Maidenhairs And Shoelace Ferns

Multimedia w Wikimedia Commons

Orliczkowate (Pteridaceae) – rodzina paproci z rzędu paprotkowców (Polypodiales). Obejmuje 5 podrodzin z 53 rodzajami i ponad 1,2 tysiącem gatunków^[1]. Są to paprocie naziemne i epifityczne, spotykane na całym świecie, ale najbardziej zróżnicowane w tropikach i na obszarach suchych^[2].

Morfologia

Kłącze krótkie lub długie, pełzające, podnoszące się do wyprostowanego, pokryte łuskami rzadziej samymi włoskami. Liście niezróżnicowane (monomorficzne), czasem ze zmodyfikowaną częścią blaszki (hemidimorficzne) lub rzadziej dwojakiego rodzaju (dimorficzne). Blaszka liściowa pojedyncza, pierzasto lub dłoniasto złożona. Użyłkowanie liścia zróżnicowane – żyłki są otwarte, rozwidlają się, w różny sposób są połączone, czasem tworzą siatkę żyłek. Kupki zarodni bez właściwych zawijek, często osłonięte przez podwinięty brzeg listków lub zarodnie ułożone są wzdłuż żyłek^[2].

Systematyka

W systemie Smitha i in. (2006) rodzina w rzędzie paprotkowców (Polypodiales)^[2]. Tę samą pozycję ma w systemie PPG I (2016), przy czym odrębność tych paproci od pozostałych paprotkowców podkreślono zaliczając je do monotypowego podrzędu Pteridineae J.Prado & Schuettp., 2016^[1].

Pozycja filogenetyczna rodziny w rzędzie paprotkowców^[3][4][1]

paprotkowce

Saccolomataceae

Cystodiaceae

Lonchitidaceae

Lindsaeaceae

Pteridaceae – orliczkowate

Dennstaedtiaceae

Cystopteridaceae – paprotnicowate

Rhachidosoraceae

Diplaziopsidaceae

Aspleniaceae – zanokcicowate

Hemidictyaceae

Thelypteridaceae – zachylnikowate

Woodsiaceae – rozrzutkowate

Onocleaceae – onokleowate

Blechnaceae – podrzeniowate

Athyriaceae – wietlicowate

Didymochlaenaceae

Hypodematiaceae

Dryopteridaceae – nerecznicowate

Nephrolepidaceae – nefrolepisowate

Lomariopsidaceae

Tectariaceae

Oleandraceae

Davalliaceae – dawaliowate

Polypodiaceae – paprotkowate

Podział rodziny^[1]

Podrodzina Parkerioideae Burnett, Outlines Bot.: 324. 1835

• rodzaj: Acrostichum L., Sp. Pl. 2: 1067. 1753
• rodzaj: Ceratopteris Brongn., Bull. Sci. Soc. Philom. Paris 1821: 186. 1822 – różdżyca

Podrodzina Cryptogrammoideae S.Lindsay, Edinburgh. J. Bot. 66(2): 358. 2009

• rodzaj: Coniogramme Fee, Mem. Foug., 5. Gen. Filic.: 167. 1852
• rodzaj: Cryptogramma R.Br., Narr. Journey Polar Sea: 767. 1823 – zmienka
• rodzaj: Llavea Lag., Gen. Sp. Pl.: 33. 1816

Podrodzina Pteridoideae Link, Fil. Spec.: 48. 1841

• rodzaj: Actiniopteris Link, Fil. Spec.: 79. 1841
• rodzaj: Anogramma Link, Fil. Spec.: 137. 1841
• rodzaj: Austrogramme E.Fourn., Ann. Sci. Nat. Bot., ser. 5, 18: 278. 1873
• rodzaj: Cerosora Domin, Acta Bot. Bohem. 8: 3. 1929
• rodzaj: Cosentinia Tod., Giorn. Sci. Nat. Econ. Palermo 1: 219. 1866
• rodzaj: Jamesonia Hook. & Grev., Pl. Voy. Russes Monde 2: t.178. 1830
• rodzaj: Onychium Kaulf., Berlin. Jahrb. Pharm. Verbundenen Wiss. 21: 45. 1820
• rodzaj: Pityrogramma Link, Handbuch 3: 19–20. 1833
• rodzaj: Pteris L., Sp. Pl. 2: 1073. 1753 – orliczka
• rodzaj: Pterozonium Fee, Mem. Soc. Hist. Nat. Strasbourg 4(1): 202. 1850
• rodzaj: Syngramma J.Sm., London J. Bot. 4: 168–169. 1845
• rodzaj: Taenitis Willd. ex Schkuhr, Kl. Linn. Pfl.-Syst. 1: 20. 1804
• rodzaj: Tryonia Schuettp., J.Prado & A.T.Cochran, Phyto-Keys 35: 35–37. 2014

Podrodzina Vittarioideae Link, Fil. Spec.: 116. 1841

• rodzaj: Adiantum L., Sp. Pl. 2: 1094. 1753 – niekropień, adiantum, złotowłos
• rodzaj: Ananthacorus Underw. & Maxon, Contr. U.S. Natl. Herb. 10: 487. 1908
• rodzaj: Antrophyopsis (Benedict) Schuettp., Taxon 65(4): 717. 2016
• rodzaj: Antrophyum Kaulf., Enum. Filic.: 197, 282. 1824
• rodzaj: Haplopteris C.Presl, Tent. Pterid.: 141. 1836
• rodzaj: Hecistopteris J.Sm., London J. Bot. 1: 193. 1842
• rodzaj: Polytaenium Desv., Mem. Soc. Linn. Paris 6: 174, 218. 1827
• rodzaj: Radiovittaria (Benedict) E.H.Crane, Syst. Bot. 22: 514–515. 1997 (1998)
• rodzaj: Rheopteris Alston, Nova Guinea, n.s. 7: 2. 1956
• rodzaj: Scoliosorus T.Moore, Index Fil. xxix. 1857
• rodzaj: Vaginularia Fee, Mem. Foug., 3. Hist. Vittar.: 30–31. 1852
• rodzaj: Vittaria Sm., Mem. Acad. Roy. Sci. (Turin) 5: 413, t.9, f.5. 1793

Podrodzina Cheilanthoideae Horvat, Acta Bot. Inst. Bot. Univ. Zagreb. 2: 114. 1927

• rodzaj: Adiantopsis Fee, Mem. Foug., 5. Gen. Filic.: 145. 1852
• rodzaj: Aleuritopteris Fee, Mem. Foug., 5. Gen. Filic.: 153–154. 1852
• rodzaj: Allosorus Bernh., Neues J. Bot. 1(2): 36. 1805
• rodzaj: Argyrochosma (J.Sm.) Windham, Amer. Fern J. 77 (2): 38. 1987
• rodzaj: Aspidotis (Nutt. ex Hook.) Copel., Ann. Cryptog. Phytopathol. 5 [Gen. Fil.]: 68. 1947
• rodzaj: Astrolepis D.M.Benham & Windham, Amer. Fern J. 82(2): 55. 1992
• rodzaj: Bommeria E.Fourn., Dict. Bot. 1: 448. 1876 (1877)
• rodzaj: Calciphilopteris Yesilyurt & H.Schneid., Phytotaxa 7: 52. 2010
• rodzaj: Cheilanthes Sw., Syn. Fil. 5, 126. 1806 – rozwartka
• rodzaj: Cheiloplecton Fee, Mem. Foug., 7. Ic. Esp. Nouv.: 33, 135, t.20. 1857
• rodzaj: Doryopteris J.Sm. emend. J.C.Yesilyurt, J. Bot. (Hooker) 3: 404. 1841
• rodzaj: Gaga Pryer, F.W.Li & Windham, Syst. Bot. 37(4): 855. 2012
• rodzaj: Hemionitis L., Sp. Pl. 2: 1077 1753
• rodzaj: Lytoneuron (Klotzsch) Yesilyurt, Phytotaxa 221(2): 116. 2015
• rodzaj: Mildella Trevis., Reach Ist. Lombardo Sci., Rendiconti 9: 810. 1877
• rodzaj: Myriopteris Fee emend. Grusz & Windham, Mem. Foug., 5. Gen. Filic.: 148
• rodzaj: Notholaena R.Br., Prodr.: 145. 1810
• rodzaj: Ormopteris J.Sm. ex J.Sm., Hist. Fil.: 281. 1875
• rodzaj: Paragymnopteris K.H.Shing, Indian Fern J. 10: 227. 1993
• rodzaj: Parahemionitis Panigrahi, Amer. Fern J. 83(3): 90, f.1. 1993
• rodzaj: Pellaea Link, Fil. Spec.: 59. 1841
• rodzaj: Pentagramma Yatsk., Windham & E.Wollenw., Amer. Fern J. 80(1): 13. 1990
• rodzaj: Trachypteris Andre ex Christ, Neue Denkschr. Allg. Schweiz. Ges. Gesamten Naturwiss. 36: 150. 1899

Przypisy