Black Necked Grebe

Perkoz zausznik (Podiceps nigricollis) – gatunek średniej wielkości, częściowo wędrownego ptaka wodnego z rodziny perkozów, zamieszkującego Europę poza skrajami północnymi i zachodnimi (od połowy XIX wieku stopniowo rozszerza swój zasięg w tym kierunku), zachodnią część Ameryki od Kanady do Kolumbii, Afrykę oraz południową i południowo-wschodnią Azję wraz z Bliskim Wschodem. Przeloty marzec – kwiecień i sierpień – listopad. Polskie ptaki zimują w Europie zachodniej i basenie Morza Śródziemnego. Południowe populacje osiadłe.

Cechy gatunku

Upierzenie godowe – głowa, szyja i wierzch ciała czarna, za okiem duża, trójkątna, szersza niż u perkoza rogatego trójkątna, złotawa plama. Koralowe oczy. W odróżnieniu od perkoza rogatego ma lekko wygięty ku górze dziób. Spód ciała rdzawokasztanowaty. Upierzenie spoczynkowe – wierzch ciemny, spód jasny. Na policzku ciemna plama. Na wewnętrznej krawędzi skrzydła widać dużą biała plamę, która w locie jest łatwa do zauważenia. Najbardziej towarzyski z perkozów, rzadko gnieździ się osobno. Zauszniki początkowo zamieszkiwały południowo-wschodnią Europę, a od końca XIX w. obserwuje się ciągłe rozprzestrzenianie ich na zachód. Można go usłyszeć po melodyjnym "bibip" lub świszczącym "huit".

Toki

Pary tworzą się już na zimowisku. Ptaki razem też przylatują na przełomie marca i kwietnia by pozostać ze sobą aż do końca sezonu. W czasie toków wykazują charakterystyczne zachowanie: stoją wyprostowane na wodzie naprzeciw siebie, trzęsą głowami i pływają wokół siebie. Obce pary są przepędzane.

Wymiary średnie

długość ciała ok. 30 cm
rozpiętość skrzydeł 56 cm
masa ok. 250–400 g

Biotop

Małe zbiorniki wodne na bagnach oraz płytkie stawy i jeziora o bujnej roślinności zanurzonej i z obszarami roślinności wystającej ponad lustro wody.

Gniazdo

Zazwyczaj na wodzie w strefie rzadkich trzcin lub innych roślin wodnych wystających ponad powierzchnię. Czasem można je spotkać w starorzeczach lub zabagnionych jeziorach. Gniazdo stanowi pływająca, jednak zazwyczaj zakotwiczona za pomocą wbudowanych w nie roślin, sterta roślin wodnych i błotnych przynoszonych przez samca. Zazwyczaj w mniejszych lub większych koloniach (nawet z setkami par), często w kolonii mew śmieszek. Co ciekawe, to powiązanie jest tak silne, że po zniszczeniu kolonii mew znikają również zauszniki.

Jaja

Wyprowadza jeden główny lęg w roku – 3 do 6 białych jaj z niebieskawym odcieniem. Uzupełniany w okresie późniejszym przez pojedyncze zniesienia uzupełniające.

Wysiadywanie

Jaja wysiadywane są przez okres 20 do 21 dni przez obydwoje rodziców. Zagniazdowniki, jednak długo pozostają pod opieką rodziców chroniąc się na grzbiecie lub pod skrzydłami osobników dorosłych, podobnie jak u innych perkozów. Młode żywią się głównie owadami wodnymi, drobnymi skorupiakami, mięczakami i rybami. Mają podobne upierzenie do dorosłych, ale po bokach głowy widnieją nieregularne czarne plamy. Puch piskląt nadaje głowie wzór w jasne pasy i plamy. Podobnie jak małe perkozy dwuczube, mają też łysinkę.

Pożywienie

Owady i skorupiaki wodne, bardzo rzadko ryby. Pokarm zdobywa nurkując.

Ochrona

Objęty ochroną gatunkową ścisłą.

• Zausznik w spoczynkowym upierzeniu

• Dla porównania podobny perkoz rogaty w upierzeniu spoczynkowym
  

• Museum specimen

Przypisy

Zobacz też

• ptaki Polski

Bibliografia

• Karel, Stastny: Ptaki wodne. Warszawa: Delta, 1993. ISBN 83-85817-10-7.