Aubrieta

Aubrieta libanotica

Aubrieta parviflora

Żagwin ogrodowy

Żagwin, obrecja (Aubrieta Adans.) – rodzaj roślin z rodziny kapustowatych. Należy do niego ok. 12 gatunków bylin występujących w basenie Morza Śródziemnego oraz w Azji zachodniej aż po Iran^[3]. W naturze rośliny rosną na terenach skalistych i w suchych lasach sosnowych^[4]. Rośliny wczesną wiosną okrywają się licznymi kwiatami i z tego powodu uprawiane są jako ozdobne^[4] (zwłaszcza żagwin ogrodowy i zwyczajny)^[3][5]. Nazwa rodzaju pochodzi od nazwiska francuskiego malarza Claude'a Aubrieta (1668-1743)^[6].

Rozmieszczenie geograficzne

Rodzaj najbardziej zróżnicowany w Grecji i Turcji^[6]. W Europie rośnie w sumie 6 gatunków, pozostałe rozmieszczone są w południowo-zachodniej Azji^[4]. Występują także w północno-zachodniej Afryce. Jeden gatunek (Aubrieta deltoidea) rośnie introdukowany także w Kalifornii^[6].

Morfologia

Pokrój

Rośliny zielne tworzące rozległe kobierce, osiągające do 10 cm wysokości^[4]. Rośliny owłosione, włoski gwiazdkowate, rozwidlone i pojedyncze. Łodygi wzniesione lub pokładające się, rozgałęziające się w dolnej części^[6].

Liście

Krótkie^[4], odziomkowe i łodygowe, ogonkowe lub siedzące, blaszka całobrzega lub ząbkowana^[6].

Kwiaty

Zebrane w krótki, groniasty, wydłużający się podczas owocowania kwiatostan. Działki kielicha cztery, prosto wzniesione, wewnętrzna para woreczkowato rozszerzona u nasady. Płatki korony także cztery, czerwone, niebieskopurpurowe, rzadko białe. Płatki w górnej części zaokrąglone, w dolnej wyciągnięte w paznokieć, znacznie dłuższe od działek kielicha. Pręcików 6, na lekko oskrzydlonych nitkach, z czego dwa dłuższe, także z ząbkiem na nitkach. Pylniki podługowate do jajowatych. Słupek trwały, ze znamieniem główkowatym. W zalążni z 10–40 zalążkami^[6][4].

Owoce

Jajowate, wielonasienne łuszczynki^[4].

Biologia

Byliny kwitnące wczesną wiosną. Zapylane są przez owady, zwłaszcza motyle^[4].

Systematyka

Klasyfikacja i delimitacja taksonów w obrębie rodzaju jest bardzo kłopotliwa ze względu na prawdopodobne mieszańcowe pochodzenie części gatunków^[6].

Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system system APG III z 2009)

Należy do rodziny kapustowatych (Brassicaceae), rzędu kapustowców (Brassicales), kladu różowych (rosids) w obrębie okrytonasiennych (Magnoliophyta)^[1][7].

Pozycja rodzaju w systemie Reveala (1993-1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa ukęślowe (Dilleniidae Takht. ex Reveal & Tahkt.), nadrząd Capparanae Reveal, rząd kaparowce (Capparales Hutch.), podrząd Capparineae Engl., rodzina kapustowate (Brassicaceae Burnett), rodzaj żagwin (Aubrieta Adans.)^[8].

Wykaz gatunków^[3][9][10]

• Aubrieta anamasica Peșmen & Güner
• Aubrieta canescens (Boiss.) Bornm.
• Aubrieta columnae Guss. – żagwin wzniesiony
• Aubrieta × cultorum Bergmans (syn. Aubrieta × hybrida Hausskn.) – żagwin ogrodowy
• Aubrieta deltoidea (L.) DC. – żagwin zwyczajny
• Aubrieta edentula Boiss.
• Aubrieta erubescens Griseb.
• Aubrieta glabrescens Turrill
• Aubrieta gracilis Spruner ex Boiss. – żagwin drobny
• Aubrieta libanotica Boiss. & Hohen. – żagwin rozmarynowaty
• Aubrieta olympica Boiss. – żagwin olimpijski
• Aubrieta parviflora Boiss.
• Aubrieta pinardii Boiss. – żagwin Pinarda
• Aubrieta scardica (Wettst.) Gustavsson
• Aubrieta scyria Halácsy
• Aubrieta thessala H.Boissieu
• Aubrieta vulcanica Hayek & Siehe

Przypisy