Rhizomarasmius setosus (Sowerby) Antonín & A. Urb. 2015

Rhizomarasmius setosus (syn. Marasmius setosus or Marasmius recubans) is a tiny whitish mushroom having a distinctive hairy stem.^[2][3][1] It has been given the vernacular name "Beechleaf Parachute".^[4]

Description

The species can be described as follows:^[2][3][5]

• The white cap is initially hemispherical and later flat. It grows to about 0.5 cm in diameter.
• The gills are white and distant, and either adnate or somewhat decurrent. The spore powder is white.
• The stem can grow to 4 cm long but is very long and thin, being only about 0.5 mm in diameter. It is white at the top and red brown lower down, with long white hairs (up to 1 mm), at least near the base when young.
• The smell and taste are not distinctive.
• The spores are usually spindle-shaped, but can be ellipsoid, or almond-shaped and measure roughly 10-14.5 μm x 4-6 μm.

Naming and related species

Sowerby's original illustration of A. setosus

The species epithet comes from the Latin adjective "saetosus" or "setosus", meaning "coarsely hairy". That word in turn derives from "saeta" (or "seta"), a bristle.^[6]

This species was originally described in 1801 as Agaricus setosus by James Sowerby in his historic work "Coloured Figures of English Fungi or Mushrooms". The French mycologist Lucien Quélet independently described the species under the name Marasmius recubans in 1873, but much later in 1987 Machiel Noordeloos determined that Sowerby's name takes precedence and defined the combination Marasmius setosus for it. Then in 2015 Vladimír Antonín and Alexander Urban transferred it to the new genus Rhizomarasmius.^[1]

Marasmius saccharinus is a similar fungus which has been confused with R. setosus by some authors, but which, however, lacks the hairs on the stipe. There are other tiny Marasmius species such as M. epiphyllus which are comparable but which again have a bald stipe.^[2]

Ecology and distribution

This mushroom grows on dead beech leaves, or occasionally on other deciduous leaves such as willow or birch.^[2][3] It is widely distributed in central and western Europe.^[2][3]

References

Twardzioszek bukowy (Rhizomarasmius setosus (Sowerby) Antonín & A. Urb.) – gatunek grzybów należący do rodziny Physalacriaceae^[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Rhizomarasmius, Physalacriaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy opisany został w 1801 r. przez Sowerby'ego jako Agaricus setosus. Do rodzaju Marasmius (twardzioszek) przeniósł go Noordel. w 1987 r^[2]. W 2015 r. Antonín i A. Urb po przeprowadzeniu badań filogenetycznych przenieśli go do nowo utworzonego rodzaju Rhizomarasmius^[1].

Nazwę polską podał Władysław Wojewoda w 1999 r.^[3] Po przeniesieniu do rodzaju Rhizomarasmius nazwa polska stała się niespójna z nazwą naukową.

Morfologia

Kapelusz

Średnicy 1–5 mm, początkowo półkulisty, później wypukły z nieco zapadniętym środkiem. Powierzchnia naga; błoniasta, niewyraźnie promieniście bruzdowana, brzegi pofalowane. Kolor biały, w środku czasami żółtawy^[4].

Blaszki

Wąskie, białe szeroko przyrośnięte, czasami nieco zbiegające na trzon. Niekiedy oddzielają się od trzonu i wówczas tworzą pozorny kołnierz^[4].

Trzon

Wysokość 5-40 mm, grubość 0,1-0,3 mm, jest więc bardzo cienki w stosunku do swojej wysokości. Powierzchnia górą biała, dołem coraz ciemniejsza (od brązowawej aż do czarnej). Jest gładka lub nieco bruzdowana i biało oprószona, pokryta włoskami o długości do 1 mm. Najsilniej owłosiona jest środkowa część. U starszych okazów trzony łysieją. U podstawy zwykle występuje kilka włosowatych ryzomorfów^[4].

Miąższ

Bardzo cienki, bez wyraźnego smaku i zapachu^[4].

Cechy mikroskopowe

Zarodniki o kształcie od szerokoelipsoidalnego do migdałowato-elipsoidalnego i rozmiarach (9)10-14.5 × 4-6 µm. Podstawki maczugowate, 4-zarodnikowe, o rozmiarach 21(25)-38 × 8-12(14)µm. Posiadają sprzążkę. Cheilocystydy i pleurocystydy ze sprzążkami, cienkościenne, cylindryczne, wrzecionowate lub butelkowate o rozmiarach 28-56(60) × 6-15 µm. Cheilocystydy są liczniejsze od pleurocystyd. Występują 2 rodzaje kaulocystyd; mają postać długich i grubościennych włosków (długość do 1 mm, szerokość u podstawy 6-12 µm) lub są cienkościenne, nieregularnie wrzecionowate lub maczugowate. Strzępki nie są dekstrynoidalne^[4].

Występowanie i siedlisko

W Polsce miejscami występuje dość licznie, jednak z uwagi na bardzo małe rozmiary często jest niedostrzegany^[5]

Występuje w lasach liściastych i ogrodach na ogonkach opadłych owoców klonów oraz na opadłych liściach buka, gałązkach i owocach dębu szypułkowego. Owocniki wytwarza od września do października^[3].

Znaczenie

Saprotrof^[3], grzyb niejadalny (ze względu na znikome rozmiary bez znaczenia użytkowego).

Gatunki podobne

• twardzioszek obrożowy (Marasmius rotula). Jest również bardzo mały i ma białawy kapelusz, ale jego blaszki zrastają się wokół trzonu tworząc charakterystyczny pierścień. Ponadto wyrasta zazwyczaj nie na liściach, lecz na innych resztkach roślinnych, np. gałązkach.
• twardzioszek liściolubny (Marasmius epiphyllus). Również jest drobny i wyrasta na liściach, ale ma kapelusz mlecznobiały, bardziej rozpostarty, starsze kapelusze są pomarszczone. Łatwo odróżnić go po blaszkach, które są bardzo wąskie, niemal żyłkowate^[6]
• twardzioszek osikowy (Marasmius tremulae). Bardzo drobny, wyrasta na liściach osiki. Ma inne cechy mikroskopowe (m.in. podstawki dwuzarodnikowe a zarodniki walcowate)^[6].
• twardzioszek nalistny (Marasmius bulliardii). Ma barwę beżową lub ochrową, kapelusz półkolisty. Jest nieco większy^[6].

Przypisy