dcsimg
 
  pt-BR  
nomes no trilho de navegação
Imagem de Dactylorhiza viridis (L.) R. M. Bateman, Pridgeon & M. W. Chase
Life » … » Archaeplastida » … » Angiosperms » … » Orchidaceae

Dactylorhiza

wikipedia POL
mostrar todos BioImages, the virtual fieldguide, UK wikipedia CA wikipedia CZ wikipedia DA wikipedia DE wikipedia emerging languages wikipedia EN wikipedia ES wikipedia ET wikipedia FI wikipedia FR wikipedia IT wikipedia LT wikipedia NL wikipedia NO wikipedia POL wikipedia PT wikipedia SV wikipedia UK wikipedia VI wikipedia русскую Википедию wikipedia 日本語

Kukułka (roślina) ( Polonês )

fornecido por wikipedia POL
src= Ten artykuł dotyczy roślin. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa. Commons Multimedia w Wikimedia Commons src= Zobacz hasło kukułka w Wikisłowniku
src=
Kukułka plamista

Kukułka, stoplamek, storczyk (Dactylorhiza Neck. ex Nevski ) – rodzaj bylin należących do rodziny storczykowatych (Orchidaceae). Należy do niego 48 gatunków[3], które bardzo łatwo krzyżują się między sobą dając płodne mieszańce. Występują w umiarkowanych rejonach Eurazji, regionie śródziemnomorskim oraz na Alasce. W Europie 30 gatunków[4], w Polsce występuje 10 gatunków (11 licząc razem z ozorką zieloną), wszystkie są objęte ochroną prawną. Gatunkiem typowym jest Dactylorhiza umbrosa Karelin[5].

Morfologia

Pęd
Do 50 cm wysokości pęd wyrastający z palczasto podzielonej bulwy.
Liście
Osadzone skrętoległe na łodydze, lancetowate (od wąskolancetowatych do niemal jajowatych, najczęściej pokryte ciemnofioletowymi plamami.
Kwiaty
Zebrane w kształtny, gęsty kłos osadzony na szczycie łodygi. Warżka kwiatu szeroka o ciemniejszych wzorach skierowana w dół, opatrzona ostrogą. Niektóre gatunki tego rodzaju wykształciły kwiaty o specyficznych kolorach i kształtach lub zapachach, przywabiających owady. Kwiaty nie zawierają nektaru.
Owoce
Torebka z dużą ilością bardzo drobnych nasion, rozsiewanych przez wiatr.
Korzeń
W postaci dwudzielnej, palczastej bulwy.

Systematyka

Pozycja systematyczna według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG III z 2009)

Jeden z rodzajów plemienia Orchidinae w obrębie podrodziny storczykowych (Orchideae) z rodziny storczykowatych (Orchidaceae). Storczykowate są kladem bazalnym w rzędzie szparagowców Asparagales w obrębie jednoliściennych[1][3].

Pozycja rodzaju w systemie Reveala (1994–1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa jednoliścienne (Liliopsida Brongn.), podklasa liliowe (Liliidae J.H. Schaffn.), nadrząd Lilianae Takht., rząd storczykowce (Orchidales Raf), podrząd Orchidineae Rchb., rodzina storczykowate (Orchidaceae Juss.), rodzaj kukułka (Dactylorhiza Neck. ex Nevski )[6].

Gatunki flory Polski[7]
  • kukułka bałtycka, storczyk bałtycki, stoplamek bałtycki (Dactylorhiza baltica (Klinge) N. I. Orlova)
  • kukułka bzowa, storczyk bzowy, stoplamek bzowy (Dactylorhiza sambucina (L.) Soó)
  • kukułka Fuchsa, storczyk Fuchsa, stoplamek Fuchsa (Dactylorhiza fuchsii (Druce) Soó)
  • kukułka krwista, storczyk krwisty, stoplamek krwisty (Dactylorhiza incarnata (L.) Soó)
  • kukułka lapońska, storczyk lapoński, stoplamek lapoński (Dactylorhiza lapponica (Laest. ex Hartm.)Soó) – gatunek o wątpliwym występowaniu w Polsce
  • kukułka plamista, storczyk plamisty, stoplamek plamisty (Dactylorhiza maculata (L.) Soó)
  • kukułka Russowa, storczyk Russowa, stoplamek Russowa (Dactylorhiza russowii (Klinge) Holub) – gatunek o wątpliwym występowaniu w Polsce
  • kukułka Ruthego, storczyk Ruthego, stoplamek Ruthego (Dactylorhiza ruthei R. Ruthe & M. Schulze in R. Ruthe) Soó)
  • kukułka sercowata, storczyk sercowaty, stoplamek sercowaty (Dactylorhiza cordigera (Fr.) Soó) – gatunek o wątpliwym występowaniu w Polsce
  • kukułka szerokolistna, storczyk szerokolistny, stoplamek szerokolistny (Dactylorhiza majalis (Rchb.) P. F. Hunt & Summerh.)
  • kukułka Traunsteinera, storczyk Traunsteinera, stoplamek Traunsteinera (Dactylorhiza traunsteineri (Saut.) Soó) – gatunek o wątpliwym występowaniu w Polsce
  • kukułka sudecka, storczyk sudecki, stoplamek sudecki (Dactylorhiza psychrophila (Schltr.) Holub ex Soó) – gatunek o wątpliwym występowaniu w Polsce
  • kukułka zaniedbana, storczyk zaniedbany, stoplamek zaniedbany (Dactylorhiza praetermissa (Druce) Soó) – gatunek o wątpliwym występowaniu w Polsce
  • Pod względem filogenetycznym w obrębie grupy koronnej obejmującej przedstawicieli rodzaju kukułka (Dactylorhiza) zagnieżdżony jest gatunek opisywany dawniej jako ozorka zielona (Coeloglossum viride). Jest siostrzany dla większości kukułek, podczas gdy niektóre (np. kukułka krwista Dactylorhiza incarnata) tworzą starsze linie rozwojowe[8]. W aktualizowanych bazach taksonomicznych gatunek ten opisywany jest zatem już pod nazwą Dactylorhiza viridis (L.) R.M. Bateman, A.M. Pridgeon & M.W. Chase, Lindleyana 12: 129 (1997)[9][10].
Inne gatunki[9]

Zagrożenie i ochrona

Przynajmniej część gatunków występowała często i licznie w Polsce jeszcze do połowy XX wieku. Przekształcanie użytków zielonych związane z ich osuszaniem, nawożeniem i obsiewaniem spowodowało znaczne zmniejszenie liczby stanowisk. Obecnie wszystkie gatunki kukułek występujące w Polsce objęte są ochroną gatunkową. Ze względu na zagrożenie wyginięciem niektóre gatunki wpisane są do Polskiej Czerwonej Księgi Roślin. Z powodu zagrożenia storczyków pozyskaniem ze stanowisk naturalnych i przenoszeniem do uprawy, wszystkie gatunki wpisane zostały do załącznika II Konwencji CITES. Obrót handlowy nimi podlega ograniczeniom.

Przypisy

  1. ↑ a b Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website (ang.). 2001–. [dostęp 2010-08-03].
  2. ↑ Dactylorhiza. Tropicos.org. [dostęp 2015.12.13].
  3. ↑ a b Florida Museum of Natural History: Orchid Tree: a phylogeny of epiphytes (mostly) on the tree of life (ang.). [dostęp 2010-08-03].
  4. ↑ Helmut Baumann, Siegfried Künkele, Richard Lorenz: Storczyki Europy i obszarów sąsiednich. Warszawa: MULTICO Oficyna Wydawnicza, 2010, s. 206. ISBN 978-83-7073-698-9.
  5. ↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-01-28].
  6. ↑ Crescent Bloom: Systematyka rodzaju Dactylorhiza (ang.). The Compleat Botanica. [dostęp 2009-01-28].
  7. ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
  8. ↑ Bateman, Richard M.; Hollingsworth, Peter M.; Preston, Jillian; Yi-Bo, Luo; Prodgeon, Alec M. & Chase, Mark W.. Molecular phylogenetics and evolution of Orchidinae and selected Habenariinae (Orchidaceae). „Bot. J. Linn. Soc.”. 142(1), s. 1–40, 2003. DOI: 10.1046/j.1095-8339.2003.00157.x.
  9. ↑ a b World Checklist of Selected Plant Families (ang.). Kew Gardens. [dostęp 2010-08-05].
  10. ↑ Taxon: Coeloglossum viride (ang.). Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-08-05].
licença
cc-by-sa-3.0
direitos autorais
Autorzy i redaktorzy Wikipedii
original
visite a fonte
site do parceiro
wikipedia POL

Kukułka (roślina): Brief Summary ( Polonês )

fornecido por wikipedia POL
src= Kukułka plamista

Kukułka, stoplamek, storczyk (Dactylorhiza Neck. ex Nevski ) – rodzaj bylin należących do rodziny storczykowatych (Orchidaceae). Należy do niego 48 gatunków, które bardzo łatwo krzyżują się między sobą dając płodne mieszańce. Występują w umiarkowanych rejonach Eurazji, regionie śródziemnomorskim oraz na Alasce. W Europie 30 gatunków, w Polsce występuje 10 gatunków (11 licząc razem z ozorką zieloną), wszystkie są objęte ochroną prawną. Gatunkiem typowym jest Dactylorhiza umbrosa Karelin.

licença
cc-by-sa-3.0
direitos autorais
Autorzy i redaktorzy Wikipedii
original
visite a fonte
site do parceiro
wikipedia POL
EOL é hospedado por: