Digitalis purpurea L.

Čerwjeny naporst (Digitalis purpurea) je rostlina ze swójby putnikowych rostlinow (Plantaginaceae).

Po druhich žórłach słuša naporst k trudownikowym rostlinam (Scrophulariaceae).

Wopis

Čerwjeny naporst je dwulětna rostlina, kotraž docpěwa wysokosć wot 1 hač do 1,5 m a šěrokosć wot něhdźe 60 cm. Rostlina je smjerćonošnje jědojta a zmjerzkokruta.

Stołpik je zrunany, šěropjelsćojće kosmaty a njerozhałuzkowane.

Łopjena

Łopjena su owalne hač do lancetojte, zubate, delnje stołpikate w rozeće, za čas kćeće často hižo wuschnjene, na hornim boku ćěmnozelene a na delnim boku šěropjelsćojte. Hornje su sedźace.

Kćenja

Hoberske kćenje

kćenja

kćenja

Wón kćěje wot junija hač do awgusta. Kćenja su purpurčerwjene, róžojte, karminčerwjene běłe abo swětłožołte, stołpikate, steja po stach w kići a docpěwaja dołhosć wot 3,5 hač do 5 cm. Keluchowe łopješka su owalne, žałzojće kosmate kaž kćenjowe stołpiki a horni stołpikodźěl. Króna je dele pochilena, docpěwa dołhosć wot 5 cm a ma dołhe, brjuchatu rołku a krótko 2-lapatu kromu. Delnja hubka je 3-lapata a dlěša hač hornja hubka. Nutřka su ćěmnočerwjene, jasnje wobkromowane blečki. Keluch je 5-dźěleny.

Rołkowe kćenja su typiske čmjełowe kćenja. Symjenja buchu wot wětra rozšěrjene.

Stejnišćo

Wón rosće w swětłych lěsach, na pućowych kromach; na małowapnatych pódach.

Rozšěrjenje

Čerwjeny naporst we wulkich dźělach Europy rozšěrjeny. Často wón je kultiwěrowany a wodźiwił. Wuchodna hranica areale leži w juhozapadnje Pólskeje.

Synonymy

• Digitalis minor Linné, 1767
• Digitalis alba Schrank, 1789
• Digitalis nevadensis G. Kunze, 1846
• Digitalis purpurascens Lejeune, 1813, non Roth, 1806
• Digitalis libertiana Dumortier, 1829
• Digitalis gyspergerae (Rouy) Rouy, 1903
• Digitalis miniana Sampaio, 1905
• Digitalis speciosa Salisbury, 1796

Wužiwanje

Z łopjenow bu digitalin (wutrobny a krejowobtokowy srědk) produkowany.

Nóžki

1. ↑ Pawoł Völkel: Prawopisny słownik hornjoserbskeje rěče. Hornjoserbsko-němski słownik. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 2005, ISBN 3-7420-1920-1, str. 286.
2. ↑ W internetowym słowniku: Fingerhut

Terminusy

• Kral, Jurij: Serbsko-němski słownik hornjołužiskeje rěče. Maćica serbska, Budyšin (1927)
• Rězak, Filip: Němsko-serbski wšowědny słownik hornjołužiskeje rěče. Donnerhak, Budyšin (1920)
• Pawoł Völkel: Prawopisny słownik hornjoserbskeje rěče. Hornjoserbsko-němski słownik. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 1981 (online).

Žórła

• Botanica, Einjährige und mehrjährige Pflanzen, Über 2000 Pflanzenporträts, ISBN 978-3-8331-4469-1, strona 281 (němsce)
• GU Maxi-Kompaß Blumen, ISBN 3-7742-3852-9, strona 139 (němsce)
• GU Naturführer Blumen, ISBN 3-7742-1507-3, stronje 142-143 (němsce)
• Seidel/Eisenreich: BLV Bestimmungsbuch Blütenpflanzen, ISBN 3-405-13557-5, stronje 154-155 (němsce)
• Spohn, Aichele, Golte-Bechtle, Spohn: Was blüht denn da? Kosmos Naturführer (2008), ISBN 978-3-440-11379-0, strona 98 (němsce)
• česka wikipedija

Eksterne wotkazy

Hlej wotpowědne dataje we Wikimedia Commons:
Čerwjeny naporst

• Čerwjeny naporst. W: FloraWeb.de. (němsce)