Mleczaj żółtofioletowy (Lactarius repraesentaneus Britzelm.) – gatunek grzybów z rodziny gołąbkowatych (Russulaceae)[1].
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Lactarius, Russulaceae, Russulales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Nazwę polską podali Barbara Gumińska i Władysław Wojewoda w 1983 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też jako[2]. Niektóre synonimy naukowe[3]:
Młody – płaski, stary – lekko lejkowaty, jasnosłomkowy, słabo pręgowany o podwiniętym brzegu. Do 15 cm średnicy[4].
Kremowobiałe; gęste[4].
Jasnosłomkowy, cylindryczny lub nieco rozszerzony, do 15 cm długości, na szczycie plamisty, z ciemnymi wodnistymi jamkami; staje się pusty[4].
Żółtawobiały, twardy i jędrny, o przyjemnym zapachu korzeni przyprawowych[4].
Dość obfite, białe lub wodnistobiałe. Od razu oddzielone od grzyba pozostaje białe, ale w kontakcie z miąższem zmienia barwę na fioletową. W pierwszym momencie ma łagodny lub trochę gorzki smak, wkrótce jednak staje się gorzkawe, ale nie piekące[5]
Wysyp zarodników kremowy. Zarodniki owalne o rozmiarach 9–11 × 6,5–9 μm. Na powierzchni posiadają dość duże brodawki połączone regularną siateczką. Podstawki mają rozmiar 60–70 × 8–11 μm. Wąskowrzecionowate pleurocystydy mają rozmiar 60–90 × 6–12 μm. Występują także podobne, ale mniejsze cheilocystydy[5].
W Polsce jest rzadki. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status E – zagrożony wyginięciem[6]. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Danii, Niemczech, Litwie, Słowacji, Czechach[2].
Od 2014 r. w Polsce jest objęty ochroną częściową grzybów[7].
Rozwija się w lasach liściastych i iglastych, głównie pod świerkami i brzozami na glebach ubogich w wapń, przede wszystkim w górach (do 2000 n.p.m.) i w północnej Europie[4].
Rzadki mleczaj żółtawy (Lactarius aspideus) jest mniejszy, posiada też kapelusz podobnego koloru, jednak nie pręgowany i lepki.. Jego gorzkie mleczko powoli przebarwia się na liliowo.
Mleczaj żółtofioletowy (Lactarius repraesentaneus Britzelm.) – gatunek grzybów z rodziny gołąbkowatych (Russulaceae).
