Cratoxylum cochinchinense (or Cratoxylon cochinsinensis (Lour.) Blume, an orthographic variant often still used in Vietnam, where the species was described[5]) is a plant now placed in the family Hypericaceae. The specific epithet cochinchinense is from the Latin meaning "of Cochinchina".[3] In Vietnamese C. cochinchinense is usually called thành ngạch nam[5] or lành ngạnh nam, other names include: hoàng ngưu mộc, hoàng ngưu trà and đỏ ngọn.
In Malesia the trees are cut for derum timber.[1]
Cratoxylum cochinchinense grows as a shrub or tree, typically measuring 10-15 metres (49 ft) tall with a diameter of up to 0.65 metres (2 ft 2 in). The brown bark is smooth to flaky, with characteristic lateral pegs which are the remnants of previous leaf clusters (see illustration); leaf undersides are glaucous.[5] The flowers are crimson red, which develop into seed capsules measuring up to 12 mm (0.5 in) long.[3]
Cratoxylum cochinchinense grows naturally from southern China to Borneo. Its habitat is sub-tropical and tropical forests, including kerangas forests and peat swamps.[3]
Cratoxylum cochinchinense (or Cratoxylon cochinsinensis (Lour.) Blume, an orthographic variant often still used in Vietnam, where the species was described) is a plant now placed in the family Hypericaceae. The specific epithet cochinchinense is from the Latin meaning "of Cochinchina". In Vietnamese C. cochinchinense is usually called thành ngạch nam or lành ngạnh nam, other names include: hoàng ngưu mộc, hoàng ngưu trà and đỏ ngọn.
Lành ngạnh nam bộ[4] hay còn gọi thành ngạnh nam,[5] hoàng ngưu (danh pháp hai phần: Cratoxylum cochinchinense) là một loài thực vật có hoa thuộc Hypericaceae được (Lour.) Blume mô tả khoa học lần đầu năm 1856.[1]
Thân mộc, cao 10-15m. Do gỗ cứng, thường bị chặt làm củi, nên thường chỉ gặp những cây thấp. Cây mọc hoang ở những đồi thấp, ráo, không mọc nơi ẩm thấp. Thân cây có màu vàng như da bò, nên gọi là hoàng ngưu mộc. Lá hình mác, dài 12–20 cm, rộng 4–5 cm, khi non có nhiều lông tơ màu đỏ nên có tên đỏ ngọn. Lá non dùng thay trà nên gọi là hoàng ngưu trà.
Theo đông y, cây có vị ngọt, đắng, tính mát. Bộ phận dùng là lá non, vỏ cây, vỏ rễ. Người bị đầy bụng, ăn không tiêu, uống nước nấu lá lành ngạnh giúp tiêu hóa tốt. Thường dùng 100g lá non nấu 1 lít nước, thay nước uống hàng ngày. Khi bị cảm nắng, sốt thì dùng lá non 50 g nấu 1 lít nước uống.
Lành ngạnh nam bộ hay còn gọi thành ngạnh nam, hoàng ngưu (danh pháp hai phần: Cratoxylum cochinchinense) là một loài thực vật có hoa thuộc Hypericaceae được (Lour.) Blume mô tả khoa học lần đầu năm 1856.
黃牛木 （學名：Cratoxylum cochinchinense） ，英文名稱：Yellow Cow wood、Smooth Barked Mempat），別稱黃牛茶、黄芽木、狗芽木、雀籠木、水杧果、鷓鴣木、節節花、滿天紅(廣西)、茶咯桌、梅低優、美啟烈、山狗芽等[1][2]，為金絲桃科 [3]，黃牛木屬植物[4] [5]。種加詞 cochinchinense 拉丁語意為「交趾支那的」[6]。花期4－5月[7]，果期6－11月[8]。
「黃牛木」名稱的由來源於樹皮淡黃色像似黃牛因而得名[9]。 黃牛木亦為灰蝶科萊灰蝶幼蟲的食物[10]。
分佈於中國、緬甸、越南、泰國、馬來西亞、印尼及菲律賓等地，此物種的模式標本採自於越南。在東南亞，此物種的生境包括巽他荒原森林和泥炭沼澤森林。中國境內分佈於廣東、廣西、香港及雲南南部等地[11] 。多生長於丘陵或山地乾旱向陽坡上的次生林或灌木叢中[7]，喜濕潤、酸性土壞[11]，生長在海拔1240米以下，耐旱，萌發力強。[1]
黃牛木是一種落葉灌木或小喬木，高約1.5－25米。全體無毛，樹皮光滑或有條紋，常以塊狀形式剝落使樹幹出現明顯的黃色、褐色或綠色的斑塊；樹幹底部有簇生的錐狀硬刺，枝條對生，幼枝淡紅色，無毛，幼枝略扁。葉披針形、長圓形或橢圓形，先端急尖或漸尖，基部鈍形至楔形，全緣，長約3－10.5厘米，寬約1－4厘米；單葉對生，長於枝的兩側略排列成一平面；葉柄長約2－3毫米；葉片紙質或簿革質，兩面均無毛，葉上面綠色，背面蒼白色，有透明腺點及黑點；葉側脈每邊約8－12條，兩面凸起，斜展，側脈末端不呈弧形閉合，葉中脈於葉面凹陷，下面則隆起，小脈呈網狀，兩面凸起。
花為聚傘花序，腋生、腋外生及頂生，有花1－3朵；花兩性，輻射對稱；總花梗長約3－10毫毛或以上；花直徑約1－1.5厘米，花梗長約2－3毫米；萼片5片，呈橢圓形，先端圓形，全面有黑色縱腺條，長約5－7毫米，寬約2－5毫米，結果時增大；花瓣5片，粉紅、深紅至黃紅色，先端圓形，基部楔形，呈倒卵形，脈間有黑脈紋，無鱗片，長約5－10毫米，寬約2.5－5毫米；雄蕊粗短，合生成3，柄寬扁至細長，長約4－8毫米；下面肉質腺體3，長圓形至倒卵形，呈盔狀，先端增厚反曲，長約3毫米，寬約1－1.5毫米；子房圓錐形，3室，無毛，長約3毫毛；花柱3，由基部叉開，呈線形，長2毫米。果為蒴果，橢圓形，棕色，無毛，頂部開裂，有宿存花萼，長約8－12毫米，寬約4－5毫米。種子每室5－8顆，倒卵形，基部具爪，不對稱，一側有翅，長約6－8毫米，寬約2－3毫米。[1] [8] [5] [12] [13] [14][15]
黃牛木根、嫩葉及樹皮入藥，味甘淡、微苦[16] ，性涼。能清熱解毒，化濕消滯，去瘀消腫，跌打損傷。可治感冒發熱、咳嗽聲嘶、腸炎、腹瀉，消化不良、黃疸等。[17] [18][12][13]中藥名為黃牛茶[14]。 亦為涼茶廿四味的主要材料之一[19][20][21]。
黃牛木的木質堅硬紋理精緻，能供作雕刻及製作雀籠之用，故而成為別稱「鳥籠木」名稱的由來[11][8][5][15]。嫩葉可作為茶葉，幼果可供作烹調香料之用[1]。樹冠圓整，枝葉較密，可作行道樹或觀賞樹[11]。亦有一些遠足人士會削下細棵的黃牛木權充拐杖[5]
|isbn=值 (帮助). |isbn=值 (帮助). 黃牛木 （學名：Cratoxylum cochinchinense） ，英文名稱：Yellow Cow wood、Smooth Barked Mempat），別稱黃牛茶、黄芽木、狗芽木、雀籠木、水杧果、鷓鴣木、節節花、滿天紅(廣西)、茶咯桌、梅低優、美啟烈、山狗芽等，為金絲桃科 ，黃牛木屬植物 。種加詞 cochinchinense 拉丁語意為「交趾支那的」。花期4－5月，果期6－11月。
