dcsimg

Trips ( Turkish )

provided by wikipedia TR

Trips, saçak kanatlılar (Thysanoptera) denen böcek takımından eklembacaklıların ortak adıdır.

Küçük ve ince yapılı olduklarından göze çarpmayan, tarıma zararlı ya da yararlı 5000 türden oluşan, kirpik ya da saçaklı kanatlarıyla tanınan böceklerdir. Sarımsı kahverengi, kırmızı ya da siyah renklidirler. Oldukça kuvvetli sklerotize olmalarına karşın, hareket yetenekleri yüksektir. Çoğu döllenmesiz çoğalır (partenogenez).

Morfoloji

Sarımsı-kahverenkli, siyah; ince-uzun; 0.5–10 mm boyunda; baş prognathous-hypognathous tipte ve kare şeklinde; bileşik gözler belirgin; 3 tane nokta göz (ocelli) kanatlı olanlarda bulunur; duyargalar tespih biçimli ve 4-9 segmentli; ağız yapısı emici tipte ve asimetriktir: Dudaklar (labrum ve labium) konik şekilli, kısa bir rostrum oluşturur; sol mandibula ve maxilla styletlerini içerir; sağ mandibula embriyo döneminde yok olmuştur.

Prothorax iri ve serbest; meso-metathorax kaynaşmış; bacaklar benzer yapılışta, koşucu-yürüyücü tipte; ayaklar (tarsus) 1-2 segmentli veya segmentsiz; 1-2 tırnaklı; ucunda hemolenf basıncıyla şişebilen bir yapışma baloncuğu bulunur. En düz yüzeylere dahi etkin bir şekilde tutundukları bu baloncuklardan dolayı "kabarcık ayaklılar" ya da "keseli böcekler" adını da alırlar. Baloncuklar, birçok böcekte de olan, tırnaklar arasından aerolium denen tek yapılı oluşumdan başka bir şey değildir.

Tubulifera alt takımında abdomen sonu dişilerde narin ve içeri çekilebilir durumdadır; ovipositor bulunmaz; Terebrentia alt takımında ise kuvvetli yapılışlı, testere benzeri bir ovipositor vardır. Erkeklerde dış eşey organları her iki alttakımda da iyi gelişmiştir.

Kanatlı ya da kanatsız olabilirler. Kanatlar, dar ve uzun olup saçak ya da kirpik şeklinde kıllarla çevrilmiştir. Takım adı da (< Yun. thysanos saçak + peteron kanat) buradan kaynaklanır. Kanat saçakları uçma etkinliğini büyük ölçüde artırır. Kanatlar dinlenme esnasında abdomen üzerine düz olarak yatırılır ancak katlanamaz. Kanatlar, damarsız veya 1-2 damarlıdır.

Başkalaşım

Başkalaşımları, yarı (hemimetabol) başkalaşımın neometabol denen biçimine giren ve tripslere özgü olan remetabol başkalaşımdır. Kanatsız iki larva evresi (pronimf) ve bunu izleyen, sakin, kanat taslaklı iki-üç (Terebrentia’ da 2; Tubulifera’ da 3) nimf evresi vardır. Endopterygota'nın gelişimini andıran bu başkalaşım tipi, yarı başkalaşımdan tam başkalaşıma (holometabol) geçiş olarak sayılabilir.

Yaşam biçimi ve beslenme

Genelde bitki özsuyu ile beslenirler; az sayıda tür mantarlarla ya da ufak eklem bacaklılarla beslenir. Bitkilerde beslenmeleri dışında bitki önemli virüs hastalıklarının taşıyıcısıdırlar. Yararlı yönleri ise tozlanmaya katkıları ve predatör türlerin bulunuşudur.

Fazla hareket etmezler; hızlı koşar; nadiren uçarlar. Çoğu biseksüel ve ovipardır; az sayıda türde fakültatif-obligat partenogenez görülür; bazıları vivipardır. Terebrentia’da yumurtalar böbrek şeklindedir ve bitki dokusu içine; Tubulifera’da ise oval şekillidir ve bitki yüzeyine bırakılır.

Sınıflandırma

Kaynakça

  • Prof. Dr. Ali Demirsoy (1992), Yaşamın Temel Kuralları (Entomoloji)
license
cc-by-sa-3.0
copyright
Wikipedia yazarları ve editörleri
original
visit source
partner site
wikipedia TR

Trips: Brief Summary ( Turkish )

provided by wikipedia TR

Trips, saçak kanatlılar (Thysanoptera) denen böcek takımından eklembacaklıların ortak adıdır.

Küçük ve ince yapılı olduklarından göze çarpmayan, tarıma zararlı ya da yararlı 5000 türden oluşan, kirpik ya da saçaklı kanatlarıyla tanınan böceklerdir. Sarımsı kahverengi, kırmızı ya da siyah renklidirler. Oldukça kuvvetli sklerotize olmalarına karşın, hareket yetenekleri yüksektir. Çoğu döllenmesiz çoğalır (partenogenez).

license
cc-by-sa-3.0
copyright
Wikipedia yazarları ve editörleri
original
visit source
partner site
wikipedia TR