Murszak rdzawy (Phaeolus schweinitzii (Fr.) Pat) – gatunek grzybów z rodziny pniarkowatych (Fomitopsidaceae)[1].
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Phaeolus, Fomitopsidaceae, Polyporales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi [1].
Po raz pierwszy takson ten opisany został w 1821 r. przez Eliasa Magnusa Fries`a jako Polyporus schweinitzii, obecną nazwę nadał mu w 1900 r. Narcisse Théophile Patouillard[2]:
Synonimów nazwy naukowej ma ponad 30. Niektóre z nich[2]:
Nazwę polską podali Barbara Gumińska i Władysław Wojewoda w 1983 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też jako huba gąbczasta, żagiew płaskowklęsła, żagiew wklęsła, murszak wklęsły, murszak Schweinitza[3].
Jednoroczna huba składająca się z kapelusza i trzonu. Wytwarza owocniki pojedyncze lub tworzące grupy, w których owocniki często zrastają się nasadami[4].
Ma kolisty, półkolisty, nerkowaty lub nieregularny kształt, szerokość 8-30 cm, grubość 1-4 cm. Brzeg falisty lub podwinięty, w niektórych miejscach powcinany i zazwyczaj bez hymenoforu. Powierzchnia nierówna, pofałdowana i guzowata, początkowo filcowata, włochata lub kosmata, z wiekiem staje się naga. Brzeg siarkowożółty lub żółtroochrowy, środek o barwie od pomarańczowej do ciemnoczerwonej, nasada niemal czarna[4].
Krótki, boczny lub centralny, kształt lejkowaty lub spłaszczony. Pokryty jest hymenoforem. Wymiary: 3-8 x 2-5 cm.[4].
Ma grubość 1-1,5 cm. U młodych owocników gąbczasty i soczysty, z czasem twardnieje. Po wyschnięciu staje się włóknisty i korkowaty, kruchy i lekki. Ma barwę od pomarańczowej do brązowej, po ugnieceniu lub po wpływem KOH ciemnieje. Ma słaby zapach i kwaskowaty smak[4].
Rurkowaty, labiryntowaty o barwie żółtej, rdzawożółtej, ochrowej, oliwkowozielonej, Rurki mają długość do 1 cm i tworzą tylko jedną warstwę zbiegającą również na trzon. U młodych owocników ostrza rurek są grube, potem cienkie, u starszych ząbkowane. Pory o kształcie okrągłym,kanciastym lub nieregularnym i średnicy 0,3-2,5 mm. W hymenium znajdują się cylindryczne pseudocystydy o cienkich ścianach wydzielające smolistą substancję widoczną w postaci kropli na ich szczytach[4].
Wysyp zarodników białawy lub żółtawy. Zarodniki eliptyczne, gładkie, nieamyloidalne, o rozmiarach 6-9 x 2,5-5 μm. W hymenium brak szczecinek. Strzępki cienkościenne, proste lub rozgałęzione, grube (do 17 μm). Cystydy o rozmiarach 20-90 x 7-13 μm[5].
Jest rozprzestrzeniony głównie na półkuli północnej, ale występuje także w Australii, odnotowano go również w zachodniej części Afryki Środkowej[6].
Rozwija się na korzeniach, pniach i pniakach rozmaitych drzew iglastych, zwykle u podstawy jeszcze żywych pni. W Polsce jest pospolity[7].
Grzyb niejadalny. Jego grzybnia wnika przez korzenie do rdzenia drzewa, opanowuje je i od jego podstawy wywołuje silną zgniliznę brunatną. Jednoroczny owocnik może jeszcze przez kilka lat pojawiać na obumarłym drzewie[7]. Często rozprzestrzenia się także na igły i różne szczątki drzewa znajdujące się w pobliżu pnia. Czasami owocniki pozornie wyrastają na ziemi, w istocie jednak ich grzybnia rozwija się na korzeniach drzewa. Saprotrof i pasożyt drzew. Murszejące pod jego działaniem drewno wydziela zapach terpentyny, drzewo u podstawy ulega spróchnieniu, osłabieniu i wiatr łatwo go łamie. Ochrona polega na usuwaniu z lasu porażonych drzew[4].
Murszak rdzawy (Phaeolus schweinitzii (Fr.) Pat) – gatunek grzybów z rodziny pniarkowatych (Fomitopsidaceae).
.JPG)
.jpg)
