Chameleons

Chamaeleonidae ye una familia de reptils de l'orden Squamata y suborden Lacertilia con unas especializacions muito caracteristicas. Son cazadors d'insectos y chicotz invertebraus con una luenga extensible y con a tecnica de camuflar-se en o entorno con movimientos lentos y cambiando de color (metacrosi). Se distribuyen sobre tot por Africa y Asia, con un centro de gran diversificación en Madagascar, son tamién presents en determinaus puestos d'o sud d'Europa.

Zoonimia

O suyo nombre en latín significa león de suelo (chamai significa en o suelo en griego).

En l'aragonés actual no bi ha denominacions vernaclas porque esta familia no se troba distribuita en l'Alto Aragón. A pronunciación teorica camalión con hiato desfeito ye documentada en o "Libro d'as Marabillas d'o Mundo".

Chameleons or chamaeleons (faimily Chamaeleonidae) are a distinctive an heichly speicialised clade o Auld Warld lizards wi 202 species describit as o Juin 2015.^[1]

References

D'Chameleonen (Chamaeleonidae) sinn eng Famill bannent der Klass vun de Reptiller (Reptilia). Et gëtt ongeféier 160 verschidden Aarten, déi an Afrika, am Mëttelmiergebitt, op Madagaskar, op der arabescher Hallefinsel, an Indien, op de Seychellen an a Sri Lanka liewen. Et gëtt zwou Ënnerfamilljen: Déi echt Chamäleonen (Chamaeleoninae) an d'Stompschwanzchamäleonen (Brookesiinae).

Kampchameleon (Chamaeleo cristatus) aus dem Kamerun

Um Spaweck

A chameleon

Chameleonas (Chamaeleo calyptratus)

Leòmhann-làir

Hawainiya ɗaya ce daga cikin halittun da Allah ya halitta a doron ƙasa. Kuma babu shakka akwai abin al'ajabi game da yadda hawainiya take haihuwar ƴaƴanta, da kuma hanyar da ƴaƴan nata suke zuwa duniya. Kuma ko shakka babu akwai darasi da dan Adam ya kamata ya ɗauka daga tsarin haihuwar hawainiya.

Da farko dai, idan hawainiya ta ɗauki ciki, to namijin ne zai je ya haƙa rami, ita kuma ta matar sai ta zo namijin ya binne ta a ramin da ranta. Wani lokaci takan shiga salin alin, wani lokaci kuma sai sun yi kokawa da namijin ya galaɓaitar da ita, sannan ya tura ta cikin ramin ya binne ta. A haka za ta mutu ta ruɓe, ƴaƴan cikin nata su ƙyanƙyashe sannan su fito duniya. Kuma ko da ruwan gatari ko wani ƙarfe mai faɗi aka sa a kan kabarin nata, idan dai lokacin fitowar ƴaƴan ya yi, haka za su huda wannan ruwan gatarin ko ƙarfen su fito. Kuma tun da Allah ya halicci hawainiya haka take haihuwa bata taɓa fasawa ba.

Darasin da ke tattare da tsarin haihuwar hawainiya shi ne cewa, babu wata hawainiya da ta taɓa morar ɗanta a duniya, tun da sai ta mutu sanan ƴaƴanta suke zuwa duniya. To ina ga ɗan Adam, kai da Allah ya ƙaddara zaka haifi ƴaƴanka, su girma, har ka riƙa alfahari da su, amma sai mutum ya riƙa watsi da ƴaƴansa, bai ma damu da rayuwarsu ba. Yau da ace ta hanyar da hawainiya take haihuwa, haka ma ɗan Adam yake haihuwa, ina mutum zai kai ƙara? Babu.

Don haka ya kamata mutane su godewa Allah, wanda ya ƙaddara musu haihuwa bisa tafarkin da za su mori ƴaƴansu domin su amfani kansu da iyayensu da ma al'ummar da suke rayuwa a cikinta. Kuma ya zama wajibi ga iyaye su ɗauri aniyar kuɓutar da ƴaƴansu daga bala'o'i da masifu na wannan rayuwa.

Ta yaya Hawainiya take haihuwa

Para sa ibang gamit, tingnan ang Hunyango (paglilinaw).

Ang hunyango o hinyango^[1] (Ingles: chameleon) ay isa sa mga higit na kilalang mga uri ng maliliit na mga butiking kabilang sa pamilyang Chamaeleonidae (mga iskwamata) na may kakayahang magbago ng kulay.^[2] Sa katawagan nito sa Ingles, nanggaling ang salitang chameleon mula sa isina-Latinong (Latinisado) anyo ng Sinaunang Griyegong χαμαιλέων (khamaileon), mula sa χαμαί (khamai) "nasa lupa, nasa ibabaw ng lupa" at λέων (leon) "liyon", at bilang pagsasalin ng Akkadian na nēš qaqqari, "liyong panglupa" o "liyong-lupa".^[3] Mayroon silang mga madirikit na mga dila na napapahaba hanggang sa dalawang ulit ng haba ng kanilang mga katawan, at ginagamit sa panghuli ng mga pagkain nilang mga kulisap. Napapagalaw nila sa magkaibang direksiyon ang bawat isa sa kanilang mga mata.

Mga sanggunian

Ang lathalaing ito ay isang usbong. Makatutulong ka sa Wikipedia sa nito.

Kameleongs (Chamaeleonidae) zyn reptieln, familie van de hoagedissn (Lacertilia) en ze moakn dêel uut van de leguoanachtigen (Iguania).

Kameleongs kunn verandern van kleur, z' hen specioale oogn die ze goed kunn droain en ook e lange tounge voor insektn te vangn.

Ze leevn in tropische en subtropische gebiedn, dikkels met 'n dichte vegetoatie.

Der zyn ongeveer 180 sôortn van die bêestn.

• Kameleong Furcifer oustaleti van Madagascar

• Furciver oustaleti, detail

• Chamaeleo chamaeleon die benouwd is

• De toenge van e kameleong

• Kameleong in Indie

• Kameleong in Namibië

Kameleoni (Chamaeleonidae) porodica su životinja iz reda ljuskaša. Opisano je oko 160 različitih vrsta, koje se dijele u dvije potporodice. Gotovo sve vrste su ugrožene u svojim prirodnim staništima, zbog čega su pod zaštitom Vašingtonskog sporazuma o zaštiti vrsta.

Građa tijela

Oblik tijela kameleona može značajno varirati. Zbog toga je prilično teško tačno odrediti neke vrste. Naime, oblik im se mijenja, zavisno o starosti i spolu. Čvrste odrednice su uglavnom "rogovi" i izrasline na njuški. Tako postoje vrste s vrlo malenim izraslinama na njuškama (Calumma nasutum) kao i vrste kod kojih su te izrasline vrlo velike (Calumma parsonii). Za prepoznavanje pripadnika iste vrste te su izrasline nezaobilazne. Pored toga, postoje i različiti tipovi rogova. Tako ih vrsta Chamaeleo quadricornis gracilior može imati čak do šest, dok vrsta Chamaeleo johnstoni ima samo tri.

Građa tijela kameleona

Sljedeća osobina im je kožni zalistak smješten uz stražnji dio glave (okcipitalni zalistak). Te zaliske životinja širi kako bi izgledala veća. Time bi trebali zastrašiti potencijalne predatore.

Karakteristični su im i različite krijeste. To su izrasline koje svojim oblikom potsjećaju na češalj, a pojavljuju se na leđima, trbuhu i grlu. Krijesta na leđima može biti različita. To mogu biti čunjaste ljuske, bodlje ili leđno "jedro" koje potsjeća na leđnu peraju, kao kod vrste Chamaeleo cristatus. Značajne odlike koje se koriste za razlikovanje su trbušna i grlena krijesta.

Slijedeća osobina im je "šljem" na glavi. Može biti visok i do 8 cm. Glavna funkcija mu je promjena siluete do mjere da ga se ne prepoznaje kao kameleona.

Kao što su im različite navedene odlike, razlikuju se i veličinom tijela, pri čemu su mužjaci obično veći. Najveći je Furcifer oustalet koji može doseći ukupnu dužinu od oko 68 cm, dok je Brookesia minima najmanji kameleon, dug je samo 3,5 cm.

Čitava građa tijela pravih kameleona prilagođena je životu na drveću, iako neke vrste žive gotovo isključivo na tlu. Oblikom tijela često imitiraju razne oblike biljki. Pravi kameleoni često izgledom liče na list, terestrični na staro drvo ili opalo lišće. Stopala su im se preoblikovala u kliješta kojima uspijevaju čvrsto obuhvatiti svaku granu. Neke vrste imaju dodatno još i kandže što omogućuje još sigurnije hvatanje. Stopala su posebno građena: svako stopalo ima pet prstiju, ali su po dva odnosno tri sraštena, tako da pretstavljaju dva kraka kliješta. Podrška kretanju po drveću je i rep prilagođen prihvaćanju za granu, a imaju ga samo pravi kameleoni. Važnost repa vidljiv je i po tome, što su izgubili sposobnost ostalih guštera da odbace rep i regeneriraju ga (autotomija). Za razliku od kameleona koji žive na drveću, kod terestričnih rep nije značajan. Služi samo za naslanjanje.

Kao posebnost treba spomenuti, da u slučaju pada sa stabla napušu pluća i time "omekšaju" pad.

Oči: Uz ostale posebnosti, oči kameleona su vrlo tipične. Smatra ih se vrlo razvijenim i puno su bolje od ljudskih. Rožnicu i druge dijelove oka prekriva ljuskasti kapak dijelom srašten s očnom jabučicom. Nizom prilagodbi vid kameleona je izuzetno izoštren, a jedino oni mogu pokretati svako oko zasebno. Oči su smeštene tako, da se vidna polja ne preklapaju u jednu sliku, nego nastaju dvije slike. Danas se još ne zna kako životinja obrađuje te dvije slike. Neobična pokretljivost očiju osigurana je kompleksnim mišićnim aparatom. Zbog ispupčenosti očiju iz glave, ukupno vidno polje kameleona je 342°, dakle samo 18° im je u "mrtvom uglu", što je samo jedan dio leđa.

Uobičajeno korištenje očiju slijedi čvrsi uzorak, i jednak je kod svih vrsta kameleona:

• Prvo istraži okolinu svakim okom zasebno.
• Kad pronađe plijen, fokusira ga s oba oka.

Izbacivanje kameleonovog jezika s tipičnim ispupčenim očima

Jezik: Još jedna u životinjskom svijetu jedinstvena osobina kameleona je njihov jezik. Jezik je uvučen u grlenu vrećicu i povezan s jezičnom kosti. Nije smotan, nego ga se može usporediti s kratkom gumenom trakom. Vrh vrlo dugog i mišićavog jezika je zadebljan i podijeljen na dva dijela. Premrežen je sekretom koji nije ljepljiv, nego potpomaže stvaranju velike površinske napetosti koja drži plijen uz jezik. Kada se dovoljno približi plijenu, izbacuje jezik do plijena, što traje jednu desetinku sekunde, tako da plijen ne može pobjeći.

Izbacivanje jezika dijeli se na 5 faza:

1. plijen se fiksira i ispituje njegova veličina, oblik, vrsta i udaljenost,
2. polako otvara usta, priprema jezik za izbacivanje i gura ga malo prema naprijed,
3. izbacuje jezik,
4. plijen je uhvaćen,
5. plijen se jezikom privlači ustima kojima ga drži, dok se jezik vraća u grlenu vrećicu. Nakon toga guta čitav plijen u jednom komadu.

Jezik koriste i za pijenje vode.

Rasprostranjenost

Kameleoni prvobitno potječu iz istočne Afrike, no svoju su raznovrsnost razvili ponajviše u zapadnoj Africi i na Madagaskaru. Danas ga se može naći na cijelom afričkom kontinentu, naročito na Madagaskaru i području sredozemlja, ali i u Indiji, Sri Lanki i Turskoj zajedno s Arapskim poluotokom. No najveća koncentracija kameleona, kako brojem vrsta tako i brojnošću populacije je Afrika (osim sjeverne Afrike) i Madagaskar.

Stanište

Staništa kameleona su različita. Većina vrsta pravih kameleona su stanovnici grmlja i stabala. Građa tijela im je dobro prilagođena takvom načinu života. No i unutar te potporodice ima vrsta koje žive na tlu. Pored toga, kameleoni su se prilagodili i različitim ekološkim područjima. Tako nastanjuju oaze u Sahari, ali i obronke Mount Kenye, do granice snijega.

Hrana i razmnožavanje

Kameleoni se hrane insektima, a veće vrste jedu i male kičmenjake. Pored toga, hrane se i manjim vrstama iste porodice. Kod nekih vrsta je primijećeno da rado jedu i voće i povrće.

Kao i drugi gmizavci, većina kameleona leže jaja prosječno oko 4 tjedna nakon oplodnje, što znači da su oviparni. Međutim, postoje i vrste koje donose na svijet potpuno razvijene mlade, što se naziva ovoviviparnost. Ta je pojava naročito česta kod vrsta koje žive u hladnijim područjima gdje tlo ne daje dovoljnu toplotu koju jaja trebaju da bi se iz jaja ravili mladi.

Mijenjanje boje

Jedno od vrlo značajnih obilježja kameleona, do mjere da su postali sinonim za prevrtljivost, je njihova (iako ne samo njihova) osobina da mogu mijenjati boju kože.

Svaka vrsta ima određeni broj boja. Unutar tog spektra mogu pokazati različite tonove i uzorke. Taj proces (ovisno o vrsti i situaciji) odvija se različitom brzinom. Najbrže mijenjaju boju u slučaju opasnosti ili u borbi sa suparnikom. Tako je kod vrste chameleo calyptratus izmjerena promjena boje od neutralne do borbene za manje od 6 sekundi. Danas se često tvrdi da mijenjanje boje služi prikrivanju. No, to je samo dijelom tačno. Kameleoni koriste boju prije svega za komunikaciju. Time pripadnicima iste vrste pokazuju svoje raspoloženje i osjećaje,^[1][2] koje dodatno potvrđuju govorom tijela.

Reference

Kameleoni është zvarranik i vendeve të ngrohta, i ngjashëm me hardhucat, që ndërron ngjyrën e lëkurës në përshtatje me ngjyrën e mjedisit ku ndodhet. Po ashtu si kameleonë përshkruhen edhe njerëzit e lëkundshëm e me shumë faqe, që ndërrojnë shpesh qëndrimet a sjelljet për të mbrojtur interesat e veta.Lëkura e kameleonit nuk rritet asnjëher ,por ai e ndërron ate sipas madhësis se trupit të tij,ka raste që kur nuk gjen ushqim ai e përdor lëkuren e tij si ushqim.Kameleoni nuk fle asnjëher ditën.Nëqoftëse shikoni nje kameleon me një ose te dyja sytë te hapur ose te mbyllur gjate ditës ai nuk po fle por mund te jete i semure.Kjo kafshë mundë ti lëvizë sytë ne dy drejtime te ndryshme që e ndihmon ti shmanget armikut dhe të kërkoje ushqimin.^[1]

Etimologjia

Evoluimi

Përshkrimi

Kameleoni mund të ndryshojë ngjyrën e trupit të tij.Kameleoni mund të rritet deri në 25cm.Ata janë shumë të ndjeshëm.

Shtimi

Ndërrimi i ngjyrave

Nderrimi i ngjyrave te kameleonit kryhet pasi kameleoni ka disa qeliza te veçanta qe e mundesojne kete.

Referimet

1. ^ Fjalor i Gjuhës së Sotme Shqipe - Tiranë, 1980

Kameleono esas arbora lacerto qua movas lenta.

• opozebla fingri.
• prenebla kaudo.
• nedependanta okulo l'un l'altro.
• longa lango qua ul povas desfladar tre rapideso per kaptar lua kaptaji (precipua insekto).

Ol povas chanjar koloro segun humoro o proxim fundo.

Kamelónir eru skriðdjór og hoyra til oydluslagið. Hesar løgnu oydlurnar eru ógvuliga ymiskar í liti og stødd. Eyguni kunnu snara runt og hyggja at tveimum ymsum lutum í senn. Oydlur fanga sín fong við tunguni, sum er long og kleprut. Summar kamelónir kunnu broyta húðarlit. Hetta gera tær fyri at senda boð til hvørja aðra og fyri at líkjast umhvørvinum, tær eru í. Tað besta kamelónin veit at eta er skordjór, men summum dámar at eta sniglar, oydlur, ormar, froskar og ymiskar plantur. Kamelónir halda til í tropiskum fjallalendi í regnskógum, á grasfløtum og eisini í oyðimørkum í Afrika, Miðeystri, Suðurevropa og Suðurásia. Tær eru eisini innfluttar til m.a. Hawaii, Florida og California.

Helvtin av øllum kamelónum (eitt slag av eðlum) í heiminum livir í Madagaskar í Afrika. Hóast tær eru púra vandaleysar, óttast fólkið har í landinum tær, tí kamelónir verða hildnar at vera mannaandar, ið ikki hava funnið hvílu. Kamelónir eru best kendar fyri evni síni at skifta lit, um tær eru bangnar ella illar.

Í djóraheiminum eru fá djór, ið hava eins skjóta tungu sum kamelónin. Hon kann fanga eitt flogkykt við tungum í 0,07 sekund.

Sí eisini

• Skriðdýr

Kim-chîⁿ-ku sī sio̍k Chamaeleonidae chit kho ê pâ-thiông-lūi. In ê te̍k-sek chi it si ē-tàng kái-piàn sin-ku ê sek-tī.

Vinyonga au vigeugeu (jina la kisayansi: Chamaeleonidae) ni aina za mijusi. Wana miguu kama kasuku, ulimi ndefu na pia spishi fulani zina pembe au uwezo wa kugeuka rangi zake. Wanapatikana katika Afrika, Madagaska, Hispania na Ureno, Kusini mwa Asia, Sri Lanka na hata Hawaii, Kalifonia na Florida, na pia wanapatikana msituni mwa mvua au jangwani.

Vinyonga wengine huwa na sumu. Kwa mfano, kinyonga wa Namakwa ana sumu kiasi cha kuweza kumpofusha binadamu.

Spishi za Afrika ya Mashariki

• Chamaeleo anchietae, Kinyonga wa Angola
• Chamaeleo dilepis, Kinyonga Shingo-lisani
• Chamaeleo gracilis, Kinyonga Mwembamba
• Chamaeleo laevigatus, Kinyonga Laini
• Chamaeleo tremperi, Kinyonga wa Eldama Ravine
• Furcifer oustaleti, Kinyonga Dubwana wa Madagaska - imewasilishwa kutoka Madagaska katika Msitu wa Ngong
• Kinyongia adolfifriderici, Kinyonga wa Ituri
• Kinyongia asheorum, Kinyonga Ndevu wa Mlima Ng'iro
• Kinyongia boehmei, Kinyonga Pembe-mbili wa Taita
• Kinyongia carpenteri, Kinyonga wa Ruwenzori
• Kinyongia excubitor, Kinyonga wa Mlima Kenya
• Kinyongia fischeri, Kinyonga wa Milima Nguru
• Kinyongia magomberae, Kinyonga wa Magombera
• Kinyongia matschiei, Kinyonga Pembe-mbili wa Matschie
• Kinyongia msuyae, Kinyonga wa Msitu wa Mdandu
• Kinyongia multituberculata, Kinyonga Mgongo-miiba
• Kinyongia oxyrhina, Kinyonga Pembe-moja wa Uluguru
• Kinyongia tavetana, Kinyonga Pembe-mbili wa Kilimanjaro
• Kinyongia tenuis, Kinyonga Pembe-rovyo wa Usambara
• Kinyongia tolleyae, Kinyonga wa Kigezi
• Kinyongia uluguruensis, Kinyonga Pembe-mbili wa Uluguru
• Kinyongia uthmoelleri, Kinyonga wa Mlima Hanang
• Kinyongia vanheygeni, Kinyonga wa Milima Poroto
• Kinyongia vosseleri, Kinyonga Pembe-mbili wa Usambara
• Kinyongia xenorhina, Kinyonga Pua-mbenuko
• Rhampholeon acuminatus, Kinyonga Mdogo wa Nguru
• Rhampholeon beraduccii, Kinyonga Mdogo wa Mahenge
• Rhampholeon boulengeri, Kinyonga Mdogo wa Boulenger
• Rhampholeon moyeri, Kinyonga Mdogo wa Udzungwa
• Rhampholeon nchisiensis, Kinyonga Mdogo wa Nchisi
• Rhampholeon spinosus, Kinyonga Mdogo Pua-miiba
• Rhampholeon temporalis, Kinyonga Mdogo wa Usambara
• Rhampholeon uluguruensis, Kinyonga Mdogo wa Uluguru
• Rhampholeon viridis, Kinyonga Mdogo Kijani
• Rieppeleon brachyurus, Kinyonga Mdogo Bila Ndevu
• Rieppeleon brevicaudatus, Kinyonga Mdogo Ndevu
• Rieppeleon kerstenii, Kinyonga Mdogo wa Kenya
• Trioceros bitaeniatus, Kinyonga Mbavu-milia
• Trioceros deremensis, Kinyonga Pembe-tatu wa Usambara
• Trioceros ellioti, Kinyonga Mbavu-milia Milima
• Trioceros fuelleborni, Kinyonga Pembe-tatu wa Poroto
• Trioceros goetzei, Kinyonga wa Goetze
• Trioceros hanangensis, Kinyonga wa Mlima Hanang
• Trioceros hoehnelii, Kinyonga Helmeti-kubwa
• Trioceros incornutus, Kinyonga wa Ukinga
• Trioceros ituriensis, Kinyonga-misitu wa Ituri
• Trioceros jacksonii, Kinyonga wa Jackson
• Trioceros johnstoni, Kinyonga Pembe-tatu wa Ruwenzori
• Trioceros kinangopensis, Kinyonga wa Mlima Kinangop
• Trioceros laterispinis, Kinyonga Miiba
• Trioceros marsabitensis, Kinyonga wa Mlima Marsabit
• Trioceros melleri, Kinyonga Dubwana wa Afrika
• Trioceros narraioca, Kinyonga wa Mlima Kulal
• Trioceros ntunte, Kinyonga wa Mlima Ng'iro
• Trioceros nyirit, Kinyonga wa Cherangani
• Trioceros rudis, Kinyonga Mbavu-milia wa Ruwenzori
• Trioceros schubotzi, Kinyonga Mdogo wa Mlima Kenya
• Trioceros tempeli, Kinyonga wa Udzungwa
• Trioceros werneri, Kinyonga Pembe-tatu wa Werner

Picha

• Kinyonga mwembamba

• Kinyonga wa Magombera

• Kinyonga pembe-mbili wa Matschie

• Kinyonga mgongo-miiba

• Kinyonga pembe-mbili wa Kilimanjaro

• Kinyonga pembe-rovyo wa Usambara

• Kinyonga wa Milima Poroto

• Kinyonga pembe-mbili wa Usambara

• Kinyonga pua-mbenuko

• Kinyonga mdogo wa Udzungwa

• Vinyonga wadogo wa Usambara wakijamiiana

• Kinyonga mdogo ndevu

• Kinyonga mdogo wa Kenya

• Kinyonga mbavu-milia

• Kinyonga pembe-tatu wa Usambara

• Kinyonga mbavu-milia milima

• Kinyonga helmeti-kubwa

• Kinyonga wa Jackson

• Kinyonga pembe-tatu wa Ruwenzori

• Kinyonga dubwana wa Afrika

• Kinyonga mbavu-milia wa Ruwenzori

• Kinyonga wa Udzungwa

Leòmhann-làir

'S e seòrsa snàigein a tha ann an leòmhann-làir^[1] (iolra: leòmhainn-làir) no caimileon^[2][3] (iolra: caimileoin). Tha iad nan seòrsa dearc-luachrach, agus tha iad ainmeil airson a' chumachd aca gu bhith ag atharrachadh an dath orra. Tha earball fada air, agus teanga nas fhaide a chleachd iad gus fridean a’ sealg.

• Leòmhann-làir Pharson (Beurla:Parson's chameleon)

Iomraidhean

1. ↑ An Seotal: Briathrachas Gàidhlig air-loidhne airson teagasg tro mheadhan na Gàidhlig anns an àrd-sgoil. Leughte 9 Faoi. 2015
2. ↑ Faclair LearnGaelic.net Leughte 9 Faoi. 2015
3. ↑ Am Faclair Beag Leughte 9 Faoi. 2015

Londok (kulawarga Chamaeléonidae) mangrupa squamata nu kaasup salah sahiji kulawarga kadal. Ngaran ilmiahna dicokot tina Basa Yunani Kuna χαμαιλέων (khamailéon), tina χαμαί (khamai) "dina lemah/taneuh" + λέων (léon) "singa", jadi "singa taneuh"^[1].

Pedaran

Wangun létah londok

Awak londok ukuranana rupa-rupa, ti Brookesia minima nu ukur 2,5 cm nepi ka Furcifer oustaleti jalu nu panjangna 79 cm^[2]. Dina huluna sok aya unak-anik kaahéngan, contona liang irungna nonjol, bentuk kawas cula dina Chamaeleo jacksonii, atawa sarupaning jawér kawas bogana Chamaeleo calyptratus. Ieu sato boga dimorfismeu séksual, katémbong tina lobana rarangkén/hiasan dina jaluna, sedengkeun anu bikang mah teu pati.

Spésiés-spésiés londok sacara umum mibanda wangun anu sarua, boh suku, panon, létah, sarta teu boga ceuli. Ramo sukuna aya lima, tapi ngumpul jadi dua kelompok: dua ramo (jempol jeung curuk) jeung tilu ramo (jajangkung nepi ka cingir). Ku kituna, suku londok bisa muntang pageuh dina dahan. Lian ti éta, ramona ogé dilengkepan ku cakar anu seukeut antukna bisa lincah tétérékélan dina tatangkalan. Pikeun ngadukung kahirupanana dina tatangkalan, sawareh londok boga buntut anu bisa ngagulung. Hal ieu utamana pikeun kasaimbangan awak jeung pikeun muntang.

Nu paling istiméwa ti ieu réptil nyaéta panonna. Kongkolak luhur jeung handap ngahiji, ukur nyésakeun liang leutik anu cukup keur pupilna. Panonna bisa muter jeung mokus séwang-séwangan nempo ka objék anu béda. Ku kituna, londok bisa nempo 360° ka sakurilingna. Mun mangsa geus katempo, kadua panonna bisa fokus antukna persépsi anggangna leuwih sampurna.

Vidéo

Rujukan

• Chameleon. Wikipédia édisi basa Inggris. Disalin 7 Agustus 2008

1. ↑ Dictionary.com entry for "chameleon"
2. ↑ Glaw, Frank; Vences, Miguel (1994). A Field Guide to Amphibians and Reptiles of Madagascar (éd. ka-2). Köln: M. Vences & F. Glaw Verlags GbR. ISBN 3-929449-01-3. Cite uses deprecated parameter |coauthors= (bantuan)

Tumbu kaluar

• Chameleons! Online E-zine
• The Advanced Chameleon Keepers website
• The Chameleon Forums
• Forums/Live Chat/DIY Videos/Chameleon care and information for beginner and advanced keepers @KeepingChameleons.com
• Chameleons Online: Help Forum - currently almost 2100 members and over 19000 posts
• Chameleon Care and Information Center website
• Reptile Database
• The African Herpetology Website
• Jackson's Chameleon Care Information at Caresheets.net
• Chameleon picture taken in South India
• Panther Chameleon Photos

Margîse, bûkelemûn, pîrika melekdas an (bi soranî) têrtêre (Chamaeleonidae), famîleyek qirtîşan e. Margîse weke gelek zindiyên li xwezayê li gorî hawirdorê reng diguherîne. Ev reng guherîna wan bûyereke estetîk e û mirov matmayî dihêle. Li cihên ku lê dijîn bi guherîna rengan xwe hem ji dijminên xwe diparêzin û hem jî bi vî rengî bi hêsanî nêçîra xwe digirin.

Belavbûn û jîngeh

Derdorî 30 cureyên margîseyan ji cinsê Brookesia biçûk in, pir caran bi rengê qehweyî xuya dike û ser erdê dijîn.

Margîse li hinek welatên Afrîka, Asya û Ewropayê dijî, lê hinek cins û cureyan li Amerkaya Bakur û li giravên Hawayê tên dîtin. Margîse pir bi giranî tevdigerin, li ser çilo û daran dijîn, lê hinek margîseyan li ser erdê jî dijîin.

Şayes

Margîseyê Madgaskarê yê dêw

Margîseyê bikumik yê esûsk

Gelek guherînan di mezinahî û pêkhatiya margîseyan çêdibin. Dirêjiya nêrê Brookesia micra nêzî 15 mm û dirêjiya Furcifer oustaleti nêzî 65.5 cm.^[1][2]. Çend cureyên margîseyan bi dîmorfîka zayendî tên nasîn , ku nêr ne dirûvê mêyan e.

Çend mezinahiyên nimûneyî ne ji cureyên margîseyan ku wekî dilberîkan tên kedî kirin:

Pêyên margîseyan gelek hatine guncandin ku ser daran bilebite, lê di hinek cureyên din wekî Chamaeleo namaquensis ku hobûye ser erdê bilebite tevî lebata ser daran jî. Ji ber ku pir bi giranî tev digerin nikarin ji dijminê xwe birevin, lê ji bo vê kêmasiya xwe ji holê rakin taybetiyek wan pir baş heye. Ev taybetî jî guherîna rengan e.

Guherîna rengan

Mekanîzmeya guherîna rengan

Marîgeseyê Namaqwayê di diyar kirina herrêşeyê, ku rngê wî reş dibe.

Lê baweriyek heye ku margîse li ser kîjan cihî be ji bo hevsengiyekê pê re çêbike reng diguherîne şaş e.

Li gorî baweriya heyî guherîna rengan bi tevahî ne di bin kontrola wan de ye. Yanî kengî bixwazin dikarin xwe bixin her şeklê rengî ne rast e.

Margîse guherîna reng bi saya germ û ronahiyê bi pîgmentên rengan diguherîne. Di çermê margîseyê de pîgmentên hucreyên cuda hene. Ev hucre li gorî germahî, ronahî û kîmyasalên di bedenê de li gorî guherînan mezin dibe an jî biçûk dibe. Mînak madeyên rengên zer dema mezin dibin tîrêjên rojê ku dikeve ser bedena wê û margîse di rengê zer de xuya dike. Di nava rojê de li gorî tîrêjên rojê rengê wê tê guhartin. Guherîna rengan mekanîzmaya herî ewlekar a margîseyê ye. Ev taybetiyên wê ji aliyê sîstema sînîrê ve tê kontrolkirin.^[3]

Çend sedemên reng guherînê

Ev margîseyê nas (Chamaeleo chamaeleon) rengê xwe reş dibe

Ji bo germahiya bedena xwe eyar bikin reng diguherînin. Hemû ajalên(heywan) marîjok ji ber xwînsar in, germahiya bedena wan girêdayî derve ye. Rengên tarî germahiyê bêtir dikişîne û ji bo germahiya bedena xwe zêde bikin rengê çermê wan tarî dibe.

Li gorî tevgerê jî guherîna reng mimkûn e. Bi taybetî dema rastî margîseyeke din tên, ji bo herêma xwe biparêzin, raqîbê xwe an jî dijminê xwe bitirsînin di çermê xwe de noqte an jî xêzan çêdikin û bi vî rengî reng diguherînin.

Di dema tirs, êrîş an jî parastinê de margîse heta jê tê devê xwe vedike û kezeba xwe bi hewayê tijî dike û xwe mezin nîşan dide.

Her wiha ji bo margîse li hemberî hev cîlweyan bikin, li ser hemcinsê xwe bandorê bike reng diguherîne û bi zimanê xwe têkiliyê datîne, bi rengên ku bandorê dike hestên xwe vedibêje.

Margîse bi vê taybetiya xwe ya guherînê ji geşedanên teknolojîk re jî bûye mînak. Heta fabrîkayeke alman a caman ji vê taybetiya margîseyan camên ku reng diguherîne çêkirine.

Reftar

Hêlên xurt ên qels temam dike

Hêlên qels ên margîseyê bi taybetiyên xurt ji holê hatiye rakirin. Mesela çavên wê… Qapaxa çavên wê pir stûr e û dema çavên xwe digire di nava wê de valahiyek dimîne. Çavên xwe bêyî hev her çavek bi serê xwe dikare hereket bike. Ev yek jî taybetiyeke margîseyan e. Ji çavên wan tu kitekit nareve; yek dema li pêş dinihêre, yê din dikare paşiya xwe kontrol bike.

Reftara parêziyê

Pêkhatiya zimên

Margîse nêçîra xwe ji mêş û mûr bi zimanê xwe ku wekî tîrekê davêje digere. Di serê zimanê wê de hicameke (vantuz) taybet heye. Dema zimanê xwe diavêje, bi nêçîrê ve dizeliqe û dikêşe devê xwe, mirov bi çavên xwe nikare bibîne. Ev hemû di demeke pir kin de pêk tê.

Pirbûn

Margîse bi hêkan pir dibe.

Çavkanî

Tata (Asget: Tatiwin), (isem usnan: Chamaeleonidae) d tawacult n iɣersiwen imraraden yeṭṭafaren adu-tfesna n tezyagurin deg tfesna n tmeskebrin, Tettidir yakk deg yedgan n tegnit anagar Antarktika

Tulsa n yini

Aṭas n telmas m tatiwin zemrent ad alsent (ad beddlent) ini n weglim-nsent af tguni n wadda asengamay n twennadṭ d ugama id s-d-yezzi-n

Tilmas

Tawacult n Tata dges azal n 83 n telmas yellan deg yakk imenẓawen n tegnit anagar Antraktika, Dɣa tilmas-a ẓẓunin-t (twaferqent) a 9 n tewsitin, Deg-sent 6 deg adu-twacult n (Chamaeleoninae) d 3 deg adu-twacult n (Chamaeleo)

Xameleonlar, buqalamunlar (Chamaeleonidae) — kaltakesaklar oilasiga mansub sudralib yuruvchilar. Tili uzun boʻlib, ancha uzoqsagi oʻljani ham ushlab olish xususiyatiga ega. Rangi tashqi omillar (harorat va yorugʻlik) taʼsirida tez oʻzgaradi.

90 turi maʼlum. Afrika, Madagaskar o. va shu atrofdagi boshqa orollarda hamda Jan. Yevropa, Gʻarbiy va Jan. Osiyoda tarqalgan. Tanasi 60 sm cha. Boʻyni kalta, uzun dumi spiralsimon oʻraladi. Oyokdari uzun, besh barmokli, barmoqdari 2—3 tadan guruh boʻlib teri gʻilof ichida joylashgan. Tanasi shoxeimon tangachalar va teri oʻsiqchalar bilan qoplangan. Koʻz qovoklari rivojlangan (koʻzlari bir-biridan mustaqil ravishda harakatlana oladi). Koʻpchilik X. oʻpkasida xaltasimon oʻsikdari boʻladi. Xavf sezganda koʻp havo yutadi va tana shakli oʻzgarib, qoʻrqinchli tuye oladi. Rangi yorugʻlik, tra va boshqa taʼsirida tez oʻzgaradi (nomi shundan). Daraxt va butalarda soatlab oʻljasini poylab, kimirlamay oʻtiradi. Uzun tilini oʻljasiga otib, yopishtirib oladi. Hasharotlar bilan, yirik turlari mayda qushlar va kaltakesaklar bilan oziqlanadi. Koʻpchiligi tuxum qoʻyib (bir yoʻla 35 tagacha), ayrimlari tirik (14 tagacha bola) tugʻib koʻpayadi.

Οι χαμαιλέοντες (οικογένεια Chamaeleonidae) είναι μια διακριτή και εξαιρετικά εξειδικευμένη ομάδα σαυρών με περισσότερα από 160 είδη^[1]. Έχουν πολύ μεγάλη ποικιλία χρωμάτων και πολλά είδη έχουν την ικανότητα να αλλάζουν χρώμα.

Διακρίνονται από τα πόδια τους, τις πολύ εκτεταμένες, εξαιρετικά τροποποιημένες και γρήγορα εξωθούμενες γλώσσες τους^[2], το κουνιστό βάδισμα τους και τα λοφία ή κέρατα στο φρύδι και το ρύγχος τους.

Οι χαμαιλέοντες είναι προσαρμοσμένοι για αναρρίχηση και οπτικό κυνήγι. Ζουν σε ζεστά ενδιαιτήματα που κυμαίνονται από δάση βροχής μέχρι και ερήμους, με διάφορα είδη που απαντώνται στην Αφρική, τη Μαδαγασκάρη, τη νότια Ευρώπη και τη νότια Ασία μέχρι τη Σρι Λάνκα. Έχουν επίσης εισαχθεί στη Χαβάη, την Καλιφόρνια και τη Φλόριντα και συχνά διατηρούνται ως κατοικίδια ζώα.

Στην Ελλάδα απαντώνται δύο είδη χαμαιλέοντα: ο Μεσογειακός χαμαιλέοντας (Chamaeleo chamaeleon) που συναντάται πλέον μόνο στη Σάμο, ενώ παλαιότερα εντοπιζόταν επιπλέον στην Κρήτη και τη Χίο, και ο Αφρικανικός χαμαιλέοντας (Chamaeleo africanus), που εντοπίζεται στο νομό Μεσσηνίας και πιθανολογείται ότι έφτασε στον ελλαδικό χώρο από αρχαία εισαγωγή^[3].

Ετυμολογία

Η αγγλική λέξη χαμαιλέοντας είναι απλοποιημένη ορθογραφία της Λατινικής Chamaeleon, ενός δάνειου του ελληνικού "χαμαιλέων", μιας ένωσης του χαμαί "επί του εδάφους" και λέων "λιοντάρι". Η ελληνική λέξη κυριολεκτικά σημαίνει «λιοντάρι του εδάφους».

Αλλαγή του Χρώματος

Ορισμένα είδη χαμαιλέοντα είναι σε θέση να αλλάζουν το χρώμα του δέρματος τους. Τα διαφορετικά είδη χαμαιλέοντα είναι σε θέση να διαφοροποιούν το χρώμα και το μοτίβο τους μέσω συνδυασμών ροζ, μπλε, κόκκινου, πορτοκαλί, πράσινου, μαύρου, καφέ, γαλάζιου, κίτρινου, τιρκουάζ και μοβ. Το δέρμα του χαμαιλέοντα έχει ένα επιφανειακό στρώμα το οποίο περιέχει πουτσικές ουσίες και κάτω από το στρώμα είναι κύτταρα με κρυστάλλους γουανίνης. Οι χαμαιλέοντες αλλάζουν χρώμα μεταβάλλοντας το διάστημα μεταξύ των κρυστάλλων γουανίνης, το οποίο αλλάζει το μήκος κύματος του φωτός που αντανακλάται στους κρυστάλλους που αλλάζει το χρώμα του δέρματος.

Η αλλαγή χρώματος στους χαμαιλέοντες έχει λειτουργίες παραλλαγής, αλλά πιο συχνά στην κοινωνική σηματοδότηση και σε αντιδράσεις στη θερμοκρασία και άλλες συνθήκες. Η σχετική σημασία αυτών των λειτουργιών ποικίλλει ανάλογα με τις περιστάσεις, καθώς και τα είδη. Η αλλαγή χρώματος σηματοδοτεί τη φυσιολογική κατάσταση και τις προθέσεις των χαμαιλεόντων σε άλλα άτομα^[4]. Οι χαμαιλέοντες τείνουν να δείχνουν φωτεινότερα χρώματα όταν επιδεικνύουν επιθετικότητα σε άλλους χαμαιλέοντες^[5] και πιο σκούρα χρώματα όταν υποβάλλουν ή "παραιτούνται"^[6]. Ορισμένα είδη, ιδιαίτερα εκείνα της Μαδαγασκάρης και κάποια αφρικανικά γένη σε βιότοπους τροπικών δασών, έχουν μπλε φθορισμό στα φύματα του κρανίου τους, που προέρχονται από οστά και ενδεχομένως έχουν σηματοδοτικό ρόλο^[7].

Περιγραφή

Ο χαμαιλέοντας διαθέτει μακριά συλληπτήρια ουρά, εξογκωμένα μάτια κινούμενα ανεξάρτητα το ένα από το άλλο. Διαφέρουν σημαντικά ως προς το μέγεθος και τη δομή του σώματος, με μέγιστο συνολικό μήκος που κυμαίνεται από 15 mm σε 68.5 cm. Πολλά έχουν στο κεφάλι ή διακόσμηση του προσώπου, όπως ρινικές προεξοχές ή κέρατο. Στο πόδι διακρίνονται δύο δάχτυλα, που ομαδοποιούνται σε δύο δέσμες. Τα δάχτυλα των ποδιών σε κάθε δεσμίδα δεσμεύονται σε μια επίπεδη ομάδα δύο ή τριών, δίνοντας σε κάθε πόδι μια εμφάνιση σαν λαβίδες. Επιπλέον, κάθε πόδι είναι εξοπλισμένο με ένα απότομο νύχι που βοηθάει στην αναρρίχηση στα δέντρα.

Τροφή

Όλοι οι χαμαιλέοντες είναι κυρίως εντομοφάγοι και τρέφονται με την μεγάλη τους γλώσσα από το στόμα για να συλλάβει το θήραμα, το οποίο βρίσκεται σε κάποια απόσταση. Η τεράστια και κολλώδης γλώσσα του τον βοηθά να πιάνει έντομα. Μένει ακίνητος περιμένοντας την κατάλληλη στιγμή για να εκτινάξει τη γλώσσα του, όπου ένα άτυχο έντομο θα κολλήσει πάνω της. Ο χαμαιλέοντας τρέφεται με διάφορα έντομα και έχει την ικανότητα να γαντζώνεται εύκολα πάνω σε κλαδιά. Αν απειληθεί, μένει ακίνητος για να παραπλανήσει τον εχθρό του. Βρίσκεται συνήθως πάνω στα δέντρα, έτσι, τις περισσότερες φορές είναι πράσινος. Δεν χρειάζεται να πίνει νερό γιατί πίνει τους χυμούς από τα έντομα που τρώει. Πιστεύεται ότι η γλώσσα τους είναι μία και μισή έως δύο φορές το μήκος του σώματός τους.

Αναπαραγωγή

Οι χαμαιλέοντες είναι ως επί το πλείστον ζώα ωοτόκα. Τα ωοτόκα είδη γεννούν τα αυγά τρεις έως έξι εβδομάδες μετά την συνουσία. Το θηλυκό θα σκάψει μια τρύπα 10 - 30 cm βάθος ανάλογα με το είδος και θα αφήσει τα αυγά της.Τα θηλυκά ξεκινούν να γεννούν τα αυγά τους (30-40 κατά μέσο όρο) το Φθινόπωρο στις αμμώδεις εκτάσεις της περιοχής. Τα αυγά εκκολάπτονται σε γενικές γραμμές μετά από τέσσερις έως 12 μήνες, και πάλι ανάλογα με το είδος. Έτσι εκκολάπτονται το επόμενο καλοκαίρι. Το μέγεθος κατά την εκκόλαψη είναι 6 cm και πριν ξεκινήσει ο χειμώνας θα το διπλασιάσουν. Τότε θα σταματήσουν να μεγαλώνουν μέχρι την επόμενη άνοιξη όταν θα ξαναρχίσουν να τρέφονται. Μετά τη χειμερία νάρκη το μέγεθός τους θα φτάσει τα 37 cm, μέγεθος που τα κάνει έτοιμα για την πρώτη αναπαραγωγή.

Παραπομπές

Босхувцаргаш (эрс: Хамелео́ны, лат: Chamaeleonidae) — шолкъий дезал ба, гаьнаш тIа лела а Iема, дегIа бос хувца а могаш.

Бесаш

• хамелеон горный – лоаман босхувцарг (й)
• хамелеон гребенчатый – чIугал-босхувцарг (й)
• хамелеон леопардовый – ферха босхувцарг (й)
• хамелеон мадагаскарский – мадагаскарера босхувцарг (й)
• хамелеон пестрый горный – лоаман къоарза босхувцарг (й)
• хамелеон трехрогий – кхомуI-босхувцарг (й)
• хамелеон четырехрогий – йиъмуI-босхувцарг (й)

ТIатовжамаш

Камелеонот (латински: Chamaeleonidae) е гуштер од класата Игуани (латински: Iguania). Постојат околу 180 видови камелеони, кои се делат на две подгрупи: Chamaeleoninae и Brookesiinae.

Најголем камелеон во светот е парсоновиот камелеон кој што е застапен во тропските шуми во Филипините . Достигнуваат должина од 30 до 35 сантиметри , а краевите на опашката се обвиткани во вид на прстен . Оваа врста на камелеон е застапена на дрвјата и бавно се движи .

Карактеристики

Камелеонот се одликува со голема глава, со аглести рабови на вратот, со странично сплескано тело и долга еластична опашка, која не може да ја отфрли, бидејќи со неа се прикрепуваНа тенките долги нозе, Камелеонот има споени два и три прста. Испупчените очи се тркалезни зеници, може да гледаат во различно насоки, независно едно од друго. Телото е покриено со зрнести топчиња, меѓу кои се расфрлани големи , плочести лушпи, па затоа кожата му е растеглива. Може нагло да ја менува бојата на телото - од зелена, во темна или речиси бела, каква што е ноќе. Камелеонот може да биде долг до 30 cm. Најчесто живее на дрвјата. Се движи бавно по гранките, придржувајки се со опашката и сраснатите прсти кои личат на клешти. Кога е во опасност, го надувува телото, ја отвора устата и потемнува.
Камелеонот се одликува со способноста да ја менува бојата на кожата, а тоа го прави за да ги привлече женките, да ги заплашат соперниците или да се заштитат од грабливците, така што ќе се прикријат во околината (мимикрија). Долго време се верувало дека оваа способност се должи на промената на нивото на пигментот „меланин“ во кожните клетки „меланофори“, но научниците од Универзитетот во Женева откриле дека тоа произлегува од фотонските кристали што се наоѓаат во слоевите на клетките наречени „иридофори“, а кои се сместени под пигментските клетки. Иридофорите се сретнуваат и кај другите гуштери и жаби и тие се одговорни за сината и зелената боја на овие животни, но кај камелеонот, нанокристалите во иридофорите имаат способност да се поместуваат, со што го менуваат начинот на којшто се одбива светлината. Така, кога камелеонот е мирен, нанокристалите се организирани во густа мрежа и рефлектираат бранова должина на син спектар. Но, кога тој ќе се возбуди, мрежата на нанокристалите е опушта и тие рефлектираат други бои. Исто така, научниците откриле дека камелеоните имаат уште еден, подлабок слој иридофори, кои содржат поголеми и пораштркани кристали, кои рефлектираат бранова должина на црвениот спектар и така камелеоните си обезбедуваат заштита од топлината.^[1]

Исхрана

Камелеонот се храни со инсекти, кои ги чека долго и упорно, а ги лови со долгиот, леплив јазик.

Окотување

Женката се спушта на земјата и снесува околу 20 јајца, во дупка што ја покрива со лисја.

Распостранетост

Камелеонот живее во Јужна Шпанија, на Крит, во Северна Африка и Блискиот Исток.

Наводи

Bradypodion pumilum.

Хамелеондор (лат. Chamaeleonidae) - кескелдириктер түркүмүнүн тукуму (кээде өзүнчө түркүмчө).

Дене уз. 60 смге жетет. Тулкусу капталынан кысыңкы, мойну кыска, куйругу узун, даракка оролууга ы=гайланган. Көп түрлөрүнүн башында мүйүз жана тери өсүндүсү (жал, дөңчөлөр, учтуу мүйүз сымал) болот. Буту узун беш манжалуу. Тили жабышкак узун болгондуктан, курт-кумурскаларды кармап жейт. Ошондой эле майда омурткасыздар, ирилери майда курттар, кескелдириктер менен азыктанат. Көздөрүчоң, ар бири өз алдынча кыймылдайт. Чөйрөгө жараша түсүн бат өзгөртөт (аты ошондон). 4 уруусу, 90дөй түрү Африкада, Мадагаскар а-да, Батыш жана Түштүк Азияда, 1 түрү Түштүк Европада кездешет. Көбүнчө даракта, бадалда, куйругу, буту менен бутакты кармап, узакка отурат. Көпчүлүгү жумуртка (35ке чейин), айрымдары жумуртка-тирүү тууйт.

Колдонулган адабияттар

• «Кыргызстан». Улуттук энциклопедия: 7-том / Башкы ред. Ү. А. Асанов. К 97. Б.: «Кыргыз энциклопедиясы» башкы редакциясы, 2015. - 832 б., илл. ISBN 978-9967-14-125-4

गिरगिट (Chameleons, कैमीलियन) एक प्रकार का पूर्वजगत छिपकली का क्लेड है जिसकी जून २०१५ तक २०२ जीववैज्ञानिक जातियाँ ज्ञात थी।^[1] गिरगिटें कई रंगों की होती हैं और उनमें से कई में रंग बदलने की क्षमता होती है।

शरीर

गिरगिट के पैर पक्षियों की तरह होते है जिसमें दो पंजे आगे की ओर और दो पंजे पीछे कि ओर सज्जित होते हैं और जिनपर यह दाएँ-बाएँ झुलती हुई चलती है।^[2] इनकी जीभ बहुत लम्बी और तेज़ी से बाहर आने वाली होती हैं जिनसे यह कीट व अन्य ग्रास पकड़ते हैं। इनके माथे और थूथन पर कांटे-जैसे सींग और चोटियाँ (क्रेस्ट) होते हैं और बड़ी गिरगिटों की पूँछ अक्सर लम्बी और लचकीली होती है जिस से वह टहनियाँ पकड़कर चढ़ने में निपुण होती हैं। इनकी आँखें अलग-अलग नियंत्रित होती हैं लेकिन शिकार करते हुए संगठित रूप से एक साथ काम करती हैं।

विस्तार

गिरगिट वर्षावनों से लेकर रेगिस्तानों तक विश्व के कई गरम क्षेत्रों में पाई जाती है। इनकी जातियाँ अफ़्रीका, माडागास्कर, स्पेन, पुर्तगाल, दक्षिण एशिया आदि में पायी जातीं हैं। इन्हें मानवों द्वारा उत्तर अमेरिका में हवाई, कैलिफ़ोर्निया और फ़्लोरिडा भी ले जाया गया है और अब यह वहाँ भी पाई जाती हैं।

भारत की संस्कृति में

मारवाड़ी भाषा में इसे "कागीटा" या "काकीडा" कहा जाता है। जब इसकी गर्दन का रंग गहरा लाल हो जाता है तो राजस्थान के निवासी इसे वर्षा के आने का शुभ संकेत मानते हैं।

इन्हें भी देखें

• छिपकली

सन्दर्भ

ਗਿਰਗਿਟ ਰੀਂਗ ਕੇ ਚੱਲਣਵਾਲੇ ਜਾਨਵਰ ਹੈ ਜੋ ਮੌਕੇ ਮੁਤਾਬਿਕ ਆਪਣਾ ਰੰਗ ਬਦਲਣਕਰ ਕੇ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਕਿਸੇ ਸਮੇਂ ਉਹ ਆਪਣੇ-ਆਪ ਨੂੰ ਖਤਰੇ ਵਿੱਚ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰੇ ਜਾਂ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਦਾ ਮੌਸਮ ਉਸ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਨਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਉਹ ਅਕਸਰ ਗੁਲਾਬੀ, ਨੀਲੇ, ਲਾਲ, ਨਰੰਗੀ, ਭੂਸਲੇ, ਪੀਲੇ ਜਾਂਹਰੇ ਰੰਗ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਕੰਮ ਵਿੱਚ ਉਹ ਬੜੀ ਮਾਹਿਰ ਹੈ।^[2]

ਬਣਤਰ

ਇਸ ਦਾ ਸਿਰ ਛੋਟਾ, ਸਿਰ ਦੇ ਦੋਵੇਂ ਪਾਸੇ ਚੌੜੀਆਂ ਅੱਖਾਂ, ਜੋ ਚਾਰੇ ਪਾਸੇ ਘੁੰਮਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਸ਼ਿਕਾਰ ਲਈ ਪੂਛ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵੀ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ।ਇਸ ਦੀ ਜੀਭਲੰਬੀ ਅਤੇ ਚੌੜੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਇਸ ਦੇ ਆਕਾਰ ਨਾਲੋਂ ਅੱਧੀ ਜਾਂ ਕਈ ਵਾਰ ਇਸ ਦੇ ਆਕਾਰ ਤੋਂ ਦੁੱਗਣੀ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਵੱਡੀ ਗਿਰਗਿਟ^[3] ਦੋ ਫੁੱਟ ਲੰਬੀ ਅਤੇ ਛੋਟੀ ਗਿਰਗਿਟ 1.3 ਇੰਚ ਲੰਬੀ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਫੀਮੇਲ ਇੱਕ ਸਾਲ ਵਿੱਚ 10—20 ਆਂਡੇ ਦੇ ਕਿ ਉਸ ਨੂੰ ਸਿਲ੍ਹੀ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਦਬਾ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ਜੋ 6–7 ਹਫਤਿਆਂ ਵਿੱਚ ਬੱਚੇ ਕੱਢਦੀ ਹੈ।

ਨਿਵਾਸ ਸਥਾਂਨ

ਇਹ ਫਲੋਰੀਡਾ, ਕੈਲੇਫੋਰਨੀਆ, ਹਵਾਈ, ਏਸ਼ੀਆ, ਸ੍ਰੀਲੰਕਾ, ਸਪੇਨ, ਪੁਰਤਗਾਲ, ਮੈਡਗਸਕਾਰ ਆਦਿ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਜੰਗਲਾਂਵਿੱਚ ਵਧੇਰੇ ਪਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਬਸੇਰਾ ਵਰਖਾ ਵਾਲੇ ਜੰਗਲਾਂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਖੁਸ਼ਕ ਰੇਗਿਸਤਾਨ ਤੱਕ ਹੈ। ਸ਼ਾਂਤ ਸੁਭਾਅ ਦੀ ਹੋਣਕਰ ਕੇ ਲੋਕ ਇਸ ਨੂੰ ਪਾਲਤੂ ਵਜੋਂਵੀ ਰੱਖਦੇ ਹਨ, ਭਾਵੇਂ ਇਹ ਬੜਾ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਕੰਮ ਹੈ।

ਭੋਜਨ

ਭੋਜਨ ਵਿੱਚ ਗਿਰਗਿਟ ਆਪਣੇ ਤੋਂ ਛੋਟੇ ਜੀਵਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਪੌਦੇ ਖਾ ਕੇ ਗੁਜ਼ਾਰਾ ਕਰਦੀ ਹੈ।

ਕਿਸਮਾ

ਇਸ ਦੀਆਂ ਸੰਸਾਰ ਭਰ ਵਿੱਚ 160 ਦੇ ਕਰੀਬ ਨਸਲਾਂ ਹਨ। ਭਾਵੇਂ ਇਸ ਦੇ ਕੰਨ ਨਹੀਂ ਹਨ ਪਰ ਇਹ ਸਭ ਕੁਝ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ।ਇਸ ਰੀਂਗ ਕੇ ਚੱਲਣਵਾਲੇ ਜਾਨਵਰ ਹੈ।

ਕਹਾਵਤ

ਗਿਰਗਿਟ ਵਾਂਗ ਰੰਗ ਬਦਲਣਾ ਜਿਸ ਦਾ ਮਤਲਵ ਹੈ ਆਪਣੇ ਪੱਖ ਵਿੱਚ ਮੌਕੇ ਮੁਤਾਬਕ ਬਦਲ ਜਾਣ|

ਹਵਾਲੇ

ఊసరవెల్లి (ఆంగ్లం Chameleon) ఒక సరీసృపము. సాధారణంగా తొండ పెరిగేకొద్ది ఊసర వెల్లిగా మారుతుంది అంటారు .

అరుదైన లక్షణాలు

ఊసర వెల్లి యొక్క సహజ గుణం రంగులు మార్చడం, ఇది ఏదైన చెట్టుమీద కాని వస్తువు మీద కాని వెళ్ళి దాని రంగులొకి మారిపొయి రక్షణ పొందుతూ వేటాడుతుంది. ఇంకొక విశేషం ఏమిటంటే దీని నాలుక సహజంగా కన్నా పొడుగు ఉంటుంది, దీని ద్వారా దూరంనుంచే క్రిమి, కీటకాలను వేటాడుతుంది. దీనిని మాంసాహారంగా కుడా తీసుకుంటారు. ఇది అతి నెమ్మదిగా నడుస్తుంది. దీని పట్టు, ఇది దేనినైనా చాలా గట్టిగా పట్టుకుంటుంది, దీని పట్టు విడిపించడం కొంచం కష్టం ! 'ఉడుం పట్టు' అని బాగా ప్రసిద్ధి .

శరీర రంగు మార్పు

వూసరవెల్లి తన శరీరపు రంగును పరిసరాలకు అనుగుణంగా మారుస్తుందనుకోవడం నిజం కాదు. కానీ దాని శరీరపు రంగులు మారతాయనేది మాత్రం నిజం. పరిసరాల్లోని ఉష్ణోగ్రత, వెలుతురు తీవ్రతల్లోని హెచ్చుతగ్గులకు అనుగుణంగా దాని చర్మం స్పందిస్తూ ఉంటుంది. అవి ఒకదానితో ఒకటి సందేశాలు పంపుకోవడం, వాటి మానసికావస్థను తెలియ పరుచుకునే క్రమంలో కూడా ఈ రంగుల మార్పిడి ఉపయోగపడుతూ ఉంటుంది. వాటి చర్మంలో ఉండే జీవకణాల్లో పలు యాంత్రిక నిర్మాణాల చర్యల వల్ల రంగుల మార్పు జరుగుతుంది. చర్మంలోని క్రోమోటోఫోర్స్ (chromotophores) అనే ప్రత్యేకమైన జీవకణాల వల్ల వేర్వేరు రంగులు ఒకేచోట ఏర్పడడమో లేక వివిధ ప్రదేశాలకు విస్తరించడమో జరుగుతుంది. వివిధ రకాలైన క్రోమోటోఫోర్స్ వేర్వేరు రంగులను మెరిసే స్ఫటికాల రూపంలో కలిగి ఉంటాయి^[1].

మూలాలు

ఇవి కూడా చూడండి

బల్లి

ಗೋಸುಂಬೆ(chameleon) ಗಳು ಒಂದು ಜಾತಿಯ ಹಲ್ಲಿಗಳು. ಇವುಗಳು ವಿಶಿಷ್ಟ ಹಾಗೂ ಹೆಚ್ಚು ವಿಶೇಷವಾದ ಗುಣಗಳುಳ್ಳ ಹಳೆ ವಿಶ್ವದ ಹಲ್ಲಿಗಳು.೨೦೧೫ ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಈ ವರ್ಗದಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು ೨೧೫ ಪ್ರಬೇಧಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಲಾಗಿದೆ.^[೧]

ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ವರ್ಗೀಕರಣ

ಉರಗ ವರ್ಗ,ಸ್ಕ್ವಮಾಟ ಗಣ ಹಾಗೂ ಕೆಮಿಲಿಯಾನಿಡೀ ಕುಟುಂಬಕ್ಕೆ ಸೇರಿದ ಪ್ರಾಣಿ.^[೨] ಇದನ್ನು ಊಸರವಳ್ಳಿ ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ.

ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಗಳು

This common chameleon (Chamaeleo chamaeleon) turned black.

Tongue structure

Chameleon's tongue striking at food

ನಾಲಗೆಯನ್ನು ಉದ್ದವಾಗಿ ಚಾಚಬಲ್ಲುದು.ಬಾಲವನ್ನು ಮರದ ಕೊಂಬೆಗೆ ಸುತ್ತಿ ಹಿಡಿದುಕೊಳ್ಳ ಬಲ್ಲುದು. ವಿಶೇಷವೆಂದರೆ ವಾತಾವರಣಕ್ಕೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ತನ್ನ ಬಣ್ಣವನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ದೀರ್ಘ ಸಮಯ ಆಹಾರವಿಲ್ಲದೆಯೂ ಬದುಕಿರಬಲ್ಲ ಗೌಳಿ.

ಉಲ್ಲೇಖಗಳು