nomes no trilho de navegação
Guidance for identification
Drobnołuszczak trocinowy, łuskowiec trocinowy (Pluteus petasatus (Fr.) Gillet) – gatunek grzybów należący do rodziny łuskowcowatych (Pluteaceae)[1].
Pozycja w klasyfikacji: Pluteus, Pluteaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1838 r. Elias Fries, nadając mu nazwę Agaricus petasatus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1876 r. Claude-Casimir Gillet[1].
Alina Skirgiełło w 1999 r. opisywała ten gatunek pod nazwą łuskowiec trocinowy, Władysław Wojewoda w 2003 r. zaproponował nazwę drobnołuszczak trocinowy, jako bardziej odpowiednią (grzyby te mają bardzo drobne łuski)[3].
Średnica 4,5-18 (20) cm, kształt początkowo wypukły, później stopniowo rozpościerający się, w końcu płasko-wypukły, czasami w środku wybrzuszony, rzadziej wklęsły. Powierzchnia gładka, błyszcząca i nieco lepka. Kolor od białawego do białoszarego, czasami z odcieniem kawy z mlekiem. Na środku ciemniejszy – jasnoorzechowy od jedwabistych przylegającym kosmków w postaci drobnych łuseczek na szczytach delikatnych, promienistych włókienek. Skórka daje się oddzielić[4].
Wolne, gęste, o szerokości do 1,5 cm, wybrzuszone. Początkowo białe, później różowawe. Licznie występują międzyblaszki. Ostrza równe, u starszych okazów nieco kosmkowato-watowate[4].
Wysokość 5-13 cm, grubość 0,5-1(1,5) cm. Jest pełny, walcowaty lub zwężający się ku górze, czasami zgrubiały w dolnej części. Powierzchnia o barwie od białej do kremowoszarej lub kremowopłowej, a przy podstawie nawet orzechowej. Jest jedwabisto-włóknista[4].
Zwarty, biały, w trzonie czasami marmurkowaty. Zapach grzybowy, smak łagodny, nieco pleśniowaty[4].
Włókienka w skórce kapelusza zbudowane ze strzępek przylegających lub ułożonych w postaci kosmków lub drobnych łuseczek. Strzępki te są bezbarwne lub brązowawe, cylindryczne, o szerokości 5–20 μm. Ich szczytowe elementy mają długość do 130 μm. Sprzążek brak, czasami tylko (bardzo rzadko) występują w strzępkach budujących skórkę trzonu. Zarodniki o kształcie od elipsoidalnego do nieco wydłużonego, rzadko szerokoelipsoidalne. Mają rozmiar 5,5–8(9,5) × 3,5–5(5,5) μm. Nielicznie występują cheilocystydy. Są słabo wyróżniające się, wąskomaczugowate, wrzecionowate, o rozmiarze 35–70 × 0,8–22(30) μm. Licznie występują wąskowrzecionowate pleurocystydy o rozmiarach 35–80 × 10–21 μm. Ich charakterystyczną cechą są 2-4 (rzadko 1) haki o rozmaitych kształtach i ścianie o grubości do 2 μm[4].
Liczne stanowiska tego gatunku podano w Ameryce Północnej i w Europie. Opisano jego występowanie także w Australii i niektórych regionach Azji (Mongolia i Korea)[5]. W Polsce gatunek rzadki. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status R – potencjalnie zagrożony z powodu ograniczonego zasięgu geograficznego i małych obszarów siedliskowych[6]. Również w całej niemal Europie jest rzadki[3].
Saprotrof. Występuje w lasach, parkach, przy domach, najczęściej na stertach trocin, rzadziej na zmurszałych pniach i opadłych gałęziach drzew. Owocniki wytwarza od marca do września[3]. Zazwyczaj występuje kępkami, rzadziej pojedynczo[4].
Charakterystycznymi cechami drobnołuszczaka trocinowego są: masywna budowa, białawy kapelusz, z czasem ciemniejszy, orzechowy, ale nadal jasny, powierzchnia jedwabisto-gładka, nieco lepka, a w budowie mikroskopowej elipsoidalne zarodniki i hakowate pleurocystydy. Podobny, jasno ubarwiony jest drobnołuszczak białokremowy (Pluteus pellitus), jest jednak znacznie mniejszy i zazwyczaj występuje pojedynczo[4].
Drobnołuszczak trocinowy, łuskowiec trocinowy (Pluteus petasatus (Fr.) Gillet) – gatunek grzybów należący do rodziny łuskowcowatych (Pluteaceae).
Pluteus petasatus (Fr.) Gill., 1876
Плюте́й благоро́дный (Pluteus petasatus) — гриб рода Плютей. Считается несъедобным.
В системе рода Плютей С. П. Вассера этот вид относится к секции Pluteus подрода Pluteus, в системе Э. Веллинги к секции Pluteus.[1]
Плютей отечественный (P. patricius) согласно MycoBank и Species Fungorum является синонимом, однако некоторые авторы описывают его как самостоятельный вид. Е. Ф. Малышева отмечает этот вид как критический, отличительных признаков которого, вероятно, недостаточно чтобы считать его и плютей благородный разными видами.[2]
Шляпка толстомясистая, диаметром 4—15 сантиметров, от выпуклой до плоско-распростёртой, со слабо выраженным бугорком или углублением в центре. Край ровный, часто подвёрнутый. Поверхность белая или серовато-белая, в центре более тёмная до охристо-жёлтой, шелковистая, блестящая, сухая, иногда слабо слизистая, покрыта тёмными волокнами, в центре редкие мелкие прижатые коричневые чешуйки.
Пластинки свободные, широкие, частые, с пластиночками, от бледно-розового до розового цвета.
Ножка 5—12×0,5—1,5(2) см, цилиндрическая, центральная, ровная, плотная, белого цвета, сухая. Основание расширенное, с коричневатым волокнистым налётом.
Мякоть белая, ватообразная, на срезе не изменяется, со сладковатым вкусом и грибным запахом.
Остатки покрывал отсутствуют, споровый порошок розовый.
Споры гладкие, эллипсоидные или веретеновидные, 5,5—8(9)×4—5,5 мкм.
Гифы кожицы шляпки без пряжек, шириной 5—20 мкм, состоят из бесцветных или пигментированных клеток. Покровы ножки состоят также из гиф шириной 5—20 мкм, с пряжками, клетки гиф цилиндрические, бесцветные, в основании коричневые.
Базидии четырёхспоровые, размерами 20—30×6—9 мкм, тонкостенные, булавовидные, бесцветные.
Хейлоцистиды размерами 35—75×10—30 мкм, булавовидные или веретеновидные, тонкостенные, бесцветные, встречаются редко. Плевроцистиды 45—90×10—20 мкм, веретеновидные или бутылковидные, толстостенные, бесцветные, с придатком, который может быть слабо выражен, с 1—4 зубцами.
Для американских образцов характерны размеры спор 5—7(8)×4—5 мкм, хейлоцистид — 30—70×10—20 мкм, плевроцистиды с чётким апикулярным придатком и 2—4 зубцами, 40—100×8—15 мкм[6].[2]
Авторы, принимающие плютей отечественный в качестве самостоятельного вида указывают отличия от плютея благородного — меньший размер шляпки (до 5 см), гигрофанность и в среднем более короткие споры.
Шляпка диаметром 4—5 сантиметров, выпуклая, гигрофанная, с завёрнутым краем, к краю растрескивающаяся. Поверхность белая, покрыта концентрическими прижатыми чешуйками песочного цвета. Ножка 4—8×0,5—1 см. Размер спор 6,3—8×4—5,2 мкм.[2] Описание остальных признаков совпадает с описанием плютея благородного.
Pluteus lipidocystis отличается строением хейлоцистид и экологическими особенностями[6].
С плютеем благородным можно спутать крупные и бледноокрашенные экземпляры плютея оленьего.[7]
Сапротроф на остатках древесины лиственных пород, в частности, дуба, бука, тополя, растёт в широколиственных и хвойно-широколиственных лесах[6]. Распространён в Евразии и Северной Америке. Известен в большинстве европейских стран от Британских островов до Восточной Европы, в Азии найден в Израиле, России и Японии[6]. В России находки плютея благородного известны в Ленинградской, Ростовской, Иркутской и Самарской областях, Татарстане, Краснодарском крае и Приморском крае.[2] Встречается редко, растёт группами.
Сезон: июль — октябрь.
Плюте́й благоро́дный (Pluteus petasatus) — гриб рода Плютей. Считается несъедобным.
В системе рода Плютей С. П. Вассера этот вид относится к секции Pluteus подрода Pluteus, в системе Э. Веллинги к секции Pluteus.
.JPG)
.JPG)
