Corvus cornix Linnaeus 1758

Сивата врана (науч. Corvus cornix) е врапчевидна птица од фамилијата на враните (Corvidae). Распространета е низ северна, источна и јужна Европа, вклучувајќи ја и Македонија, како и во дел од Блиски Исток. Taa e пепелавосива птица со црна глава, врат, крилја, опашка и слабини, како и црни очи, клун и нозе. Исто како другите врани, таа е сештојад и опортунист во исхраната.

Таксономија и систематика

Сива врана во Берлин

Во Египет

Сива врана во лет

Сивата врана е еден од многуте видови за првпат опишани од Linnaeus во неговата Систем на природата под нејзининото сегашно научно име Corvus cornix.^[1] Името потекнува од латинското Corvus, „гавран“,^[2] и cornix, „врана“.^[3] Многу години се сметаше за подвид на црната врана (Corvus corone),^[4] и беше позната како Corvus corone cornix, заради сличностите во структурата и навиките.

Сега, сивата врана има четири подвида (кои претходно се сметаа за подвидови на црната врана). Петтиот, Corvus cornix sardonius (Trischitta, 1939) се наоѓа во списокот иако е поделен меѓу C. c. sharpii (најбројна популација), C. c. cornix (Корзиканска популација) и C. c. pallescens (популацијата на Блискиот Исток).

• C. c. cornix, номинираниот подвид, распространет од Шкотска и Ирска, Европа, на југ до Корзика;

• C. c. pallescens (Madarász, 1904) во Турција и Египет, поблед од номинираниот;

• C. c. sharpii (Oates, 1889), побледосив, го има од западен Сибир преку Кавказ и Иран;^[5]

• C. c. capellanus (P.L. Sclater, 1877), познат како месопотамиска врана, распространет во Ирак и југозападен Иран. Има многу посветлосиво перје, што од далеку изгледа како бело.^[5] Веројатно е доволно различен за да се смета за посебен вид.^[6]

Опис

Освен главата, грлото, крилјата, опашката и слабините кои се црни и сјајни, перјето на оваа птица е пепелавосиво, а темните линии ѝ даваат прошаран изглед. Клунот и нозете ѝ се црни, а очите темнокафеави.

Должината на телото на сивата врана варира од 48 до 52 см, распонот на крилјата е околу 98 см, а тежи просечно 510 грама.^[7] Се митари само еднаш, наесен, како и другите врани. Мажјакот е малку поголем, инаку половите се исти. Младенчињата со првото перје се многу поцрни од возрасните. Перјето им е побледо и имаат синкави или сивкави очи и во почетокот црвена уста. Летот ѝ е бавен и тежок, и обично прав.

Оваа птица со своето контрастно сиво-црно перје не може да се помеша со друга, но повикот краа е речиси идентичен со оној на црната врана.^[8]

Распространетост и живеалиште

Сивата врана се размножува низ северна и источна Европа, и блиските подвидови во јужна Европа и западна Азија. Каде опсегот со црната врана им се преклопува, во северна Велика Британија, Германија, Данска, северна Италија и Сибир, има многу хибридни форми.

Но, хибридите помалку се адаптираат од чистата форма и ова е една од причините зошто сивата врана е издвоена како посебен вид. ^[9]

Однесување

Исхрана

Барајќи храна во фрлено ѓубре

Гнездо со јајца во урбанизирана средина (Москва)

Сивата врана е сештојад и е постојан „чистач на улици“. Ги крши обвивките на мекотелите и ракчињата, на крајбрежните гребени ги краде јајцата од галебите и кормораните, а и од другите птици кога возрасните се отсутни; се храни со помали цицачи, птици, остатоци од храна и мрши.

Размножување

Гнездењето започнува подоцна во постудените предели, како во Русија, на пример, од средината на мај до средината на јуни, или при крајот на февруари во регионот на Персискиот Залив^[5] Во потоплите региони тоа се случува во април.^[10] Гломазното гнездо го сместуваат на високо дрво, пукнатини на карпи или стари згради и далноводни столбови. Поретко го сместуваат близу или на земја. Го прават од гранчиња, но често ставаат и животински коски и жици, а го постилаат со помеки материјали. Несат 4-6 сини јајца со кафеави точки, кои ги инкубира само женката во период од 17 до 19 дена, а за тоа време мажјакот ја храни.^[7] Пилињата се оперјуваат по 32 до 36 дена. Забележано е дека женките чуваат од сопствената храна за пилињата додека инкубираат.^[11]

Просечниот животен век не е познат, но оној на црната врана е 4 години.^[12] Максимална забележана возраст е 16 години и 9 месеци.^[7]

Овој вид е чест домаќин на паразитската кукавица, по страчката. Но, на местата каде страчката ја нема, враната е омилен домаќин.^[13]

Сивата врана, како и нејзините роднини, редовно се убивани од земјоделците. Во Ирска, раните осумдесетти биле убиени над 23.000 птици од овој вид.

Статус

Во Црвениот список на МСЗП не се разликуваат црната од сивата врана, но двата вида имаат широк опсег од 10 милиони км² и голема популација од 14 до 34 милиони поединци само во Европа. Популацијата не се намалува и се смета за вид со најмала загриженост од изумирање.^[7][14]

Наводи