][27]
Coțofana este o specie monogamă, cuplurile formate sunt de lungă durată, partenerii stau împreună pe tot parcursul anului, chiar și atunci când se adună în cârduri. Atinge maturitatea sexuală la vârsta de 15-17 luni. Longevitatea maximă atinsă în sălbăticie este de 21 de ani, iar în captivitate 20-25 de ani.[2][11][28]
Sezonul de reproducere începe cu construirea cuibului încă din decembrie în Marea Britanie, mijlocul lui aprilie fiind perioada de vârf pentru depunerea ouălor; date asemănătoare și în alte părți ale Europei și, surprinzător, și în Turkmenistan, dar mai târzii, cu depunerea ouălor în principal în ultima săptămâna a lui aprilie, în centrul Siberiei.[2]
Este un cuibăritor izolat. Cuibul este construit de ambii parteneri, femela construiește cea mai mare parte a cuibului, iar masculul aduce majoritatea materialului necesar, munca durează 1-8 săptămâni, în funcție de experiența constructorilor și de disponibilitatea materialelor. Construiește un cuib mare (până la 1 m înălțime), sferic sau oval, acoperit deasupra cu o cupolă caracteristică (acoperiș) din vreascuri care-l protejează (uneori fără cupolă, mai ales în zonele urbane, unde până la 32% din cuiburi sunt neacoperite), cuibul este făcut la bază din diferite bețișoare și rămurele, crenguțe, apoi alte ramuri și bețișoare pe care le încorporează în pământ. Interiorul cuibului în formă de cupa adâncă este nivelat cu pământ sau lut și căptușit cu straturi groase de materiale moi - lână, păr de animale, rădăcinuțe, fibre vegetale, ierburi moi și pene, s-au găsit, uneori, și bucățele de hârtie și de piele. În zonele unde rămurele sunt greu de găsit, cuibul este uneori făcut în întregime din sârmă. Cuibul are de obicei două (rar trei) intrări laterale, una principală, iar cealaltă folosită în caz de pericol; intrările sunt protejate de rămurele spinoase. Cuibul este amplasat la 0,5-12 metri deasupra solului, de obicei în mijlocul coroanei unui copac înalt la o înălțime de 3-7 m, sau în tufe chiar de tuia la mai puțin de 2 m, pe marginea drumurilor, a lizierelor pădurilor, sau chiar în copaci izolați în mijlocul culturilor agricole; în habitatele mai deschise se folosesc ca locuri pentru construirea cuiburilor și stâlpii de electricitate (cuiburile de pe stâlpii din regiunea Habarovsk ating dimensiuni masive, deoarece este construit în fiecare an un cuib nou pe partea de sus a celui vechi); în habitatele cu puțini copaci poate fi folosit un arbust pipernicit sau cuiburile sunt construite pe un pilon de susținere a antenei sau pe o clădirea veche sau chiar pe pământ, ascuns în tufărișurile de iarba neagră (Ericaceae), în zidurile de piatră sau în stânci. De regulă în fiecare an construiește un cuib nou, cu toate că în unele cazuri (de ex., unde disponibilitatea locurilor pentru construirea cuiburilor este limitată), repară cuibul vechi.[2][11][5][12][13][14][29][30][31][22][28]
Depune o singură pontă pe an. Dacă cuiul este distrus, mai depune câteodată o altă pontă, mai redusă la număr, situație care variază de la o zonă la alta în funcție de abundența hranei. Ponta constă din 2-8 (rar 10) ouă, de obicei din 5-7. În România și Republica Moldova ponta este depusă în primele zile ale lunii aprilie, câteodată la sfârșitul lui martie. Ouăle sunt fusiforme, netede, lucitoare, albastru deschis sau albastru-verzui, rar de culoarea nisipului, cu stropi fini oliv-maro sau gri, mai rar cu pete mari. Incubația (clocitul) începe o dată cu depunerea primului ou, durează 16-22 zile (în România de obicei 17-18 zile) și este asigurată numai de către femelă, fiind hrănită în cuib de către mascul, care apără cu strășnicie împrejurimile cuibului.[2][11][5][12][13][14][29][31][28]
Puii eclozați sunt nidicoli, golași cu gâtlejul roz intens, cu papile albe pe cerul gurii; umflătura marginală a ciocului roz deschis. Puii sunt hrăniți și îngrijiți de ambii părinți, în principal de mascul, ei părăsesc cuibul după 22-30 de zile de la ecloziune, dar se mențin în zona apropiată cuibului și rămân dependenți de părinți timp de mai multe săptămâni până în toamnă, uneori stau cu părinții până iarna. Părăsind cuibul, puii stau pe ramurile laterale ale arborilor și doar la insistența părinților, zboară de pe o ramură pe alta. Acest comportament de învățătură se repetă câteva zile până când ei zboară independent. Toamna, puietul se alătură cârdurilor formate de păsările necuibăritoare sau stau în grupuri familiale și hoinăresc apropiindu-se spre iarnă de localități, unde se hrănesc cu resturi menajere.[2][11][5][12][13][14][29][28]
Cuiburile sunt parazitate, mai ales în sudul Spaniei, de cucul pestriț (Clamator glandarius), care își depune ouăle în aceste cuiburi; acest parazitism al cuiburilor a avut un impact negativ puternic asupra populațiilor de coțofene. Diferiți răpitori, inclusiv ciorile, jefuiesc puii și ouăle coțofenelor.[2][32]
Averin și Ganea (1970) într-un studiu realizat de în Republica Moldova au constatat următoarele: coțofana cuibărește în grădini, păduri, plantații tinere, perdele forestiere de protecție a câmpurilor etc. Preferă să-și amplaseze cuibul în copaci și tufe spinoase, de ex., în salcâm, păducel, porumbar, cais, păr sălbatic etc. În grădini coțofana își face cuibul în principal în nuc, păr, prun și mai rar în măr. Dintre cele 120 de cuiburi de coțofene examinate în raionul Dubăsari 24 a fost amplasate în nuc, 23 în salcâm, 18 în părul cultivat, 12 în păducel, 10 în părul sălbatic, 9 în prun, 6 în arțar, 5 în carpen, 5 în porumbar, 4 în măr cultivat, 4 în măr sălbatic. Înălțimea amplasării cuiburilor a variat de la 0,5 la 16 m. Coțofana cuibărește în principal în plantațiile de vârstă mijlocie (18-25 ani) cu subarboret dens. În livezi cuiburile se găsesc și în copaci de 8-10 ani. Construirea cuibului începe de obicei în martie. Pe 5 martie 1960, au fost observate coțofene care aduceau materialul necesar pentru construirea cuibului. Ele au terminat construirea cuibului peste 11 zile. În 1961, ele au început construirea și reparația cuiburilor doar la jumătatea lunii martie.[10]
Durata reproducerii coțofenelor după Averin și Ganea este mult mai mică decât pentru multe alte păsări. Diferența maximă a datelor depunerii ouălor, judecând după 45 de cuiburi, a fost de aproximativ 20-25 de zile. În cel mai devreme cuib construit primul ou a fost depus pe 29 martie (1960), în cel mai târziu pe 29 aprilie (1958). În 1959, în grădinile sovhozului Cotovschi din raionul Bălți, pe 18 mai a fost găsite 7 ponte proaspete. Judecând după timpul și construcția cuibului, acestea au fost probabil ponte de înlocuire, deoarece în trei cuiburi distruse se găseau 3-4 oua incubate de coțofene, deși partea de sus a cuibului (acoperișul) era absent. Numărul de ouă în cuibul coțofenei, după analiza a 214 de ponte, a fost după cum urmează: în 8 ponte - 3 ouă, în 16 ponte - 4 ouă, în 44 ponte -5 ouă, în 84 ponte - 6 ouă, în 59 ponte - 7 ouă și în 3 ponte - 8 ouă. Durata incubației în Moldova a fost de aproximativ 18 zile, în România, după D. Carussy (1899)[33] 20 de zile, după I. Cătuneanu (1953)[34] 16-18 zile, iar după Șt. Gyurkó și I. Korodi Gál (1957)[35] 17-19 zile.[10]
Apariția în masă a puilor de coțofene în Republica Moldova începe la sfârșitul lui aprilie și continuă până la sfârșitul primei decade a lui mai. Puii sunt foarte mâncăcioși și cresc repede. Puiul coțofenei în prima zi după eclozare este complet golaș și cântărește aproximativ 5 g; cel de două zile 14 g, iar puiul de 15 zile 126 g. Puii devin zburători și părăsesc cuibul după 24-28 de zile de la eclozare. Averin și Ganea au reușit să urmărească frecvența cu care vizitează coțofana cuibul său, care era construit pe un nuc într-o livadă din Soroca; pe 10 mai 1954 în decurs de 16 ore, de la ora 5 până la 21 părinții au venit la cuibul cu 6 pui în vârstă de 6-7 zile de 118 ori. Odată cu creșterea puilor numărul vizitelor cuibului de către adulți scade, dar crește cantitatea de hrană adusă puilor.[10]
Coțofenele sunt în esență sedentare; câteva păsări inelate a fost recuperate la peste 30 km. Cele din nordul Scandinaviei se deplasează spre sud ca urmare a condițiilor meteorologice nefavorabile, în unii ani cârdurile se adună în sudul Suediei și încearcă să treacă marea spre Danemarca (se pare că relativ puțini reușesc, majoritatea se întorc înapoi). Păsările din Finlanda, probabil din nordul îndepărtat, se pot deplasa mai departe decât se presupune, după cum indică mai multe recuperări ale păsărilor inelate la peste 100 km, iar una s-a deplasat la 450 km. În Siberia, populațiile din extremitatea nordică a arealului se deplasează spe sud în timpul condițiilor meteorologice severe, alăturându-se grupurilor de coțofene care sunt atrase spre orașe și așezărilor omenești din zonele rurale deschise.[2][5]
Fiind în general sedentare, specia nu este predispusă la vagabondaj, dar apariții accidentale a fost raportate în Singapore, Israel, Liban și insulele Scilly (în largul coastelor din sud-vestul extrem al Angliei).[2]
Specia nu este amenințată cu dispariția la nivel global (Least Concern - LC după criteriile IUCN).[36]
Coțofana este o specie larg răspândită și comună în cea mai mare parte a arealului; în unele locuri foarte numeroasă. În majoritatea țărilor europene se pare că numărul coțofenelor a crescut în ultimele decenii, cea mai vădită fiind creșterea numărului lor în orașele din zonele rurale. În nordul Africii, este larg răspândită, dar numai în Maroc și Algeria și mai puțin în Tunisia. Densitățile sunt adesea mari, cea mai mare densitate fiind de 32 perechi/km2; în habitatul său principal din nordul Angliei densitatea este de 4-16 perechi/km2. În nordul Africii coțofana este răspândită fragmentat, cuiburile fiind la o distanță medie de 264 m unul de celălalt în aceste regiuni fragmentate.[2]
În Europa, populația cuibăritoare este estimată la 7.500.000-19.000,000 perechi cuibăritoare, echivalentul a 22.500.000-57.000.000 indivizi, ceea ce reprezintă mai puțin de jumătate din populația globală a speciei.[37] Cele mai mari efective se regăsesc în Turcia și Rusia, unde se estimează că trăiesc peste 1.000.000 de perechi cuibăritoare. În România populația cuibăritoare este mare și este aproximată la 500.000-1.200.000 de perechi cuibăritoare.[11] În Republica Moldova populația este în creștere, fiind estimată la 15.000-20.000 de perechi cuibăritoare. Estimările populațiilor naționale includ: 10.000-100.000 perechi cuibăritoare în China; 100-100.000 perechi cuibăritoare introduse în Taiwan; 10.000-100.000 perechi cuibăritoare în Coreea; 100-10.000 perechi cuibăritoare (posibil introduse) în Japonia.[38]
În perioada 1970-1990 populația europeană a crescut, dar în următorii ani s-a observat un declin în Franța și Rusia, însă acesta a fost contracarat de mici creșteri ale populațiilor din alte țări, astfel încât, în prezent, trendul general al populației este stabil,[11] fiind evaluat pe datele provizorii pentru 21 de țări din cadrul Pan-European Common Bird Monitoring Scheme.[36][39]
Coțofana timp îndelungat a fost persecutată ca un "dăunător" de paznicii de vânătoare și de fermieri, din cauza obiceiurilor ei de a fura ouăle și de a jefui cuiburile, deși gradul de stricăciuni cauzat de această specie populațiilor de păsări din grădini este minim față de cel cauzat de pisicile domestice; de asemenea, obiceiul său de a se hrăni cu ectoparaziți pe vite poate uneori duce la răniri grave ale animalului gazdă. O reducere a activității paznicilor de vânătoare, în special în vestul arealului, începând cu anii 1920, totuși, a permis o creștere constantă a populației de coțofene, care s-a accelerat în anii 1950, deoarece crearea unor grădini mai mari în zonele suburbane și înființarea parcurile urbane au oferit habitate mai sigure față de persecuția umană. Pe o mare parte a arealului său european populația de coțofene este încă în creștere, deoarece zonele urbane și suburbane oferă o hrană ușor de găsit pentru ea prin gunoaie.[2]
A fost observată o creșterea rapidă a populației de coțofene în anii 1970 și 1980 în zonele urbane europene și mai târziu în părțile asiatice ale fostei URSS. Colonizarea de către coțofene a unor noi zone din sud (deșerturi) și din nord (în Cercul Polar de Nord) este strâns asociate cu activitatea economică umană în aceste peisaje atât de inospitaliere. În sud-estul arealului său global, nu au existat înregistrări recente în Laos și probabil că a dispărut complet de aici; a devenit foarte rară în Vietnamul învecinat. Coțofana a fost introdusă din Coreea în insula Kyushu din sud-vestul Japoniei, cu mai mult de 400 de ani în urmă, iar din anii 1990 o nouă populație cuibăritoare de coțofene de origine necunoscută s-a stabilit în sud-vestul insulei Hokkaido din nordul Japoniei și s-a extins în mediul urban.[2]
La fel ca și în cazul altor corvide, cuiburile vechi ale coțofenei sunt folosite de o serie de alte păsări, inclusiv de ciuful de pădure (Asio otus), ulii (Accipiter) și de diferiți șoimi (Falco).[2]
Populațiile cuibăritoare din țările europene după BirdLife International 2015[40]
Țara Populația estimată (perechi cuibăritoare) Anul estimării Albania 6.000-12.000 2002-2012 Andorra 20-35 1999-2001 Armenia 150.000-250.000 2002-2012 Austria 15.000-20.000 2001-2012 Azerbaidjan 50.000-100.000 1996-2000 Bielorusia 480.000-500.000 2001-2012 Belgia 80.000-130.000 2008-2012 Bosnia și Herțegovina 50.000-80.000 2010-2014 Bulgaria 250.000-350.000 2005-2012 Croația 40.000-60.000 2014 Cipru 10.000-40.000 2008-2013 Cehia 60.000-120.000 2012 Danemarca 180.000 2011 Estonia 15.000-25.000 2008-2012 Finlanda 170.000-190.000 2006-2012 Franța 400.000-800.000 2008-2012 Georgia Prezentă Germania 425.000-730.000 2005-2009 Grecia 160.000-200.000 2007-2013 Ungaria 34.000-86.000 2000-2012 Irlanda 239.095-494.093 2006-2011 Italia 500.000-1.000.000 2011 Kosovo 15.000-25.000 2009-2014 Letonia 58.701-106.317 2011 Liechtenstein 50-80 2009-2014 Lituania 15.000-30.000 2008-2012 Luxemburg 5.000-7.000 2008-2012 Macedonia 30.000-60.000 2001-2012 Moldova 15.000-20.000[41] 2000-2010 Muntenegru 20.000-30.000 2002-2012 Olanda 43.553-65.330 2008-2011 Norvegia 65.000-100.000 2013 Polonia 360.000-410.000 2008-2012 Portugalia 100.000-500.000 2008-2012 România 500.000-1.200.000[42] 2010-2013 Rusia 1.000.000-3.000.000 2000-2004 Serbia 130.000-180.000 2008-2012 Slovacia 30.000-60.000 2002 Slovenia 9.000-14.500 2002-2012 Spania 2.640.000-3.500.000 2004-2006 Suedia 151.000-298.000 2008-2012 Elveția 30.000-50.000 2008-2012 Turcia 900.000-1.800.000 2013 Ucraina 285.000-360.000 2000 Marea Britanie 600.000 2009 Uniunea Europeană 7.050.000-11.200.000 Europa 10.300.000-17.800.000Indienii din câmpiile nord-americane asociau coțofenele cu războiul sau cu moartea, din cauza obiceielor acestor păsări de a se hrăni cu hoituri și care erau adesea văzute pe câmpurile de luptă. Indienii foloseau în mod regulat penele și rămășițele coțofenelor ca ornamente. Simbolismul legat de coțofene și gaițe este, în general, totuși diferit de cel atribuit ciorilor și corbilor. În Portugalia, coțofenele sunt asociate cu oamenii care vorbesc prea mult. Se spune că regele portughez Ioan I al Portugaliei a poruncit oamenilor săi să picteze coțofenele pe tot tavanul unei încăperi de la Palatul din Sintra, pentru a preveni pe cei de la curte să nu bârfească; această cameră poate fi văzută în zilele noastre în excursiile turistice în acest palat și este cunoscută sub numele de "Camera coțofenelor". În fabulele lui La Fontaine (Vulturul și coțofana etc.), coțofana simboliza o ființă frumoasă, dar rea de gură pentru a ilustra faptul că o înfățișare frumoasă poate indica o lipsă de inteligență sau a altor calități atrăgătoare. Gaițele sunt, de asemenea, asociate cu oameni care vorbesc prea mult, și atât ele, cât și coțofenele sunt asociate cu hoția, probabil datorită obiceiurilor lor de a fura ouăle și puii din cuib.[2]
În popor coțofana sau țarca este foarte cunoscută și multe credințe și fraze sunt legate de ea. Când sare din par în par, prin fața casei, vestește oaspeți, iar iarna, când se strâng multe la un loc și fac gălăgie, prevestesc viscol.[43]
Coțofana este un epitet pentru o femeie rea și guralivă sau pentru o țigancă.[44][45]
Țarca este un epitet dat unei persoane (mai ales unui bărbat) care merge iute și săltat sau unei femei limbute.[44][45]
Expresii legate de coțofană sau țarcă:[44][45]
Folcloristul și etnograful român Artur Gorovei a cules o serie credinți și superstiții despre țarca (coțofana):[46]
Evoluție și dispariție Comportament Liste ClasificareCoțofana (Pica pica) este o specie de păsări din familia Corvidae. Este răspândită în Eurasia, Africa de Nord și America de Nord. Locul unde poate fi întâlnită cel mai frecvent este Europa. Din cauza penajului său caracteristic, alb cu negru, este ușor recunoscută chiar de cei care nu sunt foarte buni cunoscători de păsări. În mitologia germană, coțofana era solul zeilor, sau era considerată zeița morții „Hel”, iar în alte culturi europene fiind considerată pasărea care este solul ce aduce nenoroc. Din cauza faptului că fură mai ales lucrurile care lucesc era temută, fiind considerată în evul mediu pasărea vrăjitoarelor sau a celor certați cu legea. În Asia, în contrast cu Europa, era considerată aducătoare de noroc și amerindienii o considerau un duh, prieten al oamenilor.
Straka obyčajná alebo straka čiernozobá[3] (Pica pica) je spevavec z čeľade krkavcovitých. Žije v Palearktíde a rozšíril sa aj do severnej Ameriky.[4] Je to inteligentný vták. Podľa Medzinárodnej únie na ochranu prírody a prírodných zdrojov straka obyčajná patrí medzi najmenej ohrozené druhy, celková populácia je stabilná, stavy v Európe sú od roku 1980 stabilné.[1]
Meria skoro toľko ako vrana túlavá (46 cm). Má dlhý stupňovitý chvost. Sfarbenú má hlavu, hruď a chrbát dočierna, brucho a ramená sú biele, krídla sú kovovo lesklé. Pri lete je na krídlach vidno čierne orámovanie bielych ručných letiek. Pri lete má nápadne dlhý chvost a typickú kontrastnú kresbu. Lieta s charakteristickými veslovitými údermi krídiel. Samec a samica sa navzájom neodlišujú, mladé jedince majú kratší chvost a operenie bez lesku.
Hlasité škreky, menej polohlasné štebotanie. Vydáva „šak-čak“, niekedy „šakerak“ alebo „kek-kek“.
Obýva rozsiahle územie od západného pobrežia Írska, Pyrenejského polostrova a Maroka po Korjatské pohorie a Kamčatku na východe. Na severe zasahuje najďalej v Škandinávii (70° N). Svojim výskytom sa dotýka severného polárneho kruhu ešte v oblasti medzi Bielym morom a Uralom, v Západosibírskej nížine v povodí Obu a Jeniseja, a v Anadyrskej nížine na Ďalekom východe. Na juhu zostupuje až na severoafrické pobrežie, do Saudskej Arábie (15° N), južnej Číny a Taiwanu. Žije aj v Severnej Amerike.
Na území Slovenska sú straky rozšírené po celom území. Najradšej obývajú otvorenú krajinu s roztrúsenými stromami, alejami, stromoradiami a pásmi krovín. Nevyhýbajú sa ani ovocným záhradám a malým lesíkom. Od 70tych rokov 20. storočia sa rozšírili do obcí a veľkých miest ako sú napríklad Bratislava, Košice a Zvolen.[4] Straky sú najčastejšie pozorované v nížinách a v stredných polohách do 900 m n. m. až do hôr 1 000 m n. m.[4]. V hniezdnom období bola zaznamenaná najvyššie 1 360 m n. m. a v mimohniezdnom období až 1 420 m n. m..[4]
Odhadovaný počet hniezdiacich párov je 30 000 - 60 000, zimujúcich jedincov 70 000 - 140 000. Veľkosť populácie i územie na ktorom sa vyskytuje vykazujú mierny nárast o 20 do 50%. Ekosozologický status v rokoch 1995, 1998[4] a 2001 žiadny.[5] V roku 2014 LC - menej dotknutý.[2][6][7] Európsky ochranársky status nezaradený SPEC. Stupeň ohrozenia S - vyhovujúci ochranársky status.[4]
Denná aktivita straky začína približne 30 minút pred východom slnka, v čase keď končí nautický úsvit a začína občiansky úsvit. Hodinu pred západom slnka ukončujú svoju dennú aktivitu a približujú sa na miesto nocovania, na ktorom sa nachádzajú tesne po západe slnka. Straky vytvárajú dve hlavné sociálne formy, v hniezdnej dobe straky ktoré hniezdia žijú v pároch vo svojich teritóriách a tie čo nehniezdia žijú v skupinách. V zime vytvárajú veľké kŕdle, často mnoho sto jedincov.
Hniezdia v apríli až máji raz za rok. Hniezdo je veľké, zhora kryté často strieškou z vetiev, umiestnené vysoko na stromoch. Hniezdo je tvorené z vetiev a paličiek, hniezdna kotlina je vytvorená z blata a hliny s vnútorným priemerom až 20 cm a hĺbkou 15 cm. Túto vystelú vrstvou vetvičiek a hore jemnou výstelkou tráv, korienkov, vlákien a chlpov.
Samice znášajú 6 – 7 zelenkastých husto tmavohnedo škvrnitých vajec, na ktorých sedia samé asi 17 – 18 dní, mláďatá potom kŕmia obidvaja rodičia asi 22 – 27 dní.
Nehniezdiace jedince vytvárajú spoločné nocoviská. Na jeseň a v zime sa k nim pripájajú aj páry, ktoré majú vlastné teritória. Nocoviská sa nachádzajú na neprístupných miestach ako močiare a malé ostrovy. Straky ich využívajú mnoho rokov.
V zime nocuje spolu najčastejšie 20 - 50 strák, zriedkavo niekoľko stoviek jedincov. V strednej Európe spravidla do 100 jedincov, len zriedkavo boli pozorované nocoviská až do 600 jedincov.[8] Výnimočné je pozorovanie 860 nocujúcich strák v januári 2018 v Bratislave pri železničnej stanici Rača.[9]
Patrí medzi veľmi inteligentné vtáky. Straka dokáže spoznať v zrkadle svoj vlastný odraz (mimo cicavcov tak ide o jediný druh, ktorý to dokáže)[10]. Oblasť mozgu s názvom nidopallium je vo svojej relatívnej veľkosti porovnateľná so šimpanzmi, orangutanmi a ľuďmi.[11] Boli u nich pozorované viaceré sociálne rituály, pravdepodobne aj vyjadrenie smútku.[12] Vo voľnej prírode sa dokážu spoločne organizovať pri love iných vtákov alebo pri ohrození predátormi.[13]
V zimných mesiacoch v nej prevažuje zložka rastlinná, v letných naopak živočíšna. V čase kŕmenia mláďat straky najprv zbierajú malé bezstavovce (pavúky, húsenice, larvy), neskôr chrobáky, červy, blanokrídlovce a drobné stavovce (hlavne hraboše a zdochliny). Podiel vajec a mláďat drobných spevavcov je veľmi nízky a samozrejme je časovo obmedzený práve len na obdobie hniezdenia. V lete a na jeseň v potrave prevažujú rôzne plody (bobule, čerešne, hrušky) a semená, ktoré sú významné najmä v zime. V mestách do svojho jedálneho lístka pridávajú odpadky a živočíchy uhynuté pod kolesami áut.
Výsledky spracovania potravy 239 dospelých strák zo západného a stredného Slovenska ulovených z každého mesiaca roka spracované pánom Sovišom (1968, 1970) ukazujú, že rastlinná potrava tvorila 57,72 % a živočíšna 33,34 % (zvyšok tvorili gastrolity). Na rastlinnej zložke sa podielali obilniny a iné kultúrne rastliny 39,79 % (z toho jačmeň 9,4 % a pšenica 8,9 %) a ovocie tvorilo 2,03 % (čerešňe a hrozno). V živočíšnej časti potravy prevládal hmyz 27,82 % a na ostatné ostávalo 5,52 % (z tých 33,34 %). Vyhodnotenie 116-tich mláďat na hniezdach ukázalo, že živočíchy mali u nich v potrave podiel až 90,39 %, rastliny 5,48 % a zvyšok boli gastrolity. Živočíšna potrava sa skladala najmä z hmyzu a povúkov 51,89 %, veľký podiel 36,12 % pripadal na drobné hlodavce a ostatok vtáky. Z rastlín to bolo prevažne ovocie. Po vylietaní z hniezda sa im strava postupne menila na pomery ako u dospelých.[14]
Je zákonom chránená, spoločenská hodnota je 140 € (Vyhláška MŽP č. 24/2003 Z.z. v znení č. 492/2006 Z. z., 638/2007 Z. z., 579/2008 Z. z., 173/2011 Z. z., 158/2014 Z. z., účinnosť od 01.01.2015).[15]
Kompozitná fotografia - pomôcka na ľahšie spoznanie druhu
Straka obyčajná
Commons ponúka multimediálne súbory na tému Straka obyčajná
Wikidruhy ponúkajú informácie na tému Straka obyčajná
Wikislovník ponúka heslo Straka obyčajná
Straka obyčajná alebo straka čiernozobá (Pica pica) je spevavec z čeľade krkavcovitých. Žije v Palearktíde a rozšíril sa aj do severnej Ameriky. Je to inteligentný vták. Podľa Medzinárodnej únie na ochranu prírody a prírodných zdrojov straka obyčajná patrí medzi najmenej ohrozené druhy, celková populácia je stabilná, stavy v Európe sú od roku 1980 stabilné.
Sraka (znanstveno ime Pica pica) je ptič iz družine vranov, ki gnezdi po vsej Evropi, v večjem delu Azije in severozahodni Afriki. Ker se zadržuje v bližini človeka (je sinantropna vrsta), je velika in ima vpadljiv vzorec obarvanosti, je ena najbolj prepoznanih vrst ptičev v Evropi.
Vrstno in rodovno ime pica (izg. [píka]) je latinsko ime za srako.[1]
Sraka je razmeroma velik ptič. V dolžino meri od 40 cm do pol metra, od tega lahko več kot polovica (20-30 cm) odpade na dolg rep, čez peruti pa doseže 52 do 62 cm. Po telesu je črno-belo obarvana, z belimi območji na prsih, trtici in bazah peruti. V letu se pokažejo tudi bele konice peruti - primarna letalna peresa imajo črn rob in belo notranjo površino, zato so konice zloženih peruti videti črne.[2] Bleščeče črno perje po preostanku telesa ni povsem črno. Odvisno od kota opazovanja ima na repu in perutih kovinsko zelen ali moder lesk, kar je odvisno tudi od starosti ptiča in obrabljenosti peres. Barvni lesk je posledica mikroskopske strukture površine peres, ki povzroča interferenco odbite svetlobe, čemur pravimo strukturna obarvanost.[3]
Samci so nekoliko večji od samic in imajo proporcionalno daljši rep. Mladiči so manjši in bolj sajasto črne barve, brez leska.[2]
Naraven življenjski prostor srake so odprti travniški habitati z redkim grmovjem ali drevjem, pa tudi gozdni rob in jase v strnjenih gozdovih od nižin do gorskega pasu. Sekundarno poseljuje tudi kulturno krajino in parke, zaradi svoje prilagodljivosti pa se je navadila tudi na življenje v naseljih.[4]
Je vsejeda vrsta; z močnim, ostrim kljunom lahko koplje po tleh za malimi nevretenčarji, pobira sadeže z rastlin, lovi manjše ptiče in sesalce, razkosava mrhovino ipd. Konkretna prehrana je odvisna od letnega časa in območja, ki določata dostopnost hrane. Sraka si v obdobju, ko je hrane dovolj, pogosto dela zaloge v jamicah v tleh, ki jih izkoplje naokrog po svojem teritoriju.[5] Zaradi svoje prilagodljivosti v zadnji polovici stoletja uspešno poseljuje tudi predmestja in v manjši meri središča mest, kjer ima na voljo več hrane skozi vse leto. Srake, ki brskajo po smetnjakih in smetiščih, so postale pogost prizor, tudi v neposredni bližini ljudi. To jim omogoča da gnezdijo večji del leta in večkrat na leto kot v divjini, zaradi česar se lahko njihova številčnost tudi bistveno hitreje poveča.[6]
Inteligenca srak je deležna veliko pozornosti raziskovalcev živalskega vedenja; po lastnostih, kot so uporaba orodij, epizodnem spominu in sposobnosti predvidevanja dejanj drugih osebkov iste vrste na osnovi lastnih izkušenj velja za eno najinteligentnejših živali, po čemer se kosa z nekaterimi človečnjaki. S poskusi prepoznavanja lastnega odseva v zrcalu so pokazali tudi, da je kot ena redkih živalskih vrst in edina do zdaj znana nesesalska vrsta sposobna samozavedanja.[7] Poleg prilagodljivosti se to odraža tudi v kompleksnem socialnem vedenju srak.
Srake so po navadi spolno zrele pri dveh letih starosti. Samica izleže 5 do 8 zelenkasto-modrih jajc z rjavimi pikami v veliko kupolasto gnezdo, ki ga par zgradi v grmičevju ali visoko na drevesu. Gnezdijo spomladi, aprila in maja.[8] Sama valitev traja 18 do 19 dni, v tem času skrbi za hrano samec. Mladiči so sprva goli in nebogljeni. Hranita jih oba starša, sprva do en mesec v gnezdu in še približno štiri tedne po tistem ko ga zapustijo. Če je hrane malo, jo dobijo samo najmočnejši, kar omogoči da preživijo vsaj ti.[5]
Mladiči ostanejo v teritoriju staršev do jeseni, ko se začnejo združevati v ohlapne jate. Enoletni mladiči se tako skupaj prehranjujejo in počivajo, pozimi se lahko več takih jat združi v velike zimske skupine, ki se jim občasno pridružijo spolno zreli ptiči. Mladiči, ki preživijo prvi dve leti, največkrat dočakajo starost okoli treh let, nekateri pa tudi mnogo več; obstajajo tudi podatki o srakah, starih preko 20 let.[5]
Sraka (znanstveno ime Pica pica) je ptič iz družine vranov, ki gnezdi po vsej Evropi, v večjem delu Azije in severozahodni Afriki. Ker se zadržuje v bližini človeka (je sinantropna vrsta), je velika in ima vpadljiv vzorec obarvanosti, je ena najbolj prepoznanih vrst ptičev v Evropi.
Vrstno in rodovno ime pica (izg. [píka]) je latinsko ime za srako.
Skata (Pica pica) är en kråkfågel inom släktet skator. Den förekommer i stora delar av Eurasien och norra Afrika. I Europa är skatan vanlig, särskilt i bebodda områden, och med sin karakteristiska svartvita fjäderdräkt och påfallande långa stjärt är den svår att förväxla med andra arter. Skatan är ofta starkt knuten till mänsklig bebyggelse, en så kallad kulturföljare, och uppträder både i städer och på landsbygden. Den häckar också i kustområden. Skatan är allätare och ses ofta proviantera på marken. Den äter både animalisk och vegetarisk föda under hela året.
Den taxonomiska indelningen av släktet skator är omdiskuterad och olika avgränsningar av arten skata förekommer.
Grundfärgerna hos nominatformen av skata är svart och vit. Skatan och övriga arter i släktet skator skiljer sig från andra kråkfåglar främst genom sin långa och kilformade stjärt. Stjärten är ofta lika lång som den övriga delen av kroppen, i varje fall längre än de korta och breda vingarna. Näbben och fötterna är svartgrå och ganska grova. Buk, kroppssidor och skuldror är vita, och handpennorna är övervägande vita. Den resterande fjäderdräkten är svart med metallglans. Stjärtfjädrarna och ytterfanen på vingpennorna skimrar på nära håll i metalliskt grönt, blått eller purpur beroende på ljusförhållandena. På våren blir färgerna mattare och mindre skimrande och på handpennornas ytterfan försvinner de nästan helt. Fåglarna är som mest skimrande kort efter ruggningen, särskilt de som är några år gamla och speciellt hanarna. En annan skillnad mellan hanar och honor är att hanarna i genomsnitt är något tyngre än honorna (medelvikt 233 g för hanar mot 203 g för honor). Skator är 40–51 cm långa, varav stjärten är 20–30 cm, och har ett vingspann på 48–53 cm.
Ungfåglar har nästan samma färgning som adulta fåglar, de skiljer sig bara i mindre detaljer. Juvenila fåglar har oftast en mer brunsvart ton på huvud och bröst. Stjärten, som är kortare, är utan glans och de yttre skulderfjädrarna är oftast inte helvita, utan något grå. De vita områdena på innerfanen på de yttre handpennorna räcker inte lika långt ut på fjäderspetsen som hos de adulta skatorna. Armpennorna har blå glans endast i det mellersta området. De yttersta armpennorna har nästan alltid en vit fläck, ibland också den andra eller den tredje därpå följande fjädern.
Ettåriga skator påbörjar sin ruggning något tidigare än adulta. De byter då hela fjäderdräkten. I Europa börjar ett- och fleråriga fåglar att rugga i juni, flygga fåglar oftast i juli, senast i slutet av augusti. På marken rör sig skatorna ofta med jämfotahopp men de går också med knyckiga rörelser, ofta med rest stjärt vilket gör att den får ett kaxigt utseende. Skatan rör sig annars mycket i trädens grenverk och i flykten rör den sig flaxigt i rak bana, med inslag av bågformiga svepande partier när den glidflyger. Den är vaksam men orädd, och kan till exempel högljutt varna för katter, rävar eller annan fara.[2]
Den nordvästafrikanska underarten P. p. mauritanica är något mindre, har ett turkosblått fjäderlöst parti bakom ögat och saknar grön glans på stjärten. Underarten P. p. sericea som ibland kallas koreaskata, har kraftigt blåskimrande vingar.
Skatans vanligaste läte är ett hest skrattande "schackande" eller "schäckande".[3] Det består av mer eller mindre snabbt på varandra följande serier av lätt kraxande "schäck-schäck-schäck". Schäckandet är ett varnings- och alarmläte som syftar till att försvara reviret. Skator som inte häckar använder bara lätet när fara hotar. Fågelns upprördhet är särskilt stor om schäckandet är snabbt och upphackat.
Skatpar framför en låg halvkvävt pladdrande sång för att befästa sitt partnerskap. Denna sång, som ofta hörs under kalla vinterdagar, varierar mycket starkt både med tiden och individuellt. Den kan vara såväl rytmisk som orytmisk. Ofta innehåller den svaga drilljud och högt pipande. Mestadels består sången dock av ett gurglande, buktalaraktigt pladdrande med pipljud. För att markera revir använder par ett läte som låter som "kia", "kjää" eller "kik". Ofta visar de sig då i mitten av reviret på den högsta grenen i ett träd. Ungfåglar i boet tigger med ett högt gällt skrikande "tviit". Tre till fyra veckor gamla ungfåglar ger sig till känna för de vuxna fåglarna med ett tvåstavigt läte. Det låter ungefär "jschiejäk", "tschjuk" eller "tschjuk-juk". Honans kontaktläte liknar ungfåglarnas vistelseortsläte.
Ofta ger skatan också ifrån sig ett långt utdraget "tschark" "tschirk" "tschirrl" eller "tschara". Efter intonation (mjuk, hård, lång, kort) har detta läte olika betydelser. Dessutom kan skatan även framföra nasala och uttänjda ljud som "gräh". Den har även en lågmält sjungande skuggsång som kan höras året om men främst på våren och sommaren.
Skatan har en mycket vidsträckt utbredning i hela Europa, norra och västra delarna av Asien och nordvästra Afrika. I Europa är utbredningen så gott som heltäckande och sträcker sig från Nordkap i Skandinavien ned till sydspetsarna av Spanien och Grekland. I Europa saknas den endast på Island, i nordligaste Skottland, i svensknorska fjällkedjan, nordligaste områdena av Europeiska Ryssland och på enstaka Medelhavsöar. Därutöver förekommer den i Nordafrika i kustnära områden i Marocko, Algeriet och Tunisien. Skatan är en stannfågel, men i Skandinavien dock även en strykfågel.
I östra Europa förekommer skatan upp till omkring 65° N. I Västasien sträcker sig dess utbredningsområde över Turkiet och delar av Iran till närheten av Persiska vikens kust. En mycket liten och hotad population finns i sydvästra Saudiarabien. I Östasien avviker utbredningens norra gräns åt söder bort till Japanska havet tillbaka till ungefär 50° N. I Asien förekommer skatan i området bort till norra Vietnam. Även i nordvästra Mongoliet finns skator. En isolerad population befinner sig på Kamtjatka-halvön. Dessutom finns en liten population på nordvästra Kyushu som är skyddad som naturminne.
För en utbredningskarta över hela släktet skator med dess olika underarters utbredningar, se utbredning i artikel om släktet skator.
Skatan delas ibland upp i så många som tretton underarter där alla utom underarten P. p. mauritanica, som häckar i Marocko och Algeriet, har en klinal variation. Här listas tolv underarter fördelade i sex grupper efter Clements et al 2016.[4]
Vissa auktoriteter kategoriserar taxonet mauritanica som en egen art ("maghrebskata"), och andra kategoriserar även kladen sericea, anderssoni och leucoptera som en art med tre underarter. Likaså urskiljs den isolerade underarten asirensis numera ofta som en egen art, "asirskata". Amerikansk skata (Pica hudsonia) behandlades tidigare som en underart till skata.
För hela släktet skator (Pica) fylogenetiska släktskap: se fylogenetiskt släktskap i artikeln om släktet skator.
I Sverige är den vanlig i hela landet ända upp till Lycksele lappmark och mellersta Norrbotten, men saknas i norra delen av fjällkedjan och i Östersjöns mellan- och ytterskärgårdar.[6] I Sverige förekommer det två underarter: P. p. fennorum som häckar i norra Sverige ned till södra Jämtland och P. p. pica, nominatformen, som häckar i södra Sverige. Skillnaden mellan dessa båda underarter är klinal och det finns ingen tydlig karakteristik som skiljer dem åt, vilket gör det omöjligt att skilja dem i fält.
Skatan har ökat i Sverige sedan 1970-talet och 2007 uppskattades antalet skator till mellan 300 000 och 700 000 par.[6]
Skator brukar starta dagen ungefär en halvtimme före soluppgång, varierande efter årstid. Under timmen före solnedgång närmar sig skator mer och mer sin sovplats, som de kort därefter intar. Skatan lever i två olika samhällsformer. Under häckningstiden lever paren ensamma i sina revir, medan icke häckande skator sluter sig samman i grupper. På vintern bildar skator flockar på från ett dussin upp till några hundra fåglar. Under vårvintern kan man ibland se stora antal skator samlade på särskilda platser, där de utför spelhandlingar som höga hopp med utspärrade stjärtar och kraxande. Dessa sammankomster, som ibland kallas skatriksdag, tros vara en form av gemensamt parningsspel.
Skatan är ofta starkt knuten till mänsklig bebyggelse, en så kallad kulturfågel, och uppträder både i städer och på landsbygden. Den häckar också i kustområden. Övernattning kan vissa tider äga rum kollektivt, särskilt i täta buskage ute i våtmarker.
Skatan förekommer såväl i slättland som i bergstrakter. Den kan påträffas över hela världen på höjder upp till 2500 m. Underarterna P. p. asirensis , P. p. bottanensis, P. p. hemileucoptera utgör undantag och finns även på högre höjder. P. p. bottanensis lever upp till 4000 meters höjd och söker sin föda ända upp till över 5500 meters höjd.
Skatorna bor framför allt i väl strukturerade, delvis öppna landskap med ängar, häckar, buskar och enstaka träddungar. Den lever även vid skogsbryn, i närheten av vattensamlingar och i träsk med vassruggar, videbuskage och busksnår. Mer sällsynt är den i smala skogsremsor, små skogstomter, vidsträckta skogar och i ängs- och åkerlandskap utan träd. Den undviker även branta sluttningar, smala, djupt inskurna dalar samt klippiga och snöiga regioner. Endast de ovan nämnda undantagen lever i bergskedjor, delvis också bortom snögränsen. I Europa uppskattas idag mer än hälften av beståndet häcka i och på gränsen till orter. Där breder skatorna ut sig i städer. De bor framför allt i villaområden med kortklippta gräsytor, samt parkanläggningar, alléer, kyrkogårdar och stora husträdgårdar. Tidigare var den däremot även i Europa en karakteristisk fågel i jordbrukslandskapet med häckar och åkerskogsdungar, alléer eller gamla fruktträdgårdar.
Skatan är allätare och ses ofta proviantera på marken. Den äter både animalisk och vegetarisk föda under hela året. Födan består sommartid särskilt av insekter och deras larver, daggmask, spindlar, sniglar och snäckor. Dessutom äter skatan små ryggradsdjur upp till en fältsorks storlek, exempelvis groddjur, ödlor, små däggdjur, ungfåglar och små fåglar. Skator är boplundrare som under häckningstiden på vår och försommar plundrar andra fåglars bon på ägg och ungar. Dessutom äter de under hela året as. De lever också av människans avfall och vintertid kan de även förtära exempelvis hundspillning. Frukter, fröer och svampar utgör särskilt på hösten och på våren delar av födan. Det som inte kan smältas kastas upp i form av spybollar.
Hälften av europeiska skators föda är animalisk. Under häckningstiden täcker de 95 procent av sitt näringsbehov med animalisk föda. På hösten och vintern består födan i Europa tilltagande av vegetariska beståndsdelar. I Europa finns även rester av ryggradsdjur i spybollarna, till en andel av fem till tio procent.
Skatan söker mestadels sin föda på marken. När den jagar insekter och spindlar i låg växtlighet springer den en bit, stannar upp, sträcker sig högt upp och håller utkik. Om den har upptäckt ett byte springer eller hoppar den snabbt dit och hugger tag i det med näbben. Om den är i högre växtlighet när den söker byten går den omkring utan pauser och springer till bytesdjuret. Den jagar smådjur på liknande sätt. För att samla in insekter hoppar den högt på höga gräsax eller blad. Ytterligare tekniker är att peta omkring på marken och att krafsa med näbben och kasta löv eller jord åt sidan. En annan teknik är att vrida omkring små stenar (upp till cirka 10 cm stora) eller grästuvor. Skatan plockar också bär och ibland äter den även fiskar.
För det mesta slukar skator insekter hela, men getingar krossar den först grundligt med näbben. Större djur håller den oftast fast vid marken med fötterna. Dödandet sker genom hugg med näbben, i regel mot bytets bål, eller genom att slunga bytet mot hårda föremål. Skatan plockar noggrant småfåglar innan den äter dem.
Skator anlägger under hela året näringsförråd, som oftast töms inom tio dagar. Om det finns plundrande kråkor i närheten, deponerar de förråden omväxlande på olika ställen. Framför allt på hösten samlar de fröer eller as. På en utvald plats slår de ett litet hål i marken med näbben, lägger födan där och täcker sedan hålet igen med jord och växter. När födan blir knappare på vintern kan fyllda födomagasin vara viktiga för överlevnaden, framför allt i bergsområden.
I bebyggda områden genomsöker stadsskator kompost- och avfallshögar och äter köttrester, bröd, pasta, ost, äggskal och liknande. De täcker därmed ungefär hälften av sitt näringsbehov. I innerstäderna utgör andelen småfåglar i födan endast fem till åtta procent. På regelbundna avstånd avsöker stadsskator vägkanter, bansträckor, stränder av vattensamlingar, skolgårdar och vägrenar vid motorvägar. Stadsskator gömmer framför allt föremål från människors omgivning (djurfoder, kompost och avfall, hundexkrementer, växtlökar), mer sällan ekollon eller as. De kan även använda hålrum under takpannor för att lagra föda.
Skatan blir könsmogen på hösten under första levnadsåret. Den sluter sig då samman i en grupp med andra icke häckande skator. Under den därefter följande våren häckar knappt hälften av hanarna och väl hälften av honorna.
Skatan lever i livslång monogami, men om den ena partnern dör ersätter den andra den oftast snabbt med en ettårig fågel. Om upprepade häckningsförsök misslyckas skiljs i regel paret åt. På hösten tillbringar ett framtida par allt mer tid tillsammans, men är ensamma när de födosöker. Om ett ungt skatpar har erövrat ett revir sker ibland spelartade handlingar.
Från oktober till januari, och i Centraleuropa fram till februari, inspekterar skator möjliga boplatser. Hanar tycks aktiveras av torrt väder och temperaturer under −4 °C. Honan anvisar ofta möjliga boplatser genom att dallra med vingarna. Båda fåglarna kan visa sitt intresse för en boplats genom att schäcka eller utstöta ett speciellt boläte och dallra med stjärten.
Skator föredrar särskilt två sorters platser för sitt bo. Å ena sidan bygger de ofta reden i de översta grenarna i höga träd på 12–30 meters höjd, eftersom de där är svåra att nå och fåglarna kan få god överblick över omgivningen. När de väljer bohöjden görs en avvägning mellan säkerhetsbehovet och den energi som ska användas till att uppföda ungarna. Med stigande höjd ökar säkerheten, men även energianvändningen tilltar. Å andra sidan bygger skator även reden på tre till fyra meters höjd i tätt törnigt buskage eller i törniga häckar.
I trädlösa områden kan boet också placeras på byggnader, ofta på gaveln under taknocken. Stadsskator använder i sällsynta fall också ställen som stålgallerkonstruktioner, antenner eller järnvägsledningsmaster som häckningsplats.
Den vanligaste boplundraren är kråkan. Om ett par blir för mycket besvärat av kråkor under bobygget anlägger det ett nytt rede på ett annat ställe.
Bobygget utförs av båda könen och kan pågå under lång tid med början redan på hösten eller under midvintern året före häckningen. I Centraleuropa börjar det dock först i februari eller mars. Ibland kan boet vara klart efter bara två veckor om det påbörjas under våren, men den sammanlagda tiden för bobygget uppgår i snitt till 40 dagar. Medan nya par börjar bobygget med utdraget spel, påbörjar gamla par bygget efter en förkortad spelritual. De plockar specifika pinnar från marken som provas ut väl innan de flyger till boet med dem. Där läggs de på plats med ibland mycken möda eftersom pinnarna ibland kan vara upp till en halv meter långa.
Redet är ett klotformat, ganska stort bygge av grenar. Utsidan av boet är 35 till 75 cm brett och består av torra, ofta korslagda utåtstående grenar. Boskålen består av jord och lera och är fodrad med fina rötter som arbetas ihop till ett enhetligt flätverk. Boskålen har en diameter på cirka 135 mm och ett djup på ungefär 100 mm. De flesta reden har en huvartad överbyggnad som består av stora grenar med en eller ofta två utgångar på sidorna. Om huven saknas, beror det på att passande byggmaterial saknas eller att paret är oerfaret. Överbyggnaden tjänar till att skydda kullen mot kråkor eller rovfåglar. Bona blir ofta mycket stadiga och kan till och med klara de värsta höststormar.
Ett par påbörjar ofta reden på flera ställen, men avslutar bobyggena till förmån för den bestämda platsen för häckningen. Detta beteende sker särskilt om paret blir stört under bobygget. Så länge ett par håller ihop, bygger de ofta många reden, även om det är vanligt att de förbättrar gamla bon till häckningen.
Gamla skatbon, och även kråkbon, används av hornugglor, tornfalkar och lärkfalkar, som själva inte bygger några bon. Om skatbon förstörs, drabbar det därmed även dessa arter.
Vissa par parar sig redan under bobygget. Om äggen läggs under andra hälften av april (vid en normal häckning), förekommer betydligt fler parningar. Särskilt vid denna tid tigger honan högt och påfallande.
Vid spelet närmar sig hanen honan med delvis utspärrad fjäderdräkt. Enligt Bährmann spärras då ryggfjädrarna ut, enligt Glutz även de vita fjädrarna på undersidan. Ofta sker närmandet bakifrån eller kretsformigt med högt hållet eller framåtsträckt huvud. Dessutom sjunger hanen ibland lågt.
Hanen sänker huvudet och lyfter de slutna vingarna snett från ryggen, medan han viftar med vingfjädrarna. Samtidigt slår han stjärten ryckvis uppåt och nedåt eller i sidled och ger ifrån sig ett svagt "tscha(r)k". Dessutom häver han huvudet och bålen uppåt. Även honan kan utföra vissa av dessa rörelser och paret kan även synkront utföra en vågartad parflygning.
Honan inleder ibland parningen genom tiggning. Då ställer hon sig nedåtböjd eller högt upprest framför hanen, sträcker ut vingarna och dallrar med dem. Hon utstöter mycket höga tiggläten och spärrar upp näbben. Ofta lägger hanen då an hjässfjädrarna. Om honan är parningsberedd böjer hon sig utsträckt mot marken och tigger med dallrande vingar. Antalet parningar under häckningstiden är omstritt. Angivelserna skiljer sig mellan sammanlagt endast ungefär tre gånger på säsongen och flera gånger dagligen.
Tidpunkten för äggläggningens början varierar avsevärt. Den europeiska populationen lägger sin förstakull från mars till maj. I Centraleuropa ligger den genomsnittliga början för förstakullar vid den 8 april, i Skandinavien i slutet av april eller början av maj. Om en kull blir förstörd, kan ett par lägga en ersättningskull. Om även denna misslyckas, kan det bli ännu en ersättningskull. I undantagsfall är även en tredje ersättningskull möjlig.
Honan ruvar på kullen, efter att några ägg lagts. Ibland börjar hon dock ruva redan efter att det första ägget lagts eller först efter att alla ägg lagts. Under den tiden uppehåller sig honan fortfarande länge utanför redet. Hon lägger ungefär ett ägg om dagen. en kull består i snitt av 5–8 ägg, sällsynt upp till 10 vid mycket god födotillgång.[7] Om den lägger en andra kull är den i regel mindre än förstakullen. Äggen är ovala, ibland dock även kortovala, långovala eller spetsovala. De är i regel blågrönaktigt till ljusbrunt färgade med tät brungrå till olivgrön fläckning. Färg och teckning kan variera mycket. Äggen är cirka 33 till 34 millimeter långa och cirka 23 till 24 millimeter breda. Ett nylagt ägg väger åtta till tolv gram.
Endast honan ruvar på äggen, medan hanen försvarar reviret och täcker större delen av honans försörjning. Utfodringen sker under redets överbyggnad, sällan i det fria. Fåglarnas beteende under häckningstiden varierar mycket från individ till individ. Vissa hanar bevakar boområdet grundligt och anmäler varje inkräktare genom omedelbart kraxande. Andra hanar varnar först när inkräktaren kommer för nära redet. Sammantaget tycks fåglarna vara påfallande lugna i närheten av redet. Kråkor attackeras av princip, medan små fåglar och duvor delvis tolereras i reviret.
I Europa kläcks ungarna i snitt 17 till 18 dagar efter äggläggningens början och under två till fyra dagar.[7] Ungefär hälften av alla häckningar misslyckas, då redet plundras av kråkor, duvhökar, katter eller mårddjur. En del reden blir också förstörda av människor.
Ungarna är vid födelsen nakna och under första fyra till åtta dagarna blinda. Fram till den elfte eller tolfte dagen blir de värmda. Under denna tid utfodrar hanen dem med svald föda ur krävan, senare gör bägge partner detta. Fågelungarnas vikt stiger under de första knappa 20 dagarna ungefär linjärt till omkring 180 gram.
Efter ungefär 22 till 29 dagar lämnar ungarna för första gången redet.[7] I södra Sverige brukar ungarna hoppa ut ur boet i början av juni. Före den första utflygningen klättrar ungfåglarna omväxlande in och ut och gymnastiserar utan hjälp på redets tak och i grenar runt omkring. De utfodras dock fortfarande i redet av föräldrarna och tas hand om i reviret. Ännu inte flygfärdiga ungar förblir i skydd och kan själva klättra högt upp från marken på relativt glatta trädstammar och slå med vingarna.
Vid uppfödandet av ungar utgör insekter en viktig näringskälla, på grund av deras höga proteininnehåll. Under loppet av uppfödningsfasen ändrar sig dock näringsbehovet. Under den första tredjedelen av den tid då ungarna är i boet utfodras de med mindre och mer lättsmält material (flugor, larver, spindlar). Under mitten och den sista tredjedelen av tiden i redet består födan i lika andelar av stora och små beståndsdelar (maskar, steklar, skalbaggar, bitar av ryggradsdjur).
När de är ungefär 45 dagar gamla börjar ungfåglar själva söka föda på marken, men förblir fortfarande beroende av föräldrarna i sex till åtta veckor efter utflygningen. Efter en viss tid börjar de flyga ut i de närmsta omgivningarna ensamma, men återvänder fortfarande till sina föräldrars revir. Så snart ungarna kan flyga bra förs de till en gemensam sovplats. Ibland tar även den yngre generationen initiativet. Som del av självständigheten ansluter sig ungfåglarna till grupperna av icke häckande artfränder. Skator som lever långt norrut flyger som strykfåglar på vintern så långt söderut som är nödvändigt.
Skatan kan bli upp till 16 år gammal, men blir i naturen på grund av sina naturliga fiender i genomsnitt cirka två och ett halvt år gammal.
Skator är trogna sina vistelseorter. Häckningsparen övervakar sitt revir hela året, även när de på vintern delvis ansluter sig till de icke häckande gemenskaperna när de sover. Revirets storlek kan variera kraftigt. I genomsnitt ligger det mellan fyra och sex hektar. Under tiden för äggläggning och på senhösten blir inkräktare särskilt intensivt avvärjda. Redena försvaras hela året mot kråkor.
För att markera reviret presenterar sig hanen eller honan, oftast båda tillsammans, i en väl synlig trädtopp. Dessutom sitter fåglarna upprätt med hängande stjärt och burrar upp de vita delarna av fjäderdräkten. Samma beteende visar de vid revirstridigheter med grannpar, men också mot djur av andra arter. När hon försvarar reviret tigger och kraxar honan demonstrativt. Hanar slåss kraftfullt mot såväl artfränder som kråkor på marken och i luften. Inom syn- eller hörhåll för sin partner driver hanen bort främmande honor, som den annars kringsvärmar.
På senhösten försöker nya fågelpar erövra ett revir åt sig. För att besätta ett revir kan en ungfågel ersätta en avliden häckfågel, säkra ett eget revir mellan två befintliga revir eller erövra ett revir genom strid. Dessutom kan en liten grupp ungfåglar förena sig och tränga in i ett befintligt revir. Normalt lyckas hanen i reviret fördriva inkräktarna. Om han däremot misslyckas övertar den mest dominanta ungfågeln, som oftast också är initiativtagare till anfallet, reviret.
Skator som inte häckar bildar på kvällen sovgemenskaper. På hösten och vintern ansluter sig också de fåglar som har bildat par och har revir. Sovplatser är ofta svårtillgängliga platser och används över flera år. Sovplatserna befinner sig exempelvis på ängar i träskområden eller på små öar.
På vintern samlar sig oftast 20 till 50 skator på sovplatserna. Ibland kan gemenskaper på några hundratal fåglar bildas där. På sommaren befinner sig dock oftast bara ett eller några dussin fåglar i sovgemenskaperna. Det förmodas att dessa huvudsakligen är ettåriga fåglar. Över dagen stryker de icke häckande fåglarna omkring i små grupper och söker efter föda.
I sovgemenskaperna finns det en inte särskilt utpräglad hierarki. I allmänhet dominerar häckfåglar över icke-häckare och hanar över honor. Även djur som är förtrogna med uppehållsplatsen är oftast dominanta. Om skator av ungefär samma sociala rang konkurrerar om föda, leder det i första hand till att de hotar varandra. Då hålls kropparna oftast stelt upprätta och näbbarna sträckta uppåt, ibland vågrätt. Om ingen av de båda viker tillbaka följer en strid med stjärtryckningar, sparkar, förföljningsflygning, påhoppning och näbbhuggning, där det även kan förekomma skador. Striderna är dock mindre häftiga än vid revirstrider. Att kraftigt slå med vingarna (utan flykt) är då ett uttryck för tillbakahållen aggression. Skatpar konkurrerar inte om föda och delar den ibland.
Syftet med att bilda flockar är förmodligen att vinna föda framför allt mot kråkorna. Gemenskaper av icke häckande fåglar kan försvara födokällor längre. Dessutom kan större fåglar som stora måsar, korpar, ugglor och ormvråkar eller även ekorrar fördrivas genom stjärtryckningar och liknande från sovgemenskaper, men inte av enstaka fåglar.
Skatans hjärna räknas till de högst utvecklade bland oscinerna. Förmågan till objektpermanens, som utvecklas relativt snabbt, är mycket utpräglad, vilket står i sammanhang med utvecklingen av fodersamlandet. Förmågan att hitta föda som den själv har gömt utvecklas hos unga skator samtidigt som deras förmåga till objektpermanens utvecklas. Efter ungefär tio veckor behärskar den denna uppgift fullständigt. Följaktligen förfogar skator över höga representationsresultat. Dessutom visar de också ett komplext socialt beteende och känner igen sina artfränder individuellt.[8]
Framför speglar visar skator ett nyfiket beteende; de går av och an framför spegeln och kastar försiktiga blickar bakom spegeln. De visar dessutom goda urskiljningsresultat, i det att de i försöket i det övervägande antalet fall efter att ha tittat i spegeln endast rör sig till den avspeglade asken när den har ett innehåll som är intressant för dem (ringen, fodret). Markerade skator visar självrefererande beteende framför spegeln.[9] Ibland slåss de dock mot sin egen spegelbild. Alltså reagerar skator framför spegeln på ett sätt som liknar schimpanser och orangutanger i jämförbara tester, och som hos dessa människoapor tolkas som tecken på självmedvetande.
I Tyskland lever enligt IUCN 180 000 till 500 000 häckande par. Före år 1850 finns ingen populationsstatistik i Tyskland men mellan 1850 och 1910 fastställdes en tillbakagång, vilken ansågs bero på den intensiva och effektiva jakten. Från 1920 till 1950 ökade populationen igen. Sedan 1950 har det observerats en minskning av de lantliga populationerna medan stadspopulationerna ökat, vilka bland annat anses bero på intensifiering av jordbruket. Sedan 1989 har beståndet i Tyskland sammantaget varit konstant, även om en vidare ihållande urbanisering har fastställts.
IUCN uppskattar de europeiska häckningspopulationerna av skata till mer än 7 500 000 häckande par.[10] Sedan populationerna i Frankrike och Ryssland hade ökat mellan 1970 till 1990, avtog de igen under åren 1990 till 2000. Trots detta blev den dåvarande tillbakagången uppvägd genom den tidigare ökningen, så att skatan räknas som säker (Secure) respektive livskraftig (LC).[11] IUCN urskiljer dock från och med slutet av 2016 asirensis och mauritanica som egna arter. Framför allt asirensis anses som starkt hotad med ett bestånd på endast 270 individer.
Traditionellt jagas skatan i Europa, då den sägs förorsaka skador på nyttodjur eller populationer av småfåglar och småvilt. En sådan påverkan har dock hittills inte kunnat fastställas i vetenskapliga studier.[12][13][14][15][16][17][18]
I Europa dödas årligen cirka 1 till 1½ miljon skator.[19]
I antiken använde Aristoteles och Claudius Aelianus samma beteckning för skatan och nötskrikan: κίττα (κίσσα)[20][21]. Plinius den äldre kallade däremot den förra fågeln pica varia longa cauda (insignis), på grund av dess långa stjärt, och den senare pica varia (insignis), på grund av dess brokiga fjäderdräkt[22]. År 1758 gav Carl von Linné skatan det vetenskapliga namnet Corvus pica.
Ett äldre svenskt namn på fågeln är skjora eller skjura.[23] Det svenska namnet skata härstammar ifrån det fornsvenska ordet skata som bland annat användes för något som sticker ut, och refererar till skatans långa stjärt.[24] Det äldre ordet har blivit kvar i en del svenska dialekter och i finlandssvenskan; nämligen sjira, skira, skjura, skjöra (jämtska) skír (västerbottniska) stjoro och stjouro (österbottniska).
I den nordisk-germanska mytologin var skatan såväl gudabudbärare som dödsgudinnan Hels fågel. Man associerade den med olycka, sorg, nöd och sjukdom.[6] I europeisk medeltid och vid tiden för häxförföljelserna räknades den – liksom kråkor, korpar och svarta katter – som häxdjur eller till och med som en häxa själv. Den ansågs tidvis också vara en själsrövare i förbindelse med Satan. Dessutom blev den associerad med döden och kallades "galgfågel" eftersom den ofta besökte avrättningsplatser. Sedan denna tid har den i Europa rykte om sig att vara "tjuvaktig" och anses bortföra och gömma glänsande föremål, vilket dock inte är sant utan en faktoid.[25] Den felaktiga föreställningen att skator gärna bär in glänsande föremål i sina bon har bland annat resulterat i att Rossini 1817 lät uppföra en opera La gazza ladra ("Den tjuvaktiga skatan"). Faktum är att skatan plockar saker, för att undersöka dem, och – om så är möjligt – bära iväg dem. Särskilt intressanta objekt gömmer den under lite löv eller gräs. Man antar att handlingssättet att samla och hamstra föda erhålls eller tränas genom detta beteende. Ett visst intresse för blänkande föremål delar skatan med många fågelarter men ryktet om att den stjäl allt blänkande som den kan komma åt är osant. Ryktet härstammar förmodligen från att man ibland kan iaktta den när den gömmer matförråd, det faktum att skator är boplundrare eller att man helt enkelt blandat ihop skatan med korpen.
I den grekiska mytologin var den guden Dionysos fågel.
I allmänhet anses skatan i Västeuropa och på Brittiska öarna som onda omens fågel. Där ses det som olycka att se denna "otursfågel", särskilt när den uppträder ensam. På Brittiska öarna finns det ännu bevis för djurdyrkan i fråga om skatan. Den räknas också som orakelfågel. Så framställer på Irland en skata som knackar på fönstret en dödsvarning. Att döda denna fågel medförde också i nordöstra Skottland otur. I delar av norra England räknas det som ett dåligt omen, om en skata korsar stigen framför en från vänster till höger, men ett gott omen, om den korsar den från höger till vänster. I nordöstra Skottland anses det i vissa byar som ett lyckotecken att se en skata, i andra byar som ett oturstecken. Tron att skatan hade makten att förvandla sig till en människa bevarades i Clunie och Perthshire fram till slutet av 1700-talet. Till detta gränsar också det vitt utbredda traditionella räknerimmet i Storbritannien (framför allt i England och Skottland, mindre i Wales och Nordirland), som förutspår framtiden. Det finns flera regionala versioner, av vilka dessa fyra är de mest kända:
Efter kristnandet uppstod i England en berättelse, enligt vilken skatan ses som förbannad, då den som enda fågel inte hade framfört klagosånger och sorgesånger vid Jesu korsfästelse. I den skotska traditionen misstänkte man den i lång tid för att bära en droppe av Satans blod under tungan.
I Frankrike och Tyskland trodde man också att det medförde olycka att döda en skata. Man sade att den varnade sina mänskliga grannar för närvaro av rävar, vargar och beväpnade människor. I Poitou stacks till dess ära små bestick av ljung- och lagergrenar i buskarna. I Bengalen och andra delar av Indien dödar man inga skator.
I Kina (鹊 què) och Japan ses skatan som ett lyckobud, som särskilt tillkännager en glädjande tilldragelse, oftast en födelse eller ett besök. Ursprunget till denna tro är sannolikt att finna i Manchuriets legender. Där berättas hur skatan som heligt djur hade räddat Fanscha, en av manchurernas förfäder, från de hotande grannstammarna. Då nordkineserna tillsammans med manchurerna erövrade det Kinesiska imperiet, utbredde sig tron i hela Kina. Vid tiden för Qingdynastin (1644–1911) ställde manchurerna kejsaren, så att deras kultur delvis kunde smälta samman med Han-kulturen, så att skatan dyrkas i den nuvarande formen. Enligt en annan förklaring gäller skator som glädjebringare, därför att de i myten Väverskan och koherden bildar en bro över Vintergatan på den sjunde dagen i den sjunde månaden och så möjliggör en sammankomst för de åtskilda älskande (Qixi-festen). På grund av sin svartvita fjäderdräkt har den setts som en symbol för yin och yang. I Korea äras skatan som nationaldjur och som lyckobringare. I berättelser representerar den de svaga och värnlösa. Om den uppträder metaforiskt som motstycke till tigern (jord, naturmakter), så står den för himlen och den gudomliga makten.
Den kanske mest kända skatreferensen inom kulturen är Rossinis opera La gazza ladra ("Den tjuvaktiga skatan") från 1817. Ett av de äldsta kända verken med skator är den kinesiske konstnären Cuī Bái (ki: 崔白) målning Hare och två skator från 1061, det vill säga från Song-Dynastin. Från 1500-talet förekommer skatan i Pieter Bruegel d.ä.s målning Skatan på galgen, som visar två skator på en avrättningsplats. Goya visar i ett porträtt från 1784 hur sonen till greven av Altamira leder en tam skata i ett band. Ett annat känt verk med skatmotiv är Claude Monets La Pie från 1869 som föreställer en skata som sitter på en grind i ett gnistrande snölandskap.
I Sverige har exempelvis konstnären Bruno Liljefors avbildat skator bland annat i teckningen Räv och skator. Den avbildade skatan av Wilhelm von Wright i Bröderna von Wrights fågelbok som först gavs ut 1828–1838 under namnet Sveriges Foglar och senare på 1920-talet under namnet Svenska fåglar, efter naturen och på sten ritade är en av bokens mer välkända illustrationer.
På svenska frimärken har skatan i varje fall förekommit vid tre tillfällen. 1991 är den med på tre av fyra märken från serien Skansen 100 år, à 2,40 kr, tecknade av Acke Oldenburg. 2001 gavs ännu ett frimärke ut med skatmotiv denna gång ett brevfrimärke tecknat av Dan Zetterström och graverat av L Sjööblom. 2004 kom det ut ett julpostfrimärke med skatmotiv tecknat av Björn Berg.
Aisopos berättar i en fabel om hur skatan visar duvan, som tror sig redan veta allt, hur man bygger ett rede. I inledningen till Wolfram von Eschenbachs Parzival (1200–1210), en medelhögtysk text, uppträder genast i början skatan ("agelstern varwe") som sinnebild för konflikten mellan det goda och det onda. Senare blir i Rübezahl-sagan genom Emma en rova förvandlad till en skata, vilken som budbärare underrättar hennes älskade Ratibor. På grundval av Aisopos fabel om räven och skatan har Christian Fürchtegott Gellert skrivit en dikt, där den står som sinnebild för människorna, som helst hör sig själva tala och menar sig veta och kunna allt bättre, men egentligen inte har någon aning. I fabeln Skatan. Berguven.[26] låter Johann Wilhelm Ludwig Gleim den besvära sig hos berguven om lärkans och näktergalens lättja, fastän den själv borde hålla mun. I Heinrich Seidels Der Hexenmeister [27] tar häxmästaren Wendelin och skatan Schackerack i sitt våld. De befriar sig med ömsesidig hjälp. Även Christian Morgenstern sysselsätter sig i dikten Die Elster ("Skatan") med skatan.
Wikimedia Commons har media som rör skata.
Wikispecies har information om Pica pica.
Skata (Pica pica) är en kråkfågel inom släktet skator. Den förekommer i stora delar av Eurasien och norra Afrika. I Europa är skatan vanlig, särskilt i bebodda områden, och med sin karakteristiska svartvita fjäderdräkt och påfallande långa stjärt är den svår att förväxla med andra arter. Skatan är ofta starkt knuten till mänsklig bebyggelse, en så kallad kulturföljare, och uppträder både i städer och på landsbygden. Den häckar också i kustområden. Skatan är allätare och ses ofta proviantera på marken. Den äter både animalisk och vegetarisk föda under hela året.
Den taxonomiska indelningen av släktet skator är omdiskuterad och olika avgränsningar av arten skata förekommer.
Avrupa saksağanı (Pica pica), kargagiller (Corvidae) familyasından tarlalar, orman kenarları, parklar ve banliyölerde yaygın görülen bir kuş türü. Avrupa'da boydan boya, daha çok Asya'da ve Kuzeybatı Afrika'da üreyen yerleşik bir kuştur.
Kuyruğu uzun ve sivri, tüyleri ise göz alıcı derecede siyah ve beyazdır. Başı, sırtı ve göğsü mat siyah; omuzları ve alt tarafı beyazdır. Kanatları parlak çelik mavisidir; ancak kanatlarını açtığında uçlarının oldukça beyaz olduğu görülür. Kıçı ve kuyruk sokumu siyah, kuyruğu parlak yeşil ve mordur. Güçlü, hızlı ve düzgün kanat çırpışları ile uçuşu süratlidir. Sesi kuvvetlidir ve "çak çak çak çak" diye çıkar.[1] Ömrünün 30 ilâ 38 yıl[2] olduğu düşünülür. Zeki bir kuş türüdür.
Saksağanın Avrupa kültüründe onu çok yönlü hurafelerle çevreleyen ortaklığı vardır. Genellikle konuşulan, kuşun mutsuzluk ve probleme ortaklığıdır. Bu belki de onun çok iyi bilinen huysuzluğu kadar, kaba sesi ve parlak objeleri çalma eğilimindendir. Türk deyimlerinden biri de şöyledir: "Dam başında saksağan, vur beline kazmayı!"
Büyük Britanya ve İrlanda'da yaygın geleneksel şiir belgeleri mitlerde (ciddi şekilde inanıldığı açık değildir) saksağanların geleceği tahmin ettiği görülür. Bu ne kadar görüldüğüne bağlıdır. Şiir üzerine pek çok bölgesel varyasyonlar vardır. Bunun anlamı kesin ve açık bir varyasyon vermek imkânsızdır.
Carpe Jugulum'da Terry Pratchett'e göre saksağan hakkında pek çok şiir vardır. Fakat bunların hiçbiri çok güvenilir değildir. Çünkü onlar saksağanları bilen toplum değildir.
Avrupa saksağanı (Pica pica), kargagiller (Corvidae) familyasından tarlalar, orman kenarları, parklar ve banliyölerde yaygın görülen bir kuş türü. Avrupa'da boydan boya, daha çok Asya'da ve Kuzeybatı Afrika'da üreyen yerleşik bir kuştur.
Соро́ка звича́йна (Pica pica) — птах родини воронових. В Україні звичайний осілий птах на всій території.
Довжина тіла 45-50 см, маса 150—250 г, розмах крил 55—58 см. В Україні звичайний осілий птах на всій території. В сороки своєрідне забарвлення пір'я: голова, шия, спина, горло, воло і верхня частина грудей блискучо-чорні, на голові та спині із зеленим відливом; плечі і більш-менш виразна, часто лише ледве позначена поперечна смуга на спині та нижній частині тіла білого кольору; махові пера сині, зовнішній їхній край зелений, покривні пера великих махових пер теж зелені, зсередини махові пера здебільшого білі і лише на кінці темні. Завдяки білим плямам на боках птах дістав народну назву — сорока-білобока.
Птах досить поширений у Європі й Азії. Основні оселища — польові гаї, узлісся, сади. Сорока уникає поселень у високих горах, безлісих рівнинах і густих лісах. Сорока охоче селиться поряд із людиною і там, де її не чіпають, стає надзвичайно довірливою, та, навіть, настирливою. Живуть птахи постійними парами, які зберігаються і взимку.
Живиться сорока різноманітними комахами, а також зерном диких трав та злакових культур. Також атакують інших птахів та пташенят.
Сороки — одні з найрозумніших птахів. Вони одними з тварин, здатними впізнати себе в дзеркалі. Сороки можуть рахувати до 4, але чим більша різниця між предметами, тим важче порахувати птахам. Також у них є продумані ритуали, в тому числі пов'язані з померлими сороками.
Зазвичай сороки живуть осіло. Проживають переважно у парках, садах, часто біля людських будівель. Не люблять густих лісів або гір. Сороки обирають партнера на першому році життя, а через два роки пара починає будувати гніздо і вирощувати потомство. Пари дуже відважні: вони за будь яку ціну будуть захищати своїх пташенят від інших сорок.
Сороки всеїдні. В їхній раціон входять також мілкі гризуни, ящірки, комахи. Також птиці розорюють гнізда інших пташок, викрадаючи яйця і пташенят. Сороки не бояться вкрасти щось у людей. Весною птиці літають по кущах, шукаючи яйця. У сороки є міцний дзьоб, завдяки чому птицю легко може дістати комах. Якщо сороці пощастило і вона вхопила велику здобич, то вона притримує однією лапою жертву, а дзьобом розкльовує її тіло.
Сороки будують декілька гнізд, «робоче» з яких лише одне. Гнізда кулястої форми, побудовані з гілок. Самиця відкладає 5-8 яєць в квітні, і висиджує їх 17-18 днів.
У Китаї сорока означає щастя і радість. Існує фразеологізм «зустріч на сорочому містку», що означає зустріч подружжя або закоханих після довгої розлуки.
В Україні і Росії до сороки відносяться негативно. Птаху порівнюють з балакучою жінкою. Звідси і фразеологізм «Сорока на хвості принесла».
Це незавершена стаття з орнітології.Соро́ка звича́йна (Pica pica) — птах родини воронових. В Україні звичайний осілий птах на всій території.
Ác là, bồ các, ác xắc, hỉ thước, ác là châu Âu (danh pháp hai phần: Pica pica) là một loài chim định cư trong khu vực châu Âu, phần lớn châu Á, tây bắc châu Phi. Nó là một trong vài loài chim trong họ Quạ (Corvidae) có tên gọi chung là ác là và thuộc về nhánh phân tỏa cận Bắc cực của ác là "đơn sắc".
Cho tới trước phiên bản 8.2 thì Ủy ban điểu học Quốc tế (IOC) coi Pica pica bao gồm cả Pica asirensis, Pica mauritanica, Pica serica, Pica bottanensis nên tại Việt Nam thì Pica pica khi đó là loài duy nhất của chi Pica có mặt. Tuy hiên, từ phiên bản 8.2 thì IOC đã tách các loài này ra khỏi Pica pica nên loài có tại Việt Nam hiện nay được liệt kê dưới danh pháp Pica serica và cụm từ "ác là" trở thành tên gọi riêng cho loài này.
Ác là có chiều dài khoảng 40–51 cm. Đầu, cổ và ngực màu đen bóng với ánh lục và tím kim loại, bụng và vai màu trắng; hai cánh màu đen và được làm bóng bằng màu xanh lục sẫm hay tía, các lông cánh có các tơ bên trong màu trắng, lộ rõ khi dang cánh ra. Đuôi xòe rộng dần màu đen, lốm đốm xanh lục-vàng đồng hay các màu ngũ sắc khác. Chân và mỏ màu đen.
Chim non trông tương tự như chim trưởng thành, nhưng không có độ bóng trên bộ lông màu đen than. Ác là đực lớn hơn một chút so với ác là cái.
Loài này có nhiều phân loài. Chủng ở tây bắc châu Phi khác ở chỗ có một mảng da trần xung quanh mắt và không có mảng trắng trên phao câu, chủng tây nam bán đảo Ả Rập khác ở chỗ nhỏ hơn, với bộ lông màu đen xỉn và không có các sắc thái ngũ sắc cũng như chỉ có lượng màu trắng tối thiểu tại cánh. Chủng Siberi có nhiều màu trắng trên cánh nhất và ngũ sắc xanh lục rực rỡ; chủng ở Triều Tiên có nước bóng màu tía và các cánh dài hơn nhưng đuôi lại ngắn hơn.
Phân tích các trình tự mtDNA[2] chỉ ra rằng chủng ở Triều Tiên, P. pica serica, là rất khác biệt từ các dạng khác của loài ác là này và có thể là loài tách biệt. Ác là mỏ đen (Pica hudsonia) ở Bắc Mỹ trông gần như đồng nhất với dạng Á-Âu của ác là và trước đây được coi là đồng loài thì về mặt di truyền lại gần với ác là mỏ vàng (Pica nuttalli) hơn. Các dòng dõi chính Á-Âu của loài có sự biến đổi nhiều này vẫn chưa được lấy mẫu đầy đủ để làm sáng tỏ địa vị của các dạng đó, chẳng hạn chủng ở tây bắc châu Phi (P. p. mauritanica) và chủng ở tây nam bán đảo Ả Rập (P. p. asirensis) cũng có thể là các loài khác biệt.
Phân loài cổ lớn hơn của ác là được mô tả dưới tên khoa học Pica pica major.
Gần đây, dựa vào kết quả một số nghiên cứu phát sinh chủng loài phân tử, IOC đã công nhận các loài Pica asirensis, Pica mauritanica, Pica serica, Pica bottanensis là tách biệt với Pica pica.
Phân bố cụ thể như sau:
Bộ lông khoang nổi bật và dài (20–30 cm), đuôi xòe dần, tiếng kêu khàn khàn và to là những đặc điểm làm chúng không thể nhầm lẫn với các loài khác. Trong các khu vực nông thôn thưa thớt cây cối, ác là thường gây chú ý do chúng thường bay theo nhóm, 1 đến ba con hoặc nhiều hơn, với chuyển động nhanh, dường như là với các cánh ngắn, bay nối tiếp nhau và kêu ríu rít khi chúng bay ngang qua. Khi chúng đậu xuống thì chiếc đuôi dài ngay lập tức dựng lên để không quét đất.
Giống như các loài chim dạng quạ khác, dáng đi thông thường của ác là là bước đi nhưng khi bị thu hút bởi thức ăn hay vật thể đặc biệt nào đó thì nó nhảy nhót nhanh sang bên với các cánh hơi dang ra. Chim ác là nổi tiếng vì cực kỳ ưa thích và tò mò đối với các vật thể sáng màu; và chính hành vi này của chúng là nguồn gốc của vở opera La gazza ladra ("Chim ác là ăn cắp").
Không có một loại thực phẩm nguồn gốc động vật nào mà chúng lại bỏ qua; từ chim non tới trứng, thú và sâu bọ nhỏ được chúng ăn ngấu nghiến, nhưng quả sồi, hạt ngũ cốc và các thức ăn thực vật khác cũng không bị chúng từ chối.
Trong khu vực nông thôn chim ác là thường ít xuất hiện do bị xua đuổi, nhưng trong các khu vực cận kề thành thị thì chúng khá phổ biến. Trên thực tế, khi không bị làm phiền thì chúng có xu hướng tranh thủ tới gần khu vực có con người thay vì lảng tránh. Ngoài ra, người ta cũng chứng kiến chúng tụ tập thành nhóm gồm 2 hay nhiều con để "khiêu khích" mèo, nghĩa là thực hiện cuộc tấn công giả vờ lên con vật, có lẽ như là phản ứng chung để chống lại mèo như là một kẻ săn mồi và trộm trứng.
Mùa đông, ác là sống thành bầy nhỏ, đi lang thang, kiếm ăn và tụ tập lại để đậu ngủ qua đêm. Chúng cũng tụ tập thành bầy lớn để tìm bạn đời trong thời gian đầu năm. Charles Darwin viết về sự tụ tập này như là "hội nghị hôn nhân".
Người ta cũng quan sát thấy ác là từng xua đuổi và hạ những con chim biết hót nhỏ khác khi đang bay, một hành vi chỉ thấy ở các loài chim săn mồi.
Ác là là loài chim chiếm cứ lãnh thổ và chúng sống trong lãnh thổ đó quanh năm, thậm chí cả trong vùng phân bố phía bắc của loài này. Các cặp ác là kết đôi theo chế độ một vợ một chồng và sống cùng nhau trong suốt cuộc đời nhưng nếu một trong hai con bị chết thì con kia sẽ tìm kiếm bạn tình mới trong số những con chim một tuổi.
Việc giao phối diễn ra vào mùa xuân. Để phô trương tán tỉnh, các con đực nâng lên và hạ xuống rất nhanh các lông đầu của chúng, dựng đứng, xòe và khép đuôi của chúng giống như chiếc quạt và hót bằng âm thanh mềm mại hoàn toàn khác với tiếng kêu khàn khàn thông thường của chúng. Trong khi đó các lông mềm ở hai hông được nâng lên và các lông bay chính cùng các mảng đốm trên vai được trải rộng để cho phần màu trắng dễ thấy, có lẽ để hấp dẫn và thu hút mắt của con mái. Các đường bay ngắn và săn đuổi cũng là một phần của việc ve vãn tán tỉnh.
Các cây cao được ác là chọn làm nơi làm các tổ lớn. Tổ được gắn vững chắc vào chạc cây trung tâm của các cành cao. Khung tổ bằng các que củi được gắn kết bằng đất sét và lót bằng cùng loại vật liệu được che phủ bằng các rễ mịn; phía trên các cành to mập, đầy gai, dù lỏng lẻo, thành vòm với một lối vào được che đậy kỹ. Khi lá rụng các tổ lớn này lộ rất rõ. Khi cây thưa thớt và thậm chí ngay cả khi có nhiều cây, đôi khi tổ cũng được làm trong bụi rậm hay hàng rào.
Chúng đẻ từ 5-8 trứng nhỏ (tối đa tới 10 như đã được ghi nhận); thường có màu lục-lam với các đốm xám hay nâu. Trứng đẻ trong tháng 4 và chỉ một lứa được nuôi nấng trừ khi có thảm họa xảy ra với lứa trứng ấp đầu tiên.
Ác là là phổ biến trong văn hóa dân gian châu Âu, với nhiều điều mê tín về nó.[4] Nói chung, loài chim này gắn liền với bất hạnh và phiền muộn. Điều này có thể là do xu hướng đã được biết khá rõ của nó trong việc "trộm cắp" các vật thể sáng bóng, cũng như tiếng kêu khàn khàn, ríu rít của nó. Chẳng hạn tại Scotland, ác là gần cửa sổ của nhà là điềm báo trước cái chết còn trong văn hóa dân gian Đức thì ác là được nhìn nhận như là kẻ trộm.
Tuy nhiên, tại Trung Quốc, thay vì là dấu hiệu của sự không may mắn, ác là lại được coi là dấu hiệu của may mắn. Tên của nó trong tiếng Trung (喜鹊: hỉ thước) nghĩa là con chim báo điềm lành.
Từ điển Việt–Bồ–La (1651) viết "bò, chim bò các: pega: pica, æ."[5] và "khách, chim khách: pega: pica, æ. bò các, idem."[6] nhưng không thấy đề cập tới tên gọi "ác là" mà chỉ thấy đề cập tên gọi "ác quạ" như sau "ác quạ, cái ác: coruo: coruus, i. ác mỗ, dai ác: os coruos te comão: corui te rodant, maledictum.". Như vậy, tại thời điểm khoảng năm 1650 thì "chim khách" và "bồ các" là các tên gọi khác nhau của cùng một loài chim có tên Latinh là pica.
Đại Nam quấc âm tự vị (1895-1896) đề cập tới tên gọi "ác là" trong mục từ ác (鵶) như sau: "Loại quạ mà nhỏ con, kêu chát tiếng"[7], "chim khách" trong mục từ khách (客) như sau: "Thứ chim đen lông đuôi dài, nhỏ con hơn con tu hú, tục hiểu là chim báo tin có khách tới, cho nên gọi là chim khách, cũng lấy tiếng nó kêu mà đặt tên"[8] và "chim thước" trong mục từ thước (鵲) như sau: "Thước (鵲). Con ác là. Chim thước: id. Ô thước: Quạ quạ, ác là. Giá thước kiều ngưu nữ độ hà (駕鵲橋牛女渡河): Bắc cầu ô cho sao Ngưu sao Nữ qua sông giang hà. Tục nói đêm mồng bảy tháng bảy, quạ đội cầu cho hai vì sao ấy qua lại cùng nhau, lại tháng ấy quạ rụng lông đầu là tại đội cầu (coi chữ tịch)."[9]. Như vậy, ở đây "chim thước", "ô thước", "quạ quạ" và "ác là" là một và gắn với sự tích Ngưu Lang - Chức Nữ, nhưng "chim khách" thì có thể không phải là "ác là". Đại Nam quấc âm tự vị không đề cập tới tên gọi "bồ các".
Việt-Nam Tự-điển (1931) thì định nghĩa ác là, bồ các, chim khách và chim thước như sau:
Như vậy, theo Việt-Nam Tự-điển của hội Khai Trí Tiến Đức thì "chim khách" và "chim thước" là một, trong khi "ác là" là "chim bồ các" hay "chim khách", nhưng không nói rõ "chim bồ các" và "chim khách" có phải là một hay không.
Danh lục chim Việt Nam (1995)[14] và Danh lục các loài chim ở Việt Nam (2009)[15] dùng các tên gọi ác là, ác xắc, bồ các để chỉ Pica pica, nhưng dùng tên chim khách cho loài khác. Cụ thể, tên gọi chim khách dành cho Crypsirina temia[16], còn tên gọi chim khách đuôi cờ cho Temnurus temnurus[17]
Ác là, bồ các, ác xắc, hỉ thước, ác là châu Âu (danh pháp hai phần: Pica pica) là một loài chim định cư trong khu vực châu Âu, phần lớn châu Á, tây bắc châu Phi. Nó là một trong vài loài chim trong họ Quạ (Corvidae) có tên gọi chung là ác là và thuộc về nhánh phân tỏa cận Bắc cực của ác là "đơn sắc".
Cho tới trước phiên bản 8.2 thì Ủy ban điểu học Quốc tế (IOC) coi Pica pica bao gồm cả Pica asirensis, Pica mauritanica, Pica serica, Pica bottanensis nên tại Việt Nam thì Pica pica khi đó là loài duy nhất của chi Pica có mặt. Tuy hiên, từ phiên bản 8.2 thì IOC đã tách các loài này ra khỏi Pica pica nên loài có tại Việt Nam hiện nay được liệt kê dưới danh pháp Pica serica và cụm từ "ác là" trở thành tên gọi riêng cho loài này.
Благодаря характерному чёрно-белому оперению и необычно длинному хвосту сорока неповторима и легко узнаваема (на неё очень похожа сорочья танагра). Голова, шея, грудь и спина чёрные с фиолетовым или синевато-зелёным металлическим отливом, живот и плечи белые. Также часто белы и концы крыльев. Длинный хвост (длиннее тела) и крылья — чёрного окраса.
Чёрное оперение имеет металлический блеск. Перья хвоста и внешняя сторона маховых перьев сверкают вблизи в зависимости от освещения металлическим зелёным, синим или фиолетовым цветом. Весной цвета становятся слабее и хуже определяются. На концах крыльев они почти совсем пропадают. Труднее всего определить цвет в начале лета, в частности, у самцов, спустя некоторое время после линьки. Самцы и самки внешне не отличаются друг от друга, хотя самцы несколько тяжелее — в среднем 233 г, а самки — в среднем 203 г. Сороки могут достигать длины примерно 51 см, размах крыльев составляет около 90 см.
Молодые сороки окрашены так же, как и старые, различия очень незначительны: хвост матовый и короче, внешние перья плеча часто не чисто белые, а серого оттенка, белые области на внутренней стороне крыльев не такие, как на внешней, как у взрослых сорок. Синий блеск есть только в средней области крыльев. Крайнее бедное крыло несет почти всегда белое пятно, иногда также вторую или третье следующее перо. Годовалые сороки начинают линять несколько раньше взрослых. Они меняют всё оперение. В Европе годовалые и взрослые птицы начинают линять с июня, самостоятельные птицы не раньше чем с июля, самое позднее в конце августа.
По земле сорока передвигается чаще всего прыжками, однако может и ходить характерной для врановых походкой. Очень умело она перемещается в кроне деревьев. Полёт сороки волнообразный планирующий.
Сорока часто подаёт голос, издавая характерные громкие стрекочущие звуки — переговариваясь друг с другом или заметив опасность. Чаще всего сорока издаёт стрёкот из более или менее быстро следующих друг за другом рядов призыва с несколько каркающим «шэк шэк шэк». Schäckern — это предостерегающий крик и звуковой сигнал тревоги и служит защите округа. Невысиживающие сороки употребляют его, только если угрожает опасность. Возбуждение птиц особенно велико, если стрёкот быстрый и отрубленный. При медленном стрёкоте сороки останавливаются, однако при быстром улетают.
Для привлечения партнёра сороки используют тихое пение, очень сильно варьирующееся в зависимости от времени и особи. Оно может быть как ритмичным, так и аритмичным, часто в нём сочетаются мягкие звуки трели и высокие дудки. Отдельные птицы имитируют других животных. Тем не менее в большинстве случаев пение состоит из бурлящего, утробного болтания. Для обозначения своей территории сороки издают крики «киа», «кьяя» или «кик», находясь при этом высоко в кроне дерева у ствола. Птицы на гнезде просят высоким дребезжащим «пиррь». Трёх- четырёхнедельные молодые птицы отмечаются старым птицам двусложным призывом, звучащим «йшийак», «чьюк» или «чьюк-юк», который похож на призыв самки.
Часто сорока издает также длинные крики «чакр», «чирк», «чиррл» или «чара». В зависимости от интонации (мягко, жестко, долго, коротко) у этого призыва есть различные значения. Носовые и растянутые крики сороки могут звучать как «грэх».
Глютц фон Блётцайм пишет, что свободно живущие сороки имитируют голоса других видов птиц[2], однако очевидно, что это не твёрдое правило; автор выражается очень осторожно: «Некоторые особи устанавливают также подачи звуковых сигналов, которые звучат как имитации (например, […] певчего дрозда, стрёкот саранчи)».
Сорока считается одной из самых интеллектуальных птиц. У сорок были обнаружены тщательно продуманные социальные ритуалы, включая, возможно, выражение печали[3].
Сорока — единственная известная на данный момент птица, способная узнать себя в зеркале, в отличие, например, от попугая, который воспринимает собственное отражение как другого попугая[4].
Обыкновенные сороки являются оседлыми птицами. Они обитают в небольших лесах, в парках, садах, рощах, перелесках, часто неподалёку от человеческого жилья. Избегают густого леса. Сороки парные птицы. Партнера выбирают на первом году жизни, первое спаривание происходит на втором году жизни, а следующей весной пара начинает строить гнездо и пытается завести потомство. Часто их можно видеть стайкой от двух до пяти птиц, перелетающих с дерева на дерево с громким стрекотаньем. Чаще всего это взрослая пара со своими птенцами-слетками. Пары отважно защищают свою территорию от других сорок.
Беспокойный стрёкот сороки, которая обнаружила в лесу охотника, будет воспринят не только другими птицами, но и волком, медведем и другими животными[5].
Сорока — всеядная птица. Она питается как животным, так и растительным кормом. Как и большинство врановых, сороки питаются самой разной пищей, в том числе падалью. В её рацион входят как мелкие млекопитающие, так и насекомые. Также сороки часто разоряют птичьи гнёзда, таская яйца и птенцов. А иногда даже таскают у собак кости. Живущие по соседству с человеком сороки не боятся украсть какую-нибудь пищу и у него. Иногда ей удаётся поймать мелкое млекопитающее или ящерицу. Земледельцы недолюбливают сорок, поскольку они склёвывают зёрна и семена на полях.
Весной сороки обследуют кустарники, молодые рощи в поисках гнёзд других птиц, яйца и птенцы которых — их любимая пища. Они не брезгуют также и мелкими грызунами. Своим мощным клювом сороки выкапывают из земли личинки насекомых и разбивают скорлупу птичьих яиц.
Если добыча слишком крупная, то сорока придерживая её одной лапой, клювом отрывает куски. Важное место в её кормовом рационе занимают насекомые.
Сороки строят несколько гнёзд, из которых занимают лишь одно. Гнездо сороки шарообразной формы, построено из сухих веточек и прутиков, с боковым входом. Самка откладывает 5—8 яиц в апреле, после чего высиживает их в течение 17—18 суток.
В китайской культуре сорока — символ счастья, птица, приносящая людям радость. Существует фразеологизм, дословно «свидание на сорочьем мосту», который означает свидание супругов или влюблённых после долгой разлуки[6].
В русской и европейской культуре к сороке относятся скорее негативно. Она связывается с образом говорливой, ворчливой женщины или сплетницы, что отражается во фразеологизме «сорока на хвосте принесла»[6]. Сороки неравнодушны к блестящим вещам, которые часто тащат в свое гнездо. Поэтому птица получила прозвище «сорока-воровка». Вороватость птицы обусловила появление устойчивого сравнения «Красть (воровать, тянуть, тащить) как сорока» — неодобрительное о чьём-либо частом (и обычно мелком) воровстве, вороватости.
В латыни название сороки — pica — тоже стало обозначением болтливой женщины. Образным названием болтуна стали слова, обозначающие сороку во многих европейских языках: англ. magpie, итал. gazza, рум. tarcă, нем. Elster, исп. urraca. В шведском языке skata употребляется «пренебрежительно о женщине» — «nedsät-tande om kvinna». Во многих европейских языках существуют выражения со значением «Трещать как сорока (о болтовне)»: франц. jacasser comme une pie, il a un vin de pie (он — пьяный — болтлив как сорока), англ. chatter like a magpie, нем. wie eine Elster schwatzen, исп. hablar mas que una urraca (говорить больше, чем сорока). Сербы говорят: брбљати као сврака, поляки: paplać (trajkotać) jak sroka «Трещать как сорока», чехи — klevetit ako straka («Клеветать как сорока»). У немцев есть выражение etwas der Elster auf den Schwanz binden — «Пустить сплетню» (буквально «привязать сороке к хвосту»).[7]
Благодаря характерному чёрно-белому оперению и необычно длинному хвосту сорока неповторима и легко узнаваема (на неё очень похожа сорочья танагра). Голова, шея, грудь и спина чёрные с фиолетовым или синевато-зелёным металлическим отливом, живот и плечи белые. Также часто белы и концы крыльев. Длинный хвост (длиннее тела) и крылья — чёрного окраса.
Чёрное оперение имеет металлический блеск. Перья хвоста и внешняя сторона маховых перьев сверкают вблизи в зависимости от освещения металлическим зелёным, синим или фиолетовым цветом. Весной цвета становятся слабее и хуже определяются. На концах крыльев они почти совсем пропадают. Труднее всего определить цвет в начале лета, в частности, у самцов, спустя некоторое время после линьки. Самцы и самки внешне не отличаются друг от друга, хотя самцы несколько тяжелее — в среднем 233 г, а самки — в среднем 203 г. Сороки могут достигать длины примерно 51 см, размах крыльев составляет около 90 см.
Молодые сороки окрашены так же, как и старые, различия очень незначительны: хвост матовый и короче, внешние перья плеча часто не чисто белые, а серого оттенка, белые области на внутренней стороне крыльев не такие, как на внешней, как у взрослых сорок. Синий блеск есть только в средней области крыльев. Крайнее бедное крыло несет почти всегда белое пятно, иногда также вторую или третье следующее перо. Годовалые сороки начинают линять несколько раньше взрослых. Они меняют всё оперение. В Европе годовалые и взрослые птицы начинают линять с июня, самостоятельные птицы не раньше чем с июля, самое позднее в конце августа.
ПередвижениеПо земле сорока передвигается чаще всего прыжками, однако может и ходить характерной для врановых походкой. Очень умело она перемещается в кроне деревьев. Полёт сороки волнообразный планирующий.
Голос Стрекотание сорокиСорока часто подаёт голос, издавая характерные громкие стрекочущие звуки — переговариваясь друг с другом или заметив опасность. Чаще всего сорока издаёт стрёкот из более или менее быстро следующих друг за другом рядов призыва с несколько каркающим «шэк шэк шэк». Schäckern — это предостерегающий крик и звуковой сигнал тревоги и служит защите округа. Невысиживающие сороки употребляют его, только если угрожает опасность. Возбуждение птиц особенно велико, если стрёкот быстрый и отрубленный. При медленном стрёкоте сороки останавливаются, однако при быстром улетают.
Для привлечения партнёра сороки используют тихое пение, очень сильно варьирующееся в зависимости от времени и особи. Оно может быть как ритмичным, так и аритмичным, часто в нём сочетаются мягкие звуки трели и высокие дудки. Отдельные птицы имитируют других животных. Тем не менее в большинстве случаев пение состоит из бурлящего, утробного болтания. Для обозначения своей территории сороки издают крики «киа», «кьяя» или «кик», находясь при этом высоко в кроне дерева у ствола. Птицы на гнезде просят высоким дребезжащим «пиррь». Трёх- четырёхнедельные молодые птицы отмечаются старым птицам двусложным призывом, звучащим «йшийак», «чьюк» или «чьюк-юк», который похож на призыв самки.
Часто сорока издает также длинные крики «чакр», «чирк», «чиррл» или «чара». В зависимости от интонации (мягко, жестко, долго, коротко) у этого призыва есть различные значения. Носовые и растянутые крики сороки могут звучать как «грэх».
Глютц фон Блётцайм пишет, что свободно живущие сороки имитируют голоса других видов птиц, однако очевидно, что это не твёрдое правило; автор выражается очень осторожно: «Некоторые особи устанавливают также подачи звуковых сигналов, которые звучат как имитации (например, […] певчего дрозда, стрёкот саранчи)».
喜鹊（学名：Pica pica），又名鹊、烏鵲、客鹊、飞驳鸟、干鹊、神女、客鳥[2]，是喜鵲屬的一种鸟类，广泛分布与欧亚大陆。
喜鹊是适应能力比较强的鸟类，在山区、平原都有栖息，无论是荒野、农田、郊区、城市都能看到牠们的身影。但是一个普遍规律是人类活动越多的地方，喜鹊种群的数量往往也就越多，而在人迹罕至的密林中则难见本物种的身影。喜鹊常结成大群成对活动，白天在旷野农田觅食，夜间在高大乔木的顶端栖息。
喜鹊是全世界广泛分布的鸟类，欧洲、亚洲大部可见本物种，非洲北部和北美洲西部亦可见本物种；在中国，喜鹊的普通亚种全国可见是分布非常广泛的物种，但是在中国南方的一些城市，由于尚不明确的原因，原来随处可见的喜鹊和麻雀在1980年代以后逐渐消失，在某些城市甚至消声匿迹。喜鹊是一种集体行动的鸟类，有地盘感，要是踏入其他喜鹊的地盘会遭攻击。
喜鹊的体形似鸦，体长可达43－46厘米。本物种的外形可以简单地描述为“体形巨大的黑白两色长尾鸟类”，其头部、颈部、胸部、背部、腰部均为黑色，略显蓝紫色金属光泽；肩羽、上下腹均为洁白色；飞羽和尾羽为近黑色的墨绿色，带辉绿色的金属光泽;初级飞羽的内翈均为洁白色，飞行时可见双翅端部洁白，另外在飞行中可见本物种背部的白色羽区形成一个V形。本物种虹膜为褐色；喙、足均为黑色。
在中国南方的一些城市，少有喜鹊分布，但可见另一种雀形目鹟科的鸟类鹊鸲，鹊鸲亦为黑白两色的长尾鸟类，很多人将其误认为喜鹊，实际上两者在体形上有着巨大的差异，后者体长仅为20厘米左右，不足喜鹊体长的一半。
喜鹊是杂食性鸟类，喜食昆虫、垃圾、植物等各种食物，也会捕食松鼠、蜥蜴、以及其他小型鸟类，如麻雀、斑鸠或大型鳥類的幼子等， 由于本物种和同科的乌鸦均为食性甚杂的鸟类，因而在很多地区进行的投药灭鼠常连累这些鸟类枉丧性命。
喜鹊繁殖甚早，每年的1－4月即开始营巢繁殖。喜鹊的巢均用枯枝搭建粘土粘合而成，与乌鸦巢不同的是，喜鹊的巢并非皿状，而是具有顶盖的球状，在球状产房的侧面留出一到两个圆洞作为进出巢的大门，巢内垫以枯草、纤维等柔软材料。近年来，在城市中营巢的喜鹊越来越多地采用更容易获得的废旧钢条作为巢材，这常常引得一些拾荒者为获得废铁而捅落低处的鹊巢。喜鹊每年均会营造新巢，并有营疑巢的习惯，即在他们真正使用的巢周围搭建很多并不使用的空巢，这种行为可能是对其他鸟类巢寄生行为的一种应对策略。喜鹊每巢产卵5－8枚，卵蓝绿色，缀褐色斑点，孵化期18天左右。
喜鹊是分布非常广泛的物种，亚种分化也很多，传统认为分布在欧洲、亚洲和北美洲的喜鹊均为同一物种Pica pica，但最近有学者认为，喜鹊的北美亚种其亲缘关系与分布在同一地域的喜鹊属另一物种黄嘴喜鹊更接近，应独立成种Pica nuttalli，亦有学者指出在东亚分布甚广泛的普通亚种（Pica pica sericea Gould ）与分布在欧洲的喜鹊亲缘关系比较远，应单列成种。
在東亞文化中，喜鹊是非常受欢迎的一种鸟类，是好运与福气的象征，喜鹊登梅亦是中国画中常见的题材，它还经常出现在中国传统诗歌、对联中。此外，在中国的民间传说中，每年的七夕人间所有的喜鹊会飞上天河，搭起一条鹊桥，引分离的牛郎和织女相会，因而在中华文化中鹊桥常常成为男女情缘。
朝鮮喜鵲是韓國的國鳥及國家象徵，有時被稱為亞洲喜鵲或中國喜鵲。
喜鵲在清王朝始祖愛新覺羅·布庫里雍順的出生神話中有重要地位。
人們已對歐洲喜鵲進行鏡子測試。[3]喜鵲是目前少數已知能通過鏡子測試的物種，也幾乎是唯一已知能通過此測試的非哺乳動物。[4]
「鵲」はこの項目へ転送されています。 
保全状況評価 LEAST CONCERN
分類 界 : 動物界 Animalia 門 : 脊索動物門 Chordata 亜門 : 脊椎動物亜門 Vertebrata 綱 : 鳥綱 Aves 目 : スズメ目 Passeriformes 科 : カラス科 Corvidae 属 : カササギ属 Pica 種 : カササギ P. pica 学名 Pica pica (Linnaeus, 1758) シノニム Pica sericea
和名 カササギ
カササギ（鵲、Pica pica）は、鳥綱スズメ目カラス科の1種の留鳥である。別名にカチガラスもしくはコウライガラスがある。
世界的には北アメリカ西部、欧州全域、中央アジア、アラビア半島南西部、極東、オホーツク海北部沿岸に分布する。現在一般的な分類[1]では、旧北区の広範囲に分布する。しかしこの分類は不正確であり、修正が迫られている[2]。
北米の2種を亜種として含める[2]と、その分布は旧北区に加え新北区となる。逆に、本種を複数種に分割する[1]なら、日本の個体群を含む[2]亜種 P. p. sericea は別種 P. sericea となり、その分布域はほぼ東アジアに限られる。
日本では北海道、新潟県、長野県[3]、福岡県、佐賀県、長崎県、熊本県で繁殖が記録されている。秋田県[4]、山形県、神奈川県、福井県、兵庫県、鳥取県、島根県、宮崎県、鹿児島の各県、島嶼部では佐渡島、対馬で生息が確認されている[5]。
九州の個体群は、朝鮮とは別亜種で中国と同亜種に分類されている[2]。九州の個体群は17世紀に朝鮮半島から現在の佐賀県（佐賀藩）および福岡県筑後地方（柳河藩）に人為移入された個体が起源とされる[6]。なお、『日本書紀』には飛鳥時代に新羅から「鵲」を持ち帰ったという記述がある（#文化参照）。しかし、室町時代以前の文献にみられる観察記録にはカササギと断定出来る記述は無いとされている[7]。
移入時期は豊臣秀吉の朝鮮出兵とする説（後述）もあるが文献記録が無く伝聞の域を出ていない[6]。一方、台風や季節風により本来生息域である大陸から迷行し飛来した自然渡来個体が定着した可能性も否定されていない[6]。しかし江口、久保(1992)は、福岡県玄界灘沿岸生息群と佐賀平野生息個体群の分布調査からは自然渡来の可能性は極めて低いとしている[6]。また、万葉集にカササギの歌が無い事が渡来時期の傍証のひとつとなっている[6]。
江戸時代には「朝鮮がらす」「高麗がらす」「とうがらす」の別称があり、江戸時代の生息範囲は柳河藩と佐嘉藩の周辺の周辺非常に狭い地域に限られていた。また、佐嘉藩では狩猟禁止令により保護されていた[6]。生息域が極めて狭く珍しい鳥であることから1923年（大正12年）3月7日、その生息地を定めて、カササギ生息地一帯の市町村は国の天然記念物に指定されていた。また、佐賀県では、県民からの一般公募により、1965年（昭和40年）、県鳥とされた。1960年代以降電柱への営巣特性を獲得し分布障壁となっていた山地の森林が減少した[7]事などから、1970年代以降急速に生息域が拡大し数が増加した[8]。
1980年代には、北海道の室蘭市や苫小牧市周辺で観察され[9]繁殖している。酪農学園大学らの研究グループが2011年から調査を行い[10]、苫小牧の個体群のDNAはロシア極東のものとほぼ一致したが、韓国のものとは違いが大きいと2015年に報道された[11]。カササギは長距離の飛行が苦手なこともあり、これらの地域に生息する個体群の移入経路は長らく不明であったが、2016年、ロシアから貨物船に乗って来ていた説が提唱されている[12]。
人里の大きな樹の樹上に球状の巣を作り繁殖する。ハシブトガラスのように群れを作らず、主にツガイ、もしくは巣立ち前の雛と少数単位で暮らす。また、ハシブトガラスよりも一回り小さく、黒地に白い羽を持つ。1960年代に行われた調査では、標高100m 以上の山地には生息せず人里を住みかとしており、広い森林が覆う山地は分布障壁となっている[7]。
なお、和名「カササギ」はサギの音を含むが、分類学的にはサギ（鷺）と遠く離れている[6][注 1]。
穀類や昆虫、木の実、穀類などを食べる雑食性である[7]。ケラやハサミムシ、コオロギなど地面に生息する虫も捕食する。秋にはイナゴなどの害虫を食べることから、益鳥とされる。戦前の調査では、全羅南道のカササギの砂嚢から、ジャガイモや大豆が見出されている。
日本に生息するほとんどの個体は古い巣の再利用はせず[7]10月下旬頃から営巣地を探しはじめ[7]、3月中旬頃までにはカキノキ、エノキ、クスノキ、ポプラなどの樹高8m以上の樹木に、木の枝や藁などを用いて直径60cm-1m程度の球状の巣を作る。日本に生息する個体が作成する巣は屋根を有する構造であるが、ヨーロッパに生息する個体では屋根の無い構造の巣も作成すると報告されている[7]。また、屋根があってもカラスによる卵や雛の捕食を完全に防ぐことはできない[7]。
地域的にあるいは生息環境により、電柱や鉄塔などの人工物に巣を作る個体がみられる。樹木が少ないため人工物を用いると考えられ、都市部でも樹木が多いヨーロッパでは人工物への営巣が少なく、また日本（九州北部）では都市化が進んだ1980年代頃から電柱巣が急増した。電柱巣はネコなどの地上の捕食者を完全に阻止出来る利点があり、雛が巣立ちする割合は樹木巣よりも電柱巣のほうが高い[7]。九州北部では電柱巣の傾向が顕著になっており、樹木が多い山麓や農村でも電柱巣の割合は住宅地とあまり変わらないという調査がある[7]。
なお、樹木が少ない環境では金属製ハンガーや針金などを巣材とする場合があり、時として停電を招くこともある。そのため、九州電力などは、電柱上の変圧器付近に黄色い風杯型風車を取り付けるなどして、カササギなどの鳥に巣を作られないよう対策を講じている。また、行政では針金などの金属ゴミを放置しないよう環境美化を呼び掛けている[7][13]。
産卵は、営巣後すぐに行なわれ、楕円形の薄い緑色をした卵を6〜7個産む[7]。雌が抱卵し、最終卵産卵後17-18日で孵化する。各卵は日を置いて逐次孵化するため、雛の成長度には差が生じ、遅れて孵化した雛鳥の多くは死亡する。孵化後約4週間で1〜4羽が巣立ちし[7]、巣も放棄される。巣立ち後の若鳥の生存率は30%程度で12月頃まで集団でねぐらにつくが、その後番いを形成して分散し、個別の縄張りを持つようになる。なお、番いの関係は一生続く。
カササギは鳥類のなかでも大きな脳を持っており、哺乳類以外では初めて、ミラーテストをクリアした、すなわち、鏡に映った像が（他の個体ではなく）自分であることを認識したことが確認された[14]。日本においても、老人や子供は警戒しない一方で、若い男性など危害を与えようとするものには警戒して近寄らないという観察結果が出ている。
国際鳥類学会議は、11亜種を認めている。ただしこれらのうち P. sericea、P. mauritanica、P. asirensis は別種かもしれない[1]。逆に、カササギ属全体が1種に分類される可能性もあり、その場合は、北米の同属2種が2つの亜種として加わる[2]。
日本においては、「カササギ生息地」が国の天然記念物に指定されているが、絶滅を危惧する状態には無い[8]。指定地は以下の通り。
1923年3月7日、佐賀県の天然記念物に指定された。
古代の日本には、もともとカササギは生息しなかったと考えられる。「魏志倭人伝」も「日本にはカササギがいない」と記述している。
しかし、七夕の架け橋を作る伝説の鳥として、カササギの存在は日本に知られることとなった。奈良時代の歌人大伴家持は七夕伝説に取材した下記の歌でカササギを歌っている。（『新古今和歌集』・『小倉百人一首』に収載）
鵲の 渡せる橋に おく霜の しろきを見れば 夜ぞ更けにける
七夕のカササギの伝承は日本では「サギと付くからサギの仲間だろう」と思われたため、カササギではなくサギで代用されている（鷺舞を参照のこと）。
現代では「鵲」は鳥類のカササギを指す文字として使用されているが、古代における「鵲」の意味と読みは特定されていない[6]。例えば『日本書紀』には、飛鳥時代の推古天皇6年（598年）、聖徳太子の使者として新羅に渡った吉士盤金（きしのいわかね）が2羽の「鵲」を持ち帰り献上、難波の杜（大阪市にある鵲森宮や生國魂神社などが比定地）で飼ったという記述がある[19]。この日本書紀の「鵲」には万葉仮名が振られておらず、「かささぎ」という読みが初めて登場するのは平安時代中期の『和名類聚抄』である[6]。
現在日本に生息するカササギは、豊臣秀吉の朝鮮出兵の際に、肥前国の佐賀藩主鍋島直茂、筑後国（現福岡県）の柳川藩主立花宗茂など九州の大名らが朝鮮半島から日本に持ち帰り繁殖したものだとされる説があるが、持ち帰りに関して記録した文献が無く、真相は不明である[6]。一方、佐賀・柳川両藩では主に17世紀に入ってから、地誌や産物帳などに目撃例や生息地、生態に関する記録がみられるようになる[6]。
その一方で、冬に朝鮮半島から渡ってくるミヤマガラスの大群にカササギが混じっていることがあるという観察結果から、渡ってきたカササギが局地的に定着したという意見もある[要出典]。
七夕伝説における織姫と彦星の間をつなぐ掛け橋の役を担う鳥として、親しまれている。なお、現代中国語では「喜鵲」と表記する。
朝鮮語ではカササギを「까치（Kkachi、カチ）」と呼ぶ。大韓民国では首都のソウル特別市をはじめとする多くの都市が市の鳥に指定している。また、ソウルの地下鉄にはカチ山駅という駅がある。済州島には生息していなかったが[20]、1989年に新聞社と航空会社が協賛して半島の生息種を約50羽放鳥した。天敵のいない環境で一時期10万羽以上にまで増殖し、外来種として生態系と農作物に深刻な被害をもたらしている[21][22]。済州島のカササギは有害野生動物に指定され、自治体による計画的な駆除が行われている。
英語では、カササギ、オナガ、サンジャク、ヘキサンなどをまとめて magpie（マグパイ）と呼び、伝統的に「おしゃべり好きのキャラクター」としての表象を与えられている。また、金属など光るものを集める習性があることから、「泥棒」の暗喩に用いられることがある。しかし、実際はカササギは光る物を持っていくことは無い[23]。
유라시아까치(영어: Eurasian magpie)는 유라시아 대륙 북부에 널리 서식하는 새다. 서양에서 그냥 까치(영어: common magpie)라고 하면 이 종을 가리킨다. 학명은 피카 피카(학명: Pica pica)이다.
국제 조류학자 연합(International Ornithologists' Union)은 6개의 아종을 인정하고 있으며, 한반도에 서식하는 까치를 비롯한 까치속의 까치류 4개종은 까치속에 속하는 별도의 까치로 재분류되었다.
유라시아까치는 세계에서 가장 지능이 높은 동물 중 하나이며 널리 인정받지 못하는 소수의 동물 종 중 하나이다.[1][2][3]
국제 조류학자 연합(International Ornithologists' Union)에서 인정하는 6개의 아종은 다음과 같다.
다음 까치들은 별도의 까치로 재분류되었다.
유라시아까치(영어: Eurasian magpie)는 유라시아 대륙 북부에 널리 서식하는 새다. 서양에서 그냥 까치(영어: common magpie)라고 하면 이 종을 가리킨다. 학명은 피카 피카(학명: Pica pica)이다.
국제 조류학자 연합(International Ornithologists' Union)은 6개의 아종을 인정하고 있으며, 한반도에 서식하는 까치를 비롯한 까치속의 까치류 4개종은 까치속에 속하는 별도의 까치로 재분류되었다.
유라시아까치는 세계에서 가장 지능이 높은 동물 중 하나이며 널리 인정받지 못하는 소수의 동물 종 중 하나이다.
.jpg)
.jpg)
_and_domestic_cat.jpg)
.jpg)
_08.jpg)
_Magpie,_Morocco.jpg)
.jpg)
_-_Pica_pica_(002a).jpg)
.jpg)
.JPG)
.jpg)
.jpg)
_(3647694613).jpg)
_-_Pica_pica_(002a).jpg)
_69.jpg)
.jpg)
