L' Acula codibianca (Haliaeetus albicilla) hè un rapaci chì faci parti di a famiglia di l'Accipitridae. Hè un aceddu maiori è alilargu. A coda hè corta. L'impiumatura hè bruna bughja, fora di u capu è a parti suttana di u coddu chì sò più chjari. A coda hè bianca ind'è l'adultu. L'aculi codibianchi annosi t'ani a testa è u coddu bianchi. A testa hè larga è u bizzicu hè forti. I patti è u bizzicu sò giaddi. U ghjovanu hè più scuru, incù a coda è u bizzicu più bughji.
L'acula codibianca stà accantu à l'acqua, in i grandi fiumi, i lava o ancu in i facciati maritimi. Stà piuttostu à u cantu di u mari, ma accadi ch'edda stessi in piaghja, o in i furesti. L'acula codibianca si scontra in Siberia (Russia), in u nordu di l'Auropa, in u nordu di a China, in u Giapponu. Ci sò i pupulazioni impurtanti in i paesi di l'exi-URSS, in Nurveghja, in Pulogna è in Alimagna (in particulari in l'exi-Alimagna di l'Estu).
Ci hè una piccula crescita di l'effettivi di l'acula codibianca, incausata da a so prutizzioni. Ma a pupulazioni in Auropa hè di circa 600 coppii. I minacci pà l'acula codibianca so l'usu di u vilenu, a sparizioni di u so ambienti naturali, a caccia illegali, l'arrubecciu di l'ovi è di i piulacona.
L'acula codibianca si nutrisci pà u più di pesci (95%). Ma accadi ch'edda chjappessi calchì aceddu o picculi mammiferi com'è u topu o ancu a volpi. Caccighjeghja sola o in coppiu.
L'acula codibianca era prisenti in Corsica in i tempi, ma hè sparita, dipoi 1939. Ci hè pochi rinsignamenti annantu à prisenza di l'acula codibianca in Corsica, ma pari ch'edda fussi piuttostu arrighjunata in a costa uriintali, in u stagnu di Palu, o in u stagnu di Chjurlinu (Thibault 1983). Duranti u seculu XIX, l'aculi codibianchi pudiani stà dinò in Bonifaziu è versu Aiacciu. Ci hè parechji ussirvazioni chì facini pinsà ch'eddi si tramutavani di tantu in tantu in muntagna. Dopu à a sparizioni di l'acula codibianca di Corsica, ci hè statu calchì ussirvazioni, par asempiu in a bocca di Verdi in 1966, è da un piscadori in u stagnu di Chjurlinu di frivaghju 1968 (Thibault 1983). L'acula codibianca pudaria essa introdutta torra in a Riserva di Scandula. Ma ci hè quantunqua u pinseri di a prisenza di l'alpana in a riserva.
Com'è tutti i rapaci, l'acula codibianca hè prutetta da:
L' Acula codibianca (Haliaeetus albicilla) hè un rapaci chì faci parti di a famiglia di l'Accipitridae. Hè un aceddu maiori è alilargu. A coda hè corta. L'impiumatura hè bruna bughja, fora di u capu è a parti suttana di u coddu chì sò più chjari. A coda hè bianca ind'è l'adultu. L'aculi codibianchi annosi t'ani a testa è u coddu bianchi. A testa hè larga è u bizzicu hè forti. I patti è u bizzicu sò giaddi. U ghjovanu hè più scuru, incù a coda è u bizzicu più bughji.
L'acula codibianca stà accantu à l'acqua, in i grandi fiumi, i lava o ancu in i facciati maritimi. Stà piuttostu à u cantu di u mari, ma accadi ch'edda stessi in piaghja, o in i furesti. L'acula codibianca si scontra in Siberia (Russia), in u nordu di l'Auropa, in u nordu di a China, in u Giapponu. Ci sò i pupulazioni impurtanti in i paesi di l'exi-URSS, in Nurveghja, in Pulogna è in Alimagna (in particulari in l'exi-Alimagna di l'Estu).
Ci hè una piccula crescita di l'effettivi di l'acula codibianca, incausata da a so prutizzioni. Ma a pupulazioni in Auropa hè di circa 600 coppii. I minacci pà l'acula codibianca so l'usu di u vilenu, a sparizioni di u so ambienti naturali, a caccia illegali, l'arrubecciu di l'ovi è di i piulacona.
L'acula codibianca si nutrisci pà u più di pesci (95%). Ma accadi ch'edda chjappessi calchì aceddu o picculi mammiferi com'è u topu o ancu a volpi. Caccighjeghja sola o in coppiu.
De goesearn, see-earn of guozze-earn (Haliaeetus albicilla) is in grutte rôffûgel út de famylje fan de haukfûgels.
De goesearn is ien fan de grutste rôffûgels yn Jeropa. De goesearn falt ek op troch syn giele snaffel dy't yn ferhâlding mei oare rôffûgels hiel grut is. De fearren fan de goesearn binne foar it grutste part brún. Op de kop, rêch en boarst binne de fearren wat ljochter. De folwoeksen goesearn hat in koarte wite sturt.
In jonge goesearn is folle donkerder. De fearren binne donkerder, de sturt is ek noch brún ynstee fan wyt en ek de snaffel is noch donker.
In goesearn is tusken de 74 en 92 sm. grut en de wjukspanwiidte leit tusken de 193 en 244 sm. De wyfkes binne mei in gewicht tusken de 3,7 en 6,9 kilogram wat swierder as de mantsjes dy't tusken de 3,1 oant 5,4 kilogram wage.
De goesearn komt foar yn gebieten mei in protte wetter, fan Grienlân, oer hiel Jeraazje oant de Kust fan de Stille Oseaan.
Yn West-Jeropa wie de soarte troch it jachtsjen fan de minsken en troch fergiftigjen mei it lânbougif DDT hast hielendal ferdwûn. Mar sûnt it midden fan de jierren '80 wreidet de fûgel syn gebiet yn grutte parten fan Jeropa wer út.
Yn Nederlân is de see-earn ek geregeld te sjen. Foaral yn de Oostvaardersplassen yn Flevolân. Dêr briedt al sûnt 2006 in pearke see-earnen.
It earste besykjen fan de fûgel om yn Fryslân te brieden datearret fan 2009. Dat wie yn it Lauwersmargebiet. Yn 2010 hie it pear súkses en fleach in jonge earn út. De goesearn briedt tsjintwurdich (2017) ek yn de Alde Feanen by Earnewâld en yn de Súdwesthoeke by Koudum.[1].
De goesearn yt it meast fisk, wetterfûgels en ies. De fisken wurde it meast sels fong troch de earnen, mar se ite ek wol deade as heal fergiene fisken. Fan de wetterfûgels binne de eiders en de seachbekken populêr as proai.
Goesearnen bouwe grutte nêsten, faak yn âlde beammen. De nêstkûle wurdt mei gers en mos oanklaaid. In nije nêst hat in trochsnee fan 1,2 oant 1,5 meter in is sa'n heale meter heech. Alde nêsten kinne wol in trochsnee fan 2 meter hawwe en wol 3 oant 5 meter heech wurde. Oan de kusten wêr't net in protte beammen binne briede de earnen ek wol op de rotswanden as op de grûn.
It wyfke begjint yn Jeropa meast tusken mids febrewaris en mids maart te brieden. Sy leit dan ien oant trije wite aaien dy't yn likernôch 38 dagen útbret wurde. It duorret sa'n 80 oant 90 dagen foar de jongen fleane kinne.
De goesearn, see-earn of guozze-earn (Haliaeetus albicilla) is in grutte rôffûgel út de famylje fan de haukfûgels.
A gusiarn (gusiar, guuseniarn, (mo.) gooseoodler, goosejarn) (Haliaeetus albicilla) as en fögel ütj at famile faan a hanjügern (Accipitridae).
Haliaeetus albicilla es un specie de Haliaeetus.
Havørn (frøðiheiti - Haliaeetus albicilla) hevur nakað minni kropp enn svanur, men nógv longri flog, hálvan triðja metur. Hon er mest brún — tær gomlu hava hvítt vel; føturnir eru sólgulir. Hon eigur í fjallalondum, Noregi og Svøríki, ikki sørt á Íslandi — altíð nær við sjógv ella vøtn ella stórar áir. Sum allur rovfuglur heldur hon seg mest einsamøll ella saman í pørum. Føðin er mest fiskur og fuglur. Høgt í lofti sveimar hon spakuliga um og skimast; sær hon tá fisk uppi undir vatnskorpuni, stoytir hon sær niður og tekur hann í klørnar. Tey fuglasløg, sum fara á flog, letur hon vera í frið; men teir, ið kava, eygleiðir hon, til teir koma upp; eru teir knappir undir aftur, kunna teir sleppa einar tvær ferðir; men eina ferð mugu teir steðga til at anda, og tá hevur hon klørnar í teimum, og flýgur so burt at eta teir. Á landi drepur hon ikki nógv annað enn harur og rýpur. Deyðseyða og onnur ræ á sjógv ella landi dámar henni væl. Har sum hon eigur, hevur tað hent seg, at hon hevur tikið lítil børn, so søgnin um ørnina í Tindhólmi er væl trúlig.
Reiðrið er oftast í høgum homrum, óføra stórt, sum favn breitt og hálvan favn høgt; tilfarið er mest viðagreinar, í neðra tjúkkar sum armar, sum upp kemur, klænir. Sum aðrir rovfuglar verpur hon tíðliga á vári — longu í mars. Eggini eru 2; 6 vikur tekur at klekja tey. Ungarnir elta tær gomlu til út á heystið. Í árunum, áðrenn teir setast í búgv, strúka teir víða um lond. Nú og tá kemur onkur til Føroyar. Tá væntaðu teir gomlu Føroyingarnir stórt herverk í haganum; ein maður, sum skeyt eina ørn, varð fríur bæði fyri nevtoll og skjútsflutning, so leingi hann livdi. Enn koma ørnir higar av og á, men einki hoyrist um, at tær gera nakað ilt.
Havørn (frøðiheiti - Haliaeetus albicilla) hevur nakað minni kropp enn svanur, men nógv longri flog, hálvan triðja metur. Hon er mest brún — tær gomlu hava hvítt vel; føturnir eru sólgulir. Hon eigur í fjallalondum, Noregi og Svøríki, ikki sørt á Íslandi — altíð nær við sjógv ella vøtn ella stórar áir. Sum allur rovfuglur heldur hon seg mest einsamøll ella saman í pørum. Føðin er mest fiskur og fuglur. Høgt í lofti sveimar hon spakuliga um og skimast; sær hon tá fisk uppi undir vatnskorpuni, stoytir hon sær niður og tekur hann í klørnar. Tey fuglasløg, sum fara á flog, letur hon vera í frið; men teir, ið kava, eygleiðir hon, til teir koma upp; eru teir knappir undir aftur, kunna teir sleppa einar tvær ferðir; men eina ferð mugu teir steðga til at anda, og tá hevur hon klørnar í teimum, og flýgur so burt at eta teir. Á landi drepur hon ikki nógv annað enn harur og rýpur. Deyðseyða og onnur ræ á sjógv ella landi dámar henni væl. Har sum hon eigur, hevur tað hent seg, at hon hevur tikið lítil børn, so søgnin um ørnina í Tindhólmi er væl trúlig.
Reiðrið er oftast í høgum homrum, óføra stórt, sum favn breitt og hálvan favn høgt; tilfarið er mest viðagreinar, í neðra tjúkkar sum armar, sum upp kemur, klænir. Sum aðrir rovfuglar verpur hon tíðliga á vári — longu í mars. Eggini eru 2; 6 vikur tekur at klekja tey. Ungarnir elta tær gomlu til út á heystið. Í árunum, áðrenn teir setast í búgv, strúka teir víða um lond. Nú og tá kemur onkur til Føroyar. Tá væntaðu teir gomlu Føroyingarnir stórt herverk í haganum; ein maður, sum skeyt eina ørn, varð fríur bæði fyri nevtoll og skjútsflutning, so leingi hann livdi. Enn koma ørnir higar av og á, men einki hoyrist um, at tær gera nakað ilt.
The White-tailed eagle (Haliaeetus albicilla[2]) — an aa cried the Sea eagle, Erne (sometimes Ern), an White-tailed Sea-eagle — is a lairge bird o prey in the faimily Accipitridae which includes ither raptors such as hawks, kites, an harriers.
The White-tailed eagle (Haliaeetus albicilla) — an aa cried the Sea eagle, Erne (sometimes Ern), an White-tailed Sea-eagle — is a lairge bird o prey in the faimily Accipitridae which includes ither raptors such as hawks, kites, an harriers.
Ο Θαλασσαετός είναι ημερόβιο αρπακτικό πτηνό, ένας από τους αετούς που απαντούν και στον ελλαδικό χώρο. Η επιστημονική ονομασία του είδους είναι Haliaeetus albicilla και περιλαμβάνει 2 υποείδη. [2][3]
Στην Ελλάδα, όπως σε όλη την Ευρώπη, απαντά το υποείδος H. a. albicilla (Linnaeus, 1758). [4]
Η επιστημονική ονομασία του γένους, Haliaeetus, είναι εκλατινισμένη απόδοση της ελληνικής λέξης Αλιαετός, εκ του αλς, -αλός «θάλασσα» + αετός, που παραπέμπει στα ενδιαιτήματα του πτηνού. Ωστόσο, παρά την ονομασία, αυτά τα ενδιαιτήματα περιλαμβάνουν κυρίως εκείνα με γλυκά και υφάλμυρα, παρά αλμυρά ύδατα.
Ο όρος albicilla στην επιστημονική ονομασία του είδους είναι λατινικός, αποτελούμενος από τα συνθετικά albus «λευκός» + cilla «έσχατος, σπάνιος, τελευταίος» και σημαίνει «αυτός που έχει λευκό το έσχατο σημείο του», κατ’επέκτασιν και εν προκειμένω, «την ουρά» του. [7]
Η ίδια αναφορά γίνεται και στην αγγλική ονομασία του είδους (White-tailed Eagle).
Το είδος περιγράφηκε από τον Λινναίο, ως Falco Albicilla (Σουηδία, 1758). Η μεταφορά του στο γένος Haliaeetus, έγινε το 1809 από τον Γάλλο ζωολόγο Μ. Σαβινί (Marie Jules César Lelorgne de Savigny 1777 – 1851). [8]
Ο θαλασσαετός αποτελεί συγγενικό είδος του λευκοκέφαλου θαλασσαετού. Το ζεύγος αυτό, καλύπτει τον ίδιο οικολογικό θώκο και φαίνεται να απέκλινε από τα υπόλοιπα είδη αετών στην αρχή του Μειοκαίνου (περίπου 10 εκατομμύρια χρόνια πριν), ίσως και πρωτύτερα (αν το αρχαιότερο απολίθωμα που βρέθηκε, σωστά αποδίδεται σε αυτό το γένος), από το πρώιμο ή μέσο Ολιγόκαινο, περίπου 28 εκ. χρόνια πριν. [9] Όπως και σε άλλα «ζεύγη» ειδών θαλασσαετών, αποτελείται από ένα (1) είδος με λευκό κεφάλι και ένα (1) με σκουρόχρωμο. Πιθανώς διαχωρίστηκαν στην περιοχή του βορείου Ειρηνικού, με ανατολική εξάπλωση για το ένα είδος και δυτική για το άλλο. Μερικοί ερευνητές κατατάσσουν τα δύο αυτά είδη, σε ένα υπερείδος (superspecies).
Το υποείδος H. a. groenlandicus έχει τραβήξει το ενδιαφέρον των ορνιθολόγων στα τελευταία χρόνια. Μικροί, αποκομμένοι μεταξύ τους, πληθυσμοί κατοικούν στη ΝΔ. Γροιλανδία και την Δ. Ισλανδία. Για τη συστηματική του υπάρχουν, ακόμη και σήμερα, δύο αντίθετες απόψεις: Σύμφωνα με την πρώτη, έχει προταθεί ως διακριτό υποείδος, με στοιχεία που βασίζονται στο πολύ μεγάλο μέγεθος και τις αναλογίες σώματος.
Σύμφωνα με τη δεύτερη άποψη, αυτή η διακύμανση μεγέθους κατά τον Κανόνα του Μπέργκμαν (Bergmann’s Rule), αποτελεί, οικολογικά, φυσιολογική κλιμακωτή (clinal) προσαρμογή, οπότε το taxon δεν μπορεί να θεωρηθεί διακριτό υποείδος. Πρόσφατη γενετική μελέτη μιτοχονδριακού DNA είναι συναφής με αυτή την άποψη. [10]. Με άλλα λόγια, ο γροιλανδικός πληθυσμός που, σε εξελικτική κλίμακα γεωλογικού χρόνου, είναι σχετικά πρόσφατος, δεν έχει ακόμη συσσωρεύσει πολλά μοναδικά γενετικά χαρακτηριστικά. [11] Παρόλ’ αυτά, σημαντικοί ταξινομικοί φορείς (ITIS, Howard and Moore) εξακολουθoύν να θεωρούν ότι υπάρχουν δύο διακριτά υποείδη, ασπαζόμενοι την πρώτη άποψη.
Στην σύγχρονη εποχή, θαλασσαετοί εμφανίζονται στα νησιά της Χαβάης, ως τυχαίοι επισκέπτες, αλλά οστά Haliaeetus από το Τεταρτογενές έχουν βρεθεί σε τρία από τα μεγάλα νησιά. Μελέτη που δημοσιεύθηκε το 2015, χαρακτήρισε ως ταχέως εξελισσόμενη την μιτοχονδριακή περιοχή ελέγχου ενός από τα δείγματα αυτά. [12] Οι ερευνητές ανέλυσαν το DNA από έναν σκελετό «θαλασσαετού» 3.500 ετών, που βρέθηκε σε μια σπηλιά λάβας, στο νησί Μάουι. Οι φυλογενετικές αναλύσεις πρότειναν ότι, ο συκεκριμένος «αετός της Χαβάης» αποτελεί διακριτή (> 3% αποκλίνουσα) mtDNA εξελικτική γραμμή, πιο στενά συνδεδεμένη με τους αρτίγονους θαλασσαετούς, που απέκλινε στο Μέσο Πλειστόκαινο, περίπου. Έτσι, αν και δεν διαφοροποιείται σαφώς στην μορφολογία από τους συγγενείς του, ο «αετός της Χαβάης», πιθανόν, αντιπροσώπευε έναν απομονωμένο, ενδημικό πληθυσμό στο αρχιπέλαγος της Χαβάης για περισσότερα από 100.000 χρόνια, όπου και υπήρξε το μεγαλύτερο χερσαίο αρπακτικό. Οι λόγοι για την εξαφάνισή του είναι άγνωστοι μέχρι σήμερα.
Ο θαλασσαετός απαντά στην Ευρασία και ένα τμήμα της Γροιλανδίας, είτε ως επιδημητικό πτηνό, είτε ως καλοκαιρινός ή χειμερινός επισκέπτης. Η ολική επικράτειά του περιλαμβάνει και τις τρεις προαναφερθείσες κατηγορίες μετακίνησης σε ευρεία ζώνη που εκτείνεται από την Ισλανδία μέχρι την Ιαπωνία.
Στην Ευρώπη, η εξάπλωση είναι περιορισμένη από την Σκανδιναβία στα βόρεια μέχρι την Ν. Ιταλία και την Β. Ελλάδα στα νότια και από την Γαλλία στα δυτικά, μέχρι την Ευρωπαϊκή Ρωσία στα ανατολικά, αλλά εξαιρετικά διάσπαρτη και διακεκομμένη. Στην ήπειρο, το είδος απαντά κυρίως ως επιδημητικό ή διαχειμάζον.
Η Ασία αποτελεί την κύρια αναπαραγωγική επικράτεια του θαλασσαετού, σε συμπαγή ζώνη που εκτείνεται μεταξύ των υποαρκτικών περιοχών της τάιγκας στα βόρεια, και της Τουρκίας, του Ισραήλ, του Ιράκ, του Ιράν, του Καζακστάν, της Ινδίας και της ΝΑ. Κίνας στα νότια. Οι περιοχές διαχείμασης βρίσκονται στην Αραβική Θάλασσα, στον ΒΔ. Ινδικό Ωκεανό και φθάνουν μέχρι τις ακτές της Α. Κίνας, της Κορέας και της Ιαπωνίας.
(σημ. με έντονα γράμματα το υποείδος που απαντά στον ελλαδικό χώρο)
Οι μεγαλύτεροι αναπαραγωγικοί πληθυσμοί του θαλασσαετού απαντούν στη Β. Ευρώπη και την Β. Ασία, ενώ ο μεγαλύτερος πληθυσμός στην Ευρώπη βρίσκεται κατά μήκος των ακτών της Νορβηγίας και της Ρωσίας. Είναι ως επί το πλείστον μόνιμοι (επιδημητικοί) και, μόνον οι πολύ βόρειοι πληθυσμοί, όπως εκείνοι στην Β. Σκανδιναβία και την Α. Σιβηρία, μεταναστεύουν προς το νότο το χειμώνα. Τα άτομα από την Α. Ρωσία, σπάνια, φθάνουν μέχρι την Αλάσκα, ως τυχαίοι επισκέπτες. Γενικά, θεωρείται πλήρως μεταναστευτικό πτηνό, σε γεωγραφικό πλάτος μεγαλύτερο των 60°, όπου υπάρχει η πήξη των γλυκών υδάτων και απουσία υδρόβιων θηραμάτων, κατά την διάρκεια του χειμώνα. Ακόμη και στους μόνιμους πληθυσμούς της Δ. Ευρασίας, τα νεαρά και τα ανώριμα άτομα περιπλανώνται σε μεγάλο βαθμό, κυρίως νότια/νοτιοδυτικά.
Τυχαίοι, περιπλανώμενοι επισκέπτες έχουν αναφερθεί μεταξύ άλλων από τα Σβάλμπαρντ, την Ιρλανδία, το Βέλγιο και την Μάλτα, την Τυνησία και την Αίγυπτο, το Μπουτάν και την Ταϊλάνδη, καθώς και από τις ΗΠΑ. [19]
Ο θαλασσαετός είναι αρπακτικό πτηνό άρρηκτα συνδεδεμένο με το υδάτινο στοιχείο και, έτσι, μπορεί να βρεθεί σε πολλούς και ποικίλους υγροτόπους, κυρίως σε μεγάλες λίμνες και ποτάμια στα πεδινά, αλλά μπορεί να φθάσει έως τα 5.000 μ. Στις ακτές, απαντά στις κάθετες ορθοπλαγιές αλλά και στα παράκτια νησιά και, ειδικά τον χειμώνα, στις εκβολές ποταμών και πεδινούς βάλτους. Επίσης, σε περιοχές με έντονη αλιευτική δραστηριότητα εκ μέρους του ανθρώπου (π.χ. στην Ιαπωνία), αλλά και ιχθυοκαλλιέργειες ή σχετικές εγκαταστάσεις, όπου υπάρχει προσβασιμότητα σε «εύκολη» τροφή. [26]
Φωλιάζει σε δέντρα γενικά κοντά σε νερό, αλλά και σε ορεινές περιοχές στα βράχια. Στο ευρύ φάσμα κατανομής του, μπορεί να βρεθεί, από τα άδενδρα θαλάσσια φιόρδ στη Γροιλανδία και στην εξωτερική ακτή της Νορβηγίας μέχρι τις υφάλμυρες, δασώδεις ακτές της Βαλτικής, και από τις βόρειες λίμνες της τάιγκας και τα ποτάμια της Φινοσκανδιναβίας και της Ρωσίας στα προσχωσιγενή δάση και τις πλημμυρικές περιοχές στην κεντρική και νότια Ευρώπη. Βέβαια, μια επαρκής βάση θηραμάτων είναι ζωτικής σημασίας για την αναπαραγωγή του είδους. Τα ρηχά νερά με υψηλή παραγωγικότητα είναι απαραίτητα στις περισσότερες περιοχές. Στις δασικές περιοχές, οι φωλιές κατασκευάζονται αποκλειστικά στα δένδρα. [27]
Ο θαλασσαετός είναι ο μεγαλύτερος ευρωπαϊκός αετός, μεγαλύτερος και βαρύτερος από τον χρυσαετό. Μόνον ο ασιατικός θαλασσαετός του Στέλερ, είναι μεγαλύτερος και ογκωδέστερος από αυτόν. [30][31] Ο λευκοκέφαλος θαλασσαετός της Αμερικής έχει ανάλογες διαστάσεις, αλλά ελαφρά μικρότερο ανάπτυγμα πτερύγων και, ελαφρά μεγαλύτερο μήκος λόγω της μακρύτερης ουράς του. Πέρα από τις εντυπωσιακές του διαστάσεις, ένα ακόμη σημαντικό διαγνωστικό στοιχείο αποτελεί το ογκώδες του ράμφος, δυσανάλογα μεγάλο σε σχέση με το σώμα του.
Οι πληθυσμοί της Γροιλανδίας έχουν, κατά μέσον όρο, μεγαλύτερες διαστάσεις και αυτός είναι και ένας από τους λόγους για να υποστηριχθεί η άποψη του ξεχωριστού υποείδους (βλ. Συστηματική ταξινομική). Ο θαλασσαετός θεωρείται ο 8ος μεγαλύτερος και ο 4ος βαρύτερος αετός στον κόσμο. [32][33]
Κατά την πτήση και σε κοιλιακή όψη ξεχωρίζουν η, ανοικτή σε σχήμα βεντάλιας, σχετικά κοντή και λευκή ουρά, οι πολύ πλατιές πτέρυγες σε σχήμα παραλληλογράμμου και ο μακρύς λαιμός, ενώ σε μετωπική όψη (ανφάς), οι πτέρυγες διατηρούνται σχεδόν παράλληλες με το έδαφος ή πολύ λίγο προς τα κάτω. Τουλάχιστον 6 πρωτεύοντα ερετικά φτερά ξεχωρίζουν στην άκρη κάθε πτέρυγας, εν είδει «δακτύλων». [34]
Οι ενήλικες έχουν, γενικά, χρώμα σκούρο γκρι-καφέ, το κεφάλι και ο λαιμός είναι ελαφρά πιο ανοικτόχρωμα, το ράμφος είναι ογκώδες, «βαρύ» και με έντονα αγκιστρωτή ρινοθήκη, ενώ ξεχωρίζουν τα μαυριδερά πρωτεύοντα ερετικά φτερά και τα λευκά κάτω πηδαλιώδη της ουράς. Όλα τα γυμνά μέρη (πόδια, κήρωμα, ράμφος), όπως και η ίριδα είναι κίτρινου χρώματος.
Στα νεαρά πουλιά, η ίριδα είναι καφέ, η ουρά και το ράμφος είναι σκούρα γκρι, ενώ με το πέρασμα της ηλικίας, η ουρά γίνεται όλο και πιο λευκή, με χαρακτηριστική μαυριδερή ταινία στην άκρη της. [35] Τα φτερά που καλύπτουν το λαιμό και τους ώμους, με το πέρασμα των χρόνων, λευκαίνουν ολοένα και περισσότερο. [36] Αποκτούν το τελικό πτέρωμα των ενηλίκων στα 5 χρόνια, περίπου.
Τα φύλα είναι όμοια στη μορφολογία, αλλά τα θηλυκά είναι λίγο βαρύτερα από τα αρσενικά.
(Πηγές: [37][38][39][40][41][42][43][44][45][46][47][48][49][50])
Οι θαλασσαετοί έχουν ποικίλη διατροφή, ευκαιριακή και εποχική, δίνοντάς τους τον χαρακτηρισμό του «διατροφικού οπορτουνιστή». Δείγματα από την τροφή τους περιλαμβάνουν συχνά ψάρια, αλλά και πουλιά ή θηλαστικά. Πολλά πουλιά ζουν σε μεγάλο βαθμό ως «καθαριστές» ή «πειρατές», κλέβοντας τακτικά τη λεία από βίδρες και άλλα πουλιά όπως κορμοράνους, γλάρους, ψαραετούς και από διάφορα άλλα αρπακτικά. [51] Γενικά, τα είδη που απαντούν περισσότερο στην περιοχή του θαλασσαετού, αποτελούν και τα κυριότερα θηράματά του για την συγκεκριμένη περιοχή.
Τα θνησιμαία είναι, συχνά, η κύρια πηγή τροφής για τους δύσκολους μήνες του χειμώνα, με τα ψάρια και τα οπληφόρα (ελάφια, αγριογούρουνα) θηλαστικά να προτιμώνται, αλλά τα πάντα, από κητοειδή μέχρι και ανθρώπινοι σωροί να τρώγονται όταν υπάρχει έλλειψη τροφής. [52][53] Πολλές φορές έχουν παρατηρηθεί, να επιτηρούν τις περιοχές με σδηροδρομικές γραμμές, όπου υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να βρεθούν νεκρά ή τραυματισμένα θηράματα.
Η καθημερινή απαίτηση τροφής είναι της τάξης των 500-600 γραμμαρίων. Φαίνεται ότι, λόγω του μακρύτερου εντέρου τους και του πιο αποτελεσματικού πεπτικού τους συστήματος, οι θαλασσαετοί είναι σε θέση να ζήσουν ομαλά με λιγότερο φαγητό. Σχεδόν κάθε ψάρι, που μπορεί να βρεθεί κοντά στην επιφάνεια, αποτελεί λεία για τον θαλασσαετό, ενώ και οι υπαίθριες ιχθυαγορές και τα ιχθυοτροφεία, εύκολα γίνονται αντικείμενο εκμετάλλευσης από τους αετούς όταν είναι διαθέσιμα. [54] Παρόλο που, μόνο περιστασιακά, θανατώνουν ή παρενοχλούν πουλιά της ξηράς, αντίθετα, όταν τους δίνεται η ευκαιρία επιτίθενται σε καλοβατικά πτηνά ή γενικότερα σε πουλιά που έχουν ως βάση το νερό. Έτσι, στην Βαλτική, η διατροφή του θαλασσαετού αποτελείται κυρίως από θαλάσσια πτηνά, ενώ πρόσφατα έχει αναφερθεί να έχουν επιτεθεί και να τρώνε κορμοράνους και, σε ορισμένες περιπτώσεις, να καταστρέφουν ολόκληρες αποικίες τους. [55] Στο νησί της Εσθονίας Hiiumaa, τουλάχιστον 25 ζεύγη θaλασσαετών και έως 26 μεμονωμένα άτομα έχουν παρατηρηθεί να λυμαίνονται ολόκληρη αποικία κορμοράνων. [56] Στην Γερμανία, το 73% της λείας είναι ψάρια και το 24% υδρόβια πουλιά (φαλαρίδες, χήνες και πάπιες), ενώ το υπόλοιπο 3% είναι θηλαστικά, κυρίως κουνέλια, λαγοί και βίδρες. [57]. Ακόμη και στα απώτατα ανατολικά όρια της επικράτειάς του, ο θαλασσαετός έχει ως βασικό στοιχείο της δίαιτάς του τα ψάρια. [58]
Επιπλέον, βουτηχτάρια, πάπιες, φαλαρίδες, γλάροι, χήνες και κύκνοι έχουν καταγραφεί στη λεία τους. [59] Νεοσσοί και αυγά άλλων πουλιών, επίσης καταναλώνονται τακτικά. Τα θηλαστικά που θηρεύονται κυμαίνονται σε μέγεθος, από χωραφοποντικούς, μέχρι μικρά αρνιά και ελάφια, με τα τελευταία, πιθανόν να έχουν το ίδιο μέγεθος με εκείνα που θηρεύονται στην Βόρεια Αμερική από τον Λευκοκέφαλο θαλασσαετό. [60]
Ο θαλασσαετός θεωρείται, γενικά, ένας «βαρύς» κυνηγός, σχετικά «άτσαλος» που προτιμάει να περιμένει για τη λεία του, παρά να επιτίθεται. Αυτό, όμως, είναι η μισή αλήθεια διότι, όταν υπάρξει ανάγκη μετατρέπεται σε έναν επιθετικό αετό που στρέφεται σε διαφόρων ειδών θηράματα.
Οι κυνηγετικές μέθοδοι του θαλασαετού είναι πολύ διαφορετικές. Στις περισσότερες περιπτώσεις χρησιμοποιεί κάποια χαμηλή θέση κοντά στην επιφάνεια του νερού, από όπου περιμένει ακόμη και ώρες για μια ευκαιρία. Ο ευκολότερος τρόπος είναι να συλλαμβάνει τα μισοπεθαμένα ή νεκρά ψάρια από την επιφάνεια του νερού. Όμως, και τα ζωντανά ψάρια συλλαμβάνονται με χαμηλές πτήσεις πάνω από το νερό, [62] μέχρι 30 εκατοστά βάθος, [63] ενώ εκείνα που ζυγίζουν περισσότερο από 2 κιλά, μεταφέρονται στην ακτή όπου και σταθεροποιούνται με τους γαμψώνυχες μέχρι να εξαντληθούν.
Όταν συνυπάρχουν άλλα σαρκοβόρα στο πεδίο τροφής, τότε η παρουσία των θαλασσαετών συχνά είναι κυρίαρχη, ακόμη και έναντι μεγάλων θηρευτών (λύκων κ.α.). Στην Σκωτία, ανταγωνίζεται σκληρά με τον χρυσαετό για τα κουνέλια και τους λαγούς, ενώ στη Νορβηγία, όπου αυτοί οι δύο μεγάλοι αετοί συνυπάρχουν, τέτοιος ανταγωνισμός δεν φαίνεται να υπάρχει. [64] Αν και, γενικά, είναι λιγότερο δραστήριος κυνηγός από τον χρυσαετό, ο ανταγωνισμός για την τροφή μπορεί να καταλήξει υπέρ του ενός ή του άλλου, ανάλογα με την ισχύ τού εκάστοτε ατόμου. Μπορεί ακόμη, να βρίσκονται σε υψηλότερες πυκνότητες πληθυσμού και να υπερτερούν αριθμητικά των χρυσαετών.
Κατά την επίθεση σε υδροβατικά πουλιά που δεν φωλιάζουν, πετούν κατ' επανάληψη εναντίον τους, αναγκάζοντάς τα να καταδύονται ξανά και ξανά, μέχρι που εξαντλούνται και πιάνονται εύκολα. Η μέθοδος αυτή είναι ιδιαίτερα αποδοτική, όταν παίρνουν μέρος τόσο το αρσενικό όσο και το θηλυκό, που εναλλάσσονται στις επιθέσεις. [65] Όταν το θήραμα που θανατώνεται είναι πολύ μεγάλο, όπως οι κύκνοι, μπορεί να συρθεί από την επιφάνεια του νερού στην ακτή για να καταναλωθεί.
Στην ενήλικη ζωή του, η θαλασσαετός δεν έχει φυσικούς εχθρούς και, ως εκ τούτου, βρίσκεται στην κορυφή της τροφικής αλυσίδας των ενδιαιτημάτων του.
Γενικά, οι θαλασσαετοι είναι μοναχικά πτηνά ή σχηματίζουν ζευγάρια ή τριάδες όταν βρίσκονται στον ζωτικό τους χώρο. Ωστόσο, είναι αγελαία πτηνά στις χειμερινές θέσεις κουρνιάσματος, όπου μπορούν να συναθροίζονται σε ομάδες δεκάδων ατόμων. [66]
Ο θαλασσαετός παρουσιάζεται «βαρύς» και αργός στην πτήση του, θυμίζοντας τους γύπες, [67] ωστόσο –στοιχείο συνηθισμένο στα πολύ μεγάλα αρπακτικά-, μπορεί να εμφανίσει ασυνήθιστη επιδεξιότητα, ιδιαίτερα κατά τις εναέριες επιδείξεις ερωτοτροπίας. Η πτήση γίνεται με αργά, χαλαρά και σχετικά «ρηχά» φτεροκοπήματα, ενώ χαρακτηριστικές είναι η απότομη άνοδος και κάθοδος, κατά την πορεία της. [68] Η εικόνα που δίνουν οι πτέρυγες είναι 2,5 φορές το μήκος του σώματος, περίπου. Η αερολίσθηση (glide) πραγματοποιείται με τις πτέρυγες επίπεδες ή με την άκρη τους ελαφρά κεκλιμένη προς τα κάτω. Το αντίθετο συμβαίνει κατά το γυροπέταγμα (soaring), όπου οι πτέρυγες εμφανίζονται με την άκρη τους ελαφρά κεκλιμένη προς τα πάνω. [69]
Τα ζευγάρια που σχηματίζουν οι θαλασσαετοί ζουν μαζί σε μόνιμη βάση και, πολλές φορές, επιδεικνύουν εντυπωσιακά «παιχνίδια» στον αέρα ιδιαίτερα στις ηλιόλουστες χειμωνιάτικες ημέρες με ισχυρούς ανέμους, οπότε η πτητική δραστηριότητα είναι ιδιαίτερα υψηλή. Τα νεαρά και μη-πλήρως χρωματισμένα άτομα της εδαφικής επικράτειας, συνήθως αγνοούνται και γίνονται ανεκτά από τα ενήλικα πουλιά, αντίθετα από τα πουλιά με πλήρες πτέρωμα, που αναγνωρίζονται αμέσως και οδηγούνται βίαια έξω από την περιοχή. Μερικές φορές οι επιθέσεις αυτές οδηγούν στο σοβαρό τραυματισμό των γηραιότερων και πιο αδύναμων αετών.
Από την άλλη πλευρά, τα νεαρά και ανώριμα άτομα είναι ιδιαίτερα κοντά μεταξύ τους σε περιοχές πλούσιες σε τροφή και, μοιράζονται ανά ομάδες κοινές θέσεις ύπνου. Για παράδειγμα, σε περιοχές με υψηλή προμήθεια τροφίμων, όπως στα ιχθυοτροφεία ή σφαγεία βρίσκονται συχνά 20 ή περισσότεροι αετοί. Το έδαφος που υπερασπίζονται οι θαλασσαετοί όταν φωλιάζουν, κυμαίνεται μεταξύ 30 και 70 χμ², συνήθως σε προφυλαγμένα παράκτια σημεία. Μερικές φορές βρίσκονται στην ενδοχώρα κοντά σε λίμνες ή κατά μήκος ποταμών. Η αναπαραγωγική επικράτειά τους, μπορεί να συμπίπτει με εκείνη των χρυσαετών, αλλά ο ανταγωνισμός μεταξύ των δύο ειδών είναι περιορισμένος διότι ο χρυσαετός προτιμάει τα βουνά και τις βαλτώδεις περιοχές, ενώ ο θαλασσαετός την ακτή και τους υγροτόπους.
Οι θαλασσαετοί γίνονται σεξουαλικά ώριμα στα τέσσερα ή πέντε χρόνια της ηλικίας τους. Ζευγαρώνουν εφ’όρου ζωής, αλλά αν κάποιος από το ζευγάρι χαθεί, τότε μπορεί γρήγορα να υπάρξει αντικατάστασή του. Ο δεσμός οριστικοποιείται όταν επιλεγεί η μόνιμη «κατοικία» του ζεύγους και, τότε αρχίζουν οι ερωτοτροπίες που περιλαμβάνουν χαρακτηριστικές εναέριες επιδείξεις, οι οποίες κορυφώνονται με κλείδωμα των νυχιών στον αέρα, στροβιλισμούς και κραυγές. [70]
Όντας ευαίσθητος σε οχλήσεις στην φωλιά του, ο θαλασσαετός απαιτεί θέσεις αναπαραγωγής με χαμηλή ανθρώπινη δραστηριότητα. Η πλησιέστερη απόσταση από τις πιθανές πηγές όχλησης που μπορεί να γίνει ανεκτή, ποικίλλει σε μεγάλο βαθμό μεταξύ των περιοχών, όντας μεγαλύτερη σε ανοικτούς οικοτόπους, με τις φωλιές εκτεθειμένες, από ό, τι σε πιο απομονωμένες τοποθεσίες. Η σταδιακή χαλάρωση στην ευαισθησία στην ανθρώπινη ενόχληση έχει παρατηρηθεί πρόσφατα σε ορισμένες περιοχές, πιθανώς ως αποτέλεσμα της μικρότερης δίωξης.
Η φωλιά (eyrie) είναι ένα τεράστιο οικοδόμημα από χοντρά ξερόκλαδα πάνω σε ένα ψηλό δένδρο, ή αν δεν υπάρχει, σε χαμηλά δένδρα ή σε ψηλούς θάμνους, πιο σπάνια σε ένα παράκτιο βράχο. Όπως συμβαίνει και με άλλους αετούς, η φωλιά κτίζεται σιγά-σιγά και, κερδίζει όγκο και ύψος με τα χρόνια. Το υλικό επίστρωσης είναι φυλλοφόρα κλαδιά, γρασίδι και, ενίοτε, μαλλί από θηράματα. Η κατασκευή γίνεται και από τους δύο εταίρους, με το αρσενικό να προμηθεύει το περισσότερο υλικό και το θηλυκό να αναλαμβάνει την τακτοποίησή του. [71] Όντας πιστός στην αναπαραγωγική του επικράτεια, ο θαλασσαετός κατασκευάζει περισσότερες από μία, φωλιές, που συχνά επαναχρησιμοποιούνται, μερικές φορές επί δεκαετίες από διαδοχικές επιτυχημένες αναπαραγωγικά γενιές. Μία (1) φωλιά στην Ισλανδία ήταν σε χρήση για πάνω από 150 χρόνια, [72] ενώ στην Σκανδιναβία, πολλά δένδρα είναι γνωστό ότι έχουν καταρρεύσει υπό το βάρος των τεράστιων, από καιρό επαναχρησιμοποιημένων, φωλιών.
Η γέννα αποτελείται από (1-) 2 (-3, 4) μεγάλα, ελαφρώς υποελλειπτικά ή ελλειπτικά, ελαφρώς γυαλιστερά αβγά, διαστάσεων 75,8 Χ 58,7 χιλιοστών [73] και βάρους 142 γραμμαρίων, εκ των οποίων ποσοστό 10% είναι κέλυφος. [74] Eναποτίθενται σε διάστημα δύο έως πέντε ημερών, μεταξύ τους, τον Μάρτιο ή τον Απρίλιο. Η επώαση αρχίζει μετά την εναπόθεση του 1ου αβγού, πραγματοποιείται και από τους δύο γονείς, ή μόνο από το θηλυκό, και διαρκεί 35 ημέρες περίπου. Μόλις εκκολαφθούν, οι νεοσσοί είναι αρκετά ανεκτικοί ο ένας με τον άλλο, αν και ο πρώτος νεοσσός είναι πιο μεγάλος και κυρίαρχος στη σίτιση. Το θηλυκό αναλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος του ταΐσματος, με το αρσενικό να αναλαμβάνει πού και πού. Οι νεοσσοί είναι σε θέση να τραφούν μόνοι τους στις 35-40 ημέρες, ενώ μετακινούνται έξω από τη φωλιά στις 56 ημέρες, περίπου. Πτερώνονται στις 70 ημέρες, παραμένουν όμως στην περιοχή της φωλιάς, εξαρτημένοι από τους γονείς τους για, περαιτέρω 35-40 ημέρες. [75]
Η θνησιμότητα των θαλασσαετών κατά τα πρώτα χρόνια της ζωής τους, είναι χαμηλή σε σχέση με άλλα αρπακτικά πτηνά. Σε έρευνα στη Νορβηγία, με χρήση δορυφορικών αναμεταδοτών, τουλάχιστον το 86% των νεοσσών έφθασε τα δύο χρόνια ζωής. [77] Επίσης, όπως φαίνεται από έρευνα στη Φινλανδία, βασισμένη σε μέτρηση δακτυλιωμένων πουλιών στις περιοχές σίτισής τους, η θνησιμότητα από τη γέννηση μέχρι τον 1ο χειμώνα ήταν 14%, από τον 1ο στον 2ο χειμώνα ήταν 7% και, από τον 2ο στον τρίτο, 4%. [78] Η μέση διάρκεια ζωής του θαλασσαετού είναι 21 χρόνια. [79]
Η σημερινή θνησιμότητα του θαλασσαετού στην Κ. Ευρώπη οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στον ανθρώπινο παράγοντα. Οι πιο σημαντικές αιτίες είναι η δηλητηρίαση από την κατάποση κυνηγετικών σκαγίων που φέρουν μόλυβδο και οι συγκρούσεις με τεχνητές δομές όπως οι σιδηρόδρομοι, τα ηλεκτροφόρα καλώδια και οι ανεμογεννήτριες.
Ο πρώτος όμως, χρονολογικά, μεγάλος κίνδυνος για τον θαλασσαετό προήλθε στη δεκαετία ’50 και ’60, από την εκτεταμένη χρήση DDT, που οδήγησε στην παραγωγή αβγών με λεπτό κέλυφος, με αποτέλεσμα να μην επωάζονται με φυσιολογικό τρόπο. Μετά την απαγόρευση της χημικής ουσίας, οι πληθυσμοί άρχισαν να ανακάμπτουν. Έτσι, στην Γερμανία, τα ζευγάρια αναπαραγωγής, από 185 το 1990, αυξήθηκαν σε 470 το 2004 και 575 το 2007, ενώ παρόμοιες αυξήσεις είχαν και η Τσεχία, η Δανία και η Αυστρία.
Κατά την περίοδο 1998 – 2006, από τα 87 πτηνά που βρέθηκαν νεκρά ή τραυματισμένα στην Γερμανία, το 33% είχε δηλητηρίαση από μόλυβδο, το 12% είχε σύγκρουση με ανθρωπογενείς δομές, ενώ 5% ήταν θύματα ηλεκτροπληξίας. Ένα άλλο 22% παρουσίασε τραυματισμούς, -όπως σπασμένα κόκαλα- χωρίς να μπορεί να προσδιοριστεί η αιτία, διότι πολλά από αυτά τα πουλιά για μέρες ή εβδομάδες, δεν μπορούσαν να πετάξουν και, μεγάλες αποστάσεις καλύφθηκαν με τα πόδια.
Ειδικά, η δηλητηρίαση από μόλυβδο αποτελεί πολύ σοβαρό πρόβλημα, διότι η βρώση των πυροβολημένων πουλιών από τους θαλασσαετούς, δεν έχει πάντοτε ως αποτέλεσμα τον άμεσο θάνατο του αρπακτικού, αλλά η μόλυνση είναι σταδιακή και βασανιστική. Τα όξινα γαστρικά υγρά διαλύουν σταδιακά το μέταλλο, τα τοξικά προϊόντα περνάνε στην κυκλοφορία του αίματος και βλάπτεται το κεντρικό νευρικό σύστημα που, στις περισσότερες των περιπτώσεων, οδηγεί σε ολική τύφλωση. Επίσης η αλλαγμένη δομή των συστατικών του αίματος οδηγεί σε έλλειψη οξυγόνου, με αποτάλεσμα πολλοί από τους αετός να πεθαίνουν βασανιστικά από ασφυξία. [80] Μάλιστα, δεν είναι λίγοι εκείνοι οι ερευνητές που πιστεύουν ότι, οι συγκρούσεις με τεχνητές δομές, όπως τα τρένα ή ανεμογεννήτριες προκαλούνται από τη δηλητηρίαση από μόλυβδο και τις επακόλουθες διαταραχές στη συμπεριφορά των πτηνών. [81]
Κατά τη διάρκεια της περιόδου 1800-1970 οι θαλασσαετοί, στο μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης υπέστησαν δραματική μείωση και εξαφανίστηκαν σε πολλές περιοχές της , ενώ η Νορβηγία, η Γερμανία, η Πολωνία και η Ισλανδία κατάφεραν να διατηρήσουν κάποιους πληθυσμούς. [82] Έντονες δράσεις διατήρησης του είδους (νομική προστασία για να μειωθεί το κυνήγι, προστασία των τόπων αναπαραγωγής, σίτιση κατά το χειμώνα), οδήγησαν στην ανάκαμψη πολλών τοπικών πληθυσμών. Από το 1980, ο θαλασσαετός έχει ανακάμψει σταθερά, και εξαπλώνεται προς τα δυτικά. Έχει επαναποικήσει αρκετές παραδοσιακές περιοχές αναπαραγωγής στην Ευρώπη και η ανάκαμψη είναι ακόμη σε εξέλιξη. Μάλιστα, μελέτες μιτοχονδριακού DNA από την Β. και Κ. Ευρώπη έχουν δείξει ότι, η ανάκτηση του ευρωπαϊκού πληθυσμού έχει διατηρήσει σημαντικές ποσότητες της γενετικής ποικιλότητας, γεγονός που συνεπάγεται χαμηλό κίνδυνο ενδογαμίας (μια σοβαρή επιπλοκή σε είδη με χαμηλή πυκνότητα πληθυσμού). Ως εκ τούτου, η επιστροφή τού εν λόγω, πρώην απειλουμένου, είδους αποτελεί αληθινή επιτυχία στην προσπάθεια διατήρησης της Φύσης. Η ιστορία δείχνει επίσης, με ποιόν τρόπο, οι τοπικές προσπάθειες για την προστασία ενός είδους μπορεί να είναι επιτυχείς και σημαντικές για τη διατήρηση της εξελικτικής δυνατότητας. [83][84][85]
Στην Ελλάδα, αντιθέτως, η κατάσταση παραμένει πολύ κακή. Είναι το σπανιότερο αρπακτικό πτηνό στη χώρα, που βρίσκεται στα όρια της εξαφάνισης. [86] Και όμως, στα μέσα του περασμένου αιώνα, οι θαλασσαετοί φώλιαζαν σε πολλές περιοχές στα ηπειρωτικά, καθώς και σε αρκετά νησιά. Είναι χαρακτηριστικό ότι, μέχρι το 1940, υπήρχαν αναπαραγόμενα ζευγάρια στην ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλονίκης. Ωστόσο, στις αρχές της δεκαετίας του ’60 υπήρχαν 10-12 ζευγάρια στον Έβρο [87] και το 1994, μόλις 1-4 ζευγάρια (!) υπήρχαν σε όλη την επικράτεια, [88] σε θέσεις που παρέμεναν μυστικές. Η καταστροφή των βιοτόπων του (αποξηράνσεις, δασική εκμετάλλευση κ.ο.κ.), τα δηλητηριασμένα δολώματα, η λαθροθηρία και η συλλογή αβγών, αποτελούσαν τα βασικά αίτια. [89]
Κατά την διάρκεια του χειμώνα εμφανίζονται περισσότερα άτομα, κυρίως νεαρά και μη-ώριμα, αλλά και πάλι σε πολύ περιορισμένους αριθμούς στην Μακεδονία και την Θράκη. Όσες, σπανιότατες, καταγραφές έχουν γίνει στα νησιά της Ν. Ελλάδας οφείλονται, πιθανότατα, σε παραστρατημένα άτομα που ακολουθούν τον μεταναστευτικό διάδρομο των ακτών της Τουρκίας. [90][91]
Παρά τις συνεχιζόμενες προσπάθειες, ειδικά στην Ελλάδα, το είδος εξακολουθεί να κατατάσσεται ως Κρισίμως Κινδυνεύον CR [D]. [92]
Το είδος είναι προστατευόμενο, για ολόκληρο τον αναπαραγόμενο και διαχειμάζοντα πληθυσμό της χώρας (περιοχές του δικτύου ΖΕΠ/Natura 2000). Τοπικά, όπως στην Δαδιά, επωφελείται στην διατροφή του από την ταΐστρα για τους γύπες. Ωστόσο, απαιτείται αυστηρή προστασία των εναπομεινάντων ζευγαριών και των θέσεων φωλιάσματος, καθώς και των περιοχών διαχείμασης και τροφοληψίας του είδους, ιδιαίτερα όσον αφορά στην λαθροθηρία και την χρήση κυνηγετικών σκαγιών (που περιέχουν Pb) στους υγρότοπους. Χρειάζεται επίσης διερεύνηση των απειλών που αντιμετωπίζει το είδος, όπως η επίδραση των βαρέων μετάλλων, καθώς και μελέτη της αναπαραγωγικής του βιολογίας και οικολογίας. Θα πρέπει επίσης να διερευνηθεί και η παροχή συμπληρωματικής τροφής (ταΐστρες), τουλάχιστον σε κάποια ζευγάρια, κατά την θερινή περίοδο. [93]
Ο Θαλασσαετός απαντά στον ελλαδικό χώρο και με τις ονομασίες Πύγαργος, Ασπροκέφαλος και Ασπρονούρης (Ικαρία). [94]
Ο Θαλασσαετός είναι ημερόβιο αρπακτικό πτηνό, ένας από τους αετούς που απαντούν και στον ελλαδικό χώρο. Η επιστημονική ονομασία του είδους είναι Haliaeetus albicilla και περιλαμβάνει 2 υποείδη.
Στην Ελλάδα, όπως σε όλη την Ευρώπη, απαντά το υποείδος H. a. albicilla (Linnaeus, 1758).
Ο θαλασσαετός είναι το σπανιότερο επιδημητικό αρπακτικό πτηνό της Ελλάδας και κινδυνεύει με άμεση εξαφάνιση (βλ. Κατάσταση στην Ελλάδα).Ак куйруктуу суу бүркүт (Haliaeetus albicilla), (Linnaeus, 1758):
Түндүккө карай Колңск жарым аралга чейин, Евразиянын жарымынан түштүктү көздөй Орто Азия жана Монголияга чейин жетет . Кыргызстанда Чүй өрөөнү менен Ысыккөлдө жана Түштүк Кыргызстандын сууларында кездешет .
Балыктарга жана сууда сүзүүчү куштарга бай, уя салууга ыңгайлуу, бийик бак-дарактары же жарлары бар көлдөрдүн, дарыялардын жана деңиздердин жээктери .
Республика боюнча болгону 25-30 особго чейин кыштайт . ==Жашоо тиричилиги (жашоо циклдары)==Кышташ үчүн гана учуп келет. Уясында 1ден 4кө чейин жумуртка, аны 35-40 суткада басып чыгарат.
Көлмөлөрдүн жээктерин чарбага пайдалануу, азыгынын жетишпестиги, түздөн-түз кырып жоготуу.
Колго багып көбөйтөт .
Кыргызстанда алынган аңчылыктын эрежесине ылайык атууга тыюу салынган. «Жапайы фаунанын жана флоранын жоголуп бара жаткан түрлөрдү соода-сатык кылуу боюнча эларалык конвенциясынын» 1-тиркемесине киргизилген .
Кыштоочу жерлерин сактоо, коргоо. Массалык маалымат каражаттары аркылуу түрдү коргоо боюнча пропаганда жүргүзүү. Колго багып көбөйтүү боюнча питомникти уюштуруу.Кыштоочу жерлеринде чыныгы санын аныктоо жана жем берүүнү уюштуруу. Чектөөчү факторлорду изилдөө.
VI категория, Nearly Threatened, NT. Саны азайып бара жаткан сейрек кездешчү куш. Дүйнөлүк фаунанын суубүркүттөрүнүн 8 түрдөн бир түрү жана Кыргызстандын фаунасынан 2 түрдүн бирөө. Номинативдүү түрчөсү кыштайт.
.jpg)
Ак куйруктуу суу бүркүт (Haliaeetus albicilla), (Linnaeus, 1758):
Арлан-белахвост (па-лацінску: Haliaeetus albicilla) — драпежная птушка з атраду сокалападобных (Falconiformes), сямейства ястрабіных (Accipitridae). Занесены ў Чырвоную кнігу Беларусі[1].
Даўжыня цела арлана-белахвоста — ад 70 да 100 сантымэтраў, размах крылаў — ад 200 да 250 сантымэтраў[2], маса — ад 4 да 7 кіляграм. Хвост кароткі, клінавіднай формы. Пер’е дарослай птушкі бурага колеру, галава й шыя з жаўтаватым, колеру вохры асьвятленьнем, хвост белы, што дало назву ўсяму віду. Дзюба ў параўнаньні да іншых драпежных птушак вельмі вялікая й моцная, сьветла-жоўтага колеру, таксама як і васкавая скура. Ірыс вока таксама сьветла-жоўты. У адрозьненьне ад беркута (Aquila chrysaetos) лапы арлана-белахвоста не пакрытыя пер’ем да самых пальцаў. Маладыя птушкі цёмна-бурага колеру, дзюба і васкавая скура цёмна-шэрыя. З кожнай лінькай маладыя арланы-белахвосты станавяцца ўсё больш падобнымі на дарослых жывёл, а ў пяцігадовым узросьце птушка носіць цалкам дарослую вопратку. Самкі арлана-белахвоста значна большыя па памерах і маюць большую масу за самцоў. У планірумым палёце птушка трымае шырокія, дошкападобныя крылы гарызантальна. Пасьля чорнага грыфа (Aegypius monachus), барадача (Gypaetus barbatus) і белагаловага сіпа (Gyps fulvus) арлан-белахвост зьяўляецца чацьвертай па велічыні птушкай Эўропы. Гнёзды масіўныя, на верхавінах высокіх (15-30 м) дрэў[2][3]. Утварае верныя пары. Прылятае ў сакавіку-красавіку. Нясе звычайна 2 (радзей 1, 3) белыя яйкі. Птушаныяты вылятаюць напрыканцы чэрвеня - у пачатку жніўня[2].
Падвіды арлана-белахвоста на сёньняшні час невядомы. Раней арланаў-белахвостаў Грэнляндыі адрозьнівалі ад намінатнай формы як асобны падвід, але сёньня гэты падзел не вытрымлівае крытыкі. Па сваім зьнешнім выглядзе, паводзінах і экалёгіі арлан-белахвост вельмі падобны на амэрыканскага белагаловага арла (Haliaeetus leucocephalus), што для некаторых аўтараў стала падставай дзеля аб’яднаньня двух відаў у супэрвід.
Такавальная «песьня» арлана-белахвоста мае аднасна высокія й крыху хрыплаватыя ноткі, якія напрыканцы становяцца ўсё вышэй, пераважна дуэтам і нагадваючы «клю, клю, клю, клю, клю»; пры гэтым птушка закідвае галаву ўверх. З адносна вялікай адлегласьці крык арлана-белахвоста чымсьці нагадвае голас чорнага дзятла (Dryocopus martius). Птушка падае голас амаль што выключна каля непасрэднай блізасьці гнязда, пераважна на досьвітку альбо з надыходам цемнаты. Калі нешта здараецца з гняздом, дарослыя птушкі несупыньна выкрыкваюць хрыплае й абрубленае «ак, ак, ак, ак, ак», такі ж голас падаюць маладыя арланы-белахвосты ў гняздзе пры набліжэньні.
Жыцьцёвы арэал арлана-белахвоста цягнецца доўгай паласой па ўмераных, таежных і арктычных зонах Эўропы і Азіі ад Ісьляндыі да Камчаткі. Распаўсюджаны таксама й у Грэнляндыі. У Эўропе тэрыторыі гнездаваньня арлана-белахвоста распрасьціраюцца з поўначы на поўдзень ад крайняга поўдня Нарвэгіі да поўдня Грэцыі. У Сярэдняй Азіі паўдневая мяжа гнездаваньня праходзіць прыкладна па паўднёвай мяжы тайгі, на поўначы мяжа жыцьцёвага арэалу праходзіць па Ізраілі, Турэччыне, Іране, Іраку й Казахстане. Селіцца арлан-белахвост каля вялікіх водных масіваў — на ўзьбярэжжах, непадалёку ад вялікіх азёраў, рэк, на вялікіх балотах[2]. У Цэнтральнай Эўропе арлан-белахвост засяляе ў першую чаргу «леса-азёрныя ландшафты». У Нямеччыне, напрыклад, самыя высокая шчыльнасьць засяленьня тэрыторыяў арланам-белахвостам у асяродзьдзі Мюрытца на зямлі Мэкленбург — Пярэдняя Памяранія, а таксама ў рэгіёне Обэрлаўзіц у Саксоніі. Таксама пашыраны ў Паўночнай Афрыцы[2]. Занесены ў чырвоную кнігу Беларусі (у 1978 годзе) і Расеі[4]. На тэрыторыі Беларусі сустракаецца у ляндшафтным заказьніку «Стронга», батанічным заказьніку рэспубліканскага значэньня «Баранавіцкі»[5]. Большая частка гнездаваньняў знаходзіцца ў Віцебскай вобласьці[2]. У 2014 годзе колькасьць пар арлана-белахвоста ў Беларусі ацэньвалася ў 85-105 пар і працягвае павялічвацца[6]. Паводле дасьледаваньня, праведзенага ў 2011-2013 гадах, колькасьць пар арлана-белахвоста ў Палескім дзяржаўным радыяцыйна-экалягічным запаведніку ацэньвалася ў 15-20 пар[7]. У Белавескай пушчы і Дзікім балоце жылі па 1-2 пары[8]. Упершыню арлан-белахвост быў заўважаны на тэрыторыі беларускай часткі Белавескай пушчы ў 1975 годзе (на возеры Ляцкія)[9]. У 2002-2003 годах арлан-белахвост быў заўважаны каля возера Хмялеўскае. Пасьля 2004 году пара дарослых і малады арлан назіраліся на азёрах Ляцкія і Перароўскае. У 2017 годзе арлан-белахвост назіраўся паміж вадасховішчам Ляцкае і сажалкай Прамежная. Ад 1993 да 2006 году іншая пара птушак назіралася каля вадасховішча Сіпурка. У 2007 годзе было выяўленае гняздо ў Хвойніцкім лясьніцтве[3].
У час вывядзеньня птушанят арлан-белахвост корміцца пераважна рыбай і вадаплаўнымі птушкамі, млекакормчыя маюць у яго рацыёне адносна невялікую ролю. Рыбу арлан-белахвост звычайна здабывае сам, але не брыдзіцца таксама мёртвай і напалову стухленай рыбай. Віды, якія насяляюць жыцьцёвы арэал арлана-белахвоста, дамінуюць пераважна таксама й у харчавальным спэктруме птушкі.
У зямлі Шлезьвіг-Гальштайн, напрыклад, працэнтныя суадносіны рыбы й вадаплаўчых птушак у рацыёне арлана-белахвоста складаюць адпаведна 73% і 24%. Астатнія 3% прыходзяцца на млекакормчых, у першую чаргу на трусоў і палявых зайцаў. У межах Палескага дзяржаўнага радыяцыйна-экалягічнага запаведніка доля рыбы ў рацыёне складае 48,1%, доля птушак - 41,7%[10].
Лічыцца, што выява на польскім гербе — стылізаваны арлан-белахвост.
Дарослы арлан-белахвост — асёдлая птушка на тэрыторыі амаль што ўсёй Эўропы й застаецца ў сваіх рэўерах круглы год.
— сховішча мультымэдыйных матэрыялаў
Арлан-белахвост (па-лацінску: Haliaeetus albicilla) — драпежная птушка з атраду сокалападобных (Falconiformes), сямейства ястрабіных (Accipitridae). Занесены ў Чырвоную кнігу Беларусі.
БгъащхъуэкӀэху (лат-бз. Haliaeetus albicilla) — къашыргъэ лъэпкъым щыщщ.
ПӀащэщ, и кӀыхьагъыр см. 77-100-м нос, и зы дамэр см. 57-69-рэ, къешэч ч. 6-м щӀигъу, теплъэкӀэ бгъащхъуэм ещхьщ, кӀэр тэхуфэщ.
Хамэ къэрал бжыгъэм щыӀэщ. Абгъуэ щещӀ лъагэу Ӏэтауэ жыгыщхьэм, къырым. Нэхъыбэу уащыпэщӀохуэ хы Ӏуфэхэм, хыкъумхэм, псыежэххэм я гъунэгъуу.
Ӏусыр икъукӀэ зэщымыщщ, нэхъыбэу — бдзэжьей, псыбабыщ, къазхэкӀ.
БгъащхъуэкӀэху (лат-бз. Haliaeetus albicilla) — къашыргъэ лъэпкъым щыщщ.
Белоопашести орел или морски орел (науч. Haliaeetus albicilla) — голема граблива птица од фамилијата на јастребите. Оваа птица ја имаме и во Македонија.
Белоопашестиот орел се размножува во северна Европа и северна Азија. Најголема популација од овој орел има на крајбрежјето на Норвешка. Во 2008 година популацијата изнесуваше 9.000 до 11.000 двојки. Птицата е претежно резидентна (постојан жител), освен оние кои живеат многу на север, во источна Скандинавија и Сибир. Се селат на југ зимно време. Птиците од источна Русија ретко мигираат во Алјаска.
Мала издвоена популација се постојани жители на југозападен Гренланд и западен Исланд. Порано бил предложен да се издвои како посебен подвид groenlandicus заради големината и пропорциите на телото. Сега, овој вид се смета за монотипичен. Гренландскиот белоопашест орел е релативно нова популација која нема акумулирано многу уникатни карактеристики. Тие се демографски изолирани и заслужуваат специјална заштита.
Белоопашестиот орел е криптичен пар со белоглавиот орел.
Белоопашестиот орел е многу голема птица, со должина од 66 до 94 см и распон на крилјата од 1.78 до 2.45 метри, што во просек е најголемиот од сите видови.[2][3] Женките тежат од 4 до 6.9 кг, и се малку поголеми од мажјаците, кои тежат од 3.1 до 5.4 кг.[2] Најтежок орел од овој вид е забележан во Шкотска со 7.5 кг, а неодамна е регистрирана огромна женка во Гренланд со распон на крилјата од 2.53 метри.[4][5] Овој вид има широки крилја, голема глава и голем дебел клун. Возрасните се главно сивкавокафеави, освен што им се малку посветли во главата и вратот, имаат црни летачки пердуви и препознатливата бела опашка. Сите голи делови им се жолти, вклучувајќи ги и клунот и нозете. Кај младенчињата опашка и клунот се потемни, а опашката станува бела со темна црна лента кога птицата е речиси возрасна. Комбинацијата на сивкавокафеавата боја, широките, рамномерни крилја, белата опашка, силниот жолт клун и големите димензии го прават белоопашестиоѕ орел непогрешно препознатлив меѓу орлите.[2]
Утврдено е дека некои индивидуи живеат над 25 години, [6] но 21 година им е просечен животен век.[7]
Исхраната на белоопашестиот орел е променлива, опортунистичка и сезонска. Грабливците вклучуваат риби, птици и цицачи во својот лов, а многу индивидуи живеат крадејќи ја храната од други животни и птици, како корморани, галеби и други грабливи птици.[2] Мршата е често основна храна за време на зимата, особено рибите и копитарите, но и сите други животни, вклучувајќи го и човекот.[2][8] Но, орлите се и моќни ловци, исто така. Секоја риба што ќе се доближи до површината е потенцијален улов за белоопашестиот орел.[2] Рибниците и езерцата со крапови, ако е возможно, често ги експлоатираат.[2] Иако понекогаш убиваат копнени птици, сепак, нивна мета се водните птици.[2]На Балтикот, тие се хранат претежно со морски птици, а неодамна е регистрирано дека нападнеале и изеле голем корморан, а во одредени ситуации знаат да уништат и цели колонии.[9] Во Естонија, 25 двојки морски орли биле набљудувани како симултано убиваат колонија корморани.[10] Сепак, најчест плен на белоопашестиот орел се: морските нуркачи, нуркачите, патките, гуските, па дури и лебедите; а од цицачите, сите животни од големина на глушец па до јагне.[2]
Белоопашестиот орел сексуално созрева на возраст од четири до пет години. Се спарува за цел живот, но ако едниот умре, се заменува со друг партнер. Врската се создава кога ќе се одбере местото за гнездење. Тие имаат карактеристично воздушно додворување кое кулминира со фаќање за канџите и заедничко спуштање кон земјата правејќи разни пируети. За тоа време се огласуваат, за разлика од златниот орел. Огласувањето понекогаш може да биде дует. Гнездото е огромна градба од гранки, сместена на дрво или на крајбрежни гребени. Тие се територијални, па гнездото често го користат со години, па дури и со децении. Се случува гнездото да го користат и следните генерации, па така, во Исланд едно гнездо било користено над 150 години.[11] Територијата на белоопашестиот орел е меѓу 30 и 70 км², на крајбрежните локации. На копно, се среќава крај езера и реки. Територијата на овој орел може да се преклопи со територијата на златниот орел, а конкуренцијата меѓу нив не е голема. Златниот орел повеќе сака планински предели и пусти рамнини, а белоопашестиот, пак, сака крајбрежја и море. Спарените двојки несат едно до три јајца годишно. Ги квачат двата родитела 38 дена. Откако ќе се испилат, пилињата се релативно толерантни едно кон друго, иако првоиспиленото е секогаш поголемо и подоминантно за време на хранењето. Претежно женката е таа што ги одгледува и ги храни младенчињата, а мажјакот е во близина и ја презема грижата одвреме-навреме. Младите се способни да се хранат за пет-шест недели, а се оперјуваат за 11-12 недели, останувајќи во близина на гнездото и зависејќи од родителите уште 6 до 10 недели.
Вишокот пилња понекогаш се земани од гнездото за да се искористат во програмата за обновување на видот во подрачјата каде изумреле. Ако останат во гнездото, тие ќе бидат убиени од првороденото, порано или подоцна, како кај повеќето орли. Во ваквите програми птиците се одгледувани на тој начин што нема да го гледаат човекот што ги храни, сè додека не пораснат доволно за да се хранат самостојно.
Белоопашестиот орел е алфа-предатор. Тие ја доживуваат биоакумулацијата од загадената животна средина присутна во нивниот плен, а исто така страдаат од овчарите и ловците на дивеч кои сметаат дека орлите се закана за овците и дивечот. Во периодот 1800-1970, белоопашестиот орел претрпе драматичен пад во популацијата и стана исчезнат вид во многу региони на западна, централна и јужна Европа. Интензивната конзервација, забраната за лов, заштита на местата за размножување, зимската исхрана, доведе до обновување на многу локални популации.
Белоопашестиот орел е национална птица на Германија и го има на војничките амблеми. Се верува дека на војничките амблеми на Полска и Србија е белиот орел.[12] Морскиот орел обично е претставуван со риба во клунот за да се разликува од обичниот.
Во Оркни, (Шкотска) коски од морски орел се пронајдени во гробници стари 6000 години, што сугерира дека птиците биле одгледувани од тогашните луѓе, а тврдењето се поткрепува и со цртежи на орлите во пештерите во таа област.[7]
На Шетландските Острови, рибарите веруваат дека штом ќе се појави орелот, рибите испловуваат на површина со стомакот нагоре, па затоа некои рибари користат маст од орел да го зголемат својот улов.[7]
Live view of a nest with 2 eglets is transmitted since April 10, 2012 from Poland at http://www.lasy.gov.pl/bielik
Белоопашести орел или морски орел (науч. Haliaeetus albicilla) — голема граблива птица од фамилијата на јастребите. Оваа птица ја имаме и во Македонија.
Боруллуо эбэтэр ала тойон, (лат. Haliaeetus albicilla, нууч. орлан-белохвост) — Кыырдар кэргэннэригэр (Accipitridae) киирэр бөдөҥ тыҥырахтаах көтөр.
Этин-сиинин устата 70 - 90 см, кынаттарын далааһына — 200 - 230 см, ыйааһына — 4 - 7 киилэ. Кутуруга кылгас, үрүҥ өҥнөөх. Тумса атын тыҥырахтаах көтөрдөртөн бөдөҥ, сырдык араҕас өҥнөөх.
Евразия хоту өттүгэр уонна орто балаһатыгар, ол иһигэр Саха сиригэр, уйаланар. Кыстыыр сирдэрэ: Кэриэй тумул арыыта, Кытай, Япония, Индия.
2013 сылы Арассыыйа көтөрдөрү көмүскүүр Сойууһа Боруллуо сылынан биллэрбитэ.
Боруллуо эбэтэр ала тойон, (лат. Haliaeetus albicilla, нууч. орлан-белохвост) — Кыырдар кэргэннэригэр (Accipitridae) киирэр бөдөҥ тыҥырахтаах көтөр.
Этин-сиинин устата 70 - 90 см, кынаттарын далааһына — 200 - 230 см, ыйааһына — 4 - 7 киилэ. Кутуруга кылгас, үрүҥ өҥнөөх. Тумса атын тыҥырахтаах көтөрдөртөн бөдөҥ, сырдык араҕас өҥнөөх.
Евразия хоту өттүгэр уонна орто балаһатыгар, ол иһигэр Саха сиригэр, уйаланар. Кыстыыр сирдэрэ: Кэриэй тумул арыыта, Кытай, Япония, Индия.
2013 сылы Арассыыйа көтөрдөрү көмүскүүр Сойууһа Боруллуо сылынан биллэрбитэ.
Диңгеҙ бөркөтө, балыҡ бөркөтө, аҡҡойроҡ бөркөт, аҡкүт (рус. Орлан-белохвост , лат. Haliaeetus albicilla)— ҡарсығалар ырыуынан булған йыртҡыс ҡош. Башҡортостан Республикаһының Ҡыҙыл Китабына индерелгән.
Ҡаҙҙан ҙурыраҡ. Осҡанда ҡанат осондағы ҡауырһындары бармаҡ һымаҡ күренә. Дөйөм төҫө һорғолт көрән, башы һәм муйыны һарғылт аҡ, ҡойроғо ап-аҡ. Беҙҙәге башҡа ҙур йыртҡыс ҡоштарҙан аҡ төҫтәге ҡойроғо менән айырыла.
Тауышы яңғырауыҡлы: «ҡыййй-ҡыййй-ҡыййй» йәки ҡалын һәм тоноҡ: «ҡроҡ-ҡроҡ».
Ҙур күл һәм йылға буйҙарында йәшәй Төп аҙығы — балыҡ. Ваҡ йәнлек һәм ҡоштарҙы ла аулай. Күсмә ҡош. Һирәк осрай. Ояһы ағас баштарында була. Ерәнһыу таплы 1—3 (күберәк 2) бөртөк аҡ йомортҡа һала.
Диңгеҙ бөркөтө, балыҡ бөркөтө, аҡҡойроҡ бөркөт, аҡкүт (рус. Орлан-белохвост , лат. Haliaeetus albicilla)— ҡарсығалар ырыуынан булған йыртҡыс ҡош. Башҡортостан Республикаһының Ҡыҙыл Китабына индерелгән.
Елга́ каракошы́ (аккойрык бөркет, Haliaeetus albicilla) - карчыга кошлар гаиләлегеннән ерткыч кош.
Евразиянең урман һәм урман-дала зоналарының зур сулык ярлары буенда тереклек итә. ТРда, башлыча, Идел һәм Кама елгалары үзәннәрендә очрый. Куйбышев һәм Түбән Кама сусаклагычлары төзелгәч, елга каракошының саны шактый кими, хәзерге вакытта 30 пардан күбрәк исәпләнә. Оя коручы күчмә төр, кайберләре кышлый.
5-6 яшьтә җитлегәләр, гадәттә ике йомыркага утырып бала чыгаралар. Гәүдә озынлыгы 1 м га кадәр. Канат колачы 2,5 м га җитә. Олы бөркетнең авырлыгы 3 тән 6,5 кг га кадәр, ана затлар аталардан эрерәк. 2009 елда Иж елгасы буенда балыкчылар куйган ятьмәләргә уралып, табигать инспекторлары кулына 9,7 кг авырлыгындагы кош эләккән.[15]
Төсе көрән, башы һәм гәүдәнең түбәнге өлеше аксылрак. Канатлары киң, озын. Койрыгы кыска, чөйсыман, ак төстә. Акларының түбәнге ягы каурыйланмаган. Томшыгы зур, ыргаксыман, сары төстә. Елга каракошы биек кәүсәле карт урманнарда оялый. Ояны февраль-апрельдә ясый башлый. Биек агачларга зур оя ясап, аны күп еллар рәттән куллана. Соргылт төстә 1-3 йомырка сала, ояда ана һәм ата кошлар чиратлашып утыра. Балыклар, имезүчеләр (куян, ондатра, йомран), кошлар (үрдәк, акчарлак, кыр тавыклары), үләксәләр белән туклана.
Елга каракошы Татарстан Республикасы һәм Русиянең Кызыл Китапларына кертелгән һәм аны саклау чаралыры каралган күп кенә бөтендөнья документларына кертелгән. Татарстанның зур сусаклагычлар һәм елгалар янына урнашкан районнарында күренәләр алар. Март урталарында кайталар, октябрь азагында җылы якларга очып китәләр, сирәк кенә кышлаган экземплярлар да күзәтелә.[15]
Елга́ каракошы́ (аккойрык бөркет, Haliaeetus albicilla) - карчыга кошлар гаиләлегеннән ерткыч кош.
Евразиянең урман һәм урман-дала зоналарының зур сулык ярлары буенда тереклек итә. ТРда, башлыча, Идел һәм Кама елгалары үзәннәрендә очрый. Куйбышев һәм Түбән Кама сусаклагычлары төзелгәч, елга каракошының саны шактый кими, хәзерге вакытта 30 пардан күбрәк исәпләнә. Оя коручы күчмә төр, кайберләре кышлый.
5-6 яшьтә җитлегәләр, гадәттә ике йомыркага утырып бала чыгаралар. Гәүдә озынлыгы 1 м га кадәр. Канат колачы 2,5 м га җитә. Олы бөркетнең авырлыгы 3 тән 6,5 кг га кадәр, ана затлар аталардан эрерәк. 2009 елда Иж елгасы буенда балыкчылар куйган ятьмәләргә уралып, табигать инспекторлары кулына 9,7 кг авырлыгындагы кош эләккән.
Төсе көрән, башы һәм гәүдәнең түбәнге өлеше аксылрак. Канатлары киң, озын. Койрыгы кыска, чөйсыман, ак төстә. Акларының түбәнге ягы каурыйланмаган. Томшыгы зур, ыргаксыман, сары төстә. Елга каракошы биек кәүсәле карт урманнарда оялый. Ояны февраль-апрельдә ясый башлый. Биек агачларга зур оя ясап, аны күп еллар рәттән куллана. Соргылт төстә 1-3 йомырка сала, ояда ана һәм ата кошлар чиратлашып утыра. Балыклар, имезүчеләр (куян, ондатра, йомран), кошлар (үрдәк, акчарлак, кыр тавыклары), үләксәләр белән туклана.
Елга каракошы Татарстан Республикасы һәм Русиянең Кызыл Китапларына кертелгән һәм аны саклау чаралыры каралган күп кенә бөтендөнья документларына кертелгән. Татарстанның зур сусаклагычлар һәм елгалар янына урнашкан районнарында күренәләр алар. Март урталарында кайталар, октябрь азагында җылы якларга очып китәләр, сирәк кенә кышлаган экземплярлар да күзәтелә.
Усны цагаан сүүлт бүргэд (мөн Цагаансүүл нөмрөгбүргэд) нь махчин шувуу юм. Биеийн урт 69-92 см, далавчаа дэлгэсэн урт нь 182-244 см байдаг. Эм бүргэд нь 4-6.9 кг жинтэй ба эр нь арай хөнгөн 3.1-5.4 кг байна. Дундажаар 21 наслах ба 25 хүртэл насалсан тохиолдол бий. Усны шувууд өндөглөдөг, гуужин зусдаг, загасаар баян, орчиндоо өндөр мод, хадан цохио, бүхий томоохон нуур, гол мөрний дагуу амьдардаг. Манай орны томоохон нуур, гол мөрөн ихтэй нутагт голдуу дулааны улиралд, заримдаа өвөл ч тааралддаг. Усны цагаан бүргэд нь загас, шувуу, улай сэг мөн зарим жижиг хөхтөн гээд олон төрлийн зүйлээр хооллоно. Нэг өдөрт 500-600 гр хоол тэжээл иддэг.
Холзан білохвіст (Haliaeetus albicilla) є найвекшый хищ і разом і найвекшый евроорел, роспятя крыл досягує аж 2,5 м. Лїтать з натягнутыма лїтовыма пірками. Стары птахы мають жовтый гаковый дзёбак і куртый білый хвіст. Молоды екземплары мають тмаво зафарбленый дзёбак і тмавшый хвіст. Неопірены ногы суть жовты. Самець і саміця ся взаємно одрізняють лем розмірами.
Довжка тїла холзана білохвоста є до 69-92 cm, вага у самця коло 4 кґ, у саміцї 7 кґ. Роспятя крыл може досягнути аж 2,5 м. Фарба тмавобура лем хвіст білый, припадно і іншы світлїшы области на голові і шыї. При лїтаню ся легко познать, подля характерістічного взгляду шырокых крыл з ростягнутыма пірками. Хвіст є клиновый, ёго фарба за през жывот мінить. Переходить од бурой о молодых птахів, через буробілу марморовану до білой з бурыма краями у поглавно дорослых екземпларів.
Холзан білохвіст (Haliaeetus albicilla) є найвекшый хищ і разом і найвекшый евроорел, роспятя крыл досягує аж 2,5 м. Лїтать з натягнутыма лїтовыма пірками. Стары птахы мають жовтый гаковый дзёбак і куртый білый хвіст. Молоды екземплары мають тмаво зафарбленый дзёбак і тмавшый хвіст. Неопірены ногы суть жовты. Самець і саміця ся взаємно одрізняють лем розмірами.
Шур хӳреллĕ ăмăрткайăк (е тинĕс ăмăрткайăкĕ) - кĕлеткипе хуртан пысăкрах. Çăмартисем (1-3) шурă, тутăх тĕслĕ пăнчăсемлĕ. Ку кайăк мăшăрĕсем пĕрре пĕрлешсен мĕн виличчен те уйрăлмаççĕ. Ами пĕр улшăнмасăр 40 кун таран пусра ларать. Чĕпписене икĕ уйăх хушши тăрантарса ӳстереççĕ. Çурла уйăхĕнче чĕпписем хăйсем тĕллĕн пурăнма пуçлаççĕ. Апачĕ вĕсен пуян. Пулăсене - çăрттан, çупах, шампа - тытать, шăшисемпе йĕкехӳресене тапăнать, кăвакалсене, чарлăксене, шыв чăххисене тытса çиет. Тĕрлĕ кайăк çăмартисене шăтарса ĕçет, кукшаксемпе йытă çурисем çине те тапăнни пулкалать. Ытларах вĕсем чирлĕ, вăйсăр чĕрчунсене тытаççĕ. Пирĕн пата ака уйăхĕнче вĕçсе килеççĕ. Авăн уйăхĕнче кăнтăралла вĕçеççĕ. Хальхи вăхăтра вĕсен хисепĕ пур çĕрте те пĕчĕкленсе юлнă, ку ăмăрткайăка Хĕрлĕ кĕнекене кĕртнĕ.
कङ्कम चील नेपालमा पाइने एक प्रकारको चराको नाम हो । यसलाई अङ्ग्रेजीमा ह्वाइट-टेल्ड इगल (White-tailed Eagle) भनिन्छ ।
विकिपीडिया
Wikispeciesप्रकारटॅक्सॉनIUCN conservation statusवस्तुमानWingspan
अधिकार नियंत्रण 
पांढऱ्या शेपटीचा गरुड (शास्त्रीय नाव: हॅलिएईटस ॲल्बिसिला) हा एक मोठा पक्षी आहे. हा घार, ससाणे आणि गरुड कुळात मोडतो.
पांढऱ्या शेपटीचा गरुड (शास्त्रीय नाव: हॅलिएईटस ॲल्बिसिला) हा एक मोठा पक्षी आहे. हा घार, ससाणे आणि गरुड कुळात मोडतो.
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
