nomes no trilho de navegação
Beshiktervatarlar (Mantoptera, Mantodea)—hasharotlar turkumi. Tanasi yirik va choʻziq. Boshi tanasidan aniqajralib turadi, juda harakatchan. Boshining ikki yonida yirik fasetkali koʻzlari joylashgan. Ogʻiz organlari kemiruvchi tipda. Oldkoʻkrak boʻgʻimi juda uzun. Oldingi oyoqlari yirik va uzun, tutuvchi, ichki tomonida yirik tikanlari bor. Boshqa oyoqlari yuguruvchi. Qanotlari yaxshi rivojlangan, toʻrsimon. Oldingi qanotlari nisbatan ingichka va qalin boʻlib, tinch holatda keng orqa qanotlari ustida yelpigʻichsimon taxlanib turadi. Qorni choʻziq, yumshoq, 10 boʻgʻimli. Xavfxatar tugʻilganida yoki oʻlja poylayotganida oldingi oyoqlari va tanasining oldingi qismini dast koʻtarib tebranib turadi. Shu sababdan "beshiktervatar" deb atalgan. Urgʻochisi erkagiga nisbatan yirikroq, tuxumlarini kuzda oʻsimliklarning shoxlariga, toshlar yoki boshqa narsalar ustiga toʻptoʻp qilib maxsus tuxum xaltasi (ooteka)ga qoʻyadi. Bahorda tuxumdan chiqqan lichinkalar chala oʻzgarish orqali rivojlanadi, 5—8 marta tullab voyaga yetadi. Yil davomida bitta avlodi rivojlanadi. B. yirtqich, lichinkalari mayda hasharotlar (shira bitlari, qandalalar, pashshalar, jizildoqlar va boshqalar), voyaga yetgan davrida chigirtkalar, chirildoqlar, arilarni tutib yeydi. Oziq tanqisligida oʻz turi individlariga ham hujum qiladi. Ov qilayotgan B. oʻz joyini boshqalardan qoʻriqlaydi. B. juda foydali, lekin ularni har xil hasharotlar, qushlar (chugʻurchuq, chumchuqlar), oʻrgimchaksimonlar tutib yeydi. Dushmanlardan saqlanish uchun B.ning himoya vositalari: mimikriya, niqoblanish rangi yaxshi rivojlangan. 2000 ga yaqin turi maʼlum, asosan tropik va subtropik mintaqalarda tarqalgan. Oʻrta Osiyoda va xususan Oʻzbekistonda 20 ga yaqin turi bor. B. turkumi empuzalar (Empusidae) va asl B. oilalariga boʻlinadi. Patmoʻylov empuza (Empusa pennicornis) yirik (50–60 mm) hasharot boʻlib, boshida konussimon uzun oʻsimtasi bor, erkagining moʻylovi patsimon, choʻl va togʻ oldi mintaqalarida yashil oʻtlar orasida uchraydi. Asl B. 5—6 urugʻni oʻz ichiga oladi. Oʻrta Osiyoda 3 turi uchraydi. Oddiy B. (Mantis religiosa) yirik (50–60 mm), yashil yoki baʼzan qoʻngʻirsargʻish tusda boʻladi. Daraxt beshiktervatari (Hierodula temidentata) Oʻrta Osiyo faunasi uchun endemik, oddiy beshiktervatardan ustki qanotida oq dogʻi (koʻzcha) boʻlishi bilan farq qiladi. Daraxt, buta va tokzorlarda yakkayakka boʻlib, yashirin hayot kechiradi. Kulrang yoki kaltaqanot beshiktervatar (Bolivaria brachyptera) choʻl va quruq togʻ oldi mintaqasida keng tarqalgan. Oʻtlar va butalar orasida 2000 m gacha balandlikda uchraydi. Quruq toshloq togʻ yon bagʻirlarida Armene urugʻiga mansub eng mayda B., xususan A. pusilla uchraydi.
Beshiktervatarlar (Mantoptera, Mantodea)—hasharotlar turkumi. Tanasi yirik va choʻziq. Boshi tanasidan aniqajralib turadi, juda harakatchan. Boshining ikki yonida yirik fasetkali koʻzlari joylashgan. Ogʻiz organlari kemiruvchi tipda. Oldkoʻkrak boʻgʻimi juda uzun. Oldingi oyoqlari yirik va uzun, tutuvchi, ichki tomonida yirik tikanlari bor. Boshqa oyoqlari yuguruvchi. Qanotlari yaxshi rivojlangan, toʻrsimon. Oldingi qanotlari nisbatan ingichka va qalin boʻlib, tinch holatda keng orqa qanotlari ustida yelpigʻichsimon taxlanib turadi. Qorni choʻziq, yumshoq, 10 boʻgʻimli. Xavfxatar tugʻilganida yoki oʻlja poylayotganida oldingi oyoqlari va tanasining oldingi qismini dast koʻtarib tebranib turadi. Shu sababdan "beshiktervatar" deb atalgan. Urgʻochisi erkagiga nisbatan yirikroq, tuxumlarini kuzda oʻsimliklarning shoxlariga, toshlar yoki boshqa narsalar ustiga toʻptoʻp qilib maxsus tuxum xaltasi (ooteka)ga qoʻyadi. Bahorda tuxumdan chiqqan lichinkalar chala oʻzgarish orqali rivojlanadi, 5—8 marta tullab voyaga yetadi. Yil davomida bitta avlodi rivojlanadi. B. yirtqich, lichinkalari mayda hasharotlar (shira bitlari, qandalalar, pashshalar, jizildoqlar va boshqalar), voyaga yetgan davrida chigirtkalar, chirildoqlar, arilarni tutib yeydi. Oziq tanqisligida oʻz turi individlariga ham hujum qiladi. Ov qilayotgan B. oʻz joyini boshqalardan qoʻriqlaydi. B. juda foydali, lekin ularni har xil hasharotlar, qushlar (chugʻurchuq, chumchuqlar), oʻrgimchaksimonlar tutib yeydi. Dushmanlardan saqlanish uchun B.ning himoya vositalari: mimikriya, niqoblanish rangi yaxshi rivojlangan. 2000 ga yaqin turi maʼlum, asosan tropik va subtropik mintaqalarda tarqalgan. Oʻrta Osiyoda va xususan Oʻzbekistonda 20 ga yaqin turi bor. B. turkumi empuzalar (Empusidae) va asl B. oilalariga boʻlinadi. Patmoʻylov empuza (Empusa pennicornis) yirik (50–60 mm) hasharot boʻlib, boshida konussimon uzun oʻsimtasi bor, erkagining moʻylovi patsimon, choʻl va togʻ oldi mintaqalarida yashil oʻtlar orasida uchraydi. Asl B. 5—6 urugʻni oʻz ichiga oladi. Oʻrta Osiyoda 3 turi uchraydi. Oddiy B. (Mantis religiosa) yirik (50–60 mm), yashil yoki baʼzan qoʻngʻirsargʻish tusda boʻladi. Daraxt beshiktervatari (Hierodula temidentata) Oʻrta Osiyo faunasi uchun endemik, oddiy beshiktervatardan ustki qanotida oq dogʻi (koʻzcha) boʻlishi bilan farq qiladi. Daraxt, buta va tokzorlarda yakkayakka boʻlib, yashirin hayot kechiradi. Kulrang yoki kaltaqanot beshiktervatar (Bolivaria brachyptera) choʻl va quruq togʻ oldi mintaqasida keng tarqalgan. Oʻtlar va butalar orasida 2000 m gacha balandlikda uchraydi. Quruq toshloq togʻ yon bagʻirlarida Armene urugʻiga mansub eng mayda B., xususan A. pusilla uchraydi.
De Biddhaupeer oder Fanghaupeer (Mantodea) sünd en Ornen mank de Insekten. Dor höört se to de Fleeginsekten (Pterygota) mit to.
Biddhaupeer könnt sik bannig good tarnen, sunnerlich, wiel se denn ok noch lang stillsitten könnt. Dat Lief is bi de meisten Aarden twuschen 40 un 80 Millimeters lang. De lüttjesten Biddhaupeer sünd de ollerhaftigen Aarden ut dat Geslecht Mantoida ut Süüdamerika, den siene lüttjeste Aart Mantoida tenuis bloß man 12 Millimeters meten deit. De gröttsten Aarden finnt sik mank de Geslechter Toxodera un Ischnomantis mit meist 160 Millimeters.
De Biddhaupeer ehre Fangbeen weert ut Unner- un Böverschenkel billt. An den Unnerschenkel sitt allerhand Doorns un en grode Endklaue. He kann gegen den Böverschenkel over inklappt weern, as en Taschenmesst. An den Böverschenkel sitt ok Doorns an. De Hüftle’e (Coxa) sünd ok wat länger un könnt sik free bewegen. Mit düsse Fangbeen kann dat Biddhaupeer binnen 0,1 Sekunnen toslahn un siene Büte griepen. Allerhand Aarden schafft dat mit düssen präzisen Fangappraat ok un könnt Flegen ut de Luft fangen. Wenn se up’e Luer liggt, weert de Fangbeen hoochböört un an dat Lief anleggt. Dat sütt denn ut, as wenn se beden döen. Dor hefft de Biddhaupeer ehren Naam vun weg.
De groten Facettenogen staht wiet ut’nanner. So könnt de Deerter rund umto good sehn. Vunwegen, datt se to’n Upspören un Verfolgen vun de Büte just so bruukt weert, as bi de Paarung to’n Finnen vun en Partner, sünd se dat wichtigst Sinnorgan vun de Deerter. En anner Sinnorgan ia dat Höörorgan bi de wecken Aarden. Dat sitt dor twuschen de Achterhüften. Dor könnt se Töön twuschen 25 un 130 Kilohertz mit hören. Wohrschienlich bruukt se dat, um bi’t Flegen Fladdermüse to hören. De so nömmte Höörspleet liggt twuschen dat 2. un 3. Beenpaar un is man bloß 0,2 Millimeters breed. Seken könnt nich so good hören, as Heken. De wecken Aarden hefft ok twee Höörorgane unner’nanner. Dor könnt se denn verscheden Frequenzen mit hören. Annere Aarden hefft gor keen Höörorgan.[1]
De meisten Biddhaupeer, as u. a. de Geistermantis (Phyllocrania paradoxa) oder dat Europääsche Biddhaupeerd (Mantis religiosa) liggt over Dag up’e Luer un röögt sik stunnenlang nich, bit de Büte dicht bi kummt. Denn griept se de mit ehre Fangbeen. Alerhand Aarden hefft sik dor so bi an ehr Umto anpasst, datt se meist gor nich to sehn sünd. Na de Farv hen könnt se sik ok binnen een Aart bannig verschelen. Dat Lief lett, as wenn dat ut Plantendeele bestünn. De Geistermantis lett bannig na verdrögte Blöder, annere Aarden maakt Holtstücke un Twiege na.
Annere Aarden, as u. a. Popa spurca, Eremiaphila un Heteronutarsus leevt in Wösten un Halfwösten vun Noordafrika bit na Indien hen un könnt bannig gau un veel lopen un jachtert achter ehre Büte ran. De meisten Aarden freet Insekten un Spinnen, man dat gifft ok gröttere Aarden, de vertehrt ok noch Skorpionen un sogor lüttje Warveldeerter, as junge Slangen, Eerdkrupers, Kolibris un lüttje Söögdeerter.[1][2] In’n Juli 2017 is bekannt maakt wurrn, datt Biddhaupeer in 13 Länner up all Kontinente ok lüttjere Vagels nich versmaht. Bi de Bütevagels hannelt sik dat um 24 Aarden ut 14 Vagelfamilien. Vundeswegen kann dat angahn, wenn Biddhaupeer starker gegen Untüüch insett weert, datt se denn de wecken Vagelaarden in Gefohr bringt.[3] De Eier weert in grote Eibulten afleggt. En poor Aarden vermehrt sik ok dör Parthenogenese.
Vun de mehr as 2.400 bekannten Aarden[4] leevt in Europa 36 Aarden.[5]Bloß man een Aart is in Middeleuropa tohuse, dat is dat Europääsche Biddhaupeerd, all annern Aarden finnt sik in de Subtropen un in de Tropen. In de Gemarken um de Middellannsche See umto leevt, blangen Mantis religiosa, ok noch Iris oratoria, Geomantis larvoides, Apteromantes aptera, Perlamantis alliberti, Bolivaria brachyptera, un en Reeg vun Aarden ut dat Geslecht Ameles (u. a.. Lütt Biddhaupeerd), Rivetina, Pseudoyersinia un Empusa (u. a.. Empusa pennata oder Empusa fasicata). In’n Süüdosten vun de Ukraine gifft dat ok noch Iris polystictica.
Fossil sünd Biddhaupeer in allerhand Barnsteen, sunnerlich ut dat Baltikum, ut de Tied vun dat Eozän funnen wurrn. De ollste Barnsteen mit en Biddhaupeerd dor in, stammt ut den so nömmten New Jersey Barnsteen (USA) ut de bövere Kried, Turonium).[6]
Biddhaupeer sünd eng verwandt mit de Kakerlaken (Blattodea) un mit de Termiten (Isoptera). De wecken Forschers faat Biddhaupeer, Kakerlaken, Termiten un Eerdlüse tohopen in dat Taxon Oothecariformia. Annere stellt Kakerlaken un Biddhaupeer tosamen in de Ornen Dictyoptera (ok Oothecaria).[1]
De Biddhaupeer weert in verscheden Familien insorteert. Unnerornens weert bitherto noch nich bruukt. Hier stellt wi de binnere Systematik vor bit hen to de Unnerfamilien. En poor bekannte Aarden sünd dor mit upföhrt:[7][4]
. Mehr Biller, Videos oder Audiodateien to’t Thema gifft dat bi Wikimedia Commons. De Biddhaupeer oder Fanghaupeer (Mantodea) sünd en Ornen mank de Insekten. Dor höört se to de Fleeginsekten (Pterygota) mit to.
Chháu-kâu (草猴; ha̍k-miâ: Mantodea) sī khun-thiông-kong chháu-kâu-bo̍k ê thóng-chheng; bo̍k-chêng, tī sè-kài siōng tāi-iok ū 1800 chì 2000 chióng chháu-kâu.
Congcorang nu mangrupa hiji ordo Mantodéa diwangun ku 1.800 nepi ka 2.000 spésiés, nu lolobana kaasup Mantidae. Dulur congcorang pangdeukeutna nyaéta ordo Isoptera (rinyuh) jeung Blattodea (cucunguk). Sababaraha éntomologis ngagolongkeun congcorang jeung cucunguk dina hiji ordo.
Congcorang kawentar ku ukuranana nu katémbong badag tur lincah. Kadaharanana biasana mah serangga hirup samodél laleur; spésiés congcorang nu leuwih badag sok ngamangsa kadal leutik, bangkong, jeung manuk ku cara ditéwak ku "leungeun"na.
Congcorang téh manukna dina nyaru mah, utamana ngaluyukeun manéh jeung kelir dangdaunan tempat hirupna sahingga bisa nyumput ti nu rék ngamangsa, sakaligus ngadodoho mangsana. Spésiés nu di Afrika jeung Australia mah aya nu bisa robah kelirna jadi hideung dina jangka sababaraha poé. Malah lain kelirna wungkul, sabab panémbongna gé bisa nyaru dangdaunnan, jukut, atawa babatuan.
Congcorang téh kanibal. Lian ti ngamangsa serangga séjén, dulurna sorangan gé sok dihakan, malah mah batur jalanganana pisan (najan dongéngna sok dileuwih-leuwihkeun). Dina mangsa kawin, biasana mah dina mangsa usum gugur, congcorang jalu kudu ati-ati pisan mun ngadeukeutan bikangna. Nu jalu biasana ngadeukeutan ti tukang, laju tumpak tonggong bikangna pikeun ngasupkeun sél-sél spérma dina kantong husus dina beuteung bikangna. Congcorang bikang biasana nyerang/ngégél hulu jaluna, malah bisa ogé jalangan lumangsung bari jaluna dihakan.
Gumantung ka spésiésna, congcorang bikang bisa ngahasilkeun sapuluh nepi ka opat ratus endog, diteundeun dina busa nu dihasilkeun ku kelenjar dina beuteungna. Busa ieu laju ngaheurasan, ngabentuk kapsul dina dangdaunnan atawa dina taneuh. Aya spésiés nu ngajaga endogna, aya ogé nu henteu. Endog ieu kadang sok dihakan ku sabangsa nyiruan.
Congcorang ngalaman tilu hambalan métamorfosis: endog, larva, sawawa. Para élmuwan mah sok nyebutna téh métamorfosis teu anggeus, sabab larva jeung nu geus sawawa méh sarupa, iwal ukuranana leuwih leutik jeung teu jangjangan. Larva congcorang ngabadagan awakna ku jalan ngaganti awak luarna ku éksoskeleton nu liat jeung ganti kulit mun perlu. Ieu bisa lumangsung lima nepi ka sapuluh kali, gumantung spésiésna, nepi ka tungtungna ngahasilkeun jangjang nu sampurna.
Pangebon nu ngarti mah mikaresep ka congcorang téh, sabab sok ngahakan rupa-rupa hama nu ngaruksak. Para patani organik nu teu maké péstisida sok maké congcorang salaku kontrol hama biologis. Di sabagian tempat mah malah endogna geus bisa dibeuli di pasar.
Di sagigireun ngamangsa hama, congcorang ogé ngahakan serangga nétral/nu nguntungkeun, pokona mah naon baé, kaasup kukupu jeung kolibri.
Ngan aya hiji spésiés congcorang nu aya dina daptar Rada Kaancam, nyaéta Apteromantis aptera ti Spanyol.
Dadaran pangheubeulna ngeunaan congcorang aya dina sajak na naskah kuna Cina Erh Ya nu ngagambarkeun kawani jeung kaludeung. Naskah lianna, Pen ts'ao (taun 1108), ngagambarkeun wangun endog congcorang, daur tumuwuhna, anatomi, kaasup fungsi anténeuna.
Dina abad ka-18, biologi jeung morfologi congcorang geus kaitung akurat, di antarana dina buku Insekten-Belustigungen (Kalangenan Serangga) karya Roesel von Rosenhof.
Congcorang nu mangrupa hiji ordo Mantodéa diwangun ku 1.800 nepi ka 2.000 spésiés, nu lolobana kaasup Mantidae. Dulur congcorang pangdeukeutna nyaéta ordo Isoptera (rinyuh) jeung Blattodea (cucunguk). Sababaraha éntomologis ngagolongkeun congcorang jeung cucunguk dina hiji ordo.
Congcorang kawentar ku ukuranana nu katémbong badag tur lincah. Kadaharanana biasana mah serangga hirup samodél laleur; spésiés congcorang nu leuwih badag sok ngamangsa kadal leutik, bangkong, jeung manuk ku cara ditéwak ku "leungeun"na.
Congcorang téh manukna dina nyaru mah, utamana ngaluyukeun manéh jeung kelir dangdaunan tempat hirupna sahingga bisa nyumput ti nu rék ngamangsa, sakaligus ngadodoho mangsana. Spésiés nu di Afrika jeung Australia mah aya nu bisa robah kelirna jadi hideung dina jangka sababaraha poé. Malah lain kelirna wungkul, sabab panémbongna gé bisa nyaru dangdaunnan, jukut, atawa babatuan.
Dòng-lòng (螳螂) sê siŏh cṳ̄ng tè̤ng-giāng.
Tekst üüb Öömrang Fanghopern, Knelern of Mantis (Mantodea) san en order faan insekten. At jaft amanbi 2.400 slacher, uun Euroopa oober man 36. Flooken like bleeden of twiigen.
Sphrodomantis lineola
Popa spurca crassa
Empusa pennata
Phyllocrania paradoxa
Fanghopern, Knelern of Mantis (Mantodea) san en order faan insekten. At jaft amanbi 2.400 slacher, uun Euroopa oober man 36. Flooken like bleeden of twiigen.
De Faungschreckn (Mantodea) san a Uadnung vo de Insektna, und zwoa vo de Fluginsektna. Eanare negstn Vawaundtn san de Schobm und de Termitn, owa net de Heihupfa, wiar oft glaubt wiad.
De duachschnittliche Gress vo de meistn Oatn is zwischn 40 und 80 mm. De klanstn Faungschreckn san soichane aus da Goddung Mantoidea aus Südamerega. De klanste Oat vo dene, Mantoidea tenuis, is grod amoi 12mm laung. De greßtn Oatn san aus de Goddungan Toxodera und Ischnomantis, wööchane bis 200mm laung sei kenna. Vüle Oatn haum a recht a guade Tarnung; maunge schaun aus ois wiar ausdrickate Astln oda sogoa Bleampen. Dazua kummt aa no, dass oft stundnlaung dositzn und si ned rian.
So wia s ausschaun, dakennt mas vo de meistn aundan Insektna ausanaund. Nebman easchtn Paarl Haxn, de wos Faunghaxn san, is vuar oim da laung auszade Hoisschüd (Pronotum) vom Vuadakeapa (Thorax) typisch fiar eana. Da launge Hoischüd is fia des guad, dass de Faunghaxn an greßan Radius haum. Da dreieckate Schedl hengt iwan Hois midn Hoisschüd zsaumman. Aundascht ois wia bei de meistn vo de Insektna kennans eanaren Schedl frei umanaundadran. De Bsundaheitn midn laungan Thorax und in Schedl, dea wos si umananaundadran losst, findt ma bei de Insektna sunst grod amoi bei de Kamööhoisfliagn und de Faunghafte.
De Faunghaxn setzn si ausn Untaschengl (Tibia) und in Owaschengl (Femur) zsaumman. Da Untaschengl is vui mit Stochen und hod am End an großn Klewe. Is Gaunze losst si wiar a Toschnfeidl zsaummanklappm. Aa de Hiafal (Coxa) san frei beweglich und a Stickl lenga ois wia bei de meistn Insektna. Mit de Faunghaxn kau a Faungschreckn innahoib vo ana zehntl Sekundn zuaschlogn, wauns a Fuada daglenga mechat. Vüle Oatn kennan mid dene Haxn sogoar a Fliagn aus da Luft owefaunga. Wauns auf eana Fuada lauan, san d Faunghaxn aughobm und zsaummglegt. Des schaut a weng a so aus, wia waun de Viecha bedtn dadatn. Vo dem hea kummt aa da Hochdeitsche Naum Gottesanbeterinnen.
Is wichtigste Sinnesorgan san eanare großn Facettenaugn, de wos weid ausanaund stengan; zweng dem kennan de Viecha stereoskopisch seng. Des brauchn s, dass eana Fuada findn und vafoign kenna, und aa, dass eanare Geschlechtspartna dakenna.
Dazua haum vüle Oatn aa no a Organ zan Hean zwischn eanare hintan Hiafal. Des Organ kau Laute vo 25 bis 130 kHz hean. Woascheinli brauchns as, dass dene Fledameis ausweichn kenna, wauns fliagn. Is Organ zan Hean is zwischnan 2. und 3. Padl Haxn und is grod amoi 0,2mm brad. D Weiwal kennan net a so guad hean ois wia d Mandln. Maunge Oatn haum zwa vo de Organe unataranaund, de wos vaschiedane Frequenzn woanehma kennan. AUndare Oatn haum goa ka Organ zan Hean.
Da greßte Deu vo de Faungschrecknoatn – so ois wia z. B. is Leshahnl - lauat sein Fuada am Tog auf, des haßt se huckn stundnlaung umanaund, bis das a Fuada vuabeikummt, des wos sofuatn mit de Faunghaxn eizwickt wiad. Es gibt owar aa Oatn in de Hoibwüstn und Wüstn vom neadlichn Afriga bis noch Indien umma, de wos eanaren Fuada recht schnöö nochrennan. Aussa Insektna und Spinnarinnan ghean aa Skorpione und klane Wirweviecha zan Fuada.
Vo de 2300 Oatn, de wos ma kennt, geht nuar ane, is Leshahnl, bis noch Middleiropa eine; in greßtn Deu findt ma in de Tropm und Subtropm. In Eiropa findt ma ummas Middlmeea umadum aa no Oatn aus de Goddungan Iris, Ameles, Rivetina, Apteromantis, Geomantis, Perlamantis und Empusa.
Is Praying Mantis Kung Fu - aa Tang Lang Chuan ghaßn - ist ana vo de Viechastile vom Kung Fu. Es hod seine Grundlogn vo de Bewegungan, de de Faungschreckn mochn. Noch ana Legendn is des Gaunze vua uma 360 Joa vom Mönch Wang Lang aufbrocht wuan.
De Faungschreckn (Mantodea) san a Uadnung vo de Insektna, und zwoa vo de Fluginsektna. Eanare negstn Vawaundtn san de Schobm und de Termitn, owa net de Heihupfa, wiar oft glaubt wiad.
Vivunjajungu, vunjajungu au katamasikio ni wadudu wadogo hadi wakubwa kiasi wa oda Mantodea (mantis = nabii, eidos = umbo) katika nusungeli Pterygota (wenye mabawa). Wanatokea kanda za tropiki na nusutropiki na kusini (au kaskazini) kwa kanda za wastani. Kiwiliwili chao ni kirefu na chembamba. Miguu ya mbele imetoholewa kwa kukamata arithropodi wengine na hata vertebrata wadogo. Kwa kawaida koksa (coxa) za miguu ya wadudu ni fupi, lakini zile za miguu ya mbele ya vivunjajungu zimerefuka. Femuri na tibia zina miiba na meno inayowezesha mdudu kushika vizuri mawindo yake. Kama takriban wadudu wote vivunjajungu wana toraksi yenye sehemu tatu, lakini ile ya mbele, protoraksi, ni ndefu kuliko mbili nyingine pamoja na imeungwa vinamo na mesotoraksi. Hii inawezesha mdudu asogeze kichwa na miguu ya mbele pande zote wakati kiwiliwili kinatulia. Hata shingo ni kinamo na spishi kadhaa zinaweza kuzungusha kichwa kwa nyuzi 180.
Amorphoscelididae (Myrmecomantis atra)
Empusidae (Empusa pennata)
Hymenopodidae (Hymenopus coronatus)
Iridopterygidae (Bolbe sp.)
Liturgusidae (Humbertiella similis)
Mantidae (Miomantis caffra)
Metallyticidae (Metallyticus splendidus)
Sibyllidae (Sibylla pretiosa)
Tarachodidae (Tarachodes sp.)
Thespidae (Pogonogaster tristani)
Makala hii kuhusu mdudu fulani bado ni mbegu. Vivunjajungu, vunjajungu au katamasikio ni wadudu wadogo hadi wakubwa kiasi wa oda Mantodea (mantis = nabii, eidos = umbo) katika nusungeli Pterygota (wenye mabawa). Wanatokea kanda za tropiki na nusutropiki na kusini (au kaskazini) kwa kanda za wastani. Kiwiliwili chao ni kirefu na chembamba. Miguu ya mbele imetoholewa kwa kukamata arithropodi wengine na hata vertebrata wadogo. Kwa kawaida koksa (coxa) za miguu ya wadudu ni fupi, lakini zile za miguu ya mbele ya vivunjajungu zimerefuka. Femuri na tibia zina miiba na meno inayowezesha mdudu kushika vizuri mawindo yake. Kama takriban wadudu wote vivunjajungu wana toraksi yenye sehemu tatu, lakini ile ya mbele, protoraksi, ni ndefu kuliko mbili nyingine pamoja na imeungwa vinamo na mesotoraksi. Hii inawezesha mdudu asogeze kichwa na miguu ya mbele pande zote wakati kiwiliwili kinatulia. Hata shingo ni kinamo na spishi kadhaa zinaweza kuzungusha kichwa kwa nyuzi 180.
Koşkar sernavê komek ajalên wek kulîyan yên bê perik e. Yên ku tên zanîn 2.300 cureyên xwe hene. Hin cureyên xwe yên girin lê hin cureyên xwe yên pir ziravin. Bi giştî rengî xwe yî zerengî ye. Gorî olê zarokan ew ajala solên merivan dirî didirû. Wê lomê pê ra dibêjin koşkar. Yek jî dibêjin ku ewan hepikên xwedê ne. Cureyê xwe yê ter navdar balbalok e.
Ang mandadangkal, mandarangkal, sasamba, o samba-samba (Ingles: mantis, praying mantis)[1][2][3] ay isang uri ng kulisap na gumagamit ng kanyang dalawang mahahabang kamay sa unahan para atakihin ang kalaban o sa pamamagitan ng paninila. Nangingitlog ang babaeng mandadangkal ng humigit sa 300 mga itlog. Hindi gaanong makalipad ang babaeng mandadangkal dahil sa dala-dala niyang mga itlog na nasa loob ng sa kanyang tiyan. Karamihan sa mga insektong ito ang mas gustong manatili at manirahan sa mga tropikal na lugar. Mayroong 1,700 klase ng mga mandadangkal.
Karaniwang itong tinatawag na praying mantis sa Ingles, o "nananalanging mandadangkal" (sasamba o samba-samba), dahil sa paraan ng pagtikas nito ng kanyang pangharap na mga binti upang hawakan ang kanyang sinilang pagkaing kulisap. Mayroon itong haba na 3 mga pulgada, at may katawang mahaba, balingkinitan, at kulay lunti o kayumanggi. Mayroon din itong pata na paang panlakad, dalawang paang pangharapan, at matitibay na mga pakpak. Matatagpuan ito sa Europa, Asya, at Estados Unidos. Nakakatulong ito sa tao sapagkat kinakain nito ang nakakapinsalang mga kulisap.[3]
Isang katangian ng babaeng mandadangkal ang kainin ang lalaking mandadangkal pagkatapos makipagtalik dito. Kinakagat ng mandadangkal ang leeg ng kanilang biktima para ito maparalisa muna.
Ang lathalaing ito na tungkol sa Kulisap ay isang usbong. Makatutulong ka sa Wikipedia sa nito.
Ang mandadangkal, mandarangkal, sasamba, o samba-samba (Ingles: mantis, praying mantis) ay isang uri ng kulisap na gumagamit ng kanyang dalawang mahahabang kamay sa unahan para atakihin ang kalaban o sa pamamagitan ng paninila. Nangingitlog ang babaeng mandadangkal ng humigit sa 300 mga itlog. Hindi gaanong makalipad ang babaeng mandadangkal dahil sa dala-dala niyang mga itlog na nasa loob ng sa kanyang tiyan. Karamihan sa mga insektong ito ang mas gustong manatili at manirahan sa mga tropikal na lugar. Mayroong 1,700 klase ng mga mandadangkal.
Karaniwang itong tinatawag na praying mantis sa Ingles, o "nananalanging mandadangkal" (sasamba o samba-samba), dahil sa paraan ng pagtikas nito ng kanyang pangharap na mga binti upang hawakan ang kanyang sinilang pagkaing kulisap. Mayroon itong haba na 3 mga pulgada, at may katawang mahaba, balingkinitan, at kulay lunti o kayumanggi. Mayroon din itong pata na paang panlakad, dalawang paang pangharapan, at matitibay na mga pakpak. Matatagpuan ito sa Europa, Asya, at Estados Unidos. Nakakatulong ito sa tao sapagkat kinakain nito ang nakakapinsalang mga kulisap.
Ista pachina ha menester d'una revisión por un corrector ta amillorar a suya ortografía, a suya gramatica u o suyo vocabulario. Os mantodeus (Mantodea, de Mantis y d'o griego eidés, "que tiene aspecto de") son un orden de insectos neopteros comunament conoixius como caballetz, maríateresas, plantamesas, santateresas, santamarías, plegamans y tocamantetas. Se'n conoixe unas 2.450 especies repartitas por totz os continents, pero con especial diversidat en os tropicos. A suya caracteristica mas chocant ye a estructura d'as suyas patas debanteras, notablement modificatas pa la captura de presas. A mayoría viven entre a vechetación, en a quala se camuflan perfectament.
Son estreitament relacionaus con os isopteros (termitas) y os blatodeus (cucas), y istos tres grupos son a vegatas reunius en o superorden Dictyoptera, que en ocasions ye considerau como un orden.
O cuerpo ye prolargau, de coloración criptica verda u parda, encara que existen especies coloridas (Hymenopus, Theopompa, Liturgusa) que se camuflan con flors, crosta u liquens. Os mantodeus poseyen una cabeza triangular y móbil. En a frent, sobre o clipeu, se troba un escudo frontal caracteristico, sobre o qual se troban tres ocelos. As antenas son filiformes y l'aparato bucal ye de tipo mastegador. Miden aproximadament entre 8 y 17 cm.
O protórax ye estreito (baciliforme) u tosco. As patas anteriors son raptoras y presientan una coxa prolargata, a vegatas tanto como o fémur. Os femurs son armaus a lo largo d'as marguins ventrals por 2 fileras de robustas espinas, igual que as tibias.
Os mantodeus viven en rechions tropicals, subtropicals y templadas de totz os continents. Habitan en una gran variedat de habitats terrestres, dende l'arena d'o desierto dica o dosel d'a selva tropical. Totas as especies son carnivoras y a suya dieta consiste en atros artrópodos, encara que especies de gran grandaria pueden adhibir chicotz vertebraus. O periodo de reproducción se produz a fins d'o verano y o canibalismo sexual ye común en muitas especies. As fembras meten aproximadament entre 8 y 400 uegos. A esperanza de vida ye d'uns 12 a 14 meses. En a naturaleza son presas de diversos depredadors como que aracnidos, zapos, engardaixos y aus. Os mantodeus son tamién reconoixius por as suyas habilidatz cripticas, podendo confundirse perfectament con o suyo entorno immediato, ya sía por a color u a forma d'o suyo cuerpo.
En Espanya i hai 16 especies, una d'ellas propia d'islas Canarias:[1]
Os mantodeus (Mantodea, de Mantis y d'o griego eidés, "que tiene aspecto de") son un orden de insectos neopteros comunament conoixius como caballetz, maríateresas, plantamesas, santateresas, santamarías, plegamans y tocamantetas. Se'n conoixe unas 2.450 especies repartitas por totz os continents, pero con especial diversidat en os tropicos. A suya caracteristica mas chocant ye a estructura d'as suyas patas debanteras, notablement modificatas pa la captura de presas. A mayoría viven entre a vechetación, en a quala se camuflan perfectament.
Son estreitament relacionaus con os isopteros (termitas) y os blatodeus (cucas), y istos tres grupos son a vegatas reunius en o superorden Dictyoptera, que en ocasions ye considerau como un orden.
Usamikhuq nisqakunaqa (ordo Mantodea) nisqakunaqa huk aycha mikhuq palamakunam.
Walang kadung utawa dhéyé iku ordho (Mantodea) kéwan gegremetan kang anggotané ana punjul 2.400 spésies ing sajeroning 430 génus ing sajeroning 15 famili. Famili kang anggotané akèh dhéwé ya iku Mantidae. Walang kadung sumebar ing saindengé donya, mligi ing laladan anget lan tropis. Endhasé wujud pojok telu (triangluar) kanthi mata kang mlolo lan gulu luwes. Awaké ana kang duwé utawa tanpa suwiwi, nanging kabèh Mantodea duwé lengen gedhé kanggo nyekel lan ngengkeng mangsané. Pawakané jejeg lan lengené mingkup yèn lagi meneng.
Τα Μαντώδη (Mantodea) ή οι Μάντισσες είναι μία τάξη εντόμων που αποτελείται από περίπου 2.200 είδη τα οποία χωρίζονται σε 9 οικογένειες.[1] Ονομάστηκαν έτσι το 1838 από τον εντομολόγο Χέρμαν Μπούρμαϊστερ, λόγω της στάσης των μπροστινών ποδιών, τα οποία υψώνονται σαν σε προσευχή.
Στη Ευρώπη αναφέρονται 35 είδη, στην Ελλάδα 8.[2]
.jpg)
Εικ.1: Μιμητισμός ανθού, σταχυού και διάφορων φύλλων Το χρώμα ποικίλλει από σταχτί μέχρι πράσινο ή καφέ και κατά κανόνα συμπίπτει με το χρώμα του περιβάλλοντος. Τα είδη τα οποία παραμονεύουν τη λεία τους σε άνθη, μπορεί να έχουν αρκετά ζωηρά χρώματα (Εικ. 1, αριστερά). Μερικά είδη μπορούν να αλλάζουν το χρώμα τους σε διάσταση μερικών ημερών. Στα μικρά είδη τα ενήλικα φτάνουν μόνο ένα χιλιοστόμετρο, τα μεγαλύτερα είδη αποκτούν μήκος μέχρι 17 χιλιοστόμετρων. Κατά κανόνα τα θηλυκά είναι πιο μεγάλα από τα αρσενικά. Το σώμα είναι μακρόστενο.
Το τριγωνικό κεφάλι (Εικ. 2) κινείται εύκολα γύρο τον άξονα του μέχρι 180°. Τα στοματικά μόρια μασητικού τύπου δείχνουν προς τα κάτω. Οι σύνθετοι οφθαλμοί είναι πολύ καλά αναπτυγμένες. Η θέση τους στις πάνω άκρες του κεφαλιού εξασφαλίζει σχεδόν απεριόριστη ορατότητα . Η μεγάλη απόσταση μεταξύ των οφθαλμών επιτρέπει μια καλή μέτρηση της απόστασης στο θύμα. Αυξάνεται και βελτιώνεται σε κάθε έκδυση.[3] Παραπέρα από τους σύνθετους οφθαλμούς συναντούμε τρία οφθαλμίδια. Στο κεφάλι εκφύονται δυο μακριές νηματοειδείς κεραίες, οι οποίες αποτελούνται από πολλά άρθρα .
Ο θώρακας είναι επιμήκης. Οι ταρσοί των ποδιών είναι πενταμερείς. Το μπροστινό ζεύγος ποδιών είναι ειδικευμένο για ξαφνική εκσφενδόνιση μπρος τα μπροστά. Είναι εφοδιασμένα με σειρές από αγκάθια για να μπορούν να αρπάξουν τα θηράματα του (Εικ. 3). Μετά οι μπροστινές κνήμες διπλώνονται προς τα πίσω στον μηρό και τα δύο περισφίγγουν το κορμί της λείας. Με τα υπόλοιπα τέσσερα μακρά πόδια σκαρφαλώνουν στα φυτά. Οι μπροστινές πτέρυγες είναι δερματοειδείς (ψευδέλυτρα). Οι οπίσθιες πτέρυγες είναι μεμβρανώδεις και στη βάση παρουσιάζουν σαφή επέκταση προς τα πίσω. Η νεύρωση των πτερύγων είναι πρωτόγονη με επανειλημμένως κλαδωτές φλέβες επί μήκος και αρκετές εγκάρσιες φλέβες. Μερικά είδη είναι βραχύπτερα ή άπτερα, πολλές φορές μόνο στα αρσενικά οι πτέρυγες είναι πλήρως αναπτυγμένες
Η κοιλία αποτελείται από δέκα ουρομερή και καταλήγει σε ένα ζεύγος κερκιδίων (ή κέρκων, cerci). Οι κέρκοι είναι αρκετά κοντοί αλλά πολυμελείς (διακρίνεται καλά στην μεγέθυνση της εικόνας του ταξινομοπλαισίου). Ο ωοθέτης είναι ατροφικός. Τα αρσενικά γεννητικά όργανα είναι πολύπλοκα. Η μορφή των εξωτερικών γεννητικών οργάνων επιτρέπει σφιχτή ένωση κατά το ζευγάρωμα.
Τα περισσότερα είδη συναντούμε στα τροπικά βροχερά δάση της Νότιας Αμερικής, της Αφρικής και της Ασίας. Από την την Αφρική αναφέρονται 900 είδη, από την Ασία 530 είδη. Η ποικιλία μειώνεται στα εύκρατα κλίματα και τα μαντώδη λείπουν σε κρύα κλίματα. Από τη βόρεια Αμερική αναφέρονται μόνο 20 είδη. Τα είδη της οικογένειας Amorphoscelidae έχουν κέντρο της γεωγραφικής εξάπλωσης στην Αυστραλία, από οπού αναφέρονται επί 160 είδη. Μερικά είδη βρήκαν παγκόσμια εξάπλωση ως αποτέλεσμα των εμπορικών συναλλαγών.
Στην Ελλάδα συναντούμε τα ακόλουθα είδη:
Τα άτομα των μαντωδών ζουν μόνιμα, μερικά είδη εκδηλώνουν επικράτειες. Με το χρωματισμό, τη μορφή του σώματος και την κινήσεις που μοιάσουν με την κίνηση των φύλλων στον άνεμο, τα καλά μεταμφιεσμένα έντομα αυτά συγχέονται με το περιβάλλον και δεν γίνονται εύκολα αντιληπτά από τους θηρευτές τους και από τη λεία τους. Πολλά είδη μπορούν να προσαρμόζουν το χρώμα τους ανάλογα με το περιβάλλον στο οποίο βρίσκονται.
Μερικά είδη προκαλούν ήχους για να αποθαρρύνουν πιθανούς θηρευτές.[12] Άλλα είδη φοβίζουν θηρευτές με το ξαφνικό άνοιγμα των πτερύγων με εκπληκτικά χρώματα (Εικ. 4). Μερικά είδη απλά παίρνουν απειλητική στάση ή παριστάνουν νεκρά έντομα. Βέβαια πάντοτε προσπαθούν να φεύγουν τρέχοντας ή πετώντας σε περίπτωση ανάγκης.
Για να αυξάνουν τις επιτυχίες τους κατά την αναζήτηση της τροφής, τα περισσότερα είδη περιμένουν ακίνητα, αλλά υπάρχουν και είδη που ζουν στο έδαφος και πλησιάζουν τη λεία τους έστω αυτή παραμένει ακίνητα.[13] Αρπάζουν τη λεία σε διάστημα ενός εικοστού του δευτερόλεπτου, και την τρώνε με την ησυχία τους. Κυνηγούν κυρίως άλλα έντομα, αλλά και μικρά ερπετά και άλλα ζώα. Στο είδος Tenodera aridifolia sinensis αποδείχθηκε, πως η γύρη συμπληρώνει και βελτιώνει την τροφή.[14] Το γεγονός, πως παρατηρούνται θηλυκά, τα οποία αποκεφαλίζουν και καταβροχθίσουν τα αρσενικά κατά το ζευγάρωμα, είναι μάλλον εξαίρεση στο φυσικό περιβάλλον. Σωστά είναι, πως στην περίπτωση κανιβαλισμού το ζευγάρωμα δεν διακόπτεται. Επίσης κανιβαλισμό παρατηρείται σε πολλά είδη ανεξάρτητα από την αναπαραγωγική συμπεριφορά.
.jpg)
Εικ.6: Απόθεση των αυγών και θήκες με αυγά από διάφορα είδη Τα Θηλυκά εκκρίνουν φερομόνες για την έλξη αρσενικών. Πειράματα στα είδη Stagmomantis limbata και Tenodera aridifolia sinensis αποδείχνουν, πως ο συνδυασμός οσφρητικών και οπτικών ερεθισμάτων προκαλεί τα καλύτερα αποτελέσματα στην έλξη των αρσενικών. Επίσης, οι φερομόνες καλά θρεμμένων θηλυκών αποδείχτηκαν πιο αποτελεσματικές παρά τις φερομόνες ασθενών θηλυκών.[15] Στο είδος Ameles decolor κατά την προσέγγιση του αρσενικού παρατηρούνται τέσσερα στάδια με διάφορα τυπικά κινήσεις των ποδιών και της κοιλιάς, προφανώς για να ειρηνεύουν τα θηλυκά.[16]
Μετά τα αρσενικά καβαλικεύουν τα θηλυκά και μεταδίδουν το σπερματοφόρος (Εικ. 5) δια τα εξωτερικά γεννητικά όργανα σε μια σακούλα (λατινικά: bursa copulatrix) κοντά στο στόμα των εσωτερικών γεννητικών όργανον του θηλυκού. Κατά τις επόμενες εβδομάδες ανάλογα με το είδος αποθέτονται 10 - 200 γονιμοποιημένα αυγά σε μια γλοιώδη ουσία σε κατάλληλο υπόστρωμα. Η ουσία αυτή μετά στεγνώνει (Εικ. 6).
Μόνο σε λίγα είδη η αναπαραγωγή γίνεται με παρθενογενετικό τρόπο.
Η μεταμόρφωση στο ενήλικο είναι ατελής. Οι νύμφες υφίστανται πολλές εκδύσεις. Στα ευρωπαϊκά είδη το βιολογικό κύκλο διαρκεί ένα χρόνο, στα τροπικά κλίματα μπορούν να συμβούν περισσότερες γενιές συγχρόνως.
Ισόπτερα
Isoptera
Βλαττοειδή
Blattodea
Μαντώδη
Mantodea
Μαντώδη
Mantodea
Βλαττοειδή
Blattodea
Ισόπτερα
Isoptera
Τα παλαιότερα απολιθώματα των μαντωδών χρονολογούνται στην κάτω Κριτιδική περίοδο. Κατά την Ηώκαινη Υποπερίοδος είναι πια καλά εγκαταστημένα και μπορούν να κατατάσσονται κατά μέρος στις σημερινές οικογένειες. Η πιο συγγενής τάξη στα μαντώδη είναι τα βλαττοειδή. Και τα ισόπτερα έχουν στενές φυλογενετικές σχέσεις (Πιν. 1, υπάρχει και άλλη άποψη, Πιν. 2). Οι τρεις τάξεις μαζί είναι τα πρώτα τάξα, στα οποία τα αυγά τοποθετούνται όχι στο νερό, αλλά στη στεριά. Για να αποφεύγουν την αποξήρανση αρχικά τοποθέτησαν τα αυγά σε ομάδες σε μια σταγόνα χυλού, που στεγνώνοντας εξωτερικά, έμεινε εσωτερικά υγρή. Για αυτό το λόγο παραδοσιακά τα τρία τάξα ονομαζόταν ωοθηκάρια. Μαζί με τα δερμάπτερα, πλεκόπτερα, γρυλοβλαττοειδή, φασματώδη, μαντοφασματώδη και ορθόπτερα αποτελούν την ομάδα των βλατοειδών-ορθοπτεροειδών τάξεων.
Η πιο σύγχρονη εσωτερική συστηματική κατατάσσει την τάξη Μαντώδη σε 19 οικογένειες, 15 από αυτές είναι σημερινές.[1]
Οι Κινέζοι χρησιμοποιούν το είδος Tenodera aridifolia siniensis για την καταπολέμηση άλλων εντόμων. Το είδος Hymenopus coronatus (Εικ. 1, αριστερά) και άλλα είδη έγιναν δημοφιλή ως κατοικίδια ζωάκια.
https://en.wikipedia.org/wiki/Mantis#/media/File:Mantis-greece-alonisos-0a.jpg
Τα Μαντώδη (Mantodea) ή οι Μάντισσες είναι μία τάξη εντόμων που αποτελείται από περίπου 2.200 είδη τα οποία χωρίζονται σε 9 οικογένειες. Ονομάστηκαν έτσι το 1838 από τον εντομολόγο Χέρμαν Μπούρμαϊστερ, λόγω της στάσης των μπροστινών ποδιών, τα οποία υψώνονται σαν σε προσευχή.
Στη Ευρώπη αναφέρονται 35 είδη, στην Ελλάδα 8.
Богомолките (научно: ред Mantodea) се група на инсекти која брои околу 2200 видови, распоредени во 400 родови и 9 фамилии.[1] Најбројна и најраспространета фамилија на богомолки е Mantidae. Најсродни редови на инсекти им се термитите (Isoptera) и лебарките (Blattodea), со кои заедно го образуваат монофилетскиот надред Dictyoptera.
Богомолките имаат карактеристична форма на предните нозе, кои при чекањето на пленот ги држат во слична положба како рацете на човекот при молитва. Оваа одлика им го дала и името. Освен тоа, бојата и обликот на телото се вешто камуфлирани, што е уште една одлика која им овозможила да бидат успешни грабливци (предатори).
Богомолките имаат должина на телото обично меѓу 40 и 80 mm. Женките се поголеми од мажјаците. Најмали се видовите од фамилијата Mantidae во Јужна Америка, чиј најмал вид Mantoidea tenuis е долг околу 12 mm. Најголеми се видовите од родовите Toxodera и Ischnomantis кои можат да достигнат 160 mm.
По изглед тоа се мошне необични инсекти, големи и најчесто зелено обоени, со предните нозе собрани како за молитва. И покрај нивниот мирољубив став, богомолките се немилосрдни предатори кои се исхрануваат со инсекти, други без‘рбетници, а исто така и заемно се јадат. Ловат исклучиво користејќи го сетилото за вид, па затоа се активни само во текот на денот. Нивните крупни и испапчени очи на страните од главата овозможуваат двоок вид (бинокуларен вид) што им дава точно да го проценат растојанието. Кога се насочуваат кон пленот, благо се занишуваат напред и назад како цвет или лист на ветер и ја вртат главата (имаат подвижен врат) кон потенцијалната храна. Изненадно преминуваат во напад, силно фаќајќи ја жртвата со српесто свиените предни нозе наоружани со назабени рабови.
За да се скријат од птици и гуштери, богомолките одлично се камуфлираат во вид на ливчиња и гранчиња. Повеќето од нив живеат во тропските предели, но може да се најдат и во други делови од светот.
Богомолките имаат чуден процес на парење при која женката го изедува помалиот мажјак (сексуален канибализам). Всушност, женката мора да ја изеде главата на мажјакот за да тој ги направи правилните чекори при парењето. Јајцата на богомолките се полагаат во збиена маса и се препокриваат со пенлив материјал.
Богомолките (научно: ред Mantodea) се група на инсекти која брои околу 2200 видови, распоредени во 400 родови и 9 фамилии. Најбројна и најраспространета фамилија на богомолки е Mantidae. Најсродни редови на инсекти им се термитите (Isoptera) и лебарките (Blattodea), со кои заедно го образуваат монофилетскиот надред Dictyoptera.
Богомолките имаат карактеристична форма на предните нозе, кои при чекањето на пленот ги држат во слична положба како рацете на човекот при молитва. Оваа одлика им го дала и името. Освен тоа, бојата и обликот на телото се вешто камуфлирани, што е уште една одлика која им овозможила да бидат успешни грабливци (предатори).
Жаачы - батачы (Mantodea же Mantoptera) – жырткыч курт-кумурскалар түркүмү. Узундугу 11 смге жетет. Алдыңкы бир жуп бутунда жем кармоочу тикенекчелери болот. Башы өтө кыймылдуу, көзү чоң, мурутунун түбүндө 3 жөнөкөй көзү жайгашкан. Канаттары жакшы өрчүгөн, бирок кээ бир түрүнүкү начар же жокко эсе. Көпчүлүгүнүн түсү чөйрөгө жараша өзгөрүп турат. 2000ден ашуун түрү белгилүү. Тропик жана субтропик өлкөлөрдө көп. КМШ өлкөлөрүнүн түштүгүндө 20га жакын, Кыргызстанда 6–7 түрү жашайт. Жырткыч, негизинен курт-кумурскалар менен азыктанат. Жемин астыңкы бутун сунуп күтүп отурат (батачы аталышы ошондон). Денесинин түзүлүшүнө карата көпчүлүк жерлерде «келин жүгүн» деп да аташат. Зыяндуу курт-кумурска менен азыктанып пайда, аары менен чабармандарды жеп зыян келтирет.
Жаачы - батачы (Mantodea же Mantoptera) – жырткыч курт-кумурскалар түркүмү. Узундугу 11 смге жетет. Алдыңкы бир жуп бутунда жем кармоочу тикенекчелери болот. Башы өтө кыймылдуу, көзү чоң, мурутунун түбүндө 3 жөнөкөй көзү жайгашкан. Канаттары жакшы өрчүгөн, бирок кээ бир түрүнүкү начар же жокко эсе. Көпчүлүгүнүн түсү чөйрөгө жараша өзгөрүп турат. 2000ден ашуун түрү белгилүү. Тропик жана субтропик өлкөлөрдө көп. КМШ өлкөлөрүнүн түштүгүндө 20га жакын, Кыргызстанда 6–7 түрү жашайт. Жырткыч, негизинен курт-кумурскалар менен азыктанат. Жемин астыңкы бутун сунуп күтүп отурат (батачы аталышы ошондон). Денесинин түзүлүшүнө карата көпчүлүк жерлерде «келин жүгүн» деп да аташат. Зыяндуу курт-кумурска менен азыктанып пайда, аары менен чабармандарды жеп зыян келтирет.
கும்பிடுப்பூச்சி அல்லது தயிர்க்கடை பூச்சி[1] என்பது வெட்டுக்கிளிகள் போன்ற இனத்தைச் சேர்ந்த ஒருவகை பூச்சியினமாகும். பிறப் பூச்சிகளைப் போலக் கும்பிடுப்பூச்சிகளுக்கும் மூன்று அடுக்கு உடலமைப்பு உள்ளது. அதாவது தலை, நெஞ்சுக்கூடு மற்றும் அடிவயிறு பகுதி. பெண் கும்பிடுப்பூச்சிகள் ஆண் கும்பிடுப்பூச்சிகளை விட உடலமைப்பில் பெரிதாகவும், வலிமையானதாகவும் காணப்படும்.
கும்பிடுப்பூச்சி தன் முன்னங்கால்களை நீட்டிக் கொண்டு நிற்பது வழக்கம். இதனால், அப்பூச்சி பார்ப்பதற்கு கும்பிடுவதைப் போல தோன்றும், எனவே அப்பூச்சியைக் கும்பிடுப்பூச்சி என்று அழைப்பது வழக்கம்[2]. மேலும், தமிழ் மக்களுக்கு இடையே அப்பூச்சியைப் பெருமாள் பூச்சி என்றழைப்பதும் வழக்கமான ஒன்றாகும்.
கும்பிடுபூச்சிகள் பொதுவாக பச்சை, பழுப்பு போன்ற நிறங்களில் தாவரங்களில் உருமறைப்புத் தோற்றத்துடன் காணப்படும். இது வேட்டையாடிப் பூச்சி ஆகும். இதன் வலுவான, முட்களைக் கொண்ட முன்னங்கால்களைக் கொண்டு, பிற பூச்சிகளை வேட்டையாடுகிறது. உட்கார்ந்தபடியும் பறந்தபடியும் இவை இரையைப் பிடிக்கும் திறன் கொண்டவை. இந்தப் பூச்சியில் சிறியது முதல் பெரியதுவரை பல்வேறு வகைகள் உண்டு. தோட்டப் பகுதிகள், புல்வெளிகள், காட்டுப் பகுதிகளில் தென்படும். தனியாகவே இருக்கும். இரவில் சுறுசுறுப்பாகக் காணப்படும், பகலிலும் தென்படக்கூடியன. ஒளியை நோக்கி ஈர்க்கப்படும்.
சில இளம் கும்பிடு பூச்சிகள் கறுப்பும் பச்சையும் கலந்ததாக இருப்பதுண்டு. இளமையாக இருக்கும்போது ஒரு நிறத்திலும் வளர்ந்த பிறகு வேறொரு நிறத்தை அடைவதும் பூச்சிகளில் இயல்பு. இளம்பூச்சிகளுக்குப் பொதுவாக இறக்கை இருக்காது. இதனால் இளம் பூச்சிகள் பார்ப்பதற்கு சற்றே நீண்ட கட்டெறும்பைப் போன்று இருக்கும்.[3]
கும்பிடுப்பூச்சி அல்லது தயிர்க்கடை பூச்சி என்பது வெட்டுக்கிளிகள் போன்ற இனத்தைச் சேர்ந்த ஒருவகை பூச்சியினமாகும். பிறப் பூச்சிகளைப் போலக் கும்பிடுப்பூச்சிகளுக்கும் மூன்று அடுக்கு உடலமைப்பு உள்ளது. அதாவது தலை, நெஞ்சுக்கூடு மற்றும் அடிவயிறு பகுதி. பெண் கும்பிடுப்பூச்சிகள் ஆண் கும்பிடுப்பூச்சிகளை விட உடலமைப்பில் பெரிதாகவும், வலிமையானதாகவும் காணப்படும்.
గొల్లభామ అనగా ఒక కీటకం. ఈ కీటకాలు 2400 పైన రకాలు, 430 జాతులు, 15 కుటుంబాలతో ప్రపంచవ్యాప్తంగా సమశీతోష్ణ, ఉష్ణమండల ప్రాంతాలలో ఉన్నాయి. ఎక్కువ రకాలు మాంటీడై (Mantidae) కుటుంబంలో ఉన్నాయి. దీనిని ఆంగ్లంలో ప్రెయింగ్ "మాంటిస్" అంటారు, ఎందుకంటే ఇవి తన కాళ్ళు ప్రార్థిస్తున్నట్లుగా మడతపెట్టిన భంగిమలో ఉంటుంది, అయితే ఇవి ఇతర జీవులపై దాడి చేసేందుకు సన్నద్ధంగా తన కాళ్ళను ఉంచుకుంటుదనే సూచనగా గ్రామీణ శబ్దవ్యుత్పత్తిలో ఉపయోగిస్తారు. కొన్నిసార్లు గొల్లభామ, మిడుతల విషయంలో కొంచెం తకమక పడతారు. మిడుత ఎగురునప్పుడు తన కాళ్ళను అదిమి తన్నటం ద్వారా అత్యంత వేగంగా ఎగురుతుంది. మిడుతలా కాక గొల్లభామ నిదానంగా ఎగురుతుంది.
గొల్లభామ ఎటువంటి పరిసరాలలో జీవిస్తుందో చాలా వరకు ఆ పరిసరాలలో కలిసిపోయేలా రంగు, ఆకారం ఉంటుంది. చెట్ల ఆకుల మాదిరిగా, పుల్లల మాదిరిగా అక్కడి పరిసరాలకు తగినట్లుగా ఇవి ఉంటాయి.
గొల్లభామ అనగా ఒక కీటకం. ఈ కీటకాలు 2400 పైన రకాలు, 430 జాతులు, 15 కుటుంబాలతో ప్రపంచవ్యాప్తంగా సమశీతోష్ణ, ఉష్ణమండల ప్రాంతాలలో ఉన్నాయి. ఎక్కువ రకాలు మాంటీడై (Mantidae) కుటుంబంలో ఉన్నాయి. దీనిని ఆంగ్లంలో ప్రెయింగ్ "మాంటిస్" అంటారు, ఎందుకంటే ఇవి తన కాళ్ళు ప్రార్థిస్తున్నట్లుగా మడతపెట్టిన భంగిమలో ఉంటుంది, అయితే ఇవి ఇతర జీవులపై దాడి చేసేందుకు సన్నద్ధంగా తన కాళ్ళను ఉంచుకుంటుదనే సూచనగా గ్రామీణ శబ్దవ్యుత్పత్తిలో ఉపయోగిస్తారు. కొన్నిసార్లు గొల్లభామ, మిడుతల విషయంలో కొంచెం తకమక పడతారు. మిడుత ఎగురునప్పుడు తన కాళ్ళను అదిమి తన్నటం ద్వారా అత్యంత వేగంగా ఎగురుతుంది. మిడుతలా కాక గొల్లభామ నిదానంగా ఎగురుతుంది.
.jpg)
.JPG)
