nomes no trilho de navegação
Hlavinka horská (Traunsteinera globosa) je pozemní, hlíznatá orchidej, jediný druh rodu hlavinka, který se v evropské přírodě vyskytuje. Tato bylina s neobvyklým narůžovělým květenstvím připomínajícím spíše česnek roste v přírodě České republiky jen ojediněle a je přísně chráněna. Lze ji s jinou rostlinou nesnadno zaměnit, neboť další druh téhož rodu, Traunsteinera sphaerica, má květy nažloutlé a roste až v jihozápadní Asii.[1][2]
Roste ve středoevropských a jihoevropských pohořích, na východ zasahuje až na Krym, do Turecka a na Kavkaz. V České republice je poměrně vzácná a roste pouze na několika místech. V Čechách, kde se dříve vyskytovala v Českém středohoří a v Orlických horách, pravděpodobně vymizela. Na Moravě nyní roste v Hrubém Jeseníku a na okraji Karpat, v Beskydech, Javorníkách, Hostýnských vrších a v Bílých Karpatech.[1][3][4][5]
Tento geofyt je vázán na slunné, luční biotopy, vyskytuje se na loukách, pastvinách či otevřených prameništích, kde jsou vlhčí humózní či kamenitohlinité půdy. Její stanoviště, která mohou být zásaditá nebo i slabě kyselá, se nacházejí od podhůří do hor.[4][6][7]
Vytrvalá bylina s přímou, nevětvenou, chudě olistěnou lodyhou vysokou 30 až 70 cm. V době kvetení jsou v zemi dvě hlízy a z větší, loňské vyrůstá lodyha s květy. Lodyha bez listové růžice má u báze dva až tři objímavé, hnědé, zakrslé, šupinaté listy. Výše pak vyrůstají čtyři a více listů bylinných, šikmo odstávajících, které jsou podlouhle až obkopinaté, na bázi objímavé a na vrcholu mají kápovitou špičku. Spodní listy bývají dlouhé 5 až 13 cm a 1 až 3 cm široké, směrem vzhůru se však zmenšují, poslední úzký list nedosahuje ani k počátku květenství.
Květenství je hustý klas (někdy považovaný za hlávku), který má v době před rozkvětem kulovitě jehlancovitý tvar, v době květu je spíše kulovitý a po odkvětu se prodlužuje. Je v něm nahloučeno až 100 květů, které jsou světle růžové nebo světle purpurové s nachovými tečkami a mají drobné listeny. Okvětní lístky jsou vejčité, asi 7 mm dlouhé, vnější se ke konci zužují a na vrcholu mají kyjovitý přívěsek. Široce klínovitý pysk s nachovými tečkami je do poloviny třílaločný a prostřední lalok je delší než postranní, ostruha je svislá, válcovitá a prohnutá. Květy se otevírají jen ve dne, příjemně voní a bývají opylovány převážně motýly. Kvetou v závislosti na poloze od května do srpna. Brylky pylu jsou světle žluté. Ploidie druhu je 2n = 42.
Plodem je přisedlá, eliptická tobolka směřující šikmo vzhůru, obsahuje množství velmi drobných semen. Semena nemají zcela vyvinutá embrya a jsou v rané fázi vývoje závislá na mykorhizních houbách, patřících pravděpodobně do čeledí Tulasnellaceae nebo Ceratatobasidiaceae.[1][2][3][4][8]
Hlavinka horská je velmi citlivá na minerální i organické hnojení půdy, ve které roste, stejně jako na meliorační úpravy mající za cíl odvodnit lokalitu. Pro svůj estetický vzhled je též ohrožována trháním kvetoucích jedinců a sběrem hlíz. Ustupuje z obhospodařovaných pozemků, hlavně z lučních lokalit v nižších polohách, a vytratila se také z blízkosti turistických cest. Stejně nebezpečné je pro ni upuštění od obhospodařování luk a pastvin, které následně zarostou nepůvodními travinami a dřevinami.
Je v České republice chráněným druhem a byla zařazena k silně ohroženým druhům naší květeny, jak ve "Vyhlášce MŽP ČR č. 395/1992 Sb. ve znění vyhl. č. 175/2006 Sb" (§2), tak i v "Červeném seznam cévnatých rostlin České republiky z roku 2012" (C2b).[1][7][9][10]
Obrázky, zvuky či videa k tématu hlavinka horská ve Wikimedia Commons
Hlavinka horská (Traunsteinera globosa) je pozemní, hlíznatá orchidej, jediný druh rodu hlavinka, který se v evropské přírodě vyskytuje. Tato bylina s neobvyklým narůžovělým květenstvím připomínajícím spíše česnek roste v přírodě České republiky jen ojediněle a je přísně chráněna. Lze ji s jinou rostlinou nesnadno zaměnit, neboť další druh téhož rodu, Traunsteinera sphaerica, má květy nažloutlé a roste až v jihozápadní Asii.
Die Rosa Kugelorchis (Traunsteinera globosa), meist Rote Kugelorchis[1] und auch nur Kugelorchis oder Kugelknabenkraut genannt, ist eine Pflanzenart aus der Gattung der Kugelorchis (Traunsteinera) in der Familie der Orchideen (Orchidaceae).
Die Rosa Kugelorchis ist eine ausdauernde, krautige Pflanze, die Wuchshöhen von etwa 20 bis 60 Zentimetern erreicht. Vier bis sechs aufrechte Laubblätter sind wechselständig am dünnen Stängel verteilt. Die einfache Blattspreite ist lanzettlich und von bläulich-grüner Farbe.
Die Blütezeit reicht von Juni bis Juli. Der anfangs pyramidenförmige Blütenstand wird später halbkugelig bis eiförmig; in ihm stehen viele Blüten sehr dicht zusammen.
Die zwittrige Blüte ist zygomorph und dreizählig. Die Blütenhüllblätter sind rosafarben mit purpurroten Punkten auf der Lippe. Die Sepalen sind lang ausgezogen mit knopfartiger Spitze. Der Mittellappen der dreispaltigen Lippe hat eine aufgesetzte Spitze. Der zylindrische Sporn ist kürzer als der Fruchtknoten.
Die Chromosomenzahl beträgt 2n = 42.[2]
Die Rosa Kugelorchis gedeiht in europäischen Gebirgen von den Pyrenäen bis zum Balkan und bis zum Kaukasus.[3]
Die Rosa Kugelorchis gedeiht von der collinen bis zur subalpinen Höhenstufe. In Europa kommt die Rosa Kugelorchis in Höhenlagen von 250 bis 2630 Metern vor.[4] Nach Baumann und Künkele hat die Rosa Kugelorchis in den Alpenländern folgende Höhengrenzen: Deutschland 420–2110 Meter, Frankreich 570–2600 Meter, Schweiz 450–2630 Meter, Liechtenstein 430–2100 Meter, Österreich 360–2200 Meter, Italien 390–2500 Meter, Slowenien 250–1840 Meter.[4] In Deutschland steigt sie in den Alpen bis zu einer Höhenlage von 2150 Metern auf. So kommt sie in den Allgäuer Alpen in Höhenlagen von 850 is 2150 Metern vor. Am Linkerskopf in Bayern erreicht sie eine Höhenlage von 2150 Metern.[5] In Österreich ist die Rosa Kugelorchis zerstreut anzutreffen, fehlt im Burgenland und ist in Wien ausgestorben.
Diese kalkliebende Pflanze gedeiht am besten auf frische Kalk-Magerrasen oder Bergwiesen, in der subalpinen Höhenstufe auch Wildheu-Hänge. Sie gedeiht in Pflanzengesellschaften der Verbände Caricion ferrugineae, Calamagrostion, Mesobromion oder Polygono-Trisetion.[2]
Die ökologischen Zeigerwerte nach Landolt et al. 2010 sind in der Schweiz: Feuchtezahl F = 3+w (feucht aber mäßig wechselnd), Lichtzahl L = 4 (hell), Reaktionszahl R = 4 (neutral bis basisch), Temperaturzahl T = 2 (subalpin), Nährstoffzahl N = 3 (mäßig nährstoffarm bis mäßig nährstoffreich), Kontinentalitätszahl K = 3 (subozeanisch bis subkontinental).[6]
Die Erstveröffetnlichung erfolgte 1759 unter dem Namen (Basionym) Orchis globosa durch Carl von Linné in Syst. Nat. 10. Auflage, 2, S. 1242. Das Artepitheton globosa bedeutet kugelförmig. Die Neukombination zu Traunsteinera globosa (L.) Rchb. wurde 1842 durch Heinrich Gottlieb Ludwig Reichenbach in Flora Saxonica, S. 87 veröffentlicht.[3]
Der Artikel beruht hauptsächlich auf folgenden Unterlagen:
Helmut Baumann, Siegfried Künkele, Richard Lorenz: Orchideen Europas mit angrenzenden Gebieten. Verlag Eugen Ulmer, Stuttgart, 2006. ISBN 978-3-8001-4162-3. S. 304.
Die Rosa Kugelorchis (Traunsteinera globosa), meist Rote Kugelorchis und auch nur Kugelorchis oder Kugelknabenkraut genannt, ist eine Pflanzenart aus der Gattung der Kugelorchis (Traunsteinera) in der Familie der Orchideen (Orchidaceae).
Traunsteinera globosa hè una pianta chì face partita di a famiglia di l'orchidaceae.
Traunsteinera globosa hè una pianta chì face partita di a famiglia di l'orchidaceae.
Traunsteinera, the round headed orchid, or globe orchid, is a genus of flowering plants from the orchid family, Orchidaceae.
Traunsteinera species are terrestrial, perennial plants (geophytes), which overwinter with two ovate root nodules.
They are slender, up to 60 cm high plants. The flower stem has no leaf rosette but scattered stem leaves.
The inflorescence is very dense, with dozens of small flowers in an initially cone-shaped, later spherical to spherical spike. The perianth petals are oval in shape, with a long spatulate spire, forming a helmet. The lip is three-lobed, with a thin, curved spur. The gynostemium is short and obtuse, the rostellum three-lobed.
The species is rare and occurs locally in the medium and high mountain ranges from the temperate regions of Europe to the Caucasus. Plants are found growing in neutral to calcareous, moist or dry soils in sunny places such as calcareous grasslands and alpine meadows. In medium and high mountain ranges from 1000-3000 m.
Traunsteinera globosa growing in habitat in Austria
Traunsteinera globosa near Meglisalp, Alpstein mountain range, Switzerland
Traunsteinera globosa growing in the West Tatra Mountains
Traunsteinera sphaerica growing in Karachayevsky District, Karachay-Cherkessia, Russia
Traunsteinera is named after the Austrian pharmacist and botanist Joseph Traunsteiner (1798–1850). The scientific name was published in 1842 by Heinrich Gottlieb Ludwig Reichenbach.
There are two known species, native to Europe, Turkey and the Caucasus.[1][2][3]
Traunsteinera, the round headed orchid, or globe orchid, is a genus of flowering plants from the orchid family, Orchidaceae.
Traunsteinera globosa es la única especie del género monoespecífico, Traunsteinera, de la familia de las orquídeas (Orchidaceae).
Su hábitat son los prados de montaña, húmedos, de entre 1000 a 2700 msnm. de gran parte de Europa.
La única especie es Traunsteinera globosa, y no es rara la forma blanca (var. albiflora Schur).
Hay algunos autores que a la T. globosa subsp. sphaerica (M. Bieb.) Soó, típica del Cáucaso y Anatolia, la elevan al rango de especie.
Una de las características más útiles para determinar la Traunsteinera globosa, cuya inflorescencia cónica se parece a la de Anacamptis pyramidalis, es la forma de los sépalos que acaban en apículo espatulado.
Planta alta de 20 a 60 cm, que presenta dos rizomas tuberosos, ovoidales. Tallo grácil, erecto, flexuoso.
Hojas basales reducidas a escamas marrones, 4 a 6 hojas caulinares, suberectas o erecta, distribuidas a lo largo de todo el tallo, las inferiores lanceoladas, tallo fino a 13 cm, sin embargo se vuelve más corto hacia el extremo.
Florece hacia el mes de julio. Inflorescencia pequeña, densa y multifloral, en un principio cónica después subglobosa, pasando a cilíndrica. Brácteas membranosas, tan largas como el ovario. Flores pequeñas, rosa o rosapurpurea, con manchas más oscuras sobre el labelo y a veces sobre los pétalos
Los sépalos con una longitud de 4,5 a 8 mm, ovados con un ápice claviforme largo, con apículo espatulado. Pétalos muy cortos, curvardos sobre el ginostemio. Labelo cuneiforme, largo 4 a 7 mm, trilobulado, con lóbulos laterales triangulares o romboidales, lóbulo mediano apenas más largo, con apéndice pequeño, ginostemo corto, obtuso. Borsicola rudimentaria, bilocular, recubriendo solo parcialmente y reticular.
Espolón delgado, de una longitud menor de 1/2 del ovario (2,5-3 mm), vuelto hacia abajo. Ovario sesil.
Traunsteinera globosa es la única especie del género monoespecífico, Traunsteinera, de la familia de las orquídeas (Orchidaceae).
Traunsteinera globosa
L'orchis globuleux (Traunsteinera globosa) est une espèce d'orchidées terrestres européenne.
Les feuilles glauques, sont toutes portées par la tige, haute de 20 à 60 cm.
Fleurs roses ou mauves en épi très dense.
Fleurs à éperon court, labelle moucheté, lobes latéraux assez courts, pétales et sépales se terminant par un filet spatulé[1].
Mai à août[2].
Prairies calcaires, de 900 à 2 600 m[3]. Des Pyrénées à proximité de la mer Noire.
Traunsteinera globosa
L'orchis globuleux (Traunsteinera globosa) est une espèce d'orchidées terrestres européenne.
Kulojta pihawka (Traunsteinera globosa) je rostlina ze swójby orchidejowych rostlinow (Orchidaceae).
Kulojta pihawka je trajne zelo, kotrež docpěwa wysokosć wot 30 hač 60 cm.
Łopjena su proste, zrunane, namódreń zelene, wosebje w delnim dźělu stołpika.
Kćěje wot junija hač julija. 30-80 bałdrijanojće wonjacych, róžojtych, rědko běłych, kćenjow steji w kulojtym hač wótro-kehelojtym, hustym kwětnistwje a docpěwa šěrokosć wot 1 cm. Kćenjowe łopješka njesu dołhe kónčki a su najprjedy helmojće hromadu nygace a pozdźišo zwónčkojće wotstejace. Wotroha je dele zhibnjena. Hubka je třiškałobowa a ćmowopurpurowje dypkata.
Rosće na wapnowych suchich trawnikach alpskich srjedźnych horinow, na wotewrjenych hórskich łukach Alpow. Preferuje čerstwe, bazowe, zwjetša wapnite, čumpate kamjentne a hlinjane pódy.
Rostlina je w horinach srjedźneje a južneje Europy rozšěrjena.
Kulojta pihawka (Traunsteinera globosa) je rostlina ze swójby orchidejowych rostlinow (Orchidaceae).
L'orchide dei pascoli (Traunsteinera globosa (L.) Rchb., 1842) è una piccola pianta erbacea dalla vistosa infiorescenza sferica, appartenente alla famiglia delle Orchidacee.[1]
Il nome generico (Traunsteinera) è in onore del farmacista austriaco Joseph Traunsteiner (1798 – 1850) di Kitzbühel; L'epiteto specifico (globosa) deriva dalla particolare forma dell'infiorescenza.
Il binomio scientifico di questa pianta inizialmente era Orchis globosa, proposto dal botanico e naturalista svedese Carl von Linné (1707 - 1778) in una pubblicazione del 1759, modificato successivamente in quello attualmente accettato (Traunsteinera globosa), proposto dal botanico e ornitologo tedesco Heinrich Gottlieb Ludwig Reichenbach (1793 – 1879) nel 1842.
In lingua tedesca questa pianta si chiama Kugelorchis oppure Kugelstendel; in francese si chiama Orchis globuleux.
L'altezza di questa pianta varia da 20 a 60 cm. La forma biologica è geofita bulbosa (G bulb), ossia sono piante perenni erbacee che portano le gemme in posizione sotterranea. Durante la stagione avversa non presentano organi aerei e le gemme si trovano in organi sotterranei chiamati bulbi, organi di riserva che annualmente producono nuovi fusti, foglie e fiori. È un'orchidea terrestre in quanto contrariamente ad altre specie, non è “epifita”, ossia non vive a spese di altri vegetali di maggiori proporzioni
Le radici sono fascicolate e secondarie da bulbo, e si trovano nella parte superiore del bulbo.
Le foglie sono di tre tipi:
Infiorescenza
Località: Val Piana, Limana (BL), 850 m s.l.m. - 02/06/2007
Inizio della fioritura
Località: Val Piana, Limana (BL), 850 m s.l.m. - 02/06/2007
Località: "Giardino Botanico delle Alpi Orientali", Monte Faverghera (BL), 1500 m s.l.m. - 23/06/2007
L'infiorescenza è una spiga densa e contratta a forma emisferica o globulare. Nella fase iniziale dello sviluppo la forma è a “capituli” (ossia i fiori sono disposti a gruppi) e la forma è più piramidale; nella fase finale acquista la forma definitiva globosa. I fiori sono posti alle ascelle di brattee a forma lanceolato-lineare e lunghe quasi come l'ovario. I fiori inoltre sono resupinati, ruotati sottosopra tramite torsione dell'ovario; in questo caso il labello è volto in basso. Dimensione dell'infiorescenza a “capituli”: larghezza 3 cm; altezza 1 cm. Dimensione dell'infiorescenza a fine sviluppo: larghezza 3,5 cm; altezza 3 – 6 cm. Dimensione delle brattee: larghezza 3 – 4 mm; lunghezza 16 – 20 mm.
I fiori sono ermafroditi ed irregolarmente zigomorfi, pentaciclici (perigonio a 2 verticilli di tepali, 2 verticilli di stami (di cui uno solo fertile – essendo l'altro atrofizzato), 1 verticillo dello stilo). I fiori sono inodori ed hanno un colore roseo con sfumature bianche e macchie violette. Dimensione dei fiori: 5 – 12 mm.
Il frutto è una capsula. Al suo interno sono contenuti numerosi minutissimi semi piatti. Questi semi sono privi di endosperma e gli embrioni contenuti in essi sono poco differenziati in quanto formati da poche cellule. Queste piante vivono in stretta simbiosi con micorrize endotrofiche, questo significa che i semi possono svilupparsi solamente dopo essere infettati dalle spore di funghi micorrizici (infestazione di ife fungine). Questo meccanismo è necessario in quanto i semi da soli hanno poche sostanze di riserva per una germinazione in proprio.[5]
La riproduzione di questa pianta avviene in due modi:
Dal punto di vista fitosociologico la specie di questa voce appartiene alla seguente comunità vegetale[8]:
Il numero cromosomico di T. globosa è: 2n = 42[9][10]
Esiste una varietà bianca che alcuni botanici distinguono dalla specie nominale con il nome di Traunsteinera globosa (L.) Rchb. var. albiflora Schur.
La specie di questa voce ha avuto nel tempo diverse nomenclature. L'elenco che segue indica alcuni tra i sinonimi più frequenti:
Nella fase iniziale dello sviluppo (quando l'infiorescenza non ha ancora acquistato la sua forma emisferica definitiva), questa orchidea può essere confusa con alcune orchidee del genere affine Dactylorhiza (ex Orchis):
Come tutte le orchidee è una specie protetta e quindi ne è vietata la raccolta e il commercio ai sensi della Convenzione sul commercio internazionale delle specie minacciate di estinzione (CITES).[11]
L'orchide dei pascoli (Traunsteinera globosa (L.) Rchb., 1842) è una piccola pianta erbacea dalla vistosa infiorescenza sferica, appartenente alla famiglia delle Orchidacee.
De knotsorchis (Traunsteinera globosa) is een Europese terrestrische orchidee. Het is een zeldzame soort van kalkgraslanden in het middel- en hooggebergte.
De plant dankt zijn naam aan de opvallende knots- tot kogelvormige bloeiwijze.
De botanische naam Traunsteinera is vernoemd naar de Oostenrijkse apotheker en botanicus Josef Traunsteiner (1798–1850). De soortaanduiding globosa stamt uit het Latijn en betekent ‘rond van vorm’, wat slaat op de vorm van de bloeiwijze.
De knotsorchis is een tot 60 cm hoge plant. De geelgroene bloemstengel heeft verspreid over de stengel vier tot zes bladeren. De bloeiwijze is zeer dicht, met tientallen kleine bloemen in een aanvankelijk kegelvormige, later kogel- tot bolvormige aar.
Het zijn terrestrische, overblijvende planten (geofyten), die overwinteren met twee eivormige wortelknollen.
De bladeren zijn aan beide zijden lichtgroen, ongevlekt, smal lancetvormig. De onderste bladeren zijn tot 13 cm lang, naar boven toe nemen ze in grootte af. De schutblaadjes zijn vliesvormig, groen met paarse randen, en even lang als de vruchtbeginsels.
De talrijke kleine bloempjes zijn roze tot paars, zeer zelden wit, en donker gevlekt. De sepalen en petalen zijn ovaal van vorm, met een lange spatelvormige spits, en vormen een helm. De lip is drielobbig, lichter dan de rest van de bloem en met opvallende donkerrode of purperen vlekken. Er is een dun, gebogen spoor.
De bloeitijd is van juni tot augustus.
De knotsorchis geeft de voorkeur aan neutrale tot kalkrijke, vochtige of droge bodems op zonnige plaatsen, zoals kalkgraslanden en alpenweiden. In middel- en hooggebergtes komt de soort voor op hoogtes van 1000 tot 2700 m.
De soort is zeldzaam en komt plaatselijk voor in de gebergtes van Europa, onder meer in de Pyreneeën, het Centraal Massief, de Alpen, de Vogezen, de Karpaten en de Abruzzen. Het verspreidingsgebied loopt van Spanje tot voorbij de Balkan en van Polen tot in Italië.
Verwarring met de andere vertegenwoordiger van het geslacht, Traunsteinera sphaerica (die door sommige taxonomen als een ondersoort van Traunsteinera globosa wordt beschouwd) is praktisch onmogelijk, mits die steeds wit of crèmekleurige bloemen heeft.
Wel kan de knotsorchis door zijn bloeiwijze en habitat verward worden met de hondskruid (Anacamptis pyramidalis) of met de roze-gekleurde soorten van de vanilleorchis (Nigritella). De eerste soort heeft echter nooit gestippelde bloemen, en de vanilleorchissen zijn veel kleiner (maximaal 20 cm).
De knotsorchis is beschermd in onder meer Frankrijk en Duitsland.
Mediabestanden die bij dit onderwerp horen, zijn te vinden op de pagina Traunsteinera globosa op Wikimedia Commons. De knotsorchis (Traunsteinera globosa) is een Europese terrestrische orchidee. Het is een zeldzame soort van kalkgraslanden in het middel- en hooggebergte.
De plant dankt zijn naam aan de opvallende knots- tot kogelvormige bloeiwijze.
Storczyca kulista (Traunsteinera globosa (L.) Rchb.) – gatunek rośliny z rodziny storczykowatych (Orchidaceae). Łacińską nazwę rodzajową nadano jej dla uczczenia zasług austriackiego aptekarza Josepha Traunsteinera (przełom XVIII i XIX w.)[3].
Występuje w górach Europy: w Alpach, Pirenejach, Apeninach, Jurze, w Karpatach i Sudetach. W Polsce występuje głównie w górach, gdzie jest dość częsta. Poza górami, na przylegającym niżu występuje znacznie rzadziej[3]. Notowana tutaj była na Podkarpaciu oraz w Słubicach i na łąkach koło Ojcowa[4]. W Sudetach obecnie występuje tylko na 2 izolowanych stanowiskach w obrębie Parku Narodowego Gór Stołowych.
Roślina objęta w Polsce ścisłą ochroną gatunkową. W ostatnich latach notuje się spadek liczebności gatunku. Znaczna liczba jej stanowisk znajduje się w karpackich parkach narodowych. Zagrożone są jedynie stanowiska znajdujące się poza parkami, głównie wskutek zaorywania łąk i intensyfikacji gospodarki łąkowej[6].
Storczyca kulista (Traunsteinera globosa (L.) Rchb.) – gatunek rośliny z rodziny storczykowatych (Orchidaceae). Łacińską nazwę rodzajową nadano jej dla uczczenia zasług austriackiego aptekarza Josepha Traunsteinera (przełom XVIII i XIX w.).
Pavstavač hlavatý (Traunsteinera globosa) je rastlina z čeľade vstavačovité (Orchidaceae).
Južná a stredná časť Európy. Od Pyrenejí po Kaukaz. Je to horský druh. Na Slovensku v Karpatoch od Bielych Karpát po Poloniny.
Je asi 30 až 70 cm vysoká, má priamu byľ, málo listov ktoré odstávajú od byle a sú kopijovité. Kvety sú malé v hustom ihlanovitom klase, nahustené úplne na konci byle. Kvety sú ružové s tmavými bodkami.Kvitne od mája do augusta. Plod je tobolka.
Suchšie a slnečné stanovištia až do horských oblastí. Obľubuje hlbšie výživné a vápenaté pôdy.
Medzinárodne je chránená dohodou CITES. Na Slovensku je hodnotený ako zraniteľný (VU - vulnerable), v Česku je to druh kriticky ohrozený (CR). V Česku je to druh §2 – silne ohrozený C2. V Česku aj na Slovensku tak ako aj v mnohých ďalších krajinách výskytu je zákonom chránená. Rastlinu ohrozuje trhanie do kytíc či herbárov a poškodzovanie stanovíšť mechanicky i chemickými prostriedkami.
Commons ponúka multimediálne súbory na tému Pavstavač hlavatý
Wikidruhy ponúkajú informácie na tému Pavstavač hlavatý
Pavstavač hlavatý (Traunsteinera globosa) je rastlina z čeľade vstavačovité (Orchidaceae).
Родова назва рослини на честь Йозефа Траунштейнера — аптекаря з Тіролю, який займався збиранням і вивченням рослин, а видова назва підкреслює її кулясту форму суцвіття.
Вид поширений у Середній Європі (від Піренеїв і Вогезів на заході до Карпат і Балканського півострову на сході). Середземномор'я, південна межа ареалу в Європі пролягає через Північну Іспанію, Північно-Центральну Італію і Південну Болгарію. У країнах Європи зростає на висотах 1000–2600 м, також зростає на Кавказі і Малій Азії.
В Українських Карпатах поширений у всіх районах.
Трапляються досить зрідка на вологих луках, інколи у смузі криволісся, в гірських лісах, на узліссях і галявинах. Заходить у верхню частину субальпійського поясу до 1700–1750 м.
Бульбиста рослина з квітоносним пагоном 25-50 см заввишки. Бульби цілісні, тупі.
Стебло тонке, буває прямостояче, але здебільшого вигнуте.
Листки видовженоланцетні або видовженооберненояйцеподібні, різко звужені в коротеньке вістя, відігнуті, до основи звужені в довгі замкнуті піхви.
Квітки дрібні, лілувато-рожеві, зібрані в густе, майже кулясте суцвіття. Губа трилопатева, з дуже короткою шпоркою.
Цвіте у липні, тривалість цвітіння 20-25 днів. Плодоносить у серпні-вересні. Розмножується насінням.
Занесена до Конвенції про міжнародну торгівлю видами флори та фауни, які перебувають під загрозою зникнення. Запропонована до Червоної книги Українських Карпат, занесена до Червоної книги України (третя категорія), також охороняється у Польщі, Словаччині, Болгарії і Росії. Охороняється у Чорногірському, Кузійському, Угольсько-Широколужанському масивах Карпатського біосферного заповідника, та на території Карпатського національного природного парку.
Причиною зменшення чисельності виду є рекреація, різні види господарської діяльності (випасання худоби, скошування, збір бульб як лікарської сировини).
Лікувальна і декоративна рослина.
Traunsteinera globosa là một loài thực vật có hoa trong họ Lan. Loài này được (L.) Rchb. miêu tả khoa học đầu tiên năm 1842.[1]
.jpg)
Traunsteinera globosa là một loài thực vật có hoa trong họ Lan. Loài này được (L.) Rchb. miêu tả khoa học đầu tiên năm 1842.
Траунште́йнера шарови́дная (лат. Traunsteinéra globósa) — травянистое растение; вид рода Траунштейнера (Traunsteinera) семейства Орхидные (Orchidaceae).
Многолетнее травянистое растение высотой 20—70 см.
Листья ланцетной формы.
Соцветие шаровидное, многоцветковое. Цветки лилового цвета.
Растение распространено в Европе, Малой Азии, Закавказье.
В России встречается на Кавказе, Краснодарском и Ставропольском краях.
Произрастает на сырых лугах, горных склонах в альпийском и субальпийском поясах.
Редкий вид. Занесена в Красную книгу России и ряда регионов РФ. Вымирает в связи с хозяйственной деятельностью в местах своего произрастания и сбором на букеты.
Траунште́йнера шарови́дная (лат. Traunsteinéra globósa) — травянистое растение; вид рода Траунштейнера (Traunsteinera) семейства Орхидные (Orchidaceae).
_(17950104311).jpg)
