nomes no trilho de navegação
Otwornica gorzka (Pertusaria amara (Ach.) Nyl.) – gatunek grzybów z rodziny otwornicowatych (Pertusariaceae)[1]. Ze względu na współżycie z glonami zaliczany jest do porostów[2].
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Pertusaria, Pertusariaceae, Pertusariales, Ostropomycetidae, Lecanoromycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy gatunek ten opisany został w 1809 przez E. Achariusa jako Variolaria amara. Do rodzaju Pertusaria przeniósł go W. Nylander w 1872 i nazwa nadana przez tegoż autora jest obecnie według Index Fungorum obowiązująca. Niektóre synonimy nazwy naukowej[3]:
Nazwa polska według Krytycznej listy porostów i grzybów naporostowych Polski[2].
Plecha skorupiasta, zazwyczaj dość gruba, ale czasami cienka. Powierzchnia jest szorstka, pomarszczona lub chropowata, czasami podzielona na poletka. Ma barwę od jasnoszarej do ciemnoszarej i bardzo gorzki smak. Przedplesze jest jaśniejsze i czasami podzielone na pasemka. Na powierzchni zawsze i licznie występują soralia, pojedynczo lub w grupach, często łączą się z sobą. Mają średnicę 0,2-2 mm. kolisty lub półkolisty kształt i szeroko przylegają do plechy. Plecha zawiera glony protokokkoidalne[4].
Reakcje barwne: Pd + czerwony, K –, KC + fioletowoczerwony[4].
Owocniki typu apotecjum pojawiają się bardzo rzadko. Są zagłębione po kilka w brodawkach podobnych do soraliów. Mają silnie, białawo przyprószone tarczki o barwie od czerwonawej przez brunatną do czarnej. W każdym worku powstaje jeden tylko, jednokomórkowy, bezbarwny i grubościenny zarodnik o rozmiarach 140-230 × 50-70 μm[4].
Gatunek szeroko rozprzestrzeniony, głównie na półkuli północnej. Najliczniej notowany jest w Ameryce Północnej i Europie, ale występuje także w Azji, Ameryce Środkowej, północnych rejonach Ameryki Południowej i Afryki oraz w Australii[5]. W Polsce pospolity w całym kraju.
Główne siedlisko jego występowania to kora drzew, zwłaszcza liściastych, szczególnie w miejscach bardziej słonecznych; poza zwartymi kompleksami leśnymi lub w świetlistych lasach[4].
Wytwarza kwas fumaroprotocetrariowy, który nadaje jej bardzo gorzki smak, podobny do smaku chininy. Właśnie z powodu tego gorzkiego smaku dawniej plecha otwornicy gorzkiej używana była jako namiastka chininy[6].
Najbardziej podobna jest również pospolita otwornica zwyczajna (Pertusaria albescens). Odróżnia się bardzo dużymi soraliami (mają średnicę 0,5-4,5 mm), grubą plechą i brakiem kwasu fumarioprotocetrariowego. Pewne odróżnienie tych gatunków możliwe jest reakcjami barwnymi; u otwornicy gładkiej wszystkie są negatywne[7].
Otwornica gorzka (Pertusaria amara (Ach.) Nyl.) – gatunek grzybów z rodziny otwornicowatych (Pertusariaceae). Ze względu na współżycie z glonami zaliczany jest do porostów.
