Characiformes

Kąsaczokształtne^[2] (Characiformes) – rząd słodkowodnych ryb promieniopłetwych (Actinopterygii) o uzębionych szczękach, obejmujący około 1700 gatunków występujących w strefie tropikalnej Afryki i obu Ameryk. W Ameryce Południowej mają duże znaczenie w rybołówstwie. Wiele gatunków to popularne ryby akwariowe (m.in. bystrzyki, zwinniki, neony i hokejówki). Prawdopodobnie najstarszym przedstawicielem, znanym w zapisie kopalnym od kredy, jest Santanichthys.

Cechy charakterystyczne rzędu

Dobrze rozwinięte zęby, większość żywi się pokarmem zwierzęcym, zęby gardłowe słabo wyspecjalizowane (z wyjątkiem ukośnikowatych). U większości występuje płetwa tłuszczowa, a ciało jest pokryte łuskami – u niektórych są to łuski ktenoidalne. Jedynie u Gymnocharacinus bergii brak płetwy tłuszczowej, a ciało dorosłych osobników jest prawie bezłuskie. W płetwach brzusznych 5–12 promieni, w odbytowej mniej niż 45 promieni, a w ogonowej zwykle 19 promieni głównych. Linia boczna często jest zakrzywiona. Wąsiki nie występują. 3–5 promieni branchiostegalnych (podskrzelowych) i zazwyczaj 3 kości zaskoblowe. Długość ciała najmniejszych gatunków nie przekracza 3 cm. Największe osiągają około 1,4 m długości^[3].

Brycon hilarii

Świecik kongijski (Phenacogrammus interruptus)

Rodziny

Do kąsaczokształtnych zaliczane są rodziny^[4] (kolejność filogenetyczna):

• Distichodontidae
• Citharinidae – prostnikowate
• Crenuchidae
• Alestidae – alestesowate
• Hepsetidae
• Erythrinidae
• Parodontidae
• Cynodontidae
• Serrasalmidae – piraniowate
• Hemiodontidae – tuńczakowate
• Anostomidae – ukośnikowate
• Chilodontidae
• Curimatidae – diamentnikowate, brzankąsaczowate
• Prochilodontidae
• Lebiasinidae – smukleniowate
• Ctenoluciidae – szczupieńcowate
• Acestrorhynchidae
• Characidae – kąsaczowate
• Gasteropelecidae – pstrążeniowate, pstrążenicowate

i opisana w 2017

• Tarumaniidae^[5]

oraz dyskusyjne rodziny:

• Bryconidae
• Chalceidae
• Iguanodectidae

Zobacz też

• Ryby – wykaz rodzin

Przypisy

Bibliografia

• Froese, R. & D. Pauly: Order Summary for Characiformes (ang.). FishBase. World Wide Web electronic publication. www.fishbase.org, 2009. [dostęp 15 lipca 2009].
• Ryby kopalne. red. Michał Ginter. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2012, s. 235–236. ISBN 978-83-235-0973-8.
• Kahl Wally, Kahl Burkard, Vogt Dieter: Atlas ryb akwariowych. Warszawa: Delta W-Z, 2000. ISBN 83-7175-260-1.
• Joseph S. Nelson: Fishes of the World. John Wiley & Sons, 2006. ISBN 0-471-25031-7.
• Włodzimierz Załachowski: Ryby. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1997. ISBN 83-01-12286-2.