nomes no trilho de navegação
This description covers characteristics that may be relevant to fire ecology and is not meant for identification. Keys for identification are available (e.g., [30,46,60,103,122]).
Aboveground: English ivy is a woody [184], evergreen [30,46,52,60,99,184], trailing or climbing liana [30,92] or shrub [129]. In Europe, English ivy occasionally grows as a tree [97,136].
English ivy has 2 distinct growth phases, the vegetative phase (juvenile) and the sexual reproductive phase (adult) [153].
Comparison of juvenile and adult growth phase of English ivy [153] Characteristic Juvenile Adult Growth habit plagiotrophic orthotrophic Flowers absent present Leaf arrangement alternate 2/5th spiral Leaf production 1 leaf/week 2 leaves/week Shoot growth vigorous slight Leaf shape lobed entire Rooting ability good weak Aerial roots present absentIndividual English ivy plants may have both juvenile and adult stems. The juvenile phase typically forms the ground cover [31,99]. Juvenile English ivy begins to climb when vertical structure is available (e.g., trees, shrubs, buildings, utility poles), and vertical stems transition to the adult phase [97].
As a ground cover, English ivy grows from 6 to 8 inches (10-20 cm) tall [31,99]. Once stems begin climbing, they typically reach 90 feet (30 m) in height [25,31,46,65,99,152,184] but occasionally may climb higher, reaching the tops of 300-foot (90 m) conifers [146]. English ivy climbs with the aid of root-like structures [19,25,31,46,84,152] that exude an adhesive substance [99]. One publication from England indicated that English ivy attaches to substrates by numerous small roots [52]. Branches are typically slender on low-growing plants [99], but climbing and older trailing branches may be 4 [31,135] to 12 inches (10-30 cm) in diameter [25,65,99,146,152], with furrowed bark [31]. Leaves are typically 4 inches (10 cm) long × 2.5 to 5 inches (6.4-13 cm) wide and are 3 to 5 lobed in the juvenile phase and broadly lanceolate and unlobed in the adult phase. Flowers are clustered in umbels on adult stems [99]. There are 8 [182] to 20 [97] flowers/umbel; umbels grow in clusters of 3 [97] to 6 [14]. English ivy fruit is a berry [30,60,104] about 5 [186] to 9 mm long [60,122] and 6 [192] to 9 mm in diameter [145], with an average weight of 281.5 mg [59]. Its fruit contains 2 to 5 seeds [30,31,59,60,145,184] that are about 5.7 × 3.7 mm in size [52].
Belowground: Information from an exotic pest website in the Southeast suggests that English ivy does not form an extensive underground root system [149]. An invasive plant publication from California [126] and a publication suggesting landscaping plants for use in chaparral plant communities to reduce fire hazard [123] suggests that English ivy's roots are generally shallow. In Washington, DC, English ivy root depth ranged from 1 to 4.13 inches (3.0 -10.5 cm) below the soil surface [169]. A study from Spain measured rooting depth for several vines including English ivy and found the average rooting depth for all species was statistically similar (P<0.001); root depth for 100 mg of plant dry mass was 3.8 inches (9.6 cm), and for 1.00 g of plant dry mass it was 6.34 inches (16.1 cm). English ivy roots were highly dissected, and the average root diameter 5 mm from the root tip was 0.45 mm [133].
Stand structure: In woodlands, English ivy frequently forms a dense ground cover that may occupy large areas made up of numerous individuals [97]. In North America, English ivy has been described as forming an "ivy desert" [125]. In the Green River Gorge in North Carolina, English ivy completely covered the ground in a deciduous forest [120]. In floodplain forests along the Rhine River in France, English ivy "carpets" the forest floor until it eventually reaches a tree and begins to ascend [135]. In one study in these forests, average English ivy stem density was 24.5/ha on sites that experience brief annual flooding compared to 61.9/ha on sites where flooding had been excluded. Clumping (more than one English ivy vine/host tree) was common, particularly on trees in the canopy and subcanopy of the forest, largely due to the greater abundance of support in these layers [136]. In another study in the Rhine River floodplain in France, English ivy stem density reached 120 stems/ha in a dense Lombardy poplar (Populus nigra) and English oak forest [135].
Longevity: As of this writing (2010), information pertaining to English ivy's longevity in North America was lacking. In forests along the Rhine River in France, the oldest English ivy vines at 1 site were 50 years old, while the oldest vines at another site were at least 66 years old [136]. There is a report of a 433-year-old stem of English ivy that was over 20 inches (60 cm) in diameter, but it is unclear where it occurred (Schenk 1893 cited in [37]).
Nonnative range: English ivy is nonnative to North America. In the eastern United States, it occurs from Massachusetts south throughout the mid-Atlantic and southeastern states to Florida and across the south-central states as far east as Texas. It occurs in some of the Great Lakes states including Michigan, Indiana, and Illinois [108,179], and in Ontario, Canada [108]. One invasive plant publication indicated it also occurred in Wisconsin [25]. In the West, English ivy occurs in all Pacific Coast states and British Columbia, in addition to Idaho, Utah, and Arizona [108,179]. It also occurs in Hawaii [186].
Based on regional floras [30,46,60,92,103,104,122,186,196], invasive plant publications [25,125,193], and websites [17,45,74,96,101,106,113,149,163,176,177], English ivy is most invasive in the Pacific Northwest. Based on a regional invasive species map, English ivy is not widespread in the Southeast [100], but it may be locally abundant in some mid-Atlantic states including Virginia [115,117], West Virginia, and in some southern states including North Carolina, South Carolina, Alabama, and Arkansas [100]. Several sources indicate that English ivy is not as problematic in the Northeast as in the Pacific Northwest, mid-Atlantic, and Southeast. A review of floristic surveys from the eastern United States found that English ivy occurred in temperate forests in this area but was not common [88]. Local floras indicate that English ivy occasionally escapes cultivation in the Northeast [46,92], and English ivy is not listed on a Northeastern invasive species website [96]. It may, however, be locally abundant in parts of Washington, DC [164,170]. NatureServe provides a map of English ivy's North American distribution.
Brought to North America by colonial settlers [99,125,146], English ivy was first documented in North America in Virginia around 1800 [191]. Since then English ivy has been widely cultivated as an ornamental [90,104,138,184,192], although its cultivation in Hawaii did not begin until the early 1900 [186]. In many places where it is planted, English ivy escapes cultivation to varying degrees [46,92,103,104,122,195] and invades and persists in wildlands [30,60,138,186,190,195].
English Ivy has been introduced to South Africa, India, Australia, New Zealand, Brazil, and Mexico [97,190].
Native range: English ivy is native to Eurasia [46,52,103,104,186,192,196], occurring from the Caucasus Mountains [184,186] to Norway [52,145] and south to Iran [97] and northern Africa [97,184]. It tends to be less abundant north of the Alps [145].
Preventing postfire establishment and spread: English ivy may establish after fire by seed on sites where it did not previously occur (see Plant response to fire). Preventing its establishment in burned areas is the most effective and least costly management method of control. This may be accomplished through early detection and eradication, careful monitoring and follow-up, and limiting dispersal of its seed into burned areas. General recommendations for preventing postfire establishment and spread of invasive plants include:
Use of prescribed fire as a control agent: As of this writing (2010), no information was available on the use of prescribed fire to control English ivy. Several invasive species publications indicated that repeat burning with a blowtorch at regular intervals has had some success in controlling English ivy; however, no examples using this method were described [25,125,190]. Although blowtorching may not directly kill English ivy, it may deplete its energy reserves by causing it to continually sprout, which may eventually kill it [125]. Reichard [125] cautioned that this approach requires considerable care. This approach also seems infeasible for large populations of English ivy.
Altered fuel characteristics: Researchers in the northeastern United States speculate that English ivy may alter fuel characteristics by acting as ladder fuel (see Fuels) or by killing the trees and shrubs on which it climbs [29].In its nonnative range in North America, English ivy occurs in plant communities with variable FIRE REGIMES, but at the time of this writing (2010), no information was available on how it responds to or influences FIRE REGIMES in these communities. Land managers in the Pacific Northwest speculated that English ivy may influence riparian FIRE REGIMES; however, the magnitude and direction of its effects on fuel characteristics and FIRE REGIMES is unknown. In moist forests where English ivy occurs, extreme fire weather may be a more important driving force of fire intensity and severity than fuel characteristics [1]; therefore, even if English ivy causes marked changes in fuel characteristics, it may have little or no influence on local FIRE REGIMES [4].
Studies from Europe indicate that English ivy occurs in communities with variable fire frequency. On the Iberian Peninsula in Spain, English ivy is associated with plant communities occurring in warm, dry Mediterranean climates that are subject to high fire frequency and montane vegetation in subhumid climates where fires are rare [181]. In southern Switzerland, English ivy occurred in forest types that had mean fire-return intervals ranging from 7 to more than 100 years, but its frequency was generally lower in areas with greater fire frequency (see Plant response to fire).
See the Fire Regime Table for further information on FIRE REGIMES of vegetation communities in which English ivy may occur. Find further fire regime information for the plant communities in which this species may occur by entering the species name in the FEIS home page under "Find FIRE REGIMES".
Because English ivy sprouts when cut and roots from stem fragments (see Vegetative regeneration), it may do so if aboveground vines are damaged or killed by fire.
English ivy does not form a persistent seed bank (see Seed banking). Researchers in Spain studied the postfire recruitment of several woody species from the soil seed bank. Based on English ivy's postfire germination rate and its response to experimental smoke and heat treatments, researchers inferred that English ivy seed is not protected from the heat of fire (e.g., lacks hardcoated seed) [181]. Conversely, one invasive species publication indicated that English ivy has a hard seedcoat [126] but provided no evidence in support of this claim.
Inferences based on English ivy's morphology and regeneration suggest some ways in which fire could favor its spread. There is potential for English ivy to establish after fire from off-site seed if there are populations of fruiting English ivy nearby. English ivy seed may be dispersed to burned sites by birds; however, the farther away the source the less likely dispersal is to occur, especially if the source is greater than 3,000 feet (1,000 m) away (see Seed dispersal). A literature review from Great Britain indicated that English ivy seedlings establish on disturbed or open sites [97], suggesting that fire could create conditions favorable for its establishment. However, it may not establish well on sites that experience frequent fire (see Plant response to fire and FIRE REGIMES). English ivy seedlings grow more rapidly on open sites than in shade (see Shade tolerance), suggesting that canopy openings resulting from fire could facilitate rapid growth of English ivy seedlings if they establish on burned sites.
Plant response to fire: Based on its abilities to regenerate vegetatively, adjust to variable light levels, establish on open disturbed sites, and disperse seed over a large area, English ivy may respond favorably to fire. However, the limited available evidence suggests otherwise.
One paleoecological study suggests English ivy may not be favored by fire. Researchers in Switzerland reconstructed historic fire records based on a charcoal and pollen analysis of 2 lakes. Peaks in charcoal particle abundance—presumed to be associated with fire events—were significantly correlated (P=0.05) with repeated declines in the abundance of English ivy pollen [172].
In southern Switzerland, researchers studied historic fire records to evaluate the effects of increasing fire frequency on vegetation. English ivy frequency was greatest on sites with average fire-return intervals of >100 years, declined for sites with average fire-return intervals from 25 to 100 years, and was nearly absent from sites with average fire-return intervals of <25 years. English ivy's frequency generally increased with increasing time since the last fire [28], suggesting that fire exclusion may favor its spread.
English ivy frequency in forests in southern Switzerland with varied fire frequency [28] Average fire frequency (years) 7-25 25-50 50-100 >100 Years since last fire 0-3 4-15 16-100 0-3 4-15 16-100 0-3 4-15 16-100 >100 English ivy frequency (%) 0 1-10 0 1-10 0 11-20 1-10 1-10 11-20 31-40 Number of samples 10 70 48 10 11 36 21 11 36 11As of this writing (2010), information pertaining to English ivy's fuel characteristics was limited to anecdotal evidence and inference. Given English ivy's abundance near populated areas, further research on its fuel characteristics may be warranted [4].
Because English ivy is evergreen and has a relatively high water content (230 g of water/100 g dry leaf mass (65-70% wet mass)), it may not readily ignite and may burn slowly. Planting English ivy has been recommended to reduce fire risk in seasonally dry areas such as in Utah [80,97], and in chaparral-urban interfaces in California [123].
While dense populations of English ivy clearly affect the structure of surface and crown fuels (see Stand structure), their impact on fire behavior has not been documented. Researchers in the northeastern United States speculated that English ivy may contribute to ladder fuels [29]. A state forester in Delaware also suggested English ivy contributes to ladder fuels and considered it a serious fire hazard near urban communities [166]. Conversely, an ecologist in Portland, Oregon, speculated that English ivy does not contribute to ladder fuels because of its high moisture content. One researcher in that area attempted to burn English ivy that was growing on cliffs with various grasses. The grasses burned but the English ivy did not, presumably because it was "too green" (personal communication [40]). It has been speculated that English ivy may increase fuel loading and continuity by growing up and over supporting vines, shrubs, and trees and by killing the vegetation beneath it [29].
Climate: In North America and Europe, English ivy occurs in climates of moderate to high annual precipitation ranging from 20 to 100 inches (see table). In western Oregon, presence of English ivy was negatively correlated (R² = -0.64) with summer precipitation [50].
Reported average precipitation ranges for English ivy Area Precipitation (inches) Pacific Northwest 42.1 [105] to 100 [174] Northeast and mid-Atlantic 40.6 [114] to 55.9 [32,53,116,162,194,197] Southeast >47 [148] to 62.6 [173] Europe 20 to 30 [22,65]In the Pacific Northwest—where English ivy is most abundant (see General Distribution)—the climate is maritime, characterized by moderate, wet winters and cool, dry summers. Two localized examples from the Pacific Northwest indicate that English ivy occurs in areas with a mean January temperature of approximately 40 °F (4 °C) [105,174] and a mean August temperature of 59 °F (15 °C) [174].
In northeastern and mid-Atlantic states, English ivy has been found in areas with average minimum temperature ranging from 44 °F (6.6 °C) [162] to 47 °F (8.6 °C) [114,116] and average maximum temperatures ranging from 68.4 °F (20.2 °C) [116] to 69.8 °F (21.0 °C) [114,162]. English ivy occurs in several National Parks in the east with reported mean January temperatures ranging from 24 °F (-4.3 °C) [116] to 32 °F (0 °C) [114,162,197], suggesting that some North American populations of English ivy may be able to tolerate moderately cold winter temperatures. The North American Plant Conservation Alliance considers English ivy cold hardy [160].
In the Southeast, where English ivy is not as common as in other parts of North America (see General Distribution), climates are humid [148] and characterized by warm summers and mild winters [173]. English ivy occurred in the Chauga River Gorge in South Carolina, where midsummer and midwinter temperatures averaged approximately 97 °F (36 °C) and 6.8 °F (-14 °C), respectively [173].
In Europe, English ivy is classified as a southern-temperate species; these are species that are likely to occur in either temperate or Mediterranean climates [118]. It normally develops and fruits where the average temperature in the warmest month is about 55.4 °F (13 °C) but not in areas where the average temperature for the coldest month is 29 °F (-1.5 °C) or less [97]. English ivy is susceptible to low winter temperatures (Godwin 1975 cited in [52]) but may adapt to low winter temperatures by decreasing its metabolic activities [42]. Based on its elevational range in the Alps (up to about 4,100 feet (1,250 m)), it has been speculated that English ivy's distribution is determined by its limited tolerance to frost. Its northern and eastern distributional limits coincide closely with the -13 °F (-25 °C) minimum-isotherm. At its latitudinal and longitudinal limits, English ivy retains its juvenile form and may be killed by severe frost at -7.6 °F (-22 °C) or less. The adult form of English ivy may be more cold tolerant than the juvenile form [3].
Low temperatures may prevent English ivy from dominating forests in its native range. In northern areas of its native range, temperatures may be low enough to limit photosynthesis and subsequent growth. English ivy’s net photosynthesis increases with warm temperatures [97]. In climates like those of Romania, English ivy stops photosynthesizing for 2 months/yr (Atanasiu 1965 cited in [170]). Seed production may also be limited in cold climates (see Seed production).
Elevation and aspect: English ivy is not common at high elevations. In California, English ivy occurs from sea level to about 3,300 feet (1,000 m) [104,126]. In western Oregon, English ivy became less frequent with increasing elevation [50]. A flora from Utah indicates English ivy occurs at low elevations in that state [192]. In Virginia and North Carolina, English ivy occurs in several National Parks that occur from 49 feet (15 m) [162] to 869 feet (265 m) [116,194] in elevation. In the United Kingdom, English ivy is infrequent at high elevations [145]. Publications from English ivy’s European native range report elevations for English ivy ranging from 300 feet (80 m) (Macleod 1983 cited in [145]) to 2,020 feet (615 m) [52,79,97]. In the Alps, English ivy seldom surpasses 4,100 feet (1,250 m) in elevation [3].
One report from the United Kingdom indicated that English ivy may be slightly more frequent and abundant on north-facing slopes than on other aspects [52].
General habitat: In North America, English ivy commonly occurs in deciduous forest and occasionally in conifer forest ([194], Waggy 2000 personal observation [185]), particularly in the Pacific Northwest (Waggy 2000 personal observation [185]). English ivy occurs in both riparian [86,93,94,119,128,147,157,170] and upland forests and woodlands ([125,137,170], Waggy 2000 personal observation [185]), on forest edges [154,190], roadsides [154], and rocky sites [83,190]. In California, English ivy occurs in wetlands [35] and in valley grasslands and foothill oak woodlands [137]. In the mid-Atlantic states, it occurs in coastal areas, salt marsh edges, and fields in addition to other habitats listed above [159]. Its occurrence is often associated with natural or anthropogenic disturbance [43,104,127,130,160,169,170,197,198], buildings and gardens [30,93,143,170,184,192,197], and urban forests ([50,86,170,183], Waggy 2000 personal observation [185]). Researchers studied the effects of logging on 10 sites in 9 coastal redwood riparian forests in California. Time since last harvest ranged from 10 years to over 100. English ivy was more common on sites logged relatively recently compared to sites that had been logged decades ago [130].
Moisture: In North America, English ivy tolerates a wide range of moisture regimes, from uplands ([125,170], Waggy 2000 personal observation [185]) to floodplains [58,86,169,170,187]. In the mediterranean climate region of California, English ivy was classified as flood tolerant. In this region, English ivy may withstand flooding for most of one growing season and may produce limited root development when flooded [187]. In another study in California, one English ivy plant survived 37 days of flooding at water up to 0.5 foot (0.2 m) deep [58]. In Washington, DC, "excessive" moisture in the root zone did not appear to limit the spread of English ivy in flat portions of a floodplain [169], but on another site in Washington, DC, English ivy's growth in the moist floodplain was slower than on upland sites [170]. Little has been reported on English ivy's tolerance to drought in North American populations, but in Arizona, English ivy was recommended for landscaping based on its low evapotranspiration rate (Pittenger 1990, 1992 cited in [39]).
A literature review from the United Kingdom states that English ivy is tolerant of all but the most water-logged or very dry soils and is favored by moist soils ranging from fairly dry to slightly damp [52,97], although short periods of flooding may favor English ivy germination. In France, the mean stem density of English ivy was significantly (P<0.05) higher on an unflooded site (61.9/ha) compared to a site that received periodic flooding (29.4/ha) [136]. In a fen in England, English ivy was rare on sites saturated for 227 days/year, uncommon (5% of the total dry weight of the vegetation) on sites saturated for 54 days, and dominated sites (77% of the total dry weight of the vegetation) that were saturated for 13 days [73]. Because the relative growth rate for potted English ivy seedlings was not significantly reduced when water was limited, researchers concluded that English ivy was tolerant of drought. Others have described English ivy as a xerophyte (Mittmeyer 1931 cited in [170]). English ivy persists through months of drought in the understories of deeply shaded evergreen forest in the Mediterranean Basin [131,132]. Researchers speculated that English ivy may be favored in the Mediterranean Basin over other woodland species if climates become drier [132]. English ivy may not be as drought tolerant in all parts of the Mediterranean, and summer drought may influence its distribution in that region of the world (Huntley and Birks 1983 cited in [97]).
Substrate: English ivy occurs on a variety of soil types and textures in North America [146,151] and Europe [133,145,188,189]. In the Willamette Valley in Oregon, English ivy occurred in a conifer-deciduous mixed forest in silt loam [66]. In the United Kingdom, it may be abundant on heavy clay soils in low-lying areas [145]. In France, English ivy grows best in sandy soils (Beekman 1984 cited in [135]). In Spain, English ivy seedlings grew on 2 sites in mixed sand, clay, and silt. One site was nearly 50% clay, while the other site was a near-even mixture of the 3 soil textures [133]. In England [38] and the Czech Republic [63], English ivy occurs on limestone and in England [188] and France [135], it occurs on calcareous soil.
One report indicates that English ivy grows well in both acid and basic soils in North America [126]. A Plant Conservation Alliance [160] fact sheet suggests it prefers slightly acid soil (pH 6). A publication recommending species for highway planting in Nevada suggests that English ivy tolerates alkaline and saline soils [151]. In the United Kingdom, English ivy is tolerant of all but extremely acid soil, seldom occurring at pH below 4.0 [52,97], and may be most frequent in soils with pH above 6.0 [52]. In southern England, English ivy occurred on a site with pH of 5.24 or less [102] and in southern Spain, English ivy seedlings occurred in soils with pH of 6.5 and 7.2 [133].
Impacts: Reports on English ivy's impacts within its North American range are variable. English ivy threatens native plant communities and wildlands in Oregon [106,113], California [17,35], Washington D.C. [169], Kentucky [74], Georgia [45], and Alabama [2]. It is a potential threat in the upper Great Lakes areas [25], Missouri [101], and Tennessee [163]. English ivy is a particularly serious threat to native plant communities in the coastal Pacific Northwest states [106] and was placed on Oregon's list of quarantine species in 2010 [113]. A 1988 publication indicated that English ivy was not widespread in the southeastern United States [19]; however, a more recent review (2007) indicates that English ivy is rapidly invading forests in this area [12]. English ivy impacts may be less in the northeastern United States [33,176] and Canada [20,193].
NatureServe [107] has given English ivy a ranking of medium for its ecological impacts; its impacts to community structure are of greatest concern. The Plant Conservation Alliance [160] considers English ivy a "vigorous" vine that may impact all strata of a forest. In general, English ivy primarily impacts ecological communities by displacing native ground flora, weakening and/or killing host trees and providing opportunity for invasion by other nonnative species [160].
In locations where it is most invasive, English ivy may form near monocultures in the understory [106,160] and suppress growth of ground flora [4,18,24,26,106,146,170]. On Potomac Island in Washington, DC, English ivy suppressed herbs and may have suppressed woody species on upland sites. Because upland sites are not subject to flooding, Thomas [170] speculated that English ivy's impacts may be greater on upland than riparian sites. Thomas further speculated that English ivy's ability to photosynthesize year-round may improve its capacity to suppress the growth of other plants that photosynthesize seasonally [170]. As it spreads, English ivy may eventually displace [140] or inhibit the regeneration of native species [125,190]. Increased shade produced by English ivy may make it difficult for native species to establish in the understory [26]. Because English ivy displaces native plants, wildlife that utilize native plants for forage or cover may also be impacted.
Trees hosting English ivy may be susceptible to windfall during storms [97,125,136,146,160] especially if they are weak [97] or when they are supporting several English ivy stems [136]. Reichard [126] speculated that the additional weight of water or ice on the evergreen leaves of English ivy may increase storm damage to trees. Invasive plant publications suggested that English ivy decreases "vigor" in host trees [99,146], and a study from Oklahoma suggests that English ivy may inhibit development of top and root mass of host trees, particularly maples [141]. Anecdotal information suggests that as English ivy climbs, it covers and kills supporting tree branches by blocking sunlight. The host tree may eventually die from steady weakening [160,170]. American elm trees may be particularly susceptible to weakening by English ivy. In a riparian forest in Washington, DC, 13% of fallen American elm trees had supported English ivy, whereas only 9% of all the other fallen trees species supported English ivy [170].
In a North Carolina riparian forest, English ivy was associated with several other exotic species, and its occurrence was negatively correlated with native species richness (r²= -0.42). Researchers speculate that only the most "aggressive species" were able to coexist with English ivy and that English ivy's presence may promote invasion by other nonnative species because it spreads fast and displaces most native species [183].
Several other ecological impacts of English ivy invasion have been described in the literature, although most have not been well documented. One report from the Pacific Northwest suggested that English ivy may decrease water quality and increase erosion. Researchers have identified English ivy as a host for bacterial leaf scorch (Xylella fastidiosa), a plant pathogen that harms native trees including elms, oaks, and maples [95]. There is some concern that leaf litter from English ivy increases soil nitrogen, which may negatively impact native plant species that grow best in low nutrient conditions (Tremolieres and others 1988 cited in [126]). Based on stream surveys in California, North Dakota, and South Dakota, microinvertebrate frequency was reduced on sites where English ivy occurred in the riparian vegetation compared to sites where it did not occur; however, the difference was not significant [127].
Invasion by English ivy may have societal impacts as well. Trees susceptible to windfall may create a hazard if near roads, walkways, homes, or other developed areas [160]. Loss of shade trees, increased erosion, decreased water quality, and a loss of forest production due to the invasion of English ivy may be costly for public agencies as well as private land owners [146]. In Mediterranean Italy, English ivy growing on old buildings was detrimental to the preservation of an archaeological site [21].
Control: Control of English ivy has received little attention or research. Past research has focused on establishing new cultivars rather than controlling or eliminating the plant [126]. Complicating matters, English ivy continues to be sold at nurseries for landscaping [32,57,150,159], and the American Ivy Society promotes its use in gardens [165].
Fire: For information on the use of prescribed fire to control this species, see Fire Management Considerations.
Prevention: It is commonly argued that the most cost-efficient and effective method of managing invasive species is to prevent their establishment and spread by maintaining "healthy" native communities [91,139] (e.g., avoid road building in wildlands [175]) and by monitoring several times each year [69]. Managing to maintain the integrity of the native plant community and mitigate the factors enhancing ecosystem invasibility is likely to be more effective than managing solely to control the invader [61].
English ivy's escape from cultivation may be slowed or prevented if native species are substituted in landscaping projects. In an attempt to slow English ivy's spread in Oregon, officials have placed English ivy on the list of quarantined species, making it illegal to propagate, transport, purchase, or sell English ivy in that state [113]. It has been suggested that the best way to prevent English ivy invasion is to avoid growing it near forests [25]; however, since its seeds are dispersed by birds (see Seed dispersal), this may not prevent its invasion entirely. One study from the Netherlands suggests that the frequency of English ivy may decrease with increasing size of "woodlot" perimeter [180], so limiting forest fragmentation may reduce English ivy invasion. Thomas [169] suggested that anthropogenic ground disturbance that alters topographic relief may promote invasion by English ivy and other nonnative species and recommended that original topography be restored to sites to preclude or slow English ivy's spread.
Weed prevention and control can be incorporated into many types of management plans, including those for logging and site preparation, grazing allotments, recreation management, research projects, road building and maintenance, and fire management [178]. See the Guide to noxious weed prevention practices [178] for specific guidelines in preventing the spread of weed seeds and propagules under different management conditions.
Cultural control: See Integrated management.
Physical or mechanical control: Several invasive species publications recommend hand removal to control English ivy. Vines may be cut and then pulled down from trees and off the forest floor [25,125,159,190]. Alternatively, English ivy may be pulled up from its roots; however, this method may disturb soil and promote erosion or compaction of the soil [13]. Soil disturbance may facilitate reinvasion by English ivy and/or the establishment of other invasive plants [25,126]. It may be necessary to follow hand removal with additional types of treatments (see Integrated management). Soll [146] cautions that hand removal of English ivy may be costly. In the Pacific Northwest, 2002 cost estimates ranged from $2,000 to $8,000 per acre when paying minimum wage [146].
Researchers in the United Kingdom suggested early thinning of English ivy to help prevent monocultures from forming [56].
Biological control: There are no biological control agents for English ivy. Because English ivy is an important landscape plant and has strong support from the horticultural community, it is extremely unlikely that one will be developed [146]. A study from Oregon evaluated the use of domestic goat browsing to control English ivy in a mixed-deciduous forest where English ivy formed a near monoculture in the groundlayer vegetation. English ivy's average cover declined significantly (P=0.0002) in plots that were browsed by domestic goats compared to unbrowsed plots. Average cover of English ivy was reduced to 23% on sites browsed for 1 year and to 4% on plots browsed for 2 years [66]. In the Netherlands, English ivy invaded a forest and began to climb trees soon after domestic sheep browsing was discontinued [14].
Chemical control: Information pertaining to the chemical control of English ivy is inconsistent. An invasive species report indicated that at best, chemicals offer incomplete control of English ivy [146]. English ivy may be tolerant of preemergent herbicides (Derr 1993 cited in [126]), and its waxy leaves make effective application of postemergent herbicide difficult [190] even when a surfactant is added [126]. Researchers in Portland, Oregon, suggest the under some circumstances, herbicides may provide safe and effective control of English ivy, even during the winter. English ivy's response to chemical control may be influenced by the type of herbicide used, herbicide concentration, and application timing. Herbicide may be most effective when used as a part of an integrated management plan.
Researchers evaluating various chemicals for English ivy control have obtained variable results [13,97,109,161]. For information on using herbicides to control English ivy, see these publications [13,25,109,146,161].
Integrated management: If hand removal is used, follow-up with other types of treatments may improve control. Sprouts from the stumps of cut vines may be treated with herbicide [25,159] or cut repeatedly until sprouting stops [159]. A follow-up planting with native species may help prevent other undesirable plants from becoming established [13,125].
In a Southeastern hardwood forest infested with English ivy, researchers compared the effectiveness of herbicide versus hand-pulling on the establishment of native plants from seed after treatment. In one plot, vines were sprayed with glyphosate (30%) after having their leaves removed. In a 2nd plot, vines were pulled manually from their roots; in a 3rd plot, vines were untreated. Plots were then split; one half was seeded with native seeds, while the other half received no seed additions. Although both treatments reduced English ivy compared to untreated plots, hand-pulling resulted in more native seedlings, increased species richness, and higher species diversity than did spraying. Researchers speculated that ground disturbance from hand-pulling may have facilitated native seedling establishment [13].Several invasive species publications indicate that English ivy is of little value to wildlife native to North America [25,125,146,190]. Although some native birds eat the berries (see Seed dispersal), English ivy fruit is preferred primarily by European starlings [146,190]. In the Pacific Northwest, sites dominated by English ivy have lower diversity of mammals, birds, and amphibians compared to uninvaded sites, and appear to be good habitat only for rats [146]. In California, English ivy is unused by most herbivores except nonnative rats [34]. In South Carolina, the leaves of English ivy were important forage for white-tailed deer during the summer [55].
In various parts of its European range, English ivy fruit is eaten by numerous native birds including blackcap, European robin, thrushes, and European starling [14,145]. Wood pigeons are the only know predator of English ivy seed [145]. English ivy foliage is subject to extremely low rates of herbivory in Great Britain [52]. In Denmark, farm animals including cattle, domestic sheep, geese, and peafowl eat the juvenile form of English ivy [14].
Palatability and/or nutritional value: English ivy berries are mildly toxic if overconsumed [8,78,99,145,160]. If ingested, English ivy leaves and berries may cause gastrointestinal upset, diarrhea, hyperactivity, breathing difficulty, coma, fever, dilated pupils, muscular weakness, and lack of coordination [160]. English ivy contains allergens that may affect humans [70].
In Britain, English ivy has one of the most nutritious fruits available to birds. Its fruit contains an especially high fat content [145].
Cover value: In Great Britain, English ivy provides excellent cover for some early-nesting birds [52].
In North America, English ivy frequently occurs in upland ([125,137,170]) and riparian [43,119,157,169,183]
deciduous forest communities of variable species assemblages. It occasionally occurs in conifer forests or savannas [134,140,156], in conifer-deciduous mixed forests [66,173,194], and in thickets and shrublands [114]. In North America, English ivy is widespread in urban and disturbed forests and is commonly associated with other nonnative species [107,114,116,117,162,170,183,194]. Forests containing English ivy may have a diverse assemblage of plant species but may become less diverse as English ivy spreads (see Potential successional stage and Impacts).
Pacific Northwest and California:
In the Pacific Northwest, English ivy occurs in deciduous or conifer-deciduous mixed forests with bigleaf maple (Acer macrophyllum) [66], red alder (Alnus rubra), Oregon ash (Fraxinus latifolia), black cottonwood (Populus balsamifera subsp. trichocarpa), and Oregon white oak (Quercus garryana) [66,111]. It is considered a threat to nearly all forest types in the Pacific Northwest coastal area below 3,000 feet (900 m) [4]. In Oregon, it occurred in a dense conifer-deciduous mixed forest with Douglas-fir (Pseudotsuga menziesii), western redcedar (Thuja plicata), and bigleaf maple ([66],Waggy 2000 personal observation [185]). It is particularly common in forests near populated areas ([4], Waggy 2000 personal observation [185]). In California, it occurs in redwood (Sequoia sempervirens) forests [134,140] and riparian forests dominated by Fremont cottonwood (Populus fremontii), white alder (Alnus rhombifolia), and willow (Salix spp.) [157].
Northeast, Great Lakes area, and Canada: At the time of this writing (2010), information pertaining to common plant associates of English ivy in these areas of North America was lacking.
English ivy is sold as an ornamental plant by nurseries in the United States [32,57,159]. It is widely planted in landscapes because of its evergreen foliage and dependability as a year-round ground cover [32,87,150,159]. English ivy is planted for erosion control in parts of the United States [126] and Serbia [152]. The America Ivy League was formed to promote the propagation and use of English ivy in landscaping and indoor gardening [165]. It is occasionally recommended for landscaping to reduce fire hazard in seasonally dry areas (see Fuels).
Historically, English ivy was used as a topical agent for its antifungal and antimicrobial properties [70].
English ivy is evergreen. Leaf initiation occurs primarily from April to May, although leaves may be produced almost continuously from March to October (Metcalfe and Sack unpublished data cited in [97]). The main period of litterfall occurs in late spring [7]. Leaves are long-lived (3-4 years) but show seasonal changes in leaf chlorophyll content, with concentration dipping in mature leaves in early April with the onset of leaf initiation and recovering back to "normal" levels within 3 to 4 weeks (Metcalfe and Sack unpublished data cited in [97]). When grown in shade, English ivy percent canopy cover increased gradually in the spring and summer, peaked in the fall, and declined slightly during the winter. Development was similar for plants grown in the sun, with peaks occurring in the fall; however, percent canopy cover was much less for plants grown in sun [150].
English ivy's flowering period in North America is variable; reports range from late spring to fall (see Table). As of this writing (2010), little had been reported on its fruiting period in North America. One report from the Pacific Northwest indicated that English ivy flowers in the fall and fruits in the spring [146]; however, a local flora for that area gives a flowering period of May through June [60]. In the southeastern United States, English ivy fruits from October to May [99].
Reported flowering periods for English ivy in North America by geographic area Area Flowering period Florida Summer [196] Illinois June-September [103] Blue Ridge Province June-July [195] Northeastern United States and adjacent Canada September [46] Pacific Northwest May-June [60] Southeast June-October [99]Available evidence suggests that in its European range, English ivy generally flowers in the fall, and fruit ripens over the winter from December to early spring.
Reported phenology for English Ivy in parts of its European range Area Event The former Czechoslovakia fruit ripens in winter [14] Italy flowers from mid-September to early November [182] United Kingdom Most plants begins to flower in the fall [52,97,145]; flowering may extend from late August through late November [97,145]. Fruit generally ripens from March-April of the next year; ripening may extend from December (for early-flowering plants) to May (for late-flowering plants) [145]Sexual reproduction typically occurs in climbing adult plants that reach sufficient light, but trailing plants may occasionally produce fruit, especially if they are growing in full sunlight [146]. English ivy flowers are bisexual [122,126], protandrous, and cross-pollinated by a wide variety of insects [52,97,182]. Faegri and van der Pijl [38] speculated that plants that flower late in the year, like English ivy, may be completely dependent on flies for pollination because numerous other insects like bumblebees and bees are not present during that time of year.
In the Netherlands, pollen counts collected from various sampling sites (e.g., water trough, roof tiles, moss on a thatched roof) in October determined that one large, profusely flowering English ivy produced several billion pollen grains annually [14].
English ivy spreads vegetatively, either by rooting from stems and stem fragments that contact the soil [66,126,146,159,160,190] or from fragmented roots [146]. English ivy reproduces sexually by seed [25,52,77,97,126,146], typically in open or disturbed habitat [97]. In some locations, establishment from seed may be infrequent [16,52].
Publications from the United Kingdom indicate that English ivy seed is short-lived and does not form a persistent seed bank [52,97]. Because English ivy's flowering and fruiting is limited by shade (see Pollination and breeding system), accumulation of English ivy seed in woodlands may be an "expensive luxury" [171]. Under experimental conditions, English ivy seed planted in various size containers and soil types continued to germinate for 1 year after planting; however, germination and seedling survival generally declined over time, particularly for seed buried 5 months or longer [152].
English ivy's presence in the aboveground vegetation may not indicate its presence in the seed bank. In deciduous forests in northwestern Greece [22] and Denmark [75], English ivy occasionally occurred in the aboveground vegetation but its seed was not found in the soil seed bank. In a deciduous forest in Spain, English ivy was 1 of 4 dominant shrub species in the understory (3% aboveground cover) but did not appear in the seed bank at samplings depths of up to 4 inches (10 cm) [112].
English ivy seed is dispersed by birds [25,60,99,146,159]. In North America, birds that distribute English ivy seed included European starling, cedar waxwing, American robin, Steller's jay, mockingbird, and house sparrow [160]. Snow and Snow [145] provide a list of birds that may act as potential dispersers of English ivy seed in the United Kingdom (see IMPORTANCE TO LIVESTOCK AND WILDLIFE). After digesting the fruit, birds may regurgitate English ivy seed one at a time [23]. One literature review suggested that English ivy seed is deposited in bird droppings as well as regurgitated [97]; however, a seed germination study found no evidence that English ivy seed is defecated by birds [23]. Researchers in the Netherlands speculated that English ivy has an 80% chance of being dispersed to a forest if there is a seed source 3 feet (1 m) or less away, but at 3,000 feet (1,000 m) away, the probability decreases to nearly 0% [48].
English ivy phenology may vary for different locations and influence the dates when seed becomes available for dispersal [145]. In the United Kingdom, English ivy seeds are dispersed in early winter (November and December), but early flowering plants likely have their fruit taken sooner [97,145]. In Germany, English ivy seed was dispersed in later spring (Kollman 1994 cited in [76]).
Shade tolerance: Several studies [32,49,62,132,136,150], reviews [51,97], and invasive plant publications [99,190] indicate that English ivy grows in a wide range of light conditions, from full shade to full sunlight. In general, the juvenile form of English ivy most often occurs in the shade [62,97], while the adult form occurs in full sun [32,99]. English ivy's tolerance to shade [32,51,99] has been described by one propagation manual as "legendary" [31]. English ivy's tolerance to full sun may vary and depend on the cultivar or site conditions [150,158]. English ivy's ability to adjust its photosynthetic capacity under variable light regimes may explain its tolerance to a wide range of light levels [62].
English ivy's photosynthetic capacity adjusts for variable light levels; to what degree may be determined by the life phase (juvenile or adult) of the plant [10,62,110]. In general, adult leaves have a greater photosynthetic capacity than juvenile leaves, even on the same plant [62,97]. Under experimental conditions, juvenile English ivy's capacity to accumulate light was not as well developed as its adult phase. Juvenile leaves, however, tolerated light and were not damaged by increased light [62]. English Ivy may respond quickly to changes in light level by temporarily increasing or decreasing photosynthetic rates. English ivy growing in the shade may undergo brief periods of photoinhibition in the winter when leaves of deciduous trees are shed. For English ivy growing in constant light, photoinhibition may be facilitated by low temperatures [110]. Grime [51] speculated that for juvenile English ivy growing in the shade, carbohydrate availability may depend more on energy conservation than accumulation efficiency.
In some locations, English ivy may reach its greatest abundance in shade. In France, English ivy reached its highest frequency in a floodplain forest on "dark" plots with less than 2.5% light transmission [142]. In experimental plots, English ivy cover grown in 60% shade ranged from about 10% to 70% during a 1-year period. During that same time, English ivy cover failed to reach 20% during any time of the year for plants grown in full sun [150].
Potential successional stage: English ivy's tolerance to a wide range of light levels suggests it may establish and/or persist throughout most successional stages. Information pertaining to English ivy's successional role in its North American range is limited. In forests that had been previously clearcut in western Oregon, English ivy was not present in seedling or sapling stands but occurred in mature stands (frequency <2%; cover ~2%) with large-diameter trees. Thinning mature stands had little effect on English ivy frequency (<1%) compared to unthinned stands (<1%), however, its cover was less in thinned stands (1.5%) than in unthinned stands (3.5%). English ivy frequency generally increased with increased tree canopy cover [50]. In Washington, DC, English ivy occurred in a deciduous forest that had not been logged for 102 years [43]. In a secondary piedmont forest in Georgia, English ivy persisted for at least 30 years (Carter personal communication cited in [11]). In a forest along the Bronx River Parkway in New York, it persisted for at least 25 years [44]. In another secondary piedmont forest in Washington, DC, English ivy displaced the groundlayer vegetation, previously dominated by Virginia springbeauty (Claytonia virginica), within 10 years of its establishment [170].
Several studies and publications from Europe describe English ivy's successional role in parts of its native range [38,56,76,121,135,168]. One long-term study from the United Kingdom indicates that English ivy's successional role may be highly variable. Researchers observed successional changes over 100 years in 2 secondary woodlands where English ivy occurred. The woodlands established on previously cultivated land that had been abandoned for about 20 years. Site 1 consisted of woodland and meadow plant communities and was first surveyed in 1886. English ivy was first observed in the woodland community on Site 1 in 1903. Over the next 53 years English ivy continued to spread, and by 1998 it formed a "dense carpet" in the woodland. In the meadow portion of Site 1, English ivy established in 1913 but was absent by 1945. While it was present during the 1951 and 1965 surveys, it was once again absent from the meadow in 1998. On Site 2, which was primarily a grassland with a few woody species, English ivy was not observed there until 1957, approximately 60 years after surveying began. While it persisted on Site 2 throughout the remainder of the study (1998), it did not dominate [56].
Other studies from Europe indicate that English ivy occurs in early to midsuccession; however, its abundance at any given stage may vary [38,76,121,135,168]. In England, English ivy is typically uncommon in woods except around edges. It establishes during the early stages of succession and may persist for centuries [38,121]. In a previously cultivated hay meadow in England that had been abandoned for 20 to 30 years, English ivy established during the "building phase" (average plant age 15-50 years) of plant community development [76]. In the Chiltern Hills in England, English ivy occurs in various stages of succession, but it is more frequent in early stages of oak woodland succession and in developing woodland [189]. In an oak forest in France, English ivy's frequency increased by 10% within 19 years [168]. In the United Kingdom, English ivy established in a field about 15 years after cultivation ceased and dominated the ground flora of a secondary woodland within 50 years [56]. Because English ivy seedlings establish and grow in both sun and shade (see Shade tolerance), it seems able to establish during early to midstages of succession.
Studies from Europe suggest that English ivy may persist into late succession. One literature review indicated that populations of English ivy that established in northern Eurasia during a global cooling period that ended about 5,000 years ago have persisted through vegetative reproduction [97]. In England, English ivy occurred in a woodland that had undergone selective logging but still contained 200-year-old trees [144]. Based on vegetation surveys in the Rhine Forest in France, researchers classified English ivy as a species adapted to highly fragmented, mid- to end-successional stages [135]. On sites where English ivy becomes dominant, it may influence succession. English ivy may inhibit regeneration of the understory, resulting in an English ivy- dominated community with few if any woody plants getting tall enough to form a shrub layer [170]. Because English ivy facilitates tree fall (see Impacts) and accelerates forest gaps [136,170], it may influence succession by creating canopy gaps.The scientific name of English ivy is Hedera helix L. (Araliaceae) [20,60,72,92,103,122,138]. Surveys conducted in 2006 of invasive populations of English ivy
in British Columbia, Washington, and Oregon suggest that most populations in those areas may be H. hibernica rather than H. helix [66]. The
North American range of H. hibernica was previously thought to be limited to North Carolina and South Carolina [179]. This change, however, has not been acknowledged by North American taxonomic sources as of this writing (2010) [67,72,179]. H. hibernica is not listed in regional floras for that area [60,138] and will not be further considered in this review.
Two subspecies of English ivy are recognized in Europe [70]:
H. helix L. subsp. canariensis (Willd.) Cout.
H. helix L. subsp. helix
English ivy has numerous cultivars [30,31,89,186]. The American Ivy League indicates there are 400 distinct cultivars developed in North America and other countries that are distinguished primarily by their morphology, growth rate, and hardiness to adverse growing conditions (e.g., full sun, cold temperatures) [158].
La hiedra común o Hedera helix ye una especie botánica d'hiedra orixinaria de los montes húmedos del oeste, el centru y el sur d'Europa, norte d'África y Asia, dende la India hasta Xapón.
Ye una planta trepadora de fueyes perennes que foi llargamente utilizada con fines melecinales, col cuidu d'estremala de venenosa que s'atopa n'América.
La hiedra ye una planta relicta y unu de los escasos sobrevivientes n'Europa de la flora laurisilva de la yera terciaria. créese que la so fácil dispersión poles aves ayudar a colonizar de nuevu amplies zones d'onde sumiera mientres les glaciaciones.[ensin referencies]
Les fueyes son simples,lobulaes, alternes, coriacees, brillantes, polenques de color verde escuru, con un diámetru d'ente 5 y 10 centímetros. Pueden apreciase dos tipos de fueyes distintes nuna mesma planta: les de les cañes non floríferas, acusadamente lobulaes; y les de les cañes floríferas, carentes de lóbulos.
Les flores son pequeñes de color verde n'umbeles globulares simples que s'inclinen escontra'l suelu y formen un corimbo. .
El frutu ye una baga negra del tamañu d'un arbeyu con 2-5 granes y ye venenosu.
Ye considerada una planta tóxica. Produz dende vultura hasta coma.[1]
Solo en llaboratoriu pueden ser aisllaes les sustances que pueden ser utilizaes pol home.
La sustanza activo aisllada y purificada de la fueya de la planta ye una saponina, principalmente alfa y beta saponinas.
La hiedra común tien sustances d'aición espasmolítica y expectorante debida a les saponinas. Envaloróse que les saponinas desencadenen respuestes nel epiteliu del estómagu que de la mesma activa les glándules mucoses de los bronquios al traviés de señales nervioses pa esaniciar el mocu.
Amás los estudios animales y in vitro demuestren que los saponósidos presentes nos estractos de hiedra torguen los tiemblos musculares na zona bronquial, principalmente l'alfa hederina. L'alfa hederina llograr de la fueya d'esta hiedra.[2][3][4][5]
Hedera helix describióse por Carlos Linneo y espublizóse en Species Plantarum 1: 202. 1753.[6]
Númberu de cromosomes de Hedera helix (Fam. Araliaceae) y táxones infraespecíficos: 2n=48[8]
Esta páxina forma parte del wikiproyeutu Botánica, un esfuerciu collaborativu col fin d'ameyorar y organizar tolos conteníos rellacionaos con esti tema. Visita la páxina d'alderique del proyeutu pa collaborar y facer entrugues o suxerencies. La hiedra común o Hedera helix ye una especie botánica d'hiedra orixinaria de los montes húmedos del oeste, el centru y el sur d'Europa, norte d'África y Asia, dende la India hasta Xapón.
Adi daşsarmaşığı (lat. Hedera helix) — araliyakimilər fəsiləsinin daşsarmaşığı cinsinə aid bitki növü.
Təbii halda Qərbi Avropada meşələrdə bitir.
HÜndürlüyü 25 m-ə çatır. Həmişəyaşıl sarmaşan bitkidir. Yarpaqları növbəli düzülüşlü, sadə və ya mürəkkəb olub, qalın dərivaridir, tünd-yaşıl və parlaqdır. Birillik zoğlarda olan yarpaqlar beşdilimlidir, yaşlı yarpaqları isə bütövdür. Çiçəkləri qalxanvari çətirdə, başlıqda və ya salxımda yerləşir, beş üzvlüdür, ləçəkləri beşdir, meyvəsi giləmeyvədir. Payızda çiçəkləyir. Uc qələmləri ilə və ya zoğlarla çoxaldılır.
İsti yay günlərində tor gənəsi və yastıca ilə yoluxur, nəmişliyin çoxluğundan yarpaqlarda qara xallar əmələ gəlir. pH təxminən 6 nisbətdə olmalıdır; işıqlı yerdə əkmək lazımdır, ancaq düz düşən günəş şüalarından qorunmalıdır. Qışda 10°C temperatura davam gətirir.
Abşeronda, Alazanda, Murovdağda, Ağrıçayda, Cənub zonasında, Gəncədə, Zaqatalada, Naxçıvanda aşağı yaruslarda bitir.
Abşeronda yaşıllaşdırmada, canlı çəpərlərin salınmasında istifadə olunur. Aşağıdakı sortları məlumdur: Qrin Ripl (Green Ripple') zoğlarının uzunluğu 5 m-ə qədər olan yaşıl sortdur. Kanar sarmaşığı (Hedera canariensis) iri, uzunluğu 20 sm-ə qədər olan, tünd-qırmızı saplaqlı yavaş böyüyən növdür. Qlöar de Marenqo ('Gloire de Marengo') tünd yaşıl yarpaqlarında ağ xalı olan, çox yayılmış sortdur. Qoldxeld ('Goldchild') yaşıl yarpaqları sarı haşiyəlidir.
Adi daşsarmaşığı (lat. Hedera helix) — araliyakimilər fəsiləsinin daşsarmaşığı cinsinə aid bitki növü.
L'heura, hedra, hedrera, heurera, gedra, heura (fruit) o heures[1] (Hedera helix L. del llatí haerere, adossat) és una planta enfiladissa de la família de les araliàcies que pot arribar a viure fins a 500 anys.[2] Creix en llocs d'ambient humit i és originària d'Europa. A part de ser una planta amb aplicacions farmacològiques també s'utilitza per ornamentar i decorar jardins, per aquest motiu, hi ha un gran ventall de varietats domèstiques.
Planta enfiladissa, perenne i faneròfita, té branques estèrils i altres reproductives. Les branques estèrils poden ser rectes o serpentejants; d'escassa a densament piloses; de color verd terrós o rogenc i a vegades presenten rizomes.
Les fulles són alternes, coriàcies i brillants. Concretament, les fulles de les branques estèrils tenen de 3 a 5 lòbuls; estan separades per entrenusos; el limbe és de color verd intens o obscur, amb nervis verds o blancs, lleugerament prominents, i peciolades. Per altra banda, les fulles de les branques fèrtils no tenen lòbuls, són el·líptiques o ovades, a vegades lanceolades; estan separades per entrenusos; el limbe és de color verd obscur, amb nervis verdosos, poc prominents i peciolades.
L'escorça exsuda una resina gomosa.
Les flors estan organitzades en grups de 12 a 20 i es troben disposades en umbel·les. Els pètals són deltoides, d'un verd groguenc. Els sèpals triangulars, castanys. Els estams amb filaments d'un groc verdós.
Els fruits són baies, petites, carnoses, negres o verd fosc.[1]
L'heura és originària d'Europa, i està àmpliament distribuïda en regions temperades. Es pot trobar a diferents territoris: nord d'Àfrica (Algèria, Líbia, Marroc i Tunísia), illes del continent Africà (Açores, illes Madeira i Canàries), zona temperada d'Àsia (Xipre, Israel, Síria, Turquia, zona del Caucas, etc.), nord d'Europa (Dinamarca, Noruega, Suècia, Regne Unit i Irlanda), Europa central (Àustria, Alemanya, Hongria, Polònia, etc.), est d'Europa (Lituània, Ucraïna, etc.), sud-est d'Europa (Albània, Bulgària, Grècia, Itàlia, etc.) i sud-oest d'Europa (França, Portugal i Espanya). Altres indrets on està extensament cultivada i naturalitzada són Austràlia, Nova Zelanda, Estats Units (inclòs Hawaii) i Canadà.[1] En els Països Catalans es troba en el Principat de Catalunya, concretament a les valls dels Pirineus (de la Vall d'Aran, de la Baixa Ribagorça i de la Noguera al Rosselló i a l'Empordà), força comú al territori olositànic i al catalanídic (del Gironès als Ports de Beseit), també força comú al territori auso-segàrric (d'Osona a la Segarra) i poc comú de 0-1600m. En el País Valencià es troba dels Ports de Morella a les muntanyes de Migjorn (fins a l'Alacantès), és poc comú de 0-1700 m. Finalment a les Illes Balears es troba a Mallorca, és poc comú a Menorca i Eivissa, i és poc rar de 0-1300 m.
Paral·lelament és cultivada en jardineria, presenta, aproximadament, 40 formes reconegudes de fullatge.
Cobreix el sòl dels boscos ombrívols i s'enfila per les roques i pels troncs en llocs no exposats a la insolació directa (Quercion ilicis, Querco-Fagetea, Thlaspietea, etc.). De la plana mediterrània a l'estatge muntanyenc; manca a les contrades molt àrides.
La droga o els òrgans de la planta utilitzats com a medicinals són les fulles, les tiges i els fruits.
Els principis actius de la planta tenen diferents accions farmacològiques:
Per via externa l'heura té un efecte analgèsic i lipolític; freqüentment està present en la composició de gels i cremes revitalitzadores cutànies, ja que els saponòsids faciliten l'absorció cutània i la difusió dels altres principis actius. Per això, és molt utilitzada en medicina estètica, sobretot sobre els nòduls de cel·lulitis.[4]
L'ús medicinal de l'heura aprovat per la Comissió E del Ministeri de Sanitat Alemany és: tos espasmòdica i bronquitis. En aquests casos, les fulles seques en forma d'infusió poden ser útils, encara que s'ha de delimitar el seu ús a unes poques preses. En canvi, popularment, es prepara un licor sedant en base de 100g de pols de llavors dissolta en un litre de vi.
En cas de mal de queixal, s'utilitza un glopeig bucal preparat amb una decocció de fulles d'heura en vinagre. Antigament les dents amb càries eren tractades amb la gomoresina que produeix la planta. Tradicionalment s'ha utilitzat en discinèsia biliar, artràlgia, artritis i gota.
També s'ha emprat per via tòpica per al tractament de lesions cutànies, úlcera cutània, flebitis o cel·lulitis.
L'administració oral s'ha de fer exclusivament per prescripció i sota control del metge. Tota la planta, sobretot les baies, són tòxiques, degut a l'heurina. Pot provocar vòmits, dolors còlics, trastorns nerviosos i resultar abortiva. La ingestió de dos o tres fruits produeix símptomes d'intoxicació en nens (nàusees, vòmits, excitació); 5-12 fruits poden arribar causar la mort per col·lapse respiratori. L'heurina, a més a més, té una capacitat hemolítica (per via injectable), pot provocar cefalees i nerviosisme. Es recomana, utilitzar aquesta espècie per via extrínseca únicament, encara que les seves fulles seques són menys tòxiques.
L'heura pot provocar reaccions d'hipersensibilitat. En cas d'intolerància a la fructosa, el tractament només s'ha de realitzar després d'haver consultat el metge. Contraindicada en lactància i embaràs, ja que el producte és sensibilitzant i irritant. Les fulles fresques i el seu suc poden originar dermatitis de contacte (eritema amb vesícules i erosió cutània), la reacció és especialment intensa si la pell està humida i es produeix una exposició solar.
A Espanya està prohibida la seva comercialització i venda segons la llei 25/1990 de 20 de desembre en el seu article 42, en què s'estableixen les condicions generals d'utilització i comercialització de medicament de plantes medicinals. Concretament en l'apartat segon existeix un llistat de plantes de venda restringida o prohibida per raons de seguretat; l'Hedera helix L. és la núm. 86 de les plantes no comercialitzades.[1]
Encara que les seves propietats medicinals van ser reconegudes en el segle XX, l'heura va tenir molta reputació com planta "màgica" en l'antiguitat, ja que protegia contra els mals esperits i contra la borratxera, mantenint-se una fulla al front (per això va ser dedicada al deu Dionís). Per això, aquelles tavernes que tenien pintada una heura a la porta, era una mena de seguretat per als parroquians, ja que significava que allà es venia "bon vi".
A més a més, les corones d'heura representaven el símbol de la fidelitat, adornant les celebracions matrimonials en l'antiga Grècia.
Posteriorment, l'Església Cristiana les va prohibir per paganes. Degut a la seva longevitat, aquesta espècie va ser venerada com a símbol d'immortalitat.
Paral·lelament s'ha emprès per tenyir teles de diferents colors: groc, verd grisós o vermell, segons si s'utilitzaven les baies, les fulles, etc.
Les fulles es recol·lecten durant qualsevol època de l'any, tot i així, abans que la planta floreixi; s'assequen a l'ombra en llocs ventilats o amb calor artificial a menys de 40 °C.
L'heura floreix durant el setembre i l'octubre.
És molt infreqüent, es produeix com a conseqüència d'altes ingestes de fulles i fruits. Les manifestacions són: marxa atàxica, mugit de dolor i excitació de l'animal; la recuperació és de 2 o 3 dies.
Planta
Planta
Planta
Detall de les fulles
Detall de les fulles
Detall de les fulles
Detall de les fulles
Detall de les flors
Detall de les flors
Detall dels fruits
.jpg)
L'heura, hedra, hedrera, heurera, gedra, heura (fruit) o heures (Hedera helix L. del llatí haerere, adossat) és una planta enfiladissa de la família de les araliàcies que pot arribar a viure fins a 500 anys. Creix en llocs d'ambient humit i és originària d'Europa. A part de ser una planta amb aplicacions farmacològiques també s'utilitza per ornamentar i decorar jardins, per aquest motiu, hi ha un gran ventall de varietats domèstiques.
Břečťan popínavý (Hedera helix) je okrasná půdopokryvná a popínavá rostlina z čeledi aralkovitých.
Popínavá, vytrvalá, stále zelená rostlina s hlubokým kořenovým systémem a četnými příčepivými kořínky, které vyrůstají z uzlin na stonku a díky nimž se může břečťan šplhat vzhůru. Délka stonku může být až 15 m. Listy jsou na stonku postaveny střídavě, jsou 3-5 cm velké, kožovité, tmavě zelené, v okolí žilek často světleji zbarvené. Listy vykazují rozdílný tvar v přízemních partiích, kde jsou laločnaté, a v koncových nadzemních partiích na plodných větévkách, kde jsou listy celokrajné. Doba květu je od července do září listopadu. Plodem jsou malé tmavě modré nebo černé bobule, které na rostlině vydrží až do jara. Bobule jsou pro člověka jedovaté, pro ptáky však nejedovaté.
Dříve se tvrdilo, že se v břečťanu ukrývají jedovatí hadi a hlodavci.[zdroj?] Ani jedno tvrzení se zatím nepotvrdilo ani nevyvrátilo, je však pravda, že se v porostu z břečťanu často ukrývají drobní živočichové a v horních patrech hnízdí drobné ptactvo.
Břečťan je využíván ve Velké Británii jako pokrývka budov (převážně budov postavených z cihel). Ve vedrech slouží jako izolace, při dešti chrání zdivo před nasákavostí. Při použití dřeviny na vertikální podložce musí být využito opory, jinak se při vysoké vlhkosti nebo větru může porost odtrhnout, srolovat nebo spadnout k zemi.
Břečťan je symbolem nesmrtelnosti, přátelství a věrnosti. V antickém Řecku byl předáván při svatbě svatebním párům. Kvůli potřebě opory byl břečťan také ženským symbolem. Rostlina hrála významnou roli v Dionýsově (Bakchově) kultu. Bakchanti, Satyrové a Siléni jím byli ověnčeni. Břečťan zdobil také jejich thyrsy. Břečťan měl dále účinkovat jako lék na kocovinu, a to když se upletl do tvaru věnce a dal se chorému na hlavu.[1]
Celá severní polokoule až po šedesátou rovnoběžku
Břečťan snáší přímé sluneční paprsky špatně, je to typická rostlina lesního podrostu, takže preferuje stín či polostín.
Je to okrasná rostlina, používaná ve výsadbách jako půdokryvná a popínavá. Průmyslově se z něj izolují jedovaté látky využívané k výrobě dezinfekčních přípravků.
Břečťan je též významnou léčivou rostlinou. Sbíranou drogou jsou listy. Přípravky jsou hlavně na vnější použití. Pomáhá při popálení sluncem, odstraňuje celulitidu, teplé obklady jsou dobré na pohmožděniny.[zdroj?]
Břečťan popínavý se mimo generativní množení rozmnožuje vegetativně, zakořeněním nadzemních částí. Uměle je množen pomocí řízkování, ale řízkovány jsou častěji dužnaté, nikoliv vyzrálé (dřevité) výhony, nejlépe vrcholové. Je tomu tak proto, že rychleji zakořeňují a dále rostou. U mnoha rostlin je důležitý termín řízkováníː pro stálezelené rostliny je to obvykle červenec, ale břečtan zakoření kdykoliv během roku. Při zakořeňování je obvykle velmi důležitá teplota a vlhkost substrátu, ale i vysoká vzdušná vlhkost okolo části řízku nad povrchem substrátu. Zahrádkáři k dosažení optimálních podmínek používají skleněnou sklenici přiklopenou na řízek, případně igelitový sáček. K dosažení úspěchu je vhodné mírné zastínění a použití stimulátoru.
Bobule mohou vyvolat úporné průjmy a při požití většího množství mohou ohrozit člověka na životě. V malém množství se sušená droga (list) údajně používá zejména do sirupů proti kašli, nebo je toto použití někdy inzerováno v reklamách prodejci.[2] [3][4] Droga se však podle některých zdrojů nevykupuje[5] a podle odborné literatury nejen nevykupuje, ale ani nepoužívá.[6] Protože droga obsahuje směs toxických látek, není podle jiných zdrojů vhodné překračovat doporučené dávky ani drogu používat dlouhodobě.[7] Některé zdroje ale přímo uvádějí, že pro lidové léčení není břečťan vhodný.[8] Citliví jedinci mohou reagovat podrážděním už na dotyk rostliny.[7]
Obrázky, zvuky či videa k tématu břečťan popínavý ve Wikimedia Commons
Břečťan popínavý (Hedera helix) je okrasná půdopokryvná a popínavá rostlina z čeledi aralkovitých.
Vedbend (Hedera helix), også kaldet almindelig vedbend, er en stedsegrøn lian, der vokser på muldbund i skove, krat og parker. Vækstformen er dels krybende, dels klatrende. Den klatrer ved hjælp af særlige klatrerødder på grenene. Hele planten, og også bærrene, er giftig. Den kendes også under det tyske navn Efeu.
Vedbend er værtsplante for skovblåfugl.[1]
Barken er brun med et lidt rødligt skær. Senere bliver den mørkegrå. Knopper og skud er filthårede. Knopperne er lysegrønne. Bladene er spredte, 3-5 lappede og helrandede. Bladnerverne ses som tydelige, hvide streger.
På blomstrende skud mangler lapperne. Her er bladene i stedet ovale og helrandede. Alle blade er mørkegrønne med en lysere underside. Blomsterne sidder samlet i kugleformede stande på særlige, oprette skud. Blomsterne er gulgrønne og ses i oktober-november. Frugterne er blåsorte bær, der modner hen på foråret, næste år.
Roden er tæt forgrenet, men den ligger øverligt.
Højde x bredde og årlig tilvækst: 10 x 25 m (50cm/år).
Vedbend gror i løvskove på fugtig og muldrig bund. Den findes kun i de vintermilde egne af Vesteuropa. Den er almindelig i Østdanmark.
Vedbend anbefales af NASA forskere som indendørs potteplante, da den er særlig god til at rense luften for visse luftforurenende stoffer.[2] Vedbend bruges også som vækst på bygningsfacader, et eksempel er Aarhus Universitet, hvor flere bygninger har store partier med vedbend.[3][4]
Blade af vedbend
|website= (hjælp)
Vedbend (Hedera helix), også kaldet almindelig vedbend, er en stedsegrøn lian, der vokser på muldbund i skove, krat og parker. Vækstformen er dels krybende, dels klatrende. Den klatrer ved hjælp af særlige klatrerødder på grenene. Hele planten, og også bærrene, er giftig. Den kendes også under det tyske navn Efeu.
Vedbend er værtsplante for skovblåfugl.
Der Gemeine Efeu, auch Gewöhnlicher Efeu oder kurz Efeu (Hedera helix), ist eine Pflanzenart aus der Gattung Efeu (Hedera) innerhalb der Familie der Araliengewächse (Araliaceae). Landschaftliche Namen sind unter anderem Epheu (p und h getrennt gesprochen), Baumwinde[1] (lateinisch früher Hedera arborea[2][3]) und, allerdings mehrdeutig, Eppich. Der kletternde bzw. kriechende Efeu wurde im November 2009 zur Arzneipflanze des Jahres 2010 gekürt.[4]
Die Herkunft des Wortes „Efeu“ ist unsicher. Althochdeutsch überliefert sind unter anderem ebihouwi, ebhouwe, ebihewe, ebahewi, ebah, ebahi, ebahboum, ebboum, mittelhochdeutsch ebehöu, ephöu, frühneuhochdeutsch Ebheu, Epheu. Die heutige Schreibung (und die davon ausgehende Aussprache) Efeu beruht auf einer im 17. Jahrhundert aufgekommenen Fehldeutung der Schreibung ph als f. Das Wort war schon früh nicht mehr durchsichtig; bereits in althochdeutsch ebihouwi liegt eine Umdeutung zur Zusammensetzung mit „Heu“ (infolge der Nutzung als Laubheu[5]), in althochdeutsch ebboum eine solche mit „Baum“ vor. Für das Vorderglied eb- wurde schon Verwandtschaft mit lateinisch ibex ‚Steinbock‘ und damit eine Grundbedeutung als „Kletterer“ angenommen, doch bleibt dies hypothetisch.[6]
Althochdeutsch ebah(i) und altniederdeutsch īfig leben in vielen deutschen Mundarten als Ebich, Ebch, Ebix, Ebx, Ebsch, Ewich, Ewisch, Ewix, Ewek und ähnlich weiter, althochdeutsch ebihouwi im Alemannischen als Abheu, Äbheu. Weitere Umdeutungen finden sich in alemannisch Räbheu (Anlehnung an die ebenfalls rankende „Rebe“) und in mittelniederdeutsch iwlōf, ifflōf (Anlehnung an „Laub“).[6] Der Name „Baumwinde“ ist mittelhochdeutsch bereits als boumwinde belegt.
Der Gemeine Efeu ist eine immergrüne, ausdauernde Pflanze und ein Klettergehölz. Sehr variabel ist der Gemeine Efeu in seinen Lebensformen, es liegt Sprossdimorphismus vor. Die Keimung erfolgt epigäisch. Zuerst entwickelt er sich als ausdauernde krautige Pflanze. So überwuchert der Efeu gelegentlich flächendeckend den Boden. Seine Sprossachsen sind in diesem Stadium niederliegend bis kriechend (plagiotrop).[7] Die Rinde junger Sprossachsen ist mit stern- bis schildförmigen Haaren (Trichomen) flaumig bedeckt. An den Sprossachsen werden im dichten Abstand Adventivwurzeln gebildet. Sobald Bäume, Zäune oder Mauern erreicht werden, ist der Efeu in der Lage, durch Haftwurzeln daran emporzuklettern; dabei erklimmt er Höhen von 20 oder selten bis zu 30 Metern.[8] Der Gemeine Efeu ist der einzige in Mitteleuropa einheimische Wurzelkletterer.[9] Nach einigen Jahren beginnen die Sprossachsen zu verholzen und der Gemeine Efeu entwickelt sich vom Halbstrauch zum Strauch oder zur Liane,[7] bis er selten auch baumartig wächst.[8] Efeu kann ein Höchstalter von 450 Jahren erreichen, Altersformen können etwa 20 Jahre nach der Keimung auftreten. Adulte Exemplare besitzen rundliche und aufrechte, orthotrope Sprossachsen. Diese Sprossachsen sind stets wurzellos.[7] Verholzte Stämme können einen Durchmesser von bis zu 30 Zentimeter erreichen.[8][7]
Beim Gemeinen Efeu liegt Heterophyllie vor. Die wechselständig angeordneten Laubblätter sind in Blattstiel und Blattspreite gegliedert. Die einfachen, ledrigen Blattspreiten sind kahl. An den Jugendformen sind die Blattspreiten bei einer Länge von meist 4 bis 10, selten bis zu 25 Zentimetern handförmig gelappt mit drei bis fünf dreieckigen, ganzrandigen Blattlappen. Bei den blühfähigen Altersformen sind die Blattspreiten bei einer Länge von 6 bis 10 Zentimeter eiförmig bis rhombisch und nicht gelappt. Die Blattoberseite ist glänzend dunkelgrün, oft mit helleren Blattadern, und die Blattunterseite ist heller. Manchmal werden die Blattspreiten im Spätsommer hellgrün bis gelblich und die Blattoberseite kann im Winter purpurfarben getönt sein. Es sind keine Nebenblätter vorhanden.[8]
Endständig zu dritt bis sechst in rispigen Gesamtblütenständen oder einzeln stehen auf Blütenstandsschäften in halbkugeligen bis kugeligen, doldigen Blütenständen etwa 20 gestielte, unscheinbare Blüten zusammen.[7] Die Blütenstandsschäfte und Blütenstiele sind filzig mit Sternhaaren bedeckt.[8]
Die relativ kleinen, gelblich-grünen Blüten sind zwittrig, radiärsymmetrisch und fünfzählig mit doppelter Blütenhülle. Die fünf Kelchblätter sind ziemlich klein und dreieckig. Die fünf, selten sechs, freien, gelblich-grünen Kronblätter sind bei einer Länge von 3 bis 4 Millimetern dreieckig-eiförmig und am oberen Ende etwas kapuzenförmig. Es ist nur ein Kreis mit fünf Staubblättern vorhanden. Fünf Fruchtblätter sind zu einem unterständigen fünfkammerigen Fruchtknoten verwachsen. Die fünf Griffel stehen zu einer Säule zusammen. Die Nektarsekretion erfolgt an einem gewölbten Diskus, der den Fruchtknoten umgibt.[8]
In den Fruchtständen stehen die Früchte dicht zusammen. Die bei Reife bläulichen oder grünlich-schwarzen, selten gelben oder weißen[8] Beeren sind bei einer Länge von 5 bis 9 Millimetern und einem Durchmesser von 6 bis 9 Millimetern kugelig und besitzen ein Durchschnittsgewicht von 281,5 mg.[7] Die Beeren enthalten im purpurfarbenen Fruchtfleisch ein bis fünf Samen.[8] Die Samen besitzen eine Länge von 5,7 Millimeter sowie einen Durchmesser von 3,7 Millimeter.[7] Die weißliche Samenschale ist runzelig. Der kleine Embryo besitzt zwei Keimblätter (Kotyledonen). Das Endosperm ist ruminat.[8]
Die Chromosomenzahl beträgt 2n = 48; ausgehend von der Chromosomengrundzahl der Gattung Hedera von x = 12 liegt Tetraploidie vor.[10]
Der Gemeine Efeu ist ein Chamaephyt, Phanerophyt oder Liane.[11] Im Schatten oder bei reichlich Lichteinfall sehen die Laubblätter (Schatten- und Sonnenblätter) unterschiedlich aus. Laubblätter werden während der ganzen Vegetationszeit von März bis Oktober gebildet, aber zwischen April und Mai entwickeln sich besonders viele. Ein einzelnes, immergrünes Laubblatt überdauert etwa drei bis vier Jahre, die Hauptzeit des Laubfalles liegt im späten Frühling.[7]
Beim Gemeinen Efeu liegt Protandrie vor. Er ist selbstinkompatibel (Selbstbefruchtung und Samenansatz ist genetisch verhindert),[10] es ist Fremdbestäubung erforderlich, die durch eine Vielzahl von Insektenarten sichergestellt wird.[7] Mit einer späten Blütezeit in den Monaten September bis Oktober ist der Efeu eine Besonderheit innerhalb der mitteleuropäischen Flora mit ihren hauptsächlich in den Frühjahrs- und Sommermonaten blühenden Pflanzen. Aufgrund dieser späten Blütezeit ist der Efeu eine wichtige Nahrungsquelle für Bienen, Wespen und Schwebfliegen. Von den Schmetterlingen besucht der Admiral die Blüten. Die Efeu-Seidenbiene hat sich sogar ausschließlich auf Efeu-Pollen für die Aufzucht ihrer Brut spezialisiert (Monolektie). In anderen Gebieten als Mitteleuropa liegt die Blütezeit teilweise in anderen Monaten.[7]
Die Früchte werden zwischen Januar und April reif. Die Beeren werden beispielsweise vom Gartenrotschwanz, der Mönchsgrasmücke, dem Star, der Amsel und dem Rotkehlchen gefressen, die auf diese Weise die Samen ausbreiten (Endochorie, Verdauungsausbreitung[11]).
Der Gemeine Efeu ist in West-, Mittel- und Südeuropa von der Ebene bis in mittlere Gebirgslagen heimisch, im Norden reicht sein Verbreitungsgebiet bis nach Südschweden, im Osten bis zur Türkei.[12]
Als Standort werden Wälder und Auengehölze, Steinbrüche und Ruinen bevorzugt. Im Bereich der Auwälder deutet ein Aufklettern des Efeus an den Bäumen auf eine höhere Luftfeuchte hin. Dies geht meist mit Veränderung der Blattformen im oberen Bereich einher. Der Efeu schadet dem bewachsenen Baum nicht, von einer umgreifenden Konkurrenz zu der weiteren Bodenvegetation ist nicht auszugehen. Er ist in Mitteleuropa eine Charakterart der Klasse Querco-Fagetea.[13] In den Allgäuer Alpen steigt er in Bayern, zwischen Schlipfhalden und der Klösterlealpe bei Balderschwang bis zu einer Höhenlage von 1180 Metern auf.[14]
Der Gemeine Efeu entstammt den Tropenwäldern des Tertiärs. Daran erinnern die Träufelspitzen seiner Blätter, die das Wasser rasch ableiten.
Im Rahmen der europäischen Kolonisation wurde der Gemeine Efeu über große Teile der Welt verbreitet. In vielen gemäßigten Klimaten (Nordamerika, Australien, Neuseeland) tritt er daher als Neophyt auf und wird zum Teil als invasive Pflanze bekämpft. Beispielsweise ist im US-Bundesstaat Oregon der Verkauf und Import von Efeu verboten.[15] Im kanadischen Vancouver wird er als invasive Art bekämpft.[16] In Australien wird er als invasive Pflanze angesehen, die beseitigt werden sollte.[17] Auch in Neuseeland gilt Efeu als invasive Pflanze, deren Ausbreitung gehemmt werden sollte.[18]
Die Erstveröffentlichung von Hedera helix erfolgte 1753 durch Carl von Linné in Species Plantarum, 1, S. 202.[19] Synonyme für Hedera helix L. sind: Aralia capitata Jacq., Hedera caucasigena Pojark., Hedera helix subsp. caucasigena Takht. & Mulk., Hedera taurica (Paul) Carrière. Homonym von Hedera helix L. Hedera helix Lowe (veröffentlicht in Richard Thomas Lowe: A Manual Flora of Madeira, 1864, S. 376).[20][21]
Dem Efeu werden im Volksglauben, bisweilen auch im Waldbau, zahlreiche schädigende Wirkungen auf Bäume nachgesagt. So soll er Bäume mit seinen Wurzeln „aussaugen“, die Baumkrone überwuchern und dem Baum das Licht nehmen, die Baumrinde vom Zugang zu Luft und Licht abschneiden, den Stamm „erdrosseln“, den Baum durch sein Gewicht schwächen und die Gefahr von Wind- oder Schneebruch steigern, und mit dem Baum um Wasser und Nährstoffe konkurrieren.[22] Zu der Möglichkeit, dass der Efeu seine Trägerbäume schädigen könnte, liegen in der Fachliteratur unterschiedliche Angaben vor. Mehrheitlich wird die Auffassung vertreten, dass der Efeu für große Baumarten unschädlich ist, aber kleinere Bäume wie z. B. Apfelbäume oder Großsträucher wie z. B. Weißdorn durch Überwachsen zum Absterben bringen kann.[23]
Die Haftwurzeln des Efeu können keine Nährstoffe aufnehmen, ein Schmarotzen an Bäumen mit Hilfe der Luftwurzeln findet nicht statt.[24][22] Junge Haftwurzeln können sich aber in einem geeigneten feuchten Milieu zu Nährwurzeln umbilden. In einem Fall ist berichtet worden, dass eine solche Nährwurzel sich mehrere Zentimeter unter die Borke einer Tanne geschoben hat. Der Eindruck, ein Efeu wachse aus einem Baum heraus, kann in sehr seltenen Fällen dadurch entstehen, dass ein heranwachsender Baum mit seinem Stamm einen Efeu umschließt.[25]
Efeu wächst vorrangig am Stamm und an den starken Ästen der Bäume. Die für die Photosynthese wichtigen Blätter der Bäume befinden sich im Wald im oberen Teil der Baumkrone, bei freistehenden Bäumen in den Randbereichen.[26] Eine schädliche Lichtkonkurrenz ist daher nur bei einem sehr starken Bewuchs auch im äußeren Bereich der Krone möglich. Bei Weißdorn und Obstbäumen konnte ein derart starker Bewuchs mit Efeu beobachtet werden. Es wird angenommen, dass Bäume mit einer maximalen Wuchshöhe von deutlich weniger als 20 Metern durch die Lichtkonkurrenz des Efeu gefährdet werden können, insbesondere Birken und andere Bäume mit schmalen Kronen. Für die großen einheimischen Baumarten, an denen Efeu wachsen kann, wie Eiche und Esche wird eine Gefährdung nicht erwartet.[27]
Ein „Erdrosseln“ des Stützgehölzes, indem die wachsenden Efeutriebe den umschlungenen Baum am Dickenwachstum hindern, wurde in der Vergangenheit von mehreren Autoren als Tatsache dargestellt. Sie machten jedoch keine Angaben dazu, wie dieser Vorgang nachgewiesen worden ist. Untersuchungen der Jahresringe von Bäumen mit Efeubewuchs haben die Behauptung nicht bestätigt.[28]
Die Behauptung, Efeu könne dadurch Schäden verursachen, dass er die Baumrinde von Licht und Luft abschneidet, ist nicht belegt. Es besteht jedoch bei mehreren einheimischen Harthölzern die Gefahr, dass im Schatten gebildete Rinde durch Sonnenbrand geschädigt wird, wenn der Schatten entfällt. Dies kann durch das Fällen von Bäumen in der Umgebung bedingt sein, oder durch das Entfernen von Efeu. Die Frage, inwieweit ein Efeubewuchs Schutz vor Frostrissen bieten kann, ist noch nicht untersucht worden. Auch die Hypothese, eine Stützpflanze könne durch das Gewicht des Efeu Schaden nehmen, ist nicht belegt worden.[28] Die Gefahr des Bruchs durch Wind und Schnee, bedingt durch die vergrößerte Angriffsfläche, konnte nur für Sträucher und junge Bäume in der Strauchschicht bestätigt werden, alte gesunde Bäume sind dadurch nicht gefährdet.[29]
Die Schädigung eines Baums durch Nahrungskonkurrenz im Wurzelbereich ist nicht belegt. Durch seinen Laubabwurf im Frühjahr verbessert der Efeu das Bodenleben so deutlich, dass seine Anwesenheit für die Stützbäume weniger eine Konkurrenz als eine Förderung darstellt.[30]
Dem Efeu im konkreten Einzelfall zugeschriebene Schadwirkungen sind fast immer eine Schädigung des Stützbaums durch andere Ursachen, die im Vergleich zu dem Bewuchs mit Efeu nicht so offensichtlich sind. Der Efeu geht fast immer mit seinem Stützbaum unter, ein erneutes Aufsteigen an einem zweiten Baum findet sehr selten statt. Somit wäre die unterstellte schädigende Wirkung regelmäßig auch eine Selbstschädigung.[31]
Sämtliche Pflanzenteile des Gemeinen Efeus sind giftig. Bekannte giftige Inhaltsstoffe sind α-Hederin (Triterpensaponin), das sich durch Abbaureaktionen aus dem Hederasaponin C bilden kann (zu 80 % enthalten), sowie Falcarinol. Zeichen der Vergiftung können schon nach Einnahme von zwei bis drei Beeren auftreten: Brennen im Rachen, Durchfall und/oder Erbrechen, Kopfschmerzen, erhöhter Puls, Krämpfe. Nach Aufnahme großer Mengen (unwahrscheinlich, da sehr bitter) können Schock und Atemstillstand auftreten. Häufig sind auch Kontaktdermatiden durch Reaktion des Falcarinols mit den Proteinen der Haut.[32]
Zubereitungen aus Efeublättern finden wegen – in niedrigen Dosen – expektorierender und spasmolytischer[33] Eigenschaften Anwendung bei Bronchialerkrankungen, Krampf- und Reizhusten. In höheren Dosen wirkt der Extrakt jedoch reizend auf Schleimhäute und die Haut.[34] Ungeachtet dessen konnten mit einem Efeublätter-Trockenextrakt bei einer peroralen Dosis von 3 g/kg oder einer subkutanen Dosis von 0,5 g/kg keine toxischen Symptome im Tierversuch beobachtet werden. Die gleichen Versuche zeigten auch eine gute Verträglichkeit bei chronischer Verabreichung. Dies ist unter anderem darauf zurückzuführen, dass maßgeblich für die Toxizität verantwortliche Stoffe wie Falcarinol unter den üblichen Extraktionsbedingungen nicht in Lösung gehen.[35]
In der Volksheilkunde wird ein Efeu-Umschlag bei Nervenschmerzen empfohlen.[36]
Historisch wird auch von der empfängnisverhütenden und sogar abtreibenden Wirkung der Pflanze berichtet,[37] die wohl auf die toxische Wirkung zurückzuführen ist: „Alle frommen Frauen sollen sich hüten, von diesem Safte gekochte oder gebrannte Wasser zu sich zu nehmen.“[38]
Auch das Efeuharz (lateinisch gummi hederae) wurde als Arzneimittel verwendet.[39] Zubereitungen aus Efeu (genannt auch hedera nigra „Schwarzer Efeu“) wurden in der Antike und bis über das Mittelalter hinaus auch bei Harnsteinen (Urolithiasis)[40] wie Nierensteinen, gegen Kopfschmerzen, Milzschmerzen, Spinnenbiss, Geschwüre, übelriechende Nase und Ohrenschmerzen eingesetzt.[41]
Wegen der enthaltenen Saponine, die eine seifenähnliche Wirkung besitzen, kann Efeu ähnlich wie Seifenkraut als pflanzlicher Waschmittel-Ersatz verwendet werden.[42]
Das immergrüne Efeu wurde schon in der Jungsteinzeit als Laubheu gesammelt. Die stellenweise extrem hohen Pollenwerte in mehreren Schweizer Pfahlbausiedlungen können nur durch das Einbringen von Efeulaub zur Winterfütterung erklärt werden. Auch in Dänemark und angrenzenden Gebieten lässt sich die Laubwerbung mittels der Efeukurve der Pollendiagramme nachweisen. Die Laubheugewinnung von Efeu war noch in der Neuzeit eine Maßnahme bei Futtermangel und in Südeuropa selbst noch im 20. Jahrhundert anzutreffen.[43]
Der gemeine Efeu wird für die Begrünung von Zäunen, Mauern und Fassaden als sehr geeignet betrachtet.[44] Ein Efeubewuchs schützt die bewachsenen Flächen vor Regen und vor Spannungsrissen durch starke Temperaturschwankungen, und er wirkt als Wärmedämmung.[45] Daneben wird die ökologische Bedeutung einer Fassadenbegrünung als Lebensraum für Insekten und Nistplatz für Singvögel hervorgehoben.[46]
Efeu benötigt auf nicht zu glattem Untergrund keine Rankhilfe, da er sich mit seinen Haftwurzeln am Mauerwerk verankert. Aus diesem Grund wird auch unterstellt, dass er die Fassaden schädigen könne.[47] Voraussetzung für eine Schädigung sind bereits vorhandene Spalten und Risse im Mauerwerk, die durch das Dickenwachstum der eingedrungenen Haftwurzeln aufgesprengt werden können.[46] Die Fassade muss das Gewicht der nicht verholzten Teile des Efeu tragen können. Fassaden mit beschädigtem Mauerwerk, vorgehängten Elementen und Wärmedämmverbünde gelten daher für die Bepflanzung mit Efeu als ungeeignet.[45][48]
Die Pflanze reinigt die Luft von Benzol, Formaldehyd, Xylolen und Toluol.[49][50][51]
Im klassischen Altertum war der Efeu den Göttern des Weines geweiht. Sowohl der altägyptische Osiris als auch der griechische Dionysos und der römische Bacchus wurden mit Wein- und Efeulaub bekränzt dargestellt.
Die Griechen trugen bei festlichen Gelagen Efeukränze, weil die Blätter teils als bacchische Begeisterung weckend, teils als gehirnkühlend galten. Auch die Trinkbecher auf Festen zu Ehren des Gottes Bacchus wurden mit Efeu berankt.
Dionysosverehrer glaubten, reichliches Efeuvorkommen an einem Ort sei ein sicheres Zeichen für die Anwesenheit des Gottes. Dichter bekränzte man mit Efeu, weil der Efeu auch eine heilige Pflanze des Gottes Apoll und der Musen war. In der Antike ist er deshalb bereits in den Gärten angebaut worden, obwohl Plinius der Ältere in seinen Schriften behauptete, dass diese Pflanze Mauerwerk (als Hedera muraria[52]) und Bäumen (als Hedera arborea) schadete und sich unter ihren Blättern Schlangen heimisch fühlten. Bereits in der Antike kannte man Sorten, deren Blätter weiß oder gelb panaschiert waren.
Für Deutschland lässt sich seine gärtnerische Verwendung erstmals für die Mitte des 16. Jahrhunderts belegen. Der schweizerische Arzt und Naturforscher Conrad Gessner, der ein Verzeichnis der Gartenpflanzen Deutschlands anlegte, zählte den Efeu 1561 zu den Gartenpflanzen. Gartenbücher, die gegen Ende des 17. Jahrhunderts veröffentlicht wurden, nannten auch erstmals seit der Antike wieder Sorten mit panaschierten Blättern. Die Gärten des Barock und der Renaissance boten für den wuchernden Efeu jedoch wenig Raum. Populärer wurde der Efeu als Gartenpflanze erst, als in der zweiten Hälfte des 18. Jahrhunderts die weiträumigen Landschaftsparks in Mode kamen. Mit der zunehmenden Popularität des Efeus nahm auch die Anzahl der Sorten zu. Eine 1872 in Großbritannien von Shirley Hibberd veröffentlichte Efeu-Monografie listete bereits mehr als 200 Sorten auf.
Mit Stecklingen in feuchter Erde lässt sich der Gemeine Efeu leicht vermehren. Juvenilformen behalten ihre Wuchsform bei und können bei geeigneten Bedingungen Blühsprossen bilden. Eine Efeu-Pflanze, die durch vegetative Vermehrung aus einer Adultform hervorgegangen ist, behält ihren aufrechten Wuchstyp bei und kann niemals Kriechsprossen ausbilden (Topophysis).
Vom Efeu existieren heute etwa 400 Sorten mit einer großen Bandbreite an Blattformen und -farben. Sie werden üblicherweise vegetativ mit Stecklingen vermehrt. Manche Formen sind in weiten Teilen Europas winterhart, andere Formen nur in den wärmeren Lagen; einige werden als Zimmerpflanzen verwendet. Im Gartenbau wird Efeu als Kletterpflanze und auch als Bodendecker geschätzt. Als niedrige Sträucher eignen sich aus Kopfstecklingen der Altersformen vermehrte Pflanzen, die nicht mehr klettern oder in die Breite wachsen, sondern ihre Wirkung durch aufrechten bis kugeligen Wuchs und jährliche Blüte entfalten.
Auswahl von Ausleseformen:
Marianne Beuchert berichtet, dass die ersten Christen gläubige Verstorbene auf Efeu, die Nichtbekehrten auf Zypressen legten. Wer in Christo getauft sei, der sei unsterblich, die Ungetauften aber seien ohne Hoffnung auf Auferstehung, gleich den Zypressen, die einmal gefällt, nie mehr nachwachsen. Wenn heute Grabstätten häufig mit Efeu bepflanzt werden, so ist das eine meist unbewusste Nutzung des Symbols vom ewigen Leben. „Wie im Leben so im Tod“ steht als Inschrift auf manchem alten efeuumschlungenen Grabstein.
Da der Efeu nicht bestehen kann, ohne sich anzuschmiegen, ist er seit alters her auch Sinnbild für Freundschaft und Treue. Schon im Altertum war diese immergrüne Pflanze Sinnbild der Treue und des ewigen Lebens, im alten Griechenland erhielt ein Brautpaar einen Efeuzweig als Symbol immerwährender Treue.
Da Efeu den Göttern des Weines sowohl im alten Ägypten (Osiris) als auch in Griechenland (Dionysos) und in Rom (Bacchus) zugeordnet war, galt er auch als Symbol der Heiterkeit, der Geselligkeit und der Freundschaft.[53]
Acht Universitäten an der Ostküste der Vereinigten Staaten bilden die sogenannte Ivy League (wörtlich: „Efeu-Liga“), die einige der weltbesten Universitäten umfasst (u. a. Harvard und Yale). Der Name rührt möglicherweise daher, dass viele dieser Hochschulen schon lange bestehen und efeubewachsene alte Gebäude haben. Außerdem war es an einigen dieser Universitäten Sitte, dass im Rahmen von akademischen Zeremonien Efeu gepflanzt wurde.[54][55]
In Westfalen brachten am dritten Fasten-Sonntag Mädchen den Nachbarn Efeukränze, die über dem Herd aufgehängt wurden, um so den Frühling ins Haus zu bringen.
Als Orakelpflanze soll Efeu am 24. Februar (Namenstag Matthias) verwendet worden sein. Nachts tanzten die Mädchen bei Fackelschein und warfen die Efeu- und Strohkränze ins Wasser. Hinter ihrem Rücken mussten sie versuchen, einen Kranz zu fassen. Der Efeukranz bedeutete Glück in der Liebe, es sollte noch in demselben Jahr Hochzeit sein. Der Strohkranz zeigte dagegen Unglück an. Ebenso wurde mit Efeublättern in der Andreasnacht orakelt. Man warf zwei Efeublätter in eine Schale mit Wasser, so dass sie auf der Oberfläche schwammen. Waren die Blätter am nächsten Morgen zusammengetrieben, dann sollte es noch in diesem Jahr Hochzeit geben. Trieben sie getrennt voneinander, dann musste man noch länger warten.
Aus der Schweiz ist die Bauernregel überliefert, wonach aus dem Verhalten der Frucht des Efeus auf das Gedeihen der Weintrauben geschlossen werden kann: Entwickeln sich die „Träubchen“ der Pflanze gut, so gilt das auch für die Weintrauben des kommendes Jahres; fallen dagegen die „Beeren“ über den Winter ab, so deutet dies auf einen geringen Wein.[56]
Als Hinweis auf treue Verbundenheit und ewiges Leben ist die besonders häufige Darstellung von Efeublättern auf frühchristlichen Sarkophagen und Katakomben-Fresken zu verstehen. Der Efeu bedeutet, dass die Seele lebt, wenn auch der Körper tot ist.
Wiener Dioskurides 6. Jahrhundert
Pseudo-Apuleius Kassel 9. Jh.
Herbarius Moguntinus 1484
Gart der Gesundheit 1485
Hortus sanitatis 1491
Otto Brunfels 1532
Leonhart Fuchs 1543
Hieronymus Bock 1546
Mattioli / Handsch / Camerarius 1586
Der Gemeine Efeu, auch Gewöhnlicher Efeu oder kurz Efeu (Hedera helix), ist eine Pflanzenart aus der Gattung Efeu (Hedera) innerhalb der Familie der Araliengewächse (Araliaceae). Landschaftliche Namen sind unter anderem Epheu (p und h getrennt gesprochen), Baumwinde (lateinisch früher Hedera arborea) und, allerdings mehrdeutig, Eppich. Der kletternde bzw. kriechende Efeu wurde im November 2009 zur Arzneipflanze des Jahres 2010 gekürt.
Der Eapam (Siidtiroler Dialekt; hoachtaitsch Efeu) isch a Pflånz, wås af die Pam, af die Mauern unt af die Knotn aufi kråbblt, zun Toal iber 10 Meter hoach, aa in Wålt afn Pódn manånt. Er pliaht ersch in Hérbst; in Winter pleip er grean. Die Pluah entwicklen sich zu schwårze Kugelen. Der Eapam isch a scheane Ziarpflanz; pa die åltn Griachn unt Rémer håt er kultische Pedeitung ghåp. Er wåchst mehr oder weaniger in gånz Europa.
Die Pezeichnung geaht zrugg af ålthoachtaitsch ebah / ebahboum. Heitzutåg hoaßt man en meistns Efai.
Tekst üüb Öömrang Efeu (Hedera helix) as en klemerplaant an hiart tu't famile Araliaceae. Uun't juar 2010 as efeu det "medesiinplaant faan't juar"[1] wurden.
Efeu (Hedera helix) as en klemerplaant an hiart tu't famile Araliaceae. Uun't juar 2010 as efeu det "medesiinplaant faan't juar" wurden.
Efoj (Hedera helix L.) – to je pnącô roscëna, chtërna téż òb zëmã mô zeloné lëstë. Òn rosce midzë jinyma na Kaszëbach. Efoj mô téż jiné kòrzenie - chwôtné kòrzenie. Òne wërôstają nad rëdã i chwôtają sã rozmajitëch pòdpiarów. Przez taczé kòrzenie ta roscëna mòże sã pnąc na przëmiôr na drzéwiãta.
Alojzy Bùdzysz napisôł, że nim mòże farbòwac wełnã na bruno
Ll'Hedera helix o ellera cumune è na pianta c' attucca â famiglia de Araliaceae.
Se truova a redduosso 'e scarrupe, ncopp' arvere ma pure dint' 'e sottobosche aumbruse. Pô criscere sia strisciante c' avvarvicata. Rijesce a jognere pure autezze cunziderevole (20 - 25 metre)
'Int' 'e ramme nun sciorifere ha frunne caratteristiche a 3 o 5 lobe 'e culure verde chiaro e niro, preffetto ppe recoprì mure o tronche 'e arvere. 'Int' 'e ramme sciorifere 'e frunne 'mmece songo uvato romboidale. 'E sciure songo furmate 'a cinche petale 'e culure verde reaunite 'inte 'mbrelle sferiche. Caratteristica 'e ll'ellera è 'a primma scioritura a circa 10 anne 'e aità. 'E frutte songo custituite 'a bacche gruobbose 'e culure niro a maturazzione luongamente peduncolate e reaunite 'inte furmazione sferiche. Ll'aucielle ne accevino abbonnantemente 'int' 'e mumente 'nvernale ppe ttramente ppe ll'ommo cuntengono na tussina c' attacca 'e mure gastriche. Crisce ferma ferma e abbevuta, sempeverde.
Gebenė (lot.Hedera helix) ī tuokė vėjuoklė, katra tora somediejosi stombri.
Tas augals žalioun cielus metus, anou stombris ēn palē žemė, lėp i medius ė ont anūm vėniuojas. Lapā stuori, tomsē žali, blizg. Žėidā gebenės aug tuokiūs skietiūs. Ved ougas so 2-3 siekluom.
Gebenė žīgia nug siejės lėgė spalė. Aug ūksmietuos, tomsiuos lapoutiu medies, medēs apaugosiūs šlātūs. Lietovuo tas ī rets ė kieravuojams augals.
Dr Abhöi oder wie me nöier seit dr Efföi (Hedera helix L.; alemannischi Näme) isch e Pflanzenaart und grad au no der Name von ere grössere Gruppe, ere Gattig vo Pflanze, wo me zu der biologische Familie vo den Araliaceae zellt.
Der Carl von Linné het däre Pflanze der latynisch Name Hedera helix gää, und uf Hoochdüütsch heisst si ussert eifach Efeu au no gnöier Gemeiner Efeu oder Gewöhnlicher Efeu.
Es git vonnere verschideni alemannischi Mundartnäme, zum Byspil:
Di hoochtüütsch Schrybig und Uussprooch Efeu, wo hütt au i de Mundaart hüüffig voorchunt, isch äigetli faltsch: S p-h i früenöihoochtüütsch Ebheu, Epheu het mer ab em 17. Joorhundert as e Schrybig für de Luut f interpretiert und drum aafoo Efföi säge. Di alt Uussprooch Abhöi, Äbhöi, Ebhöi usw. läbt aber wytumen i der Alemannia wyter. S Woort goot zrugg uf althoochtüütsch ebihouwi, e Zämesätzig oder eener en umtüüteti Schy-Zämesetzig vomene nid rächt klaare eb- mit Höi. S Abhöi hät me nämli au zum Füetere vom Vee pruucht, bsunders wenns suscht nid gnueg Fueter ggää het. S Schwyzerisch Idiotikon het zu Mundartvariante und der Wortgschicht gnaui Informazioone.[1]
Es isch es Gwächs mit Bletter, wo immer, also au im Winter draablybe, und es ghört zu de «immergrüene» Pflanze. Bi junge Bletter gseet d Form no chly uus fasch wien e Hand, d Form vo den eltere Bletter isch eener rundlich oder eiförmig. Dr Abhöi wachst gäärn im Schatten under de Böim.
Wenn er chly isch, macht dr Abhöi scho längi Triib, wo übere Bode schnoogge, und so chan er grossi Flechine zueteke; do drby chöme die Uuslöifer a vilnen Oorte wider früschi Wurzlen über, so dass der Efföi döört nöi aawachst und sech no mee cha verbreite. Wenn jetz so en Efföizwiig nöimen an en Schtei, e Baum, en Haag oder e Felswand oder au e Huusmuur chunt, so chan er gäbig und wyyt draan ufechläddere, er macht de nämli grad so eigeti Wurzle, won er sech drmit a dene herte Sache cha hebe; d Biolooge säge dämm «Haftwurzle». Drum ghöört d Efföipflanzen i dr botanische Sistematik zu de «Wurzlechlädderer», und es isch schynts grad der einzig vo dene, wo z Middelöiropa vorchunt.
D Chlädderwurzle hebe so guet, ass me bi Hüüser und a Muure wo me dr Efföi drvoo wägggnoo het, no denen iiri Füess gseht wo bim Abryyssen a dr Muur blybe chlääbe.
Alti Escht wärde mit de Joore immer tiker und hölzig, fasch wie Baumschtämm.
Grossi Efföipflanze mache Blueschtständ mit vilne ganz chlyne grüentschelige Blüete dra, wo für Beji, Wäschpi und Flöige guet sind: nach em Verblüeje git’s druus glänzigi schwarzi Früchtli; d Biolooge sägene Beeri. I jedere Frucht het’s es paar Soome drinn.
es jungs Efföiblatt
Efföi amene Boum
Efföi wachst anere Tessiner Feschtig vom Schwiizer Militäär zduruff
Bi den Alte isch s Abhöi e Pflanze gsi vo de Götter, bsunders vom Osiris, em Dionys, em Hephaistos und em Bacchus,[2] und Chränz us syne Bletter het me scho bi de Grieche vilne Lüüt als Pryys für verschideni gueti Leischtige fyrlech gschänkt. Für die eerschte Chrischte isch die Pflanzen es Zäiche vo dr Unstärblichkeit gsi. Und me het sen als Simbol für d Tröji agluegt. Sider und bis hütt bruucht men iiri Zwiig als Dekorazioon für fyyrlechi Momänt.
Die ganzi Pflanzen isch giftig, me cha sen aber wemmen uufbasst für gwüssi xundheitlechi Sache bruuche.
S Abhöi chunt au inere Puureregle voor: Chömed d «Trüübli» vo der Frucht vom Abhöi guet, so gilt das au für d Wytruube im Joor drufabe; falled aber d «Beeri» über de Winter ab, so isch das es Zeiche für en gringe Wy.[1]
Dr Abhöi oder wie me nöier seit dr Efföi (Hedera helix L.; alemannischi Näme) isch e Pflanzenaart und grad au no der Name von ere grössere Gruppe, ere Gattig vo Pflanze, wo me zu der biologische Familie vo den Araliaceae zellt.
Gewéinlecht Wantergréng, och Gewéinlechen Efeu (Hedera helix) ass eng Aart vun enger ëmmergrénger Kloterplanz aus der Gattung Wantergréng (Hedera) bannent der Famill vun den Araliaceae.
Hedera helix (bindwid) is a species o flouerin plant in the faimily Araliaceae, native tae maist o Europe an wastren Asie. A rampant, clingin evergreen vine, it is a familiar sicht in gairdens, waste spaces, on hoose waas, tree trunks an in wild auries athort its native habitat. It is labeled as an invasive species in a nummer o auries whaur it haes been introduced.
Hedera helix (en bresà: ligabósch) l'è 'na piànta de la famìa botànica de le Araliaceae. L'è 'na spéce uriginària dei bósch ömecc de l'Euròpa ucidentàla, centràla e meridiunàla, de l'Africa setentriunàla e de l'Asia, de l'India 'nfìna al Giapù.
L'è 'na piànta rampicànta che g'ha fòie perèni. L'è stàda de spès dopràda 'ndèla midizìna popolàr, La se rampéga dré a le ótre piànte e 'na sùla casàda la pöl rià a éser lónga 'nfìna a 50 méter.
El ligabósch l'è 'na piànta relìta e giü dei rar ezèmpe scampàcc en Europa de la flòra laurisilva de l'era tersiària.
Le fòie i è sèmpe, altèrne, scorzégne, löstre, de culùr vért scür, de 5 a 10 ghèi de larghèsa. Se pöl troà du tìpi de fòie diferèncc en la stèsa piànta: chèle dei ram che pórta mìa i fiùr, i è lobulàde; chèle dei ram che pórta fiùr envéce le g'ha poch o negót de lòbuli.
I fiùr i è pesègn e de culùr vért reünìcc en umbrilìne a fùrma de balunsì che se piéga zó 'nfìna a tocà tèra.
El fröt l'è 'na bàca négra grànda presapóch compàgn de 'n grà de roaiòt con 2-5 granì de somésa. l'è vilinùs.
Hedera helix (en bresà: ligabósch) l'è 'na piànta de la famìa botànica de le Araliaceae. L'è 'na spéce uriginària dei bósch ömecc de l'Euròpa ucidentàla, centràla e meridiunàla, de l'Africa setentriunàla e de l'Asia, de l'India 'nfìna al Giapù.
L'è 'na piànta rampicànta che g'ha fòie perèni. L'è stàda de spès dopràda 'ndèla midizìna popolàr, La se rampéga dré a le ótre piànte e 'na sùla casàda la pöl rià a éser lónga 'nfìna a 50 méter.
El ligabósch l'è 'na piànta relìta e giü dei rar ezèmpe scampàcc en Europa de la flòra laurisilva de l'era tersiària.
Wintjergreun of wintjergruuen, ouch: moergreun (Hedera helix; Nederlandjs: klimop) is 'n greunblievendje, huitige liaan oete wintjergreunfemielje (Araliaceae). De plantj greutj op vöchtige, aetesrieke gróndj langs moeren en taenge buim woraan de plantj zich mit korte lóchreut vasklamp.
Dees liaan greutj in gemaotigdje streke. De plantj kan mieër es 10 maeter hoeag klumme. Ouch kan wintjergreun kroependje stengele vörme. De plantj versprèdj 'nen eigese, harsechtige gäör. De blajer en vröchte van wintjergreun zeen vergiftig.
Wintjergreun haet laersige, versprèdj-stäöndje blajer. Ajer klummendje plantje die zat leech bekómme kónne baogvörmig-aafstäöndje bleujendje ziejtek vörme. Wintjergreun vertuuentj blaaddimorfie: de blajer ane neet-bleujendje tek zeen handjvörmig gelob toet gesplete mit 'nen hertvörmige blaadvoot, dewiel de blajer ane bleujendje zietek eiróndj zeen en óngedeildj. Wen dees ziejtek waere gestek den óntsteit 'n wintjergreunplantj die gein klumstengele mieë vörmp. Deze vorm wuuertj in sierhäöf gebroek veur 't zoea-geneump bolvörmig wintjergreun.
De blome staon in bol sjerme die in troesse zeen gerangsjik. De blome zeen klein, twieëgeslechtig, regelmaesig, vieftenjig en gaelgreun. De bleuj is inne naozómmer en 't naojaor van september toet dieëtsember. Wintjergreun is 'n wichtige drachplantj. Bleujendj wintjergreun is 'n rieke brón van nekter en stuufmael veur väöl insekte, ómdet den min anger plantje bleuje.
De doefzwarte bere zeen in 't veurjaor riep.
Wintjergreun of wintjergruuen, ouch: moergreun (Hedera helix; Nederlandjs: klimop) is 'n greunblievendje, huitige liaan oete wintjergreunfemielje (Araliaceae). De plantj greutj op vöchtige, aetesrieke gróndj langs moeren en taenge buim woraan de plantj zich mit korte lóchreut vasklamp.
Dees liaan greutj in gemaotigdje streke. De plantj kan mieër es 10 maeter hoeag klumme. Ouch kan wintjergreun kroependje stengele vörme. De plantj versprèdj 'nen eigese, harsechtige gäör. De blajer en vröchte van wintjergreun zeen vergiftig.
Wintjergreun haet laersige, versprèdj-stäöndje blajer. Ajer klummendje plantje die zat leech bekómme kónne baogvörmig-aafstäöndje bleujendje ziejtek vörme. Wintjergreun vertuuentj blaaddimorfie: de blajer ane neet-bleujendje tek zeen handjvörmig gelob toet gesplete mit 'nen hertvörmige blaadvoot, dewiel de blajer ane bleujendje zietek eiróndj zeen en óngedeildj. Wen dees ziejtek waere gestek den óntsteit 'n wintjergreunplantj die gein klumstengele mieë vörmp. Deze vorm wuuertj in sierhäöf gebroek veur 't zoea-geneump bolvörmig wintjergreun.
De blome staon in bol sjerme die in troesse zeen gerangsjik. De blome zeen klein, twieëgeslechtig, regelmaesig, vieftenjig en gaelgreun. De bleuj is inne naozómmer en 't naojaor van september toet dieëtsember. Wintjergreun is 'n wichtige drachplantj. Bleujendj wintjergreun is 'n rieke brón van nekter en stuufmael veur väöl insekte, ómdet den min anger plantje bleuje.
De doefzwarte bere zeen in 't veurjaor riep.
Wšedny blušć (Hedera helix) jo rostlina ze swójźby aralijowych rostlinow.
Wšedny blušć jo lězecy kerk, kótaryž dośěgnjo wusokosć wót 0,5 až do 20 m.
Łopjena eksistěruju we dwěma formoma. Łopjena njekwiśecych pšuśikow (primarne, sćinowe łopjena) su 3-rožkaśe až do 5-rožkaśe lapate. Łopjena kwiśecych pšuśikow (sekundarne, swětłowe łopjena) su owalne-lancetojte. Wše łopjena su pśecej zelene.
Kwiśo wót septembra až do nowembra. Kwiśonki dośěgnu wjelikosć wót 5 mm a su zelene a 5-licbne, w połkulojtych wokołkach. Kwiśonkowe łopjeńka su lichotne.
Pśedmuske kwiśonki buchu w nazymje wót muchow a wósow woprošone.
Jagody su carne a kulojte. Jagody akle w slědujucym nalěśu zdrjaju. Wóni su gadowate a škóduju pśedewšym kóžu. Mimo togo rostlina wopśimjejo saponiny, kótarež su statkowne pśeśiwo dušatemu kašloju.
Wšedny blušć rosće w listowych měšanych lěsach a na skałach.
Wšedny blušć jo w srjejźnej, pódwjacornej a pódpołdnjowej Europje až do pódpołnocneje šyriny wót 60° rozšyrjony.
Wšedny blušć (Hedera helix) jo rostlina ze swójźby aralijowych rostlinow.
Обичен бршлен или само бршлен (науч. Hedera helix) — вид од родот бршлен, локално растение речиси насекаде во Европа и југоисточна Азија. Ова е зимзелен ползавец, кој расте до височина од 20-30 м по соодветни површини (дрва, карпи, ѕидови), а доколку нема ветрикални површини, расте распределено по земја. Се држи за површината со помош на прилепливи коренчиња.
Листовите му се наизменични, со должина од 4-8 см, и со петиоли со должина од 3-10 см; постојат два типа, палматно петорни млади ливчиња на ползавични дршки, и целосни листови на плодни цветни дршки наполно изложени на сонце, обично високо во крошните на дрвата или горни слоеви ако е на карпа. Цветовите излегуваат во доцно лето и останувааат до доцна есен. Поединечно се мали со пречник од 3-5 см, зеленкасто-жолти и многу богати со нектар. како такви се важен доцен извор на храна за пчелите и други инсекти; плодовите се мали црни бобинки кои зреат доцна на зима, и исто така се важен извор на храна за многу разни птици, но се отровни за луѓето. Семињата им ги расфрлаат птици кои ги јадат плодовите.
Бршленот во југоисточна Европа и југозападна Азија се сметаат за посебен подвид Hedera helix подв. poetarum, со тоа што имаат портокалови бобинки.
Блиско сродните видови Hedera canariensis и Hedera hibernica често се сметаат за сорти или подвидови на H. helix (Flora Europaea), меѓутоа тие се разликуваат по број на хромозоми, па така не можат да се вкрстат лесно (McAllister 1982). H. helix најдобро се разликува по помалите и малку повеќе вдлабнати листови и помалку буен раст, иако распознавањето понекогаш може да е тешко.
Бршленот нашироко се одгледува како украсно растение, со бројни сорти бирани по карактереистики како жолти, разнобојни или длабоко назабени, со пурпурни дршки и бавен џуџест раст.
Обичен бршлен или само бршлен (науч. Hedera helix) — вид од родот бршлен, локално растение речиси насекаде во Европа и југоисточна Азија. Ова е зимзелен ползавец, кој расте до височина од 20-30 м по соодветни површини (дрва, карпи, ѕидови), а доколку нема ветрикални површини, расте распределено по земја. Се држи за површината со помош на прилепливи коренчиња.
Листовите му се наизменични, со должина од 4-8 см, и со петиоли со должина од 3-10 см; постојат два типа, палматно петорни млади ливчиња на ползавични дршки, и целосни листови на плодни цветни дршки наполно изложени на сонце, обично високо во крошните на дрвата или горни слоеви ако е на карпа. Цветовите излегуваат во доцно лето и останувааат до доцна есен. Поединечно се мали со пречник од 3-5 см, зеленкасто-жолти и многу богати со нектар. како такви се важен доцен извор на храна за пчелите и други инсекти; плодовите се мали црни бобинки кои зреат доцна на зима, и исто така се важен извор на храна за многу разни птици, но се отровни за луѓето. Семињата им ги расфрлаат птици кои ги јадат плодовите.
Бршленот во југоисточна Европа и југозападна Азија се сметаат за посебен подвид Hedera helix подв. poetarum, со тоа што имаат портокалови бобинки.
Блиско сродните видови Hedera canariensis и Hedera hibernica често се сметаат за сорти или подвидови на H. helix (Flora Europaea), меѓутоа тие се разликуваат по број на хромозоми, па така не можат да се вкрстат лесно (McAllister 1982). H. helix најдобро се разликува по помалите и малку повеќе вдлабнати листови и помалку буен раст, иако распознавањето понекогаш може да е тешко.
Одгледување и употребиБршленот нашироко се одгледува како украсно растение, со бројни сорти бирани по карактереистики како жолти, разнобојни или длабоко назабени, со пурпурни дршки и бавен џуџест раст.
Edra (Hedera helix), de sa Familia Araliaceae. Pianta rampicante, chi istrìsciada subra su terrinu si est unu pagu umidu e in su suta buscu. S'attàccada puru a ateras arvures e muros. Fozas birdes, pintirinadas. Calchi ispetzia faghede fiores biancos.
Sutaispètzias:
Hedera helix, the common ivy, English ivy, European ivy, or just ivy, is a species of flowering plant of the ivy genus in the family Araliaceae, native to most of Europe and western Asia. A rampant, clinging evergreen vine, it is a familiar sight in gardens, waste spaces, and wild areas, where it grows on walls, fences, tree trunks, etc. across its native and introduced habitats. As a result of its hardy nature, and its tendency to grow readily without human assistance, ivy attained popularity as an ornamental plant, but escaped plants have become naturalised outside its native range and grow unchecked in myriad wild and cultivated areas.
Synonyms include Hedera acuta, Hedera arborea ('tree ivy'),[2] Hedera baccifera, and Hedera grandifolia.[3] Other common names are bindwood and lovestone.
The genus name Hedera is the Classical Latin word for 'ivy', which is cognate with Greek χανδάνω (khandánō) 'to get, grasp', both deriving ultimately from Proto-Indo-European *gʰed- 'to seize, grasp, take'. The specific epithet helix derives from Ancient Greek ἕλιξ (helix), 'helix', and from the Latin helicem, 'spiral', first used around 1600. The binomial in its entirety thus has the meaning "the clinging plant that coils in spirals (helices)".[4][5][6] The modern English ivy derives from Middle English ivi, from Old English īfiġ, deriving in turn from Proto-Germanic *ibahs. The meaning is uncertain, but the word may be cognate with the Ancient Greek ἴφυον (íphuon), referring to not Hedera helix, but the unrelated English lavender, or Lavandula angustifolia.[7]
Hedera helix is an evergreen climbing plant, growing to 20–30 m (66–98 ft) high where suitable surfaces (trees, cliffs, walls) are available, and also growing as groundcover where no vertical surfaces occur. It climbs by means of aerial rootlets with matted pads which cling strongly to the substrate. The ability to climb on surfaces varies with the plants variety and other factors: Hedera helix prefers non-reflective, darker and rough surfaces with near-neutral pH. It generally thrives in a wide range of soil pH with 6.5 being ideal, prefers moist, shady locations and avoids exposure to direct sunlight, the latter promoting drying out in winter.[8]
The leaves are alternate, 50–100 mm (2–4 in) long, with a 15–20 mm (0.6–0.8 in) petiole; they are of two types, with palmately five-lobed juvenile leaves on creeping and climbing stems, and unlobed cordate adult leaves on fertile flowering stems exposed to full sun, usually high in the crowns of trees or the top of rock faces.
The flowers are produced from late summer until late autumn, individually small, in 3-to-5 cm-diameter (1.2-to-2.0 in) umbels, greenish-yellow, and very rich in nectar, an important late autumn food source for bees and other insects.
The fruit are purple-black to orange-yellow berries 6–8 mm (0.2–0.3 in) in diameter, ripening in late winter,[9] and are an important food source for many birds.
One to five seeds are in each berry, which are dispersed after being eaten by birds.[10][11][12]
The three subspecies are:[10][13]
The closely related species Hedera canariensis and Hedera hibernica are also often treated as subspecies of H. helix,[12][14] though they differ in chromosome number and so do not hybridise readily.[11] H. helix can be best distinguished by the shape and colour of its leaf trichomes, usually smaller and slightly more deeply lobed leaves and somewhat less vigorous growth, though identification is often not easy.[12][15]
The range of European ivy is from Ireland northeast to southern Scandinavia, south to Portugal, and east to Ukraine and Iran and northern Turkey. In Britain, it is very common and widespread, but absent from the Isle of Man and Channel Islands.[16]
The northern and eastern limits are at about the −2 °C (28 °F) winter isotherm, while to the west and southwest, it is replaced by other species of ivy.[10][11][12][13][14][17] Hedera helix itself is much more winter-hardy and survives temperatures of −23.3 °C (−9.9 °F) (USDA Zone 6a) and above.[18]
.jpg)
Ivy is widely cultivated as an ornamental plant. Within its native range, the species is greatly valued for attracting wildlife. The flowers are visited by over 70 species of nectar-feeding insects, and the berries eaten by at least 16 species of birds. The foliage provides dense evergreen shelter, and is also browsed by deer.[10][19]
In Europe, it is frequently planted to cover walls[20] and the Bavarian government recommends growing it on buildings for its ability to cool the interior in summer, while providing insulation in winter, as well as protecting the covered building from soil moisture, temperature fluctuations and direct exposure to heavy weather.[21] Further uses include weed suppression in plantings, beautifying unsightly facades and providing additional green by growing on tree trunks.
However, ivy can be problematic. It is a fast-growing, self-clinging climber that is capable of causing damage to brickwork, guttering, etc., and hiding potentially serious structural faults, as well as harbouring unwelcome pests. Careful planning and placement are essential.[22]
Over 30 cultivars have been selected for leaf traits such as yellow, white, variegated (e.g. 'Glacier'), and deeply lobed (e.g. 'Sagittifolia'), and other traits like purple stems and slow, dwarfed growth.[23]
The following 16 cultivars have gained the Royal Horticultural Society's Award of Garden Merit:[24]
Ivy berries are somewhat poisonous to humans, but ivy extracts are part of current cough medicines.[41] In the past, the leaves and berries were taken orally as an expectorant to treat cough and bronchitis.[42] In 1597, the British herbalist John Gerard recommended water infused with ivy leaves as a wash for sore or watering eyes.[43] The leaves can cause severe contact dermatitis in some people.[44][45] People who have this allergy (strictly a type IV hypersensitivity) are also likely to react to carrots and other members of the Apiaceae as they contain the same allergen, falcarinol.
Previous studies showed that the Hedera helix extract contains alpha- and beta-hederin (α-hederin and β-hederin), falcarinol, didehydrofalcarinol, rutin, caffeic acid, chlorogenic acid, emetine, nicotiflorin, hederasaponin B and hederacoside C. However, only three extracted components were detectable more than 1.5% in the European ivy leaves (hederacoside C 15.69%, chloro-genic acid 2.07%, and rutin 1.62%). Other components were detectable in very few amounts (< 1%) or not detectable in some studies.[46]
Owing to the large number of saponins in the leaves and fruits of H. helix, it is mildly poisonous to animals like rabbits and can lead to anemia.[47][48]
Like other exotic species, ivy has predominantly been spread to areas by human action. H. helix is labeled as an invasive species in many parts of the United States, and its sale or import is banned in the state of Oregon.[49]
It is considered a noxious weed across southern, especially south-eastern, Australia and local councils provide free information and limited services for removal. In some councils it is illegal to sell the plant. It is a weed in the Australian state of Victoria.[50]
H. helix has been listed as an "environmental weed" by the Department of Conservation since 1990.[51]
In the United States, H. helix is considered weedy or invasive in a number of regions and is on the official noxious weed lists in Oregon and Washington.[52] Like other invasive vines such as kudzu, H. helix can grow to choke out other plants and create "ivy deserts". State- and county-sponsored efforts are encouraging the destruction of ivy in forests of the Pacific Northwest and the Southern United States.[53][54] Its sale or import is banned in Oregon.[55] Ivy can easily escape from cultivated gardens and invade nearby parks, forests and other natural areas via squirrels and birds.[56]
Although popular as a winter holiday decoration, H. helix is invasive and is a pathogen alternate host in British Columbia.[57][58]
Once English Ivy is established it is very difficult to control or eradicate. If left untreated it will crowd out other ground cover plants and can choke out and kill shrubs and overstory trees.[59]
Tested and successful methods of control are mechanical removal and chemical applications.[59]
Ivy can climb into the canopy of young or small trees in such density that the trees fall over from the weight,[54] a problem that does not normally occur in its native range.[10] In its mature form, dense ivy can destroy habitat for native wildlife and creates large sections of solid ivy where no other plants can develop.[54] It is also thought to be a reservoir for leaf scorch bacteria.[60] However, the UK Woodland Trust considers that it does not damage trees and hence does not require removal.[61] The ivy also blocks the sun from the trees that need it for photosynthesis.
As with any self-climbing facade green, some care is required to make best use of the positive effects: Ivy covering the walls of an old building is a familiar and often attractive sight. It has insulating as well as weather protection benefits, dries the soil and prevents wet walls, but can be problematic if not managed correctly.
Ivy, and especially European ivy (H. helix) grows vigorously and clings by means of fibrous roots, which develop along the entire length of the stems. These are difficult to remove, leaving an unsightly "footprint" on walls, and possibly resulting in expensive resurfacing work. Additionally, ivy can quickly invade gutters and roofspaces, lifting tiles and causing blockages. It also harbors mice and other creatures. The plants have to be cut off at the base, and the stumps dug out or killed to prevent regrowth.[62]
Therefore, if a green facade is desired, this decision has to be made consciously, since later removal would be tedious.
Hedera helix is able to climb relatively smooth vertical surfaces, creating a strong, long lasting adhesion with a force of around 300 nN.[63] This is accomplished through a complex method of attachment starting as adventitious roots growing along the stem make contact with the surface and extend root hairs that range from 20 to 400 μm in length. These tiny hairs grow into any small crevices available, secrete glue-like nanoparticles, and lignify. As they dry out, the hairs shrink and curl, effectively pulling the root closer to the surface.[64] The glue-like substance is a nano composite adhesive that consists of uniform spherical nanoparticles 50–80 nm in diameter in a liquid polymer matrix. Chemical analyses of the nanoparticles detected only trace amounts of metals, once thought to be responsible for their high strength, indicating that they are largely organic. Recent work has shown that the nanoparticles are likely composed in large part of arabinogalactan proteins (AGPs), which exist in other plant adhesives as well.[65][66] The matrix portion of the composite is made of pectic polysaccharides. Calcium ions present in the matrix induce interactions between carboxyl groups of these components, causing a cross linking that hardens the adhesive.[65]
.jpg)
{{cite web}}: CS1 maint: url-status (link) 
Berries 
Stems with rootlets used to cling to walls and tree trunks Hedera helix, the common ivy, English ivy, European ivy, or just ivy, is a species of flowering plant of the ivy genus in the family Araliaceae, native to most of Europe and western Asia. A rampant, clinging evergreen vine, it is a familiar sight in gardens, waste spaces, and wild areas, where it grows on walls, fences, tree trunks, etc. across its native and introduced habitats. As a result of its hardy nature, and its tendency to grow readily without human assistance, ivy attained popularity as an ornamental plant, but escaped plants have become naturalised outside its native range and grow unchecked in myriad wild and cultivated areas.
Synonyms include Hedera acuta, Hedera arborea ('tree ivy'), Hedera baccifera, and Hedera grandifolia. Other common names are bindwood and lovestone.
Helica hedero, Hedera helix, ofte simple hedero kaj ankaŭ ordinara hedero, estas specio de florplanto de la genro Hedera de la familio Araliacoj. Ĝi estas indiĝena en plej de Eŭropo kaj okcidenta Azio. Ĝi estas daŭrfolia ĉiamverda arbedo, nome rebo kaj pli precize liano, kiu rampas aŭ grimpas per kroĉradiketoj sur arbojn, murojn kaj similajn (ili ne estas parazitaj plantoj). Ili havas manforme lobajn kaj forkoformajn foliojn kaj kvinnombrajn, epiginajn, verdecajn florojn en umbelo. La poleno estas ofte tre venena.
Oni povas ofte vidi tiun planton en ĝardenoj, malfermaj lokoj, sur domomuroj, arbotrunkoj kaj en naturaj areoj tra sia indiĝena habitato. Ĝi estas konsiderita kiel invada specio en nombraj areoj kie ĝi estis enkondukita, partikulare en Vaŝingtonio, kie ĝi estis konsiderita kiel noca fiherbo, en multaj partoj de Orienta Usono kaj Oregono, kie ĝia vendo aŭ kultivado estas malpermesita.
Sinonimoj estas Hedera acuta, Hedera arborea ("arba hedero"),[1] Hedera baccifera, Hedera grandifolia,[2] kaj amoŝtono.
Hedera helix estas ĉiamverda liano, kiu kreskas ĝis 20 al 30 m alte kie estas taŭgaj surfacoj (arboj, klifoj, muroj) disponeblaj, kaj kreskas ankaŭ kiel grundkovranto kie ne estas vertikalaj surfacoj. Ĝi grimpas pere de aerradikoj kiuj havas kusenaĵojn kiuj forte eniras en la subgrundo. La kapablo grimpi sur surfacoj varias depende de la plantovariaĵo kaj de aliaj faktoroj: Helica hedero preferas ne-reflektajn, pli malhelajn kaj nemildajn surfacojn kun preskaŭ-neŭtran pH. Ĝi ĝenerale ekzistas en ampleksa gamo de grundo pH el kiuj 6.5 estas ideala, preferas malsekajn, umbrecajn lokojn kaj evitas eksponon al rekta sunlumo, kiu helpus forsekigon vintre.[3]
La folioj estas alternaj, 50 al 100 mm longaj, kun 15 al 20 mm petioloj; ili estas de du tipoj, el kiuj unu de kvin-lobaj junulaj folioj de grimpantaj tigoj, kaj alia de senlobaj korformaj plenkreskaj folioj de fekundaj flrtigoj eksponitaj al plena sunlummo, kutime alte en la kanopeo de arboj aŭ sur la pinto de rokaj surfacoj.
La floroj estas produktitaj el fino de somero ĝis fino de aŭtuno, individue malgrandaj, en umbeloj 3 al 5 cm de diametro, verdec-flavaj, kaj tre riĉaj de nektaro, grava nutrofonto de fina aŭtuno por abeloj kaj aliaj insektoj.
La frukto estas purpur-nigraj al oranĝ-flavaj beroj de diametro de 6 al 8 mm, kiu maturiĝas fine de vintro,[4] kaj estas grava nutrofonto por multaj birdoj, kvankam ili estas iom venenaj por homoj.
Estas unu al kvin semoj en ĉiu bero, kiuj estas disigitaj post esti manĝataj de birdoj.[5][6][7]
Estas tri subspecioj nome:[5][8]
Ankaŭ la tre proksime rilataj specioj Hedera canariensis kaj Hedera hibernica estas ofte traktataj kiel subspecioj de H. helix,[7][9] kvankam ili diferencas laŭ nombro de kromosomoj, kaj tiele ili ne hibridiĝas facile.[6] H. helix povas esti bone distingata laŭ la formo kaj koloro de siaj foliaj triĥomoj, kutime pli malgrandaj kaj iom pli forte lobhavaj folioj kaj iom malpli forta kreskokapablo, kvankam la identigo estas ofte ne tre facile.[7][10]
Helica hedero, Hedera helix, ofte simple hedero kaj ankaŭ ordinara hedero, estas specio de florplanto de la genro Hedera de la familio Araliacoj. Ĝi estas indiĝena en plej de Eŭropo kaj okcidenta Azio. Ĝi estas daŭrfolia ĉiamverda arbedo, nome rebo kaj pli precize liano, kiu rampas aŭ grimpas per kroĉradiketoj sur arbojn, murojn kaj similajn (ili ne estas parazitaj plantoj). Ili havas manforme lobajn kaj forkoformajn foliojn kaj kvinnombrajn, epiginajn, verdecajn florojn en umbelo. La poleno estas ofte tre venena.
Oni povas ofte vidi tiun planton en ĝardenoj, malfermaj lokoj, sur domomuroj, arbotrunkoj kaj en naturaj areoj tra sia indiĝena habitato. Ĝi estas konsiderita kiel invada specio en nombraj areoj kie ĝi estis enkondukita, partikulare en Vaŝingtonio, kie ĝi estis konsiderita kiel noca fiherbo, en multaj partoj de Orienta Usono kaj Oregono, kie ĝia vendo aŭ kultivado estas malpermesita.
La hiedra común o Hedera helix es una especie botánica de hiedra originaria de los bosques húmedos del oeste, el centro y el sur de Europa, norte de África y Asia, desde la India hasta Japón.
Es una planta trepadora de hojas perennes que ha sido ampliamente utilizada con fines medicinales. Hay que distinguirla de la hiedra venenosa que se encuentra en América.
La hiedra es una planta relicta y uno de los escasos supervivientes de la flora laurisilva de la era terciaria en Europa. Se cree que su fácil dispersión por las aves la ayudó a colonizar de nuevo amplias zonas de donde había desaparecido durante las glaciaciones.[cita requerida]
Las hojas son simples,lobuladas, alternas, coriáceas, brillantes, lustrosas de color verde oscuro, con un diámetro de entre 5 y 10 centímetros. Pueden apreciarse dos tipos de hojas diferentes en una misma planta: las de las ramas no floríferas, acusadamente lobuladas; y las de las ramas floríferas, carentes de lóbulos.
Las flores son pequeñas de color verde en umbelas globulares simples que se inclinan hacia el suelo y forman un corimbo.
El fruto es una baya negra del tamaño de un guisante con 2-5 semillas y es venenoso.
Es considerada una planta tóxica. Produce desde vómito, diarrea hasta coma.[1]
Solo en laboratorios pueden ser aisladas las sustancias que pueden ser utilizadas por seres humanos.
La sustancia activa aislada y purificada de la hoja de la planta es una saponina, principalmente alfa y beta saponinas.
La hiedra común posee sustancias de acción espasmolítica, expectorante, y antitusígena debida a las saponinas. Se ha estimado que las saponinas desencadenan respuestas en el epitelio del estómago que a su vez activa las glándulas mucosas de los bronquios a través de señales nerviosas para eliminar la mucosidad.
Además los estudios animales e in vitro demuestran que los saponósidos presentes en los extractos de hiedra impiden los espasmos musculares en la zona bronquial, principalmente la alfa hederina, de ahí su efecto antitusígeno. La alfa hederina se obtiene de la hoja de esta hiedra.[2][3][4][5]
Hedera helix fue descrita por Carlos Linneo y publicado en Species Plantarum 1: 202. 1753.[6]
Número de cromosomas de Hedera helix (Fam. Araliaceae) y táxones infraespecíficos: 2n=48[8]
El nombre común es diverso:
La hiedra común o Hedera helix es una especie botánica de hiedra originaria de los bosques húmedos del oeste, el centro y el sur de Europa, norte de África y Asia, desde la India hasta Japón.
See artikkel on liigist; taimeperekonna kohta Luuderohi (perekond) Harilik luuderohi (Hedera helix) on araalialiste sugukonda kuuluv igihaljas ja köitjuurte abil roniv põõsas.
Hedera oli luuderohu nimetus Vana-Roomas. Harilik luuderohi on tuntud ka selliste rahvakeelsete nimetustega nagu aknavääne, efei, jooksvarohi, taevatäht.[1]
Harilik luuderohi on levinud Kesk- ja Lõuna-Euroopas, Krimmis, Kaukaasias, Põhja-Aafrikas, Aasias. Eestis esineb Saaremaa ja Hiiumaa lääneosas varjulistes ja niisketes segametsades.[1] Harilik luuderohi on Eestis arvatud II kaitsekategooriasse (2012. aasta seisuga).
Varred roomavad või ronivad puutüvedel lisajuurte abil. Lehed on nahkjad, igihaljad, vahelduvad, sõrmroodsed, 4–10 cm pikad, munajad või 3–5-hõlmalised lihtlehed, terveservalised, pealt tumerohelised, alt kollakasrohelised. Noored lehekesed on karvased. Õiteta vartel on lehed 3–5-hõlmalised, õitega vartel aga rombjad või ovaalsed, lõhestumata.[2] Võrsed kannavad haardjuuri. Õied on kollakasrohelised, väikesed, asuvad kerajates sarikjates õisikutes. Viljad on herneterasuurused kerajad mustad marjataolised. Õitseb sügisel septembris ja oktoobris, vili valmib aprillis või mais. Eestis õitseb väga harva.[3] Viljad on mürgised, nende söömine tekitab kõhuvalu ja oksendamist.[4]
Luuderohu viljad
Luuderohu õisikud
Luuderohu lehed
Luuderohi pinnakattetaimena
Luuderohu vars
Luuderohu kultuursort 'Variegata'
Luuderohutihnik puuladvas
Arsti järelevalve all kasutatakse lehti köhaärrituse puhul ja röga tõttu ummistunud bronhide raviks, samuti kerge valuvaigistina. Rahvameditsiinis on luuderohi tuntud luuvalude leevendajana[1]. Droogina kasutatakse kuivatatud lehti. Lõhn on nõrk, taimele iseloomulik, veidi kopitanud. Maitse limajas, pisut ärritav ja mõrkjas.[4] Värsked lehed ja nende mahl võivad põhjustada allergilist vastust nahal, ärritust (allergilist kontaktdermatiiti).
Harilik luuderohi sisaldab 2,5–6% triterpenoidsed saponiine, millest peamine on hederageniini glükosiid hederakosiid C (kuni 5%). Lisaks, sisaldab hederageniini glükosiidi α-hederiin ning oleanoolhappe glükosiide hederakosiid B-d ja β-hederiini. Teistest ainetest on luuderohu lehtede koostises on flavonoidid, alkaloidid, polüatsetüleenid (falkarinoon, falkarinool), steroidid, orgaanilised happed, eeterlik õli, polüsahhariidid. Seemnetes aga on rasvõli.[5]
Hederakosiid C on röga lahtistav ja väljutav. Läkaköha, spastilise bronhiidi ja hingamisteede kroonilise katarri korral avaldab spasmolüütilist mõju. Hederasaponiini C kasutatakse viiruste, seente, bakterite, soolenugiliste ja amööbide vastu. Polüatsetüüleenid falkarinoon ja falkarinool mõjuvad seenevastaselt, peale selle neil on ka bakterivastane, valuvaigistav ning nõrgalt rahustav toime.[4]
Luuderohtu kasvatatakse ka dekoratiivtaimena aedades (ronitaimena müüridel ja majaseintel), kasvuhoonetes, eluruumides. Iluaedades on teda kasvatatud juba antiikajal. Luuderohi on Antiik-Kreekas seotud religioossete tavadega, sest see on pühendatud veinijumal Dionysosele. Lõunamaiste vanade kõrtside ustel võib sageli näha sisseraiutud luuderohu kujutist.[6]
Harilik luuderohi (Hedera helix) on araalialiste sugukonda kuuluv igihaljas ja köitjuurte abil roniv põõsas.
Huntz arrunta (Hedera helix) Hedera generoko espezie botaniko bat da, jatorriz Europako, Afrikako iparraldeko, eta Asiako baso hezeetakoa —Indiatik Japoniaraino—.
Euskal Herrian dagoen familiaren nahiz generoaren ordezkari bakarra da, eta oso ugaria da leku heze eta ospeletan.
Landare bizikorra da, betiberdea eta zurkara, herrestaria nahiz igokaria. Euskarririk izanez gero, hormetan, harkaitzetan nahiz zuhaitzetan gora hazten da eta 25-30 metrotaraino igo daiteke dituen zurezko sustrai arrotzei esker. Euskarririk ezean, berriz, lur gainean zabaltzen da.
Sendagarri bezala oso erabilia izan da, nahiz eta pozoitsua izan.
Hostoak iraunkorrak, bakunak eta txandakatuak dira, apur bat larrukarak, gainaldean berde ilun distiratsua eta azpialdean berde-urdinxka, 5 eta 10cm arteko diametroa izaten dute. Bi hosto mota egoten dira landare berean: palmatu gingildunak goranzko zurtoinetan, eta gingilik gabeko erronbo-formakoak lore-zurtoin emankorretan, azken hauek eguzkitara jarrita egoten dira, normalean zuhaitzen adaburuan edo euskarriaren goialdean kokatuta.
Kimu gazteak eta helduak ere ezberdinak izaten dira elkarren artean, horrela, kimu gazteak argalak eta malguak dira eta sustrai arrotzak dituzte igo eta eusteko. Helduak, ostera, lodiak eta sustraigabeak dira, adar itxurakoak.
Loreak txikiak, aktinomorfoak eta erregularrak dira, berde kolorekoak, eta 3–5 cmko diametroa duten ginbail globularretan elkartuta egoten dira. Udazkenaren amaieran banaka sortzen dira.
Kalizak bost sepalo ditu, obulutegiari soldatuak, eta korolak bost petalo aske. Androzeoak bost lorezil aske ditu, petaloekin txandakatuta eta obarioak gainaldean duen diskoan txertatuta. Ginezeoa inferoa da, eta obulutegiak, bost karpelo konkreszentez eratuta dagoenak, bost lorexaki aske eta bost lokulu ditu eta horietako bakoitzean obulu bat.
Nektar ugari dute, eta hau oso elikagai iturri berantiar garrantzitsua izaten da erleentzat eta beste intsektu batzuentzat. Polinizazioa anemogamoa da.
Fruituak baia beltzak dira, txikiak, ilar baten tamainakoak. 2-5 hazi izaten dituzte eta neguaren amaieran edo hurrengo udaberrian heltzen dira. Hegazti askorentzat elikagai garrantzitsuak dira. Gizakiarentzat, ordea, pozoitsuak dira. Fruitu horiek jaten dituzten hegaztiek haziak barreiatzen dituzte.
Hostoak lepidoptera bezalako beldarrek jaten dituzte, esate baterako Phlogophora meticulosa, Noctua janthina, Odontopera bidentata, Euplexia lucipara, Idaea seriata (huntza besterik ez du jaten), Ourapteryx sambucaria, Peribatodes rhomboidaria.
Asko landatzen da huntza apaingarri gisa, bai bere bizimodu basatiaren erakargarritasunagatik bai bere hosto betiberdeagatik. Azken urteotan hosto koloreaniztunak eta hosto-forma ezohikoak dituzten espezieak erabiltzen ari dira. Oso erabilgarriak dira hormak eta ezpondak estali eta babesteko.
Asko eztabaidatu da ea huntzak zuhaitzak eta hormak kaltetzen dituenentz. Zuhaitzei buruz, Europan dagoen iritziaren arabera, zuhaitzei ez die kalte handirik eragiten, nahiz eta biek elkarrekin lehian egon lurra, nutrienteak eta ura lortzearren, eta begetazio dentso eta astuna duten zuhaitzek hausturak izan ditzakete haizeak eraginda.
Hormei dagokionez, badirudi morterozko horma batean huntzaren sustraiak ez direla sartzen eta, beraz, ez dute horma kaltetzen. Baina, mortero galera duten hormetan benetako sustraiak gara ditzakete eta ahuldutako morteroan sartu eta horma hondatu. Dena dela, huntzak erauztea korapilatsua izan daiteke eta hormari huntzak berak baino kalte handiagoa eragin. Egun porlanez eta area gutxiz egindako morteroak sendoagoak dira lehen areaz eta kareaz bakarrik egiten zirenak baino.
Huntza purgante eraginkorra da, eta hostoak erabiltzen ziren zauriak sendatzeko. Hostoaren sustantzia aktibo bat saponinamota bat da, batez ere alfa eta beta saponinak.
Saponinei esker Hedera helixek akzio espasmolitikoa eta espektorantea du. Onartu da saponinek urdaileko epitelioan erreakzio batzuk eragiten dituela, eta bide batez, bronkioetako glandula mukosoak aktibatzen ditu nerbio-seinaleen bidez mukia ezeztatzeko.
Bestalde, animalietan eta in vitron egindako ikerketek frogatu dute huntza-aterakinetan dauden soponosidoek espasmo muskularrak eragozten dituzte bronkio-aldean, batez ere alfa hederina.
Huntz arrunta (Hedera helix) Hedera generoko espezie botaniko bat da, jatorriz Europako, Afrikako iparraldeko, eta Asiako baso hezeetakoa —Indiatik Japoniaraino—.
Euskal Herrian dagoen familiaren nahiz generoaren ordezkari bakarra da, eta oso ugaria da leku heze eta ospeletan.
Varjomuratti (Hedera helix) – käytetään myös nimityksiä muratti ja euroopanmuratti[4] – on araliakasvien heimoon kuuluva puuvartinen, talvivihreä köynnös. Se kasvaa 1–20 metriä pitkäksi ja kiipeilee ilmajuurien avulla puihin ja kivipinnoille. Lehdet ovat ruodilliset, 3–5 liuskaiset, nahkeat ja kiiltävät. Varjomuratilla on tuoksuvat kellanvihreät kukat ja myrkylliset sinimustat marjat. Se kukkii syksyllä. Varjomurattiin on erikoistunut loiskasvilaji muratinnäive (Orobanche hederae).[5]
Varjomuratti kasvaa luonnonvaraisena Keski- ja Etelä-Euroopassa, Pohjois-Afrikassa ja Kaukasuksella.[6] Pohjoisimmillaan sitä esiintyy Lounais-Norjassa Uudenmaan korkeudella.[7]
Varjomuratti (Hedera helix) – käytetään myös nimityksiä muratti ja euroopanmuratti – on araliakasvien heimoon kuuluva puuvartinen, talvivihreä köynnös. Se kasvaa 1–20 metriä pitkäksi ja kiipeilee ilmajuurien avulla puihin ja kivipinnoille. Lehdet ovat ruodilliset, 3–5 liuskaiset, nahkeat ja kiiltävät. Varjomuratilla on tuoksuvat kellanvihreät kukat ja myrkylliset sinimustat marjat. Se kukkii syksyllä. Varjomurattiin on erikoistunut loiskasvilaji muratinnäive (Orobanche hederae).
Hedera helix
Le Lierre ou Lierre grimpant (Hedera helix L.) est une espèce de lianes arbustive à feuilles persistantes, de la famille des Araliaceae. L'espèce est spontanée en zone tempérée eurasiatique de l'hémisphère nord. Il est également cultivé comme plante ornementale.
Le nom scientifique Hedera est issu du latin hedera, (de haerere « être attaché »). Hedera a d'abord abouti au très ancien français edre (Xe siècle), iedre (XIe siècle) puis à iere en ancien français, du genre masculin. Ce dernier agglutiné avec l'article défini a donné lierre dès 1372, avec l'ajout d'un r graphique supplémentaire[1]. L'épithète spécifique Helix (de elein, « s'enrouler ») suggère un enroulement en vrille, et désignait sans doute en grec une liane volubile, donc une espèce différente[2].
Le Lierre grimpant porte de nombreux noms vernaculaires : « drienne », « lierre des poètes », « lierret », « rondelette », « rondette », « rondote », « herbe de Bacchus », « herbe de saint Jean » (référence à la période de récolte), « herbe à cors », « herbe à dents » (en raison de son usage médicinal traditionnel). L’appellation « bourreau des arbres » serait à éviter car elle prêterait à confusion avec Periploca graeca[3].
C'est une liane arborescente, dont l'ancêtre est probablement d'origine tropicale, ce qui explique en partie que sa croissance est stimulée par des étés chauds et humides[4]. C'est une des rares lianes que l'on trouve en Europe et en Asie Mineure (avec la clématite, le houblon ou le chèvrefeuille) qui forme des tiges ligneuses rampantes ou grimpantes de taille indéfinie (il atteint facilement 100 mètres de long et 30 m en hauteur, avec une croissance annuelle de 0,5 à un mètre[5]). Ce lierre vit habituellement une centaine d'années[6], pouvant atteindre 1 000 ans si le support s’y prête[7].
Ombelle de fleurs de lierre.
Ombelle de fruits de lierre.
Les feuilles du Lierre sont alternes, à limbe assez coriace, vert foncé ou légèrement blanchi sur les contours du limbe. Les feuilles juvéniles sont en forme d'étoile, les feuilles adultes présentent deux formes différentes selon leur fonction (phénomène de dimorphisme foliaire ou hétérophyllie[8] :
Ces feuilles sont persistantes et tombent au cours de leur sixième année.
L'existence de feuilles juvéniles et adultes de forme différente a conduit les naturalistes du XIXe siècle à distinguer à tort deux espèces, le lierre rampant, appelé Lierre stérile, et le « Lierre en arbre » (Hedera arborea)[9].
Rameau A.
Rameau B.
Cuticule : Elle est cireuse et contient des acides gras libres, des alcools primaires, des aldéhydes et des alcanes en quantité variable selon la quantité et la composition de la cire, et selon la température :
Rameaux : ceux qui sont grimpants sont partiellement ornés de poils étoilés grisâtres à 5-6 rayons. Ils portent au milieu des entrenœuds des crampons parfois difficiles à enlever à mains nues, qui sont des racines adventives transformées en crampons émettant de nombreux poils ventouses qui s'accrochent à un support (mur, arbre, arbuste, etc.). Ces racines modifiées n'ont aucune fonction absorbante : le lierre n'est pas une plante parasite (à la différence du gui par exemple), et il se nourrit uniquement avec son système racinaire souterrain[10].
Les fleurs, jaune verdâtre, portent cinq pétales. Elles sont regroupées en ombelles elles-mêmes disposées en grappes terminales. La floraison s'étale en septembre-octobre, et la fructification s'effectue vers la fin de l'hiver, début du printemps. Le lierre présente donc un cycle phénologique inversé par rapport aux plantes dont il se sert comme support. Ce sont parmi les dernières fleurs en saison à offrir du pollen aux abeilles. Une abeille solitaire est d'ailleurs inféodée au lierre : Colletes hederae (l'« abeille du lierre »).
Les fruits du lierre grimpant sont des baies (8 à 10 mm de diamètre) noir bleuté groupées en ombelles. Ils renfermant de 3 à 5 graines.
Plus encore que les autre parties de la plante, les fruits sont toxiques pour les mammifères et en particulier pour l'homme. Certains mammifères carnivores en mangent tout de même en petite quantité. car contenant des saponosides partiellement hydrolysés en un composé hédérine (très toxique) si ingérés. Deux à trois baies ingérées donne déjà des signes d'empoisonnement : brûlures dans la gorge, maux de tête, tachycardie, crampes, vomissements/diarrhées. Une consommation plus importante provoque spasmes musculaires, paralysie. Des cas d'empoisonnement chez les animaux (chiens, cerfs, bovins et moutons qui en consomment faute de pâturages) et les humains (effets émétiques et purgatifs, respiration difficile, convulsions et jusqu'à des comas chez des enfants) sont rapportés[11].
Les fruits du Lierre sont riches en lipides (30 % dans la pulpe située entre les graines) et jouent ainsi un rôle important pour la survie de nombreux oiseaux à la fin de l'hiver, en particulier les passereaux (mésanges, pinsons, rouge-gorges, geais, merles, grives). Les passereaux sont alors de bons disperseurs des graines qu'ils ne digèrent pas, recrachées par le bec ou éjectées dans les fientes. Contrairement aux passereaux, les pigeons ramiers digèrent les graines[12] et ne sont donc pas vecteurs de la propagation des lierres.
C'est l'une des plantes qui, il y a plus d'un siècle (1879) fait l'objet d'études sur la capacité des feuilles à directement absorber l'eau de pluie et de la rosée[13].
La germination des graines du Lierre tombées au sol ou rejetées dans les excréments de passereaux frugivores (phénomène d'ornithochorie et d'endozoochorie) débute deux à trois semaines après leur dépôt dans le sol. Les jeunes plantules présentent d’abord deux cotylédons ovales entiers avant de développer les premières feuilles lobées puis des rameaux latéraux qui s'étalent au sol. La première vague de conquête des sous-bois correspond à la phase végétative juvénile sciaphile de la plante, le jeune lierre rampant vers la zone d'ombre (idéalement 3 à 5 % de lumière) créée par un grand arbre (processus de skototropisme[14] décrit pour les lianes tropicales). À l'automne, les feuilles se chargent de sucres et de protéines, ce qui contribue, avec leur épaisse cuticule[15], à une grande résistance au gel (jusqu'à - 25 °C)[16]. Le cycle de vie du lierre présente une période d'activité végétative en hiver en raison de cette résistance[17]. Cette phase juvénile peut durer d'une à plusieurs dizaines d'années. Les tiges couchées radicantes sur le sol forment alors un tapis en sous-bois. Le stade adulte (seule phase susceptible de permettre au lierre de fleurir et de se reproduire) correspond à une phase héliophile de la liane : lorsque les tiges rampantes juvéniles rencontrent un support vertical (idéalement un gros arbre isolé, à l'écorce rugueuse, apportant 3 à 5 % de lumière)[5], elles escaladent ce support, grimpant vers le soleil[18]. La réaction de la plante en termes de photosynthèse et de croissance face à une irradiance donnée varie selon le cultivar[19].
La mauvaise réputation du lierre provient des auteurs antiques grecs et romains qui s'étonnent qu'on ait voué à Dionysos cette plante parasite. Théophraste affirme dans son Histoire des Plantes que le lierre tue les arbres qu’il a escaladé. Pline l'Ancien dans son Histoire Naturelle reprend ce thème : « Le lierre est nocif pour les arbres et les plantes, et réussit à s’insinuer dans les tombes et les murs ». S'il est vrai que cette plante ruine les vieux murs fissurés des maisons, ou soulève des pierres tombales dans les cimetières (sinistre réputation qui a perduré jusqu'au XXIe siècle et lui a valu d'être régulièrement arraché ou sectionné à la tronçonneuse), elle est reconnue aujourd'hui comme un organisme doté d'un très grand mutualisme (et sans impact négatif sur les murs ou les arbres sains), ce qui explique son succès et sa répartition très commune[20].
Les véritables pelotes permanentes de lierre dans un arbre servent d'abri et de lieu d'hibernation à une faune nombreuse. Ainsi il permet d'accroître la quantité d'auxiliaires utiles (par exemple pour un verger) car il leur fournit un réservoir de proies supplémentaires. Il sert en particulier de lieu d'hibernation pour la forme adulte du papillon Citron (Gonepteryx rhamni) ou des coccinelles[21]. Le Lierre ne fleurit que de fin septembre à octobre, voire novembre, c'est-à-dire après que la plupart des autres plantes ont terminé leur floraison, la concurrence pour la pollinisation des fleurs est alors moindre. C'est ainsi une source critique de nourriture pour les abeilles et autres insectes à une période où il y a peu de fleurs et où l'hiver arrive, et donc ensuite de fruits pour les oiseaux, en février, à une période où de même peu de fruits sont disponibles. Loin d'être un parasite, c'est à l'inverse un organisme mutualiste[22].
Le Lierre ne mérite donc pas son surnom de « bourreau des arbres »[10]. On voit parfois des arbres morts recouverts de lierre mais cela ne signifie pas qu'il est responsable de la mort de l'arbre[23], qui ne lui sert que de support. Lors de promenades durant l'hiver, on pourrait croire que les arbres à feuilles caduques sont étouffés par le lierre, qui reste bien vert durant l'hiver, ce qui n'est qu'une fausse impression, donnée par la complémentarité des cycles de développement entre le lierre et son support. Le lierre est aussi un des principaux dépolluants de l'atmosphère (principalement les particules de poussières[24]). De concert avec l'arbre, il participe à assainir l'air environnant, et par là même l'air que nous respirons.
Parfois, les tiges du lierre finissent par enserrer complètement le tronc de l'arbre qui le supporte, mais même ces cas très rares ne posent généralement pas de problème. En effet, quand cela arrive, encore faudrait-il pour que l'arbre soit gêné que le lierre se soit enroulé autour tel un chèvrefeuille, ce qui est encore une fois peu commun, le lierre poussant surtout verticalement et de façon rectiligne sur son support sans gêner les flux de sève - à la différence d'une glycine ou d'un vieux chèvrefeuille qui causent des déformations et retards de croissance à leur arbre-support.
Les tiges rampant sur le sol émettent au niveau des nœuds des racines adventives qui permettent à la plante de se multiplier.
Les tiges enserrant un arbre peuvent également le protéger d'un feu courant, de la fracture par le gel, des animaux pouvant endommager l'écorce.
Le lierre absorbe l'excès d'humidité, et a une action chimique inhibitrice sur les champignons, bactéries ou parasites pouvant s'attaquer à un arbre[22].
La chute des feuilles de lierre forme une litière importante qui se décompose à contretemps des autres ligneux, apportant des minéraux pour la strate arborée, ce qui favorise la croissance des arbres[25].
Acteur essentiel de la biodiversité, le lierre associé à un Chêne abrite « plus de 700 organismes vivants différents (tous les règnes et espèces confondus) »[21].
Le lierre escalade spontanément les arbres ou obstacles quand il est exposé à la lumière, Osnabrück, Basse-Saxe.
Du lierre grimpant sur un platane commun à Agde.
Lierre sur un arbre.
Cette espèce est originaire d'Europe (îles Britanniques, Scandinavie, France, Benelux, Europe centrale, Italie, péninsule Ibérique, Balkans), et d'Asie occidentale (Chypre, Turquie)[26].
C'est une plante capable de s'adapter à de nombreux milieux, peu exigeante quant à la nature du sol. On la trouve très couramment en sous-bois, mais aussi sur le littoral atlantique où elle résiste aux pluies abondantes et exposées aux embruns maritimes. Elle s'adapte aussi à la sécheresse dans les pays méditerranéens et peut pousser en montagne jusqu'à 1 000 m d'altitude. Elle ne résiste cependant pas aux grands froids[26],[27].
Elle a été répandue comme plante décorative par l'horticulture et introduite notamment en Amérique, en Nouvelle-Zélande et en Australie. Aux États-Unis, elle est considérée comme une plante envahissante. Elle est même interdite de transport, de vente et de propagation dans l'État de l'Oregon[28].
Il existe plusieurs centaines de variétés de lierre cultivé. Citons en particulier :
Il existe également de nombreuses variétés à feuillage panaché.
De la même manière, un mur ne souffrira pas du tout de la venue du lierre, le mur sera au contraire protégé par celui-ci, à condition de l'entretenir quelque peu[29]. Un mur en mauvais état à l'origine ou bâti avec des matériaux mal conçus sur lequel le lierre pousse sera à l'inverse endommagé ; installer une treille permet d'éviter tout dégât.
Durant les premières années d'une plantation, le lierre doit être tenu à l'écart, celui-ci risquant à l'évidence d'étouffer les jeunes arbres. Il sert ensuite à renforcer l'unité de structure de la plantation, le lierre formant une strate transversale complémentaire.[pas clair] Le lierre empêche une régénération dense, le surpeuplement par les autres végétaux[réf. nécessaire] : il prévient en effet la levée d'autres arbres en sous-étage, tout en alourdissant les arbres déjà existants, les ébranchant voire précipitant la chute des sujets malades. Le lierre empêche donc la venue d'une strate herbacée, or ce sont en particulier les herbes qui entrent en concurrence avec les jeunes arbres, avec leur système racinaire superficiel. Il crée donc un milieu plus ouvert[pas clair], tout en faisant croître la population animale (rongeurs, oiseaux, insectes). Ce qui est opportun[pas clair] puisque le lierre est une plante indicatrice d'un excès de matière organique végétale dans le sol, donc d'une carence en matière organique animale[10].
Il est donc inutile de couper les branches et d'arracher sans trêve les pousses de lierre, contrairement aux idées reçues ; il faudrait plutôt s'attacher à améliorer le sol[réf. souhaitée]. On peut apporter un compost équilibré, espacer les plantes, mettre un engrais vert permanent bien choisi, des animaux - les moutons sont très friands de lierre. C'est sans surprise que l'on trouvera beaucoup de lierre sur un versant nord, puisque c'est une plante d'ombre, donc c'est sur la façade nord d'un bâtiment que le lierre est le plus à l'aise.
Il est dit que le lierre est aussi une plante dépolluante[30],[31], captant certains composés potentiellement cancérigènes présents dans l'air: notamment le benzène et en moindre mesure le trichloréthylène[source insuffisante][32].
Ses propriétés médicinales proviennent de la présence dans le bois et les feuilles de saponosides, flavonoïdes, d'acide caféique et d'acides chlorogéniques[33].
Les extraits de feuilles de lierre (Hederae folium) ont des activités spasmolytique/antispasmodique, anti-inflammatoire, antimicrobienne, analgésique, anthelminthique, antitrypanosomienne, antileishmania, antitumorale, antimutagène, moluscocide, antioxydante et antithrombine[34],[35],[36]. Il a aussi été utilisé contre la gale[37].
La feuille de lierre (en usage interne) serait aussi un purgatif puissant, utilisé comme tel en France au moins jusqu'au XXe siècle[37].
L'extrait hydroalcoolique sec de feuille est utilisé dans la composition de sirops contre la toux dans des affections bénignes[38]. L’usage classique du lierre demeure la cellulite[pas clair]. Lipolytique, il est utilisé dans des pommades anticellulitique et conseillé dans le traitement d’appoint des régimes amaigrissants[39].
Il est riche en saponosides (saponines triterpéniques), qui le font utiliser contre les maladies des voies respiratoires avec formation intense de mucus, et contre les toux irritante d'origines virales (rhume) ; il est antitussif et antispasmodique[40],[34],[41].
Certaines saponines présentes dans le lierre (et le Calendula officinalis) semblent avoir une activité anti-mutagène[42].
En 2010, la recherche clinique avait conclu à une bonne efficacité et tolérance des extraits de lierre[34]. H. helix pourrait être une option thérapeutique face aux premiers symptômes d'infections des voies respiratoires « La meilleure efficacité des préparations H. helix a été prouvée pour la toux, comme expectorant et pour réduire la fréquence et l'intensité de la toux »[43], mais pour d'autres usages, l'efficacité médicamenteuse de cette plante reste cependant discutées (ex : une revue d'étude récente a conclu que « les préparations à base de feuilles de lierre peuvent être utilisées sans danger contre la toux due aux infections urinaires aiguës et à la bronchite. Cependant, les effets sont au mieux minimes et d'importance clinique incertaine »[44].
Le lierre est souvent utilisé pour couvrir des murs et des habitations. Ses crampons ne sont pas nuisibles pour les murs en bon état[45], mais il faut veiller dans le cas de murs en terre à l'émission de vraies racines qui peuvent causer des dégâts. Il faut aussi éviter qu'il recouvre les toits au risque de le voir soulever les tuiles. Sur les murs des habitations, le lierre présente un triple intérêt : il les protège des intempéries et du soleil, il assainit le sol au pied des murs et il constitue une excellente isolation thermique en hiver comme en été en réduisant les fluctuations de température de 0,5 à 2 °C[46].
Certaines variétés ornementales peuvent également être utilisées en topiaire en lui faisant garnir des formes préétablies.
Plante tapissante, le lierre dans sa phase juvénile est utilisé comme couvre-sol. Grâce à son feuillage opaque et persistant, il ombre la terre, ce qui permet le maintien de l’humidité, la protection de la pédofaune et la prévention de l'érosion des sols[21].
Le lierre sert ainsi de couverture pour les endroits ombragés, pour garnir les tonnelles et pergolas.
Le lierre se propage, par semis, boutures ou rejetons enracinés. Ses feuilles peuvent se récolter toute l'année, pour être séchées[47].
Toutes les parties de la plante contiennent des saponosides (hédérine) toxiques. Les animaux consomment volontiers des feuilles jeunes, les abeilles butinent les fleurs à l'automne, ce qui fournit un miel non dangereux mais dont la cristallisation très rapide[48] se fait dans les rayons des cadres avant l'extraction[49]. Les drupes sont par contre très toxiques. Dès la consommation de 2-3 baies chez l'enfant, apparaissent les symptômes de l'intoxication : sensation de brûlure de la bouche, hypersalivation, vomissements, diarrhées abondantes. Une consommation plus importante peut entraîner délire, hallucinations, convulsions, mydriase, coma puis mort par asphyxie[50]. Les Grecs dans l'Antiquité buvaient pourtant du vin dans lequel avaient macéré des feuilles de lierre, pensant se protéger ainsi d'empoisonnements[51].
Le contact des feuilles peut déclencher des dermatites dues à la présence de falcarinol et de didehydrofalcarinol[52].
La discrète floraison du lierre qui s'étale de la mi-septembre à la mi-octobre rappelle que son ancêtre est d'origine tropicale, poussant à une époque où il n'y avait pas de saison froide[17]. Ces fleurs sont une ressource importante de pollen et de nectar pour de nombreux insectes (environ deux cents) : Abeille domestique, Abeille du Lierre, des mouches (Milésie frelon, Mésembrine de midi, Eristale tenace, Lucilie, Syrphes dont les larves se nourrissent de pucerons), des guêpes et de véritables frelons, des coléoptères (Cétoine), ou des papillons (Vanesses et certains papillons qui lui sont inféodés, Larentie verdâtre (en), Tordeuse de l'œillet, ou l'Azuré des nerpruns, seul papillon de jour à se développer sur le Lierre)[53],[21]. Les principaux pollinisateurs du lierre sont des mouches[54].
De nombreuses espèces d’oiseaux utilisent son feuillage compact comme refuge été comme hiver, site de nourrissage (passereaux frugivores, mais aussi mammifères comme les chauves-souris, le lérot, le renard ou la martre) et de nidification (nids de Troglodyte mignon, Merle noir, Mésange à longue queue, Rouge-gorge, Roitelet triple-bandeau), comme dortoir collectif (Moineaux domestiques) ou individuel (Chouette hulotte, Hibou moyen-duc)[21],[55].
C'est une plante rustique, bien que localement parfois attaquée par des invertébrés. Récemment (2020), on a caractérisé le génome d'un virus (badnavirus) qui infecte le lierre[56].
Bien qu'il soit accusé dès l'Antiquité de ruiner les cimetières et étouffer les arbres, le lierre a des propriétés médicinales et une symbolique qui ont suscité l'ambivalence de sa réputation. Plante vivace, elle est le symbole de la longévité, et particulièrement de l'amour constant[57]. Le lierre, qui embrasse les arbres, est aussi adopté comme symbole de l'amitié[58]. Plante sacrée très respectée des druides, il est un symbole puissant de force vitale et d'énergie. « Dans les mariages druidiques, on reliait quelquefois les poignets des mariés avec une liane de lierre dans le but de renforcer leur amour[51] ».
Au Moyen Âge, cette symbolique végétale de l'attachement rappelle la condition féminine : tel le lierre accroché à son arbre et qui meurt souvent avec lui, la femme étreint l'époux dans la joie et dans l'adversité (avec la devise « on meurt là où l'on s'attache »)[59].
Dans le calendrier républicain, le Lierre était le nom attribué au 18e jour du mois de frimaire[60].
Hedera helix
Le Lierre ou Lierre grimpant (Hedera helix L.) est une espèce de lianes arbustive à feuilles persistantes, de la famille des Araliaceae. L'espèce est spontanée en zone tempérée eurasiatique de l'hémisphère nord. Il est également cultivé comme plante ornementale.
A hedra común (Hedera helix L.) é unha planta agatuñante e rubideira, de follas perennes, da familia das Araliáceas, con frecuencia cultivada como planta ornamental.
O nome común máis estendido en galego é o de hedra, pero nalgunhas comarcas do Sur de Galicia (área tudense e miñorana) denomínase areira. En italiano é denominada edera, en francés lierre, en inglés ivy e en alemán Efeu.
É unha liana arborescente (unha das raras lianas que é posíbel atopar en Europa e na Asia Menor, xunto con a clemátide, o lúpulo ou o cabrinfollo), que forma talos leñosos que agatuñan ou ruben, con talla indefinida, pois alcanza con facilidade os 30 metros de longo e os 25 metros de altura).
As follas, alternas, de limbo abondo coriáceo, son de cor verde escura ou lixeiramente esbrancuxada nos contornos do limbo. Presentan dúas forma diferentes, segundo a súa función, podendo falarse de heterofolia:
As follas son persistentes e só caen no transcurso do seu sexto ano.
Os talos agatuñadores levan no medio dos entrenós ganchos as veces difíciles de eliminar coa man. Estes ganchos son raíces transformadas que emiten numerosos pelos a xeito de ventosas que se enganchan sobre un soporte (muro, árbore, arbusto etc.). Estas raíces transformadas carecen de función absorbente, pois a hedra non é unha planta parasitaria, a diferenza do visgo, por exemplo.
As flores teñen cinco pétalos e son de cor amarelo verdoso. Están agrupadas en umbela e dispostas a modo de acios terminais. A floración ocorre entre setembro-outubro, efectuándose a frutificación cara o final do inverno ou comezos da primavera. A hedra presenta así un ciclo fenolóxico invertido respecto das plantas que utiliza como soporte.
Os froitos son pequenas bagas esféricas que se tornan negras na madurez e conteñen de 2 a 4 graos. Estes froitos presentes sobre a planta desde outubro a marzo, chegan á madurez plena no inverno e son un bo recurso alimenticio para os paxaros.
A hedra é considerada como unha planta tóxica, dado que a planta enteira, e sobre todo as bagas, conteñen un glicósido, a hederina, e saponósidos. A inxesta das bagas pode provocar perturbacións dixestivas graves (vómitos e diarreas).
A hedra pode alcanzar unha lonxevidade ben grande: 100 anos, e, segundo algúns autores mesmo varios séculos.
A especie é orixinaria de Europa (Illas británicas, Escandinavia, Francia, Benelux, Europa central, Italia, Península Ibérica, Balcáns) e de Asia Occidental (Chipre, Turquía).
É unha planta capaz de adaptarse a contornas moi variadas, por ser pouco esixente respecto á natureza do chan. Encóntrase moi correntemente no sotobosco, mais tamén no litoral atlántico onde aguanta as chuvias abundantes e as brétemas mariñas. Porén tamén se adapta en lugares secos dos países mediterráneos e pode prosperar, en montaña, ata os 1.000 m de altura. Por contra, non resiste os fortes fríos.
Ten sido difundida por cultivo, sendo introducida en América e en Australia. Nos Estados Unidos está considerada unha planta invasora.
Entre as subespecies máis coñecidas están:
Ferver 100 g de hedra en 2 litros de auga varios minutos. Premer. O zume obtido é un líquido lavalouzas.
A hedra é un purgante poderoso, que foi usado antano en zonas rurais. Na actualidade é usado sempre con supervisión médica.
Tradicionalmente utilizáronse as follas para cicatrizar feridas e como bilma.
A hedra úsase na confección de diversos produtos para tratamento da celulite.
Emprégase a hedra, a miudo, para cubrir muros e construcións. Os seus ganchos non son daniños para os muros en bo estado, mais hai que velar naqueles casos de muros con terra, onde se poden desenvolver verdadeiras raíces que, en tal caso, poden provocar danos. Debe tamén evitarse que a hedra recubra tellados, polo risco de que levante as tellas ou outros materiais de cuberta. Sobre paredes de edificacións, a utilización da hedra presenta un duplo interese: protéxeas da intemperie e do sol, e sanea o solo do pé do muro.
Serve tamén como pantalla en lugares que se queren sombríos, como para gornecer pérgolas e glorietas. Tamén se pode usar en topiaria (arte de plasmar formas xeométricas en plantas) para gornecer as formas preparadas de antemán.
A hedra común (Hedera helix L.) é unha planta agatuñante e rubideira, de follas perennes, da familia das Araliáceas, con frecuencia cultivada como planta ornamental.
O nome común máis estendido en galego é o de hedra, pero nalgunhas comarcas do Sur de Galicia (área tudense e miñorana) denomínase areira. En italiano é denominada edera, en francés lierre, en inglés ivy e en alemán Efeu.
Bršljan (lat. Hedera helix) je zimzelena drvenasta biljka penjačica iz porodice Araliaceae. Drugi nazivi za ovu biljku su: barsijan, beštran, bršljen i brštan.
Ova penjačica naraste 20-30 m u visinu na za nju prikladnim mjestima, kao što su drveća, klifovi i zidovi. Javlja se na vlažnim i humusnim zemljištima, ali dobro podnosi i kamenita i vapnenasta tla, voli vlažan zrak. Odlikuje se kožastim zimzelenim listovima koji na jednoj biljci mogu doći u više različitih oblika. Listovi mogu biti zeleni ili prošarani kremastobijelim ili srebrenastim prugama, a dugi su 50-100 mm. Srcolikog su varijabilnog oblika i spiralno raspoređeni. Spiralno su raspoređeni po stabljici koja se pomoću zračnog korijenja penje i prihvati za podlogu.
Cvijeta od kraja ljeta do kasne jeseni, točnije od kolovoza do listopada. Cvjetovi su bijelozelene boje. Plod su tamnoplave bobice promjera 6-8 mm. Plodovima bršljana hrane se mnoge ptice, pa one tako rasprostranjuju njihove sjemenke. U svakom plodu se nalazi 1-5 sjemenki. Svi dijelovi bršljana su gorkog okusa i otrovni, a ljekovitost i otrovnost biljke potječe od saponizidnih materija[1].
Bršljan može doživjeti i do nekoliko stotina godina starosti, ima vrlo spor prirast.
Bršljan se koristio pri uređenju rimskog vrta, no posebnu popularnost stekao je u Viktorijansko doba, kada se proširio diljem svijeta.
U prošlim je vremenima bršljan bio simbolom plodnosti i besmrtnosti. Razlog tome vjerojatno je činjenica što je iznimno otporan i ostaje zelen tijekom cijele godine. Rani su kršćani svoje mrtve polagali na podlogu od bršljanova lišća. Slike bršljana mogu se naći u mnogim srednjevjekovnim crkvama, a bršljan se i danas nalazi na mnogim grobovima.
Budući da je čvrsto pripijen uz drvo, bršljan je često simbol vjernosti i sretnog braka. Zbog njegove podatnosti i omatanja oko podloge pri rastu, bršljan je i simbol ženstvenosti.
Iako je još otac medicine Hipokrat pomogao bršljanu da stekne iznimnu popularnost u liječenju, nije ništa znao o njegovim iscjeliteljskim svojstvima. Vjerovao je da u biljkama žive bogovi i duhovi koji im daju iscjeliteljske moći. Od 16. stoljeća posvećuje se sve veća pozornost bršljanu kao lijeku protiv upala dišnog sustava. U 19. stoljeću jedan liječnik je primijetio da djeca u nekim dijelovima južne Francuske manje pate od kašlja jer piju mlijeko iz malih posudica izrađenih od dijelova bršljanova drveta. Bršljan sadrži djelotvorne tvari, saponine, koji se izdvajaju iz listova, a svoje ime zahvaljuju činjenici da stvaraju pjenu kad se otope u vodi. Nakon brojnih kliničkih ispitivanja, čiji su rezultati pokazali i dokazali djelotvornost bršljana odnosno njegova aktivnog sastojka alfa-hederina u liječenju kašlja, opisan je i njegov mehanizam djelovanja u stanici.
Bršljan (lat. Hedera helix) je zimzelena drvenasta biljka penjačica iz porodice Araliaceae. Drugi nazivi za ovu biljku su: barsijan, beštran, bršljen i brštan.
Wšědny blušć (Hedera helix) je rostlina ze swójby aralijowych rostlinow. Dalšej ludowej mjenje stej prašiwc[2] a efoj[2].
Wšědny blušć je lězacy kerk, kotryž docpěwa wysokosć wot 0,5 hač do 20 m.
Łopjena eksistuja we dwěmaj formomaj. Łopjena njekćějacych wurostkow (primarne, sćinowe łopjena) su 3-róžkaće hač do 5-róžkaće lapate. Łopjena kćějacych wurostkow (sekundarne, swětłowe łopjena) su owalne-lancetojte. Wšě łopjena su přecozelene.
Kćěja wot septembra hač do nowembra. Kćenja docpěwaja wulkosć wot 5 mm a su zelene a 5-ličbne, w połkulojtych wokołkach. Kćenjowe łopješka su swobodne.
Předmuske kćenja buchu w nazymje wot muchow a wosow wopróšene.
Jahody su čorne a kulojte. Jahody hakle w slědowacym nalěću zrawja. Wone su jědojte a škoduja předewšěm kožu. Nimo toho rostlina wobsahuje saponiny, kotrež su skutkowne přećiwo torhacemu kašelej.
Wšědny blušć rosće w lisćowych měšanych lěsach a na skałach.
Wšědny blušć je w srjedźnej, zapadnej a južnej Europje hač do sewjerneje šěriny wot 60° rozšěrjeny.
« Wšědny blušć » w druhich wikimediskich projektach :
Wšědny blušć (Hedera helix) je rostlina ze swójby aralijowych rostlinow. Dalšej ludowej mjenje stej prašiwc a efoj.
Bergflétta (eða viðvindill eða vafningsviður) (fræðiheiti: Hedera helix) er sígræn planta af Árelíuætt með klifurrætur og getur vaxið allt upp í 20 til 30 metra upp tré, kletta eða húsveggi.
Bergflétta og beykitré (Fagus sylvatica) hafa þróast saman. Í beykiskógum vefur bergfléttan sig upp eftir stofni beykitrjáa og blómgast ekki fyrr en hún nær um 2 m hæð. Bæði bergflétta og beykitré hafa hag af þessu samlífi. Bergfléttan myndar nærskjól sem ver lauf beykitrjáa og stofn.
Bergflétta hefur þrifist á Íslandi síðan hún var gróðursett í garð við Hringbraut 10 um 1950. Sá klónn er kallaður Sóleyjargötubergfléttan og er talinn hafa borist frá Edinborg í Skotlandi. Um 1970 var fluttur inn klónn sem kallast Baltica en hann er ættaður frá Eystrasaltslöndum og er fíngerðari og þéttvaxnari en Sóleyjargötubergfléttan.[1] Matthías Johannessen skrifaði grein í Morgunblaðið árið 1965 sem nefndist Hversdagsganga um borgina. Greinin fjallar um gömul hús í Reykjavík, en einnig tré í görðum Reykvíkinga og út frá því nefnir hann Bergfléttuna á húsi Björns Ólafssonar við Hringbrautina. Hann gengur síðan þangað, með Hákoni Bjarnasyni. Þar hitta þeir konu Björns og segir svo:
Auðvelt er að fjölga bergfléttu með græðlingum.
Bergflétta (eða viðvindill eða vafningsviður) (fræðiheiti: Hedera helix) er sígræn planta af Árelíuætt með klifurrætur og getur vaxið allt upp í 20 til 30 metra upp tré, kletta eða húsveggi.
Bergflétta og beykitré (Fagus sylvatica) hafa þróast saman. Í beykiskógum vefur bergfléttan sig upp eftir stofni beykitrjáa og blómgast ekki fyrr en hún nær um 2 m hæð. Bæði bergflétta og beykitré hafa hag af þessu samlífi. Bergfléttan myndar nærskjól sem ver lauf beykitrjáa og stofn.
L'edera comune (Hedera helix L., 1753) è una pianta che appartiene alla famiglia delle Araliaceae.
Nei rami non fioriferi ha foglie caratteristiche a 3 o 5 lobi di colore verde chiaro e scuro, ideale per ricoprire muri o tronchi di alberi. Nei rami fioriferi le foglie invece sono ovato romboidali. I fiori sono formati da cinque petali di colore verde riuniti in ombrelle sferiche. Caratteristica dell'edera è la prima fioritura a circa 10 anni di età. I frutti sono costituiti da bacche globose di colore nero a maturazione lungamente peduncolati e riuniti in formazioni sferiche. Gli uccelli se ne cibano abbondantemente nei periodi invernali mentre per l'uomo contengono una saponina che irrita le pareti gastriche. Cresce vigorosa e rigogliosa, sempreverde, una rampicante molto rustica e resistente al freddo.
La fioritura avviene a settembre e le bacche maturano a novembre, rimangono sulla pianta tutto l'inverno.
Si trova a ridosso di ruderi, su alberi ma anche nei sottoboschi ombrosi. Può crescere sia strisciante che abbarbicata. Riesce a raggiungere anche altezze considerevoli (20 - 25 metri).
L'edera è una pianta mellifera, il cui fiore è bottinato intensamente dalle api. Si può ottenere un miele, ma anche se comune l'edera non è abbondante e la produzione di monoflora si ha solo in piccole aree. Molto importante perché è l'ultima pianta a fornire quantità cospicue di nettare e polline prima dell'inverno, fiorendo a settembre-ottobre. Una peculiarità di questo miele che ne rende difficile l'estrazione è dovuto alla cristallizzazione rapida, spesso già nei favi dentro l'arnia, rendendo inutile la normale centrifugazione. Indi per cui spesso si lascia come ultimo rifornimento per le scorte invernali dell'alveare. Inoltre, per il periodo autunnale, il miele tende ad avere troppa umidità.
L'edera comune è molto apprezzata in cosmetica[1] per le sue proprietà tonificanti e drenanti, è utile contro cellulite, ritenzione idrica e gonfiori, ma anche per la cura dei capelli e piccole irritazioni o scottature.[2] Fra i prodotti cosmetici più apprezzati ricavati da questa pianta vi è l'estratto di edera.
L'edera può essere problematica. Essendo una pianta rampicante a crescita rapida, è in grado di causare danni a murature e grondaie; può nascondere guasti strutturali potenzialmente gravi, oltre a ospitare parassiti indesiderati. Una pianificazione, un posizionamento accurati sono essenziali.
Una foglia di edera è il simbolo politico del Partito Repubblicano Italiano.
L'edera comune (Hedera helix L., 1753) è una pianta che appartiene alla famiglia delle Araliaceae.
Hedera helix (binomen a Linnaeo e nominibus antiquis Hedera et ἕλιξ constitutum) est typus generis Hederae. Haec planta quae humi serpit arboresque scandit, foliis saepius viridibus, interdum russis, bacis purpureis vel atris, naturá in maxima parte Europae necnon Turcia boreali crescit. Bacae hominibus venenosae sunt, avibus autem quibusdam deliciosae. Insecta varia sub foliis et inter ramos latent. Arte horticultorum Europaeanorum hedera favetur ut muris et moeniis integumento perpetue virenti celaret, sed ab arboribus curiose removetur; alibi autem ubi hedera recentius introducta est, et praecipue in Australia, Nova Zelandia et CFA, recognoscitur molestam esse et in nonnullis provinciis interdictam. Hedera apud Graecos Romanosque Baccho sacra habita est; in conviviis cenatores coronas hedera plectas gerebant.
Situs scientifici: Tropicos • Tela Botanica • GRIN • ITIS • Plant List • NCBI • Biodiversity • Encyclopedia of Life • Plant Name Index • "Hedera helix" apud Plants for a Future • WoRMS: Marine Species • Plantes d'Afrique • INPN France • USDA Plants Database Hedera helix (binomen a Linnaeo e nominibus antiquis Hedera et ἕλιξ constitutum) est typus generis Hederae. Haec planta quae humi serpit arboresque scandit, foliis saepius viridibus, interdum russis, bacis purpureis vel atris, naturá in maxima parte Europae necnon Turcia boreali crescit. Bacae hominibus venenosae sunt, avibus autem quibusdam deliciosae. Insecta varia sub foliis et inter ramos latent. Arte horticultorum Europaeanorum hedera favetur ut muris et moeniis integumento perpetue virenti celaret, sed ab arboribus curiose removetur; alibi autem ubi hedera recentius introducta est, et praecipue in Australia, Nova Zelandia et CFA, recognoscitur molestam esse et in nonnullis provinciis interdictam. Hedera apud Graecos Romanosque Baccho sacra habita est; in conviviis cenatores coronas hedera plectas gerebant.
Gebenė lipikė, arba paprastoji gebenė (lot. Hedera helix, angl. bindwood, vok. Baum-Efeu) – aralijinių (Araliaceae) šeimai, gebenės (Hedera) genčiai priklausanti rūšis.
Augalas visžalis, su šakotu stiebu, kuris driekiasi žeme, lipa į medžius, remdamasis kimbamosiomis orinėmis šaknelėmis. Lapai odiški, jauni plaukuoti. Iš pradžių lapai šviesesni, o sendami tampa tamsiai žali, blizgantys. Žiedai susitelkę pusrutuliškuose skėčiuose. Vaisiai – uogos su 2-3 sėklomis.
Gebenė lipikė žydi rugsėjo – spalio mėn. Auga ūksmėtuose lapuočių miškuose, medžiais apaugusiuose šlaituose. Lietuvoje labai reta, įrašyta į Lietuvos raudonąją knygą.
Gebenė lipikė
Uogos
Klimop (Hedera helix), ook wel eiloof, (boom)veil of ifte genoemd, is een groenblijvende, houtige liaan uit de klimopfamilie (Araliaceae). De plant groeit op vochtige, voedselrijke grond langs muren en tegen bomen waaraan de plant zich met korte hechtwortels vastklampt.
Het is een in de gematigde streken groeiende liaan. De plant kan meer dan 10 meter hoog klimmen. De klimop kan ook kruipende stengels vormen. De plant verspreidt een eigenaardige, wat harsachtige geur. Soms scheidt de plant ook werkelijk een roodbruin gekleurd hars af.[1] De bladeren en vruchten van klimop zijn voor de mens giftig.
Klimop heeft leerachtige, verspreid staande bladeren. Oudere klimmende planten die voldoende licht ontvangen kunnen boogvormig afstaande bloeiende zijtakken vormen. Klimop vertoont bladdimorfie: de bladeren aan de niet bloeiende takken zijn handvormig gelobd tot gespleten met een hartvormige bladvoet, terwijl de bladeren aan de bloeiende zijtakken eirond zijn en niet gedeeld. Worden deze zijtakken gestekt dan ontstaat er een klimopplant die geen klimstengels meer kan vormen. Deze vorm wordt in siertuinen gebruikt voor de zogenaamde "bolvormige" klimop.
De bloemen staan in bolle schermen die in trossen gerangschikt zijn. De bloemen zijn klein, tweeslachtig, regelmatig, vijftandig en geelgroen. De bloei is in de nazomer en de herfst van september tot december. Klimop is een belangrijke drachtplant. Bloeiende klimop is voor vele insecten in de herfst een rijke bron van nectar en stuifmeel, omdat er dan weinig andere planten bloeien.
De dofzwarte bessen zijn in de lente rijp.
Atlantische klimop (Hedera hibernica) lijkt veel op klimop.
Klimop bevat de volgende werkzame stoffen:[2]
Klimop is een goede slaap- en schuilplaats voor allerlei vogels. Bloeiende klimop trekt vlinders en andere op nectar beluste insecten aan. De bessen worden 's winters tot in het voorjaar onder meer door merels, spreeuwen en houtduiven gegeten. Gezonde en krachtige bomen lijden niet onder klimopbegroeiing. In klimop nestelen graag vogels zoals de heggenmus, de merel, de winterkoning en de grauwe vliegenvanger. In het klimopstruweel overwinteren sommige dagvlinders zoals de gehakkelde aurelia. Bepaalde wandelende takken eten het liefst groene klimop.
Oude muren met poreuze voegen kunnen op de lange duur schade ondervinden. Moderne gebouwen, die een stevigere voeging hebben, ondervinden over het algemeen geen schade van klimop.
De klimop is een kensoort voor de klasse van de eiken- en beukenbossen op voedselrijke grond.
Klimop is een zinnebeeld voor trouw (het aanhechten) en eeuwig leven (blijft immer groen). Op grafstenen wordt het dan ook gebruikt als symbool voor onsterfelijkheid.
In het Oude Egypte was de klimop gewijd aan Osiris en in het Oude Griekenland aan Dionysos.[2]
Vanwege het hoge saponinegehalte kan een afkooksel van klimopbladeren gebruikt worden als wasmiddel.[3]
(Nederlandstalige) Wikisource.Klimop (Hedera helix), ook wel eiloof, (boom)veil of ifte genoemd, is een groenblijvende, houtige liaan uit de klimopfamilie (Araliaceae). De plant groeit op vochtige, voedselrijke grond langs muren en tegen bomen waaraan de plant zich met korte hechtwortels vastklampt.
Bergflette eller eføy (Hedera helix) er ein eviggrøn slyngplante i bergflettefamilien. Han er mykje brukt som hageplante, til dømes som dekorasjon på husfasadar. Planten veks naturleg i Europa, også i Noreg.[1] Han er giftig.[2]
Bergflette eller eføy (Hedera helix) er ein eviggrøn slyngplante i bergflettefamilien. Han er mykje brukt som hageplante, til dømes som dekorasjon på husfasadar. Planten veks naturleg i Europa, også i Noreg. Han er giftig.
Eføy, bergflette eller vedbend(e) (vitenskapelig navn Hedera helix) er en klatrende busk som vokser på trestammer, fjellvegger og murer. Utbredt i Sør-Europa, Nordvest-Afrika og Asia.
Bergflette selges mye som potteplante. De dyrkede formene har blad med ulike fasonger og fargenyanser. Den trives aller best dersom den får stå kjølig og med høy luftfuktighet, og ikke i direkte sollys. Den kan godt dyrkes utendørs om sommeren, og hele året i områder med milde vintre. Den tåler lett frost. Står den varmt og tørt, vil den bli et lett bytte for skadedyr, særlig spinnmidd. En annen art, den storbladete Hedera canariensis, er mye mer tolerant overfor høy temperatur, og er derfor mer egnet som stueplante enn den vanlige bergfletten. Overraskende nok selges det ikke like mange av den.
Bergflette vokser vilt på gunstige steder i Sør-Norge, men den kan vokse ganske langt nord for sin naturlige nordgrense. Den vokser ganske sakte, men kan til gjengjeld bli veldig gammel. Den kan bli 20 meter høy, og kan bli flere hundre år gammel. I Frankrike finnes det planter som er over 450 år gamle og i Italia snakkes det om planter som er tusen år gamle. Bergflette klatrer med sterke sugerøtter. Men da disse avgir visse syrer, fester den seg dårlig på sement og kalk. Den vokser heller vanligvis ikke på høvlede tregjerder uten at man setter opp halm eller rørmatter. Den klatrer best på steinmurer og fjell, og i trær. Den fester seg kun en gang på stenmur, og derfor burde man ikke løsne den, da den ikke vil klatre etter det.
Bergflette er en klatrende, bunndekkende, eviggrønn plante. Den vokser naturlig i kyst- og fjordstrøk fra midtre Oslofjord til Ålvik i Hardanger. Plantet finnes den mye lenger nordover, og en stor bergflette dekker for eksempel deler av sørveggen til Namsos samfunnshus. Den blir vanligvis 8 til 10 meter høy, men kan bli høyere. Bergfletten tåler dyp skygge, og liker seg best i le. Jorden bør være dyp, fuktighetsholdene, veldrenert og næringsrik. Formering ved stiklinger i hele vekstperioden, roter seg på 3-4 uker.
Eføy, som på svensk kalles Murgröna, er Gotlands landskapsblomma.
Hele planten er giftig, også bærene.
Denne botanikkrelaterte artikkelen er foreløpig kort eller mangelfull, og du kan hjelpe Wikipedia ved å utvide den. Eføy, bergflette eller vedbend(e) (vitenskapelig navn Hedera helix) er en klatrende busk som vokser på trestammer, fjellvegger og murer. Utbredt i Sør-Europa, Nordvest-Afrika og Asia.
Bergflette selges mye som potteplante. De dyrkede formene har blad med ulike fasonger og fargenyanser. Den trives aller best dersom den får stå kjølig og med høy luftfuktighet, og ikke i direkte sollys. Den kan godt dyrkes utendørs om sommeren, og hele året i områder med milde vintre. Den tåler lett frost. Står den varmt og tørt, vil den bli et lett bytte for skadedyr, særlig spinnmidd. En annen art, den storbladete Hedera canariensis, er mye mer tolerant overfor høy temperatur, og er derfor mer egnet som stueplante enn den vanlige bergfletten. Overraskende nok selges det ikke like mange av den.
Bergflette vokser vilt på gunstige steder i Sør-Norge, men den kan vokse ganske langt nord for sin naturlige nordgrense. Den vokser ganske sakte, men kan til gjengjeld bli veldig gammel. Den kan bli 20 meter høy, og kan bli flere hundre år gammel. I Frankrike finnes det planter som er over 450 år gamle og i Italia snakkes det om planter som er tusen år gamle. Bergflette klatrer med sterke sugerøtter. Men da disse avgir visse syrer, fester den seg dårlig på sement og kalk. Den vokser heller vanligvis ikke på høvlede tregjerder uten at man setter opp halm eller rørmatter. Den klatrer best på steinmurer og fjell, og i trær. Den fester seg kun en gang på stenmur, og derfor burde man ikke løsne den, da den ikke vil klatre etter det.
Bergflette er en klatrende, bunndekkende, eviggrønn plante. Den vokser naturlig i kyst- og fjordstrøk fra midtre Oslofjord til Ålvik i Hardanger. Plantet finnes den mye lenger nordover, og en stor bergflette dekker for eksempel deler av sørveggen til Namsos samfunnshus. Den blir vanligvis 8 til 10 meter høy, men kan bli høyere. Bergfletten tåler dyp skygge, og liker seg best i le. Jorden bør være dyp, fuktighetsholdene, veldrenert og næringsrik. Formering ved stiklinger i hele vekstperioden, roter seg på 3-4 uker.
Eføy, som på svensk kalles Murgröna, er Gotlands landskapsblomma.
Multimedia w Wikimedia Commons Bluszcz pospolity (Hedera helix L.) – gatunek wiecznie zielonego pnącza należący do rodziny araliowatych (Araliaceae). Gatunek typowy dla rodzaju bluszcz (Hedera). Jest jedynym przedstawicielem rodziny araliowatych we florze Polski i jedynym w niej pnączem o liściach zimotrwałych. Występuje w lasach całej Polski. Poza naturalnym zasięgiem obejmującym Europę i Azję Mniejszą jest gatunkiem inwazyjnym. Bluszcz pospolity uprawiany jest jako roślina doniczkowa, okrywowa, parkowa. W uprawie jest niewymagający, a jego walory podnosi wielość odmian uprawnych o różnorodnych kształtach i barwach liści, sposobach wzrostu i wymaganiach. Jest rośliną miododajną, leczniczą i kosmetyczną. W tradycjach wielu narodów od dawna obecny jako roślina symboliczna, zwłaszcza jako symbol wierności i trwałości życia. W starożytności odgrywał ważną rolę w kultach szeregu bóstw egipskich, greckich i rzymskich.
Bluszcz pospolity jest gatunkiem śródziemnomorsko-atlantyckim. Występuje w całej Europie z wyjątkiem jej północnych krańców i części wschodniej (granica zasięgu biegnie od Szwecji, przez Estonię, Łotwę, Białoruś, Ukrainę po region Kaukazu i Azji Mniejszej). Jako gatunek zawleczony i inwazyjny również w Stanach Zjednoczonych (od 1747 r.[2]), Kanadzie, na Hawajach, w Australii i na Nowej Zelandii[3], w Brazylii[4], Indiach i Południowej Afryce[5].
Informacje o występowaniu według niektórych źródeł[3] w Afryce Północnej (w pasie od Azorów, przez Maroko i wybrzeża Morza Śródziemnego po Tunezję) odnoszą się do bluszczu kanaryjskiego (Hedera canariensis). Gatunek ten traktowany jest czasem jako podgatunek bluszczu pospolitego (np. we Flora Europaea[6]).
Bluszcz pospolity w Polsce występuje na całym obszarze, często w części zachodniej i południowej, rzadziej w centrum, na Podlasiu i Lubelszczyźnie, bardzo rzadko w północnej części Mazowsza i na Suwalszczyźnie[7]. Stanowiska w Puszczy Białowieskiej znajdują się tuż przy wschodniej granicy zasięgu[8]. W polskich górach sięga do wysokości około 800 m n.p.m., w Wogezach notowany na 1000 m n.p.m., w Alpach występuje na wysokości 1800 m n.p.m.[9] Ze względu na łatwość z jaką dziczeje i rozprzestrzenia się w wielu wypadkach trudno określić genezę i tym samym naturalność stanowisk. Bardzo często zdziczały rośnie w starych parkach i na cmentarzach[10].
W klimacie morskim wspina się wysoko na rozmaite podpory, obficie kwitnie i owocuje[10]. Im dalej na wschód i północ oraz im większa wysokość nad poziomem morza, tym częściej rośnie w formie płożącej i tym rzadziej kwitnie[11]. Na wysuniętych najdalej na północ stanowiskach w środkowej Szwecji i Estonii, bluszcz pospolity rozmnaża się tylko wegetatywnie od około 5 tysięcy lat, tj. od ochłodzenia, które nastąpiło wraz z końcem okresu atlantyckiego[5]. W Polsce okazy kwitnące spotykane są często na zachodzie, zanikają w rejonie doliny Wisły i dalej na wschodzie są już bardzo rzadkie[12]. Zasięg bluszczu wyraźnie limitowany jest warunkami klimatycznymi – odpowiednio ciepłym okresem letnim (temperatura najcieplejszego miesiąca przekracza 13 °C) i łagodnym okresem zimowym (temperatura najzimniejszego miesiąca nie niższa niż −1,5 °C)[5].
Ważną rolę ze względów taksonomicznych pełnią włoski okrywające młode pędy i inne fragmenty rośliny. Składają się one z centralnej kolumienki, ze szczytu której wyrastają jednokomórkowe promienie. U podgatunku typowego (ssp. helix) promienie te są wzniesione, podczas gdy u bluszczu irlandzkiego (ssp. hibernica lub 'Hibernica') opadają w dół lub leżą. Drewno bluszczu jest jasne, porowate i miękkie, jego gęstość wynosi 530 kg/m3[5]. Ważnym przystosowaniem tego gatunku jest umiejętność silnego przyczepienia się do podłoża. Odbywa się to w ten sposób, że czapeczka i ryzoderma korzeni przybyszowych wydzielają śluz przylepiający korzeń do podłoża, następnie korzenie ulegają korkowaceniu silnie przywierając do nierówności podłoża[18].
Roślina wieloletnia, długowieczna, znane są okazy 700-letnie[19], według innych źródeł nawet 1000-letnie[9], zwykle żyje 200-300 lat (w uprawie doniczkowej 3-10 lat[13]). Jest chamefitem drewniejącym i fanerofitem. Bluszcz rośnie stosunkowo wolno, poniżej 1 m długości rocznie[20].
Cała roślina zawiera kwaśne saponiny trójterpenowe (głównie hederageninę, α-hederynę i hederakozyd C[24]), szczególnie liczne w owocach, które wyróżniają się także wysoką zawartością lipidów (32%). W liściach obecne są m.in. niewielkie ilości alkaloidu emetyny, 5-8% saponin kwasu oleanolowego i hederasapononin (hederagenina i bojgenina), flawonoidów (np. rutyna), fenoli (poliacetyleny, falkarinol, falkarinon), garbników, kwasów organicznych (kawowy, chlorogenowy, mrówkowy), cholesterolu, żywic, olejku eterycznego (z mono- i seskwiterpenami[25]) i skopoliny[26][27][28]. Stężenie saponin w liściach wynosi 5%, przy czym najwięcej jest α-hederyny oraz hederakozydu B i C (hederasaponin B i C)[29]. α-hederyna o największej spośród nich aktywności farmakologicznej powstaje z hederasaponiny C po enzymatycznym odszczepieniu dwóch cząsteczek glukozy[17]. Udział składników mineralnych w 100 g suchej masy liści jest następujący: N = 0,80 g, P = 0,031 g, K = 0,77 g, Mg = 0,31 g[5]. Roślina ma smak gorzki, mdły i nieprzyjemny[30].
Liczba chromosomów 2n= 48[34], ssp. hibernica 2n= 96. Diploidalne komórki fazy młodocianej zawierają 3,6 pg DNA, w komórkach pędów kwitnących znajduje się 6,2 pg DNA. Różnica wynika z przemiany, jaka dokonuje się w trakcie morfogenezy zarówno pod względem jakościowym (różnice w replikacji heterochromatyny zwane amplifikacją genów[18]), jak i ilościowym (ploidyzacja) w materiale genetycznym[5].
Gatunek bardzo polimorficzny. Podawane są różne liczby podgatunków w zależności od ujęcia taksonomicznego. We Flora Europaea wyróżniono trzy podgatunki: ssp. helix (typowy), ssp. poetarum (południowy) i ssp. canariensis (kanaryjski)[6]. W bazie Germplasm Resources Information Network (GRIN) wyróżniono tylko ssp. helix i ssp. poetarum (podgatunek kanaryjski włączono do pierwszego z wymienionych podgatunków). W innych ujęciach[41] wyróżnia się jako odrębny gatunek bluszcz kanaryjski (Hedera canariensis Willd. 1808, syn. H. helix subsp. canariensis (Willd.) Coutinho 1913), podczas gdy podgatunek południowy uznawany jest za odmianę (var. poetica West. 1770). Za wyłączaniem bluszczu kanaryjskiego w randze odrębnego gatunku przemawia odmienna liczba chromosomów i niezdolność tworzenia mieszańców[42]. W XXI wieku ukazało się szereg publikacji, które dodatkowo to samo postulują w odniesieniu do opisywanego dotychczas zwykle w roli odmiany hodowlanej lub podgatunku bluszczu irlandzkiego H. helix subsp. hibernica. Bluszcz irlandzki od pospolitego różni się DNA chloroplastowym, morfologią włosków, ekologią. Bluszcz pospolity jako diploid ma być formą wyjściową dla tetraploidalnego bluszczu irlandzkiego[5].
Gatunek jest reliktem trzeciorzędowym[8], znane są jego ślady kopalne z górnego pliocenu (w Polsce z Mizernej)[12]. W okresie zlodowaceń zasięg kurczył się do refugiów na południowych krańcach kontynentu europejskiego[5]. Po zlodowaceniu północnopolskim powrócił na ziemie polskie w młodszym okresie borealnym tj. ponad 8400 lat temu. Pojawił się w ówczesnych lasach razem z jemiołą, lipami i dębami, wcześniej w lasach tych pojawiły się i masowo występowały głównie sosna z brzozą, olszą i wiązami[47]. W okresie wyższych temperatur w okresie atlantyckim (przed 5-2,5 tys. laty), bluszcz rozszerzył swój zasięg dalej na północ i wschód niż obecnie[5].
W 1468 r. w rękopisie Andrzeja Grzymały bluszcz (Edera repens) wspomniany jest pod nazwą "brostan" co przypomina chorwackie i południowosłowiańskie "brstan". Nazwa zwyczajowa w zapisie "bluscz" obecna jest w pochodzącym z XV wieku dokumencie Copiarium diplomaticum praemislaeum, w identycznym zapisie pojawia się w Herbarzu Marcina z Urzędowa (XVI w.). O "bluszczu białym" pisał Marcin Siennik w Herbarzu z 1568 r., a o "bluszczu drzewnym" Syreniusz w Zielniku z 1613 i Hieronim Spyczyński w 1554 r. W dawnych źródłach pojawiają się też określenia "bluszcz dziki" i "bluszcz leśny". Nazwa "bluszcz pospolity" pojawia się w XIX wieku[48].
Nazwa naukowa Hedera jest klasyczną nazwą bluszczu, też w zapisie edera. Pochodzi prawdopodobnie z greckiego, gdzie słowo hédra oznacza umocowanie, siedzenie (nawiązanie do czepnych korzeni). Jako nazwę rodzajową słowa Hedera pierwszy użył Joseph Pitton de Tournefort, ale autorem ważnej nazwy jest Karol Linneusz. Nazwa gatunkowa helix wprowadzona przez Linneusza, jest określeniem dla bluszczu zastosowanym przez Pliniusza Starszego i pochodzi prawdopodobnie także od greckiego słowa helíssein oznaczającego wić się, owijać[49].
W Polsce bluszcz pospolity podlegał ochronie prawnej od roku 1946[50] do roku 2014. W 1957 ochroną ścisłą objęto tylko okazy kwitnące[51]. Wynikało to stąd, że jeszcze wiele lat po powojennej zmianie granic Polski, wciąż pokutowało przeświadczenie o rzadkości występowania kwitnących okazów bluszczu w kraju. Jeszcze w 1961 roku pisano, że bluszcz kwitnie w Polsce tylko na 5 stanowiskach naturalnych (podając faktycznie nieliczne takie stanowiska w granicach Polski przedwojennej)[14]. W 1995 roku w znowelizowanym rozporządzeniu zniesiono ograniczenie ochrony do okazów kwitnących i objęto ochroną wszystkie rośliny[52], co utrzymane zostało w kolejnych i obowiązujących do 2014 r. przepisach, przy czym od 2004 r. zmniejszono status ochrony ze ścisłej do częściowej[53]. Prawnej ochronie gatunkowej podlegały tylko rośliny na stanowiskach naturalnych. W związku z ochroną prawną okazy rosnące w lasach musiały być zachowywane, chyba że technologia prac prowadzonych w lasach to uniemożliwiała przy braku rozwiązań alternatywnych i braku zagrożenia dla populacji[54]. W praktyce zalecało się podczas pozyskiwania drewna zachowywanie wszystkich drzew stanowiących podporę dla bluszczu[55]. Bluszcz od 2014 roku nie podlega ochronie gatunkowej[56].
Okazy bluszczu mogą być jednak chronione prawnie jako pomniki przyrody. W takim przypadku także rosnąc na terenie zieleni urządzonej np. w parku lub na cmentarzu. Przykładem tej formy ochrony może być grupa 17 okazałych dębów szypułkowych porośniętych kwitnącymi okazami bluszczu w Puszczy Bukowej pod Szczecinem (Nadleśnictwo Gryfino[57], leśnictwo Binowo, oddz. 361)[58].
Gatunek nie jest zagrożony w skali krajowej i nie jest wymieniany w regionalnych czerwonych listach roślin zagrożonych. Intencją wprowadzenia ochrony prawnej było zachowanie starych i kwitnących okazów, nadających szczególny urok lasom, w polskich warunkach zwykle pozbawionych udziału pnączy[9].
Bluszcz posiada status gatunku zagrożonego w Estonii[59], gdzie znajduje się na granicy zasięgu. Tam też podlega ochronie prawnej[60]. Jako gatunek najmniejszej troski wymieniony jest także w czerwonej księdze Wielkiej Brytanii[61].
Uprawiany jest jako roślina ozdobna już od czasów starożytnych, współcześnie w parkach, ogrodach i na cmentarzach oraz wewnątrz budynków jako roślina doniczkowa. Stosowany jest zarówno jako roślina okrywowa, jak i pnącze. Tworzy zwarte kobierce w miejscach zacienionych, pod koronami drzew, między budynkami. Jako roślina okrywowa pozwala pozbyć się problemu chwastów, bowiem tworzy zwarte, jednogatunkowe agregacje. Okrywa mury, ściany i ogrodzenia, przy czym uchodzi za jedyne pnącze okrywające ściany, które nie zwiększa przy tym ich zawilgocenia[36]. Korzenie czepne przywierając jedynie do muru nie powodują żadnych jego uszkodzeń, o ile jest on w dobrym stanie[62]. Dodatkowo zwarta, zimozielona okrywa stanowi warstwę izolującą dla budynku[30]. Jako gatunek długowieczny tworzy bardzo trwałą, zieloną okrywę wielu zabytkowych budynków i ruin. Ściany starych budynków pokryte zielonym kobiercem bluszczu stały się powodem określenia stowarzyszenia ośmiu elitarnych uniwersytetów amerykańskich mianem Ligi Bluszczowej. Walory ozdobne bluszczu zwiększa jego ogromna zmienność, dzięki czemu powstały setki odmian pozwalających na odpowiednie do potrzeb dobranie roślin o określonym pokroju, tempie wzrostu, wymaganiach siedliskowych i klimatycznych.
Saponiny zawarte w ekstrakcie z bluszczu (zwłaszcza wyciągi z drewna) są surfaktantami obniżającymi napięcie powierzchniowe. Z tego powodu ekstrakt stosowany jest w środkach kosmetycznych, ułatwia wnikanie w skórę innych składników preparatów oraz rozpuszczanie tłuszczów, działa zmiękczająco. Znajduje zastosowanie jako składnik preparatów służących do zwalczania cellulitu i łagodzących podrażnienia skóry[69][28]. Wywar z liści używany do płukania włosów powoduje ich przyciemnienie[30].
Jako roślinę miododajną zaleca się sadzić odmiany powstałe z sadzonkowania pędów płodnych, które kwitną corocznie od młodego wieku. Walorem bluszczu jako rośliny miododajnej jest późny termin kwitnienia, w czasie którego innych roślin dostarczających pożytku pszczołom jest już bardzo niewiele. Atutem jest też obfite kwitnienie oraz wysoka zawartość cukrów w nektarze i łatwo dostępny pyłek. Zawartość cukrów w nektarze zależna jest od wilgotności względnej powietrza i wynosi średnio od 25 do 53%, w dni słoneczne i suche nawet ponad 65%. Jedna roślina dostarcza w wytwarzanym nektarze od 48 do 160 g cukrów[16]. Miód bluszczowy jest ciemny i smaczny[2].
Dawniej używano porowatego drewna bluszczu do filtrowania (starożytni wierzyli, że możliwe jest za jego pomocą oddzielenie wody od wina)[36]. Drewno używane jest do czasów współczesnych w tokarstwie[70]. Żywica Gummiresina Hederae koloru żółto-czerwonego i silnej aromatycznej woni, uzyskiwana głównie z owoców, stosowana była do wyrobu kadzidła[9][67][65] i w stomatologii[2]. W starożytnej Grecji stosowano bluszcz także do usuwania skutków upojenia alkoholowego po spożyciu wina – poprzez wypicie wina, w którym najpierw utłuczono garść liści bluszczu, a następnie delikatnie je zagotowano[36]. Zresztą zwyczaj dodawania bluszczu do trunków, zwłaszcza piwa, przetrwał do współczesności, a piwo tak aromatyzowane nazywane jest bluszczowym (ang. ivy beer)[71][72]. W okresie zimowym bluszcz zjadany jest przez zwierzęta i od neolitu do co najmniej XVI wieku stosowany był jako pasza. W związku ze słabą palnością zalecany jest do nasadzeń w lasach okresowo suchych w celu ograniczenia ryzyka pożarowego[5]. Wywar z liści może służyć do odnawiania czarnych tkanin. Liście zagotowane wraz z sodą mogą być substytutem detergentów stosowanych do prania ubrań, a z pędów można uzyskiwać brązowy i żółty barwnik. Obecność bluszczu w pomieszczeniach, poza poprawą estetyki jest korzystna dla zachowania odpowiedniego stanu powietrza. Bluszcz wchłania bowiem szereg substancji toksycznych, skuteczny jest zwłaszcza w usuwaniu oparów formaldehydu[30].
W uprawie gruntowej poza roślinami typowymi dla gatunku stosuje się w Polsce około 10 odmian. Ze względu na wpływ klimatu kontynentalnego w środkowej i wschodniej Polsce nadaje się do uprawy raczej tylko jako roślina okrywowa. Jako wysokie pnącze do okrywania ścian i drzew zalecany jest w Polsce zachodniej[10]. Przy wyborze odmiany do uprawy należy zwracać uwagę na sposób jej wzrostu i wymagania – istnieją odmiany nadające się do nasadzeń jako solitery (np. 'Arborescens') lub jako rośliny okrywowe, słabo pnące (np. 'Green Riple'). Większość odmian uprawianych jest w polskich warunkach klimatycznych jako rośliny doniczkowe[73]. Przedstawicieli gatunku typowego nie uprawia się w warunkach domowych ze względu na silny wzrost i możliwość uszkodzenia ścian i mebli przez czepne korzenie[74].
Bluszcz należy do roślin rzadko zapadających na choroby pasożytnicze i rzadko jest atakowany przez szkodniki[80].
Wśród korzeni bluszczu występują niektóre nicienie (Meloidogyne sp.). Związana jest z nim długa lista stawonogów (zwłaszcza pajęczaków i larw motyli[30]), unikają go jednak ślimaki[5]. Bluszcz uprawiany w warunkach domowych może być atakowany przez przędziorki, tarczniki i miseczniki[76], przy czym szczególnie narażone są rośliny uprawiane w pomieszczeniach suchych[75].
Mimo obecności wielu wtórnych metabolitów szkodliwych dla zdrowia człowieka, liście i młode pędy bluszczu stanowią pożywienie dla wielu gatunków roślinożerców. Bluszczem żywią się zimą lub głównie zimą, gdy brak bardziej atrakcyjnego pożywienia, takie gatunki jak sarna, daniel i jeleń szlachetny. Zgryzają bluszcz także owce, przy czym zarówno one jak i wymienione wcześniej dzikie zwierzęta potrafią znacząco ograniczyć liczebność bluszczu w runie leśnym lub kolonizującego tereny trawiaste (co zdarza się nierzadko w klimacie atlantyckim). W eksperymentach dowiedziono także, że kozy karmione bluszczem, spożywały jednorazowo niewielkie jego ilości, ale już mając możliwość spożywania liści różnych gatunków zawierających różne toksyny (saponiny i taniny), zjadały pożywienia znacznie więcej. Świadczyć to może o wzajemnym blokowaniu działania fitotoksyn i o umiejętności unikania dawek szkodliwych przez zwierzęta[81].
Na bluszczu stwierdzono pasożytowanie dwóch gatunków roślin – zarazy bluszczowej (Orobanche hederae z rodziny zarazowatych) i Osyris alba (z rodziny sandałowcowatych). Pierwszy z gatunków pojawia się w polskiej florze przejściowo jako efemerofit, drugi jest półpasożytem o szerokim spektrum roślin żywicielskich występującym w południowej Europie.
Na bluszczu stwierdzono dziesiątki gatunków grzybów, znaczna część jednak pojawia się na organach martwych lub zamierających. Problematycznymi patogenami ze względu na uszkodzenia powodowane w bluszczach uprawianych są zwłaszcza bakterie z rodzaju Xanthomonas (X. ederae i X. campestris) oraz grzyb Colletotrichum trichellum (Fr. ex Fr.) Duke. Bakterie powodują powstawanie okrągłych, ciemnobrązowych do czarnych plam na liściach, ich żółknięcie i opadanie[82]. Grzyb powoduje powstawanie na liściach zgorzeli w postaci nieregularnych, rozległych jasnych plam brązowo obrzeżonych z drobnymi ciemnobrązowymi punktami. Rośliny rosną wolno, część pędów zamiera[75][83]. Rośliny zainfekowane bakteriami lub grzybami należy zniszczyć, ew. można próbować ograniczyć rozwój lub zwalczyć infekcję środkami grzybobójczymi lub regularnym nawilżaniem powierzchni liści[82]. Wiązki przewodzące uszkadzane są także przez rabdowirusa IVCV (ang. ivy vein clearing virus)[5]. W polskich szklarniach stwierdzono na większości badanych roślin bluszczu lęgniowca Phytophthora tropicalis powodującego przebarwienia liści i martwice u nasady pędu[84]. Populacja bluszczu we Włoszech została znacznie ograniczona przez grzyb Phoma hedericola[39].
Liście i wijące się pędy bluszczu już od starożytności stanowią motyw rozmaitych ornamentów, a sama roślina ma ważne znaczenie symboliczne, odgrywa istotną rolę w mitologiach i kultach.
W starożytnym Egipcie bluszcz był zwany Drzewem Ozyrysa i poświęcony temu bogu[65].
W starożytnej Grecji obecny był w kultach wielu bogów. Według mitologii greckiej Dionizos został ocalony przez bluszcz w cudowny sposób i dlatego przedstawiany był zwykle z wieńcem bluszczu na głowie. Stąd też pochodzi jego przezwisko – Kistostephanos czyli zwieńczony bluszczem[35]. Uosobieniem bluszczu był Kissos – młodzieniec z orszaku Dionizosa, skoczek, który po swojej tragicznej śmierci podczas jednego ze skoków przemieniony został w bluszcz[85]. Wieniec z bluszczu był też atrybutem muzy Talii[86]. Wieńce takie wręczano w Grecji także nowożeńcom jako symbol wierności[36]. Wizerunek bluszczu umieszczano na monetach bitych w Azji Mniejszej i na wyspie Naksos[2]. O pozytywnym wizerunku bluszczu w mitologii świadczy też to, że mściwa i zazdrosna Hera bluszczu nienawidziła[85]. W czasie orgii dionizyjskich żuto bluszcz dla dodania sił witalnych oraz dodawano do trunków jako afrodyzjak. Później, w czasach rzymskich, bluszcz odgrywał istotną rolę w kulcie Bachusa – odpowiednika Dionizosa[65]. Pnącze to było także atrybutem bóstw ściśle związanych z przyrodą w mitologii frygijskiej – Attisowi i Kybele[20][87] oraz Saturna (bluszcz używany był podczas Saturnaliów) i bogini Cissia[85]. O znaczeniu religijnym bluszczu świadczy to, że w ramach hellenizacji Izraela właśnie do chodzenia w bluszczowych wieńcach na cześć Bachusa Żydzi zostali przymuszeni przez Antiocha IV Epifanesa (2 Księga Machabejska 6, 7). W starożytnym Rzymie wieńcami bluszczu ozdabiano nie tylko Bachusa, ale także poetów, przy czym poświęcony im był podgatunek H. helix subsp. poetarum o żółtych owocach[2].
Celtowie czcili bluszcz jako „Zielonego Męża” – boga zimy. Ozdabiali nim domostwa w czasie przesilenia zimowego wraz z jemiołą i ostrokrzewem[88].
Rola bluszczu w wierzeniach i zdobnictwie starożytnym znalazła odzwierciedlenie w późniejszych dziełach artystycznych odwołujących się do motywów klasycznych. Wieńce z bluszczu przedstawiane są na obrazach, rzeźbach, a także arrasach. Bluszcz przedstawił na jednym ze swoich rysunków Vincent van Gogh pt. Zakątek parku w zakładzie leczniczym Saint-Paul z maja 1889[65].
W przedchrześcijańskiej Europie bluszcz, podobnie jak i inne zimozielone rośliny, symbolizował wieczność i trwałość życia w trudnym okresie zimy. W różnych miejscach kontynentu popularny był zwyczaj (w wielu wciąż jeszcze jest) dekorowania domostw zimozielonymi roślinami, w tym bluszczem. Rośliny te miały chronić dom i domowników przed złośliwościami chochlików (goblinów), szczególnie dokuczliwymi w okresie zimy[89]. W pierwszych wiekach chrześcijaństwa bluszczem wciąż jeszcze dekorowano domostwa i kościoły podczas święta Bożego Narodzenia, co później zostało zakazane jako obyczaj pogański[36]. Jako symbol wierności sadzony był od czasów starożytnych w miejscach pochówków i wciąż jest często obecny na cmentarzach[65]. Nieśmiertelność symbolizuje na obrazach przedstawiających motyw marności (vanitas), zwykle w postaci wieńca na czaszce[85].
Poza ww. ideami i uczuciami bluszcz symbolizuje także: miłość, przywiązanie, przyjaźń, żeńskość, potrzebę opieki, tęsknotę, wegetację, ambicję, niepamięć, smutek[85]. Jest też żeńskim symbolem siły potrzebującej ochrony[87].
Dawniej symbol bluszczu wspinającego się po tyczce (w Anglii) lub pęk jego pędów (starożytny Rzym) był symbolem gospody, winiarni lub składu win. Bluszcz symbolizował dobrą jakość trunków, ponieważ wierzono, że potrafi oddzielić wino od wody. Tłumaczy się to też tym, że bluszcz uchodził za pnącze silniejsze od winorośli potrafiące je opleść i zadusić, zatem symbolizował też i z tego powodu mocny trunek. W języku angielskim istnieje przysłowie Good wine needs no bush, w którym bush oznacza bluszcz (odpowiednik polskiego dobry towar nie potrzebuje reklamy). Zresztą bluszcz dodawany był i wciąż bywa przy produkcji piwa[85][71]. Piwo bluszczowe weszło do tradycji wielu uczelni amerykańskich, bowiem tradycyjnie spożywane jest przy okazji wstępowania do uczelni (ang. Ascension Day). Dawniej sadzono tego dnia bluszcze tak charakterystyczne dla szacownych budynków uniwersyteckich, ale gdy pnącza straciły przychylność jako rośliny inwazyjne – zrezygnowano z tego i pamiątką po tej tradycji stało się piwo bluszczowe[72].
W kulturze anglosaskiej bluszcz cieszy się złą sławą, nie tylko z powodu swej inwazyjności, ale także za sprawą podobieństwa nazwy zwyczajowej do silnie trującego i ekspansywnego sumaka jadowitego (Rhus toxicodendron) – po angielsku poison ivy (poison = trujący, ivy = bluszcz). Mimo że nazwa dotyczy innej rośliny, mylenie roślin jest powszechne. W amerykańskim dreszczowcu z 1992 r. pt. Trujący bluszcz (Poison Ivy) bohaterka o przezwisku Ivy doprowadza do rozbicia szczęśliwą rodzinę, a jej przezwisko nawiązuje do tatuażu (krzyż opleciony bluszczem) i toksyczności sumaka jadowitego. W serialu i komiksach o Batmanie jedną z jego przeciwniczek jest biolog Dr. Pamela Lilian Isley zwana Trującym Bluszczem (ang. Poison Ivy), walcząca za pomocą toksycznych roślin. Mimo że jej przezwisko i metody walki nawiązują do trującego sumaka jadowitego, w przedstawieniach plastycznych jako postać komiksowa lub filmowa, a także w tłumaczeniach polskojęzycznych kojarzona jest jednoznacznie z bluszczem.
Bluszcz pospolity (Hedera helix L.) – gatunek wiecznie zielonego pnącza należący do rodziny araliowatych (Araliaceae). Gatunek typowy dla rodzaju bluszcz (Hedera). Jest jedynym przedstawicielem rodziny araliowatych we florze Polski i jedynym w niej pnączem o liściach zimotrwałych. Występuje w lasach całej Polski. Poza naturalnym zasięgiem obejmującym Europę i Azję Mniejszą jest gatunkiem inwazyjnym. Bluszcz pospolity uprawiany jest jako roślina doniczkowa, okrywowa, parkowa. W uprawie jest niewymagający, a jego walory podnosi wielość odmian uprawnych o różnorodnych kształtach i barwach liści, sposobach wzrostu i wymaganiach. Jest rośliną miododajną, leczniczą i kosmetyczną. W tradycjach wielu narodów od dawna obecny jako roślina symboliczna, zwłaszcza jako symbol wierności i trwałości życia. W starożytności odgrywał ważną rolę w kultach szeregu bóstw egipskich, greckich i rzymskich.
A hera (Hedera helix L.) é uma espécie de planta angiosperma trepadeira do género Hedera da família Araliaceae. É natural da Europa Central e Ocidental.[1][2]
Extratos de hera fazem parte de medicamentos atuais para a tosse.[3] No passado, as folhas e os frutos eram tomados oralmente como expectorante para tratar tosse e bronquite. Em 1597, o fitoterapeuta britânico John Gerard recomendou água infundida com folhas de hera como uma lavagem para olhos doloridos ou lacrimejantes. As folhas podem causar dermatite de contato grave em algumas pessoas.[4][5] É também provável que as pessoas que têm essa alergia (estritamente uma hipersensibilidade do tipo IV ) reajam às cenouras e outros membros das Apiaceae, pois contêm o mesmo alérgeno, o falcarinol.
A hera (Hedera helix L.) é uma espécie de planta angiosperma trepadeira do género Hedera da família Araliaceae. É natural da Europa Central e Ocidental.
Iedera (denumirea științifică: hedera helix) este o specie de arbust târâtor sau agățător, cu frunze verzi strălucitoare și cu flori mici, galbene-verzui, adesea cultivat ca plantă decorativă sau plantă cu scop terapeutic. Crește în locuri umbroase și cu umiditate crescută, prin păduri, stânci, pe soluri calcaroase. Rezistă la sezonul rece, putând degera doar la temperaturi extrem de scăzute. Pe post terapeutic sunt folosite frunzele, rar mugurii.
Carte · 
Categorie · 
Portal · 
WikiProiect Iedera (denumirea științifică: hedera helix) este o specie de arbust târâtor sau agățător, cu frunze verzi strălucitoare și cu flori mici, galbene-verzui, adesea cultivat ca plantă decorativă sau plantă cu scop terapeutic. Crește în locuri umbroase și cu umiditate crescută, prin păduri, stânci, pe soluri calcaroase. Rezistă la sezonul rece, putând degera doar la temperaturi extrem de scăzute. Pe post terapeutic sunt folosite frunzele, rar mugurii.
Navadni bršljan (znanstveno ime Hedera helix L.) je olesenela zimzelena ovijalka iz družine bršljanovk.
Skupna dolžina rastline lahko doseže tudi preko 50 m, uspeva pa tako v senčnih gozdovih kot tudi v slabši zemlji. Za svojo rast potrebuje oporo, ki jo najde v drevesih ali zidovih hiš. Navzgor se vzpenja s pomočjo posebnih oprijemalnih koreninic, ki ji služijo kot opora.
Mladi listi navadnega bršljana so svetlo, stari pa temno zelene barve in celorobi. Spodnji listi so srčaste, zgornji pa ovalne oblike. Cvetovi so beli ali svetlo zeleni in združeni v kobule. Bogati so z nektarjem in predstavljajo pomemben vir hrane žuželkam. Rastlina cveti septembra in oktobra, oplojeni cvetovi pa pozimi in spomladi postanejo majhne modre jagode, ki so za ljudi strupene, pozimi pa pomembna hrana nekaterim pticam. Tudi mleček in listi navadnega bršljana so za človeka strupeni, z njim pa se prehranjujejo nekatere žuželke (paličnjaki).
Kljub strupenim lastnostim pa so navadni bršljan včasih uporabljali v tradicionalnem ljudskem zdravilstvu. Tako so mleček rastline uporabljali za odstranjevanje bradavic, liste in jagode pa so včasih uporabljali za zdravljenje kožnih in nekaterih drugih bolezni.
Pogani so v preteklosti bršljan uporabljali pri različnih obredih, pripisovali pa so mu tudi čarobno moč.
Navadni bršljan (znanstveno ime Hedera helix L.) je olesenela zimzelena ovijalka iz družine bršljanovk.
Murgröna (Hedera helix) art i familjen araliaväxter. Den är en vedartad klätterväxt med städsegröna blad, som växer mot stöd av träd, hus och andra ytor. Murgröna är Gotlands landskapsblomma och kallas på gutamål rind[1][a].
Murgrönan skiljer sig betydligt till utseende och växtsätt från sina närmaste släktingar. Den är en vedartad klätterväxt eller lian som håller fast vid stödet, till exempel trädstammar eller klippor, med korta rötter, häftrötter. Sådana lianer kallas rotklättrare. Arten har sitt huvudtillhåll i mellersta Europas lövskogar, där den stiger upp i de stora träden, såsom ek, och blandar sin krona med deras. Den kan också täcka såväl hyddor som slott med en tät vägg av sega, hopflätade grenar och en mörkgrön bladmosaik.
Murgrönan hör till de ständigt grönskande (sempervirenta) vedväxterna, och med sin förmåga att, än med långa rankor än som täta draperier, växa upp på lodräta ytor, är den, så långt klimatet medger, en lättodlad och varaktig spaljé- och murväxt och dessutom en av de vackraste genom bladens djupa färg och prydliga teckning. Gamla och storväxta exemplar, som täcker en byggnad upp till taklisten, är sevärdheter.
Murgrönans blomning infaller på hösten. Fruktbildningen sker alltså på vintern och frukterna mognar först fram på våren. Denna växt har tvågestaltade (dimorfa) blad. De breda, handflikiga och handnerviga bladen på de klättrande grenarna byts på blomskotten mot blad med hela, äggrunt lansettlika och fjädernerviga skivor. Blomställningen är en enkel flock. Blomfärgen är oansenligt gulgrön, men blommornas stora disk, som är ymnigt nektaralstrande, besöks flitigt av insekter under varma höstdagar, mest av större tvåvingar, som blomsterflugor. Blomman har 5 mycket små foderblad, 5 kronblad med bred bas, 5 ståndare och ett undersittande fruktämne med 5 rum. Frukterna, som vid sin mognad blir svartaktiga, saftlösa bär, har ett enda frö i varje rum.
Murgröna förekommer i Europa och österut till Iran. Den förekommer sparsamt i Skandinaviens varmare trakter. I Sverige finns murgröna i de södra och sydöstra kustlandskapen och har sin nordgräns i Västmanlands mälarlandskap, på Öland och på Gotland och återkommer i landskapen kring norra Kattegatt, varefter den kan följas längs Norges milda kusttrakter upp till de yttre delarna av Hardangerfjorden.
Murgröna är vanligt förekommande som krukväxt. Som sådan vill den ha ljus och hög fuktighet: Murgröna som inte sköts rätt får lätt sjukdomar som spinn, spinnkvalster, trips och sköldlöss[2]. I försök har murgröna konstaterats vara mycket bra på att ta upp och binda bensen ur luften[3].
Hela växten är giftig, men giftmängden i bladen är inte så stor. Giftet verkar irriterande på hud och slemhinnor och kan ge dermatit hos känsliga personer. Bären innehåller mer gift, och 10-12 bär har en laxerande effekt på en vuxen människa[4].
Murgröna (Hedera helix) art i familjen araliaväxter. Den är en vedartad klätterväxt med städsegröna blad, som växer mot stöd av träd, hus och andra ytor. Murgröna är Gotlands landskapsblomma och kallas på gutamål rind.
Duvar sarmaşığı (Hedera helix), (helix Antik Yunanca'da "sarmal" anlamına gelmektedir) sarmaşıkgiller (Araliaceae) familyasından Avrupa ve Güneybatı Asya bölgesine özgü bir sarmaşık türü.
Duvarlar, kayalar ve ağaçlarda uygun yüzeylerin bulunması durumunda 20-30 metreye kadar boylanabilen herdem yeşil bir bitkidir. Dikey yüzeylerin bulunmadığı koşullarda yerde yetişmektedir. Ağaç kabukları ve kayalara vantuz biçimindeki kısa yapışkan kökçükler yardımı ile tutunabilmektedir. Gövde ve yaprakları ise çevrede bulunan cisimlere sarmal şeklinde dolanarak bitkiye destek sağlamaktadır. Yapraklarının uzunluğu 4–8 cm eni ise 3–10 cm arasında değişir.
Karbonhidratlar, flavonoitler, fenolik glikozitler (Primverozit, Primula-verozit), kondanse tanenler, pseudo tanenler, kinonlar, triterpenik saponinler.
Sedatif, antispazmodik, hipnotik, diüretik, sekretolitik ve ekspektoran (balgam söktürücü) etkileri vardır. Öksürük ve soğuk algınlığında kullanılabilir.
Bitkiler ve çevreden temizledikleri kimyasal maddeler ile ilgili yapılan bir araştırmada birçok kimyasal maddeyi havadan absorbe ederek havayı temizlediği bulunmuştur.[1]
Süs bitkisi şeklinde, sarı, hercaii veya parçalı yapraklı veya pembe gövdeli çok çeşitli kültür ırkları yaygın olarak yetiştirilmektedir.
Daha çok İngiliz sarmaşığı olarak bilindiği Kuzey Amerika'da bu bitki yabanileşerek, hatta bu bitkinin anayurdunun iklim özelliklerini gösteren Kuzeybatı Pasifik bölgede ise bazen istilacı zararlı tür olarak bile kabul edilmektedir.
Duvar sarmaşığı (Hedera helix), (helix Antik Yunanca'da "sarmal" anlamına gelmektedir) sarmaşıkgiller (Araliaceae) familyasından Avrupa ve Güneybatı Asya bölgesine özgü bir sarmaşık türü.
Росте в листяних лісах, здебільшого дубових, рідше букових у низинах та передгір'ях. Природний ареал простягається від північного сходу Ірландії до південної Скандинавії, на півдні — захоплює Португалію, на сході - Україну, Іран та північну Туреччину.
В культурі поширений на всіх континентах як ґрунтопокривна рослина, в Австралії, Новій Зеландії та США вважається інвазивним видом.
В народній медицині використовують листки плюща, у яких містяться глюкозиди сапонін і гедерин, а також інозит, каротин, мурашина і яблучна кислоти, в стеблах — камедь.
Листки застосовують при хронічних катарах слизових оболонок, туберкульозі, рахіті та при інших захворюваннях. У свіжому вигляді їх використовують як зовнішній засіб при опіках, для перев'язки гнійних ран.
Dây thường xuân, còn gọi là cây Vạn niên, (danh pháp khoa học: Hedera helix) là một loài thực vật thuộc chi Dây thường xuân (Hedera), Họ Cuồng (Araliaceae). Cây có nguồn gốc ở châu Âu và Tây Á, là loài cây leo, thường xanh. Chúng có khả năng sinh sống và lan trên bề mặt dốc cao tới 20-30 mét. Ở nhiều nơi, chúng được trồng để tạo màu xanh và để làm hàng rào. Thường xuân không đòi hỏi nhiều ánh sáng. Chăm sóc dễ dàng. Có nghiên cứu cho rằng thường xuân có thể hấp thụ các hợp chất hữu cơ dễ bay hơi hay các chất gây ô nhiễm không khí do máy tính hoặc các thiết bị văn phòng tạo ra có thể gây đau đầu và buồn nôn.[1]
Dây thường xuân, còn gọi là cây Vạn niên, (danh pháp khoa học: Hedera helix) là một loài thực vật thuộc chi Dây thường xuân (Hedera), Họ Cuồng (Araliaceae). Cây có nguồn gốc ở châu Âu và Tây Á, là loài cây leo, thường xanh. Chúng có khả năng sinh sống và lan trên bề mặt dốc cao tới 20-30 mét. Ở nhiều nơi, chúng được trồng để tạo màu xanh và để làm hàng rào. Thường xuân không đòi hỏi nhiều ánh sáng. Chăm sóc dễ dàng. Có nghiên cứu cho rằng thường xuân có thể hấp thụ các hợp chất hữu cơ dễ bay hơi hay các chất gây ô nhiễm không khí do máy tính hoặc các thiết bị văn phòng tạo ra có thể gây đau đầu và buồn nôn.
Hedera helix L., 1753
Синонимы Подвиды
Плющ обыкновенный[2], или Плющ вьющийся (лат. Hedéra hélix), — вечнозелёный вьющийся кустарник, вид рода Плющ (Hedera) семейства Аралиевые (Araliaceae). Вьющееся растение, которое своими многочисленными присоскоподобными корнями прикрепляется к разным предметам (деревьям, скалам). Иногда растение достигает 30 м в длину.
Листья имеет кожистые, голые, блестящие, на бесплодных побегах сердцевидные, на цветоносных ветках — цельные ромбовидно-яйцевидные.
Цветки жёлто-зелёные, в простых зонтиках, собраны кистью. Цветёт в сентябре—октябре.
Формула цветка: ∗ K ( 5 ) C 5 A 5 G ( 5 ¯ ) {displaystyle ast K_{(5)};C_{5};A_{5};G_{({overline {5}})}} 
Плод — ягода, сначала зелёная, потом чёрная, несъедобна для человека, но служит пищей для птиц, которые и распространяют семена с экскрементами.
Родовое латинское название растения происходит от греческого слова «oedon» — «певец, бард». Однако некоторые ботаники считают, что название растения происходит от кельтского слова «hedea» — «шнур». Видовое название происходит от слова «helisso», что означает «виться».
Растёт в лиственных лесах, преимущественно в дубовых, реже в буковых, в низинах и предгорьях. Распространён повсеместно в Западной, Центральной и Южной Европе, а также в Юго-Западной Азии. В России встречается в Калининградской области, в Краснодарском крае, в том числе на Черноморском побережье Кавказа.
Плющ обыкновенный — официальная цветочная эмблема шведской провинции Готланд[4].
В декоративном садоводстве используется для вертикального озеленения. Выращивается как комнатное растение.
Плющ — превосходный медонос, на Кавказе цветёт в сентябре, даёт взяток, сравнимый с липой и каштаном съедобным. Мед белый, быстро «садится» (кристаллизуется), ароматный с мятно-ментоловым привкусом.
Ягоды плюща созревают в январе—феврале и являются основной пищей зимой для голубей и дроздов, для человека ядовиты.
Зелень плюща всю зиму является ценным зелёным кормом для диких и домашних травоядных животных.
В народной медицине используются листья плюща, которые содержат сапонины, гедерин, а также инозит, каротин, муравьиную и яблочную кислоты, и стебли, которые содержат камедь. Листья используются при хронических воспалениях слизистых оболочек, туберкулёзе, рахите, и других заболеваниях. В свежем виде их используют как наружное средство при ожогах, для перевязки гнойных ран.
Плющ обыкновенный, или Плющ вьющийся (лат. Hedéra hélix), — вечнозелёный вьющийся кустарник, вид рода Плющ (Hedera) семейства Аралиевые (Araliaceae). Вьющееся растение, которое своими многочисленными присоскоподобными корнями прикрепляется к разным предметам (деревьям, скалам). Иногда растение достигает 30 м в длину.
本文介紹的是一种植物。關於美国的大学联盟，請見「常春藤盟校」。常春藤（学名：Hedera helix），又名洋常春藤、長春藤、土鼓藤、木蔦、百角蜈蚣，是常春藤屬下的一種常綠攀援植物，在很多地區常春藤實際都屬於入侵物種。
其莖生氣根以攀緣他物，嫩葉以及花序被有星形鱗片，葉有柄，厚質，葡枝之葉稍做三角形，掌狀。
常春藤自然分布于北至爱尔兰東北部和斯堪的納維亞南部、南至葡萄牙、東至烏克蘭、土耳其。在處於零下二攝氏度冬季等溫線以上的地區，一般會被其他植物取代。[4][5][6][7][8][9]
叶有香气，形态优美，常作園藝观赏用。
其果實、種子和葉子均有毒，孩童誤食會引起腹痛、腹瀉等症狀，嚴重時會引發腸胃發炎、昏迷，甚至導致呼吸困難等。[來源請求]
人類將常春藤引入了許多地區，其中一些地區將其列為入侵物種。常春藤會迅速蔓延并纏繞其他植物造成後者死亡。它們創造了大片的“常春藤荒漠”（ivy deserts）。例如美國的許多州，特別是俄勒岡州全部禁止銷售與進口常春藤[10][11][12]。太平洋西北地區和美國南部的政府也鼓勵消滅常春藤[13][14]。
在澳大利亞南部，特别是東南部，常春藤被當做有害植物。在一些地區禁止販售常春藤[15]。與澳大利亞相鄰的新西蘭的環保局自1990年開始也將常春藤列為雜草（environmental weed）[16]。
セイヨウキヅタ (学名：Hedera helix) は、ヨーロッパや西アジアのほとんどの地域で自生しているウコギ科の被子植物である。常緑のつるは、横方向に伝って成長し、家の壁、木の幹、庭園、ゴミ捨て場を覆い尽くす。新たに侵入してきた地域では、侵入生物種として扱われている。
学名のヘデラ（Hedera）はツタの総称である。小名のヘリックス（helix） は古代ギリシャ語の「ねじれ」を意味する言葉から派生した[1]。
セイヨウキヅタは、 常緑のつる植物であり、高さ20-30メートルに成長し、細根を利用して、崖や壁などによじ登って成長する。また、垂直面以外の場所でも地面を覆うようにして成長する。
葉は互生で、長さ50-100mm、葉柄は15-20mmである。葉は若葉のときは掌状で５裂であるが、成葉になると切れ込みが見られず心臓のような形となる。 花は、それぞれ直径3-5センチであり、小さな緑がかった黄色をしている。そして蜜が豊富にあり、晩夏から晩秋までのミツバチや他の昆虫のための重要な食料源となる。 果実は直径6-8 mmで、冬の終わり頃に橙黄色から紫黒色に成熟する[2]。人間にとっては有毒であるが、多くの鳥にとっては重要な食料である。
果実には種子が5個あり、鳥に食べられることにより、広範囲に種子が散布される[3][4][5]
崖を登るセイヨウキヅタ（チェコ共和国）
壁あるいは木の幹を登るため細根を茎から生やしている
セイヨウキヅタは、アイルランド北東部、スカンジナビア半島南部、ポルトガル南部、ウクライナ東部、イランおよびトルコ北部にかけて自生している。 北限地あるいは東限地は冬になると約-2℃になるが、西限地と南西限地では、他種のキヅタに遷移している[3][4][5][6][7][8]。
アグドにあるモミジバスズカケノキに絡みつくセイヨウキヅタ
セイヨウキヅタは、観賞植物として広く栽培されている。自生地では、他の生物を数多く集めている。花には、70種以上の昆虫が蜜を求めて集まり、少なくとも16種の鳥が実を食べている。葉は密集した状態になることから緑の避難所としての役割を提供し、また、シカの餌となる[3][9]。
セイヨウキヅタは、管理していないと、すぐに生垣、木、境界線を超えて侵入し、庭園の厄介な植物となり、管理されていない空き地にも侵入することがある。栽培品種として30種以上あり、黄色、白、 多色（例えば「氷河（Glacier）」）、葉に深い切れ込みがあるもの（例えば「Sagittifolia 」）、紫色の茎、矮小品種などのような特徴をもつ品種が選抜されている[10]。
マルボルク城のエントランスを覆うセイヨウキヅタ
セイヨウキヅタは、他の外来種のように主に人の手によって世界中に広がった。セイヨウキヅタはアメリカの多くの地域で侵入種として指定され、オレゴン州では、販売または輸入は禁止されている[11]。
第三紀の現在より湿度の高かったとき、温帯雨林が地中海沿岸の地域を覆っており、その名残としてゲッケイジュとセイヨウヒイラギが広く自生している。氷河作用により、セイヨウキヅタはいったん姿を消したが、温暖な気候に戻った時、鳥により再び大陸に広がったと考えられている[12]。 セイヨウキヅタの適用能力により、原産地であるヨーロッパと似た気候であればどの地域でも生育することができ、いくつかの種への分化も見られている。
古い建物の壁を覆うアイビーの姿は、多くの場合魅力的な光景である。断熱効果の利点があるが、管理されていなければ問題が生じる。特にセイヨウキヅタは、非常に急速に成長し、茎全体に沿って生えてくる細根によってしがみつく。これらは、壁に見苦しい「あしあと」を残すことになる。除去するのが困難であり、場合によっては高価な再舗装作業を行う必要が出てくることもある。さらに、溝や屋根裏に侵入し、タイルを持ち上げて、排水路を塞ぐこともある。そのことが、ネズミなどの厄介生物の住処となる場合もある。再び生えてこなくするには、根元で切断し、切り株を掘り上げて根絶やしにする必要がある[13]。
セイヨウキヅタ (学名：Hedera helix) は、ヨーロッパや西アジアのほとんどの地域で自生しているウコギ科の被子植物である。常緑のつるは、横方向に伝って成長し、家の壁、木の幹、庭園、ゴミ捨て場を覆い尽くす。新たに侵入してきた地域では、侵入生物種として扱われている。
아이비(Hedera helix, common ivy, English ivy, European ivy, ivy)는 두릅나무과에 속하는 속씨 식물의 종이다. 양담쟁이, 상록담쟁이 등으로도 불린다. 유럽 대부분의 지역과 서아시아에 자생한다.
아이비(Hedera helix, common ivy, English ivy, European ivy, ivy)는 두릅나무과에 속하는 속씨 식물의 종이다. 양담쟁이, 상록담쟁이 등으로도 불린다. 유럽 대부분의 지역과 서아시아에 자생한다.
