İrigöz kilkə (lat. Clupeonella grimmi) — Xəzər dənizində yaşayan endemik növdür.
İrigöz kilkə Cənubi və Orta Xəzərin 40-50- m-dən yuxarı (200–500 m və daha çox) dərinliklərində yayılmışdır.Belə sahələr Xəzər dənizinin ümumi sahəsinin 50% - dən çoxunu (200 min km2 ) təşkil edir. İrigöz kilkə üst qatlardan çəkinərək Xəzərin daha dərin qatlarında yaşamağa uyğunlaşdığından dənizdə neft çıxarılan ərazilərdə (müqavilə sahələrində) daha çox təsadüf edilir. Mövsümlə əlaqədar olaraq irigöz kilkə areal daxilində müntəzəm olaraq öz yerini dəyişir. Belə ki, qış - yaz mövsümündə irigöz kilkə Cənubi Xəzərin şimali-qərbində və şərq hissəsində, payız mövsümündə isə Cənubi və Orta Xəzərin şimali - qərbində külli miqdarda toplanır. Adi və ançousabənzər kilkə növlərinə nisbətən irigöz kilkənin başı böyük, gözləri iri, üzgəcləri isə uzun olur. İrigöz kilkə digər kilkələrlə yanaşı Xəzər ixtiofaunasmm vətəgə əhəmiyyətli ən kiçik balıqlarından olub, uzunluğu 45–120 mm-ə, nadir hallarda isə 150 mm-ə çatır.
D 12-18, orta hesabla 14,8, A 18-21, qəlsəmə dişiciklərini sayı 43-51, orta hesabla 47,4, omurğa pulcuqlarının ümumi sayı 21-30, orta hesabla 26,0-dır. Başı hündür və böyükdür, başının uzunluğu bədən uzunluğunun 23,5%-dən çoxdur. Gözləri iridir, diametri başı uzunluğunun 23%-dən çoxdur. Bədəni hündür və yanlardan basıqdır, P-V məsafəsinin qısa olması ilə adi kilkəyə çox oxşayır, lakin ondan başının böyüklüyü, kəlləsinin ensizliyi, rostrumunun uzun, gözlərinin iri, bel üzgəcinin qısa, qəlsəmə dişciklərinin sıx yerləşməsi ilə fərqlənir.
Dəniz balığıdır şirin sularda təsadüf edilmir. Digər kilkələr kimi, irigöz kilkə də, başlıca olaraq, plankton orqanizmlərlə qidalanır, lakin onun qidasında mizidlər, balıq körpələri nisbətən böyük rol oynayır.
İrigöz kilkə 6 ilə qədər yaşayır. İrigöz kilkələr cinsi yetişkənliyə 2 yaşında çatır. Başqa balıqlarda olduğu kimi, kilkələrin də böyüməsi cinsi yetkinliyə çatıncaya qədər sürətlə gedir. Onlar Cənubi və Orta Xəzərdə, yayıldıqları ərazi daxilində, yanvar - aprel aylarında kürü tökürlər. Hər bir dişi balıq 7,6-29,5 min ədəd kürü verir. Kürüdən çıxmış sürfələr dənizin 1–5 m dərinliklərində yaşayır.İrigöz kilkə də dəniz balığıdır. Cinsiyyət vəziləri hissə-hissə yetişir, məhsuldarlığı 6 mindən 24 minə qədərdir. Kürüsünü dərinliyi 100 m-ə qədər olan yerlərdə yanvardan sentyabra qədər tökür. Kürü pelegialdır, suda üzərək inkişaf edir.
İrigöz kilkə Xəzərin çoxsaylı vətəgə balıqlarından olub, Xəzər balıq ovunda ançousabənzər kilkədən sonra ikinci yeri tutur. Lakin irigöz kilkə dənizin dərinliklərində yayıldığı üçün onun mövcud ehtiyatından tam istifadə edilmir.Ətindən təzə, hisə verilmiş halda və konserv şəklində istifadə olunur, ondan yem unu hazırlanır.[1]
İrigöz kilkə (lat. Clupeonella grimmi) — Xəzər dənizində yaşayan endemik növdür.
Clupeonella grimmi és una espècie de peix pertanyent a la família dels clupèids.[5]
Té lloc entre el gener i el setembre de manera intermitent a alta mar.[6]
Menja principalment copèpodes, però també peixets i Mysida.[6]
És un peix d'aigua salabrosa, pelàgic, oceanòdrom i de clima temperat (43°N-35°N, 47°E-54°E) que viu fins als 32 m de fondària.[6][8][9]
Es troba al centre i el sud de la mar Càspia.[6][10][11]
És inofensiu per als humans.[6]
Southern Caspian sprat, Clupeonella grimmi, is a species of fish in the family Clupeidae. It is found in the brackishwater Caspian Sea, in its central and southern parts in the pelagic zone. It is a small fish, typically 11 cm length, and up to 14.5 cm maximum. Occurs not deeper that 32 m depth.
Southern Caspian sprat, Clupeonella grimmi, is a species of fish in the family Clupeidae. It is found in the brackishwater Caspian Sea, in its central and southern parts in the pelagic zone. It is a small fish, typically 11 cm length, and up to 14.5 cm maximum. Occurs not deeper that 32 m depth.
Clupeonella grimmi Clupeonella generoko animalia da. Arrainen barruko Clupeidae familian sailkatzen da.
Clupeonella grimmi Clupeonella generoko animalia da. Arrainen barruko Clupeidae familian sailkatzen da.
Clupeonella grimmi is een straalvinnige vissensoort uit de familie van haringen (Clupeidae).[1] De wetenschappelijke naam van de soort is voor het eerst geldig gepubliceerd in 1877 door Kessler.
Bronnen, noten en/of referentiesТюлька великоока, або південнокаспійська (Clupeonella grimmi) — риба родини оселедцевих (Clupeidae). Поширена в Каспійському морі в його центральній і південній частинах. Солонуватоводна пелагічна риба, що сягає 14.5 см довжиною. Живе на глибинах до 32 м.
Тюлька великоока, або південнокаспійська (Clupeonella grimmi) — риба родини оселедцевих (Clupeidae). Поширена в Каспійському морі в його центральній і південній частинах. Солонуватоводна пелагічна риба, що сягає 14.5 см довжиною. Живе на глибинах до 32 м.
Clupeonella grimmi Kessler, 1877
Большеглазая килька, или большеглазая тюлька, или большеглазая сарделька[1] (лат. Clupeonella grimmi) — мелкая промысловая морская рыба семейства сельдевых (Clupeidae). Обитает в Каспийском море между 43° с. ш. и 35° с. ш. и между 47° в. д.и 54° в. д. Максимальная длина 14,5 см. Является объектом коммерческого промысла[2].
Большеглазая обитает в умеренных водах средней и южной частях Каспийского моря. Встречается над глубинами более 40—50 м. Не попадается в районах глубиной менее 14 м, не подходит к берегам, в северной части моря практически отсутствует. Наиболее крупные скопления наблюдаются в зонах с круговым течением над глубинами от 70 до 200—300 м. Эти солоноватоводные стайные пелагические рыбы держатся на большей глубине по сравнению с другими тюльками при более стабильных условиях окружающей среды (солёность от 12—13 до 14 ‰ и температура 3,9—26,4 ° С). Половозрелые тюльки держатся у дна на глубине 130—140 м, личинки попадаются на глубине от 80 до 300 м и более. Хорошо привлекаются светом[1].
Самки немного крупнее самцов[3]. Длина тела до 14,5 см. Тело сильно сжато с боков, высота равна 17—22 %, а межглазничное пространство составляет 13—15 % длины тела, кончики грудных плавников закруглённые[3]; хорошо развитый брюшной киль состоит из 26—32 (в среднем 29) чешуй. Голова удлинённая и узкая. Верхняя челюсть небольшого рта протягивается за вертикаль переднего края глаза. Диаметр крупных глаз составляет 25,8—31,5 % длины тела. В спинном плавнике 16—18 лучей (в среднем 17, первые 3—4 луча неветвистые); в анальном 19—24 (в среднем 22, первые 3 луча неветвистые); жаберных тычинок 42—51 (в среднем 48); позвонков 46—48 (в среднем 46). Окраска дорсальной поверхности тёмная, мелкие особи прозрачные[1].
У большеглазых тюлек нерест растянут на весь год, два пика приходятся на весну и осень. Весной нерест наиболее интенсивный. Этот вид нерестится над большими глубинами по сравнению с анчоусовидными кильками. Нерест проходит при температуре воды 6—13 °С и сёлености 12,6—13 ‰. Плодовитость самок в среднем 15,9 тыс. икринок. Икра пелагическая, икринки с большой жировой каплей. При температуре воды 17,8 °С развитие продолжается 25—28 ч[1].
Euryteomora grimmi (наиболее крупные особи), Limno-calanus grimaldii и некоторыми видами мизид.
Большеглазые тюльки питаются планктоном (Euryteomora grimmi, Limno-calanus grimaldii и мизидами). В свою очередь на них охотятся сельди, осетровые и тюлень[1].
Большеглазая тюлька зимует в южном Каспии, сосредотачиваясь в основном на западе, некоторая часть рыб остается в Среднем Каспии. С конца марта килька мигрирует на север, а осенью совершает обратные миграции. Летом в средней части Каспийского моря она образует скопления на глубине 70—200 м. Круглый год совершает суточные вертикальные миграции, днём опускаясь намного глубже других видов каспийских килек[1].
Является объектом коммерческого промысла. Каспийскую тюльку ловят на электросвет рыбонасосами и конусными сетями. Попадается в качестве прилова при промысле анчоусовидной кильки. Жирность мяса колеблется от 1,7 до 9,6 %. Тюльку солят, коптят и используют в свежем виде[1]. Международный союз охраны природы ещё не оценил статус сохранности вида.
Большеглазая килька, или большеглазая тюлька, или большеглазая сарделька (лат. Clupeonella grimmi) — мелкая промысловая морская рыба семейства сельдевых (Clupeidae). Обитает в Каспийском море между 43° с. ш. и 35° с. ш. и между 47° в. д.и 54° в. д. Максимальная длина 14,5 см. Является объектом коммерческого промысла.